בעזהשי"ת

יום ב' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ב תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד ארי נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך בעט דיר זייער זאלסט זיך שטארקן מיט אלע דיינע כוחות; עס ווערט געברענגט (מדרש תלפיות) אז שלמה המלך האט געהאט א רינגל אויף זיין פינגער, וואס עס איז געווען אויסגעקריצט אויף דעם די דריי אותיות ג' ז' י', און יעדעס מאל ווען ער איז אריבער א צרה, האט ער געהאלטן אין איין קוקן אויף דעם רינגל און געשמייכלט. די משרתים האבן נישט פארשטאנען וואס איז דא צו קוקן אויף דעם רינגל, און פארוואס שמייכלט ער, האבן זיי געפרעגט שלמה המלך וואס איז פשט פון דעם רינגל און וואס מיינען די אותיות ג' ז' י'? האט זיי שלמה המלך מסביר געווען אז דאס איז די ראשי תיבות פון די ווערטער: "גַּ'ם זֶ'ה יַ'עֲבוֹר" - דאס וועט אויך אריבער גיין. אז יעדעס מאל ווען ער האט א צרה איז ער זיך מחזק אז: "גַּם זֶה יַעֲבוֹר", דאס וועט אויך אריבער גיין.

דערפאר בעט איך דיר זייער אז דו זאלסט אויך קוקן אויף דעם רינגל און געדענקען אז "גַּם זֶה יַעֲבוֹר", און דער אייבערשטער וועט דיר געבן פרנסה בריווח; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות דף סג.): "כָּל הַמְשַׁתֵּף שֵׁם שָׁמַיִם בְּצַעֲרוֹ, כּוֹפְלִין לוֹ פַּרְנָסָתוֹ", ווער עס נעמט אריין דעם אייבערשטן אין זיין צרה, טאפלט אים דער אייבערשטער זיין פרנסה; ווען א מענטש ווייסט אז אלעס וואס פאסירט מיט אים קומט פונעם אייבערשטן - זיין ווייב, זיין פרנסה, זיינע קינדער, אלעס אלעס איז פונעם אייבערשטן, קיינער קען אים נישט געבן קיין פרנסה און קיינער קען נישט צו נעמען קיין פרנסה יעדע זאך איז אנגעשריבן פון אויבן, דעמאלט וועט אים דער אייבערשטער געבן פרנסה בריווח.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא עו.): "שָׁאֲלוּ תַּלְמִידָיו אֶת רַבִּי שִׁמְעוֹן בֶּן יוֹחַאי, מִפְּנֵי מַה לֹא יָרַד לָהֶם לְיִשְׂרָאֵל מָן פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה?" די תלמידים פון רבי שמעון בן יוחאי האבן אים געפרעגט, פארוואס האט דער אייבערשטער געדארפט מאכן עס זאל יעדן טאג פאלן מן פון הימל, עס וואלט געקענט קומען מן פון הימל נאר איינמאל א יאר? "אָמַר לָהֶם, אֶמְשֹׁל לָכֶם מָשָׁל, לְמָה הַדָבָר דּוֹמֶה? לְמֶלֶך בָּשָׂר וָדָם שְׁיֵשׁ לוֹ בֶּן אֶחָד, פָּסַק לוֹ מְזוֹנוֹתָיו פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה, וְלא הָיָה מַקְבִּיל פְּנֵי אָבִיו אֶלָא פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה, עָמַד וּפָסַק מְזוֹנוֹתָיו בְּכָל יוֹם, וְהָיָה מַקְבִּיל פְּנֵי אָבִיו כָּל יוֹם", האט ער זיי געענטפערט מיט א משל צו א קעניג וואס האט געהאט א בן יחיד, ער האט אים געגעבן גענוג געלט ער זאל קענען לעבן א גאנצע יאר, און דער קינד איז נישט געקומען צום קעניג א גאנצע יאר, ביז די געלט האט זיך אים אויסגעניצט; דער קעניג האט זיך זייער געבענקט נאך זיין קינד, האט ער דעם קומענדיגע יאר אים געגעבן געלט וואס זאל נאר זיין גענוג פאר איין טאג צו לעבן, אז דער זון זאל קומען צו אים יעדן טאג. האט רבי שמעון בן יוחאי אויסגעפירט: "אַף יִשְׂרָאֵל, מִי שְׁיֵשׁ לוֹ אַרְבָּעָה וַחֲמִשָּׁה בָּנִים, הָיָה דּוֹאֵג וְאוֹמֵר, שֶׁמָּא לֹא יֵרֵד מָן לְמָחָר, וְנִמְצְאוּ כֻּלָּן מֵתִים בָּרָעָב, נִמְצְאוּ כֻּלָּן מְכַוְּנִים אֶת לִבָּם לַאֲבִיהֶן שֶׁבַּשָׁמַיִם", אזוי איז געווען אין מדבר, א איד איז אויפגעשטאנען צופרי, ער האט נישט געהאט קיין עסן פאר זיך און פאר זיינע קינדער, איז ער גלייך געגאנגען שרייען צום אייבערשטן אז ער דארף פרנסה, און דער אייבערשטער האט אים געגעבן מן; אזוי איז געווען מיט אלע אידן, יעדן טאג האבן די אידן געבעטן דעם אייבערשטן אז זיי זאלן האבן פרנסה.

ווען א מענטש האט נישט קיין פרנסה, דארף ער געדענקען אז דער אייבערשטער מאכט דאס נאר ווייל ער וויל הערן זיין קול, ווי ער בעט זיך: "טאטע איך דארף פרנסה", "טאטע איך דארף ברענגן ברויט פאר מיינע קינדער", "רבונו של עולם האב אויף מיר רחמנות, העלף מיר איך זאל טרעפן א פרנסה, איך זאל קענען מפרנס זיין מיין משפחה"; אז דו וועסט בעטן דעם אייבערשטן וועסטו זיכער טרעפן א גוטע פרנסה.

וויסן זאלסטו עס איז דא גענוג און נאך ארבעט וואו צו פארדינען וכו', נאר די סיבה פארוואס מען זעט מענטשן דרייען זיך ארום אן קיין פרנסה, כמה בטלני איכא בשוקא, דאס איז ווייל זיי האבן אין זיך גאוה, זיי ווארטן צו טרעפן א פרנסה וואס מען פארדינט גלייך גאר אסאך געלט, און ביז זיי טרעפן נישט די בעסטע דזשאב בארגן זיי געלט וכו'. אבער באמת, ווען עס קומט אהיים צו ברענגען געלט פאר די ווייב און קינדער, טאר מען נישט קוקן אויף כבוד, מען דארף געדענקען אז מען האט אונטער געשריבן ביי די חופה אין די כתובה: "אֲנָא אֵיזִן, וְאוֹקִיר, וְאֶפְלַח לֵכִי", איך וועל דיר שפייזן וכו', עס איז נישט קיין שום בושה צו ארבעטן א פשוט'ע ארבעט וכו', א בושה איז צו זען ווי עס דרייען זיך ארום אינגעלייט כלומר'ישע שיינע אידן (זיי האלטן זיך אזוי), זיי בארגן פון מענטשן געלט און זיי באצאלן קיינמאל נישט צוריק, דאס איז א בושה; איך בין שטענדיג מעורר מיינע תלמידים זיי זאלן גלייך גיין ארבעטן נאך די חתונה, נישט קיין חילוק וואסערע ארבעט - אבי אהיים צו ברענגען פרנסה, ענדערש ווי זיך צו דרייען פוסט און ליידיג און זוכן א גאנץ לעבן א מכובד'יגער פרנסה וכו'.

דערפאר, אז דו שרייבסט מיר וואס דו זאלסט טון אז דו האסט שוין א חודש צייט נישט קיין פרנסה וכו'; זאג איך דיר: וועל דיר נישט קיין סאך, נאר גלייך אז דו הערסט אז איינער זוכט א ארבעטער, זאלסטו גיין ארבעטן, און אז דו טרעפסט עפעס בעסער קענסטו נאכדעם נעמען די בעסערע וכו', אבער סתם זיצן ליידיג איז נישט גוט.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט האבן א פרייליכן יום טוב.