בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת משפטים, מברכים החודש, כ"ו שבט, שנת תשע"ט לפ"ק
לכבוד ... נרו יאיר.
וואויל איז פאר עלטערן וואס זענען מחנך די קינדער ווען זיי זענען יונג, ווייל וויסן זאלסטו אז ווען קינדער זענען שוין עלטער קען מען שוין נישט רעדן צו זיי, נאר ווי יונגער זיי זענען אלץ מער הערן זיי אויס.
שלמה המלך זאגט (משלי יג, כד): "חוֹשֵׂךְ שִׁבְטוֹ שׂוֹנֵא בְנוֹ, וְאֹהֲבוֹ שִׁחֲרוֹ מוּסָר", ווער עס האט ליב זיין קינד, זאגט אים מוסר, און ווער עס זאגט נישט קיין מוסר, איז א סימן אז ער האט פיינט זיין קינד.
חכמינו זכרונם לברכה שמועסן דאס אויס (מדרש שמות רבה א, א): ווער עס איז נישט מחנך זיין קינד ווייל ער שוינט אים וועלן די קינדער צום סוף אראפ גיין פון אידישן וועג. אזוי ווי מיר זעען ביי אברהם אבינו, אז ווען ער האט געזען ווי ישמעאל קומט אהיים מיט א געטשקע און שפילט זיך דערמיט האט ער אים געשוינט און גארנישט געזאגט, ביז ער האט אים געדארפט פארטרייבן פון שטוב כדי ער זאל נישט קאליע מאכן זיין ברודער יצחק.
אזוי האט אויך פאסירט מיט עשו; יצחק האט ליב געהאט עשו אזוי ווי עס שטייט (בראשית כה, כח): "וַיֶּאֱהַב יִצְחָק אֶת עֵשָׂו", ער האט אים קיינמאל גארנישט געזאגט און צום סוף איז ער ארויס לתרבות רעה, אזוי ווי חז"ל זאגן (בבא בתרא טז:) אז אינעם טאג וואס עשו האט פארקויפט די בכורה פאר יעקב האט ער עובר געווען אויף פינף הארבע עבירות - ער האט געטון אן עבירה מיט א נערה המאורסה; ער האט גע'הרג'עט א מענטש; כופר געווען אין תחיית המתים; כופר געווען אינעם אייבערשטן; און ער האט פארשעמט די בכורה. זעט מען פון דעם אז ווען א מענטש זאגט נישט קיין מוסר פאר זיינע קינדער ווען זיי זענען נאך יונג, וועט ער חרטה האבן שפעטער, עס איז כדאי זאלסט נאכקוקן אין מדרש (מדרש שמות רבה א, א; תנחומא שמות א, א), וועסטו זען ווי די הייליגע חכמים רעכענען אויס נאך מעשיות, ווי אבשלום און אדוניה די קינדער פון דוד המלך וואס ער האט זיי נישט געזאגט קיין מוסר, וואס עס איז געשען מיט זיי.
איך שרייב דיר דאס אלעס ווייל איך וויל דיר מעורר זיין אויף א נקודה אין חינוך; איך האב געזען ווי דיין זון נרו יאיר שלאגט דיר אן אויפהער און אנשטאט דו זאלסט אים מחנך זיין און געבן א פאטש וכו' פאר די חוצפה פון שלאגן א טאטע האסטו זיך נישט וויסנדיג געמאכט וכו'.
וויל איך דיר זאגן אז דאס איז נישט דער וועג, עס קען זיין אז איך בין שולדיג אין דעם מיט דעם וואס איך רעדט אזויפיל ביי די שיעורים אז מען זאל נישט שלאגן קיין קינדער; אמת טאקע מוהרא"ש האט אונז כסדר מחזק געווען אז מיר זאלן האבן סבלנות אין שטוב און מיר זאלן נישט שלאגן די קינדער, אבער מען דארף וויסן אז ווען עס קומט צו חוצפה, אז א קינד שלאגט טאטע מאמע דארף מען אים מחנך זיין און געבן א פאטש.
מוהרא"ש האט אונז געזאגט אז ווען ער איז געווען א מלמד האט ער נישט געשלאגן די תלמידים - חוץ אויף חוצפה; אזוי אויך האב איך געהערט פון יונגעלייט וואס האבן געלערנט ביי מוהרא"ש אין ישיבה אז מוהרא"ש האט זיי געגעבן א פאטש ווען זיי האבן זיך מתחצף געווען. אזוי ווי שלמה המלך זאגט (משלי כג, יג): "אַל תִּמְנַע מִנַּעַר מוּסָר", האלט זיך נישט אפ פון מחנך זיין דיין קינד, "כִּי תַכֶּנּוּ בַשֵּׁבֶט לֹא יָמוּת", אז דו וועסט אים שלאגן וועט ער נישט שטארבן פון דעם, "אַתָּה בַּשֵּׁבֶט תַּכֶּנּוּ", דו געב אים א פאטש, "וְנַפְשׁוֹ מִשְּׁאוֹל תַּצִּיל", וועסטו אים ראטעווען פון אנקומען אין גיהנום.
איך האף אז עס איז נאך נישט צו שפעט; דיין זון איז שוין פינף יאר, יעצט איז די צייט וואס מען נעמט ארויס די שלעכטע נאטורן, אויב לאזט מען זיי אויסוואקסן אן חינוך וועט זיין זייער שווער מיט זיי וכו'. דאס איז א טעות וואס אסאך עלטערן מאכן, מען כאפט נישט אז קינדער דארף מען מחנך זיין דוקא ווען זיי זענען נאך יונג און ארויס נעמען פון זיי די שלעכטע געוואוינהייטן, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המדות, אות בנים, סימן סד): "צָרִיךְ לְלַמֵּד אֶת הַתִּינוֹק דֶּרֶךְ אֶרֶץ מִנְּעוּרָיו", מען דארף אויסלערנען די קינדער זיי זאלן האבן דרך ארץ און גוטע מידות פון ווען זיי זענען נאך יונג; א קינד דארף וויסן אז א ווארט פון טאטע מאמע איז א ווארט, נישט דא קיין וויכוחים, נישט דא קיין הסברים און נישט דא קיין טעמים. ווען א קינד פרעגט: "פארוואס דארף איך דאס טון?" איז דער תירוץ: "ווייל טאטע מאמע האבן אזוי געזאגט", אן קיין פארוואס און אן קיין פארווען, און אז דער קינד שלאגט דעם טאטע אדער מאמע געבט מען אויף דעם א פאטש ער זאל דאס נישט טון נאכאמאל.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן נאר נחת פון אייערע קינדער.