תוכן השאלה
לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,
קודם כל א הארציגן ישר כח פאר די חיזוק בריוון איר זענט ממש מחיה נפשות, זאל אייך השם יתברך געבן געזונט און לעבן צו קענען ממשיך זיין מקרב צו זיין נפשות צום אייבערשטן, וואס עס איז נישטא קיין גרעסערע זכות פון דעם. אשריכם.
איך האב געוואלט פרעגן א שאלה, איך בין לעצטנס געווען אין איינע פון די בתי מדרשים אויף שבת און מען האט אזוי שנעל געכיפערט דאס דאווענען ממש ווי איינער דארף כאפן א טרעין, איך האב קוים געקענט ארויס זאגן די ווערטער (ס'איז געווען שבת, און איך בין זיכער אז קיינער דארף נישט כאפן דארט קיין טרעין...).
איך האב אויך נישט ליב ווען מען ציט אויס סתם ווערטער, אבער אזוי צו כיפערן נאך דערצו אויף שבת קודש? איך האב באמת נישט געוואוסט וואס צו טראכטן, צי איך בין משוגע, צי זיי זענען משוגע. וואו יאגט מען זיך? האב איך געוואלט וויסן וואס איז דעם ראש הישיבה'ס אויסקוק דערויף?
צום באמערקן אין סידור עת רצון פון מוהרא"ש זי"ע האב איך געזען ביים סוף פון די הקדמה ווי ער שרייבט אז "דער סידור איז נישט געשריבן געווארן פאר הָרָצִים בַּסּוּסִים רֹכְבֵי הָרֶכֶשׁ הָאֲחַשְׁתְּרָנִים בְּנֵי הָרַמָּכִים, פאר די וואס כיפערן דעם דאווענען" וכו', עיין שם.
משה
תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת ויחי, ו' טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד משה נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
איך ווייס נישט וואו דו האסט געדאווענט און פון וועלכע שול דו רעדסט; אין היכל הקודש האט מוהרא"ש זכרונו לברכה אוועקגעשטעלט ווי לאנג עס זאל נעמען דאס דאווענען. שבת אינדערפרי דארף נעמען דאס דאווענען נישט מער ווי צוויי שעה; אודאי אז מען קומט אין שול ביי ברוך שאמר אדער ביי נשמת קען מען זיך נישט מיט כאפן, עס זעט אויס ווי דו שרייבסט (אסתר ח, יד): "הָרָצִים רֹכְבֵי הָרֶכֶשׁ הָאֲחַשְׁתְּרָנִים, יָצְאוּ מְבֹהָלִים וּדְחוּפִים", מען דאווענט שנעל און מען כאפט אפ דעם דאווענען, אבער אז מען קומט צייטליך אין שול, מען הייבט אן דאס דאווענען מיטן בעל תפילה פון אנהייב, דעמאלט איז זייער געשמאק צו דאווענען, דאס דאווענען האט א טעם ווי זיסע וואסער, מען איז זיך מחי' מיט יעדעס ווארט.
מען דארף זייער אכטונג געבן נישט צו שלעפן ביים דאווענען; אין שלחן ערוך שטייט (אורח חיים, סימן נג, סעיף יא): אויב דער בעל תפילה דאווענט שטייט ווייל ער וויל מכבד זיין דעם אייבערשטן מיט זיין קול - איז זייער גרויס זיין שכר, אבער אויב ער טוט דאס סתם צו ווייזן זיין שיינע קול, איז עס א גרויסע עבירה. ווייל מיט דעם וואס מען ציט אויס דאס דאווענען קומען נישט מענטשן אין שול.
דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן נ): "כָּל הַפּוֹגֵם בַּבְּרִית", ווער עס איז פוגם בברית, "אֵין יָכוֹל לְהִתְפַּלֵּל", קען נישט דאווענען. ער שפירט א ביטערע טעם אין דאווענען; דאס דאווענען האט ביי אים א טעם פון "מַיִּין מְרִירִין" - ביטערע וואסער, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (שמות טו, כג): "וְלא יָכְלוּ לִשְׁתּוֹת מַיִם מִמָּרָה, כִּי מָרִים הֵם", די אידן האבן נישט געקענט טרינקען דאס וואסער ווייל עס איז געווען ביטער; בפשטות מיינט דער פסוק צו זאגן אז מען האט נישט געקענט טרינקען די וואסער ווייל עס איז געווען ביטער, מוהרא"ש זאגט: כִּי מָרִים הֵם, "זיי" זענען געווען ביטער, זיי האבן נישט געקענט טרינקען די וואסער ווייל "זיי" זענען געווען ביטער, דאס וואסער איז געווארן ביטער ביי זיי אין מויל. אז מען קוקט א גאנצע וואך שמוציגע קליפס, מען ליגט אין ניאוף, אין ביטערע מעשים, איז קיין שום וואונדער נישט אז ווען עס קומט צום דאווענען דאווענט מען נישט, מען קומט שפעט און מען דאווענט נישט.
מוהרא"ש זכרונו לברכה איז געווען זייער קעגן שלעפן דאס דאווענען; אפילו ראש השנה ווען מען איז ממליך דעם אייבערשטן אויף די גאנצע וועלט, דער אנהייב פונעם יאר, האט מוהרא"ש אויך אוועק געשטעלט ווי לאנג עס זאל נעמען דאס דאווענען - פון אכט אזייגער ביז צוויי אזייגער.
מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מיר געבעטן צו דאווענען תפילת שחרית ראש השנה, פון שנת תשע"ב לפ"ק. מענטשן זענען געווען ברוגז אויף מיר אז איך דאווען שנעל, "וואו איז דא צו לויפן" - האבן זיי מיר פארגעהאלטן. איך האב אבער נאר געטון וואס מוהרא"ש האט מיר געזאגט; מוהרא"ש האט מיר שטענדיג געוויזן מיט די הענט שנעלער, שנעלער.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.