תוכן השאלה
לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,
איך וויל פרעגן א שאלה אין כיבוד הורים. מיינע עלטערן פלעגן זיך געווענליך נישט אריינמישן אין אונזער לעבן, אבער לעצטנס האט מיין טאטע אנגעהויבן מער זיך צו מישן, און עס שטערט מיך זייער.
צום ביישפיל ווען איך גיי ארויס מיט מיין מאן ערגעץ, און אינמיטן רופט מיר מיין טאטע פרעגן וואו מיר זענען, און עס איז מיר נישט געשמאק אים צו ענטפערן. און די זעלבע פאסירט אסאך מאל ווען ער פרעגן פריוואטע שאלות וואס מיר ווילן נישט ענטפערן. אויב הויבט מען נישט אויף גלייך דעם טעלעפאן, וועט ער רופן נאכאמאל און נאכאמאל ביז מען הויבט אויף. ער קען רופן שפעט ביינאכט פאר טובות. כאטש וואס ער טוט עס נישט פון שלעכטקייט, ער מיינט נאר גוטס, איז עס אבער אסאך מאל זייער נישט בא'טעמ'ט.
אסאך מאל בעט ער פון מיין מאן אסאך טובות, אים צו איינקויפן און ברענגען און טראגן זאכן, און פונקט אין א צייט וואס ער איז גאר שטארק פארנומען, אבער מיין טאטע קען נישט פארשטיין פארוואס מיר שפירן נישט פאר א זכות אים צו העלפן מער, און זיין פארנומען נאר מיט אים די גאנצע צייט.
דאס איז אויסער דעם וואס איך שפיר אז ער איז בכלל נישט מכיר טוב פאר די פילע טובות וואס מיר טוען פאר אים, איבער די כוחות. מיר העלפן אים גאר אסאך אין גאר אסאך וועגן, אבער ער שעצט עס בכלל נישט. מיין מאן איז א גוטער און ער זאגט גארנישט, אבער מיך נעמט עס ארויס פון די כלים.
ווען עס מאכט זיך אז איך דארף אפזאגן מיין טאטע, שפיר איך זייער שלעכט, איך האב מורא, איך ווייס ווי הארב כיבוד אב ואם איז, איך ווייס אז דער אייבערשטער באצאלט מדה כנגד מדה. אבער וויפיל איז די שיעור צו טון פאר כיבוד הורים. כיבוד אב ואם איז א שווערע מצוה, עס קומט נישט צו זיין גרינג, אבער ווי שווער דארף עס זיין? ביז וואו איז דער גבול? איך וויל נאך בלייבן מיט א גוטע טעם אין מויל פון די מצוה.
יישר כח
תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:
יום א' פרשת שלח, י"ז סיון, שנת תשפ"ד לפרט קטן
מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
כיבוד אב ואם האט נישט קיין גרעניץ, וויפיל מען טוט די מצוה - דארף מען נאך און נאך טון; כיבוד אב ואם האט נישט קיין שיעור. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ירושלמי פאה, ג.) מען האט געפרעגט די שאלה פון דעם הייליגן תנא רבי אליעזר: "עַד הֵיכָן הוּא כִּיבּוּד אָב וָאֵם", ביז וויפיל איז א מענטש מחויב צו מכבד זיין זיינע עלטערן? האט רבי אליעזר געענטפערט: "וְלִי אַתֶּם שׁוֹאֲלִין", וואס פרעגט איר מיר, "לְכוּ שָׁאֲלוּ לְדָּמָה בֶּן נְתִינָה", גייט פרעגן דמה בן נתינה, "רֹאשׁ פְּטַרְבּוֹלֵי הָיָה", ער איז געווען פון די גרעסטע גענעראלן אין די מיליטער, "פַּעַם אַחַת הָיְתָה אִמּוֹ מְסֲטַרְתּוֹ", איינמאל האט אים זיין מאמע געשלאגן מיט א שוך, "בִּפְנֵי כָּל בּוּלֵי שֶׁלּוֹ", פאר אלע סאלדאטן וואס זענען געווען אונטער אים, "וְנָפַל קוֹרְדְקוֹן שֶׁלָּהּ מִיָדָהּ", און די שוך איז אראפגעפאלן פון אירע הענט, "וְהוֹשִׁיט לָהּ שֶּׁלֹּא תִּצְטַעֵר", האט ער זיך אראפגעבויגן אויפצוהייבן די שוך און דאס געגעבן פאר זיין מאמע אז זי זאל זיך נישט דארפן אראפבייגן און זיך מצער זיין, מיט דעם האט זיי רבי אליעזר געענטפערט: "נישטא קיין שיעור, מען איז מחויב מכבד זיין טאטע מאמע אפילו עס איז שווער".
א פרוי נאך איר חתנה איז נישט מחויב מיט כיבוד אב ואם, אזוי שטייט אין הלכה (שלחן ערוך יורה דעה סימן רמ, סעיף יז): "הָאִשָּׁה אֵין בְּיָדָהּ לַעֲשׂוֹת" א פרוי האט נישט די מעגליכקייט צו מכבד זיין די עלטערן, "שֶׁהִיא מְשֻׁעְבֶּדֶת לְבַעֲלָהּ" ווייל זי דארף אלעס טון פאר איר מאן, "לְפִיכָךְ הִיא פְּטוּרָה מִכִּבּוּד אָב וָאֵם בְּעוֹדָהּ נְשׂוּאָה", דעריבער איז זי פטור, ווייל זי איז מחויב צו מכבד זיין איר מאן. אבער עס איז א קלארע הלכה (ש"ך, סעיף קטן יט): "אם אין בעלה מקפיד, חייבת בכל דבר שאפשר כמו האיש", אויב איר מאן איז נישט קעגן דאס וואס זי איז איז מכבד איר טאטע - איז זי מחויב מכבד זיין א טאטע פינקט אזוי ווי א מאן איז מחויב זיי צו מכבד זיין, און ווי איר שרייבט איז אייער מאן אן ערליכער און ער איז נישט מקפיד, אדרבא, ער אליין איז זייער מכבד אייערע עלטערן; זאלט איר ווייטער מכבד זיין אייערע עלטערן, און דאס ווערט גערעכנט ביים אייבערשטן ווי מען איז מכבד דעם אייבערשטן אליין.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.