בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת חיי שרה, י"ט מר-חשון, שנת תשפ"ה לפרט קטן

... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

רעדט יא צו אייערע עלטערן, רעדט שיין און הארציג, זאגט זיי אז איר שפירט אז דאס מער ווארטן און דאס נישט אויסהערן קיין שידוכים - גייט אויפן חשבון פון אייער איידלקייט און צניעות. מיט אייערע געשוויסטער זאלט איר נישט רעדן דערפון, זיי וועלן נאר חוזק מאכן, אבער צו אייערע עלטערן איז יא כדאי צו רעדן, ווייל די עלטערן האבן יא רחמנות אויף די קינדער, און אז מען רעדט שיין און הארציג - פועל'ט מען, אזוי ווי די הייליגע חכמים זאגן (סוטה ט:): "ניכרים דברי אמת", מען זעט אויף רייד אויב עס איז אמת; זיי וועלן זען אז איר מיינט עס ערנסט, איר ווילט חתונה האבן צו זיין ערליך און פיין; די ווערטער וועלן פועל'ן ביי זיי.

געבט אכטנג אויף כבוד אב ואם, די וועג ווי מען רעדט צו עלטערן מוז זיין זייער איידל און זייער דרך ארץ'דיג.

אויב איר וועט יא רעדן צו זיי אדער נישט רעדן צו זיי, דארפט איר וויסן אז א שידוך האט סיי ווי נישט מיט קיינעם צו טון, א שידוך האט נאר מיטן אייבערשטן, און אז מען בעט אים מיט סבלנות, מען בעט שיינערהייט, מען בעט א מתנת חינם - איז מען זוכה צו א שידוך, אפילו די גאנצע וועלט שטעלט זיך קעגן דעם. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בראשית רבה סח, ג): "מָצִינוּ בַּתּוֹרָה בַּנְּבִיאִים וּבַכְּתוּבִים שֶׁאֵין זִוּוּגוֹ שֶׁל אִישׁ אֶלָּא מִן הַקָדוֹשׁ בָּרוּך הוּא", מיר געפינען אין די תורה, נביאים און אין כתובים, אז א שידוך האט נאר מיטן אייבערשטן. אין די תורה שטייט (בראשית כד, נ): "וַיַּעַן לָבָן וּבְתוּאֵל, וַיֹּאמְרוּ, מֵה' יָצָא הַדָּבָר", אין נביאים שטייט (שופטים יד, ד): "וְאָבִיו וְאִמּוֹ לֹא יָדְעוּ כִּי מֵה' הִיא", און אין כתובים שטייט (משלי יט, יד): "בַּיִת וָהוֹן נַחֲלַת אָבוֹת, וּמֵה' אִשָּׁה מַשְׂכָּלֶת", זעען מיר איבעראל אז נאר דער אייבערשטער געבט שידוכים.

דעריבער זאלט איר בעטן דעם אייבערשטן אויף אייער שפראך, אויף מאמע לשון, אייגענע תפילות, פון הארצן: "רבונו של עולם העלף מיר, איך וויל חתונה האבן, איך וויל זיין ערליך, איך וויל זיין איידל, איך וויל זיין הייליג, איך וויל נישט קוקן און טראכטן פון פרעמדע, איך וויל מיין לעבן, מיין מאן, מיין געצעלט, העלף מיר טאטע, מאך א נס און געב מיר מיין שידוך"; אזוי זאלט איר בעטן, און לייגט צו אייגענע תפילות, ביז איר וועט זוכה זיין צו אייער שידוך.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת וירא, י"ב מר-חשון, שנת תשפ"ה לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווען מען ווערט מקורב צום הייליגן רבי'ן, מען לערנט דעם הייליגן רבינ'ס ספרים - הויבט מען אן טראכטן פונעם אייבערשטן. אזוי ווי דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב' סימן ח', אות ח): "וְצָרִיךְ לְבַקֵּשׁ מְאֹד מֵהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ 'שֶׁיִּזְכֶּה לְהִתְקָרֵב לְמַנְהִיג אֲמִתִּי, כְּדֵי שֶׁיִּזְכֶּה לֶאֱמוּנָה אֲמִתִּית בִּשְׁלֵמוּת'", מען דארף אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל זוכה זיין צו טרעפן אן אמת'ער צדיק וואס קען צוברענגען צו האבן א ריינע קלארע אמונה, "כָּל הַמִּתְקָרְבִים לְמַנְהִיג אֲמִתִּי, זוֹכִין לֶאֱמוּנָה יְשָׁרָה דִּקְדֻשָּׁה", ווייל אלע וואס זענען מקורב צו אן אמת'ן צדיק זענען זוכה צו האבן א קלארע אמונה; דאס באקומט מען ווען מען ווערט מקורב צום רבי'ן, אלע קשיות, ספיקות און בלבולים גייען אוועק און די אמונה שיינט און לייכט, מען לעבט מיט אן אמונה ברורה ומזוככת.

עס איז אזוי גרויס די מצוה פון כיבוד אב ואם, מען באקומט אויף דעם אזויפיל שכר, סיי אויף די וועלט און סיי אויף יענע וועלט. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן  (פאה א, א): "אֵלּוּ דְּבָרִים שֶׁאָדָם אוֹכֵל פֵּירוֹתֵיהֶן בָּעוֹלָם הַזֶּה, וְהַקֶּרֶן קַיֶּמֶת לּוֹ לָעוֹלָם הַבָּא: כִּיבּוּד אָב וָאֵם וְכוּ'"; דער אייבערשטער באצאלט שכר פאר די מצוה פון כיבוד אב ואם סיי אויף די וועלט און סיי אויף יענע וועלט, און דאס וועט אייך צוריקומען ביי אייערע קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - יום ה' פרשת תצוה, שובבי"ם, י"ג אדר א', שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

שלום בית איז די העכסטע זאך, אין א שטוב וואו עס איז דא שלום בית - רוט די שכינה, און עס איז דא אלע ברכות, און חס ושלום אויב מען קריגט זיך - טרייבט מען ארויס די שכינה און מען פארלירט אלעס.

זייט אייך מכבד איינער דעם צווייטן, רעדט שיין איינער צום צווייטן, און בעיקר האט נישט מורא זיך צו אנטשולדיגן און איבערבעטן, אפילו יענער איז נישט גערעכט און איך בין גערעכט. מיין מאמע זאל געזונט זיין זאגט מיר שטענדיג: "דער וואס אנטשולדיגט זיך ווען ער איז נישט גערעכט - דער איז אן אמת'ער מענטש, דער וואס בעט איבער ווען עס איז א ספק אויב ער איז גערעכט - דער איז א קלוגער און דער וואס בעט איבער ווען ער איז גערעכט - דער האט שלום בית".

בדרך כלל ווען עס זענען דא קליינע קינדער רופט מען זיך נישט ביי די נעמען, אזוי איז גרינגער פאר די קינדער צו רופן די טאטע 'טאטע', און די מאמע 'מאמע' און נישט ביי די נעמען, אזוי ווי די הלכה איז, אז קינדער טארן נישט רופן די עלטערן ביים נאמען (שלחן ערוך יורה דעה סימן רמ, סעיף ב).

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ב טבת, שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מען דארף מכבד זיין טאטע מאמע נישט ווייל די געפיל זאגט אזוי און עס איז געשמאק, נאר ווייל דער אייבערשטער האט אזוי געהייסן; נישט קיין חילוק אויב די עלטערן קריגן זיך אדער נישט, מיר דארפן מכבד זיין טאטע מאמע ווייל דער אייבערשטער האט אזוי געזאגט, און אז מען איז מכבד די עלטערן - איז דא השראת השכינה. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין ל:): "שְׁלֹשָׁה שֻׁתָּפִין הֵן בָּאָדָם, הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, אָבִיו, וְאִמּוֹ, בִּזְמַן שֶׁאָדָם מְכַבֵּד אֶת אָבִיו וְאֶת אִמּוֹ, אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיהֶם כְּאִילוּ דַרְתִּי בֵּינֵיהֶם וְכִּבְּדוּנִי", דריי שותפים איז דא אינעם מענטש - דער אייבערשטער, טאטע און מאמע; ווען א מענטש איז מכבד זיינע עלטערן, זאגט דער אייבערשטער: "איך קום וואוינען צווישן אייך, און איך רעכן דאס אזוי ווי איר זענט מיר מכבד".

מען דארף אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל קוקן אויף די עלטערן מיט די גרעסטע כבוד און הייליגקייט. מען האט נישט קיין השגה ווי הייליג עלטערן זענען, די הייליגע חכמים - זיי האבן געקוקט אויף זייערע עלטערן מיט די גרעסטע הייליגקייט; חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (שם לא:) דער הייליגער רב יוסף איז געווען בלינד, ער האט נישט געזען ווען זיין מאמע קומט אריין, ער האט אבער זייער גוט געהערט, און ווען ער האט געהערט די קול פון די פוסטריט פון זיין מאמע פלעגט ער זאגן מיט שמחה: "איקום מקמי שכינה דאתיא", לאמיר זיך אויפשטעלן פאר די שכינה.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ג טבת, שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

געב אכטונג נישט צו מצער זיין דיין טאטע חס ושלום; טענה נישט מיט אים, מיט א טאטע מאמע טענה'ט מען נישט; דו זאלסט ווייטער לערנען און דאווענען און זיך פירן מיט די הייליגע רבינ'ס עצות וסוף הכבוד לבוא.

דער הייליגער רבי נתן זכותו יגן עלינו האט געהאט שרעקליכע רדיפות פון זיין טאטע, זיין טאטע האט אויפגעהעצט זיין ווייב זי זאל זיך חס ושלום גט'ן פון רבי נתן. רבי נתן האט געווארט מיט געדולד, ער האט געשוויגן, ער האט ווייטער מכבד געווען זיין טאטע. אלעס וואס זיין טאטע האט אים געזאגט האט ער געפאלגט, אויסער זאכן וואס האט מיטן הייליגן רבי'ן. ביז שפעטער פלעגט רבי נתנ'ס טאטע זיך אויפשטעלן פאר רבי נתן און אים רופן מיט א טיטל ר', וואס געווענליך א טאטע רופט נישט אן אייגן קינד ר'; ער האט געזאגט פאר רבי נתן: "איך האב אזויפיל נחת פון דיר, דו ביסט מיך אזוי מכבד, דעריבער ריף איך דיך מיט א טיטל ר'".

שטארק זיך מיט די עצות פון רבי'ן, גיי אין שול דאווענען מיט מנין די דריי תפילות, דאס זאל זיין דיין גרעסטע שטאלץ, זיי פרייליך מיט יעדע מצוה און זיי זיך קובע שיעורים כסדרן בכל חלקי התורה על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), לערן אפילו אן פארשטיין, אויך זאלסטו גיין התבודדות יעדן טאג, גיס זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן, דערצייל אים וואס גייט איבער אויף דיר, שמועס מיט אים אזוי ווי מען שמועסט מיט א גוטער פריינד, אויך זאלסטו זיך פירן מיט גרויס דרך ארץ צו יעדן איינעם און בעיקר צו דיינע עלטערן. ווייל דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, סימן סט): "מִי שֶׁאוֹהֵב אֶת הַצַּדִּיק, צָרִיךְ לִשְׁמֹר אֶת הַצַּדִּיק, שֶׁלֹּא יֵצֵא עָלָיו שֵׁם רָע", ווער עס האט ליב דעם צדיק דארף אכטונג געבן עס זאל נישט ארויסגיין א שלעכטע נאמען אויפן צדיק; אלע קוקן דיך נאך, אלע זוכן פשטים פארוואס דו ביסט אנגעקומען קיין ברסלב; זאלסטו זייער אכטונג געבן זיך נישט טענה'ען מיט קיינעם, אזוי וועלן דיינע עלטערן נישט האבן קיין צער פון דיר, אדרבה זיי וועלן בעטן אלע קינדער זאלן לערנען די הייליגע ספרים פון רבי'ן.

וועסט אליינס זען, במשך הזמן אז דו וועסט זיך נישט טענה'ען, דו וועסט סובל זיין די בזיונות, דו וועסט נישט גיין אין ויכוחים מיט זיי - וועלן אלע האבן נחת פון דיר. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא פו.) אויפן פסוק (דברים ו, ה): "וְאָהַבְתָּ אֵת ה' אֱלֹהֶיךָ" – זאלסט זען עס זאל ארויסקומען א קידוש השם דורך דיר, דער אייבערשטער זאל באליבט ווערן דורך דיר. ווייל ווען א מענטש פירט זיך אויף ווי עס דארף צו זיין וואס זאגן מענטשן? "אַשְׁרֵי אָבִיו שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל זענען זיינע עלטערן וואס האבן אים געלערנט תורה; "אַשְׁרֵי רַבּוֹ שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל איז פאר זיין רבי וואס האט אים געלערנט תורה; "אוֹי לָהֶם לַבְּרִיוֹת שֶׁלֹא לָמְדוּ תּוֹרָה", וויי איז פאר די מענטשן וואס לערנען נישט קיין תורה; אויף איינעם וואס פירט זיך ערליך זאגט מען 'קוקט אן דעם מענטש, וויבאלד ער לערנט תורה פירט ער זיך אויף אזוי ערליך', אויף אים זאגט דער פסוק (ישעיה מט, ג): "וַיֹּאמֶר לִי עַבְדִּי אָתָּה, יִשְׂרָאֵל אֲשֶׁר בְּךָ אֶתְפָּאָר", דער אייבערשטער בארימט זיך מיט אזא איינעם.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ג טבת, שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווען די מפיצים גייען אין שולן מיט די הייליגע ספרים און קונטרסים, מיט די הערליכע גליונות - לאכט מען פון זיי, און אלע זאגן 'וואס פעלט אויס די זאכן? ווער דארף חיזוק? ווער איז צעבראכן? א נייע וועלט היינט געווארן, מען רעדט אזויפיל פון חיזוק...' מען לאכט אפ, ביז עס הויבט אן איבערגיין וואס גייט איבער... דעמאלט וויל מען חיזוק; וואלט מען זיך אנגעגרייט מיט דעם רבינ'ס לימודים - וואלט די לעבן אריבער שיין און זיס.

יוסף הצדיק זאגט (בראשית מא, לה-לו), מען דארף זיך אנגרייטן אין די פעטע יארן, דאס מיינט מען די יונגע יארן, ווייל באלד קומט די הונגער יארן און מען וועט שטארבן, דאס איז ביי יעדן איינעם; אין די יונגע יארן טראכט מען 'וואס דארף מען רעדן אזויפיל פון אמונה? וואס דארף מען רעדן פון חיזוק?' עס איז א בחינה פון די זיבן פעטע יארן, מען לאכט זיך אויס; ביז מען ווערט עלטער, אדער אפילו ווען מען איז יונג און עס הויבט אן איבערגיין אויפן מענטש וואס גייט איבער, דעמאלט זעט מען; דער וואס האט זיך אנגעגרייט מיט אסאך אמונה - דער קען אנגיין אין לעבן, און אז מען האט נישט געהערט אן א שיעור חיזוק אויף אמונה - איז גאר שרעקליך, מען פאלט אריין אין עצבות און מרה שחורה, ביז די לעבן איז א טויטע לעבן.

גיי שפאצירן מיט דיין טאטע, נעם אים ארויס פון שטוב; עס איז זייער וויכטיג ארויסצוגיין פון שטוב, ווייל פון זיצן אין שטוב טעג און וואכן איז זייער נישט גוט, מען קען אינגאנצן צוגרונד גיין. גיי מיט אים שפאצירן, רעד מיט אים על דא ועל הא, דערצייל אים פון דיין לעבן, דערצייל אים פון וואס דו לערנסט, פון דיין עבודת השם, דאס וועט אים פרייליך מאכן.

גרייט זיך אן יעצט אין דיינע פעטע יארן מיט אסאך חיזוק אויף אמונה, לערן די הייליגער ספרים פון רבי'ן, חזר דאס אן א שיעור מאל - וועסטו באקומען א קלארע לויטערע אמונה, ביז דו וועסט שפירן ווי דער אייבערשטער איז מיט דיר, ביי דיר און נעבן דיר, רעד צו אים, שמועס מיט אים, דאנק און לויב - אזוי וועסטו זיין שטענדיג פרייליך.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר אז דו ביסט מחזק דיין ווייב צו גיין אנגעטון בצניעות. עס איז דא ביי אסאך אינגעלייט און יונגע ווייבלעך אז מען האט א רייץ וכו', מען זוכט ווי מען קען אראפנעמען פון די צניעות וכו', און ווען די עלטערן; די מאמע אדער די שוויגער זאגן: "מען גייט נישט אזוי, עס איז נישט צניעות'דיג" - דארף דער מאן האבן שכל נישט צו מאכן קיין מחלוקות, נישט העצן די ווייב קעגן איר מאמע, און אודאי נישט קעגן די שוויגער, נאר מחזק זיין די ווייב זי זאל זיין באשיידן און נישט אוועקגיין פון די איידעלע וועג.

ווען די מעשה גייט פארקערט, די מאמע קויפט קליידער וואס איז נישט אזוי צניעות'דיג - דארף מען אכטונג געבן נישט וויי צו טון די מאמע. כיבוד אב ואם איז זייער א הארבע מצוה, מען טאר נישט טענה'ן און נישט גיין אין ויכוחים מיט די עלטערן. מען באדאנקט זיך און נאכדעם לייגט מען די קליידער אין די זייט, און מען טוט זיך נאר אן איידל.

זיי שטארק, זיי מחזק דיין ווייב זי זאל גיין אנגעטון איידל; נישטא קיין שענערע זאך ווי אן איידעלע אידישע פרוי. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת כה:): "אשה מקושטת לתלמידי חכמים" - דאס איז שיין און דאס איז גוט; די אלע וואס מאכן נאך די גוים, די אומות העולם - ווערן נישט פרייליך, עס מאכט נישט בעסער די שלום בית, די ליבשאפט צווישן מאן און ווייב.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת פנחס, כ' תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דו פרעגסט פארוואס איז דאס קינד אן אויסוואורף ווען ער ענטפערט צוריק זיין טאטע? ווייל די תורה זאגט (שמות כ, יא): "כַּבֵּד אֶת אָבִיךָ וְאֶת אִמֶּךָ", די תורה זאגט (ויקרא יט, ג): "אִישׁ אִמּוֹ וְאָבִיו תִּירָאוּ", מען דארף מורא האבן פון טאטע און מאמע; מען טאר זיי נישט ענטפערן, מען דארף מורא האבן פון זיי.

אז מען האט א טאטע מאמע וואס שרייען און פייניגן - האבן די קינדער נישט קיין רעכט צו מזלזל זיין אין זיי; מען טאר נישט ענטפערן פאר א טאטע, זאל דער טאטע שרייען, שלאגן און שפייען אויפ'ן קינד - טאר מען נישט פארשעמען דעם טאטן, מען דארף שווייגן און דאס אננעמען.

ווייסטו בכלל אז עס איז דא שלחן ערוך אויף הלכות כיבוד אב ואם? לאמיר לערנען אינאיינעם הלכות כיבוד אב ואם, דער הייליגער שלחן ערוך פרעגט (יורע דעה סימן רמ, סעיף ג): "עד היכן מוראם?" ביז וויפיל דארפן קינדער ליידן פון עלטערן, זיי נישט ענטפערן און נישט פארשעמען? זאגט דער מחבר: "היה הבן לבוש חמודות" אפילו ווען דער קינד גייט אנגעטון שיינע קליידער, "ויושב בראש הקהל" און ער איז גאר דער ראש הקהל, "ובאו אביו ואמו וקרעו בגדיו" און זיין טאטע אדער מאמע קומט און צערייסט אים זיינע שיינע קליידער, "והיכוהו על ראשו" זיי שלאגן אים אין קאפ, "וירקו בפניו" זיי שפייען אויף אים, "לא יכלים אותם" טאר מען זיי נישט פארשעמען, "אלא ישתוק" מען דארף שווייגן, "ויירא מן מלך מלכי המלכים שציוהו בכך" און מורא האבן פונעם אייבערשטן וואס האט אונז געהייסן מורא האבן פון זיי; דער אייבערשטער הייסט אונז מורא האבן אפילו ווען די עלטערן פייניגן, אפילו ווען די עלטערן זענען נישט קיין געזונטע; קינדער טארן נישט רעדן קעגן עלטערן, זאל זיין וואס זאל זיין.

קיינער בארעכטיגט נישט די עלטערן וואס זענען אכזרים צו די קינדער, און אויב קינדער האבן עלטערן וואס פירן זיך אויף מיט אכזריות, וואס געווענליך מאכט זיך דאס ביי עלטערן וואס זענען נישט געזונט גייסטיש, ביי דעם זאגט אונז די הייליגע תורה פינקטליך וואס צו טון און ווי אזוי זיך צו פירן, דער מחבר זאגט (שם, סעיף י): "מי שנטרפה דעת אביו או אמו" אויב די עלטערן זענען נעבעך בארירט געווארן, "משתדל לנהוג עמהם" דארפן די קינדער פרובירן זיי מכבד זיין, "כפי דעתם" לויט זייער וועג, "עד שירוחם עליהם" ביז דער אייבערשטער וועט זיך מרחם זיין אויף זיי, "ואם אי אפשר לו לעמוד" און אויב איז נישט מעגליך צו זיין מיט זיי, "מפני שנשתגעו ביותר" ווייל זיי זענען זייער שטארק נישט ביים זינען, "ילך לו ויניחם" זאלן די קינדער אוועקגיין פון זיי, "ויצוה לאחרים לנהגם כראוי" און די קינדער זאלן בעטן אנדערע זאלן זיי באדינען.

וואויל איז דעם וואס פירט זיך אויף מיט דרך ארץ צו די עלטערן, וועט ער עסן די פירות, די גוטע שכר - אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת תרומה, א' דראש חודש אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן

מרת ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

מכבד זיין עלטערן, ארייננעמען אין שטוב די עלטערן, - איז פון די גרעסטע מצוות. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי קידושין פרק א, הלכה ז): "רַבִּי שִׁמְעוֹן בֶּן יוֹחָאִי אוֹמֵר", רבי שמעון בן יוחאי זאגט, "גָדוֹל הִיא כִּיבּוּד אָב וָאֵם, שֶׁהֶעֱדִיפוֹ הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא יוֹתֵר מִכְּבוֹדוֹ", דער אייבערשטער האט אונז באפוילן מען זאל מכבד זיין טאטע מאמע מער ווי דעם אייבערשטן אליינס; געוואלד, מענטשן ווייסן נישט וואס דא גייט פאר, מען איז מזלזל אין די מצוה פון כיבוד אב ואם.

מענטשן פרעגן: "ביז וויפיל איז די שיעור וואס מיר דארפן ליידן פון די עלטערן?" חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ירושלמי פאה ג.) מען האט געפרעגט די שאלה פון דער הייליגער תנא רבי אליעזר: "עַד הֵיכָן הוּא כִּיבּוּד אָב וָאֵם", ביז וויפיל איז א מענטש מחויב צו מכבד זיין זיינע עלטערן? האט רבי אליעזר געענטפערט: "וְלִי אַתֶּם שׁוֹאֲלִין", וואס פרעגט איר מיר, "לְכוּ שָׁאֲלוּ לְדָּמָה בֶּן נְתִינָה", גייט פרעגן דמה בן נתינה, "רֹאשׁ פְּטַרְבּוֹלֵי הָיָה", ער איז געווען פון די גרעסטע גענעראלן אין די מיליטער, "פַּעַם אַחַת הָיְתָה אִמּוֹ מְסֲטַרְתּוֹ", איינמאל האט אים זיין מאמע געשלאגן מיט א שיך, "בִּפְנֵי כָּל בּוּלֵי שֶׁלּוֹ", פאר אלע סאלדאטן וואס זענען געווען אונטער אים, "וְנָפַל קוֹרְדְקוֹן שֶׁלָּהּ מִיָדָהּ", און די שיך איז אראפגעפאלן פון אירע הענט, "וְהוֹשִׁיט לָהּ שֶּׁלֹּא תִּצְטַעֵר", האט ער זיך אראפגעבויגן אויפצוהייבן די שיך און דאס געגעבן פאר זיין מאמע אז זי זאל זיך נישט דארפן אראפבייגן און זיך מצער זיין. מיט דעם האט זיי רבי אליעזר געענטפערט, "נישטא קיין שיעור, מען איז מחויב מכבד זיין טאטע מאמע אפילו עס איז שווער".

נאך אביסל ביסטו דער אלטער טאטע און דיין ווייב די אלטע פרוי; ווער וועט קוקן אויף ענק? ווער וועט טראכטן פון ענק? אייערע קינדער וועלן אויך פארמאכן די טיר און זאגן: "מיר ווילן לעבן פריוואט, מיר קענען נישט לעבן אזוי וכו' וכו'".

מאכט זיך נישט נאריש, עפנט אייער טיר פאר אייערע עלטערן; טוט עס מיט די גרעסטע שמחה. מאכט אייך א שיינע פריוואטע לעבן, איר, אייער מאן מיט זיינע עלטערן; עלטערן נעמען נישט אוועק פון די פריוואטקייט, עלטערן מאכן די לעבן מער זיס, מער קאוזי; זאגט אייער מאן זאל איינקויפן עסן פאר אייך און די קינדער, און פאר די עלטערן.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת משפטים, כ"א שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דו זיי ווייטער מקיים מצות כיבוד אב ואם, קוק נישט אויף די אלע מניעות; ווען דו קענסט אריבערגיין - זאלסטו אריבערגיין, אויך זאלסטו אנרופן יעדן טאג; לאז זיך נישט שטערן פון אנדערע.

ווי גרעסער די מצוה איז - אלץ מער מניעות איז דא דאס צו מקיים זיין; כיבוד אב ואם איז חמורות שבחמורות, פון די הארבסטע מצוות. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי קידושין פרק א, הלכה ז): "רַבִּי שִׁמְעוֹן בֶּן יוֹחָאִי אוֹמֵר, גָדוֹל הִיא כִּיבּוּד אָב וָאֵם שֶׁהֶעֱדִיפוֹ הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא יוֹתֵר מִכְּבוֹדוֹ", רבי שמעון בן יוחאי זאגט, דער אייבערשטער האט אונז באפוילן מען זאל מער מכבד זיין טאטע מאמע ווי מען זאל מכבד זיין דעם אייבערשטן אליינס.

דו גיי ווייטער צו זיי, דו טו די מצוה פאר'ן אייבערשטן, זיי זיך נישט מבלבל פון קיינעם - וועט דיר קיינער גארנישט קענען שלעכטס טון. געדענק דעם כלל: 'ווער עס האט אינזין דעם אייבערשטן - דעם קען מען גארנישט טון'; אנדערש איז ווען מען האט אינזין געלט, כבוד וכדומה - דעמאלט איז ביטער.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת עקב, ט"ז מנחם-אב, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מען זעט פון דיינע ווערטער אז דו ווייסט נישט וואס כיבוד אב ואם איז; דו מיינסט אז כיבוד אב ואם איז א געלעכטער.

ליידער לעבן מיר אין די צייטן פון עיקבתא דמשיחא, עס איז ממש אזוי ווי די הייליגע חכמים האבן פאראויס געזאגט, ווי אזוי עס וועט אויסקוקן פאר משיח וועט קומען (סוטה מט:): "בֵּן מְנַבֵּל אָב", קינדער וועלן חוזק מאכן פון די טאטע, "בַּת קָמָה בְאִמָּהּ", די טעכטער וועלן אויפשטיין קעגן די מאמע, "כַּלָּה בַּחֲמֹתָהּ", די שנור וועט אויפשטיין קעגן די שוויגער וכו'; מען איז מזלזל אין עלטערן, מען ווייסט נישט אז דאס איז גאר א הארבע מצוה, ביי די הייליגע חכמים ווערט די מצוה פון כיבוד אב ואם אנגערופן (ירושלמי פאה א, א): "חֲמוּרָה שֶׁבַּחֲמוּרוֹת", כיבוד אב ואם איז פון די הארבסטע מצוות וואס דער אייבערשטער האט אונז באפוילן; נאך זאגן די הייליגע חכמים זכרונם לברכה (ירושלמי קידושין א, ז): "רֶבִּי שִׁמְעוֹן בֶּן יוֹחָאִי אוֹמֵר, גָדוֹל הִיא כִּיבּוּד אָב וָאֵם שֶׁהֶעֱדִיפוֹ הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא יוֹתֵר מִכְּבוֹדוֹ", רבי שמעון בן יוחאי זאגט, דער אייבערשטער האט אונז באפוילן מען זאל מער מכבד זיין טאטע מאמע ווי מען זאל מכבד זיין דעם אייבערשטן אליינס.

כל הכבוד אז דו העלפסט דיינע עלטערן מיט געלט וכו' וכו', אבער געדענק אז דאס איז גארנישט ווערד אויב מען איז זיך מתחצף צו זיי. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי פאה, שם): "יֵשׁ שֶׁהוּא מַאֲכִיל אֶת אָבִיו פַּטוּמוֹת", עס איז דא אמאל א קינד וואס האלט אויס זיין טאטע, ער ברענגט אים צו עסן געשטאפטע גענז, "וְיוֹרֵשׁ גֵיהִנָם", מיט דעם אלעם וועט ער גיין אין גיהנום, "וְיֵשׁ שֶּׁהוּא מַטְחִינוֹ בָּרֵחַיִים", ווידער איז דא אמאל א קינד וואס מאכט זיין טאטע טון שווערע ארבעט, "וְיוֹרֵשׁ גַּן עֵדֶן", און אין דעם זכות גייט ער אין גן עדן. אזוי ווי עס איז געווען א מעשה, "מַעֲשֶׂה בְּאֶחָד שֶּׁהָיָה מַאֲכִיל לְאָבִיו תַּרְנְגּוֹלִים פְּטוּמִים", עס איז געווען איינער וואס האט אויסגעהאלטן זיין טאטע, דער טאטע איז שוין געווען אלט, ער האט נישט געקענט ארבעטן און דער זון פלעגט אים ברענגען יעדן טאג געשטאפטע גענז, "פַּעַם אַחַת אָמַר לוֹ אָבִיו, בְּנִי, הַלָּלוּ מִנַּיִן לְךָ", איין טאג פרעגט אים זיין טאטע: פון וואו האסטו אזעלכע געשמאקע גענז? "אָמַר לוֹ, זָקֵן, זָקֵן, אֱכֹל וּשְׁתוֹק, שֶׁהַכְּלָבִים אוֹכְלִים וְשׁוֹתְקִים", האט ער זיך אנגערופן צום טאטן מיט געשפעט: אלטער טאטע, וואס רעדסטו אזויפיל? שווייג און עס, אפילו הינט ווען זיי עסן בילן זיי נישט, פרעג נישט קיין קשיות, עס און שוין! "נִמְצָא מַאֲכִיל אֶת אָבִיו פַּטוּמוֹת, וְיוֹרֵשׁ גֵיהִנָם", קומט אויס אז אין הכי נמי, ער געבט טאקע צו עסן דעם טאטן, אבער ער וועט ביים סוף גיין אין גיהנום, ווייל ער רעדט מיט חוצפה.

נאכדעם איז דא איינער וואס נעמט דעם טאטן צו ארבעטן שווערע ארבעט און אין דעם זכות וועט ער גיין אין גן עדן, ווי אזוי איז דאס שייך? אזוי ווי עס איז געווען א מעשה, "מַעֲשֶׂה בְּאֶחָד שֶּׁהָיָה טוֹחֵן בָּרֵחַיִים", עס איז געווען איינער וואס האט געארבעט שווער ביי א מיל, "שָׁלַח הַמֶּלֶךְ לְהָבִיא טוֹחַנִים לַעֲבוֹדָתוֹ", איין טאג האט דער איד'ס טאטע באקומען א באפעל פונעם קעניג ער זאל קומען ארבעטן ביי אים אין פאלאץ, "אָמַר לוֹ לְאָבִיו, אַבָּא, הִכָּנֵס וּטְחֹן תַּחְתַּי וַאֲנִי אֵלֵךְ לַעֲבוֹדַת הַמֶּלֶךְ", האט דער זון געזאגט: טאטע, נעם איבער מיין ארבעט ביים מיל און איך וועל גיין אנשטאט דיר ארבעטן ביים קעניג, "אִם יַגִּיעַ לִידֵי בִּזָּיוֹן, אֶתְבַּזֶה אֲנִי וְלֹא אַתָּה", כדי דו זאלסט נישט ווערן פארשעמט ביים קעניג, [אדער ווי רש"י זאגט (בבלי קידושין לא:): "וַאֲנִי אֵלֵךְ תַּחְתֶּיךָ לַעֲבוֹדַת הַמֶּלֶךְ שֶּׁאֵין לָהּ קִצְבָה"], "נִמְצָא מַטְחִינוֹ בָּרֵחַיִים, וְיוֹרֵשׁ גַּן עֵדֶן", קומט אויס אז דער האט געמאכט זיין טאטן ארבעטן שווער און ער באקומט שכר אויף דעם; זעט מען פון דעם אז עס איז נישט גענוג צו העלפן א טאטע בלויז מיט געלט, ווייל אויב מען רעדט מיט עזות וועט מען באקומען א גרויסער עונש.

אז דיינע עלטערן האלטן דיר פאָר וכו', זאלסטו זיי איבערבעטן און זיי זאגן אז דו גייסט אכטונג געבן זיי מער נישט מצער זיין, און אז דיין ווייב וויל מיט דיר גיין זיך אפרוען וכו', דארפסטו זיך נישט רייצן מיט דיין טאטע, אים ווייזן אז דו טוסט אנדערש ווי זיין ווילן.

גלייב מיר, מיט אביסל שכל קען מען לעבן א חיים טובים, צופרידנשטעלן די ווייב און אויך טאטע מאמע; פארוואס דארף מען מאכן מחלוקות? פארוואס מוז מען זאגן די עלטערן 'מיר טוען וואס מיר ווילן'? מען קען דאך טון וואס מען טוט אן דעם וואס מען זאל זיי מצער זיין!

כיבוד אב ואם איז נישט קיין ווערטל, דער אייבערשטער זאגט אונז אז מיר דארפן מכבד זיין טאטע מאמע; אזוי ווי מיר געפונען, די הייליגע חכמים זכרונם לברכה זאגן (תנא דבי אליהו רבה, כו): "כָּל הָעוֹלָם כּוּלוֹ שֶׁל הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, וְאֵין הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מְבַקֵּשׁ מֵהָאָדָם רַק שֶׁיְכַבֵּד אָב וָאֵם", דער אייבערשטער זאגט: די גאנצע וועלט איז מיינס - איך האב עס באשאפן, איך בעט פון ענק נאר איין זאך, אז איר זאלט מכבד זיין טאטע מאמע.

אז דו וועסט אכטונג געבן אויף דיינע עלטערן - וועסטו זוכה זיין צו אלע ברכות פון די תורה.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת פנחס, י"ט תמוז, שנת תשפ"א לפרט קטן

מרת ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

איר זאלט אודאי נעמען אייערע עלטערן וואוינען ביי אייך, עס וועט נישט שטערן די חינוך פון אייערע קינדער. איר זאלט ווייטער געבן אייערע קינדער אן ערליכע חינוך און אין די זעלבע צייט זיי פארשטיין געבן אז זיידי און באבי זענען נישט שלעכט, זיי זענען אומוויסנד, מען האט אויסגעריסן פון זיי די תורה און מצוות.

רעדט צו די קינדער איבער דאס שיינקייט און גרויסקייט פון היטן די תורה און מצוות - וועלן זיי אויסוואקסן גרויסע צדיקים, און איר וועט זען אז אייערע עלטערן וועלן אויך תשובה טון, זיי וועלן אנהייבן צוביסליך גיין אין די וועג פון די תורה.

די שכל איז עפעס נישט פשוט, דאס איז א טיפע קלוגע שכל וואס מוהרא"ש האט מחדש געווען. ווי איר ווייסט דאך, מוהרא"ש האט אלע יארן עוסק געווען און די הייליגע מצוה פון צוריק ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן, ער האט גענומען מענטשן פון די טיפסטע אפגרונד און זיי געברענגט צו זיין ערליכע אידן און אויפשטעלן שיינע שטובער. מוהרא"ש האט אלע יארן געלערנט אנשי שלומינו ווי אזוי צו האנדלען מיט זייערע עלטערן, ממש א חידוש שבחידושים וואס מען געפונט נישט אין אנדערע פלעצער; פון איין זייט האט מוהרא"ש אונז גענומען און אונז געברענגט צו די גרעסטע מדריגות, צו דביקות בשם, צו דרגות וואס פריערדיגע צדיקים זענען אנגעקומען נאך יארן הארעוואניע, און אין די זעלבע צייט איז מוהרא"ש געווען אזוי שטארק דא אויף דער ערד, אזוי פארשטאנען דעם מענטש, אזוי סאך גערעדט מען זאל זיך נישט אפטיילן פון משפחה, מען זאל בלייבן מקושר מיט די משפחה, מען זאל ווייטער גיין צו שמחות און מען זאל איינליידענען די משפחה ווען מען מאכט א שמחה.

אויך האט מוהרא"ש אונז געלערנט מיר זאלן גיין באזוכן אונזערע עלטערן אפילו ווען די עלטערן פירן זיך נישט אזוי ווי מען דארף, השם ישמרינו; פארקערט ווי מען לערנט אין אנדערע מקומות אז מען זאל זיך אפטיילן און נישט האבן שייכות, וואס די וועג האט נישט קיין קיום; אדער פאלט מען צוריק רחמנא לצלן, אדער מאכט דאס א שטארקע פיינטשאפט פון די משפחה אויף פרומע אידן.

מוהרא"ש'ס וועג האט אויפגעוויזן אז הונדערטער און טויזנטער משפחות האבן זיך צוריק געקערט צום אייבערשטן דורך די וועג פון שלום און שלוה; ווייל ווען מען זעט א מענטש פירט זיך אזוי ווי עס דארף צו זיין, עלטערן זעען ווי זייער קינד רעדט שיין מיט דרך ארץ צו זיי, אפילו ער האט אן אנדערע וועג, ער גייט בדרך התורה, ווען זיי גייען נאכנישט אין די וועג, דאך רעדט ער שיין, ער קומט באזוכן און ער רעדט מיט דרך ארץ; דאס מאכט אז זיי זאלן קוקן אויף די תורה און אויפ'ן באשעפער גוט, און זיי וועלן אויך גיין אין די וועג, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא פו.) אויפ'ן פסוק (דברים ו, ה): "וְאָהַבְתָּ אֵת ה' אֱלֹקֶיךָ" – זאלסט זען עס זאל ארויסקומען א קידוש השם דורך דיר און דער אייבערשטער זאל באליבט ווערן דורך דיר. ווייל ווען א מענטש לערנט תורה און פירט זיך אויף ווי עס דארף צו זיין וואס זאגן מענטשן? "אַשְׁרֵי אָבִיו שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל זענען זיינע עלטערן וואס האבן אים געלערנט תורה; "אַשְׁרֵי רַבּוֹ שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל איז פאר זיין רבי וואס האט אים געלערנט תורה; "אוֹי לָהֶם לַבְּרִיוֹת שֶׁלֹא לָמְדוּ תּוֹרָה", וויי איז פאר די מענטשן וואס לערנען נישט קיין תורה; קוקט אן דעם מענטש, וויבאלד ער לערנט תורה פירט ער זיך אויף אזוי ערליך. אויף אים זאגט דער פסוק (ישעיה מט, ג): "וַיֹּאמֶר לִי עַבְדִּי אָתָּה, יִשְׂרָאֵל אֲשֶׁר בְּךָ אֶתְפָּאָר", דער אייבערשטער בארומט זיך מיט אזא איינעם.

עס איז נישט קיין סתירה אייערע עלטערן מיט אייערע קינדער; געבט זיך אפ מיט אייערע עלטערן מיט די גרעסטע כבוד, דרייט אויס די שטוב אלעס ארום זיי, די גאנצע שטוב זאל זיך דרייען ארום זיי; די קינדער זאלן שמועסן מיט זיי, די קינדער זאלן גיין שפאצירן מיט זיי, נעמט זיי ביי די שבת'דיגע סעודות זיי זאלן מיט עסן, געבט זיי צו פארזוכן פון די געשמאקע טעם פון א שבת סעודה, זיי זאלן זען ווי שיין אייער משפחה זינגט זמירות, עס וועט נישט נעמען לאנג ביז זיי וועלן תשובה טון, זיי וועלן צוריקקומען צום אייבערשטן און איר וועט האבן נחת פון אייערע קינדער און אייניקלעך.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת קרח, א' דראש חודש תמוז, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וויסן זאלסטו אז די מצוה פון כיבוד אב ואם איז זייער א הארבע מצוה, די הייליגע חכמים באטיטלען די מצוה (ירושלמי פאה א, א): "חמורה שבחמורות", הארבער פון דאס הארבסטע; די מצוה פון כיבוד אב ואם איז נישט נאר ווען עס איז באקוועם דעם מענטש, כיבוד אב ואם דארף מען טון אין אלע אומשטענדן, אויך ווען די עלטערן שרייען, זיי בייזערן זיך און זיי פארשעמען, אין אלע צייטן דארף מען זיי מכבד זיין.

וואס גייט דיר אן אז דיין טאטע איז מוחה וכו'? פארוואס זאלסטו קוקן אויף אים מיט זלזול? פארוואס זיך שעמען מיט א טאטע ווען ער האט זיין שיטה, זיין וועג - ווי אזוי ער פירט זיך? איך וויל דיר פרעגן, ווען דו זעסט א פרעמדער מענטש מוחה זיין, וואלט דיר עס אנגעגאנגען? ווען דו זעסט אין בית המדרש א פרעמדער מענטש שרייט און איז מוחה - וואלסטו זיך געשעמט? עס וואלט דיר געבאדערט? זיכער נישט, פארוואס זאל אנגיין וואס א צווייטער טוט? וואס זאל שטערן ווען איינער איז מוחה? פרעג איך דיר, ווייל עס איז דיין טאטע דארפסטו זיך אויפעסן? ווייל עס איז דיין טאטע דארפסטו זיך שעמען? ווער האט דיר געבעטן טראגן אחריות אויף אים? ווער האט דיר געבעטן דו זאלסט אים איינטיילן דעות? ווען דיין טאטע איז מוחה זאלסטו אים אויסהערן באימה וביראה, ווען ער זאגט זיינע שיטות זאלסטו חס ושלום זיך נישט אונטער לאכן. אז דו וועסט נישט נעמען קיין אחריות, דו וועסט נישט שפירן ווי דו דארפסט געפעלן פאר אנדערע - וועט דיר עס נישט אנגיין.

רוב קינדער שעמען זיך מיט זייערע עלטערן ווייל זיי מיינען אז זיי זענען אחראי ווי אזוי די עלטערן טראכטן, רעדן, טוען, און אזוי ווייטער. אנשטאט נעמען אחריות אויף זיך אליינס, אכטונג געבן זיך צו פירן ווי אזוי מען דארף זיך פירן - זוכט מען חסרונות ביי די עלטערן. אנשטאט פאררעכטן די אייגענע חסרונות און אכטונג געבן אויף טאטע מאמע, נישט אריינרעדן אין זייער הנהגה, נישט חוזק מאכן ווי אזוי זיי פירן די שטוב - איז מען פארנומען פאררעכטן די עלטערן.

אז דו ווילסט שפירן א זיסקייט אין אידישקייט, א טעם אין אידישקייט - זאלסטו גיין התבודדות, בעט דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער העלף מיר, איך וויל דיר שפירן, איך וויל דיר ליב האבן, איך וויל טון די מצוה מיט א ליבשאפט און א שמחה", בעט אויך דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל ליב האבן מיין טאטע מאמע, איך זאל זיי מכבד זיין און שעצן".

התבודדות און תפילה ברענגט זיסקייט און א טעם אין אידישקייט; אז דו וועסט זיך מתבודד זיין וועסטו ווערן א גרויסער ערליכער איד, עס וועט דיר שוין מער נישט שטערן ווי אזוי מענטשן פירן זייער שטוב, דו וועסט זען דאס שיינקייט ביי אלעמען.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת בהעלותך, י"ג סיון, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן חלק א', סימן ו): "וְעִקַּר הַתְּשׁוּבָה כְּשֶׁיִּשְׁמַע בִּזְיוֹנוֹ, יִדֹּם וְיִשְׁתֹּק", אז מען ווערט פארשעמט און מען שווייגט אפ, מען ענטפערט נישט צוריק - דאס איז תשובה; דאס האט נישט צו טון אויב א צווייטער פארשעמט אדער מען ווערט אליינס פארשעמט, אז מען גייט ווייטער אן מיט עבודת השם - דאס איז תשובה.

עס הייבט זיך אן אין שטוב; טאטע מאמע זאגן א שלעכט ווארט, מען כאפט א בזיון פון זיי, אדער ווען די ווייב זאגט עפעס א שלעכט ווארט, - זאל מען נישט ענטפערן, נאר ווייטער זיין צו זיי געטריי. אויב מען ענטפערט נישט צוריק - איז מען זוכה צו תשובה שלימה, אלע שלעכטע בלוט וואס איז נאכנישט ריין ווערט דעמאלט אביסל מער ריינער. אפילו די שלעכטע ווארט איז זיך געקומען, מען איז זיך אליינס שולדיג; צום ביישפיל, דו קומסט אהיים שפעט און דיין ווייב געבט דיר א בזיון, עס קומט דיר, דו ביסט אליינס שולדיג אז דו ביסט געקומען שפעט; אז מען בלייבט שטיל איז מען זוכה צו תשובה.

עס איז דא אסאך מעשיות פון אנשי שלומינו ווי מען האט זיי פארשעמט און זיי האבן קיינמאל נישט געענטפערט, אפילו די מתנגדים ווייסן אז די ברסלב'ע ענטפערן נישט. אמאל איז געווען אין אומאן אז די מתנגדים האבן פארשעמט א איד, מען האט געשריגן אויף אים ברבים און יענער האט יא געענטפערט, ער האט זיך נישט געלאזט, האבן די מתנגדים געזאגט, עס מוז זיין אז ער איז נישט קיין ברסלב'ער, ווייל די ברסלב'ער ענטפערן נישט, די ברסלב'ער זענען מקיים יִּשְׁמַע בִּזְיוֹנוֹ יִדֹּם וְיִשְׁתֹּק.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת טהרה, ב' אייר, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דאס ערשטע זאך זאלסטו זייער אכטונג געבן אז פון דיין זייט זאל נישט זיין קיין שום מחלוקת און קריגערייען. אויך זאלסטו זיי רופן דערציילן פון דיין לעבן, פון דיינע קינדער; דאס וועט זיי פרייליך מאכן, און אז זיי וועלן זיין פרייליך וועט שוין זיין צווישן זיי שלום. ווייל אלע מחלוקות הייבן זיך אן פון עצבות און מרה שחורה, אז מאן און ווייב זענען דערביטערט הייבן זיי אן טרעפן חסרונות איינער ביים צווייטן, מען הייבט אן חוזק מאכן איינער פון צווייטן, ביז די שטוב ווערט א גיהנום.

הדבר הראשון זאלסטו רעדן מיט זיי יעדן טאג; אויב דו וואוינסט אינעם זעלבן שטאט - זאלסטו אוודאי אריבערגיין און זיי דערציילן פון דיין לעבן, דערצייל זיי נאר גוטס, דערצייל זיי נאר נחת מעשיות; קרעכץ נישט פאר זיי. גרייט זיך אן א שיינע ווערטל פאר זיי, ברענג ארויף א שמייכל אויף זיי; איינמאל זיי וועלן זיין פרייליך וועלן זיי זיך שוין נישט קריגן.

צווייטנס, בעט דעם אייבערשטן פאר זיי; תפילה איז זייער שטארק, מיט תפילה קען מען אלעס טוישן. בעט פאר זיי זיי זאלן לעבן אינאיינעם מיט שלום, זיי זאלן זען נחת ביי די קינדער און אייניקלעך.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת צו, ט' ניסן, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס איז גוט דו זאלסט זיך קובע זיין א שיעור צו לערנען דעם ספר "שבחי הר"ן", דעם רבינ'ס לעבן אין די יונגע יארן; דאס וועט זיין פאר דיר שטארקע חיזוק, דו וועסט זען צו וואס מען קען צוקומען דורך רעדן צום אייבערשטן; מען קען אויסארבעטן אלע שלעכטע מידות דורך התבודדות ותפילה.

דער רבי האט דערציילט אז ער האט געהאט די אלע פראבלעמען וואס דו שרייבסט און נאך אסאך מער פראבלעמען. עס איז שווער אראפצושרייבן די אלע שווערע נסיונות וואס דער הייליגער רבי איז אלץ אריבער; קוק אריין אין שבחי הר"ן (אות יד), ווי דער רבי האט דערציילט אז יעדע זאך וואס ער האט געוואלט טון איז אים אנגעקומען זייער שווער, צום ביישפיל ער האט נישט געקענט איינזיצן אויף איין פלאץ לערנען און דאווענען, דאס איז אים געווען פון די שווערסטע זאכן; מיט דעם האט דער רבי זיך געצווינגען צו זיצן אויף איין פלאץ לערנען און דאווענען, ביז ער האט צעבראכן די שלעכטע מידה.

אזוי אויך האט דער רבי דערציילט (שם, אות כב): "שֶׁמִּתְּחִלָּה הָיָה כַּעֲסָן גָּדוֹל מְאֹד מְאֹד", אין אנהייב איז ער געווען זייער א גרויסער כעסן, ביז ער האט זוכה געווען זיך אויסצוארבעטן עד כדי כך צו ווערן פונקט דאס פארקערטע פון א כעסן, אפילו מען וועט אים טון אלע שלעכטס אין דער וועלט וועט ער נישט האבן קיין שום פיינטשאפט אדער קפידה, "אַדְּרַבָּא, הָיָה אוֹהֲבוֹ וְלֹא הָיָה בְּלִבּוֹ עָלָיו כְּלָל", פארקערט, ער וואלט אים ליב געהאט, ער וואלט נישט געהאט אין הארץ אויף יענעם קיין שום שלעכטס, "כִּי הָיָה רַק כֻּלּוֹ טוֹב מַמָּשׁ", ווייל דער רבי איז געווארן א שטיק גוטס.

אזוי אויך האט דער רבי אויסגעארבעט תאות אכילה און אלע אנדערע תאוות. דער רבי האט דערציילט (שם, אות טז) ווען ער האט געהאט זיינע שווערע ניסיונות איז ער געווען אין א גרויסע סכנה, וואס האט ער געטון? "וְהָיָה צוֹעֵק לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ מְאֹד", ער האט געשריגן צום אייבערשטן, "עַד שֶׁזָּכָה לְהִתְגַּבֵּר עַל יִצְרוֹ וּלְהִנָּצֵל", ביז ער האט זיך געקענט שטארקן אויף זיין יצר הרע און ווערן געראטעוועט, ביז ער האט זיך אינגאנצן אויסגעארבעט.

יעצט אז דו גייסט שוין בר מצוה האבן, זאלסטו לערנען אסאך 'שבחי הר"ן' און אויך 'ספר פעלת הצדיק' פון אות כח ביז קכא; די אותיות זענען אין קורצן צאמגענומען דעם רבינ'ס יארן, פון די זעקס יאר - ביז ווען דער רבי איז געווארן וואס ער איז געווארן; אלעס דורך שמועסן מיט'ן אייבערשטן.

גיי אביסל שפאצירן יעדן טאג; זוך א ליידיגע פלאץ, דארט זאלסטו זיך אויסשמועסן מיט'ן אייבערשטן. דערצייל אים ווי שווער עס איז דיר צו מכבד זיין דיינע עלטערן און ווי שווער עס איז דיר מודה צו זיין ווען דו האסט עפעס נישט גוט געטון; וויין צום אייבערשטן, זאג אים: "הייליגער באשעפער איך וויל אזוי שטארק זיין גוט, איך וויל אזוי שטארק זיין וואויל; וואס זאל איך טון? דער יצר הרע לאזט מיר נישט, עס איז מיר ביטער שווער".

אזוי זאלסטו טון טאג איין, טאג אויס - וועסטו זען אז דו וועסט ווערן א גרויסער צדיק, דו וועסט ווערן געזונט און שטארק.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ויקרא, ד' ניסן, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

בלייב אין די ישיבה וואו דו לערנסט; קריג זיך נישט מיט דיינע עלטערן, אז זיי ווילן נישט זאלסט קומען אין די ברסלב'ער ישיבה - זאלסטו נישט קומען.

וויסן זאלסטו אז מען קען זיך דרייען אין ישיבה און נישט זיין אין ישיבה און מען קען לערנען ערגעץ אנדערש און זיין אין די זעלבע צייט אין ישיבה; אז מען פאלגט דעם רבי'ן, מען לערנט שיעורים כסדרן בכל התורה כולה, מען לעבט מיט די הייליגע עבודה פון התבודדות - דעמאלט איז מען ביים רבי'ן.

וואס מיינסטו, יעדער וואס דריידט זיך אין ברסלב דער איז א ברסלב'ער? וואס טראכסטו, יעדער איינער וואס קומט אריין אין א ברסלב'ער שטיבל אדער ישיבה - איז שוין פון רבינ'ס מענטשן? מען קען זיך דרייען אין ברסלב און נישט האבן קיין שום שייכות מיט'ן רבי'ן; נאר דער וואס לערנט די ספרים פון רבי'ן - דער האט שייכות מיט'ן רבי'ן.

מוהרא"ש האט דאס גע'חזר'ט מיט אונז זיין גאנץ לעבן, מען מוז לערנען דעם רבינ'ס ספרים. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן קצב): "פָּנָיו שִׂכְלוֹ וְנִשְׁמָתוֹ נִמְצָאִים בְּתוֹ סִפְרוֹ", די פנים, שכל און נשמה פונעם צדיק געפונט זיך אין זיינע ספרים; דער וואס לערנט די ספרים פון הייליגן רבי'ן - דער איז נאנט צום רבי'ן, דער איז א ברסלב'ער חסיד, אבער אז מען לערנט נישט די ספרים - האט מען נישט קיין שייכות מיט'ן רבי'ן, אפילו מען דריידט זיך, מען טוט און מען מאכט, עס זעט אויס ווי מען איז נאנט; אן די ספרים איז אלעס נארישקייטן.

מאך זיך א סדר היום, אין די צייטן וואס מען דארף זיין אין ישיבה זאלסטו מיטהאלטן די שיעורים און אין די זייטיגע צייטן זאלסטו אויסנוצן די צייט צו לערנען שיעורים כסדרן. די אלע צייטן וואס בחורים דרייען זיך און פרייען זיך, טוען גארנישט - זאלסטו זיצן אין א ווינקל אין ישיבה מיט א הויפן ספרים, א חומש מיט א משניות, גמרא, שלחן ערוך, מדרשים און אזוי ווייטער; לערן שנעל בגירסא, אפילו דו פארשטייסט נישט זאלסטו זאגן די ווערטער. די שיעורים פון ישיבה דאס זאלסטו מיטהאלטן, לערנען און פארשטיין; אזוי וועסטו זוכה זיין ביז א קורצע צייט צו לערנען כל התורה כולה.

זוך א ליידיגע פלאץ אין ישיבה און ווען קיינער זעט נישט זאלסטו זיך מתבודד זיין, זאלסט שמועסן מיט'ן אייבערשטן; וויין צו אים, בעט אים ער זאל רחמנות האבן אויף דיר דו זאלסט נישט טון קיין עבירות, דו זאלסט זיין אפגעהיטן.

בלייב אין דיין ישיבה.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

ערב שבת קודש פרשת ויקהל-פקודי - החודש, מברכים ניסן, כ"ח אדר, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו האסט תשובה געטון, דו האסט אפגעלאזט אלע שלעכטע זאכן דו און פירסט זיך ערליך מיט די וועג פון די תורה.

דיין זכות איז זייער גרויס, די הייליגע חכמים זאגן (ברכות לד:): "בְּמָקוֹם שֶׁבַּעֲלֵי תְּשׁוּבָה עוֹמְדִים שָׁם, אֵין צַדִּיקִים גְמוּרִים יְכוֹלִים לַעֲמוֹד", א בעל תשובה איז מער חשוב ביים אייבערשטן ווי גרויסע צדיקים; דו ביסט אנגעקומען ביים כסא הכבוד אליינס. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא פו.): "גְדוֹלָה תְּשׁוּבָה שֶׁמַּגַּעַת עַד כִּסֵא הַכָּבוֹד", תשובה איז אזוי גרויס, ווען א מענטש טוט תשובה, ער לאזט אפ זיינע אלטע מעשים, ער הייבט אן גיין אין די וועגן פון די תורה - קומט ער אן צום אייבערשטן.

איך וועל דאווענען פאר דיר דו זאלסט זוכה זיין צו טרעפן בקרוב דיין שידוך און זוכה זיין אויפצושעלן ערליכע דורות.

איך בעט דיר זייער דו זאלסט ווייטער מכבד זיין דיינע עלטערן; א בעל תשובה דארף זייער אסאך חיזוק אויף כיבוד אב ואם, ווייל עס איז זייער שווער צו זיין ערליך ווען אלע מאכן חוזק און אלע לאכן, מען איז איינער אליינס; און פון די אנדערע זייט האט מען נסיונות, דער יצר הרע קומט צוריק און וויל צוריק אריין שלעפן דעם מענטש אין זיין פארגאנגענהייט. זאלסט נישט רעדן מיט חוצפה צו זיי; דו זיי מכבד טאטע מאמע מיט די גרעסטע מאס כבוד, וועסטו זוכה זיין צוריק צו ברענגען די גאנצע משפחה, אלע וועלן ביים סוף תשובה טון, דורכדעם וואס זיי וועלן זען ווי שיין דו פירסט זיך, דיין שטארקייט, דיין זיכערקייט און דיין כבוד פאר טאטע מאמע.

איך האף דו וועסט מיר דערציילן שנעל די גוטע נייעס אז דו ביסט א חתן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת וישלח, ט"ז כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

על פי הלכה דארף מען מכבד זיין די שווער און שוויגער אזוי ווי מען איז מכבד טאטע מאמע; אזוי פסק'נט דער מחבר (יורה דעה סימן רמ, סעיף כד): "חַיָיב אָדָם לְכַבֵּד חָמִיו", מען איז מחויב צו מכבד זיין דעם שווער.

מוהרא"ש האט אונז געלערנט מיר זאלן רופן די שווער טאטע און די שוויגער - מאמע; אזוי ווי דוד המלך האט גערופן זיין שווער, שאול המלך - 'טאטע', אזוי ווי עס שטייט (שמואל א כד, יא): "וְאָבִי רְאֵה גַּם רְאֵה", ער האט אים גערופן טאטע.

דו זאלסט ווייטער גיין צו זיי; זארג נישט, עס וועט אריבער גיין א שטיק צייט און דו וועסט ווערן א חלק פון די משפחה, מען וועט זיין נאטירליך מיט דיר, מען וועט נישט האבן קיין שום דרוק ווען דו קומסט.

דו פון דיין זייט זיי ווייטער מכבד דיין ווייב'ס עלטערן; דאס וועט מאכן שטארק דעם קשר צווישן ענק, זי וועט זען ווי שטארק דו שעצט זיי וועט זי ווערן איינס מיט דיר.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת בראשית, כ"ה תשרי, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר אז דו לערנסט פלייסיג די הייליגע תורה, דו האסט זוכה געווען צו לערנען און ענדיגן גאנץ ש"ס; ווי גוט איז דיין חלק אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.

דו קענסט זיך נישט פארשטעלן וואס פאר א טובה דו טוסט פאר דיין טאטנ'ס נשמה אויבן אין הימל; מיט דיין לערנען משניות און בלעטער גמרא טראגסטו אים ארויף העכער און העכער, אלע נשמות זענען אים מקנא אז ער האט א זון וואס לערנט פלייסיג די הייליגע תורה.

בנוגע דיין מאמע תחי'; געב אכטונג אויף איר מיט אלע דיינע כוחות, זיי איר מכבד אפילו עס איז דיר שווער. אויב איז מעגליך דו זאלסט וואוינען ביי איר אין שטוב און ווייטער גיין מיט די וועג פון די תורה - זאלסטו בלייבן ביי איר אין שטוב, זאלסט איר העלפן און איר מחזק זיין. אויב שטערט עס דיר פון היטן די תורה, דעמאלט איז עפעס אנדערש; אבער ווי לאנג זי שטערט דיר נישט פון היטן די תורה, דאס הייסט דו קענסט עסן כשר'ס, היטן שבת און זיין אפגעהיטן בקדושה ובטהרה וכו' - זאלסטו איר ווייטער מכבד זיין, ווייל כיבוד אם איז זייער א גרויסע מצוה.

די הייליגע חכמים זאגן (קידושין לא:) אויפ'ן הייליגער אמורא רב יוסף: "כִּי הֲוָה שָׁמַע קָל כַּרְעָא דְּאִימֵּיהּ", ווען ער האט געהערט די קול פון זיין מאמעס פיס טריט, פלעגט ער זאגן: "אֵיקוּם מִקַּמֵּי שְׁכִינָה דְּאָתְיָא", איך גיי זיך אויפשטעלן פאר די כבוד פון די שכינה; רב יוסף איז געווען בלינד, ער האט נישט געקענט זען ווען זיין מאמע קומט אריין ער זאל זיך אויפשטעלן פאר איר, נאר ווען ער האט געהערט די קול פון אירע פיס טריט האט ער געוואוסט זיך אויפצושטעלן. זעט מען פון דעם אז ווען מען איז מכבד א מאמע איז מען מכבד די שכינה הקדושה; וואס מען טוט פאר א מאמע איז אזוי ווי מען טוט דאס פאר'ן אייבערשטן, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שם ל:): "אָמַר הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיהֶם כְּאִלּוּ דַּרְתִּי בֵּינֵיהֶם וְכִבְּדוּנִי", ווען מען איז מכבד טאטע מאמע - זאגט דער אייבערשטער, איז עס אזוי ווי מען איז מיר מכבד.

דאס אז זי איז נישט נארמאל השם ירחם, ווענדט זיך; אז עס איז נישט מעגליך צו זיין מיט איר דעמאלט זאלסטו טון וואס דער הייליגער אמורא רבי אסי האט געטון (שם, לא:), ער האט געהאט אן אלטע מאמע, זי האט אים געבעטן זי דארף צירונג האט ער איר געמאכט שיינע צירונג, נאכדעם האט זי געבעטן איר זון רבי אסי אז זי וויל א מאן, האט רבי אסי געזאגט איך וועל דיר זוכן א מאן, האט זי געזאגט איך וויל א מאן אזוי שיין ווי דיר, ביז רבי אסי האט פארשטאנען אז זי איז נישט אינגאנצן נארמאל איר ער ארויף פון בבל קיין ארץ ישראל; אבער אז עס איז מעגליך פאר דיר צו וואוינען מיט איר זאלסטו זיכער בלייבן מיט איר און איר העלפן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן די זכות פון העלפן דיין מאמע וועסטו זוכה זיין צו אלעס גוטס.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת נצבים-וילך, י"ח אלול, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

איר קענט זיך גארנישט פארשטעלן ווי גרויס איז די מצוה פון כיבוד אב ואם; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין ל:): "שְׁלֹשָׁה שֻׁתָּפִין הֵן בָּאָדָם, הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, אָבִיו, וְאִמּוֹ, בִּזְמַן שֶׁאָדָם מְכַבֵּד אֶת אָבִיו וְאֶת אִמּוֹ, אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא - מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיהֶם כְּאִילוּ דַרְתִּי בֵּינֵיהֶם וְכִּבְּדוּנִי", דריי שותפים איז דא אינעם מענטש - דער אייבערשטער, טאטע און מאמע; ווען א מענטש איז מכבד זיינע עלטערן, זאגט דער אייבערשטער: "איך קום וואוינען צווישן אייך און איך רעכן דאס אזוי ווי איר זענט מיר מכבד".

זייט ווייטער מכבד אייערע עלטערן אפילו זיי פירן זיך נישט אויף די אידישע וועג; די הייליגע חכמים זאגן (תנא דבי אליהו רבה, סימן כו): "כָּל הָעוֹלָם כּוּלוּ שֶׁל הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, וְאֵין הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מְבַקֵּשׁ מֵהָאָדָם רַק שֶׁיְכַבֵּד אָב וָאֵם", דער אייבערשטער זאגט, די גאנצע וועלט איז מיינס - איך האב עס באשאפן, איך בעט פון ענק נאר איין זאך, איר זאלט מכבד זיין טאטע און מאמע.

אין די זעלבע צייט געבט אכטונג אויף אייערע קינדער זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן; איר זאלט בעטן אייערע עלטערן שיינערהייט אויב עס איז זיי נישט שווער אוועקצולייגן די זאכן ווען איר קומט מיט די קינדער. נישט איר זאלט זיי מחנך זיין; איר טארט נישט מחנך זיין אייערע עלטערן, נאר זייט זיי מסביר אז איר פרובירט אויפצוציען די קינדער ווייט פון די זאכן, זיי ווייסן נישט פון קיין טעלעוויזיע און קאמפיוטער וכדומה, אויב איז מעגליך ווען איר קומט זאל מען דאס נישט ארויסנעמען.

אז איר וועט מכבד זיין אייערע עלטערן וועט עס גארנישט שאטן פאר די קינדער, אדרבה איר וועט זוכה זיין צו בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות.

איר זאלט שטענדיג רעדן צו אייערע קינדער פון אייערע עלטערן מיט כבוד און עהרע. ווען די קינדער פרעגן אייך כל מיני פראגעס: "פארוואס טוט זיידע דאס?" "פארוואס טוט באבי דאס?" זאלט איר זיי שיין געבן צו פארשטיין: "זיידי און באבי ווייסן נישט פון די תורה, זיי זענען נעבעך גרויסע רחמנות'ער, לאמיר בעטן דעם אייבערשטן אינאיינעם, הייליגער באשעפער העלף זיידע און באבי זאלן תשובה טון, זיי זאלן היטן די תורה און מצוות", אזוי וועלן די קינדער אויפוואקסן ערליכע אידן.

אויף אייער צווייטע פראגע; איר קענט נעמען מעדעצין פאר דעם, וועט איר זיין מער פרייליך, עס וועט אייך זיין גרינגער צוריק צו קומען צו די כוחות.

דער אייבערשטער זאל העלפן בזכות די מצוה פון כיבוד אב ואם זאלט איר זיין געזונט און שטארק און האבן נחת פון אייערע קינדער.

א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ואתחנן, ח' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

פונקט וויפיל דו ווילסט אז דיינע קינדער זאלן האבן מיט דיר ווען זיי וועלן חתונה האבן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת חקת-בלק, ז' תמוז, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אודאי זאלסטו האלטן דיין טאטע ביי דיר אין שטוב; זאלסט אים מכבד זיין און באדינען מיט'ן גרעסטן מאס כבוד.

דאס וואס דו האסט מורא אז עס גייט אויפ'ן חשבון פון דיין ווייב וכו'; דאס איז נארישקייטן. דער ערליכער איד האט צייט פאר אלעס, ער העלפט די עלטערן, ער העלפט די ווייב און איז מחנך די קינדער, ווידעראום דער וואס האט נישט קיין יראת שמים האט נישט קיין צייט - נישט פאר זיין טאטע, נישט פאר זיין ווייב און נישט פאר די קינדער.

פונקט ווי דו פארשטייסט אז ווען עס קומט די צייט צו גיין דאווענען שחרית, מנחה און מעריב נעמט דאס נישט אוועק פון די צייט פון די ווייב, נאר דאס איז א חלק פון עבודת השם, א חלק פון לעבן; אזוי איז מיט כיבוד אב ואם, דאס נעמט נישט אוועק פון קיינעמ'ס חשבון, דאס איז וואס א איד דארף טון; מכבד זיין א טאטע מאמע איז העכער פון אלעס.

ווען מען איז מכבד די טאטע און מאמע דעמאלט קומט דער אייבערשטער און מאכט רוען די שכינה ביים מענטש. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין ל:): "שְׁלֹשָׁה שֻׁתָּפִין הֵן בָּאָדָם, הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, אָבִיו, וְאִמּוֹ; בִּזְמַן שֶׁאָדָם מְכַבֵּד אֶת אָבִיו וְאֶת אִמּוֹ, אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיהֶם כְּאִילוּ דַרְתִּי בֵּינֵיהֶם וְכִּבְּדוּנִי", דריי שותפים איז דא אינעם מענטש - דער אייבערשטער, טאטע און מאמע; ווען א מענטש איז מכבד זיינע עלטערן, זאגט דער אייבערשטער: "איך קום וואוינען צווישן אייך, און איך רעכן דאס אזוי ווי איר זענט מיר מכבד"; און ווען עס איז דא השראת השכינה איז דא אלע ישועות און אלע ברכות.

דאס וואס דו האסט מורא אז עס גייט אויפ'ן חשבון פון דיינע קינדער; פארקערט, די שטערקסטע חינוך פאר קינדער איז ווען זיי זעען ווי מען איז מכבד די עלטערן, זיי זעען דעם אונטערשייד צווישן א אידישע לעבן און להבדיל א נישט אידישע לעבן. ביי אידישע קינדער איז די זיידע באבע דער קרוין פון די משפחה, אלעס דריידט זיך ארום די עלטערן; מען קוקט אויף די עלטערן, מען טוט וואס די עלטערן טוען, אנדערש ווי ביי די אומות העולם וואס די יוגענט פארשטייט בעסער ווי די עלטערן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

ערב שבת קודש פרשת במדבר-מברכים החודש, כ"ח אייר, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

פרובירט צו קוקן און צו זוכן גוטע זאכן אויף אייער טאטע, עס איז זיכער דא עפעס גוטס אין אים; אזוי האט דער אייבערשטער אונז באפוילן, מען מוז קוקן גוט אויף עלטערן און חס ושלום אפלאכן און אפשפעטן פון זיי, אפילו שטילערהייט, דאס א גרויסע עבירה. אזוי ווי עס ווערט געברענגט (ספר חרדים פרק ט, סימן לה): "אפילו מען לאכט זיך אויס פון עלטערן בלויז במחשבה, מען איז מזלזל בלויז במחשבה, איז מען שוין אויך פארשאלטן פונעם אייבערשטן"; אפגערעדט אויב מען פארשעמט עלטערן אדער מען חוצפ'ט זיך צו זיי, דעמאלט איז מען עובר אויף וואס די תורה זאגט (דברים כז, טז): "אָרוּר מַקְלֶה אָבִיו וְאִמּוֹ", פארשאלטן זאל זיין דער וואס שעלט זיינע עלטערן, און דער רמב"ם זאגט (פרק ה' מהלכות ממרים, סימן טו) אז אויב מען פארשעמט עלטערן אפילו נאר מיט ווערטער, אדער אפילו נאר ברמיזה - איז מען שוין פארשאלטן פונעם אייבערשטן.

אז איר וועט קוקן מיט א גוט אויג אויף אייער טאטע וועט איר אים מאכן ער זאל טאקע ווערן גוט. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן רפב): "ווען מען קוקט גוט אויף א צווייטן, מען זוכט עפעס גוטס אין יענעם אפילו יענער זאל זיין א רשע רחמנא לצלן קען מען יענעם מאכן פאר א צדיק", דער רבי טייטשט מיט דעם דער פסוק (תהלים לז, י): "וְעוֹד מְעַט וְאֵין רָשָׁע", אז מען טרעפט עפעס א קליינע גוטע זאך, וואס מיט די גוטע זאך איז מען נישט קיין רשע, "וְהִתְבּוֹנַנְתָּ עַל מְקוֹמוֹ וְאֵינֶנּוּ", זעט מען נאכדעם, אז יענער איז מער נישט קיין רשע, יענער ווערט א צדיק.

מישטס אייך נישט אריין אין די רייבערייען וואס פאסירט צווישן אייער טאטע און מאמע; שטייטס אין דער זייט און נעמטס זיך נישט אן פאר קיינעם, איר דארפט זיי ביידע מכבד זיין; דעמאלט וועט איר געבענטשט ווערן מיט אלעס גוטס.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת במדבר, כ"ה אייר, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די פראגע איז, וואס דארפסטו דערציילן פאר אנדערע וואס דו טוסט? ווי קומט דאס אז א צווייטער זאל בכלל וויסן אז דו געבסט דיין צדקה פאר דיין טאטע - מיט אלע איינצעלהייטן אז דו געבסט עס אין זיין באנק וכו', וכו'? אז דו געבסט צדקה פאר דיין טאטע דארפסטו דאס נישט מיט קיינעם מיטטיילן; דאס איז צווישן דיר אינעם באשעפער, קיינער דארף נישט וויסן דיינע חשבונות.

בכללל איז גוט צו וויסן וואס מוהרא"ש פלעגט שטענדיג זאגן פאר אינגעלייט וואס האבן אנגעהויבן א געשעפט אז זיי זאלן קיינמאל נישט דערציילן פאר קיינעם וויפיל מען פארדינט און וויפיל געלט מען האט אוועקגעלייגט וכו', וכו'. ווען אנדערע האלטן מיט די חשבונות קומט נישט ארויס פון דעם קיין גוטס, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תענית ח:): "אֵין הַבְּרָכָה מְצוּיָה אֶלָּא בְּדָבָר הַסָּמוּי מִן הָעַיִן", די ברכות קומען נאר ווען קיינער ווייסט נישט וויפל מען פארדינט.

זיי ממשיך מיט די צדקה, דוקא אויף דעם וועג וואס דו פלעגסט געבן ביז אהער; אין דעם זכות פון צדקה זאלסטו זוכה זיין אז דו זאלסט קיינמאל נישט דארפן אנקומען צו קיינעם נאר צום אייבערשטן, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות ישועה, סימן יג): "עַל יְדֵי צְדָקָה תִּזְכֶּה, שֶׁלֹּא תִּצְטָרֵךְ לִישׁוּעַת אָדָם", ווער עס געבט צדקה ווערט געבענטש אז ער וועט קיינמאל נישט דארפן אנקומען צו מענטשן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.