בעזרת ה' יתברך - יום ב' פרשת ואתחנן, י' מנחם-אב, שנת תשפ"ה לפרט קטן
מיין טייערער ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו מיט די תנאים וואס זיי ווילן זיך אויסנעמען מיט דיר.
דאס וואס דו פרעגסט אויב דו זאלסט אונטערשרייבן אזעלכע תנאים; ווי קען מען אפילו בעטן אזא זאך פון א טאטע, אז מען איז גרייט צו מאכן א שידוך בזיווג שני, נאר אז מען שרייבט אונטער בכתב א תנאי אז די קינדער פון די ערשטע ווייב וועלן נישט וואוינען מיט אים?
איך פארשטיי אז די שידוך וואס מען רעדט דיר, זי האט נאכנישט קיין קינדער, זי וויל אנהויבן דאס לעבן פון ניי, און אז דו וועסט קומען מיט דיינע קינדער וועט דאס אוועק נעמען פון די נייע שטוב, אבער ווי קען מען בעטן אזא זאך? ווי קען מען זאגן א טאטע זאל אונטערשרייבן נישט צו האבן די קינדער מיט זיך? דו טארסט נישט אונטערשרייבן די תנאי.
איך האלט עס איז א גוטע שידוך, זאג דעם שדכן דו ווילסט גיין ווייטער, און דו זאלסט אונטערשרייבן די תנאי א', ווי צום ביישפיל "וואו צו וואוינען", און אויף סעיף ו': "אז דו וועסט נאכאמאל לערנען ווי מען לעבט א חתונה געהאטע לעבן" - דאס זאלסטו אויך אונטערשרייבן, אבער אויף סעיף ב' "אז דיינע קינדער וועלן נישט קענען וואוינען ביי דיר אין שטוב"; ווי קענסטו אזא זאך אונטערשרייבן? ווי קען מען זאגן פאר א טאטע אדער א מאמע: 'דו דארפסט פארשיקן דיינע קינדער? און אזוי אויך אויף סעיף ג': "אז די הויז זאל זיין א פרישע שטוב וואס האט גארנישט מיט דיינע קינדער פון די ערשטע ווייב, דהיינו זי זאל נישט האבן קיין עול און אחריות ווי א מאמע אויף דיינע קינדער (נאר ווי א מומע), זיי קענען קומען באזוכן אויף א קליינע צייט אבער נישט איינשטיין עמטליך"; די חלק אז זי וועט נישט זיין זייער מאמע איז פארשטענדליך, אבער אז דיינע קינדער וועלן נישט קענען זיין ביי דיר, ווי קען מען אזא זאך זאגן? העכסטנס אז מען זאגט די ערשטע האלבע יאר נאך די חתונה וועלן ענק זיין אן די קינדער - דאס קען זיין, אבער אונטערשרייבן פערמינאנט אז דיינע קינדער קענען נישט זיין ביי דיר - הישמע כזאת? עס איז מיר א פלא אז די עלטערן פארלאנגען דאס!
אויף סעיף ד': "אויב ענק וועלן פארן קיין חוץ לארץ וואו די קינדער וואוינען, זאל מען נישט ארויסנעמען א גרויסע דירה וואו די קינדער קענען קומען איינשטיין דארט, נאר מען זאל איינשטיין ביי א צווייטן" - אויף דעם זאלסטו אויך נישט אונטערשרייבן, און אויף סעיף ה': "אויב דו וועסט דארפן שאפן געלט צו חתונה מאכן דיינע קינדער, זאלסטו נישט קומען קיין אמעריקע נאך געלט און איר איבערלאזן, נאר פארשאפן געלט דארט, אדער דורכ'ן טעלפאן" - דאס קענסטו אינטערשרייבן, און אויף סעיף ו': "אז דו זאלסט גיין נעמען פון פריש הדרכה אויף חתונה האבן (א הדרכה וואס איז צוגעפאסט לויט א זיווג שני) - אויף דעם קענסטו אונטערשרייבן.
מען דארף חתונה האבן און מען דארף אראפגיין א טרעפל, חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות סג.): "נְחוֹת דַּרְגָּא וּנְתִיב אִיתְּתָא", גיי אראפ א טרעפל און האב חתונה; אויב איז מען געלונגען דארף מען אראפ גיין א טרעפל, דאס הייסט מען זאל נעמען א שידוך אפילו עס איז ווייניגער חשוב וכו', אבער חתונה האבן און אוועק ווארפן די אייגענע קינדער - אויף דעם זאלסטו נישט אונטערשרייבן, זאלסט בלייבן א געטרייער טאטע פאר דיינע קינדער און זיי שטיין צו די רעכטע האנט. (איך האב גערופן מיין טאטע קארלסבורגער רב שליט"א, ער האט מיר אויך אזוי געזאגט).
איך פארשטיי אז אמאל דארף מען פארשיקן די קינדער פון זיווג ראשון ווען זיי פירן זיך מיט חוצפה צו די שטיף מאמע, דאס איז שכל'דיג, מען מוז זיך אננעמען פאר די ווייב, מען מוז פארלאנגען פון די קינדער אז זיי מוזן רעדן מיט די גרעסטע מאס דרך ארץ צו זייער שטיף מאמע, און אז זיי קענען נאר וואוינען אין שטוב אויב זיי זענען מכבד די מומע (שטיף מאמע), און אזוי דארף מען טאקע טון, און אזוי האבן מיר געדארפט אמאל פארשיקן קינדער וואס האבן געלאכט אין פנים פון די שטיף מאמע, און מיר האבן געדארפט פארשיקן די קינדער, אבער גיין זאגן לכתחילה אונטער שרייבן אוועק ווארפן די קינדער פערמינאנט - דאס איז נישט געהערט געווארן.
ווען דו האסט מיר געשיקט די פראגע האב איך גלייך געטראכט דאס וואס די הייליגע חכמים דערציילן (פסחים פז.), ווען דער אייבערשטער האט געזאגט פאר הושע הנביא: "בניך חטאו", דיינע קינדער האבן געזינדיגט, די גמרא זאגט דער נביא וואלט ווען געדארפט ענטפערן פארן אייבערשטן, אייבערשטער, דאס זענען נישט מיינע קינדער, דאס זענען דיינע קינדער "בני חנוניך הם", דאס זענען דיינע טייערע באליבטע קינדער, "בני אברהם יצחק ויעקב", קינדער פון אברהם אבינו, יצחק אבינו און יעקב אבינו, "גלגל רחמיך עליהן", דריי איבער די כעס אויף רחמנות, און שוין זיי; נישט נאר דאס האט דער נביא נישט געזאגט, נאר ער האט געזאגט פארן אייבערשטן: "רבונו של עולם די גאנצע וועלט איז דאך דיינס, נעם א צווייטע פאלק פאר דיינע קינדער, און מאך זיי אויס קינדער".
די גמרא זאגט ווייטער, דער אייבערשטער האט געזאגט, וואס קען איך טון אז הושע הנביא זאל כאפן און פארשטיין אז ער איז נישט גערעכט? איך וועל אים זאגן ער זאל חתונה האבן מיט א נישט ערליכע פרוי, וואס גייט מיט פרעמדע, און מען קען נישט וויסן אויף די קינדער וועמענ'ס קינדער זיי זענען, און נאכדעם וועל איך אים הייסן ער זאל זיך גט'ן, און אויב וועט ער דאס טון - "אף אני אשלח את ישראל" וועל איך דאס אויך טון, און דער אייבערשטער האט אים געזאגט בנבואה ער זאל אזוי טון, ער האט געפאלגט און ער האט געהאט צוויי זין מיט איין טאכטער, נאכדעם איז דער אייבערשטער געקומען צו אים בנבואה און געזאגט ער זאל זיך אפטיילן פון איר, האט הושע גע'טענה'ט צום אייבערשטן: "יש לי בנים ממנה", איך האב קינדער פון איר, "ואין אני יכול להוציאה ולא לגרשה", איך קען מיך נישט גט'ן פון איר, האט דער אייבערשטער אים געזאגט: מה-דאך דו, וואס דיינע קינדער זענען נישט זיכער אז דאס זענען דיינע קינדער, דאך זאגסטו דו קענסט זיי נישט אוועק נעמען פון דיר, "ישראל" אידישע קינדער, "שהן בני", וואס זענען מיינע קינדער, "בני בחוני", מיינע קינדער וואס איך האב זיי אויספרובירט מיט נסיונות און זיי זענען מיר געבליבן געטריי, "בני אברהם יצחק ויעקב", קינדער פון די אבות הקדושים, "אחד מארבעה קנינין שקניתי בעולמי", איינע פון די פיר זאכן וואס דער אייבערשטער האט געברענגט ביים באשאפן די וועלט, "ואתה אמרת העבירם באומה אחרת", און דו זאגסט מיר איך זאל זיי אויפטוישן מיט א צווייטע פאלק? זאגט די גמרא ווען הושע הנביא האט פארשטאנען אז ער האט נישט גוט געטון האט ער אנגעהויבן בעטן דעם אייבערשטן ער זאל אים מוחל זיין, און דער אייבערשטער זאגט אים, פארוואס ביסטו מתפלל פאר דיר, ערשט זאלסטו מתפלל זיין פאר אידישע קינדער, האט דער נביא געבעטן דעם אייבערשטן פאר זיי און דער אייבערשטער האט אוועק גענומען די גזירה.
זאג דעם שדכן אז דו ביסט גרייט צו חתונה האבן און צו זיין א געטרייע מאן און דו ביסט גרייט צו גיין וואוינען וואו זי וויל נאר, און אלעס טון פאר איר, אבער דיינע קינדער קענסטו נישט און וועסטו נישט אוועק ווארפן.
זאג דעם שדכן דעם אמת, אז דיינע קינדער זענען סיי ווי נישט ביי דיר, זיי זענען סיי ווי ביי די מאמע, און אז די מאמע העצט זיי קעגן דיר וכו', איז במילא נישט שייך די אלע תנאים, אבער אז דער אייבערשטער וועט העלפן און דיינע קינדער וועלן זיך איבערבעטן מיט דיר און זיי וועלן קומען צו דיר - זאלן זיי קענען קומען צו דיר.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.