סיום מסכת סנהדרין והתחלת מסכת מכות
עס איז א מנהג ביי כלל ישראל אז בכורים מאכן א סיום מסכת ערב פסח, אז מען זאל נישט דארפן פאסטן, אבער פילע אנשי שלומינו פירן זיך צו מאכן א סיום מסכת ערב פסח אפילו מען איז נישט קיין בכור, דער הייליגער רבי לייגט אריין אין זיינע מענטש אזא זיסע טעם אין די תורה, אזא געשמאק אין די הייליגע מצות, און צו יעדע געלעגענהייט קען מען האבן א סיום. דאס יאר תשפ"ה האט דער אויבערשטער צוגעפירט אז אלע האבן א סיום, די גאנצע קהילה האט אין די לעצטע פיר חדשים געלערענט יעדן טאג לכל הפחות איין בלאט גמרא, און היינט איז מען זוכה צו לערנען דעם לעצטן בלאט פונעם הערליכע מסכת סנהדרין, בפרט אין די לעצטע בלעטער איז עס אנגעפילט מיט הערליכע דברי אגדתא פון וואס מען קען אזויפיל ארויסנעמען חיזוק און הדרכה טאג טעגליך. מארגן הייבן אלע אן בסייעתא דשמיא דער מסכת מכות, וואס איז נישט קיין גרויסע מסכת, און איז אסאך לייכטער, וואס איז א געוואלדיגע געלעגענהייט זיך מיטצוכאפן און ארויפטאנצן אויפן וואגן פון ש"ס. אבער ווען מען רעדט פון לערנען יעדן טאג א בלאט קען מען נישט מאכן א שווייג פונעם דרך הלימוד. היינט זענען דא פילע שיינע דרכי הלימוד, זה בכה וזה בכה, אויב איינער זעט ער איז מצליח אויף א געוויסע וועג, איז עס זייער פיין. דער מגיד דערקלערט אז דאס איז דער בעסטער וועג צו לערנען, און דער אנדערער זאגט אנדערש. לאמיר זען וואס דער הייליגער רבי זאגט פאר איבער צוויי הונדערט יאר צוריק, ער האט אוועק געשטעלט א סדר דרך הלימוד, וואס איז פאסיג פאר יעדעם איינעם, פונעם גרעסטן למדן, ביז אייער וואס קען נאר עברי, פונעם כולל אינגערמאן, ביז דער פארנומענער ביזנעסמאן, וואס וויל אבער נישט דורכגיין א טאג אן א בלאט גמרא, פונעם פענסינאנער וואס האט די וועלטס צייט, ביזן ישיבה בחור וואס וויל עפעס אריינשטיפן בין הסדרים, ער וויל אויסנוצן זיינע בחור'ישע יארן עפעס אנצוקומען. דער רבי זאגט אין שיחת הר"ן שיחה ע"ו, וזה דבריו הקדושים: ותמיד היה לימודו - ער האט אלץ געלערענט, במהירות גדול מאד - זייער זייער שנעל. והיה לומד כמה דפין פוסק בשעה אחת עם כל הפירושים כולם שסביב הארבעה שלחן ערוך הנדפסים בכרך גדול, שהם הטורי זהב, והמגן אברהם, והבאר הגולה, ופרי חדש, ועטרת זקנים, וכיוצא בהם בשאר החלקים - דער רבי האט געלערנט אין איין שעה עטליכע דפים שלחן ערוך מיט אלע מפרשים. וסיפר שבעת שהעולם מכינים עצמן להתפלל בבקר, בעת שמתחילין להתקבץ עד שמתחילין להתפלל, באותה השעה הוא לומד ארבעה דפין פוסק; - און אין די קורצע צייט וואס מען ווארט אז די מנין זאל זיך צוזאם קומען, פלעגט ער אניאגן פיר בלעטער אין שלחן ערוך. וכן כל מה שלמד גמרא או פוסק וכיוצא, הכל היה במהירות גדול מאד - אלעס וואס ער האט געלערענט, גמרא אדער הלכה א.א.וו. - האט ער געלערנט גאר גאר שנעל. וסיפר עמנו הרבה הרבה בענין זה, שטוב ללמוד במהירות ולבלי לדקדק הרבה בלימודו, רק ללמוד בפשיטות בזריזות. ולבלי לבלבל דעתו הרבה בשעת לימודו מענין לענין, רק יראה להבין הדבר בפשיטות במקומו. ואם לפעמים אינו יכול להבין דבר אחד - אל יעמוד הרבה שם, ויניח אותו הענין וילמד יותר להלן. ועל פי הרוב ידע אחר כך ממילא מה שלא היה מבין בתחילה כשילמד כסדר בזריזות להלן יותר. דער רבי האט אסאך גערעדט פון דעם אז עס איז גוט צו לערנען שנעל און זיך נישט שטעלן ביים לערנען - נאר לערנען פשוט און שנעל, און זיך נישט לאזן ווערן צומישט בשעת'ן לערנען צי עס שטימט מיט אנדערע זאכן, נאר זען צו פארשטיין פשוט אויפן פלאץ, און אויב צומאל פארשטייט מען נישט עפעס - זאל מען נישט בלייבן דארט, נאר פאר ווייטער, און על פיר רוב וועט מען ממילא פארשטיין שפעטער וואס ער האט נישט פארשטאנען פריער אויב מען וועט לערנען שנעל. ואמר שאין צריכין בלימוד רק האמירה לבד, לומר הדברים כסדר, וממילא יבין. און דער רבי האט געזאגט, אז מען מען דארף נישט ביים לערנען גארנישט טון נאר זאגן די ווערטער אויפן סדר, און מען וועט שוין ממילא פארשטיין. ולא יבלבל דעתו בתחילת לימודו שירצה להבין תיכף, ומחמת זה יקשה לו הרבה תיכף ולא יבין כלל, רק יכניס מוחו בהלימוד ויאמר כסדר בזריזות וממילא יבין. מען זאל זיך נישט לאזן פארדרייען דעם קאפ ווען מען הייבט אן לערנען אז מען מוז שוין פארשטיין, און דערפאר וועט אים זיין אסאך שווערער, און ער וועט גארנישט פארשטיין, נאר ער זאל אריינלייגן זיין מח אינעם לימוד, און זאגן שנעל כסדר, און מען וועט שוין ממילא פארשטיין. ואם לא יבין תיכף - יבין אחר כך; ואם ישארו איזה דברים שאף על פי כן לא יוכל לעמוד על כונתו - מה בכך, כי מעלת ריבוי הלימוד עולה על הכל, און אויב מען נישט פאשטיין אויפן יעצט וועט מען עס פארשטיין שפעטער, און אויב עס בלייבט איבער זאכן וואס ער פארשטייט נאך אלץ נישט, איז גארנישט, ווייל די מעלה פון לערנען אסאך איז מער פון אלעם. וכמו שאמרו חכמינו זכרונם לברכה (שבת דף סג.): ״לגמר והדר לסבר״, ואף על גב דלא ידע מה קאמר, שנאמר (תהלים קי"ט, כ'): "גרסה נפשי לתאבה" וכו', - ווי חז"ל זאגן מען זאל קודם זאגן, און נאכדעם פארשטיין, און אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען זאגט. כי על ידי ריבוי הלימוד שילמד במהירות ויזכה ללמוד הרבה, על ידי זה יזכה לעבור כמה פעמים אלו הספרים שלומד, לגומרם ולחזור להתחיל ולגומרם פעם אחר פעם. ועל ידי זה ממילא יבין בפעם השני והשלישי כל מה שלא היה מבין בתחילה, כל מה שאפשר להבין ולעמוד על דבריהם. - ווייל דורכדעם וואס מען לערענט אסאך, און מען קומט אן אסאך, קען מען איבערגיין אסאך מאל די ספרים וואס מען לערנט, איינמאל און נאכאמאל, און מען וועט שוין פארשטיין ביים צווייטן אדער דריטער מאל. דער רבי זאגט ווייטער: וכמה בני אדם פסקו מלימודם לגמרי על ידי ריבוי הדקדוקים שלהם, ומאומה לא נשאר בידם. - אסאך מענטשן האבן שוין נעבעך אפגעלאזט דאס לערנען ווייל מען וויל אלעס פארשטיין, און עס איז נעבעך גארנישט געבליבן ביי זיי. אבל כשירגיל עצמו ללמוד במהירות כנזכר לעיל בלי דקדוקים הרבה, התורה תתקיים בידו ויזכה ללמוד הרבה מאד -גמרא, ופוסקים כולם, ותנ"ך, ומדרשים, וספרי הזהר וקבלה, ושאר ספרים כולם. - אבער ווען מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל אן פארשטיין, וועט זיך די תורה האלטן ביי אים, און ער וועט לערנען זייער אסאך גמרא, הלכה, תנ"ך, מדרשים, ספרי הזוהר, קבלה און אלע אנדערע ספרים. דער וואס האט פרובירט דעם סדר דרך הלימוד - דער דארף שוין נישט קיין ראיות, ער הייבט אן שפירן די זיסקייט פון די תורה, אבער דער וואס וויל עס נישט אננעמען, וועט קיין ראיות נישט העלפן. דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן זיין ערליכער אידן, דינען דעם אויבערשטן און לערענען זיין הייליגע תורה אונזער גאנצער לעבן.
