בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת תרומה, ו' אדר, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער הייליגער רבי האט אונז מגלה געווען וואס טוט זיך אפ ווען מען זינדיגט, מען טוט עבירות רחמנא לצלן; די עבירות ווערן איינגעקריצט אין די ביינער. אזוי ווי דער נביא זאגט (יחזקאל לב, כז): "וַתְּהִי עֲוֹנֹתָם עַל עַצְמוֹתָם", ענקערע עבירות זענען איינגעקריצט אין די ביינער, און דאס הרג'עט דעם מענטש השם ירחם, אזוי ווי עס שטייט (תהלים לד, כב): "תְּמוֹתֵת רָשָׁע רָעָה", דאס שלעכטס הרג'עט דעם רשע; ווי אזוי איז מען זוכה ארויסצונעמען די עבירות פון די ביינער? דורך ווידוי דברים, אז מען איז זיך מתודה צום אייבערשטן, מען דערציילט פאר'ן אייבערשטן אלעס וואס מען האט געטון - דורך דעם גייען ארויס אלע עבירות פון די ביינער.

דאס איז די מצוה פון תשובה, מען זאל זיך מתוודה זיין פאר'ן הייליגן באשעפער, און אזוי ווערט גע'פסק'נט (רמב"ם פרק א מהלכות תשובה, הלכה א), יעדע מצווה אין די תורה, סיי א מצות עשה און סיי א מצות לא תעשה, אויב מען האט עובר געווען אויף איינע פון די מצוות, סיי בשוגג סיי במזיד - דארף מען זיך מתוודה זיין צום הייליגן באשעפער, אזוי ווי די תורה זאגט (במדבר ה, ז): "וְהִתְוַדּוּ אֶת חַטָּאתָם אֲשֶׁר עָשׂוּ", ווי אזוי איז מען זיך מתודה? זאגט דער רמב"ם, מען זאל אזוי זאגן: "אָנָּא הַשֵּׁם חָטָאתִי עָוִיתִי פָּשַׁעְתִּי לְפָנֶיךָ וְעָשִֹיתִי כָּךְ וָכָךְ וַהֲרֵי נִחַמְתִּי וּבוֹשְׁתִּי בְּמַעֲשַׂי, וּלְעוֹלָם אֵינִי חוֹזֵר לְדָבָר זֶה", איך בעט דיר אייבערשטער, איך האב געזינדיגט פאר דיר, איך האב געטון די און די עבירה, איך האב חרטה אויף וואס איך האב געטון, איך שעם זיך מיט מיינע מעשים וואס איך האב געטון, איך נעם זיך פאר אז איך גיי עס מער קיינמאל נישט טון; דאס איז ווידוי, און דער רמב"ם פירט אויס: "וְכָל הַמַּרְבֶּה לְהִתְוַדּוֹת וּמַאֲרִיךְ בְּעִנְיָן זֶה, הֲרֵי זֶה מְשֻׁבָּח", ווער עס פארמערט זיך מתוודה צו זיין פאר'ן אייבערשטן, דער איז געלויבט.

אין אנהייב איז דאס זייער שווער צו טון; עס איז בכלל נישט קיין גרינגע זאך מען זאל צוקומען צו די מדריגה זיך צו קענען עפענען פאר'ן אייבערשטן, אים אלעס דערציילן און נישט פארהוילן קיין שום זאך; ווייל ווען מען זינדיגט באשאפט מען קליפות ומשחיתים וואס זיי מאכן דער מענטש זאל נישט שפירן דעם אייבערשטן, עס הייבט זיך אן דאכטן פאר'ן מענטש ווי דער אייבערשטער איז ברוגז, מען הייבט אן האבן ספיקות אין די אמונה, עס ווערט שווער צו רעדן צום אייבערשטן. אזוי ווי דער נביא זאגט (ישעיה נט, ב): "כִּי אִם עֲוֹנֹתֵיכֶם הָיוּ מַבְדִּלִים בֵּינֵכֶם לְבֵין אֱלֹקֵיכֶם", ענקערע עבירות מאכן א צווישנשייד צווישן אייך אינעם באשעפער.

דערפאר זאגט דער רבי, כדי די עבירות זאלן ארויסגיין פון די ביינער - דארף מען זיך מתוודה זיין פאר א תלמיד חכם; דאס איז גרינגער פאר'ן מענטש צו טון, און ווען ער רעדט זיך אויס פאר'ן אמת'ן צדיק איז דאס אזוי ווי ער רעדט יעצט צום אייבערשטן, ווייל דער צדיק איז דאך בטל ומבוטל צום אייבערשטן, ער זיצט טאג און נאכט ביים אייבערשטן, ער זאגט פאר'ן איבערשטן: "הער וואס דער מענטש רעדט צו מיר", ביז דער מענטש איז זוכה צו קענען דאס אלעס דערציילן דעם אייבערשטן.

עס מיינט ביידע; ווען מען גייט צום הייליגן רבינ'ס ציון און מען איז זיך דארט מתוודה, מען דערציילט אלעס וואס מען האט געטון - דאס איז איין וועג פון ווידוי דברים פאר א תלמיד חכם, דורך דעם איז מען זוכה צו אלע תיקונים וואס דער הייליגער רבי האט מבטיח געווען (ליקוטי מוהר"ן חלק א, סימן ד) און אזוי אויך דארף מען זוכן א תלמיד חכם א גרויסער צדיק און אים דערציילן וואס מען האט געטון; וואויל איז דעם וואס איז זוכה צו מקורב ווערן צו א צדיק וואס איז בטל צום אייבערשטן, א צדיק וואס איז נכלל אינעם אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת כי תצא, ט' אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

זאג ארויס אלעס וואס דו האסט פוגם געווען במחשבה, דיבור ומעשה, אפילו עס קומט אריין נאכאמאל די מחשבות פון עבירות וכו' וכו'; ווייל דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן ה), אז ווען א מענטש זינדיגט - גייט אריין די עבירה אין זיינע ביינער, און נאר דורך ארויסזאגן די עבירות לפני תלמיד חכם, פארן צדיק - גייען ארויס די עבירות און די שלעכטע צירוף וואס איז איינגעקריצט אינעם מענטש, נאר אזוי קען מען צוריק ברענגען די מלכות צום אייבערשטן און שפירן טעם עולם הבא.

דער רבי האט דערציילט (חיי מוהר"ן, סימן נח), עֶס אִיז גֶעוֶוען אַ אִיד, וָואס פְלֶעגְט גֵיין צוּם הֵיילִיגְן בַּעַל שֵׁם טוֹב זְכוּתוֹ יָגֵן עָלֵינוּ דֶער אִיד אִיז לֹא עָלֵינוּ קְרַאנְק גֶעוָוארְן, דֶער אִיד הָאט גֶעשִׁיקְט אַ שָׁלִיחַ צוּם הֵיילִיגְן בַּעַל שֵׁם טוֹב בֶּעטְן עֶר זָאל קוּמֶען צוּ אִים, וְכֵן הֲוָה, דֶער בַּעַל שֵׁם טוֹב אִיז גֶעפָארְן מְבַקֵּר חוֹלֶה זַיין, אוֹיפְן וֶועג הָאט דֶער שָׁלִיחַ גֶעפְרֶעגְט דֶעם בַּעַל שֵׁם טוֹב: "אִיךְ הָאבּ דָאךְ גֶעהֶערְט פוּן אַייךְ אַז אוֹיבּ מֶען טוּט אֱמֶת'דִיג תְּשׁוּבָה וֶועט מֶען זִיכֶער נִישְׁט שְׁטַארְבְּן פַאר דִי צַייט, אוֹיבּ אַזוֹי וִוי קֶען זַיין אַז דֶער חוֹלֶה צוּ וֶועם מִיר פָארְן יֶעצְט עֶר הָאט דָאךְ תְּשׁוּבָה גֶעטוּן אוּן עֶר אִיז אַן עֶרְלִיכֶער אִיד וִוי קֶען זַיין עֶר זָאל שְׁטַארְבְּן פַאר דִי צַייט?" הָאט דֶער הֵיילִיגֶער בַּעַל שֵׁם טוֹב גֶעעֶנְטְפֶערְט: "עֶס אִיז טַאקֶע וָואר דָאס וָואס אִיךְ הָאבּ גֶעזָאגְט, אַז אוֹיבּ מֶען טוּט אֱמֶת'דִיג תְּשׁוּבָה וֶועט מֶען נִישְׁט שְׁטַארְבְּן פַאר דִי צַייט אוּן עֶס אִיז אוֹיךְ וָואר אַז דֶער אִיד הָאט אֱמֶת'דִיג תְּשׁוּבָה גֶעטוּן אוֹיף זַיינֶע עֲבֵירוֹת, אָבֶּער עֶר הָאט זִיךְ נִישְׁט מִתְוַדֶה גֶעוֶוען פַארְן אֱמֶת'עֶר צַדִיק, דֶערִיבֶּער קֶען עֶר נִישְׁט וֶוערְן אוֹיסְגֶעהֵיילְט, אוּן דֶערְפַאר פָאר אִיךְ צוּ אִים כְּדֵי עֶר זָאל זִיךְ קֶענֶען מִתְוַדֶה זַיין פַאר מִיר, אוֹיבּ עֶר וֶועט זִיךְ מִתְוַדֶה זַיין פַאר מִיר וֶועט עֶר גְלַייךְ אוֹיסְגֶעהֵיילְט וֶוערְן, אוּן אוֹיבּ עֶר וֶועט זִיךְ נִישְׁט וֶועלְן מִתְוַדֶה זַיין - וֶועט עֶר וֶוערְן נָאךְ מֶער קְרַאנְק אוּן עֶר וֶועט אָנְהוֹיבְּן שְׁרֵייעֶן 'גֶעוַואלְד, וֵויי וֵויי' - פוּן גְרוֹיס וֵוייטָאג, בִּיז עֶר וֶועט שְׁטַארְבְּן, אוֹיבְן אִין הִימְל רֶעכְנְט מֶען אִים נִישְׁט דִי עֲבֵירוֹת וַוייל עֶר הָאט שׁוֹין תְּשׁוּבָה גֶעטוּן, אוּן אוֹיךְ נָאכְן שְׁטַארְבְּן וֶועלְן דִי קְלִיפּוֹת אוּן דִי חִיצוֹנִים נִישְׁט הָאבְּן קַיין שׁוּם כֹּחַ אוֹיף אִים וַוייל עֶר הָאט שׁוֹין תְּשׁוּבָה גֶעטוּן אָבֶּער וִוי לַאנְג עֶר לֶעבְּט נָאךְ וֶועלְן דִי חִיצוֹנִים זִיךְ נוֹקֵם זַיין אִין אִים".

וְכֵן הֲוָה, דֶער בַּעַל שֵׁם טוֹב אִיז גֶעקוּמֶען אוּן אִים גֶעזָאגְט בָּזֶה הַלָּשׁוֹן: "זָאג מִיר דַיינֶע עֲבֵירוֹת וָואס דוּ וֵוייסְט, דֶער אֵייבֶּערְשְׁטֶער וֵוייסְט אוּן אוֹיךְ אִיךְ וֵוייס", דֶער בַּעַל שֵׁם טוֹב הָאט דָאס אִיבֶּערְגֶעזָאגְט דְרֵיי מָאל, אָבֶּער דֶער אִיד הָאט נִישְׁט גֶעוָואלְט, עֶר הָאט זִיךְ גֶעשֶׁעמְט, אוּן עֶר הָאט אָנְגֶעהוֹיבְּן שְׁרֵייעֶן: "אוֹי וֵויי, אוֹי וֵויי" - אוֹיף זַיינֶע וֵוייטָאג וַוייל זַיינֶע גְלִידֶער הָאבְּן אָנְגֶעהוֹיבְּן זִיךְ צֶעבְּרֶעכְן בִּיז עֶר אִיז גֶעשְׁטָארְבְּן.

דארפסט נישט ווארטן ביז דו קומסט קיין אומאן צו מקיים זיין וידוי דברים לפני תלמיד חכם, קענסט שוין יעצט - ווען דו באקומסט די בריוו - זיך פארמאכן די אויגן און זיך גוט אויסוויינען צום אייבערשטן, און אים דערציילן אלעס וואס דו האסט פוגם געווען במחשבה – אלע שלעכטע מחשבות, ובדיבור – אלע שלעכטע רייד, ובמעשה – אלע שלעכטע מעשים.

פארמאך דיינע אויגן און זאג: "רבונו של עולם, איך וויל דיר דערציילן מיינע מעשים, איך שעם זיך אזוי שטארק ווי איך בין אזוי געפאלן, איך האלט נישט אויס די בושה, איך קען עס נישט דערהייבן, וואס איז געשען מיט מיר? איך האב באקומען א ריינע הייליגע נשמה און דאס אזוי פארשמירט מיט מיינע פגמים, איך האב געטון ... און געטראכט ... און גערעדט ...; הייליגער באשעפער איך מאך יעצט וידוי דברים פאר דיר, בעט איך דיר, נעם ארויס מיינע עבירות פון מיינע ביינער און מח מחשבה, העלף מיך איך זאל זוכה זיין צו אמת'ע תשובה, איך זאל זוכה זיין צו פאררעכטן וואס איך האב פוגם געווען".

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

א כתיבה וחתימה טובה, א גוט
געבענטשט יאר.

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת חקת בלק, ט' תמוז, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וויי און ביטער איז אז מען טוט אן עבירה מיט א גוי'ה רחמנא לשיזבן, עס איז אזוי שרעקליך די עבירה אז חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סנהדרין פב.): "הבא על הגוי'ה, חייב עליה משום נדה, שפחה, גויה, זונה", מען איז עובר אויף די אלע עבירות, און דאס איז כאילו מען האט חתונה מיט עבודה זרה ממש; וויי און ביטער פאר די נשמה, וויי אויף די וועלט און וויי אויף יענע וועלט, די עבירה בלייבט צוגעטשעפעט צום מענטש. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה ג:) דער וואס טוט אן עבירה מיט א גוי'ה, "רבי אליעזר אומר קשורה בו ככלב", מען בלייבט צוגעקלעבט אזוי ווי א הינט, מען ווערט ארומגענומען מיט קליפות און משחיתים וואס איז באשאפן געווארן פון די עבירה; די קליפות ומשחיתים גייען מיט מיטן מענטש, זיי ברענגען שרעקליכע צרות, מען ליידט שרעקליכע ביטערע פיין אין לעבן, און מען ווייסט נישט פארוואס מען ליידט.

מיט דעם זאלסטו וויסן אז תשובה העלפט אויף אלעם. די הייליגע חכמים זאגן (ברכות לד:): "מקום שבעלי תשובה עומדים, צדיקים גמורים אינעם עומדין", ווען מען טוט תשובה קומט מען אן אזוי הויך, העכער ווי די צדיקים קומען אן. נאך זאגן זיי (פסיקתא דרב כהנא, פרשה מה): "גָדוֹל כּוֹחָהּ שֶׁל תְּשׁוּבָה", תשובה איז אזוי גרויס, "שֶׁכֵּיוָן שֶׁאָדָם מְהַרְהֵר בְּלִבּוֹ לַעֲשֹוֹת תְּשׁוּבָה", ווי נאר א מענטש טראכט פון תשובה - ער טראכט 'איך וויל זיך אומקערן צום אייבערשטן', "מִיַּד הִיא עוֹלָה לֹא עַד עֲשָֹרָה יָמִים, וְלֹא עַד עֶשְֹרִים וְלֹא עַד מֵאָה, אֶלָּא עַד מַהֲלַךְ חֲמֵשׁ מֵאוֹת שְׁנַיִם; וְלֹא עַד רָקִיעַ רִאשׁוֹן וְשֵׁנִי, אֶלָּא שֶׁהִיא עוֹמֶדֶת לְפָנַי כִּסֵא הַכָּבוֹד", קומט ער גלייך אן צום כסא הכבוד.

די עבירה איז זייער גרויס, גיין צו א גוי'ה און טון מיט איר אן עבירה איז שרעקליך, אבער קענסט נאך תשובה טון. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תנא דבי אליהו רבה, ד) "אָמַר הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא", דער אייבערשטער זאגט: "אִם אָדָם עוֹבֵר עֲבֵירָה לְפָנַי", אויב א מענטש טוט עבירות, "אִם חוֹזֵר וְעוֹשֶׂה תְּשׁוּבָה", אויב האט ער חרטה אויף וואס ער האט געטון און ער טוט תשובה - "הֲרֵי אֲנִי עִמּוֹ בְּרַחֲמִים וַאֲנִי מְקַבֵּל אֶת תְּשׁוּבָתוֹ", נעם איך אים צוריק, איך נעם אן זיין תשובה, "וְאֵין אֲנִי זוֹכֵר לוֹ אֲפִילוּ מִקְצָת עֲוֹנוֹתָיו", און איך וועל נישט דערמאנען קיין איין עבירה; נאך זאגט דער אייבערשטער (שם, פרק ו): "בָּנַי, אֲנִי אָמַרְתִּי לָכֶם אֵין חֶפְצִי אֶלָּא בְּרָכָה וּבְמִי שֶׁאֵין בּוֹ עֲבֵרוֹת", איך האב ענק געזאגט איך וויל נאר די מענטשן וואס האבן נישט געזינדיגט, "וְחָזַרְתִּי בּוֹ בִּדְבָרַי", יעצט צי איך צוריק, "אֲפִלּוּ יַעֲשֶׂה אָדָם מֵאָה עֲבֵרוֹת זוֹ לְמַעְלָה מִזּוֹ", אפילו א מענטש וועט טון הונדערט עבירות איינס נאכן צווייטן, "וְיַחֲזֹר וְיַעֲשֶׂה תְּשׁוּבָה", אויב וועט ער חרטה האבן, ער וועט תשובה טון, "וְיַשְׁפִּיל אֶת עַצְמוֹ לָאָרֶץ, וְיִרְאֶה אֶת עַצְמוֹ כְּאִלּוּ הוּא חֶצְיוֹ זַכַּאי וְחֶצְיוֹ חַיָּב, וְיִרְאֶה אֶת עַצְמוֹ כְּאִלּוּ חַיָּב בְּאָשָׁם תָּלוּי בְּכָל יוֹם", ער וועט שטענדיג טראכטן 'איך דארף נאך תשובה טון' - "הֲרֵינִי עִמּוֹ בְּרַחֲמִים וּמְקַבְּלוֹ בִּתְשׁוּבָה", וועל איך זיך פירן מיט אים מיט רחמנות, איך וועל אננעמען זיין תשובה, "וְאֶתֵּן לוֹ בָּנִים שֶׁל בַּעֲלֵי קוֹמָה וְעוֹסְקֵי בַּתּוֹרָה וּמְקַיְּמֵי מִצְוֹת", און איך וועל אים געבן קינדער צדיקים.

וואס איז תשובה? ווי אזוי הויבט מען אן טון תשובה? דאס ערשטע זאך פון תשובה איז וידוי דברים. דער רמב"ם זאגט (פרק א' מהלכות תשובה, הלכה א) יעדע מצוה אין די תורה, סיי א מצות עשה, סיי א מצות לא תעשה, - אויב מען האט עובר געווען אויף איינע פון די מצוות, סיי בשוגג סיי במזיד; ווען מען טוט תשובה, - דארף מען זיך מתודה זיין צום אייבערשטן, אזוי ווי עס שטייט אין די תורה (במדבר ה, ז): "וְהִתְוַדּוּ אֶת חַטָּאתָם אֲשֶׁר עָשׂוּ"; ווי אזוי איז מען זיך מתודה? זאגט דער רמב"ם, מען זאל אזוי זאגן: "אָנָּא הַשֵּׁם, חָטָאתִי עָוִיתִי פָּשַׁעְתִּי לְפָנֶיךָ, וְעָשִֹיתִי כָּך וָכָךְ, וַהֲרֵי נִחַמְתִּי וּבוֹשְׁתִּי בְּמַעֲשַׂי, וּלְעוֹלָם אֵינִי חוֹזֵר לְדָבָר זֶה", איך בעט דיר אייבערשטער, איך האב געזינדיגט פאר דיר, איך האב געטון די און די עבירה, איך האב חרטה אויף וואס איך האב געטון, איך שעם זיך מיט מיינע מעשים וואס איך האב געטון, איך נעם זיך פאר אז איך גיי עס מער קיינמאל נישט טון; דאס איז וידוי, און דער רמב"ם פירט אויס: "וְכָל הַמַּרְבֶּה לְהִתְוַדּוֹת וּמַאֲרִיךְ בְּעִנְיָן זֶה, הֲרֵי זֶה מְשֻׁבָּח", ווער עס פארמערט זיך מתודה צו זיין פאר'ן אייבערשטן - דער איז געלויבט.

ברודער, זיי זיך מתוודה צום אייבערשטן; דאס זאלסטו טון נישט איין מאל, נאר יעדן טאג. דערצייל דעם אייבערשטן די גאנצע מעשה וואס דו האסט געטון, ווען, וואו און אזוי ווייטער. שעם זיך נישט, דערצייל אלעס, ווייל נישטא קיין גרעסערע זאך ווי וידוי דברים. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תורת כהנים בחוקותי, פרק ח) "אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא", דער אייבערשטער זאגט: "מִיָּד שֶׁהֵם מִתְוַדִּים עַל עֲוֹנוֹתֵיהֶם", גלייך ווען א מענטש איז זיך מתודה פאר מיר, "מִיָּד אֲנִי חוֹזֵר וּמְרַחֵם עֲלֵיהֶם", האב איך רחמנות אויף אים און איך נעם צוריק דעם מענטש צו מיר.

זאלסט זיין א גרויסער עקשן אין די זאך פון שמועסן מיטן אייבערשטן, בעט אים ער זאל רחמנות האבן אויף דיר, ער זאל דיך ארויסנעמען פון די קליפות און משחיתים וואס זענען מיט דיר און נעמען דיך ארום, און דאס וועט זיין דיין תשובה.

אז דו וועסט דאס טון, קענסטו זיין זיכער אז דער אייבערשטער האט אנגענומען דיין תשובה. האב נישט מורא פון קיינעם און הער נישט אויס די וואס ווילן דיר זאגן אז דו האסט מער נישט קיין תקוה, גלייב דעם רבינ'ס ווערטער וואס ער האט געזאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב, סימן קיב): "אם אתה מאמין שיכולים לקלקל, תאמין שיכולים לתקן", אויב דו גלייבסט אז דו קענסט פארדארבן - גלייב אז דו קענסט פאררעכטן.

עס וועט דיר יעצט זיין ביטער שווער, דו וועסט יעצט כסדר ווערן בעצבות ומרה שחורה, פלוצלונג אינמיטן טאג וועט דיר ווערן שלעכט, ווייל אזוי געשעט מיט די וואס זענען פוגם בברית, און די וואס זענען עובר אויף די שרעקליכע עבירה פון נשג"ז רחמנא לצלן, עס לויפט זיי נאך דער נישט גוטער רוח, זיי זענען שטענדיג בעצבות, ביז מען טראכט מחשבות פון זיך הרג'ענען ה' ירחם, אבער מיט די צייט, נאך אסאך התבודדות און אסאך וידוי דברים - וועט עס צוביסליך ארויסגיין פון דיר און דו וועסט קענען זיין פרייליך.

אויך זאלסטו טון אלעס אויף דער וועלט אנצוקומען צום הייליגן רבינ'ס ציון אין אומאן און זאגן דארט די צען קאפיטלעך תהילים, דער תיקון הכללי. ווייל דער רבי האט צוגעזאגט, א צדיק מיחידי הדורות האט מבטיח געווען (חיי מוהר"ן, סימן רכה) ווער עס וועט קומען צו זיין ציון זאגן דעם תיקון הכללי, די צען קאפיטלעך תהלים [קאפיטל טז, לב, מא, מב, נט, עז, צ, קה, קלז, קנ] און געבן א פרוטה לצדקה פאר זיין זכות, אפילו ער האט געטון די הארבסטע עבירות: "וועל איך מיך לייגן אויף די לענג און אויף די ברייט אים א טובה צו טון, ביי די פיאות וועל איך אים ארויסציען פון שאול תחתית".

דער אייבערשטער זאל אננעמען דיין תשובה.