בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת בהעלותך, ט"ז סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

גיי אויף קברי צדיקים מיט דיינע קינדער. דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, סימן קעג): "עַל יְדֵי הִשְׁתַּטְּחוּת עַל קִבְרֵי הַצַּדִּיקִים הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא עוֹשֶׂה לוֹ טוֹבוֹת, אַף עַל פִּי שֶׁאֵינוֹ רָאוּי לְכָךְ", ווען מען איז מתפלל ביי קברי צדיקים טוט דער אייבערשטער גוטס אפילו מען איז נישט ווערד.

גיין צו קברי צדיקים מיט דיינע קינדער מתפלל זיין איז נישט קיין ביטול תורה; פארקערט, עס וועט אריינגיין אין זיי א ליבשאפט צו לערנען. בזכות די צדיקים וועלן זיי ווערן ערליכע אידן, זיי וועלן אויסוואקסן צדיקים.

מיין זיידע, קארלסבורגער רב זכרונו לברכה - פלעגט מיר נעמען אלס קינד צו מקומות הקדושים. ער פלעגט גיין יעדן ערב ראש חודש קיין קרית יואל צום ציון פון הרב הקדוש מסאטמער זכותו יגן עלינו, איך פלעג אלץ מיטגיין מיט אים, אויך פלעג איך מיטגיין מיט אים קיין מירון צום הייליגן רבי שמעון בר יוחאי, און דארט ארום פארן צו אלע הייליגע צדיקים אין צפת און אין טבריה.

אויך האב איך זוכה געווען צו פארן מיט אים קיין פוילן צום הייליגן רבי אלימלך מליזענסק זכותו יגן עלינו און צו אלע צדיקים וואס ליגן אין פוילן. אויך קיין אוקריינא; ער האט מיר גענומען אלס יונגער בחור קיין אומאן צום הייליגן רבינ'ס ציון, און אויף מעזיבוז צום ציון פונעם הייליגן צדיק, אור שבעת הימים, דער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו, און אזוי ווייטער.

מיין זיידע האט נישט מבטל געווען קיין איין מינוט פון לערנען תורה, דאך איז ער געפארן כסדר צו קברי צדיקים מתפלל זיין און פועל'ן ישועות.

קענסט אויסרעכענען צייטן וואס עס איז פאסיג פאר קינדער זיי זאלן נישט פעלן פון חדר.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת במדבר, ג' סיון, מ"ז לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מיר לערנען די אלטע וועג ווי אזוי די הייליגע צדיקים האבן אוועקגעשטעלט ווי אזוי צו לערנען מיט הייליגע קינדער, תינוקות של בית רבן שלא טעמו טעם חטא, מיר מאכן נישט קיין שום נייע זאכן.

דו לייג א דגוש אריינצולייגן אין די קינדער אמונה ויראת שמים, אלע אנדערע זאכן איז זייער שיין און זייער וואויל - נאר אז עס איז דא אמונה און יראת שמים, אן אמונה ויראת שמים איז גארנישט דא.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (נדרים מא.): "דְדָּא בֵּיהּ כּוּלָא בֵּיהּ", דער וואס האט דעת דער האט אלעס, "דְּלֹא דָא בֵּיהּ מַה בֵּיהּ", דער וואס האט נישט קיין דעת - האט גארנישט; וואס איז דעת? אמונה; דער וואס ווייסט אז אלעס איז דער אייבערשטער, דער אייבערשטער האט באשאפן די וועלט, ער פירט די וועלט, ער האט אלעס געטון, ער טוט אלעס און וועט אלעס טון, נישטא גארנישט אויסער אים, אלעס איז נאר א פארשטעלאכץ פון אים - דאס איז דעת; אויב האט מען די פינטעלע דעת - האט מען שוין סיי ווי אלעס.

ווען דו קומסט אין חדר לערנען מיט די קינדער זאל דאס זיין דיין איינציגסטע ציל: אריינלייגן אין זיי אמונה בהשם יתברך, אריינפרעגלען אין זיי יראת שמים, זיי זאלן מורא האבן פונעם אייבערשטן; זאלסט אריינבראקן אין זיי ליב האבן דעם אייבערשטן.

די טאג אין חדר איז איינגעטיילט; דאווענען מיט די קינדער, עסן מיט די קינדער, שרייבן מיט די קינדער, לערנען מיט די קינדער, דערציילן מעשיות פאר זיי, אבער אלעס דארף זיין מיט איין ציל: זיי זאלן וויסן עס איז דא א באשעפער!

אז מען הייסט דיר לערנען שרשים וכו' - זאלסטו דאס טון, אבער דאס איז נישט קיין עיקר. ווער רעדט נאך אז מען וויל לערנען דקדוק מיט קינדער, דאס איז זיכער איבריג. דער רבי זאגט בפירוש (שיחות הר"ן, סימן רלה): "בִּשְׁבִיל זֶה עָזְבוּ הָעוֹלָם חָכְמוֹת הַדִּקְדּוּק וְאֵינָם עוֹסְקִים בּוֹ כְּלָל. כִּי דִּקְדּוּק אֵין צְרִיכִין כְּלָל", די וועלט האט זיך שוין אפגעלאזט פון לערנען דקדוק, ווייל עס פעלט נישט אויס פאר עבודות השם.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת ברכה, י"ג תשרי, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אודאי זאלסטו זיי ארייננעמען; וואס זענען מיר בעסער ווי זיי? הלואי זאלן מיר אויך תשובה טון, מיר זאלן אויך זיין בעלי תשובה.

די אלע וואס גרויסן זיך אויף אידישע קינדער און נעמען נישט אריין קיין קינדער פון אזעלכע משפחות, נאר פון אזעלכע סארט משפחות - די זענען עתיד ליתן את הדין, זיי וועלן דארפן אפגעבן אן ענטפער אויף נשמות ישראל וואס וואלגערן זיך אין די גאסן, אזוי ווי ירמיהו הנביא קלאגט (איכה ד, א-ב): "תִּשְׁתַּפֵּכְנָה אַבְנֵי קֹדֶשׁ בְּרֹאשׁ כָּל חוּצוֹת, בְּנֵי צִיּוֹן הַיְקָרִים הַמְסֻלָּאִים בַּפָּז".

אז דו וועסט אכטונג געבן אויף זיי וועט דער אייבערשטער אכטונג געבן אויף דיינע קינדער.

א פרייליכן יום טוב.

בעזרת ה' יתברך - יום ג' פרשת תצוה, שובבי"ם, י"א אדר א', שנת תשפ"ד לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אויסדריקליך אז נישט, אויב דו פארלירסט זיך און דו שלאגסט די קינדער - טארסטו נישט זיין קיין מלמד. מוהרא"ש זאגט, א מלמד וואס נוצט הענט - טאר נישט זיין קיין מלמד, און אז ער זוכט פרנסה זאל ער גיין ארבעטן ביים צאמנעמען די מיסט און אויסגעבן די כעס אויף די קאנעס, אזוי ווי מען זעט ביי די וואס ארבעטן ביי די מיסט ווי זיי ווארפן די קאנעס מיט כעס און רציחה.

שלאגן פון פארלוירנקייט - איז פארקערט פון חינוך, בכלל שלאגן איז נישט גוט. דער רבי האט נישט געלאזט שלאגן, דער רבי האט פארגעהאלטן רבי נתן היתכן ער האט געגעבן א פראסק פאר זיין זון, און דאס איז אויך נישט געווען פון פארלוירנקייט, רבי נתן האט געטראכט אז זיין זון וויל נישט פאלגן, אריינקומען זיצן נעבן דעם גאסט וואס האט געהאט א שלעכטע שווערע גערוך, האט אים רבי נתן געגעבן א פאטש, און מיט דעם אלעם האט דער רבי אים פארגעהאלטן: "א קינד שלאגט מען?" און זיכער נישט ווען מען ווערט פארלוירן און מען טיילט פעטש רעכטס און לינקס, אזא איינער טאר נישט האבן מיט קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - יום ב' פרשת מטות מסעי, כ"א תמוז, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וויסן זאלסטו, א מלמד איז זייער א חשוב'ע ארבעט, זייער א הייליגע ארבעט, נישטא קיין גרעסערע זאך ווי לערנען תורה מיט תינוקות של בית רבן.

דער רמב"ם פסק'נט (פרק ב' מהלכות תלמוד תורה, הלכה ב): "וְאֵין מְבַטְּלִין הַתִּינוֹקוֹת, וַאֲפִלּוּ לְבִנְיַן בֵּית הַמִּקְדָּשׁ", מען טאר נישט מבטל זיין קינדער פון לערנען תורה - אפילו מען דארף זיי האבן צו העלפן בויען דעם בית המקדש; אינטערעסאנט אז דער רמב"ם זאגט איבער די הלכה נאכאמאל (פרק א' מהלכות בית הבחירה, הלכה יב): "וְאֵין מְבַטְּלִין תִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן לַבִּנְיָן", מען טאר נישט שטערן די קינדער פון לערנען, אפילו מען דארף זיי האבן צו בויען דעם בית המקדש; ווערט געברענגט פון צדיקים אז דאס איז צוויי באזונדערע זאכן, דער רמב"ם לערנט אונז צוויי דינים, איינס אז קינדער דארפן לערנען תורה יעדן טאג און טארן זיך נישט מבטל זיין פאר גארנישט, דאס איז אן הלכה אין הלכות תלמוד תורה, צווייטנס ווי אזוי בויט מען אויף דעם בית המקדש? דורך לערנען תורה מיט תינוקות של בית רבן, די הלכה איז אין הלכות בית הבחירה.

א מלמד טאר נישט איבערלאזן די קינדער און ארויסגיין פון כיתה, אבער אז מען איז אין כיתה און די קינדער דאווענען אדער חזר'ן וואס זיי לערנען - מעג דער מלמד לערנען אדער זיך מתבודד זיין.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת פנחס, י"ג תמוז, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר, מלמד תלמוד תורה היכל הקודש קרית ברסלב

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מוהרא"ש זכותו יגן עלינו האט זייער אסאך גערעדט צו מלמדים, זיי געגעבן זייער אסאך חיזוק, זיי זאלן וויסן דאס חשיבות פון זיין א מלמד, און מוהרא"ש פלעגט זייער אסאך רעדן פון דאס וואס חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (תענית כד.) עס איז אמאל געווען א טרוקעניש - עס האט נישט גערעגנט פאר א לאנגע צייט, א פשוט'ער איד איז צוגעגאנגען צום עמוד און גלייך ווען ער האט געזאגט: "מַשִּׁיב הָרוּחַ, וּמוֹרִיד הַגֶּשֶׁם" האט אנגעפאנגען צו גיין א גאָס רעגן, האט מען אים געפרעגט: "וואס זענען די גוטע מעשים וואס דו טוסט?" האט ער געענטפערט: "איך בין א מלמד דרדקי - איך לערן מיט אידישע קינדער, און איך מאך נישט קיין חילוק פון א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר געלט אז איך זאל לערנען מיט אים, אדער א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר נישט; נאך א מנהג האב איך, אז ווען איך זע א קינד וואס וויל נישט לערנען, בין איך אים משחד. איך האב אין שטוב א פיש טאנק, און איך רעד אים צו, אז אויב ער וועט לערנען - וועל איך אים ווייזן די פישעלעך, ביז ער הויבט אן לערנען", דאס איז געווען זיין כח, דעריבער האט מען אים אויסגעהערט זיינע תפילות.

על כל פנים זעט מען פון די מעשה דאס גרויסקייט פון א מלמד וואס איז משחד די קינדער ביז זיי לערנען און דאווענען, און אז דאס איז די וועג, דאס איז די בעסטע צוגאנג מיט קינדער, זיי גרויסן; זיי מאכן חשוב, און אזוי כאפן זייער הארץ.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין מיט אלע תלמידים, זאלסט אריינלייגן אין זיי א ליבשאפט און א טריישאפט צום אייבערשטן.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת צו, ה' ניסן, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

רעד צו אים, זאג אים אז וואס ער טוט איז א סכנה, ווייל ער קען איין טאג אנקומען אין תפיסה.

הויב אן מיט גוטנס, און אז עס העלפט נישט רעדן - זאלסטו אים אוועק שיקן.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת משפטים, ל"ז שובבי"ם, כ"ג שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר אז דו ביסט א מנהל אין א תלמוד תורה. זיין א מנהל אין א תלמוד תורה איז זייער חשוב, דער מנהל איז נוטל שכר כנגד כולם ווייל ער איז מחזק די מלמדים מיט די קינדער, ער זעט אלעס זאל זיך פירן ווי עס דארף צו זיין; אלעס וואס די מלמדים לערנען מיט אידישע קינדער, תורה ויראת שמים.

רעד צו די קינדער אסאך פון אמונה און פון גן עדן, אזוי וועלן זיי נישט ווערן דערשראקן. אז די קינדער פרעגן און אינטערעסירן זיך נאך א טראגעדיע: 'וואס איז געשען?' זיי פרעגן כל מיני קשיות: 'וואו איז דער קינד וואס איז געשטארבן?' 'וואס איז יעצט מיט אים?' די אלע סארט קשיות וואס קינדער פרעגן - זאלסטו נישט באהאלטן, נאר זאגן: "א איד האט צוויי וועלטן, די וועלט און יענע וועלט, און ווען מען גייט אוועק פון די וועלט - גייט מען אין גן עדן, און ווי גוט און ווי שיין איז פאר אידישע קינדער וואס האבן געהיטן די תורה - אויבן אין הימל, די נשמה גייט אין גן עדן און האט דארט אלע גוטע זאכן"; רעד מיט באק ציין, אזוי וועלן זיי ווערן רואיג.

נאר אמונה בארואיגט, די אלע אנדערע מעטאדן וואס קומען פון די אומות העולם - איז אלעס פאנטאזיעס און עס בארואיגט נישט. נעבעך פאר די וואס גייען צו מענטשן וואס פאררופן זיך העלפערס, אדער נעמען די קינדער צו טיפולים וכדומה, מען ווערט דארט מער צעדרייט. דער בשר ודם זאגט: "יעצט אטעם אריין און יעצט אטעם ארויס", "יעצט פרוביר צו טראכטן פון די שרעק", און "יעצט טראכט ווי די שרעק נעמט דיך אינגאנצן איבער", "יעצט שריי" וכדומה; די זאכן איז פאר אומות העולם, אידישע קינדער האבן אמונה, אידישע קינדער האבן נאך א וועלט, איז נישטא וואס צו זיין דערשראקן.

אזוי פלעגט דער הייליגער רבי טון ווען עס זענען געקומען צו אים מענטשן וואס זענען געווען זייער נישט געזונט, פלעגט דער רבי זיי זאגן זיי זאלן זיך נישט זארגן פון שטארבן (חיי מוהר"ן, סימן תמה): "מַה לָּכֶם לִדְאֹג מִן הַמִּיתָה?", וואס זארגט איר זיך פון שטארבן? "הֲלֹא שָׁם הוּא עוֹלָם נָאֶה בְּיוֹתֵר מִכָּאן", אויבן אין הימל איז פיל א שענערע וועלט ווי דא.

שטארק זיך מיט דיין עבודת הקודש, זיי מחזק די מלמדים. דער עיקר ארבעט פונעם מנהל דארף זיין געבן יעדן טאג א גוט ווארט פאר יעדן מלמד באזונדער, נישט נאר ווען עס איז דא עפעס צו קריטיקירן דעמאלט נעמט מען אפיר דעם מלמד, נאר יעדן טאג געבן א גוט ווארט. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ספרי נשא, פיסקא א): "אֵין מְחַזְקִין אֶלָא לִמְּחוּזָקִין"; מען דארף מחזק זיין די וואס געבן חיזוק; די מלמדים ארבעטן ביטער שווער, דארף מען זיי מחזק זיין.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת בשלח, כ"ב שובבי"ם, ח' שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דו ביסט נישט דער איינציגסטער אינגל וועם עס קומט אן שווער צו לערנען די הייליגע תורה. דער הייליגער רבי האט דערציילט אז אים איז אויך געווען אין זיינע יונגע יארן זייער שווער צו לערנען, קוק וואס דער רבי האט דערציילט, ווי אזוי ער האט אנגעפאנגען לערנען ווען ער איז געווען א יונג קינד. "וְסִפֵּר שֶׁכָּל לִמּוּדוֹ בָּא לוֹ בִּיגִיעָה גְּדוֹלָה", דער רבי האט דערציילט אז עס איז אים זייער שווער אנגעקומען צו לערנען ווען ער איז געווען יונג, "כִּי בִּתְחִלָּה הָיָה לוֹמֵד מִשְׁנָיוֹת וְלא הָיָה מֵבִין לִמּוּדוֹ", ער האט געלערנט משניות אבער ער האט נישט פארשטאנען וואס ער לערנט, "וְהָיָה בּוֹכֶה הַרְבֵּה לִפְנֵי הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ שֶׁיָּאִיר עֵינָיו", וואס האט ער געטון? ער האט זייער אסאך געוויינט צום אייבערשטן אז ער וויל זוכה זיין צו פארשטיין, "וְהָיָה בּוֹכֶה וּבוֹכֶה כָּל כָּךְ עַד שֶׁזָּכָה שֶׁיּוּכַל לִלְמוֹד מִשְׁנָיוֹת", איך האב אזוי סאך געוויינט צום אייבערשטן - זאגט דער רבי - ביז איך האב זוכה געווען צו קענען לערנען און פארשטיין משניות. "וְכֵן אַחַר כָּךְ לָמַד שְׁאָר סְפָרִים וְלא הָיָה מֵבִין גַּם כֵּן", נאכדעם האט דער רבי געלערנט אנדערע ספרים און ער האט נישט פארשטאנען וואס ער לערנט, "וְהָיָה בּוֹכֶה וּבוֹכֶה גַּם כֵּן הַרְבֵּה מְאד עַד שֶׁזָּכָה לַהֲבִינָם", האט ער ווייטער געוויינט צום אייבערשטן ער זאל זוכה זיין צו פארשטיין, ביז דער אייבערשטער האט אים געהאלפן אז ער האט פארשטאנען אלעס וואס ער האט געלערנט (שבחי הר"ן, אות ח).

ווען מען לערנט תורה שפירט מען נישט גלייך ביים אנהויב א זיסקייט און א טעם, אבער מיט די צייט הויבט מען אן שפירן א זיסקייט און א טעם. אנדערש איז מיט עולם הזה, גלייך ביים אנהויב שפירט מען א טעם און שפעטער פארלירט מען די טעם.

אז דו וועסט לערנען אפילו עס איז דיר שווער - וועט דיר מיט די צייט ווערן גרינגער און בעסער; מיט די צייט וועסטו שפירן אזא זיסקייט אין לערנען - אז דו וועסט מער גארנישט וועלן, נאר לערנען און לערנען דיין גאנץ לעבן. דער רבי האט אמאל געזאגט פאר איינעם (שיחות הר"ן, סימן יז): "כְּשֶׁהַתּוֹרָה מַרְאָה אַהֲבָה לְאֶחָד", ווען די תורה וועט דיר ווייזן איר פנים, "אָז אֵין רוֹצֶה כְּלָל עוֹלָם הַבָּא", וועסטו שוין נישט וועלן קיין עולם הבא, "רַק שֶׁרוֹצֶה אֶת הַתּוֹרָה בְּעַצְמָהּ", דעמאלט וועסטו נאר וועלן לערנען נאך און נאך תורה; אזוי גוט איז די תורה, נאר אין אנהויב שפירט מען נישט קיין טעם.

איך בעט דיר זייער, פיר זיך אויף מיט דרך ארץ, פאלג דיינע מלמדים און לערן מיט געדולד ביז דו וועסט זוכה זיין צו שפירן א טעם אין די תורה.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת ראה, כ"ד מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן

מרת ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

אוודאי זאלט איר מיט שיקן אייער זון נרו יאיר מיט אייער מאן נרו יאיר קיין אומאן צו זיין ביים רבינ'ס ראש השנה - אפילו ער וועט דארפן מבטל זיין פון לערנען.

דער הייליגער רבי זאגט קלאר מען זאל אזוי טון. "טוֹב לְבַלּוֹת זְמַן רַב", עס איז גוט צו פארברענגען אסאך צייט, "בִּשְׁבִיל שָׁעָה אַחַת, שֶׁיִּתְקָרֵב לַצַּדִּיק", פאר איין שעה זיין ביים צדיק (ספר המדות אות צדיק, סימן נה); בפרט צו קענען זוכה זיין צו זיין ביים רבי'ן ראש השנה - איז קיין שום פראגע נישט; אוודאי זאלט איר אים שיקן.

ביים רבי'ן וועט ער באקומען א געפיל צו די הייליגע תורה, ביים רבי'ן וועט ער באקומען א געפיל צו דינען דעם הייליגן בורא. פארן צום צדיק איז נישט קיין ביטול תורה, עס איז קיום התורה, בבחינת (מנחות צט:): "פעמים שביטולה של תורה זהו קיומה".

אויך וועט ער זוכה זיין צו פארשטיין דאס לערנען און צו תורה לשמה. אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המדות אות לימוד, סימן סא): "מִי שֶׁאֵין לוֹ הֲבָנָה בְּלִמּוּדוֹ", ווער עס פארשטייט נישט דאס לערנען, "יִשְׁבֹּת אֵצֶל צַדִּיק", זאל פארן צום צדיק, זיין ביי אים פאר שבת; "גַּם עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה", אויך וועט ער זוכה זיין, "לִלְמֹד תּוֹרָה לִשְׁמָהּ", צו לערנען תורה פאר'ן באשעפער.