שאלה אין קורצן ענין
#58 - ווי אזוי בין איך מסביר פאר מיין טאטע אז ברסלב איז גוט פאר מיר?
כיבוד אב ואם, סיפורי צדיקים, חסידות ברסלב, צדיקים, בית המדרש, דאווענען, בזיונות, סדר דרך הלימוד, מנין, מוהרנ"ת ז"ל, וויכוחים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


ברוך ה' אז איך האב זוכה געווען מקורב צו ווערן צום הייליגן רבי'ן, איך הער יעדן טאג די שיעורים פון ראש ישיבה שליט"א, מיט'ן סדר דרך הלימוד בין איך זוכה צו לערנען אסאך תורה יעדן טאג. יישר כח פאר אלע חיזוק.


איך האב אבער א פראבלעם אז מיין טאטע איז זייער ברוגז אז איך בין מקורב צו היכל הקודש און צו ברסלב. ווי אזוי קען איך אים מסביר זיין אז עס איז א גוטע פלאץ פאר מיך?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך - ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ג טבת, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


געב אכטונג נישט צו מצער זיין דיין טאטע חס ושלום; טענה נישט מיט אים, מיט א טאטע מאמע טענה'ט מען נישט; דו זאלסט ווייטער לערנען און דאווענען און זיך פירן מיט די הייליגע רבינ'ס עצות וסוף הכבוד לבוא.


דער הייליגער רבי נתן זכותו יגן עלינו האט געהאט שרעקליכע רדיפות פון זיין טאטע, זיין טאטע האט אויפגעהעצט זיין ווייב זי זאל זיך חס ושלום גט'ן פון רבי נתן. רבי נתן האט געווארט מיט געדולד, ער האט געשוויגן, ער האט ווייטער מכבד געווען זיין טאטע. אלעס וואס זיין טאטע האט אים געזאגט האט ער געפאלגט, אויסער זאכן וואס האט מיטן הייליגן רבי'ן. ביז שפעטער פלעגט רבי נתנ'ס טאטע זיך אויפשטעלן פאר רבי נתן און אים רופן מיט א טיטל ר', וואס געווענליך א טאטע רופט נישט אן אייגן קינד ר'; ער האט געזאגט פאר רבי נתן: "איך האב אזויפיל נחת פון דיר, דו ביסט מיך אזוי מכבד, דעריבער ריף איך דיך מיט א טיטל ר'".


שטארק זיך מיט די עצות פון רבי'ן, גיי אין שול דאווענען מיט מנין די דריי תפילות, דאס זאל זיין דיין גרעסטע שטאלץ, זיי פרייליך מיט יעדע מצוה און זיי זיך קובע שיעורים כסדרן בכל חלקי התורה על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), לערן אפילו אן פארשטיין, אויך זאלסטו גיין התבודדות יעדן טאג, גיס זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן, דערצייל אים וואס גייט איבער אויף דיר, שמועס מיט אים אזוי ווי מען שמועסט מיט א גוטער פריינד, אויך זאלסטו זיך פירן מיט גרויס דרך ארץ צו יעדן איינעם און בעיקר צו דיינע עלטערן. ווייל דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, סימן סט): "מִי שֶׁאוֹהֵב אֶת הַצַּדִּיק, צָרִיךְ לִשְׁמֹר אֶת הַצַּדִּיק, שֶׁלֹּא יֵצֵא עָלָיו שֵׁם רָע", ווער עס האט ליב דעם צדיק דארף אכטונג געבן עס זאל נישט ארויסגיין א שלעכטע נאמען אויפן צדיק; אלע קוקן דיך נאך, אלע זוכן פשטים פארוואס דו ביסט אנגעקומען קיין ברסלב; זאלסטו זייער אכטונג געבן זיך נישט טענה'ען מיט קיינעם, אזוי וועלן דיינע עלטערן נישט האבן קיין צער פון דיר, אדרבה זיי וועלן בעטן אלע קינדער זאלן לערנען די הייליגע ספרים פון רבי'ן.


וועסט אליינס זען, במשך הזמן אז דו וועסט זיך נישט טענה'ען, דו וועסט סובל זיין די בזיונות, דו וועסט נישט גיין אין ויכוחים מיט זיי - וועלן אלע האבן נחת פון דיר. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא פו.) אויפן פסוק (דברים ו, ה): "וְאָהַבְתָּ אֵת ה' אֱלֹהֶיךָ" – זאלסט זען עס זאל ארויסקומען א קידוש השם דורך דיר, דער אייבערשטער זאל באליבט ווערן דורך דיר. ווייל ווען א מענטש פירט זיך אויף ווי עס דארף צו זיין וואס זאגן מענטשן? "אַשְׁרֵי אָבִיו שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל זענען זיינע עלטערן וואס האבן אים געלערנט תורה; "אַשְׁרֵי רַבּוֹ שֶׁלִּמְּדוֹ תּוֹרָה", וואויל איז פאר זיין רבי וואס האט אים געלערנט תורה; "אוֹי לָהֶם לַבְּרִיוֹת שֶׁלֹא לָמְדוּ תּוֹרָה", וויי איז פאר די מענטשן וואס לערנען נישט קיין תורה; אויף איינעם וואס פירט זיך ערליך זאגט מען 'קוקט אן דעם מענטש, וויבאלד ער לערנט תורה פירט ער זיך אויף אזוי ערליך', אויף אים זאגט דער פסוק (ישעיה מט, ג): "וַיֹּאמֶר לִי עַבְדִּי אָתָּה, יִשְׂרָאֵל אֲשֶׁר בְּךָ אֶתְפָּאָר", דער אייבערשטער בארימט זיך מיט אזא איינעם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#57 - לערנען ש"ס אויפ'ן סדר, אדער ענדערש דעם טעגליכן בלאט?
סיפורי צדיקים, סדר דרך הלימוד, גמרא

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


נאך אסאך יארן הערן איבער דעם סדר דרך הלימוד פון רבי'ן, איך בין אבער געווען פון די שפיצן אין ישיבה, מיט גאר שטארקע כשרונות, און דעריבער האב איך עס נישט געקענט אננעמען. ווען עס איז אבער געקומען נאך מיין חתונה, בין איך נישט אנגעקומען צו לערנען, און איך האב זיך געמוזט ברעכן און אנהויבן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד, איך האב ברוך ה' זוכה געווען צו ענדיגן מסכת סוכה.


מיין שאלה איז יעצט אויב איך זאל אנהויבן לערנען ש"ס אויפ'ן סדר פון אנהויב, אדער זיך צושטעלן צו וואו מען האלט יעצט אויפ'ן סדר פונעם טעגליכן דף גמרא, און לערנען יעדן טאג דעם טעגליכן בלאט?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ב טבת, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


עס איז גוט צו האבן כמה שיעורים אין ש"ס; א שיעור ש"ס כסדרן, נאכדעם איבערגיין איין מסכתא הונדערט און איין מאל, אויך א שיעור לערנען יעדן טאג דעם בלאט גמרא.


נישטא קיין זיסערס, נישטא קיין געשמאקערס - ווי לערנען גמרא, אז מען לערנט גמרא ווערט מען נאנט צום אייבערשטן. מוהרא"ש דערציילט, דער הייליגער צדיק דער ישמח משה זכותו יגן עלינו האט געלערנט גמרא, אינמיטן לערנען איז ער איינגעשלאפן. ער חלומ'ט זיך ווי ער זעט די הייליגע תנאים, געבט ער זיי א פרעג: "זאגט מיר, וואו איז דער גן עדן? איך וויל גיין צום גן עדן", ענטפערט אים א תנא: "דער גן עדן איז דא"; ווייל ווען מען לערנט תורה, מען לערנט די הייליגע גמרא - דאס איז די גרעסטע גן עדן.


דורך לערנען גמרא פאררעכט מען אלעס, חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי ראש השנה פרק ד, הלכה ח): "כֵּיוָן שֶׁקִּבַּלְתֶּם עֲלֵיכֶם עוֹל תּוֹרָה, מַעֲלֵה אֲנִי עֲלֵיכֶם כְּאִילוּ לֹא חֲטָאתֶם מִיְמֵיכֶם", ווען א מענטש איז מקבל אויף זיך דעם עול תורה, דאס הייסט ער נעמט זיך פאָר צו לערנען יעדן טאג די הייליגע תורה – זאגט דער אייבערשטער: "רעכן איך אים כאילו ער האט קיינמאל נישט געזינדיגט".


לערן אפילו אן פארשטיין, זאג די ווערטער פון די הייליגע גמרא, אזוי האט דער רבי אונז געלערנט. דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "אֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, נאר מען זאל בלויז זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ", און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל - איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר', שֶׁנֶּאֱמַר 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


רבי נתן זאגט דארט: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין.


ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


"אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל, בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ וּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך, מיט אלע מדרשים, און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט, אז מיר זאלן דורכלערנען כל התורה כולה. עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#56 - ווי אלט דארף מען זיין צו קענען אנהויבן לערנען זוהר הקדוש?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד, זוהר הקדוש

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


די שיעורים פון ראש ישיבה שליט"א זענען באמת א גרויסע חיזוק פאר מיר. יישר כח


איך האב געזען אז מוהרא"ש זי"ע שרייבט אז מען זאל לערנען יעדן טאג אביסל זוהר הקדוש. איך האב געוואלט פרעגן ווי אלט, און וויפיל חכמה דארף מען האבן, צו קענען אנהויבן לערנען זוהר הקדוש?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך - יום ג' פרשת וישב, כ"ב כסליו, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


זאג יעדן טאג אביסל זוהר, עס איז נישט קיין חילוק ווי אלט מען איז, מען קען שוין זאגן זוהר אלס קליין קינד. מוהרא"ש ברענגט פון דעם הייליגן צדיק פון קאמארנא זכותו יגן עלינו (נוצר חסד אבות, פרק ד): "לו עמי שומע לי", הלואי זאל מען מיך אויסהערן, "בדור הרע הזה", אין דעם היינטיגן דור, "שהמינות גובר", וואס עס איז דא אזויפיל שלעכטס - "היה למדים עם תינוק בן תשעה שנים ספר תיקוני זוהר להגות בה", וואלט מען געדארפט צוגעוואוינען קינדער פון די ניין יאר זיי זאלן עוסק זיין אין לערנען דעם הייליגן זוהר, "והיה אז יראת חטאו קודמת לחכמתו", וואלט דאס זיי געהאלפן זיי זאלן זיין אפגעהיטן פון דעם יצר הרע; קוק נאך אינעם ספר.


אויך זאלסטו זאגן אסאך משניות און אסאך בלעטער גמרא, אפילו בלי הבנה כלל, ווייל די כח פון תורה איז זייער גרויס, עס ברענגט דעם מענטש זייער נאנט צום אייבערשטן; דורך תורה ווערט מען זייער א גרויסער צדיק.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#55 - זאל איך בלייבן אין ישיבה, אדער גיין ארבעטן?
לימוד התורה, פרנסה, בחור, ישיבה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין א בחור פון 18 יאר, איך לערן אין א געווענליכע ישיבה, אבער איך האב בכלל נישט קיין הנאה דארט, איך שפיר ווי עס איז ממש א שאד די צייטן צו זיצן אין ישיבה. איך טו אלעס וואס די ישיבה פארלאנגט, איך שטעל זיך צו אינגאנצן, אבער איך האב נישט קיין געדולד צו די גאנצע זאך.


וואס זאל איך טון? זאל איך בלייבן אין ישיבה, אדער זאל איך זיך גיין זוכן אן ארבעט?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת משפטים, ל"ז שובבי"ם, כ"ג שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דו זאגסט עס איז א שאד צו זיצן אין ישיבה? זאג א שאד צו ארבעטן, וועסט נאך גענוג ארבעטן אין לעבן. נאך די חתונה ווען דו וועסט דארפן ברענגען פרנסה, דעמאלט וועסטו מקיים זיין דעם (בראשית ג, יט): "בְּזֵעַת אַפֶּיךָ תֹּאכַל לֶחֶם"; יעצט, ווי לאנג דו ביסט נאך ביי דיין טאטע אין שטוב, דו דארפסט נישט זארגן פאר דירה געלט, דארפסט נישט זארגן פאר עסן וכדומה - זאלסטו לערנען תורה.


נוץ אויס די יארן וואס דו דארפסט נישט זארגן פאר פרנסה. נעם דעם רבינ'ס סדר דרך הלימוד, מאך זיך שיעורים בכל התורה כולה; במקרא, משנה, גמרא, מדרש, הלכה ואגדה - אפילו אן פארשטיין און אן חזרה, נאר כסדרן דיקא. אזוי ווי דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "טּוֹב לִלְמֹד בִּמְהִירוּת וְלִבְלִי לְדַקְדֵּק הַרְבֵּה בְּלִמּוּדוֹ. רַק לִלְמֹד בִּפְשִׁיטוּת בִּזְרִיזוּת. וְלִבְלִי לְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ הַרְבֵּה בִּשְׁעַת לִמּוּדוֹ מֵעִנְיָן לְעִנְיָן, רַק יִרְאֶה לְהָבִין הַדָּבָר בִּפְשִׁיטוּת בִּמְקוֹמוֹ", עס איז גוט מען זאל זיך צוגעוואוינען צו לערנען שנעל און נישט מדקדק זיין צופיל בשעת מען לערנט, נאר זען צו פארשטיין דעם פשטות הפשט, "וְאִם לִפְעָמִים אֵינוֹ יָכוֹל לְהָבִין דָּבָר אֶחָד, אַל יַעֲמֹד הַרְבֵּה שָׁם וְיַנִּיחַ אוֹתוֹ הָעִנְיָן וְיִלְמַד יוֹתֵר לְהַלָּן", און אויב מען פארשטייט נישט זאל מען נישט פארברענגען אסאך צייט אויף דעם ענין, ענדערש זאל מען גיין ווייטער, "וְעַל־פִּי הָרֹב יֵדַע אַחַר כָּךְ מִמֵּילָא מַה שֶּׁלֹּא הָיָה מֵבִין בִּתְחִלָּה, כְּשֶׁיִּלְמַד כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת לְהַלָּן יוֹתֵר", און אז מען לערנט אסאך וועט מען שפעטער פארשטיין וואס מען האט פריער נישט אזוי גוט פארשטאנען. "וְאָמַר", דער רבי האט געזאגט: "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


רבי נתן זאגט דארט ווייטער: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


"אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל, בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ וּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים, און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה. עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#54 - פארוואס איר לערנט אויס די בחורים צו זאגן גמרא אן פארשטיין?
לימוד התורה, קשיות, סדר דרך הלימוד, זקנים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל פארשטיין פארוואס איר לערנט אויס די בחורים צו זאגן גמרא אן פארשטיין, אויף דעם וועג וועלן זיי דאך קיינמאל זיך נישט אויסלערנען ווי אזוי צו לערנען.


איך פארשטיי אז איר נעמט דאס פון שיחות הר"ן סימן ע"ו, אבער איך האב געהערט פון אן עלטערער ברסלב'ער משפיע, פון די נקיי הדעת שבירושלים, אז דער רבי האט נישט געמיינט אז מען זאל בלויז זאגן די ווערטער לכתחלה, נאר אז אויב מען פארשטייט נישט אזוי גוט, זאל מען זיך נישט אפשטעלן נאר גיין ווייטער, אבער נישט זיך אראפצוזעצן לכתחלה בלויז צו זאגן די ווערטער.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בראשית, כ"ד תשרי, אסרו חג, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


קודם כל, וואס זאגסטו אז איך לערן אויס בחורים צו לערנען אן פארשטיין? דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו) מען זאל אזוי לערנען, דאס איז נישט מיין המצאה; נישט איך האב דאס אויסגעטראפן, דער רבי זאגט דאס.


צווייטנס, ווי אזוי ווייסטו ווער עס איז "נקיי הדעת שבירושלים"? ביסטו געווען אין זיין מח צו וויסן אז ער האט א ריינעם מח? מילא דו שרייבסט האסט געהערט פון זקנים שבירושלים, אלטע לייט פון ירושלים - דאס זעט מען אז זיי זענען אלט, אבער אז זיי האבן א ריינעם מח - ווי ווייסטו ווער עס האט א ריינעם מח?


עס איז געווען אין ירושלים "זקנים" וואס מען האט זיי גערופן מיט דעם טיטל, זיי זענען ארויס קריגן אויף די ספרים וואס מוהרא"ש האט געשריבן מקרב צו זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן. זאגט מוהרא"ש, די אלע האבן אין זייער קאפ צואה רותחת, זיי זענען בכלל נישט קיין נקיי הדעת, זיי זענען טנופי דעת שבירושלים. אזוי זאגט דער רבי (לקוטי מוהר"ן חלק א, סימן סא) פשט און וואס די הייליגע חכמים זאגן (עירובין כא:): "הלועג על דברי חכמים נידון בצואה רותחת", די וואס מאכן אוועק ספרים וואס זענען מגלה דעם אייבערשטן - די האבן צואה אין קאפ.


וואס האסטו מורא אליינס אריינצוקוקן און זען דעם רבינ'ס ווערטער? נעם דעם הייליגן ספר שיחות הר"ן סימן עו און לערן דאס איין מאל און נאכאמאל און זאג דו אליינס וואס דארט שטייט; קענסט דאס טייטשן אין אלע שפראכן, אידיש ענגליש, ספאניש, טערקיש; אדרבה, זאג דו וואס מיינען די ווערטער: "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין. "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה (שבת סג.; עבודה זרה יט): 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר (תהלים קיט, כ): 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


רבי נתן זאגט דארט ווייטער: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


"אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל, בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ וּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים, און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה (שיחות הר"ן, סימן כח). עיין שם.


איך וואלט דיר געראטן זאלסט נישט טענה'ען מיט קיינעם; נישט מיט די נערים און נישט מיט די זקנים, אפילו מען באטיטלט זיי 'נקיי הדעת שבירושלים'.


מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט אין די צוואה (אות יג): "וּכְשֶׁתַּגִיעוּ לְעוֹלָם הָאֱמֶת אָז תִּיוָכְחוּ צִדְקַת 'סֵדֶר דֶּרֶךְ הַלִימוּד' שֶׁל רַבֵּינוּ זַ"ל", ווען איר וועט ארויפקומען אויף יענע וועלט וועט איר זיך איבערצייגן די ווארהייט פונעם הייליגן רבינ'ס סדר דרך הלימוד; "וְעַל כֵּן מַה וְלָמָּה לָכֶם לְהִתְוַכֵּחַ, טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב הַשֵּׁם, הַרְגִילוּ עַצְמְכֶם לָזֶה וְאָז תִּרְאוּ וְתִּרְגְשׁוּ כָּל מִינֵי טַעֲמִים בְּחַיֵּיכֶם", דעריבער זאלט איר זיך נישט טענה'ן מיט קיינעם, נאר געוואוינט אייך צו צו לערנען לויט דעם סדר דרך הלימוד, דעמאלט וועט איר זען און שפירן אלע טעמים אויף די וועלט, "כִּי הַתּוֹרָה הִיא חִיוּתֵנוּ בָּעוֹלָם הַזֶה וּבָעוֹלָם הַבָּא, חִיוּת גַּשְׁמִי וְחִיוּת רוּחְנִי", ווייל די תורה איז אונזער לעבן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, די תורה געבט אונז לעבן סיי בגשמיות און סיי ברוחניות, "אַשְׁרֵי מִי שֶׁאֵינוֹ מַטְעֶה עַצְמוֹ בָּזֶה הָעוֹלָם כְּלָל, וְיוֹדֵעַ אֲשֶׁר עִיקָר הַלִימוּד הוּא רַק לַעֲשׂוֹת רְצוֹנוֹ יִתְבָּרַך וְלוֹמֵד עַל מְנָת לְקַיֵים מִצְווֹתָיו יִתְבָּרַךְ וְלַעֲשׂוֹת נַחַת רוּחַ לוֹ יִתְבָּרַךְ", וואויל איז דעם מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן און ווייסט אז דער עיקר לימוד התורה איז צו טון דעם רצון פונעם אייבערשטן, עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#53 - מסכת יבמות איז מיר צו שווער, זיך באגנוגענען מיט זאגן די ווערטער?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד, גמרא

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


מען לערנט יעצט מסכת יבמות אויפ'ן סדר הש"ס, עס איז מיר אבער זייער שווער צו פארשטיין די גמרא, די פריערדיגע מסכתות האב איך פארשטאנען ברוך ה', אבער יעצט לערנט מען אזעלכע שווערע און פרעמדע נושאים, און עס איז מיר שווער צו פארשטיין.


מיין שאלה איז אויב איך זאל זיך באגנוגענען מיט'ן זאגן די ווערטער, און פארשטיין בערך האלבוועגס אביסל, אבער זאל איך זיך יא אנשטרענגען מיט אלע כוחות צו פארשטיין קלאר די גמרא?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בהעלותך, ט"ז סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער רבי האט אונז געגעבן א דרך הלימוד; א זיסע וועג, א געשמאקע וועג - צו לערנען די הייליגע תורה. דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "טוֹב לִלְמֹד בִּמְהִירוּת וְלִבְלִי לְדַקְדֵּק הַרְבֵּה בְּלִמּוּדוֹ, רַק לִלְמֹד בִּפְשִׁיטוּת בִּזְרִיזוּת, וְלִבְלִי לְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ הַרְבֵּה בִּשְׁעַת לִמּוּדוֹ מֵעִנְיָן לְעִנְיָן, רַק יִרְאֶה לְהָבִין הַדָּבָר בִּפְשִׁיטוּת בִּמְקוֹמוֹ", עס איז גוט מען זאל זיך צוגעוואוינען צו לערנען בפשיטות ובזריזות און נישט מדקדק זיין צופיל, נאר זען צו פארשטיין דעם פשטות הפשט. "וְאִם לִפְעָמִים אֵינוֹ יָכוֹל לְהָבִין דָּבָר אֶחָד, אַל יַעֲמֹד הַרְבֵּה שָׁם וְיַנִּיחַ אוֹתוֹ הָעִנְיָן וְיִלְמַד יוֹתֵר לְהַלָּן", און אויב מען פארשטייט נישט די פשטות הפשט זאל מען נישט פארברענגען אסאך צייט אויף דעם ענין, ענדערש זאל מען גיין ווייטער, "וְעַל פִּי הָרֹב יֵדַע אַחַר כָּךְ מִמֵּילָא מַה שֶּׁלֹּא הָיָה מֵבִין בִּתְחִלָּה, כְּשֶׁיִּלְמַד כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת לְהַלָּן יוֹתֵר", און אז מען לערנט אסאך וועט מען שפעטער פארשטיין וואס מען האט פריער נישט אזוי גוט פארשטאנען.


יעצט ווען מען לערנט מסכת יבמות זאלסטו פרובירן צו לערנען און פארשטיין, און אז דו פארשטייסט נישט זאלסטו נישט אפשטעלן דאס לערנען, נאר ווייטער לערנען. ווייל דער רבי זאגט בפירוש (שם): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת, וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל - איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר', שֶׁנֶּאֱמַר 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל - קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


א שאד אפצולאזן דאס לערנען ווייל מען פארשטייט נישט; מען קען דאך אזוי מצליח זיין דורך דעם רבינ'ס וועג, דורך לערנען אן פארשטיין. דער הייליגער רבי נתן זאגט (שם): "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו', "אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל, בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ וּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט, אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה, עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#52 - וואו איז דער מקור אז תורה שבכתב איז מען יוצא אויך אן פארשטיין
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


קודם כל א גרויסן יישר כח פאר די שיעורים און דברי חיזוק וואס זענען באמת כמים קרים על נפש עיפה.


אין איינע פון די שיעורים האב איך געהערט פונעם ראש ישיבה שליט"א אז אין שלחן ערוך ווערט גע'פסק'נט אז תורה שבכתב איז מען יוצא לימוד התורה אויך אן פארשטיין. האב איך געוואלט פרעגן אויב דער ראש ישיבה וואלט געקענט אנצייכענען א מראה מקום דערצו, איך האב געזוכט אין הלכות תלמוד תורה, אבער ליידער נישט געטראפן.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת אחרי קדושים, ז' אייר, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער מגן אברהם זאגט לגבי תורה שבעל פה (אורח חיים סימן נ, סעיף קטן ב'): "[אִם אֵינוֹ מֵבִין] אֵינוֹ נִקְרָא לִימוּד", און אזוי פסק'נט דער שלחן ערוך הרב, ביים לערנען תורה שבכתב: "אִם מוֹצִיא בִּשְׂפָתָיו, אַף עַל פִּי שֶׁאֵינוֹ מֵבִין אֲפִילוּ פֵּרוּשׁ הַמִּלוֹת מִפְּנֵי שֶׁהוּא עַם הָאָרֶץ, הֲרֵי זֶה מְקַיֵּם מִצְוַת וּלְמַדְּתֶּם; וּלְפִיכָךְ כָּל עַם הָאָרֶץ מְבָרֵךְ בִּרְכַּת הַתּוֹרָה בַּשַּׁחַר לִפְנֵי הַפְּסוּקִים וְכֵן כְּשֶׁעוֹלֶה לְסֵפֶר תּוֹרָה (שלחן ערוך הרב הלכות תלמוד תורה פרק ב', סעיף יב)".


איז געקומען דער הייליגער רבי און געברענגט פאר אונזער דור א מתנה טובה, א וועג פאר יעדן איינעם צו לערנען - אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט. דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר, וּמִמֵּילָא יָבִין", ווען מען לערנט דארף מען נאר זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו מען פארשטייט נישט, שפעטער וועט מען פארשטיין, "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד, וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט דאס לערנען, ווייל דאס אליין אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט שווערער דאס לערנען, נאר מען זאל בלויז זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף", און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, "יָבִין אַחַר כָּךְ", וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל, "וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ", און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל, "מַה בְּכָךְ" - איז וואס? איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל", ווייל דאס לערנען אליינס איז גרעסער פון אלעם, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת סג ע"א; עבודה זרה יט.): "לִגְּמוֹר וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר", אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד – לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל לערנט מען דאך זייער אסאך, דורכדעם איז מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה צו פארשטיין וואס מען לערנט.


דער רבי האט זייער אסאך גערעדט צו אונז פון לערנען אויף דעם וועג, מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין. ווייל דאס איז א גאר א גוטע עצה צו קענען לערנען, דורך דעם וועג קען מען זוכה זיין צו לערנען און אנקומען צו די גאנצע תורה, און ביים סוף איז מען זוכה צו פארשטיין אסאך מער ווי ווען מען לערנט מיט'ן ציל גלייך צו פארשטיין מיט אלע דקדוקים.


ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


"אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל - בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ מִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; ער וועט זוכה זיין דורכצולערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה (עיין שיחות הר"ן, סימן כח), עיין שם.


דער רבי קומט נישט קריגן אויף די הלכה, דער רבי געבט א וועג ווי אזוי מען קען זוכה זיין צוצוקומען צו הבנת התורה; דאס איז א מציאות, די אלע וואס האבן געפאלגט דעם רבי'ן זענען געווארן גרויסע תלמידי חכמים, גרויסע צדיקים.


איך וועל ענדיגן מיט א שטיקל פון מוהרא"ש'ס צוואה (צוואת מוהרא"ש, אות יג): "מַיינֶע טֵייעֶרֶע קִינְדֶער אוּן מַיינֶע טֵייעֶרֶע תַּלְמִידִים וֶועלְכֶע לֶערְנֶען מַיינֶע סְפָרִים, אִיךְ בֶּעט אַייךְ זֵייעֶר אַז אִיר זָאלְט אַייךְ גוּט אִיבֶּער קְלֶערְן וָואס עֶס גֵייט פָאר אוֹיף דִי וֶועלְט. וֶוען מֶען טְרַאכְט גוּט אַרַיין אִין דָאס לֶעבְּן אוֹיף דֶער וֶועלְט זֶעט מֶען אַז דָאס לֶעבְּן לוֹיפְט דוּרְךְ זֵייעֶר שְׁנֶעל, דָאס גַאנְצֶע לֶעבְּן אִיז נִישְׁט מֶער וִוי אַן אוֹיגְן בְּלִיק, וִוי דִי שָׁאטְן פוּן אַ פֵייגְל וָואס פְלִיעט דוּרְךְ, אָט אִיז מֶען דָא אוּן אָט גֵייט מֶען שׁוֹין צוּרִיק אִין דֶער עֶרְד.


אוּן דַאן, וֶוען מֶען גֵייט אַוֶועק פוּן דֶער וֶועלְט, בְּלַייבְּט גָארְנִישְׁט אִיבֶּער פוּנֶעם מֶענְטְשׁ, נָאר דִי גוּטֶע זַאכְן וָואס מֶען הָאט זוֹכֶה גֶעוֶוען אַרַיינְצוּכַאפְּן אוֹיף דֶער וֶועלְט. דִי מִשְׁנָה זָאגְט (אָבוֹת פֵּרֶק ו') "אֵין מְלַוִין לוֹ לְהָאָדָם לֹא כֶסֶף וְזָהָב, וְלֹא אֲבָנִים טוֹבִים וּמַרְגָּלִיּוֹת, אֶלָא תּוֹרָה וּמַעֲשִׂים טוֹבִים בִּלְבָד" - עֶס בַּאגְלֵייט נִישְׁט אַ מֶענְטְשׁ, נִישְׁט קַיין גָאלְד אוּן זִילְבֶּער, אוּן נִישְׁט קַיין טֵייעֶרֶע דִיאמַאנְט שְׁטֵיינֶער, נָאר תּוֹרָה אוּן מַעֲשִׂים טוֹבִים.


דֶערִיבֶּער דַארְפְט אִיר גֶעדֶענְקֶען דִי טֵייעֶרֶע מַתָּנָה וָואס מִיר הָאבְּן בַּאקוּמֶען פוּן רֶבִּי'ן, וָואס דָאס אִיז דֶער "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד", וָואס דוּרְךְ דִי גְרִינְגֶע אוּן גֶעשְׁמַאקֶע וֶועג קֶענְט אִיר זוֹכֶה זַיין אַדוּרְךְ צוּ גֵיין אוּן דוּרְךְ שְׁפַּאצִירְן מַמָשׁ אִין אַלֶע חֲלָקִים פוּן דִי גַאנְצֶע תּוֹרָה, אִין מִקְרָא, מִשְׁנָה אוּן גְמָרָא, אִין בַּבְלִי, יְרוּשַׁלְמִי אוּן תּוֹסֶפְתָּא, דֶעם גַאנְצְן רַמְבַּ"ם, טוּר אוּן שֻׁלְחָן עָרוּךְ, אַלֶע סָארְט מִדְרָשִׁים, דִי גְרוֹיסֶע מִדְרָשִׁים אוּן דִי קְלֶענֶערֶע, סַפְרָא, סִפְרִי אוּן מְכִילְתָּא, אַלֶע סִפְרֵי הַזוֹהַר הַקָדוֹשׁ אוּן תִּקוּנֵי זוֹהַר, אַלֶע כִּתְבֵי אֲרִיזַ"ל, אַלֶע חַסִידִישֶׁע סְפָרִים פוּן דִי תַּלְמִידֵי בַּעַל שֵׁם טוֹב זי"ע, אַלֶע סִפְרֵי מוּסָר, אַלֶע סִפְרֵי פּוֹסְקִים, אַלֶע הֲלָכָה סְפָרִים, אוּן אַזוֹי וַוייטֶער.


נָאר דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה וָואס מֶען הָאט אַרַיינְגֶעכַאפְּט צוּ לֶערְנֶען דָא אוֹיף דִי וֶועלְט, נָאר דָאס וֶועט אִיר מִיטְנֶעמֶען אוֹיף יֶענֶע וֶועלְט, נָאר דָאס אִיז אֵייעֶר עַשִׁירוּת אוֹיף דִי וֶועלְט אוּן אוֹיף יֶענֶע וֶועלְט. אוֹיבּ הָאט מֶען נִישְׁט קַיין תּוֹרָה, אִיז דִי גַאנְצֶע לֶעבְּן גָארְנִישְׁט וֶוערְד. אַ מֶענְטְשׁ וֶוערְט גֶעמָאסְטְן לוֹיט וִויפִיל תּוֹרָה עֶר הָאט גֶעלֶערְנְט, לוֹיט וִויפִיל עֶר הָאט זִיךְ גֶעפְלַייסְט צוּ לֶערְנֶען אוּן עוֹסֵק זַיין אִין דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה.


דִי תּוֹרָה אִיז דִי חָכְמָה פוּנֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן, וֶוען אַ מֶענְטְשׁ לֵייגְט זִיךְ אַרַיין אִין דִי תּוֹרָה, נֶעמְט עֶר אַרַיין אִין זִיךְ דֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְנְ'ס חָכְמָה, אוּן דָאס אִיז דִי בֶּעסְטֶע זַאךְ וָואס מֶען קֶען נָאר טוּן. עֶס אִיז נִישְׁטָא נָאךְ אַזַא זִיסֶע אוּן גֶעשְׁמַאקֶע זַאךְ וִוי דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה, חֲזַ"ל זָאגְן (אָבוֹת פֵּרֶק ו') "אֵין טוֹב אֶלָא תּוֹרָה, שֶׁנֶאֱמַר (מִשְׁלֵי ד, ב) כִּי לֶקַח טוֹב נָתַתִּי לָכֶם תּוֹרָתִי אַל תַּעֲזֹבוּ" - עֶס אִיז נִישְׁט דָא נָאךְ אַזַא גוּטֶע זַאךְ אַזוֹי וִוי תּוֹרָה. אוֹיבְן אִין הִימְל אִיז נָאר חָשׁוּב תּוֹרָה.


דֶערִיבֶּער בֶּעט אִיךְ אַייךְ, מַיינֶע טֵייעֶרֶע קִינְדֶער אוּן תַּלְמִידִים, זֶעט צוּ בַּאשְׁטִימֶען צַייט צוּ לֶערְנֶען תּוֹרָה, צוּ אַרָאפּ גַנְבְ'עֶנֶען צַייט צוּ לֶערְנֶען יֶעדְן טָאג דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה, גֶעדֶענְקְט גוּט אַז נָאר דָאס וֶועט בְּלַייבְּן פוּן אַייךְ. וִויפִיל מֶען כַאפְּט אַרַיין אִיז גוּט, "אֶחָד הַמַּרְבֶּה וְאֶחָד הַמַּמְעִיט, וּבִּלְבַד שֶׁיְּכַוֵּן אֶת לִבּוֹ לַשָּׁמַיִם". זֶעט צוּ אַנְטְלוֹיפְן פוּן מֶענְטְשְׁן וָואס פַארְבְּרֶענְגֶען דִי טֵייעֶרֶע צַייט מִיט שְׁטוּתִים וַהֲבָלִים, מִיט נַארִישְׁקַייטְן, אָדֶער נָאךְ עֶרְגֶער, מִיט זַאכְן וָואס מֶען טָאר נִישְׁט רֶעדְן, וִוי לָשׁוֹן הָרַע, רְכִילוּת אוּן לֵיצָנוּת א.א.וו. זֶעט צוּ אַנְטְלוֹיפְן יֶעדְן טָאג צוּ דִי הֵיילִיגֶע תּוֹרָה, מַמָשׁ מִיט מְסִירַת נֶפֶשׁ.


וֶוען אִיר וֶועט אָנְקוּמֶען אוֹיפְן עוֹלָם הָאֱמֶת דַאן וֶועט אִיר זִיךְ אַלֵיין אִיבֶּערְצֵייגְן אִין דִי רִיכְטִיגְקֵייט פוּן דֶעם "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד" וָואס דֶער רֶבִּי הָאט אוּנְז גֶעגֶעבְּן. עֶס אִיז אַ שָׁאד דִי צַייט זִיךְ צוּ טַעֲנָה'עֶן מִיט מֶענְטְשְׁן אִיבֶּערְ'ן "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד". "טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב ה'" - פְּרוּבִּירְט עֶס אַלֵיין אוֹיס, וֶועט אִיר זֶען וִוי גֶעשְׁמַאק אוּן זִיס דָאס אִיז. וֶוען אִיר וֶועט זִיךְ צוּגֶעוואוֹינֶען צוּ לֶערְנֶען אוֹיפְן "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד" וֶועט אִיר שְׁפִּירְן אַלֶע גוּטֶע טַעֲמִים דֶערִין, דָאס וֶועט אַייךְ גֶעבְּן אַ חִיוֹת אוֹיף דִי וֶועלְט אוּן אוֹיף יֶענֶע וֶועלְט.


וואוֹיל אִיז דֶעם וָואס לָאזְט זִיךְ נִישְׁט נַארְן, עֶר וֵוייסְט אַז דֶער עִיקָר פַארְוָואס מֶען לֶערְנְט תּוֹרָה אִיז נָאר צוּ טוּן דִי וִוילְן פוּנֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן, מֶען לֶערְנְט כְּדֵי מְקַיֵים צוּ זַיין דִי מִצְוֹת פוּנֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן, צוּ מַאכְן אַ נַחַת רוּחַ פַארְן אֵייבֶּערְשְׁטְן. אוּן דַאן אִיז דָאס גַאנְצֶע לֶערְנֶען מַמָשׁ "תּוֹרָה לִשְׁמָהּ" מֶען לֶערְנְט נָאר פַארְן אֵייבֶּערְשְׁטְן אוּן נִישְׁט אוֹיף צוּ בַּאקוּמֶען כָּבוֹד פוּן מֶענְטְשְׁן, צוּ הֵייסְן אַ רָב, אַ לַמְדָן, אַ צַדִיק אָדֶער אַ בַּעַל מְקוּבָּל, מֶען לֶערְנְט נָאר פָּשׁוּט פַארְן אֵייבֶּערְשְׁטְנְ'ס וֶועגְן, עֶס אִיז נִישְׁטָא קַיין גְרֶעסֶערֶע זַאךְ פוּן דֶעם. אוֹיבּ וֶועט אִיר מִיר פָאלְגְן מִיט דֶעם וֶועט אִיר בִּכְלַל נִישְׁט חֲרָטָה הָאבְּן, נִישְׁט אוֹיף דִי וֶועלְט אוּן נִישְׁט אוֹיף יֶענֶע וֶועלְט", עד כאן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#51 - זאל איך צוריק גיין לערנען מיט מיין חברותא בעיון?
לימוד התורה, חברים, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


שוין עטליכע יאר וואס איך האלט זיך פאר א תלמיד פון מוהרא"ש זי"ע און פון ראש ישיבה שליט"א, כאטש וואס איך האב קיינמאל נישט געזען מוהרא"ש, און אויך נישט דעם ראש ישיבה, הער איך האב די שיעורים וואס געבן מיר דעם ריכטיגן וועג אין לעבן, און איך בין זייער שטארק דאנקבאר אויף דעם.


אין מיינע יונגע יארן אין ישיבה האבן איך ב"ה ליב געהאט צו לערנען, און דער אייבערשטער האט מיר געשאנקען א גוטע קאפ צו פארשטיין לערנען, און איך האב געהאט ב"ה גוטע חברותות, און איך האב זייער מצליח געווען.


נאך מיין חתונה האבן איך ממשיך געווען צו לערנען מיט מיין חברותא אין כולל פאר עטליכע יאר, און מיט די צייט האבן מיר ביידע געדארפט גיין ארבעטן, אבער מיר האבן זיך נאכאלץ ווייטער קובע געווען יעדן טאג צו לערנען אינאיינעם איין און א האלב שעה, און מיר האבן ב"ה נישט פארברענגט די צייט, נאר באמת געלערנט פלייסיג גמרא רש"י תוספות, און אזוי האבן מיר גרינטליך דורכגעלערנט עטליכע מסכתות.


נאכ'ן אנהויבן הערן די שיעורים, האב איך זיך גאר שטארק געטוישט צום גוטן אין הנהגות הבית, אין חינוך פון די קינדער, און אין נאך אסאך זאכן. ביז מיט א האלב יאר צוריק בערך האט מיר אנגעהויבן כאפן אויך דער סדר דרך הלימוד. ווען מ'האט געהאלטן אינמיטן מסכת נדה און דער ראש ישיבה שליט"א האט דאן געזאגט אז מ'זאל נישט ווארטן אנצוהויבן מסכת ברכות, נאר שוין זיך מיטכאפן מיט א דף גמרא א טאג, האט דאס מיר זייער געכאפט, און איך האב טאקע אזוי געטון, און צו דעם האב איך אויך באקומען א שטארקע חיזוק צו לערנען יעדן טאג נאך פילע שיעורים כסדרן, ח"י פרקים משניות, דף בבלי, דף ירושלמי, שו"ע, נ"ך, חומש רש"י מיט'ן תרגום, זוהר, רמב"ם, תוספתא, מדרש רבה, ליקוטי מוהר"ן, און אזוי ציט זיך דאס שוין איבער 7 חדשים.


למעשה האב איך יעצט מער ווי 7 מאל ששה סדרי משנה, און די אנדערע שיעורים, אבער דאס איז געגאנגען אויפ'ן חשבון פון אונזער לאנג יעריגע חברותא'שאפט, איך האב געמוזט אויפגעבן דעם שיעור גמרא תוספות מיט מיין חבר, איך האב אים ערקלערט אז אפילו מיר האבן טאקע פלייסיג און גרינטליך געלערנט, זענען מיר אבער נאר אנגעקומען צו עטליכע מסכתות, און איך שפיר אז מיט'ן דרך הלימוד קען איך אנקומען פיל מער.


איך מוז אבער זאגן דעם אמת אז לעצטנס האט מיר אנגעהויבן שטארק צוריק צו ציען צו מיין אלטע שיעור, די געשמאק פון אפלערנען גרינטליך א בלאט גמרא מיט א חברותא איז בכלל נישט אוועקצומאכן, אבער פון די אנדערע זייט האב איך אויך גאר א שטארקע געשמאק אין לערנען און אנקומען אסאך מיט'ן סדר דרך הלימוד, און דערפאר בין איך זייער צעמישט ווי אזוי צו גיין ווייטער פון דא.


מיין חברותא בעט זיך זייער שטארק ביי מיר איך זאל צוריק קומען לערנען מיט אים, אבער איך זע אז איך האב נישט קיין צייט פאר ביידע זאכן, אדער בין איך ממשיך מיט מיינע שיעורים אויפ'ן דרך הלימוד, אדער גיי איך צוריק לערנען מיט אים אזוי ווי פריער.


איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר געבן א קלארע תשובה וואס איך זאל טון, ווייל איך ווייס באמת נישט וואס איז די ריכטיגע וועג צו גיין.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ראה, כ"ג מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ביסט נישט גערעכט מיט דעם וואס דו האסט אפגעלאזט די חברותא'שאפט; אז דער אייבערשטער האט דיר געגעבן א גוטער חבר וואס דו לערנסט שוין לאנגע יארן מיט אים בהתמדה - אזא חבר לאזט מען נישט אפ, זאלסטו ווייטער אנהאלטן דיין שיעור און לערנען פלייסיג די הייליגע תורה.


דאס איז נישט קיין סתירה מיט'ן דרך הלימוד; דער רבי זעלבער רבי וואס הייסט לערנען שנעל הייסט אויך לערנען בעיון. דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "גַּם צְרִיכִין לִלְמֹד אֵיזֶה שִׁעוּר בַּיּוֹם, בִּקְצָת עִיּוּן", אויך דארף מען האבן א שיעור אין עיון יעדן טאג, אויסער די שיעורים וואס מען זאל לערנען שנעל אן זיך פארטיפן, דארף מען אויך האבן א שיעור אין עיון התורה.


די ערשטע זאך זאלסטו צוריק באנייען דיין שיעור מיט דיין חברותא ביתר שאת וביתר עוז; ביז יעצט האסטו געלערנט מיט אים א שעה אין א האלב זאלסטו מוסיף זיין נאך מער צו לערנען מיט אים פלייסיג די הייליגע תורה, און אין די זייטיגע צייט זאלסטו לערנען דיינע שיעורים כסדרן בגירסא; מקרא, משנה, גמרא, מדרש, הלכה ואגדה און אלע ספרים אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן כח): "רָאוּי לָאָדָם, שֶׁיַּעֲבֹר וְיֵלֵךְ בְּזֶה הָעוֹלָם בְּכָל הַסְּפָרִים הַקְּדוֹשִׁים, וְלִלְמֹד כֻּלָּם, כְּדֵי שֶׁיִּהְיֶה בְּכָל מָקוֹם", עס איז גוט פאר'ן מענטש דורך צו לערנען יעדע ספר וואס איז דא, כדי מען זאל קענען זאגן אז מען איז געווען אין יעדן פלאץ, "כְּמוֹ שֶׁנִּמְצָא הַשָּׂרִים הַגְּדוֹלִים, שֶׁהוֹלְכִים וְעוֹבְרִים בַּמְדִינוֹת וּמוֹצִיאִים הוֹצָאוֹת רַבּוֹת עַל זֶה כְּדֵי שֶׁיּוּכַל אַחַר כֵּן לְהִתְפָּאֵר וְלוֹמַר שֶׁהָיָה בַּמְּדִינוֹת", אזוי ווי מען זעט ביי די גרויסע שרים וואס פארן ארום די גאנצע וועלט, זיי געבן אויס אויף דעם זייער אסאך געלט, אלץ נאר כדי זיי זאלן זיך קענען נאכדעם בארימען פאר אלעמען וואו זיי זענען אלץ געווען, "כְּמוֹ שֶׁדֶּרֶךְ הַשָּׂרִים לְהִתְפָּאֵר וְלוֹמַר: 'הָיִיתִי בְּוַרְשָׁא' וְכַיּוֹצֵא בָּזֶה", אזוי ווי די גרויסע שרים האלטן זיך גרויס "איך בין געווען אין ווארשא" און נאך, "כְּמוֹ כֵן רָאוּי שֶׁיִּהְיֶה הָאָדָם בָּעוֹלָם הַזֶּה בְּכָל מְקוֹמוֹת הַקְּדוֹשִׁים שֶׁל הַתּוֹרָה, כְּדֵי שֶׁיּוּכַל לְהִתְפָּאֵר בָּעוֹלָם הַבָּא שֶׁהָיָה בְּכָל מָקוֹם, דְּהַיְנוּ בְּכָל הַסְּפָרִים הַקְּדוֹשִׁים כַּנַּ"ל", דאס זעלבע דארף א מענטש לערנען אלע ספרים אז ער זאל זיך קענען בארימען אויף יענע וועלט אז ער האט אלעס געלערנט, ער איז געווען איבעראל; "וּלֶעָתִיד, בָּעוֹלָם הַבָּא מַזְכִּירִין אוֹתוֹ כָּל מַה שֶּׁלָּמַד בָּעוֹלָם הַזֶּה", און אויף יענע וועלט דערמאנט מען פאר'ן מענטש אלעס וואס ער האט געלערנט אויף די וועלט.


זאג נישט אז עס גייט נישט ביידע אינאיינעם, עס איז נישט אמת; עס איז דא גענוג און נאך צייט סיי פאר עיון און סיי פאר גירסא.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#50 - ווי אזוי קען איך זיך טרייסטן אויף די בחור'ישע יארן וואס זענען פארפאלן?
חסידות ברסלב, בחור, ישיבה, סדר דרך הלימוד, סיפוק

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין שוין היינט קרוב צו די פערציג יאר, זייט די ישיבה יארן האב איך גארנישט געלערנט, ביז יעצט ווען איך בין אנגעקומען צו די שיעורים און געוואויר געווארן פון סדר דרך הלימוד פון רבי'ן, האב איך אנגעהויבן ווידער לערנען די הייליגע תורה.


ווען עס קומט מיר אויס צו לערנען די גמרות וואס איך האב געלערנט אין ישיבה, למשל יעצט ווען מ'לערנט מסכת שבת, קומט מיר ארויף אלטע זכרונות פון וואס איך האב געלערנט אין ישיבה, אסאך מאל איז די לשון הגמרא מיר ממש איינגעקריצט אין מח פןו אלס בחור.


איך טראכט יעצט אז ס'איז אזא שאד אז איך האבן נישט געוואוסט פונעם דרך הלימוד אלס בחור, דעמאלט וואלט איך זיך געקענט אנפילן מיט אזויפיל תורה, איך האב ממש פארפאטשקעט מיינע יונגע יארן. היינט קלעבט זיך מיר נישט אן די לשונות פון די משניות און די גמרא וואס איך לערן יעצט.


אין די בחור'ישע יארן וואלט איך ווען געקענט קענען כל התורה כולה, אנשטאט די פאר בלעטער גמרא וואס מ'האט דעמאלט געלערנט. ווי אזוי קען איך זיך מחזק זיין?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ואתחנן, ז' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


די שאד איז נישט נאר פאר דיר, די שאד איז פאר אלעמען; א שאד פאר אלע בחורים וואס גייען ארויס לתרבות רעה ווייל זיי האלטן נישט מיט די לימודים אין ישיבה. זיי האבן נישט קיין סיפוק אין זייער לעבן דערפאר זוכן זיי נארישקייטן, ביז זיי פאלן אוועק. ווען זיי וואלטן ווען געוואוסט פונעם סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו) וואלט קיינער נישט ארויס לתרבות רעה, יעדער וואלט געלערנט, יעדער וואלט געהאט חיות פון די הייליגע תורה און געלעבט מיט'ן אייבערשטן.


גלייב מיר, מען קען ראטעווען דעם גאנצן דור, עס איז דא א וועג צו ראטעווען די גאנצע יוגנט, וואס זאל מען אבער טון אז דער שטן שטעלט זיך אויף די לענג און אויף די ברייט דאס צו שטערן; ער שטעלט אויף פאלשע מנהיגים וואס רעדן אפ די בני הנעורים זיי זאלן נישט פאלגן דעם רבי'ן און נישט לערנען אויפ'ן רבינ'ס סדר דרך הלימוד. וואס זאלן טון די אלע וואס זענען נישט מצליח אין לערנען? וואס זאלן טון די אלע וואס זענען נישט זוכה צו פארשטיין לערנען? - זאלן זיי אינגאנצן אפלאזן די תורה?!


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קהלת רבה ז, כח): "אֶלֶף בְּנֵי אָדָם נִכְנָסִין לַמִּקְרָא ... יוֹצֵא מֵהֶם אֶחָד לְהוֹרָאָה", פון טויזנט תלמידים קומט ארויס איין תלמיד וואס איז מצליח; וואס זאלן טון די אלע ניין הונדערט ניין און ניינציג תלמידים וואס זיי זענען נישט מצליח - זאלן זיי נישט לערנען? זאלן זיי אפלאזן די הייליגע תורה?! וואלט מען זיי געוויזן א וועג ווי אזוי זיי קענען אויך מצליח זיין, א וועג ווי אזוי זיי קענען לערנען די הייליגע תורה - וואלט יעדער פון זיי זוכה געווען צו זיין באהאפטן צום הייליגן באשעפער.


א שאד אויף די ישיבות וואס זענען נאך עד היום פאר'עקשנ'ט נישט אריין צו לאזן דעם רבי'ן; זיי צערייסן דעם רבינ'ס ספרים, זיי לאזן נישט בחורים שעפן חיות פון רבינ'ס וועג. אנשטאט די בחורים זאלן זיין פארנומען מיט'ן טעלעפאן, אנשטאט זיי זאלן זיין פארנומען מיט קוקן מאווי"ס וואלטן זיי געקענט לערנען אן א שיעור פרקים משניות און בלעטער גמרא. ווען א בחור הייבט אן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון רבי'ן, ער מאכט זיך שיעורים בכל התורה כולה; ער מאכט זיך א שיעור אין משניות - לערנען יעדן טאג אכצן פרקים משניות, אין אנהייב זאגט ער די ווערטער אן פארשטיין, פון דעם אליינס באקומט ער אזא חיות אז ער דארף מער גארנישט, ער זוכט נישט קיין מיסט, ער זוכט נישט קיין עבירות, די תורה - די ווערטער פון די תורה זעטיגט אים.


דער הייליגער רבי נתן האט דערציילט, ווען מען האט געזאגט אויפ'ן רבי'ן אז דער רבי איז פון די ביטערע כת רחמנא לצלן האט דער רבי זייער געוויינט: "ווי קען מען אויסטראכטן אויף מיר אזעלכע שקרים וכו' וכו'?" רבי נתן האט נישט פארשטאנען פארוואס דער רבי וויינט אזוי, 'וואס דארף אנגיין פאר'ן רבי'ן וואס יענער רעדט אויפ'ן רבי'ן? האט ער געזאגט! איז וואס?!' אבער שפעטער ווען רבי נתן האט געהאט אויסצושטיין זיין מחלוקת האט ער געזאגט: "איך פארשטיי שוין פארוואס דער רבי האט געוויינט; עס איז נישט אגעגאנגען פאר'ן רבי'ן אז יענער רעדט אויף אים, עס האט וויי געטון פאר'ן רבי'ן אז מענטשן וועלן נישט קענען מקורב ווערן, ווייל דער זקן זאגט אויף אים אזא לשון הרע"; דער רבי האט א כח צו ראטעווען דעם גאנצן דור. ווען נישט די לשון הרע'ס וואס מען הערט נישט אויף רעדן אויפ'ן הייליגן רבי'ן, ווען נישט די וואס שטערן און מאכן חוזק - וואלט מען געקענט ראטעווען דעם גאנצן דור.


מוהרא"ש האט מייסד געווען ישיבות אין אמעריקא און אין ארץ ישראל וואו מען לערנט אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן; די ישיבות זענען געבויט אויף די שיחה פון הייליגן רבי'ן וואס ער האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר, וּמִמֵּילָא יָבִין", מען דארף נישט פארשטיין ווען מען לערנט, מען דארף נאר זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה און צום סוף וועט מען פארשטיין, "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד, וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליין - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, נאר מען זאל בלויז זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל - וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל דאס לערנען אליינס איז גרעסער פון אלעם, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עבודה זרה יט.) אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד - לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל לערנט מען דאך זייער אסאך, דורכדעם איז מען זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל ביז מען איז זוכה צו פארשטיין וואס מען לערנט.


דער הייליגער רבי נתן זאגט: (שם) דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין, ווייל ווען מען לערנט אויף דעם וועג איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, זייער אסאך מענטשן לאזן אפ דאס לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן גלייך געוואלט פארשטיין. ווען מען לערנט שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, איז מען זוכה צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה דורכצולערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה (שיחות הר"ן, סימן כח), עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#49 - איך וויל אנהויבן לערנען, ווי אזוי הויבט מען אן?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין אן ארבייטס אינגערמאן, כ'האב נישט צופיל צייט צו לערנען, און איך וואלט זייער שטארק געוואלט אנהויבן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון מוהרא"ש.


איך פארשטיי אבער נישט פונקטליך ווי אזוי דאס ארבעט, דארף מען קודם ענדיגן גאנץ משניות, אדער קודם יעדע מסכתא 101 מאל? און דאס איז מסכתות פון משניות אדער פון גמרא?


איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר קענען מסביר זיין און קלאר שטעלן ווי עס ארבעט.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת נשא א', ראש חודש סיון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


הייב אן מיט משניות; גיי אין א סדר א פרק נאך א פרק ביז דו וועסט ענדיגן א מסכתא, נאכדעם זאלסטו גיין צום צווייטן מסכתא ביז דו וועסט ענדיגן סדר זרעים. נאכדעם זאלסטו גיין צו סדר מועד, זאלסט לערנען א פרק נאך א פרק ביז דו וועסט ענדיגן ששה סדרי משנה; ווען דו ענדיגסט ששה סדרי משנה זאלסטו אנהייבן נאכאמאל אויף דעם אופן, זאלסט לערנען א פרק נאך א פרק; אזוי זאלסטו טון דיין גאנץ לעבן, זאלסט קיינמאל נישט אפלאזן דעם משניות, דאס וועט אריין ברענגען אין דיר א גליסטעניש צו די הייליגע תורה, דו וועסט וועלן לערנען נאך און נאך.


אויך זאלסטו זיך מאכן יעדן טאג א שיעור צו לערנען גמרא; הייב אן מסכת ברכות און גיי כסדרן א בלאט נאך א בלאט. קוק נישט אויף דעם אויב דו פארשטייסט נישט וואס דו לערנסט, דו זאג די ווערטער פון די הייליגע תורה אפילו אן פארשטיין, דאס וועט פארשניידן אלע קליפות ומשחיתים; צדיקים טייטשן דאס וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת קו:): "גְּמָרָא גְמוֹר זְמּוֹרְתָּא תְּהֵא", "גְּמָרָא גְמוֹר" – אויב דו וועסט לערנען גמרא, דעמאלט: "זְמּוֹרְתָּא תְּהֵא" – דאס איז א לשון פון: 'לְזַמֵּר אֵת כָּל הֱעָרִיצִים וּלְהַכְרִית אֵת כָּל הַקּוֹצִים", אז מען זאגט גמרא פארשניידט מען אלע שלעכטס.


אפילו דו פארגעסט, דו געדענקסט נישט פון איין טאג אויפ'ן צווייטן זאלסטו ווייטער גיין אין א רייע איין בלאט נאכן צווייטן; אזוי זאלסטו טון דיין גאנץ לעבן, זאלסט קיינמאל נישט אפלאזן די היייליגע גמרא. דאס וועט דיר ברענגען פרנסה, עס וועט דיר רייך מאכן.


דער רבי האט דערציילט (שיחות הר"ן, סימן קלז): עס זענען געווען צוויי אינגעלייט זייער נאנטע חברים, איינמאל האט איינער געזען אויף זיין חבר אז ער האט געטון נישט קיין שיינע זאך, שפעטער האט ער געזען ווי דער חבר האט געטון א גרויסע עבירה האט ער זיך אפגעשאקלט פון אים און זיי האבן זיך צעטיילט. נאך א שטיק צייט זעט ער ווי דער חבר הייבט אן מצליח זיין, אבער ער זעלבסט איז געווארן א גרויסער ארעמאן, האט ער אנגעפאנגען האבן קשיות אויפ'ן אייבערשטן: 'איך ווייס דאך אז יענער האט געטון א גרויסע עבירה, פארוואס גייט אים אזוי גוט? ער איז מצליח, ער איז א גרויסער עשיר', איינמאל האט ער געזען ווי עס שטייט א קופקע און עס הערט זיך ארויס פון דארט א גרידער ווי מען ציילט געלט, איז ער אהין געגאנגען און ער איז צוגעגאנגען צו די געלט, ווען ער האט געוואלט קומען נאנט האט מען אים אפגעשטעלט און אים געזאגט: "ריר נישט צו צו די געלט, די געלט באלאנגט פאר דיין אלטער חבר", האט ער זיי געפרעגט: "איך פארשטיי נישט, פארוואס קומט אים אזויפיל געלט, איך האב דאך געזען מיט מיינע אויגן ווי ער טוט אן עבירה?" האט מען אים געענטפערט אזוי: "דיין חבר האט זיך קובע געווען צו לערנען יעדן טאג תורה, ער האט זיך פארגענומען חק ולא יעבור אז ער גייט לערנען יעדן טאג, אבער דו לערנסט גארנישט, דערפאר געבט מען פאר דיין חבר געלט אפילו ער האט געטון אן עבירה ווייל "מעות" איז ראשי תיבות וְ'אֵין עֲ'בֵירָה מְ'כַבֶּה תּ'וֹרָה (סוטה כא.), עבירה לעשט נישט אויס די תורה", קוק נאך די מעשה דארט.


איינמאל דו וועסט זוכה זיין צו ענדיגן גאנץ ש"ס דעמאלט קענסטו אנהייבן א שיעור אויף דעם וועג פון איין מסכתא הונדערט און איין מאל; דאס ווענדט זיך אינעם מענטש, עס זענען דא וואס הייבן אן נאכאמאל ש"ס כסדרן און ווען זיי זענען מסיים הייבן זיי אן נאכאמאל און אזוי ווייטער, נאכדעם זענען דא וואס נעמען איין מסכתא און זיי גייען דאס איבער הונדערט און איין מאל, דאס ווענדט זיך לויט יעדן מענטש.


וואויל איז דעם וואס לאזט זיך נישט נארן, ער לערנט די הייליגע תורה - דער דארף שוין קיינעם, אזוי ווי דער רבי האט איינעם געפרעגט (שיחות הר"ן, סימן יז): "פארוואס לערנסטו נישט? דו וועסט דאך באקומען עולם הבא פאר דיין לערנען?!" און דער רבי האט אים געזאגט: "איינמאל דו וועסט זוכה זיין צו שפירן א ליבשאפט צו די תורה, וועסטו שוין נישט דארפן נישט די וועלט און נישט יענער וועלט, דו וועסט נאר וועלן לערנען נאך און נאך".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#48 - ווי אזוי מעג מען ארויסגעבן שיעורים אויף ווידיא?
מאוויס, מוהרא"ש, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


קודם כל א ברכת מזל טוב צום ערשטן אייניקל, דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט זען אסאך אידיש נחת געזונטערהייט און פרייליכערהייט.


איך בין אן אייניקל פון מוהרא"ש זי"ע, און איך בין א תלמיד פון ראש ישיבה שליט"א פון די שיעורים, און לעצטנס האב איך זיך ב"ה צוגעכאפט צום סדר דרך הלימוד, דערווייל נאר מיט גמרא, און איך האב שוין זוכה געווען ברוך ה' צו ענדיגן מסכת ברכות.


איך האב געוואלט פרעגן, מיט'ן פולסטן מאס רעספעקט, דער ראש ישיבה שליט"א רעדט דאך אזוי אסאך אז מ'זאל נישט קוקן אויף קיין שום קליפס און ווידיאס, ווי אזוי קען זיין אז מ'געבט ארויס די שיעורים און דרשות פונעם ראש ישיבה שליט"א אויף קליפס און ווידיאס?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת במדבר, כ"ז אייר, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן פון אן אייניקל פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו אז דו ביסט זיך מחי' מיט די שיעורים. עס איז מיר א פארגעניגן צו קענען מחזק זיין אן אייניקל פון מורי ורבי מוהרא"ש זכותו יגן עלינו; וויפיל איך זאל נאר טון, וויפיל איך זאל נאר וועלן טון, וועל איך קיינמאל נישט קענען באצאלן מוהרא"ש זי"ע פאר דאס וואס ער האט מיר געגעבן.


מוהרא"ש האט אויף מיר רחמנות געהאט, "כַּפָּהּ פָּרְשָׂה לֶעָנִי (משלי לא, כ)", זיינע ארעמעס האט ער אויסגעשטרעקט צום ארעמאן, "וְיָדֶיהָ שִׁלְּחָה לָאֶבְיוֹן", זיינע הענט האט ער אויסגעשטרעקט צו מיר; ער האט מיר מקרב געווען צום אייבערשטן, ער האט מיר געוויזן א וועג אין לעבן ווי אזוי מען קען זוכה זיין צו האבן דעם גן עדן אויף די וועלט.


איך בין געווען א פארלוירענע נשמה, איך האב זיך נישט געקענט געפונען מיין פלאץ אין די וועלט; איך האב פרובירט אזויפיל וועגן, איך בין געגאנגען צו אזויפיל גוטע אידן זיי זאלן מיר זעטיגן מיין הונגעריגע נשמה, אבער איך האב אלץ געשפירט אז עפעס פעלט מיר אין מיין לעבן, איך האב געשפירט אזוי ווי דער בן יחיד פונעם רב (סיפורי מעשיות מעשה ח' – מרב ובן יחיד) וואס פלעגט לערנען און דאווענען אבער ער האט אלץ געשפירט א חסרון, ער האט נישט געהאט קיין טעם אין זיין עבודת השם, עס האט אים געפעלט דעם מאור הגדול. זיין טאטע - דער רבי האט אים נישט געלאזט גיין צום צדיק, ער האט אים אלץ אפגערעדט: "עס פאסט נישט פאר א רבני'ש קינד צו גיין צו אים"; אזוי האב איך אלץ געשפירט, ביז דער אייבערשטער האט רחמנות געהאט אויף מיר און מיר אנטפלעקט דעם הייליגן רבי'ן; איך בין געקומען צו מוהרא"ש און דארט האב איך אנגעהויבן שפירן דעם אייבערשטן.


מוהרא"ש איז געווען אזוי גרויס, דאך האט ער געעפנט זיין טיר פאר מיר און מיר געלערנט א וועג אין לעבן; אויף דעם איז נישט שייך צוריק צו צאלן, ווי קען מען באצאלן פאר געבן לעבן... איין זאך קען איך טון, איך וועל טון וואס מוהרא"ש האט אונז געבעטן אלע יארן, מיר זאלן פארשפרייטן פאר אלעמען די שיינע עצות, מיר זאלן לערנען מיט אנדערע דאס וואס מיר האבן באקומען, אנדערע זאלן אויך וויסן אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט.


מענטשן פרעגן מיר: 'וואס האט דיר געפעלט? וואס האסטו געטראפן ביי מוהרא"ש? צי וואס דארפסטו בכלל ברסלב?' אזעלכע שטארקע שאלות פרעגט מען שטענדיג: 'וואס האסטו באקומען אין היכל הקודש?' די שאלות קען מען נישט ענטפערן פאר איינעם וואס האט נישט טועם געווען פון דעם הייליגן רבינ'ס עצות; ווער עס לעבט נישט מיט א צדיק קען נישט פארשטיין וואס מען באקומט און וואס מען שפירט ווען מען קומט צום צדיק. אזוי ווי דער הייליגער קדושת לוי ווען ער איז צוריק געקומען פון זיין הייליגן רבי'ן דער גרויסער מגיד פון מעזריטש זכותו יגן עלינו, האט אים זיין שווער געפרעגט: "וואס האסטו געלערנט ביי דיין רבי'ן?" האט ער געזאגט: "איך האב געלערנט אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט", האט דער שווער אים אויסגעלאכט און געזאגט: "ווער ווייסט דען נישט אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט, פארוואס האסטו געדארפט אוועק פארן פון שטוב און איבערלאזן די ווייב, יעדער ווייסט אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט?!" האט דער הייליגער בארדיטשובער רב זכותו יגן עלינו געזאגט דעם שווער: "אלע זאגן אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט, אבער איך לעב מיט דעם, דאס האב איך געלערנט ביים הייליגן מעזריטשער מגיד זי"ע, ער האט מיר געברענגט נאנט צום אייבערשטן".


דאס ענטפער איך פאר אלע וואס פרעגן מיר: "וואס האסטו געלערנט ביי מוהרא"ש זי"ע? וואס האסטו דארט איינגעזען?" ענטפער איך: "איך האב געלערנט אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט", און אז מען פרעגט ווייטער: "אלע ווייסן דאס!" זאג איך זיי: "אלע זאגן אז עס איז דא א גאט אויף די וועלט, אבער איך לעב מיט דעם".


ביי מוהרא"ש האב איך באקומען אן אנדערע בליק אין לעבן; מוהרא"ש האט מיר געברענגט נאנט צום אייבערשטן, דאס איז א זאך וואס מען קען נישט מסביר זיין פאר אנדערע, אזוי ווי דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן א): "דוד המלך זאגט (תהילים קלה, ה): 'כִּי אֲנִי יָדַעְתִּי כִּי גָּדוֹל ה', וַאֲדוֹנֵינוּ מִכָּל אֱלֹקִים', פרעגט דער רבי וואס איז דאס 'כִּי אֲנִי' אז איך ווייס? זאל שטיין: 'כִּי גָּדוֹל ה'' אז דער אייבערשטער איז גרויס?! זאגט דער רבי: 'כִּי גְּדֻלַּת הַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ אִי אֶפְשָׁר לוֹמַר לַחֲבֵרוֹ, וַאֲפִילּוּ לְעַצְמוֹ אִי אֶפְשָׁר לְסַפֵּר מִיּוֹם לְיוֹם, לְפִי מַה שֶּׁמַּזְרִיחַ לוֹ וּמִתְנוֹצֵץ לוֹ בְּאוֹתוֹ הַיּוֹם אֵינוֹ יָכוֹל לְסַפֵּר לְעַצְמוֹ לְיוֹם שֵׁנִי הַזְּרִיחָה וְהַהִתְנוֹצְצוּת שֶׁל גְּדֻלָּתוֹ יִתְבָּרַךְ שֶׁהָיָה לוֹ אֶתְמוֹל', מען קען נישט מסביר זיין פאר א צווייטן ווי אזוי מען שפירט דעם אייבערשטן, און נישט נאר פאר א צווייטן קען מען דאס נישט מסביר זיין, נאר אפילו פאר זיך אליין קען מען אויך נישט דערציילן און געדענקען ווי אזוי מען האט נעכטן געשפירט דעם אייבערשטן".


וויפיל מיר וועלן נאר רעדן פון דיין גרויסן זיידן מוהרא"ש זי"ע, האט מען גארנישט אנגעהויבן רעדן פון זיין גרויסקייט; זיין גאנצע לעבן האט ער אוועק געגעבן פאר אידישע קינדער, מוהרא"ש האט ליב געהאט נאך א איד, עס איז אים געגאנגען אין לעבן צוריק צו ברענגען אלע אידן צום אייבערשטן, דאס האט ער געטון זיין גאנצע לעבן. ער איז געווען איינער אליין, ער האט קיינעם נישט געהאט; נישט די ווייב, נישט די קינדער - קיינעם, דאך האט ער נישט אפגעלאזט זיין הייליגע ארבעט, נאר מוסיף געווען מער און מער. דערפאר פריי איך זיך צו הערן אז דו האסט א געפיל צו גיין אין די וועגן פון דיין זיידע מוהרא"ש זי"ע, דו ביסט זיך מחזק מיט זיינע ווערטער, מיט זיינע עצות.


מוהרא"ש וואלט אזוי הנאה געהאט צו הערן אז זיינע אייגענע קינדער און אייניקלעך לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו); מוהרא"ש פלעגט אזויפיל רעדן און פרובירן אריין צו ברענגען ביי די אייניקלעך זיי זאלן אננעמען זיינע ווערטער; מוהרא"ש האט זייער מקרב געווען זיינע אייניקלעך.


מזל טוב פאר'ן סיום מסכת ברכות; יעצט הייב אן מסכת שבת, אזוי זאלסטו גיין ווייטער און ווייטער ביז דו וועסט זוכה זיין צו מסיים זיין גאנץ ש"ס. אויך זאלסטו זיך מאכן א שיעור אין לערנען משניות; מוהרא"ש זאגט אז משניות האט אין זיך א ספעציעלע סגולה, עס ברענגט אריין אינעם מענטש א שטארקע גליסט צו לערנען נאך און נאך, מען באקומט א שטארקע רייץ צו וועלן לערנען די גאנצע תורה. עס רייצט אן דעם מענטש צו וועלן האבן שיעורים אין כל התורה כולה, זאלסטו לערנען יעדן טאג אביסל משניות.


דאס וואס דו פרעגסט ווי אזוי מען קען מאכן ווידיאוס וכו'; ביסט הונדערט פראצענט גערעכט. ווידיאוס איז נישט א זאך פאר ערליכע אידן, אפילו קוקן גוטע זאכן איז נישט כדאי, עס ברענגט נישט קיין גוטס; דאס שלעפט דעם מענטש צו קוקן נישט גוטע זאכן, עס פאר'תמ'ם דעם קאפ און שכל; דאס איז נאר א וועג צוריק צו ברענגען די וואס זענען נעבעך אראפגעפאלן, זיי זענען ביי זיך אזוי צעבראכן - מאכט מען דאס פאר זיי, אבער פאר ערליכע אידן איז זיכער נישט גוט צו קוקן ווידיאוס.


וואויל איז דעם וואס קוקט נישט קיין ווידיאוס און קליפס, ער היט זיינע אויגן, וועט אים זיין גוט בזה ובבא.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#47 - ווי אזוי קען איך זיך דרייען אין ברסלב, אן ווערן אריינגעשלעפט אין מחלוקת?
אומאן, חסידות ברסלב, מחלוקת, ראש השנה, סדר דרך הלימוד, דמיונות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין אויפגעוואקסן אין א ברסלב'ע משפחה אין ירושלים עיה"ק, אבער איך בין אסאך דורכגעגאנגען ביז איך אליין האב זוכה געווען מקורב צו ווערן צו ברסלב, איך האב נישט געקענט ליידן די מחלוקת וואס איז געווען אין ברסלב, און איך האב זיך אויפגעהערט דרייען דארט, ביז ווען איך האב געטראפן אייערע שיעורים און ס'האט מיר געוויזן א נייעם וועג, מיט וואס איך בין זיך זייער מחזק ב"ה.


איך וויל זיך אבער יא דרייען צווישן ברסלב'ע חסידים, ווי אזוי קען איך זיך שטארקן נישט צו ווערן אריינגעשלעפט אין קיין מחלוקת?


אויך וויל איך וויסן וועגן דעם סדר דרך הלימוד, ווי ווייט גייט דאס וואס דער רבי האט געזאגט אז מ'דארף נישט פארשטיין וואס מ'לערנט, און בכלל וואס איז וויכטיגער צו לערנען יעדן טאג, הלכה, גמרא, אדער דעם רבינ'ס ספרים?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת במדבר, כ"ד אייר, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אנטלויף פון מחלוקת אזוי ווי מען אנטלויפט פון פייער, ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (במדבר רבה יח, ד): "בית דין של מטה געבן נישט קיין עונש פאר א קטן אונטער די דרייצן יאר און בית דין של מעלה שטראפן נאר פון די צוואנציג און העכער, אבער מחלוקת איז אזוי הארב אז אפילו קליינע קינדער ווערן אוועק גענומען פון די וועלט אלס א שטראף פאר מחלוקת, אזוי ווי מיר געפונען ביי די מחלוקה פון קרח אז אפילו די קליינע קינדער פון איין טאג אלט זענען אומגעקומען".


זיי נישט פארנומען מיט אנדערע, נאר קוק אויף זיך; אז דו האסט געפונען א פלאץ אין ברסלב וואו דו שעפסט חיות, דו באקומסט לעבן - זאלסטו נעמען פון דעם פלאץ דיין חיות און דיין חיזוק, און אז אנדערע שפירן זייער חיות אין אן אנדערע חבורה זאל דיר דאס נישט שטערן, יעדער איינער זאל נעמען זיין חיזוק פון זיין פלאץ. אזוי ווי דער הייליגער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שיט): "אֲנִי אֶעֱשֶׂה מִכֶּם כִּתּוֹת כִּתּוֹת", איך וועל מאכן פון ענק כיתות כיתות, אזוי ווי מען זעט טאקע צווישן אנשי שלומינו טייערע כיתות.


קוק נישט אויף קיינעם און עס זאל דיר נישט אינטערעסירן קיינעם; עס איז נישט דא קיין צייט צו זיין פארנומען מיט דעם און יענעם, דאס לעבן גייט אריבער אזוי שנעל, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בראשית רבה צו, ב): די יארן פונעם מענטש גייען אריבער אזוי שנעל ווי א שאטן גייט פארביי, נישט ווי א שאטן פון א וואנט, נישט ווי דער שאטן פון א בוים, נאר ווי א שאטן פון א פייגל וואס פליט; איז א שאד מען זאל זיין פארנומען מיט אנדערע.


דריי זיך צווישן אנשי שלומינו וואס רעדן דיבורי אמונה, עצות פון רבי'ן און חיזוק פון רבי'ן, ווייל אין דעם פלאץ וואו מען רעדט פון רבי'ן דארט געפונט זיך דער רבי, דארט וואו מען איז מחזק איינעם דעם צווייטן דארט איז דער אייבערשטער, ווידער דארט וואו מען גראבט אונטער אנדערע, מען פסל'ט דעם און יענעם וכו' וכו', דארט איז דער שטן; אפילו זיי זעען אויס ווי עובדי השם, מען באטיטלט זיך מיט הויכע עובדי'שע טיטלען: 'חסידי ברסלב האמיתיים', 'נקיי הדעת שבירושלים', וכדומה, איז אלעס איין גרויסער בלאף.


פון די וואס רעדן א הויכע שפראך וכו' - זאלסטו זיך זייער היטן, לאז זיך נישט אפנארן בזה העולם; דער רבי האט אונז געבעטן (שיחות הר"ן, סימן נא): "אֶת זֶה תְּקַבְּלוּ מִמֶּנִּי שֶׁלֹּא יַטְעֶה אֶתְכֶם הָעוֹלָם, כִּי הָעוֹלָם מַטְעֶה מְּאֹד", דאס זאלט איר מקבל זיין פון מיר: די וועלט נארט אייך, לאזט אייך נישט נארן; מען דארף זייער אכטונג געבן זיך נישט צו לאזן אפנארן, בפרט פון די וואס רעדן א הויכע שפראך, פון די וואס רעדן פון מתקן זיין נשמות; די אלע וואס רעדן הויך די זענען בדרך כלל בעלי דמיונות און פאנטאזירערס, א רחמנות אויף די אלע וואס שלעפן זיך נאך נאך זיי.


מוהרא"ש האט דערציילט אז איינער א פאנטאזירער אין ברסלב האט געזאגט, אז דער הייליגער סטייפלער גאון זכותו יגן עלינו איז געקומען צו אים בעטן א תיקון; מוהרא"ש האט געשריגן: "ווי שעמט זיך נישט א טאָטער, א פארעך צו זאגן אויף אזא גרויסער גדול בישראל, א צדיק אמת, וואס האט זיין גאנץ לעבן זיך מוסר נפש געווען אויף תורה - אז ער איז געקומען צו אים פאר א תיקון?!" דאס ווייזט אז דער פאנטעזירער איז נישט מיט אלעמען און עס איז א רחמנות אויף די וואס גייען אים נאך.


דער זעלבער פאנטאזירער האט געזאגט אויף מוהרא"ש בשעת ווען די לויה פון מוהרא"ש האט זיך אזוי פארצויגן, אז ער עוסק צו מתקן זיין מוהרא"ש; נעבעך פאר אים און א רחמנות אויף זיינע נאכשלעפער. אפילו אן אפגעריסענער נאר, א טיפש - וואלט אויך אזוינס נישט געזאגט; זעט אויס אז ער האט אסאך טיפשים וואס לויפן אים נאך, קען ער דאס זאגן.


דעריבער בעט איך דיר, געב אכטונג פון די בעלי דמיונות און פאנטאזירערס און קוק שטענדיג אויף דיינע רווחים; אז דו דרייסט זיך אין א פלאץ וואס מען זאגט אויפ'ן מנהיג אז ער פליט און הימל און ער האט רוח הקודש, דאס אליין איז נאך נישט גענוג פאר דיר, אויב דער וואס פליט אין הימל קען דיר נישט מזכה זיין דו זאלסט זוכה זיין לערנען און דאווענען - איז דאס אלעס בלאף; אז עס גייט פארביי א שטיק צייט און דו האסט נישט זוכה געווען מסיים צו זיין אפילו איין מאל ששה סדרי משנה, הייסט דאס אפגענארט, און דאס הייסט א פארפירער.


דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן ו): "הַיֵּצֶר הָרָע דּוֹמֶה כְּמוֹ מִי שֶׁהוֹלֵךְ וְרָץ בֵּין בְּנֵי־אָדָם, וְיָדוֹ סְגוּרָה וְאֵין אָדָם יוֹדֵעַ מַה בְּתוֹכָהּ", דער יצר הרע איז צוגעגליכן צו א מענטש וואס לויפט צווישן מענטשן מיט א פארמאכטע האנט, ער פאפט אויס אלעמען און פרעגט זיי: "וואס האב איך אין מיין האנט?" און פאר יעדעם דאכט זיך אז ער האט אין זיין האנט דאס וואס ער וויל, דעריבער לויפן אים אלע נאך, ווייל מען מיינט אז מען וועט באקומען די זאך וואס מען וויל, "וְאַחַר־כָּךְ הוּא פּוֹתֵחַ אֶת יָדוֹ וְאֵין בָּהּ כְּלוּם", ביים ענדע עפנט ער זיין האנט און מען זעט אז עס איז גארנישט דא דארט, אזוי אויך - זאגט דער רבי - איז מיט'ן יצר הרע, "כְּמוֹ כֵן מַמָּשׁ הַיֵּצֶר הָרָע, שֶׁהוּא מְרַמֶּה כָּל הָעוֹלָם, וְהַכֹּל רָצִים אַחֲרָיו וּמְרַמֶּה לְכָל אֶחָד וְאֶחָד", ער רעדט איין א מענטש אז ער זאל אים נאכלויפן ווייל אזוי וועט ער באקומען אלע זיינע תאוות, אבער ביים סוף ווען דער מענטש גייט אוועק פון די וועלט עפנט ער זיין האנט און מען דערזעט זיך אינגאנצן אפגעפאטשט, מען איז אים נאכגעלאפן א גאנץ לעבן אומזיסט.


מוהרא"ש זאגט אז דער שיחה פון רבי'ן גייט ארויף בכלליות אויף אלע תאוות און בפרטיות גייט דאס ארויף אויף דאס וואס א מענטש לויפט נאך א מנהיג, א רבי וכו'; דער רבי לויפט ארום מיט א פארמאכטע האנט און אלע חסידים לויפן אים נאך, אלע מיינען אז ער האט עפעס פאר אים ביז עס קומט דעם לעצטן טאג פון לעבן, דאן עפנט דער מנהיג זיינע הענט און מען זעט ליידיגע הענט השם ירחם; דערפאר ווען מען גייט צו א חבורה, צו א מנהיג, צו א גוטער איד וכו', דארף מען אלץ קוקן צי מען באקומט עפעס אין די האנט, אויב גייט מען אוועק פון דארט מיט ליידיגע הענט איז א סימן אז מען נארט זיך. אפילו דער גוטער איד איז א צדיק, א באהאלטענער צדיק, א ל"ו צדיק, א צדיק וואס פליט אין הימל, ער זעט זאכן וכו'; אויב קען ער מיר נישט מזכה זיין מיט מעביר סדרה זיין יעדע וואך, מיט לערנען יעדן טאג א בלאט גמרא וכו', איז אלעס בלאף; אויב איך הייב נישט אן רעדן מיט'ן אייבערשטן, איך באקום נישט פון דעם פלאץ שכל ווי אזוי זיך צו פירן אין שטוב מיט די ווייב און קינדער, אדער מכבד זיין מיינע עלטערן וכו' איז אלעס נארישקייטן.


ליידער פארנארט מען היינט מענטשן מיט לשונות פון קבלה, מענטשן לויפן נאך א מענטש וואס איז בלינד, קרום און שטום, אזוי ווי דער רבי דערציילט (סיפורי מעשיות מעשה יב, מבעל תפילה): "א טייל האבן געזאגט אז דער עיקר תכלית איז כבוד וכו' האבן זיי געזוכט א מענטש וואס לויפט זייער נאך זיין כבוד, ביז זיי האבן געזען ווי מען טראגט אן אלטן בעטלער א ציגיינער, און עס זענען אים נאכגעגאנגען פינעף הונדערט ציגיינערס, און דער בעטלער איז געווען בלינד, קרום און שטום", עיין שם; נעבעך, מען נעמט א רבי, א מנהיג וואס איז בלינד, ער ווייסט נישט וואס גייט אריבער אויף זיינע מענטשן, און ער איז שטום - ער רעדט פון אלעס נאר נישט פונעם אייבערשטן.


א צווייטער פאנטאזירער אין ברסלב זאגט אז מוהרא"ש איז אים געקומען אין חלום אז ער האט נישט קיין מנוחה אויבן אין הימל וכו' וכו'; דאס איז בנוסף צו זיינע דמיונות וואס ער פארפירט צענדליגער מענטשן יאר נאך יאר נישט צו קומען קיין אומאן אויף ראש השנה ווייל עס האט זיך אים גע'חלומ'ט אז דער רבי איז מער נישט אין אומאן; א רחמנות אויף די בחורים און אינגעלייט וואס שלעפן זיך נאך נאך אזעלכע דמיונות, בשעת מיר ווייסן אז דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תג): "הָרֹאשׁ הַשָּׁנָה שֶׁלִּי עוֹלֶה עַל הַכֹּל", זיין ביי מיר ראש השנה איז גרעסער פון אלעס, "וְהָיָה פֶּלֶא אֶצְלִי, מֵאַחַר שֶׁהַמְּקֹרָבִים שֶׁלִּי מַאֲמִינִים לִי, וְלָמָּה לֹא יִזָּהֲרוּ כָּל הָאֲנָשִׁים הַמְקֹרָבִים אֵלַי שֶׁיִּהְיוּ כֻּלָּם עַל רֹאשׁ הַשָּׁנָה", און עס איז מיר א וואונדער אויף די מענטשן וואס גלייבן אין מיר און זיי זענען מקורב צו מיר, פארוואס זאלן זיי נישט מודיע זיין פאר אלעמען אז מען זאל קומען צו מיר אויף ראש השנה? "אִישׁ לֹא יֵעָדֵר", קיינער טאר נישט פעלן, "כִּי כָּל עִנְיָן שֶׁלִּי הוּא רַק רֹאשׁ הַשָּׁנָה", ווייל מיין גאנצע זאך איז ראש השנה", נאך האט דער רבי געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תה): "הָרֹאשׁ הַשָּׁנָה שֶׁלִּי הוּא חִדּוּשׁ גָּדוֹל, וְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ יוֹדֵעַ שֶׁאֵין הַדָּבָר הַזֶּה בִּירֻשָּׁה מֵאֲבוֹתַי, רַק הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ נָתַן לִי זֹאת בְּמַתָּנָה - שֶׁאֲנִי יוֹדֵעַ מַהוּ רֹאשׁ הַשָּׁנָה"; איך האב באקומען א מתנה פונעם אייבערשטן, אז איך ווייס וואס איז 'ראש השנה', "לֹא מִבָּעֲיָא אַתֶּם כֻּלְּכֶם בְּוַדַּאי תְּלוּיִין בָּרֹאשׁ הַשָּׁנָה שֶׁלִּי", נישט נאר ענק זענען אנגעהאנגען אין מיין ראש השנה, "אֶלָּא אֲפִילּוּ כָּל הָעוֹלָם כֻּלּוֹ, תָּלוּי בָּרֹאשׁ הַשָּׁנָה שֶׁלִּי", נאר די גאנצע וועלט איז געוואנדן אין מיין ראש השנה, נאך האט דער רבי געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תו): "שֶׁיְּכוֹלִין אָז אֲנָשִׁים לְקַבֵּל תִּקּוּנִים מַה שֶּׁבְּכָל הַשָּׁנָה לֹא הָיָה בְּאֶפְשָׁר שֶׁיִּהְיֶה לָהֶם תִּקּוּן בְּשׁוּם אֹפֶן, אַף עַל פִּי כֵן בְּרֹאשׁ הַשָּׁנָה יְכוֹלִין אֲפִילּוּ הֵם לְקַבֵּל תִּקּוּן. אַף עַל פִּי שֶׁבְּכָל הַשָּׁנָה אֲפִילּוּ הוּא בְּעַצְמוֹ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה לֹא הָיָה יָכוֹל לְתַקְּנָם אֲבָל בְּרֹאשׁ הַשָּׁנָה גַּם הֵם יְכוֹלִים לְקַבֵּל תִּקּוּנִים. כִּי אָמַר שֶׁהוּא עוֹשֶׂה בְּראשׁ הַשָּׁנָה עִנְיָנִים וְתִקּוּנִים מַה שֶּׁבְּכָל הַשָּׁנָה גַּם הוּא אֵינוֹ יָכוֹל לַעֲשׂוֹת", ראש השנה קען איך יעדן איינעם העלפן, אפילו מענטשן וועם איך קען נישט מתקן זיין א גאנץ יאר.


ווי קען מען זאגן נישט קומען אויף אומאן ראש השנה ווען דער רבי האט געהייסן קומען?! דער רבי האט געזאגט פאר'ן ברסלב'ער רב רבי אהרן זכרונו לברכה ווען ער איז געקומען צום רבי'ן בעפאר דעם לעצטן ראש השנה פאר דער רבי איז אוועק - שנת תקע"א, ער האט געזאגט פאר'ן רבי'ן אז עס איז אים זייער שווער צו קומען צום רבי'ן אויף ראש השנה, ווייל ער קען נישט איבערלאזן זיין קהילה, האט זיך דער רבי אנגערופן און געזאגט (עיין חיי מוהר"ן, סימן תו): "ווי אזוי זאל איך אייך זאגן, קיין גרעסערס דערפון איז נישט פארהאנען, איי אנדערע גוטע אידן זאגן נישט אזוי? איז נאך א קשיא".


זיי זיך קובע שיעורים בכל התורה כולה על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), לערן משניות און אסאך בלעטער גמרא, אויך זאלסטו זיך מאכן א שיעור אין הלכה און א שיעור אין רבינ'ס ספרים.


מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט אין די צוואה (צוואת מוהרא"ש, אות יג): "וּכְשֶׁתַּגִיעוּ לְעוֹלָם הָאֱמֶת אָז תִּיוָכְחוּ צִדְקַת 'סֵדֶר דֶּרֶךְ הַלִימוּד' שֶׁל רַבֵּינוּ זַ"ל", ווען איר וועט ארויף קומען אויף יענע וועלט וועט איר זיך איבערצייגן די ווארהייט פונעם הייליגן רבינ'ס סדר דרך הלימוד; "וְעַל כֵּן מַה וְלָמָּה לָכֶם לְהִתְוַכֵּחַ?! טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב הַשֵּׁם, הַרְגִילוּ עַצְמְכֶם לָזֶה וְאָז תִּרְאוּ וְתִּרְגְשׁוּ כָּל מִינֵי טַעֲמִים בְּחַיֵּיכֶם", דעריבער זאלט איר זיך נישט טענה'ן מיט קיינעם, נאר געוואוינט אייך צו צו לערנען לויט דעם סדר דרך הלימוד, דעמאלט וועט איר זען און שפירן אלע טעמים אויף די וועלט, "כִּי הַתּוֹרָה הִיא חִיוּתֵנוּ בָּעוֹלָם הַזֶה וּבָעוֹלָם הַבָּא, חִיוּת גַּשְׁמִי וְחִיוּת רוּחְנִי", ווייל די תורה איז אונזער לעבן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, די תורה געבט אונז לעבן סיי בגשמיות און סיי ברוחניות, "אַשְׁרֵי מִי שֶׁאֵינוֹ מַטְעֶה עַצְמוֹ בָּזֶה הָעוֹלָם כְּלָל, וְיוֹדֵעַ אַשֶׁר עִיקָר הַלִימוּד הוּא רַק לַעֲשׂוֹת רְצוֹנוֹ יִתְבָּרַךְ וְלוֹמֵד עַל מְנָת לְקַיֵים מִצְווֹתָיו יִתְבָּרַךְ וְלַעֲשׂוֹת נַחַת רוּחַ לוֹ יִתְבָּרַךְ", וואויל איז דעם מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן און ווייסט אז דער עיקר לימוד התורה איז צו טון דעם רצון פונעם אייבערשטן, עיין שם.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#46 - זאל מען אויסלערנען פאר קליינע קינדער דעם סדר דרך הלימוד?
חינוך הילדים, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


יישר כח פאר די שיינע לעבן וואס איר האט מיר געגעבן, ובפרט פאר'ן סדר דרך הלימוד.


איך וואוין אין ארץ ישראל, און איך בין א מלמד פאר אכט יעריגע קינדער. איך זע אסאך מאל קינדער וואס מוטשען זיך זייער צו פארשטיין דאס לערנען, וויל איך וויסן אויב איך מעג זיי אויך זאגן איבער'ן סדר דרך הלימוד, אז זיי קענען זאגן אפילו אן פארשטיין, אדער דארפן יונגע קינדער זיך יא מוטשען מער און פרובירן צו פארשטיין?


און אויב מעג מען זיי יא זאגן, זאל איך עס זאגן נאר שטילערהייט פאר די געציילטע קינדער וואס מוטשען זיך, אדער זאל איך עס זאגן ברבים פאר די גאנצע קלאס?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת בהר בחקותי, ט"ז אייר, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער דרך הלימוד (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו) איז זייער גוט פאר קינדער זיי זאלן אויסנוצן די פרייע צייט, דאס קען אבער נישט גיין אויפ'ן חשבון פון לערנען מיט זיי אין חדר; מיט קינדער פון אכט יאר אלט דארף מען לערנען חומש און משניות, זיי זאלן זיך אויסלערנען ווי אזוי מען לערנט.


מיט די קינדער וואס מוטשען זיך צו פארשטיין דארף מען לערנען שטייטליך, נאכאמאל און נאכאמאל, ביז דער אייבערשטער העלפט אז זיי הייבן אן צו פארשטיין ווי אזוי מען לערנט.


איך שיק דיר א בריוו וואס מוהרא"ש האט מיר געשריבן צען יאר צוריק (דער בריוו איז געדרוקט אין אשר בנחל-אידיש חלק ג, מכתב רסג); א מורא'דיגע בריוו ווי אזוי מען לייגט אראפ דעם פונדאמענט פאר א תלמוד תורה און וואס מען דארף לערנען מיט קינדער אין יעדע כתה; דער בריוו וועט דיר זיין א גרויסער חיזוק.


"בְּעֶזְרַת הַשֵׁם יִתְבָּרַךְ, יוֹם ב' לְסֵדֶר מַסְעֵי, כ"ג תַּמוּז ה'תשע"א.


שָׁלוֹם וּבְרָכָה 


אִיךְ הָאבּ דֶערְהַאלְטְן דַיין בְּרִיוו.


אַזוֹי וִוי דוּ הָאסְט מִיר גֶעשְׁרִיבְּן דָאס דוּ הָאסְט זֵייעֶר לִיבּ וֶוען אִיךְ זָאג דִיר אָפְן וָואס צוּ פַארֶעכְטֶען אוּן וִוי אַזוֹי זִיךְ צוּ פִירְן וְכוּ' וְכוּ', הָאבּ אִיךְ זִיךְ מְיַישֵׁב גֶעוֶוען אִיךְ וֶועל דִיר שְׁרַייבְּן אַפָּאר נְקוּדוֹת כְּדֵי עֶס זָאל זַיין אַ תּוֹעֶלֶת פַאר דִיר, אוּן פַאר יֶעדְן אֵיינֶעם וָואס עֶר פִירְט אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה.


וִויסְן דַארְפְסְטוּ וִויסְן דָאס דֶער הֵיילִיגְסְטֶער זַאךְ בַּיי דִי אִידִישֶׁע קִינְדֶער אִיז תִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן, וָואס נָאר אִין זֵייעֶר זְכוּת שְׁטֵייט דֶער וֶועלְט, וִוי דִי חֲזַ"ל זָאגְן (כַּלָה רַבָּתִי, פֵּרֶק ב') תָּאנָא בְּכָל יוֹם מַלְאָךְ יוֹצֵא מִלִפְנֵי הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא לְחַבֵּל אֶת הָעוֹלָם וּלְהָפְכוֹ לִכְמוֹת שֶׁהָיָה, אֶלָא כֵּיוָן שֶׁהַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מִסְתַּכֵּל בְּתִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן וּבְתַלְמִידֵי חֲכָמִים שֶׁיוֹשְׁבִים בְּבָתֵּי מִדְרָשׁוֹת, מִיַד נֶהְפַךְ כַּעְסוֹ לְרַחֲמִים.


זֶעט מֶען פוּן דֶעם דִי גְרוֹיסְקֵייט פוּן קִינְדֶערְלֶעךְ וָואס זֵיי לֶערְנֶען תּוֹרָה אִין חֵדֶר, וִוי חָשׁוּב דָאס אִיז. אַז מֶען מַאכְט אוֹיף אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה דַארְף מֶען וִויסְן אַז מֶען לֶערְנְט יֶעצְט נִישְׁט מִיט קִינְדֶערְלֶעךְ, נָאר מִיט הֵיילִיגֶע נְשָׁמוֹת, אוּן דִי שְׁכִינָה אִיז דָארְטְן.


אִיבֶּערְדֶעם דַארְף מֶען נֶעמֶען מְלַמְדִים נָאר יִרְאֵי הַשֵׁם וָואס זֵיי גֶעבְּן זִיךְ אָפּ מִיט דִי קִינְדֶער, אוּן זֵיי לֶערְנֶען מִיט זֵיי אַלֶ"ף בֵּי"ת, אוּן מֶען לֶערְנְט זֵיי אוֹיס וִוי צוּ דַאוֶוענֶען אִין סִידוּר, אוּן מֶען לֶערְנְט מִיט זֵיי חוּמָשׁ, אוּן מֶען לֶערְנְט מִיט זֵיי מִשְׁנַיוֹת, אוּן מֶען לֶערְנְט מִיט זֵיי גְמָרָא וְכוּ', דָאס הֵייסְט דִי יוּנְגֶע קְלַאסְן מוּזְן זַיין אָפְּגֶעטֵיילְט אֵיינְס פוּן דֶעם אַנְדֶערְן, כִּיתָּה א' אִיז דִי וִויכְטִיגְסְטֶע כִּיתָּה, מֶען לֶערְנְט אוֹיס דִי קִינְדֶער אַלֶ"ף בֵּי"ת, אוּן וִוי צוּ צַאמְשְׁטֶעלְן וֶוערְטֶער בִּיז זֵיי זָאלְן קֶענֶען דַאוֶוענֶען אִין אַ סִידוּר, אוּן זָאגְן דִי בְּרָכוֹת, דִי קְלַאס אִיז גָאר וִויכְטִיג, מֶען קֶען נִישְׁט נֶעמֶען אַ מְלַמֵד וָואס שְׁפִּילְט זִיךְ אָפּ מִיט דִי קִינְדֶער אוּן בַּיים סוֹף קֶענֶען זֵיי אֲפִילוּ נִישְׁט קַיין עִבְרֵי וְכוּ' אוּן זֵיי בְּלַייבְּן בַּעֲלֵי מוּמִין אוֹיפְ'ן גַאנְץ לֶעבְּן, וִוי דוּ אַלֵיין הָאסְט שׁוֹין גֶעזֶען דֶערְוַואקְסֶענֶע בָּחוּרִים וָואס זֵיי קֶענֶען נֶעבֶּעךְ נִישְׁט קַיין עִבְרֵי וְכוּ'.


אִיבֶּערְדֶעם כִּיתָּה א' מוּז זַיין נָאר אֵיין קְלַאס נִישְׁט מִישְׁן גְרֶעסֶערֶע קִינְדֶער צוּם בֵּיישְׁפִּיל אַרַיינְלֵייגְן קִינְדֶער פוּן כִּתָּה ב' אָדֶער ג' וְכוּ', דָאס וֶועט נִישְׁט אַרְבֶּעטְן, אוּן דִי קִינְדֶער וֶועלְן בְּלַייבְּן בַּעֲלֵי מוּמִין אוֹיפְ'ן גַאנְץ לֶעבְּן, אִיבֶּערְדֶעם כִּיתָּה א' מוּז זַיין אַ עֶקְסְטֶערֶע קְלַאס, אֲפִילוּ עֶס זָאל נִישְׁט זַיין דָארְטְן נָאר צְוֵויי אָדֶער דְרֵיי קִינְדֶערְלֶעךְ.


אַזוֹי אוֹיךְ כִּיתָּה ב' דַארְף זַיין אַן עֶקְסְטֶערְן מְלַמֵד וָואס וֶועט אָנְהֵייבְּן לֶערְנֶען מִיט דִי קִינְדֶער חוּמָשׁ [בַּיי אוּנְז חֲסִידִים לֶערְנְט מֶען נָאר דִי פַּרְשַׁת הַשָׁבוּעַ, נִישְׁט כְּסִדְרָן], דִי קְלַאס כִּיתָּה ב' דַארְף אָנְהֵייבְּן צוּ לֶערְנֶען אֵיין פָּסוּק אוּן בִּיזְ'ן סוֹף יָאר דַארְפְן דִי קִינְדֶערְלֶעךְ שׁוֹין קֶענֶען צְוִוישְׁן אַכְצְן אוּן צְוָואנְצִיג פְּסוּקִים, פַארְשְׁטֵייט זִיךְ מֶען דַארְף הָאבְּן אַסַאךְ גֶעדוּלְד, אוּן דֶעם עֶרְשְׁטְן פָּסוּק דַארְף מֶען חַזְרְ'ן אָן אַ שִׁיעוּר מָאל, זָאגְן דֶעם פָּסוּק מִיט טַייטְשׁ, אוּן דֶער עִיקָר אִיז אַז דִי קִינְדֶערְלֶעךְ זָאלְן שְׁרֵייעֶן מִיט אַ בְּרֶען דֶעם פָּסוּק, אוּן פַארְשְׁטֵייט זִיךְ דֶער מְלַמֵד דַארְף זֵיי דֶערְצֵיילְן דִי פַּרְשָׁה פוּן דִי וָואךְ דָאס דִי קִינְדֶער זָאלְן וִויסְן וָואס עֶס רֶעד זִיךְ דִי פַּרְשָׁה.


כִּיתָּה ג' דַארְף שׁוֹין לֶערְנֶען מֶער פְּסוּקִים יֶעדֶע וָואךְ, וָוארוּם זֵיי זֶענֶען שׁוֹין צוּגֶעוואוֹינְט פוּן כִּיתָּה ב', אָבֶּער זֵיי דַארְפְן אָנְהֵייבְּן צוּ לֶערְנֶען מִשְׁנַיוֹת אוֹיכֶעט, מֶען הֵייבְּט אָן אֵיין מִשְׁנֶה, אוּן מֶען חַזְרְ'ט עֶס אִיבֶּער אָן אַ שִׁיעוּר מָאל בִּיז זֵיי קֶענֶען עֶס אוֹיסְנְוֵויינִיג, אוּן נָאכְדֶעם נֶעמְט מֶען נָאךְ אַ מִשְׁנֶה אוּן נָאךְ אַ מִשְׁנֶה, אַלְץ שְׁטַייטֶעלֶעךְ, מֶען דַארְף נִישְׁט יָאגְן, קְלֵיינֶע קִינְדֶער מוּזְן קֶענֶען אוּן פַארְשְׁטֵיין וָואס זֵיי לֶערְנֶען.


[עֶס אִיז דָא וָואס זֵיי לֶערְנֶען מִשְׁנַיוֹת מִיט דִי קְלַאס בָּבָא מְצִיעָא וְכוּ' אָבֶּער אִיךְ הַאלְט אַז עֶס אִיז כְּדַאי צוּ לֶערְנֶען אַ מְסֶכְתָּא וָואס עֶס וֶועט זַיין נָאנְט צוּ זֵייעֶר קֶעפֶּעלֶעךְ צוּ פַארְשְׁטֵיין, אוּן אוֹיסְמָאלְן, צוּם בֵּיישְׁפִּיל מַסֶכֶת סוּכָּה, סְ'אִיז הַיינְט דָא צוּ קְרִיגְן מִשְׁנַיוֹת מַסֶכֶת סוּכָּה מִיט בִּילְדֶער אוֹיף יֶעדֶע מִשְׁנֶה, אַזוֹי קֶען יֶעדֶער קִינְד פַארְשְׁטֵיין וָואס עֶר לֶערְנְט, אוּן עֶס וֶועט זַיין פַאר אִים אוֹיסְגֶעמָאלֶען וִוי אַזוֹי אַ סוּכָּה זֶעט אוֹיס, אוּן וָואס אִיז כָּשֵׁר, אוּן וָואס אִיז פָּסוּל וְכוּ' וְכוּ'].


אוּן כִּיתָּה ד' דַארְפְן שׁוֹין אָנְהֵייבְּן צוּ לֶערְנֶען גְמָרָא, מֶען הֵייבְּט אָן צוּ לֶערְנֶען פֵּרֶק הַמֵנִיחַ לַאנְגְזַאם אַפָּאר שׁוּרוֹת, אוּן מֶען אִיז דָאס גוּט גוּט מַסְבִּיר, אוּן מֶען חַזְרְ'ט עֶס אִיבֶּער אָן אַ שִׁיעוּר מָאל, בִּיז דִי קִינְדֶער קֶענֶען דָאס אוֹיסְנְוֵויינִיג.


דִי פִיר כִּיתּוֹת, כִּיתָּה א', כִּיתָּה ב', כִּיתָּה ג', כִּיתָּה ד', דַארְפְן הָאבְּן עֶקְסְטֶערֶע מְלַמְדִים, נִישְׁט מִישְׁן קַיין קְלַאסְן, אוֹיבּ מֶען וִויל הָאבְּן הַצְלָחָה מִיט דִי קִינְדֶער, אֲפִילוּ אִין יֶעדֶע קְלַאס וֶועט נִישְׁט זַיין מֶער וִוי צְוֵויי דְרֵיי קִינְדֶערְלֶעךְ דַארְף מֶען אוֹיכֶעט הַאלְטְן מְלַמְדִים, דִי אַלֶע גְרוֹיסֶע תַּלְמוּד תּוֹרָה'ס הָאבְּן אַזוֹי אָנְגֶעהוֹיבְּן, עֶס אִיז גֶעוֶוען זֵייעֶר שְׁוֶוער צוּ צָאלְן עֶקְסְטֶערֶע מְלַמְדִים, וַוייל סְ'אִיז גֶעוֶוען וִוינְצִיג קִינְדֶער אִין יֶעדֶע קְלַאס, אָבֶּער פוּנְדֶעסְטְוֶועגְן זֶענֶען זֵיי גֶעוֶוען עַקְשָׁנִים, זֶענֶען דִי קִינְדֶער גֶעשְׁטִיגְן אוּן גֶעקֶענְט לֶערְנֶען.


(פַארְשְׁטֵייט זִיךְ אַז יֶעדֶע קְלַאס מוּז אוֹיכֶעט לֶערְנֶען חוּמָשׁ פוּן דִי וָואכֶעדִיגֶע סֶדְרָה, כִּיתָּה ב' הֵייבְּט שׁוֹין אָן צוּ לֶערְנֶען דִי אוֹתִיוֹת פוּן רַשִׁ"י אוּן אַפָּאר וֶוערְטֶער בִּיז אַ פָּסוּק רַשִׁ"י, כִּיתָּה ג' הֵייבְּט שׁוֹין אָן צוּ לֶערְנֶען מֶער פְּסוּקִים רַשִׁ"י, כִּיתָּה ד' לֶערְנְט שׁוֹין נָאכְמֶער פְּסוּקִים רַשִׁ"י [פַארְשְׁטֵייט זִיךְ נָאר דִי רַשִׁ"י'ס וָואס עֶס רֶעדְן נִישְׁט פוּן דִקְדוּק, כְּדֵי דִי קִינְדֶער זָאלְן פַארְשְׁטֵיין דִי רַשִׁ"י פוּן דִי פְּסוּקִים]).


דִי פִיר כִּיתּוֹת אִיז דִי וִויכְטִיגְסְטֶע אִין לֶעבְּן פוּן אַ אִינְגְל, אוֹיבּ מֶען וִויל אַז דָאס קִינְד זָאל אוֹיפְוַואקְסְן אַ יוֹדֵעַ סֵפֶר מוּז מֶען לֵייגְן אַ דָגוּשׁ אוֹיף דִי עֶרְשְׁטֶע פִיר מְלַמְדִים, אַוַדַאי אוּן אַוַדַאי קָאסְט דָאס גֶעלְט, אָבֶּער מֶען דַארְף אִינְזִינֶען הָאבְּן דִי תּוֹעֶלֶת פוּן דִי קִינְדֶער, נִישְׁט פוּן גֶעלְט, אָדֶער וָואס אַנְדֶערֶע זָאגְן וְכוּ' וְכוּ'.


אִיךְ הָאבּ אַזוֹי אָנְגֶעהוֹיבְּן מִיט אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה אִין יַבְנְאֵל, אוּן גֶעהַאט אוֹיסְנַאם הַצְלָחָה, אוּן פַארְגֶעס נִישְׁט דָאס אִיז קִינְדֶער פוּן סְפַרְדִ'ישְׁן אָפְּשְׁטַאם, אוֹיךְ קִינְדֶער פוּן בַּעֲלֵי תְּשׁוּבָה וְכוּ' וָואס לֵיידֶער זֵיי זֶעעֶן נִישְׁט אַ בֵּיישְׁפִּיל פוּן דִי זֵיידֶעס מִיט דִי בַּאבֶּעס וְכוּ', וָואס זֵיי זֶענֶען לֵיידֶער דֶערְוַוייל אִינְגַאנְצְן פְרֵיי, מְחַלְלֵי שַׁבָּתוֹת, אוֹכְלֵי טְרֵיפוֹת לֹא עָלֵינוּ וְכוּ', פוּנְדֶעסְטְוֶועגְן הָאבּ אִיךְ אַוֶועק גֶעשְׁטֶעלְט אִין דִי פִיר קְלַאסְן גוּטֶע עֶרְלִיכֶע מְלַמְדִים, וָואס יֶעדֶער אֵיינֶער הָאט זִיךְ אָפְּגֶעגֶעבְּן מִיט זַיין קְלַאס, אַזוֹי הָאבְּן דִי קִינְדֶער גֶעהַאט הַצְלָחָה.


אַוַדַאי אוּן אַוַדַאי אִיז דָא דִי אַלְטֶע קַשְׁיָא "כֶּסֶף מְנָלָן"? אָבֶּער אוֹיבּ מֶען וִויל הָאבְּן הַצְלָחָה מִיט אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה, מוּז מֶען אַזוֹי אָנְהֵייבְּן, אַנְדֶערְשׁ וֶועט עֶס נִישְׁט גֵיין.


כִּיתָּה ה' פַארְשְׁטֵייט זִיךְ לֶערְנֶען שׁוֹין מֶער חוּמָשׁ רַשִׁ"י אוּן מִשְׁנַיוֹת אוּן גְמָרָא, דֶעמָאלְט קֶען מֶען זֵיי צוּגֶעוואוֹינֶען זֵיי זָאלְן אָנְהֵייבְּן וֶוען זֵיי הָאבְּן אַ פְרֵייעֶ צַייט זָאגְן מִשְׁנַיוֹת כְּסִדְרָן, נִישְׁט פְרִיעֶר בְּשׁוּם פָּנִים וָאוֹפָן, אוּן אוֹיכֶעט נָאר מִשְׁנַיוֹת זָאלְן זֵיי זָאגְן אִין דִי פְרֵייעֶ צַייט אָבֶּער נִישְׁט גְמָרָא זָאגְן.


כִּיתָּה ו' לֶערְנְט מֶען שׁוֹין מֶער חוּמָשׁ מִיט רַשִׁ"י מִיט מִשְׁנַיוֹת מִיט גְמָרָא, אוּן דֶעמָאלְט קֶענֶען זֵיי אָנְהוֹיבְּן צוּ זָאגְן שַׁ"ס נָאר אִין דִי פְרֵייעֶ צַייט, אוֹיבּ מֶען שְׁטֶעלְט אוֹיף אַ חֵדֶר אוֹיף אַזַא אוֹפָן, הָאבְּן דִי קִינְדֶער אַ אוֹיסְנַאם'דִיגֶע הַצְלָחָה, אִיךְ הָאבּ דָאס גֶעזֶען בַּיי מִיר אִין יַבְנְאֵל, דִי זֶעקְס כִּיתּוֹת זֶענֶען יְסוֹד הַיְסוֹדוֹת פוּן אַ אִידִישׁ קִינְד, אוּן אוֹיבּ מֶען וִויל אַז זֵיי זָאלְן אוֹיפְוַואקְסְן תַּלְמִידֵי חֲכָמִים אוּן עֶרְלִיכֶע אִידִישֶׁע קִינְדֶערְלֶעךְ, דַארְף מֶען נָאר אַזוֹי זִיךְ פִירְן.


פַארְשְׁטֵייט זִיךְ אַז מֶען דַארְף זֵייעֶר אַכְטוּנְג גֶעבְּן וָואסְפַארַא מְלַמְדִים מֶען נֶעמְט, בְּשׁוּם פָּנִים וָאוֹפָן טָאר מֶען נִישְׁט נֶעמֶען קַיין בָּחוּרִים פַאר מְלַמְדִים, וִוי דִי חֲזַ"ל זָאגְן (קִידוּשִׁין פ"ב.) לֹא יִלְמַד אָדָם רַוָוק סוֹפְרִים [עַיֵין רַשִׁ"י, לֹא יִלְמַד רַוָוק סוֹפְרִים: רַוָוק פָּנוּי בְּלֹא אִשָׁה. סוֹפְרִים: מְלַמְדֵי תִּינוֹקוֹת, כְּלוֹמֶר לֹא יַרְגִיל רַוָוק עַצְמוֹ לִהְיוֹת מִן הַסוֹפְרִים וְכוּ'], אוּן אַזוֹי וֶוערְט גֶעבְּרֶענְגְט אִין שֻׁלְחָן עָרוּךְ (אֶבֶן הָעֶזֶר, סִימָן כ"ב, סְעִיף כ') מִי שֶׁאֵין לוֹ אִשָׁה לֹא יִלְמוֹד תִּינוֹקוֹת, מִפְּנֵי שֶׁאִמוֹת הַבָּנִים בָּאוֹת לְבֵּית הַסֵפֶר לִבְנֵיהֶם, וְנִמְצָא מִתְגַרֶה בְּנָשִׁים וְכוּ', עַיֵין שָׁם.


בִּכְלַל טָארְן זִיךְ נִישְׁט בָּחוּרִים זִיךְ דְרֵייעֶן בְּשׁוּם פָּנִים וָאוֹפָן צְוִוישְׁן דִי קִינְדֶערְלֶעךְ, [סְ'אִיז צְוֵויי עֶקְסְטֶערֶע וֶועלְטְן, בִּפְרַט גְרוֹיסֶע בָּחוּרִים וָואס זֵיי הָאבְּן לֵיידֶער דוּרְכְגֶעפַאלְן וְכוּ' אוּן זֵיי כַאפְּן זִיךְ צוּרִיק אוּן זֵיי זֶענֶען עוֹסֵק אִין גִירְסָא מִשְׁנַיוֹת גְמָרָא וְכוּ' וְכוּ', דָאס הָאט נִישְׁט צוּ טוּן מִיט קִינְדֶערְלֶעךְ וָואס זֵיי הֵייבְּן יֶעצְט אָן זֵייעֶר לֶעבְּן].


עֶס אִיז שְׁטְרֶענְג פַארְבָּאטְן דָאס בָּחוּרִים זָאלְן זִיךְ דְרֵייעֶן צְוִוישְׁן קִינְדֶערְלֶעךְ, וּמִכָּל שֶׁכֵּן נִישְׁט שְׁפִּילְן זִיךְ מִיט זֵיי, וּבִּפְרַט הַיינְטִיגֶע צַייטְן וָואס עֶס אִיז אַ הֶפְקֵר וֶועלְט דַארְף מֶען הִיטְן דִי קִינְדֶערְלֶעךְ זֵיי זָאלְן זִיךְ נִישְׁט מִישְׁן מִיט בָּחוּרִים וְכוּ', אֲפִילוּ אַ בִּמְקוֹם [סָאבְּסִיטוּט בְּלַעַ"ז] טָאר נִישְׁט זַיין אַ בָּחוּר.


וֶוען דִי קִינְדֶערְלֶעךְ עֶסְן טָאר אוֹיךְ נִישְׁט זַיין דָארְטְן קַיין בָּחוּרִים, נָאר אַ מְלַמֵד זָאל אַכְטוּנְג גֶעבְּן אוֹיף זֵיי, אוּן בֶּענְטְשְׁן מִיט זֵיי, [אוֹיכֶעט יֶעדֶע קְלַאס לוֹיט אִיר שְׁטֵייגֶער, דִי עֶרְשְׁטֶע קְלַאס קֶען נִישְׁט בֶּענְטְשְׁן נָאר דִי עֶרְשְׁטֶע בְּרָכָה, אוּן אַזוֹי דִי צְוֵוייטֶע קְלַאס, בִּיז דִי דְרִיטֶע קְלַאס קֶען שׁוֹין בֶּענְטְשְׁן דָאס גַאנְצֶע בֶּענְטְשְׁן].


וֶוען מֶען בְּרֶענְגְט דִי קִינְדֶער צוּם חֵדֶר, אוּן וֶוען מֶען נֶעמְט זֵיי אַהֵיים פוּן חֵדֶר מִיט אַ בָּאס, טָאר אוֹיךְ נִישְׁט אַ בָּחוּר זִיצְן אוּן אַכְטוּנְג גֶעבְּן אוֹיף דִי קִינְדֶער, וָוארוּם דִי מַאמֶעס וַוארְטְן אָפּ אוּן דָאס גֵייט אַרַיין אוֹיכֶעט אִין כְּלַל פוּן "לֹא יִלְמַד אָדָם רַוָוק סוֹפְרִים".


אִיךְ הָאבּ שׁוֹין גֶעזָאגְט זֵייעֶר אַסַאךְ מְלַמְדִים אוּן מְנַהֲלִים מֶען זָאל אַכְטוּנְג גֶעבְּן וָואסֶערֶע נִיגוּנִים מֶען לָאזְט שְׁפִּילְן פַאר דִי קִינְדֶערְלֶעךְ, נָאר הֵיימִישֶׁע נִיגוּנִים, פוּן חֲסִידִישֶׁע בַּעַל מְנַגְנִים, נִישְׁט נִיגוּנִים פוּן הוּלְטַייעֶן וָואס מַאכְן נָאךְ גוֹיִם, אָדֶער זֵיי זִינְגֶען גוֹי'שֶׁע נִיגוּנִים, דָאס אִיז דִי אַרְגְסְטֶע זַאךְ וָואס עֶס קֶען זַיין, וִוי דִי חֲזַ"ל זָאגְן (חַגִיגָה ט"ו:) אַחֵר מַאי, זֶמֶר יְוָונִי לֹא פָּסַק מִפּוּמֵיה; וִוי אַזוֹי אִיז אֱלִישָׁע וָואס וֶוערְט אָנְגֶערוּפְן אַחֵר וָואס עֶר אִיז גֶעוֶוען קוֹדֶם אַזוֹי גְרוֹיס, עֶר אִיז גֶעוֶוען פוּן דִי פִיר וָואס זֵיי זֶענֶען אַרַיינְגֶעגַאנְגֶען אִין פַּרְדֵ"ס, דָאס הֵייסְט אִין דִי עוֹלָמוֹת הָעֶלְיוֹנִים, גֶעוֶוען דָבוּק אִין בּוֹרֵא כָּל עוֹלָמִים, וִוי אַזוֹי אִיז עֶר אַוֶועקְגֶעפַאלְן, וַוייל "זֶמֶר יְוָונִי לֹא פָּסַק מִפּוּמֵיה" עֶר הָאט גֶעזִינְגֶען גְרִיכִישֶׁע אַפִּיקוֹרְסִישֶׁע נִיגוּנִים, אוּן וִוי דֶער הֵיילִיגֶער רֶבִּי זָאגְט (לִיקוּטֵי מוֹהֲרַ"ן, חֵלֶק א', סִימָן ג') אַז נִיגוּנִים פוּן רְשָׁעִים טוּט אוֹיסְרֵייסְן דֶעם מֶענְטְשׁ פוּן זַיין שׁוֹרֶשׁ, אוּן עֶס אִיז זֵייעֶר שְׁוֶוער צוּ זַיין אַ עֶרְלִיכֶער אִיד מִיט דֶעם.


אִיבֶּערְדֶעם טָאר מֶען בִּכְלַל נִישְׁט זִינְגֶען דִי גֶעמֵיינֶע שְׁמוּצִיגֶע נִיגוּנִים פוּן דִי עֶקְלְהַאפְטִיגֶע זִינְגֶערְס, שָׁנָה וּפֵּירֵשְׁ'נִיקֶעס, הֵן מִיט בָּחוּרִים, אוּן מִכָּל שֶׁכֵּן נִישְׁט מִיט קִינְדֶערְלֶעךְ דִי הֵיילִיגֶע נְשָׁמָה'לֶעךְ, אַוַדַאי דַארְף מֶען אַרַיינְלֵייגְן אִין דִי קִינְדֶער אַסַאךְ דִי כֹּחַ הַנְגִינָה, אוּן אַזוֹי אוֹיכֶעט אִין בָּחוּרִים אַרַיינְלֵייגְן אִין זֵיי כֹּחַ הַנְגִינָה וְרִיקוּדִים, אָבֶּער אַכְטוּנְג גֶעבְּן נִישְׁט טְרֵיפָה'נֶע גוֹי'שֶׁע נִיגוּנִים, עֶס אִיז אוֹיף דֶעם נִישְׁטָא קַיין שׁוּם הֶיתֵּר.


אוֹיבּ אַחֵר וָואס אִיז גֶעוֶוען אֱלִישָׁע אֵיינֶע פוּן דִי פִיר וָואס זֶענֶען אַרַיין לִפְנֵי וְלִפְנִים וְכוּ' הָאט אִים גֶעשַׁאדְט דָאס זִינְגֶען גְרִיכִישֶׁע נִיגוּנִים, עַל אַחַת כַּמָה וְכַמָה אִין אוּנְזֶער דוֹר דַארְף מֶען זֵייעֶר אַכְטוּנְג גֶעבְּן אוֹיף דֶעם, וָוארוּם נְגִינָה אִיז בַּיים הֵיילִיגְן רֶבִּי'ן גֶעוֶוען אַ גְרוֹיסֶער זַאךְ, אוּן עֶר הָאט גֶעזָאגְט (שִׂיחוֹת הָרַ"ן, סִימָן רע"ג) אַז מֶען דַארְף זִיךְ זֵייעֶר צוּגֶעוואוֹינֶען צוּ זִינְגֶען אַ נִיגוּן, אוּן דָאס הֵייבְּט אוֹיף דִי נְשָׁמָה זֵייעֶר זֵייעֶר הוֹיךְ, אָבֶּער זֶעלְבְּסְט פַארְשְׁטֶענְדְלִיךְ נָאר נִיגוּנִים פוּן הֵיימִישֶׁע מְנַגְנִים.


אוֹיבּ דוּ וֶועסְט אוֹיפְבּוֹיעֶן אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה אוֹיף דֶעם וֶועג וָואס דָא שְׁטֵייט, וֶועסְטוּ הָאבְּן גָאר אוֹיסֶערְגֶעוֶוענְלִיכֶע הַצְלָחָה, אוֹיבּ וֶועסְטוּ מִיר נִישְׁט פָאלְגְן, וֶועסְטוּ זֶען אַז דֶער תַּלְמוּד תּוֹרָה וֶועט נִישְׁט הָאבְּן קַיין קִיוּם.


אִיךְ וֶועל מְחַיֵיב זַיין דִי אַלֶע וָואס זֵיי הָאבְּן גֶעמוּזְט פַארְמַאכְן תַּלְמוּד תּוֹרָה'ס אָדֶער יְשִׁיבוֹת וְכוּ' וְכוּ', אִיךְ הָאבּ זִיךְ אַרַיינְגֶעצוֹיגְן אִין אַ שְׁטֶעטְל וָואס הֵייסְט יַבְנְאֵל, חִיצוֹנִיוּת אִיז דָאס דִי שֶׁענְסְטֶע פְּלַאץ אִין גַאנְץ אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל, אָבֶּער בִּפְּנִימִיוּת אִיז דָארְטְן דָאס אַרְגְסְטֶע פְּלַאץ אִין אֶרֶץ יִשְׂרָאֵל, וָוארוּם דָארְטְן הָאט מֶען מַעֲבִיר גֶעוֶוען עַל הַדַת צְוֵויי הֵיילִיגֶע עֵדוֹת, דִי תֵּימָנֶ'ער אִידְן, אוּן דִי תּוּנִיסֶ'ער אִידְן, דָארְטְן הָאט מֶען זֵיי אָפְּגֶעשְׁנִיטְן דִי פֵּיאוֹת, דָארְטְן אִיז גֶעוֶוען זֵייעֶר אוֹשְׁוִויץ וְכוּ' וְכוּ', אוּן דַיְיקָא דָארְטְן הָאבּ אִיךְ אוֹיפְגֶעשְׁטֶעלְט אַ קְהִילָה קְדוֹשָׁה וָואס צֵיילְט זִיךְ שׁוֹין מֶער פוּן דְרֵיי הוּנְדֶערְט מִשְׁפָּחוֹת, אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה, אַ מֵיידְל שׁוּלֶע, אַ יְשִׁיבָה קְטַנָה, אַ יְשִׁיבָה גְדוֹלָה, אַ כּוֹלֵל, אוּן אַ כּוֹלֵל לְהוֹרָאָה, אִין תַּלְמוּד תּוֹרָה אוּן אִין מֵיידְל שׁוּלֶע אוּן אִין קִינְדֶערְגַארְטְן הָאבְּן מִיר שׁוֹין הֶעכֶער זִיבְּן הוּנְדֶערְט קִינְדֶער.


דִי רִשְׁעוּת אוּן דִי אַכְזָרִיוּת וָואס מִיר שְׁטֵייעֶן דָארְטְן אוֹיס פוּן רְשָׁעִים אַרוּרִים, אִיז נִישְׁט צוּ בַּאשְׁרַייבְּן, עֶס קְרֶענְקְט זֵיי וִוי זֵיי זֶעעֶן לֶעכְטִיגֶע קִינְדֶערְלֶעךְ מִיט לַאנְגֶע פֵּיאוֹת, אִינְגֶעלַייט מִיט שְׁטְרַיימְל אוּן בֶּעקֶעטְשֶׁע מִיט וַוייסֶע זָאקְן שַׁבָּת, אוּן פְרוֹיעֶן אָפְּגֶעשָׁארְן וְכוּ', אוּן מִיט דִי גְרֶעסְטֶע צְנִיעוּת, דָאס בְּרֶענְט זֵיי גֶעפֶערְלִיךְ, אוּן זֵיי הֶערְן נִישְׁט אוֹיף שׁוֹין פִינְף אוּן צְוָואנְצִיג יָאר צוּ טוּן דִי אַרְגְסְטֶע רִשְׁעוּת וָואס מֶען קֶען זִיךְ נִישְׁט פָארְשְׁטֶעלְן, אָבֶּער מִיט עַקְשָׁנוּת וְכוּ', אוּן מִיט רְצוֹנוֹת וְכוּ', הָאט אוּנְז דֶער הֵיילִיגֶער רֶבִּי גֶעלֶערְנְט קֶען מֶען אַלֶעס דוּרְךְ בְּרֶעכְן, [דַאכְט זִיךְ מִיר אַז דוּ הָאסְט דָאס גֶעזֶען מִיט דַיין אֵייגֶענֶע אוֹיגְן, דָאס אִיז נִישְׁט קַיין חָלוֹם אוּן פַאנְטַאזִיעֶ].


דִי רְשָׁעִים אַרוּרִים הָאבְּן אוּנְז נִישְׁט גֶעלָאזְט בּוֹיעֶן אַ בֵּית מֶדְרָשׁ אִיבֶּער צְוָואנְצִיג יָאר, גֶעהַאלְטְן אִין אֵיין מַסֶרְ'ן, דִי תַּלְמוּד תּוֹרָה אוּן דִי מֵיידְל שׁוּלֶע אִיז אִין צוּבְּרָאכֶענֶע קַארַאוַואנֶען [בַּארַאקְן] אַזוֹי וִוי אִין אוֹשְׁוִויץ, וִוינְטֶער רֶעגְנְט אַרַיין, זוּמֶער וֶוערְט מֶען פַארְבְּרֶענְט פוּן דִי הִיץ, נָאךְ גְרוֹיסֶע אוּן שְׁוֶוערֶע מִשְׁפָּטִים הָאבְּן מִיר בַּאקוּמֶען לַאנְד לֶעבְּן בֵּית עַלְמִין, וִוי מִיר הָאבְּן אַוֶועקְגֶעשְׁטֶעלְט דִי קַארַאוַואנֶען [בַּארַאקְן] עֶס לָאזְט זִיךְ נִישְׁט גְלֵייבְּן בִּיז מֶען זֶעט עֶס נִישְׁט מִיט דִי אוֹיגְן, פוּנְדֶעסְטְוֶועגְן מִיט שְׁטַארְקֶע רְצוֹנוֹת אוּן כִּיסוּפִין דוּרְכְצוּבְּרֶעכְן דִי קְלִיפָּה פוּן דִי טָמֵא'נֶע אַפִּיקוֹרְסִים, דָאס הָאט זִיךְ אַלֶעס גֶעלוֹינְט.


אַזוֹיפִיל בִּין אִיךְ גֶעוָואר גֶעוָוארְן מִיט מַיין קוּמֶען אִין יַבְנְאֵל, דָאס וֶוער הָאט אַ יַד אִין מַעֲבִיר זַיין עַל הַדַת אֲחֵינוּ בְּנֵי יִשְׂרָאֵל מֵעֵדוֹת הַמִזְרָח דִי סְפַרְדִישֶׁע אִידְן, נָאר דִי פַארְדָארְבֶּענֶע רַע-בָּנִים, וָואס זֶענֶען קַלִים וְרֵיקִים וּפּוֹחֲזִים, עַמֵי אֲרַצִים גְמוּרִים, אוּן זֵיי הָאבְּן אַ יַד אִין אַלֶע גְזֵירוֹת, אוּן לֹא בְּחִינָם דֶער טָמֵא מְטוּמָא דָוִד גְרִין פוּן פְּלוֹנְסְק שֵׁם רְשָׁעִים יִרְקָב אִיז גֶעגַאנְגֶען אִין לֶעבְּן אוֹיפְצוּשְׁטֶעלְן אַ פַּארַאט פוּן רַבָּנִים, וָוארוּם עֶר הָאט גֶעוואוּסְט אַז סְפַרְדִישֶׁע אִידְן קֶען מֶען נִישְׁט מַעֲבִיר זַיין עַל הַדַת, נָאר דוּרְךְ רַבָּנִים, וָוארוּם זֵיי הָאט מֶען אוֹיסְגֶעלֶערְנְט אַז מֶען טָאר נִישְׁט רֶעדְן אוֹיף "כְּבוֹד הָרַב", אוּן וָואס עֶר זָאגְט אִיז הֵיילִיג, אוּן לֵיידֶער טְרַאכְטְן זֵיי נִישְׁט אַרַיין וֶוער אִיז יָא אַן עֶרְלִיכֶער רָב, אוּן וֶוער אִיז נִישְׁט אַן עֶרְלִיכֶער רָב, וָואס מִיר הָאבְּן אוֹיסְצוּשְׁטֵיין פוּן דֶעם שְׁטְרָאף [שֶׁקוֹרִין רָב] פוּן שְׁטֶעטְל אִיז נִישְׁט צוּ בַּאשְׁרַייבְּן.


אִיז לֹא בְּחִינָם וָואס דֶער הֵיילִיגֶער סַאטְמַארֶער רֶבִּי זי"ע בַּעַל "דִבְרֵי יוֹאֵל" בְּרֶענְגְט אִין זַיינֶע סְפָרִים דָאס וָואס דַארְפְן דִי אַפִּיקוֹרְסִים רַבָּנִים? אַז סְ'גֵייט זֵיי אַזוֹי אִין לֶעבְּן זֵיי זָאלְן הָאבְּן רַבָּנִים? נָאר זֵיי הָאבְּן גֶעוואוּסְט אַז אָן רַע-בָּנִים וֶועט מֶען נִישְׁט קֶענֶען דִי סְפַרְדִישֶׁע אִידְן מַעֲבִיר זַיין עַל הַדַת, [עֶס אִיז דָא אַסַאךְ מַאֲרִיךְ צוּ זַיין אִין דֶעם, אָבֶּער דָא אִיז נִישְׁט דֶער פְּלַאץ פוּן דֶעם].


עַל כָּל פָּנִים אֲפִילוּ אִין אַזַא מִין פְּלַאץ וואוּ מֶען הָאט מַעֲבִיר גֶעוֶוען עַל הַדַת הָאבּ אִיךְ גֶעקֶענְט דָאס בַּאוַוייזְן וְכוּ', וֶועל אִיךְ מְחַיֵיב זַיין דִי אַלֶע וָואס קֶענֶען נִישְׁט הַאלְטְן אָפְן אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה אָדֶער אַ מֵיידְל שׁוּלֶע. וֶועסְטוּ מֵיינֶען דָאס מִיר הָאבְּן אַ אוֹצָר פוּן גֶעלְט? מוּז אִיךְ דִיר זָאגְן, מִיר זֶענֶען אַלֶע אָרִימֶעלַייט וָואס מֶען קֶען קוֹים דוּרְךְ שְׁטוּפְּן דֶעם וָואךְ וְכוּ' וְכוּ', אוּן פוּנְדֶעסְטְוֶועגְן הָאבְּן מִיר בַּאזוּנְדֶערֶע מְלַמְדִים אוֹיף יֶעדֶע כִּיתָּה, אוּן מִיט אַ שְׁטַארְקְן רָצוֹן אוּן מִיט אַסַאךְ תְּפִלָה הֶעלְפְט אוּנְז דֶער בּוֹרֵא כָּל עוֹלָמִים מִיט וואוּנְדֶערְלִיכֶע נִסִים צוּ בַּאצָאלְן דִי מְלַמְדִים אוּן טִיטְשֶׁערְס, דָאס אִיז לְמַעְלָה מִדֶרֶךְ הַטֶבַע, מֶען קֶען דָאס נִישְׁט מַסְבִּיר זַיין.


קֵיינֶער אִין דֶער וֶועלְט וֶועט דָאס נִישְׁט פַארְשְׁטֵיין, מִיר הָאבְּן נִישְׁט קַיין אֵיין נָדִיב, קַיין אֵיין גְבִיר וְכוּ', אוּן פוּנְדֶעסְטְוֶועגְן הָאבְּן מִיר אַ קִיוּם, נָאר מַחְמַת דֶעם שְׁטַארְקְן רָצוֹן אוּן דֶער מֵיינֶען עֶס אֱמֶת לְשֵׁם שָׁמַיִם.


אִיךְ הָאבּ מַאֲרִיךְ גֶעוֶוען דֶעם בְּרִיוו, וַוייל דוּ הָאסְט מִיר גֶעשְׁרִיבְּן אִיךְ הָאבּ לִיבּ וֶוען מוֹהֲרָא"שׁ זָאגְט מִיר וָואס אִיךְ דַארְף פַארֶעכְטֶען, אוּן וִוי אַזוֹי זִיךְ צוּפִירֶען וְכוּ' וְכוּ', הָאבּ אִיךְ זִיךְ גֶענוּמֶען דִי מִיה אוּן אַבִּיסְל מַאֲרִיךְ גֶעוֶוען, וָואס גְלֵייבּ מִיר אִיךְ הָאבּ נָאכְנִישְׁט אָנְגֶעהוֹיבְּן צוּ שְׁרַייבְּן וָואס אִיךְ דַארְף שְׁרַייבְּן, וָוארוּם אִיךְ זֶע וָואס עֶס טוּט זִיךְ אִין אַנְדֶערֶע תַּלְמוּד תּוֹרָה'ס, וְכוּ', וְכוּ', אִיז נִישְׁט קַיין וואוּנְדֶער וָואס זֵיי דַארְפְן נָאכְדֶעם פַארְשְׁלִיסְן וְכוּ', אוּן זֵיי פַאלְן צַאם וְכוּ'.


דֶער רַמְבַּ"ם זָאגְט (פֵּרֶק ב' מֵהִלְכוֹת תַּלְמוּד תּוֹרָה, הֲלָכָה ג') מְלַמֵד הַתִּינוֹקוֹת שֶׁהוּא מֵנִיחַ הַתִּינוֹקוֹת וְיוֹצֵא אוֹ שֶׁהוּא עוֹשֶׂה מְלָאכָה אַחֶרֶת עִמָהֶן אוֹ שֶׁהוּא מִתְרַשֵׁל בְּלִימוּדָן הֲרֵי זֶה בִּכְלַל אָרוּר עוֹשֶׂה מְלֶאכֶת ה' רְמִיָה לְפִיכָךְ אֵין רָאוּי לְהוֹשִׁיב מְלַמֵד אֶלָא בַּעַל יִרְאָה מָהִיר לִקְרוֹת וּלְדַקְדֵק: דָאס אִיז אַ יְסוֹד הַיְסוֹדוֹת פוּן אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה, וָוארוּם עֶס אִיז נִישְׁט קַיין קִינְדֶער שְׁפִּיל, אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה פַאר קְלֵיינֶע קִינְדֶער דָאס אִיז דִי הֶעכְסְטֶע זַאךְ וָואס עֶס קֶען נָאר זַיין, מֶען אִיז מְחַנֵךְ הֵיילִיגֶע נְשָׁמוֹת וָואס זֵיי זֶענֶען דִי צוּקוּנְפְט פוּן כְּלַל יִשְׂרָאֵל, דָאס טָאר מֶען נִישְׁט נֶעמֶען אַבִּי וֶועמֶען פַאר אַ מְלַמֵד, אָדֶער אַ עוֹזֵר מְלַמֵד, וְכוּ', וִוי סְ'שְׁטֵייט אוֹיךְ אִין שֻׁלְחָן עָרוּךְ (יוֹרֶה דֵעָה, סִימָן רמ"ה, סְעִיף י"ז) וְאֵין לִמְלַמֵד לִנְעוֹר בַּלֵילָה יוֹתֵר מִדַאי שֶׁלֹא יִהְיֶה עָצֵל בַּיוֹם לִלְמוֹד וְכֵן לֹא יִתְעַנֶה אוֹ לַעֲצוֹר בְּמַאֲכָל וּמִשְׁתֶּה אוֹ לֶאֱכוֹל וְלִשְׁתּוֹת יוֹתֵר מִדַאי כִּי כָּל אֵלוּ הַדְבָרִים גוֹרְמִים שֶׁלֹא יוּכַל לְלַמֵד הֵיטֵב וְכָל הַמְשַׁנֶה יָדוֹ עַל הַתַּחְתּוֹנָה וּמְסַלְקִין לֵיהּ.


אִיךְ הָאבּ אוֹיכֶעט גֶעהַאט אַסַאךְ מְלַמְדִים וָואס אִיךְ הָאבּ גֶעמוּזְט אַוֶועק שִׁיקְן אָן רַחֲמָנוּת, זֵיי הָאבְּן גֶעלָאזְט דִי קִינְדֶער אוֹיף הֶפְקֵר אַרוּמְבָּארְדֶעוֶוען וְכוּ', זֵיי הָאבְּן גֶעטוּן אַנְדֶערֶע אַרְבֶּעט אִינְמִיטְן לֶערְנֶען וְכוּ', פַארְשְׁטֵייט זִיךְ אַז אִיךְ הָאבּ זֵיי גֶעמוּזְט אַוֶועקְשִׁיקְן אָן רַחֲמָנוּת, וָוארוּם קִינְדֶערְלֶעךְ זֶענֶען הֵיילִיגֶע נְשָׁמָה'לֶעךְ, דֶעם בּוֹרֵא כָּל עוֹלָמִים'ס פַארְמֶעגְן, אוּן נָאר צוּלִיבּ זֵיי הָאט עֶר אוּנְז גֶעגֶעבְּן דִי תּוֹרָה הַקְדוֹשָׁה אוֹיפְ'ן בַּארְג סִינַי, וִוי דִי חֲזַ"ל זָאגְן (תַּנְחוּמָא, וַיִגַשׁ) בְּשָׁעָה שֶׁבִּקֵשׁ הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא לִיתֵּן אֶת הַתּוֹרָה לְיִשְׂרָאֵל אָמַר לָהֶן תְּקַבְּלוּ תּוֹרָתִי, אָמְרוּ לוֹ הֵן, אָמַר לָהֶן תְּנוּ לִי עָרֵב שֶׁתְּקַיְימוּ אוֹתָהּ אָמְרוּ לוֹ אַבְרָהָם יִצְחָק וְיַעֲקֹב יִהְיוּ עֲרֵבִים, אָמַר לָהֶן אֲבוֹתֵיכֶם הֵן בְּעַצְמָם צְרִיכִים עֲרֵבִים, אַבְרָהָם אָמַר (בְּרֵאשִׁית ט"ו, ח') "בַּמָה אֵדַע", יִצְחָק אָהַב אֶת שׂוֹנְאִי דִכְתִיב (מַלְאָכִי א', ג') "וְאֶת עֵשָׂו שָׂנֵאתִי" יַעֲקֹב אָמַר (יְשַׁעְיָה מ', כ"ז) "נִסְתְּרָה דַרְכִּי", אָמְרוּ לוֹ בְּנֵינוּ יִהְיוּ עֲרֵבִים שֶׁלָנוּ, מִיַד קִבְּלָן הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא וְנָתַן אֶת הַתּוֹרָה לְיִשְׂרָאֵל, שֶׁנֶאֱמַר (תְּהִלִים ח', ג') "מִפִּי עוֹלְלִים וְיוֹנְקִים יִסַדְתָּ עוֹז".


זֶעט מֶען פוּן דֶעם אַז דֶער גַאנְצֶער תּוֹרָה הָאט דֶער בּוֹרֵא כָּל עוֹלָמִים נִישְׁט גֶעוָואלְט גֶעבְּן פַאר אוּנְז, נָאר אִין זְכוּת פוּן אוּנְזֶערֶע קִינְדֶער, אוּן דִי חֲזַ"ל זָאגְן (שַׁבָּת קי"ט:) אֵין הָעוֹלָם מִתְקַיֵים אֶלָא בִּשְׁבִיל הֶבֶל פִּיהֶם שֶׁל תִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן; אִיבֶּערְדֶעם, אוֹיבּ וֶועסְטוּ מִיר פָאלְגְן, וֶועסְטוּ הָאבְּן גְרוֹיס הַצְלָחָה, אַזוֹי וִוי דוּ הָאסְט גֶעהַאט הַצְלָחָה מִיט דִי יְשִׁיבָה.


גֶעדֶענְק גוּט וָואס דֶער הֵיילִיגֶער רֶבִּי הָאט אוּנְז גֶעזָאגְט (סֵפֶר הַמִדוֹת, אוֹת דֶרֶךְ, חֵלֶק ב', סִימָן א') עַל יְדֵי וִוידוּי דְבָרִים גוֹרְמִים שֶׁהַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מַזְמִין מְלַמְדֵי תִּינוֹקוֹת שֶׁלוֹמְדִים בֶּאֱמוּנָה; אִיבֶּערְדֶעם גֶעוואוֹין זִיךְ צוּ, צוּ רֶעדְן צוּם בּוֹרֵא כָּל עוֹלָמִים, אוּן דֶערְצֵייל אִים אַלֶעס אוֹיס אוֹיף פְּרָאסְט אִידִישׁ, וֶועסְטוּ זֶען אַז דוּ וֶועסְט הָאבְּן אוֹיסְטֶערְלִישֶׁע הַצְלָחָה.


אִיךְ הָאבּ מַאֲרִיךְ גֶעוֶוען אַבִּיסְל, אָבֶּער אִיךְ הָאבּ נָאכְנִישְׁט אָנְגֶעהוֹיבְּן צוּ שְׁרַייבְּן וָואס עֶס לִיגְט מִיר אִין פֶעדֶער, וָוארוּם הַאלְטְן אַ תַּלְמוּד תּוֹרָה אִיז פוּן דִי הֶעכְסְטֶע זַאכְן בַּיי כְּלַל יִשְׂרָאֵל, אוּן בִּפְרַט הַיינְט וָואס דֶער דוֹר אִיז אַזוֹי הֶפְקֵר וְכוּ', אוּן מֶען קֶען זֶען אַלֶע שְׁמוּץ וְכוּ', אוּן עֶקְלְהַאפְטִיגֶע זַאכְן וְכוּ', אִיז דִי שְׁוֶוערְסְטֶע זַאךְ צוּ הַאלְטְן אַ עֶרְנְסְטֶע תַּלְמוּד תּוֹרָה אוּן אַ מֵיידְל שׁוּלֶע.


קוּם אִין יַבְנְאֵל, וֶועסְטוּ זֶען וָואס מֶען קֶען בַּאוַוייזְן נָאר מִיט רְצוֹנוֹת וְכִּיסוּפִים אוּן מִיט אַסַאךְ תְּפִילוֹת.


זָאלְסְט הָאבְּן אַ לֶעכְטִיגְן טָאג אוּן פְרֵיילִיכְן תָּמִיד".

#45 - קען מען פשוט זאגן די ווערטער פון תורה?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד, וויכוחים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


יישר כח פאר אלע חיזוק און שיעורים וואס זענען מיר אלעמאל מחזק, ספעציעל יעצט ווען די גאנצע וועלט גייט דורך אזא שווערע צייט.


איך האב געהערט צוויי אידן זיך טענה'ן איבער'ן סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן, איינער האט געזאגט אז דאס מיינט פשוט צו זאגן בלויז די ווערטער, און דער צווייטער האט געהאלטן אז מ'דארף יא פרובירן צו פארשטיין וואס מ'לערנט, נאר אויב קומט מען צו א שווער שטיקל וואס מ'פארשטייט נישט, זאל מען נישט בלייבן שטיין דארט, נאר זיך רוקן ווייטער.


וויל איך וויסן וואס דער אמת איז וועגן דעם, און אויך צי דער דרך הלימוד איז טאקע געמאכט פאר יעדן איינעם, אדער נאר פאר איינעם וואס קענען נישט לערנען אויף אן אנדערן אופן.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת אחרי-קדושים, ז' אייר, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וואס דארפסטו זיך טענה'ן מיט אנדערע? וואס דארף דיר אנגיין וואס אנדערע זאגן? א קלוגער מענטש טוט וואס איז גוט פאר אים, עס אינטערעסירט אים נישט וואס דער זאגט און וואס יענער זאגט; פרעג איך דיר, פארוואס דארפסטו זיך מבלבל זיין פון אנדערע? נאך אביסל וועלן מיר דארפן איבער לאזן די וועלט, דעמאלט וועט מען זען דאס ווארהייט און גרויסקייט פון דעם רבינ'ס דרך הלימוד (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו).


מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט אין די צוואה (אות יג): "וּכְשֶׁתַּגִיעוּ לְעוֹלָם הָאֱמֶת אָז תִּיוָכְחוּ צִדְקַת 'סֵדֶר דֶּרֶךְ הַלִימוּד' שֶׁל רַבֵּינוּ זַ"ל", ווען איר וועט ארויף קומען אויף יענע וועלט וועט איר זיך איבערצייגן די ווארהייט פונעם הייליגן רבינ'ס 'סדר דרך הלימוד'; "וְעַל כֵּן מַה וְלָמָּה לָכֶם לְהִתְוַכֵּחַ?" דעריבער זאלט איר זיך נישט טענה'ן מיט קיינעם, "טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב הַשֵּׁם", פרובירט אליינס אויס דעם דרך הלימוד וועט איר זען ווי זיס און געשמאק דער אייבערשטער איז, "הַרְגִילוּ עַצְמְכֶם לָזֶה וְאָז תִּרְאוּ וְתִּרְגְשׁוּ כָּל מִינֵי טַעֲמִים בְּחַיֵּיכֶם", געוואוינט אייך צו צו לערנען לויט דעם סדר דרך הלימוד, דעמאלט וועט איר זען און שפירן אלע טעמים אויף די וועלט, "כִּי הַתּוֹרָה הִיא חִיוּתֵנוּ בָּעוֹלָם הַזֶה וּבָעוֹלָם הַבָּא, חִיוּת גַּשְׁמִי וְחִיוּת רוּחְנִי", ווייל די תורה איז אונזער לעבן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, די תורה געבט אונז לעבן סיי בגשמיות און סיי ברוחניות, "אַשְׁרֵי מִי שֶׁאֵינוֹ מַטְעֶה עַצְמוֹ בָּזֶה הָעוֹלָם כְּלָל, וְיוֹדֵעַ אַשֶׁר עִיקָר הַלִימוּד הוּא רַק לַעֲשׂוֹת רְצוֹנוֹ יִתְבָּרַךְ וְלוֹמֵד עַל מְנָת לְקַיֵים מִצְווֹתָיו יִתְבָּרַךְ וְלַעֲשׂוֹת נַחַת רוּחַ לוֹ יִתְבָּרַךְ", וואויל איז דעם מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן און ווייסט אז דער עיקר לימוד התורה איז צו טון דעם רצון פונעם אייבערשטן, עיין שם.


ווען א מענטש לערנט תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט איז דאס זייער טייער ביים אייבערשטן. דער זוהר הקדוש זאגט (קדושים פה:): "וּמַאן דְּתִיאוּבְתֵּיה לְמִלְעֵי בְּאוֹרַיְיתָא", ווער עס וויל לערנען די הייליגע תורה, "וְלָא אַשְׁכַּח מַאן דְּיוֹלִיף לֵיהּ", און ער האט נישט ווער עס זאל אים אויסלערנען און געבן צו פארשטיין וואס ער לערנט, "וְהוּא בִּרְחִימוּתָא דְּאוֹרַיְיתָא, לָעֵי בָּהּ, וּמְגַּמְגֵּם בָּהּ בְּגִמְגוּמָא דְּלָא יָדַע", אבער וויבאלד ער האט ליב צו לערנען, לערנט ער אן פארשטיין, "כָּל מִלָּה וּמִלָּה סַלְּקָא", זאל ער וויסן אז יעדעס ווארט תורה וואס ער לערנט אן פארשטיין גייט ארויף אויבן אין הימל, "וְקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא חָדֵּי בְּהַהִיא מִלָּה", און דער אייבערשטער פריידט זיך מיט דעם. "וְקַבִּיל לָהּ", דער אייבערשטער נעמט די ווערטער, "וְנָטַע לָהּ סָחֲרָנֵיהּ דְּהַהוּא נַחֲלָא", און ער פלאנצט איין די ווערטער אויבן אין הימל ארום א טייך, "וְאִתְעָבִידוּ מֵאִלֵּין מִלִּין אִילָנִין רַבְרְבִין", און עס ווערט פון די ווערטער גרויסע ביימער, "וְאִקְרוּן עַרְבֵי נַחַל", וואס מען רופט זיי אן 'ערבות', אזוי ווי עס שטייט (משלי ה, יט): "בְּאַהֲבָתָהּ תִּשְׁגֶּה תָמִיד", פון ליבשאפט צו די תורה לערנט ער שטענדיג, אפילו מיט גרייזן.


וואס זאל איך דיר זאגן, יעדן טאג וואס גייט אריבער אן תורה איז מען א גרויסער רחמנות; דאס לעבן גייט פארביי אזוי ווי א שאטן, אזוי ווי דער פסוק זאגט (דברי הימים-א כט, טו): "כַּצֵּל יָמֵינוּ עַל הָאָרֶץ וְאֵין מִקְוֶה", זאגן אויף דעם חכמינו זכרונם לברכה (מדרש בראשית רבה צו, ב): "הַלְּוַאי כְּצִלּוֹ שֶׁל כּוֹתֶל, אוֹ כְּצִלּוֹ שֶׁל אִילָן, אֶלָּא כְּצִלּוֹ שֶׁל עוֹף בְּשָׁעָה שֶׁהוּא עָף", הלואי זאלן אונזערע טעג זיין אזוי ווי א שאטן פון א וואנט וואס נעמט אביסל צייט ווי לאנג עס גייט אריבער, אדער ווי א שאטן פון א בוים, אבער אז מען קוקט גוט זעט מען אז דאס לעבן פונעם מענטש איז ניטאמאל ווי אזא שאטן נאר עס פליט אדורך אזוי ווי די שאטן פון א פייגל וואס פליט.


וואויל איז דעם וואס פאלגט דעם רבי'ן בתמימות ופשיטות, דורכדעם וועט ער זוכה זיין צו קומען צו די גרעסטע מדריגות. אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שנד): "עַל שְׁנֵי כִּתּוֹת אֲנָשִׁים יֵשׁ לִי רַחֲמָנוּת גָּדוֹל עֲלֵיהֶם", אויף צוויי גרופעס מענטשן האב איך גרויס רחמנות, "עַל אֵלּוּ אֲנָשִׁים שֶׁהָיוּ יְכוֹלִים לְהִתְקָרֵב אֵלַי וְאֵינָם מִתְקָרְבִים", אויף די וואס האבן געקענט מקורב ווערן צו מיר און ווערן נישט מקורב, "וְעַל אֵלּוּ הַמְקֹרָבִים אֵלַי וְאֵינָם מְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי", און אויף די וואס זענען מקורב צו מיר און פאלגן מיך נישט; "כִּי אֲנִי יוֹדֵעַ, שֶׁיִּהְיֶה עֵת, בְּעֵת שֶׁיִּהְיֶה הָאָדָם מֻנָּח עַל הָאָרֶץ עִם רַגְלָיו אֶל הַדֶּלֶת, אָז יִסְתַּכֵּל עַל עַצְמוֹ הֵיטֵב, וְיִתְחָרֵט מְאֹד מְאֹד עַל שֶׁלֹּא זָכָה לְהִתְקָרֵב אֵלַי, אוֹ שֶׁלֹּא קִיֵּם אֶת דְּבָרַי. כִּי אָז יֵדְעוּ שֶׁאִם הָיוּ מְקֹרָבִים אֵלַי וּמְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי, לֹא הָיָה שׁוּם דַּרְגָּא בָּעוֹלָם שֶׁלֹּא הָיִיתִי מְבִיאָם לְאוֹתָהּ הַמַּדְרֵגָה, אֲבָל לֹא יוֹעִיל אָז", ווייל עס וועט קומען א צייט ווען דער מענטש וועט ליגן מיט די פיס צום טיר, דאס מיינט ווען מען וועט שטארבן – (וואס דעמאלט לייגט מען אראפ דעם מענטש אויף דער ערד מיט די פיס אויסגעדרייט צום טיר), און דער מענטש וועט זיך דעמאלט אנקוקן ווי אזוי ער זעט אויס, און ער וועט חרטה האבן, טראכטנדיג: 'פארוואס האב איך נישט געפאלגט דעם רבי'ן? ווען איך וואלט ווען געפאלגט דעם רבי'ן וואלט איך זוכה געווען צוצוקומען צו די גרעסטע מדריגות אויף די וועלט', אבער עס וועט שוין זיין צו שפעט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#44 - ווי אזוי קען איך זיך באדאנקען פאר די הערליכע לעבן וואס כ'האב באקומען?
לימוד התורה, הכרת הטוב, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל זיך זייער באדאנקען אויף די געוואלדיגע שיעורים וואס העלפן מיר אזויפיל אין לעבן אין אלע הינזיכטן, זייט איך האב אנגעהויבן הערן די שיעורים, מיט בערך א האלב יאר צוריק, האט זיך מיין גאנצע לעבן געטוישט צום גוטן, איך האב פשוט אנגעהויבן לעבן.


ספעציעל דארף איך זיך באדאנקען פאר די וואונדערליכע סדר דרך הלימוד. אלס בחור אין ישיבה גדולה האב איך ליידער כמעט נישט געעפנט קיין גמרא, נאך די חתונה האב איך פרובירט צו מאכן א שיעור מיט א חברותא יעדע נאכט, אבער ס'איז אלץ געווען פארשידענע סיבות און שטערונגען אז מיר האבן נישט געקענט לערנען געהעריגע, זייט דעמאלט האב איך שוין אנגעהויבן 6 מסכתות, אבער קיין איינס האב איך נישט זוכה געווען צו ענדיגן.


ביז ווען דער אייבערשטער האט רחמנות געהאט אויף מיר און איך האב געטראפן די דרשות פונעם ראש ישיבה שליט"א און איך האב מחליט געווען צו פאלגן, און דעם שבת גייט איך אי"ה פראווען א גרויסע סיום אויף מסכת ברכות!


איך בין שוין 24 יאר אלט, און דאס איז די ערשטע מאל אין מיין לעבן וואס איך ענדיג א מסכתא פון דעקל צו דעקל. אין צוגאב צו דעם וואס איך בין זאג תהלים יעדן טאג, און איך בין מעביר סדרה. לעצטנס האב איך געטראפן א מפיץ וואס האט מיר געגעבן אויך ספרים און קונטרסים, און איך בין זיך ממש מחי'.


איך קען נישט גענוג זיך באדאנקען אויף די שיינע זיסע לעבן וואס איך האב באקומען פון אייך.


א גרויסן יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' לסדר טהרה, כ"ו ניסן, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


יישר כח פאר דעם שיינעם בריוו וכו'.


וויסן זאלסטו אז דער דרך הלימוד איז נישט מיין דרך הלימוד, דאס איז פון הייליגן רבי'ן; דער יישר כח קומט זיך פאר'ן רבי'ן און באזונדער פאר מוהרא"ש וואס האט דאס אנטפלעקט פאר די וועלט.


ווער עס הייבט אן צו לערנען אויף דעם וועג עפנט זיך אויף פאר אים א נייע וועלט; מען זעט אז עס איז דא פאר יעדן איינעם א וועג צו לערנען און צו ענדיגן די גאנצע תורה. אפילו מען פארשטייט נישט אין אנהייב וואס מען לערנט לערנט מען ווייטער אן פארשטיין ביז מען איז זוכה צו פארשטיין, אזוי ווי דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד - לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין, מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת סג.) אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל מען לערנען צו פארשטיין, ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


עס איז נישט שייך צו פארשטיין דעם דרך הלימוד, מען דארף עס אויספרובירן; אז מען פרובירט דאס אויס איז ממש מחי' נפשות. מען הייבט אן לערנען און מען שטעלט זיך נישט אפ פאר גארנישט אויף דער וועלט, ווייל געווענליך ווען מען לערנט וויל מען פארשטיין און אז מען פארשטייט נישט ווערט מען צעבראכן און מען הערט אויף לערנען, דעריבער האט דער רבי זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין.


ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען. זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט, אנדערש איז ווען דער מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, אזוי ווי דער רבי האט געוואלט, אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#43 - ווי אזוי לערנט מען שלחן ערוך אויפ'ן סדר דרך הלימוד?
הלכה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


צום ערשט א גרויסן יישר כח פאר אלע חיזוק וואס איך באקום פון די דרשות, ובפרט יעצט ווען איך לערן שוין א שטיק צייט אויפ'ן סדר דרך הלימוד, איך בין מעביר סדרה יעדן טאג, און שוין געענדיגט עטליכע מסכתות הש"ס, א גרויסן יישר כח.


איך האב געוואלט פרעגן ווי אזוי מ'לערנט שלחן ערוך אויפ'ן סדר דרך הלימוד, יעצט וויל איך לערנען הלכות פסח, און איך ווייס נישט אויב איך זאל לערנען בלויז מחבר רמ"א, אדער מיט משנה ברורה, אדער נאר מיט באר היטב, ווייל איך האב נישט צופיל צייט פאר דעם.


א גרויסן יישר כח.

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת צו, ו' ניסן, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר,


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער הייליגער רבי האט זייער מקפיד געווען מען זאל לערנען שלחן ערוך יעדן טאג, אזוי ווי ער האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן  כט): "כָּל אִישׁ יִשְׂרְאֵלִי מְחֻיָּב לִלְמֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם פּוֹסְקִים וְלֹא יַעֲבֹר, וְאַף אִם הוּא אָנוּס וְאֵין לוֹ פְּנַאי, יִלְמַד עַל כָּל פָּנִים אֵיזֶה סְעִיף 'שֻׁלְחָן עָרוּךְ' בְּאֵיזֶה מָקוֹם שֶׁהוּא, אֲפִילּוּ שֶׁלֹּא בִּמְקוֹמוֹ שֶׁהוּא עוֹמֵד עַתָּה בְּשֻׁלְחָן עָרוּךְ, כִּי צָרִיךְ לִלְמֹד אֵיזֶה דִּין בְּשֻׁלְחָן עָרוּךְ בְּכָל יוֹם וָיוֹם כָּל יְמֵי חַיָּיו", יעדער איד דארף לערנען יעדן טאג שלחן ערוך חק ולא יעבור, אפילו מען האט נישט קיין צייט מען איז אן אונס, דאך זאל מען לערנען א סעיף אין שלחן ערוך אפילו שלא כסדרן, ווייל יעדער איד מוז לערנען יעדן טאג פון זיין לעבן שלחן ערוך - זאל זיין וואס זאל זיין, "וּכְשֶׁאֵינוֹ אָנוּס יִלְמַד כְּסֵדֶר כָּל הָאַרְבָּעָה 'שֻׁלְחָן עָרוּךְ' מִדֵּי יוֹם בְּיוֹמוֹ, וּכְשֶׁיִּגְמֹר וִיסַיֵּם הָאַרְבָּעָה 'שֻׁלְחָן עָרוּךְ' יַחֲזֹר וְיַתְחִיל לְלָמְדָם כְּסֵדֶר, וְכֵן יִנְהַג כָּל יְמֵי חַיָּיו", און ווען ער איז נישט קיין אונס זאל ער זען צו לערנען אויף א סדר, יעדן טאג אביסל, ביז ער וועט ענדיגן גאנץ שלחן ערוך, און נאכדעם זאל ער אנהייבן נאכאמאל שלחן ערוך. אזוי זאל מען זיך פירן א גאנץ לעבן.


עס איז כדאי צו האבן צוויי שיעורים אין שלחן ערוך; דער רבי האט געוואלט מען זאל האבן צוויי שיעורים אין הלכה, איין שיעור אין שלחן ערוך הקטנים - דאס איז "מחבר און רמ"א", און נאכדעם נאך א שיעור אין שלחן ערוך הגדולים - א שיעור אין שלחן ערוך מיט אלע פוסקים וואס זענען געדרוקט ארום דעם שלחן ערוך: טורי זהב, מגן אברהם וכו'. מאך זיך צוויי שיעורים, איין שיעור מחבר רמ"א; אנשי שלומינו פירן זיך צו לערנען יעדן טאג מיט טלית ותפילין דרבינו תם אביסל הלכה, דאס פלעגט זיין דער סימן פון א ברסלב'ער חסיד – אז ער האלט אין טלית בייטל א קליינעם 'שלחן ערוך'. די אנדערע שיעור זאלסטו לערנען לויט'ן סדר אין שלחן ערוך מיט אלע נושאי כלים ביז הלכה למעשה, און פאר א יום טוב זאלסטו לערנען די הלכות פונעם יום טוב.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.


א פרייליכן יום טוב.

#42 - ענדערש לערנען שנעל און אסאך, אדער ענדערש ווייניגער און קלארער?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


א גרויסן יישר כח פאר די שיעורים, איך הער לעצטנס אסאך שיעורים, און ס'האט מיר פיל געהאלפן אין לעבן, ספעציעל פאר שלום בית, און דער סדר דרך הלימוד וואס האט מיר געמאכט צוריק עפענען די הייליגע תורה און אנהויבן לערנען פלייסיג.


אויך וויל איך דערציילן איבער א בחור וואס איך קען, וואס צוויי פון זיינע ברידער זענען ליידער אוועקגעפאלן פון אידישקייט, און ער האט שוין אויך געהאלטן אויפ'ן וועג אהין, ער האט זיך ארומגעדרייט ליידיג אן קיין שום תוכן, און נאר געווען פארנומען זיך צו קריגן מיט די הנהלה פון זיין ישיבה. און לעצטנס איז ער געוואויר געווארן פון די שיעורים, און זיין לעבן האט זיך ממש אינגאנצן געטוישט פון הימל ביז ערד, ער האט אנגעהויבן זאגן משניות, גמרא, מעביר סדרה זיין, און אזוי ווייטער. איך מיין אז פאר דעם בחור אליין האט זיך שוין געלוינט דעם גאנצן טעלעפאן ליין.


יעצט צו מיין שאלה, איך האב אנגעהויבן לערנען גמרא אויפ'ן סדר דרך הלימוד, אבער יעדע שטיק צייט קומט מיר אריין מחשבות אז איך קען יא פארשטיין, און אזוי גייט עס אז איך לערן שנעל א דריי בלאט, און נאכדעם הויב איך אן לערנען אביסל שטייט פאר איין בלאט, און נאכדעם ווער איך נערוועז און איך רוק זיך ווייטער שנעל דריי בלאט, און נאכדעם ווייטער אביסל שטייט, און אזוי גייט עס נאכאמאל און נאכאמאל, און איך ווער אינגאנצן צעמישט ווי אזוי איך זאל זיך אומגיין, ווייל איך וויל יא קענען אנקומען אסאך בלעטער. וואס זאל איך טון?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ויקרא, כ"ז אדר, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


מאך זיך צוויי שיעורים. איין שיעור זאלסטו לערנען שטייטליך; זאלסט פרובירן צו פארשטיין וואס דו לערנסט, אזוי ווי דער רבי האט געזאגט מען זאל האבן א שיעור יעדן טאג צו לערנען בעיון, פארשטייט זיך נישט צו שטארק קוועטשן נאר פרובירן צו פארשטיין.


נאכדעם זאלסטו זיך מאכן שיעורים צו לערנען בגירסא אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון רבי'ן וואס האט אונז געזאגט מען זאל לערנען אסאך אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, מען זאל זאגן די ווערטער פון די תורה. אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד - לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה (עיין שבת סג.): 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: "גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


רבי נתן זאגט דארט ווייטער: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


"אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל - בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ וּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים, און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה. עיי"ש.


אז דו וועסט האבן באזונדערע שיעורים וועסטו נישט ווערן מבולבל וכו', דו וועסט זיין מסודר און דו וועסט זוכה זיין אנצוקומען צו לערנען די גאנצע תורה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#41 - זאל איך ענדערש לערנען בעיון, אדער ענדערש שנעל?
לימוד התורה, מלמדים, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


צום ערשט וויל איך זיך באדאנקען אויף די געוואלדיגע חיזוק וואס איך הער שוין פאר עטליכע חדשים, עס האט מיר ממש געטוישט מיין לעבן.


איך האב א זאך וואס לאזט מיר נישט קיין מנוחה, כלל ישראל האט לעצטנס אנגעהויבן ש"ס על הסדר, און דאס האט מיר געצויגן אויך אנצוהויבן לערנען א בלאט גמרא יעדן טאג, איך ווייס אויך פונעם סדר דרך הלימוד וואס דער הייליגע רבי האט אונז געגעבן אז מ'קען לערנען גמרא אפילו מ'זאגט בלויז די ווערטער, איך בין אבער נאכאלץ מסופק אויב איך זאל ענדערש לערנען א בלאט גמרא יעדן טאג אפילו אן פארשטיין, אדער ענדערש לערנען אביסל אויף אמאל און יא פרובירן צו פארשטיין.


איך בין א מלמד און איך האב נאר אביסל צייט אין טאג צו לערנען, איך האב נישט קיין צייט פאר צוויי שיעורים, איינס צו לערנען אביסל בעיון און די צווייטע צו זאגן אסאך, וואס זאל איך ענדערש טון.


דערווייל האב איך אנגעהויבן מסכת ברכות צו לערנען א בלאט יעדן טאג, אבער איך בין נישט רואיג אויב איך גיי אויפ'ן ריכטיגן וועג.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת משפטים, כ"ד שבט, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


עס איז נישט קיין סתירה, מען קען טון ביידע; אפילו א מלמד האט גענוג און נאך צייט צו טון ביידע, סיי לערנען אסאך אויפ'ן סדר דרך הלימוד און אויך האבן א שיעור בעיון. אינעם זעלבן שיחה וואו דער רבי זאגט מען זאל לערנען שנעל אפילו מען פארשטייט נישט, זאגט דער רבי (שיחות הר"ן סימן עו): "גַּם צְרִיכִין לִלְמֹד אֵיזֶה שִׁעוּר בַּיּוֹם, בִּקְצָת עִיּוּן", א מענטש זאל אויך האבן א שיעור צו לערנען בעיון אביסל יעדן טאג.


לערן ווי אזוי עס קומט דיר אויס בעסער; קענסט לערנען שנעל, קענסט לערנען בעיון, דער עיקר זאלסטו זען זיך נישט צו לאזן נארן, עס זאל נישט אריבער גיין א טאג אן לערנען די הייליגע תורה. ווען עס קומט צו גשמיות דארט לאזט זיך דער מענטש נישט נארן, קיינער גייט נישט שלאפן הונגעריגערהייט, אז מען האט נישט קיין פיש און פלייש וועט מען עסן גרינצייג און דאס גלייכן, אזוי דארף א מענטש זיך פירן מיט לערנען תורה, זיך נישט לאזן נארן; נישט טראכטן 'מארגן וועל איך זיין אויסגערוט וועל איך דעמאלט לערנען', 'קומענדיגע וואך וועל איך זיין מער מסודר וועל איך נעמען א חברותא', 'דעם קומענדיגן חודש ווען אלעס וועט אריבערגיין וכו' הויב איך אן מיט א פרישקייט צו לערנען', 'דעם אנדערן יאר וועל איך אנהויבן לערנען', דאס מיינט זיך גענאר'ט; וואלט דער מענטש געלערנט אויפ'ן סדר דרך הלימוד, ער וואלט נישט געקוקט אויף דעם אויב ער פארשטייט יא אדער ער פארשטייט נישט, דאן וואלט ער זוכה געווען צו לערנען יעדן טאג און ער וואלט זוכה געווען אנצוקומען אזויפיל לערנען וואס א צווייטער קומט בכלל נישט אן דורכאויס דעם גאנצן לעבן. ביי אים וועט מקוים ווערן דער פסוק (משלי לא, כה): "עֹז וְהָדָר לְבוּשָׁהּ, וַתִּשְׂחַק לְיוֹם אַחֲרוֹן"; וואס די הייליגע חכמינו זכרונם לברכה דרש'נען אויף דעם (שמות רבה נג, ב): "אֵימָתַי הַתּוֹרָה מְשַׂחֶקֶת?" ווען לאכט די תורה צום מענטש, ווען זעט דער מענטש וואס ער האט אלץ געטון אין זיין לעבן? "הֱוֵי לְיוֹם אַחֲרוֹן", ביים לעצטן טאג; דעמאלט וועלן אפיר קומען אלע פרקים משניות און דפים גמרא, דעמאלט וועט מען זען די ווארהייט פונעם סדר דרך הלימוד; דאס גרויסקייט פון די וואס האבן געפאלגט דעם רבי'ן בתמימות ופשיטות.


זיי זיך נישט מבלבל פון קיינעם; דו זיי ממשיך מיט'ן לערנען יעדן טאג כאטשיג א בלאט גמרא אפילו אן פארשטיין, ווען מען וועט דיר באגלייטן ביי דיין לויה וועט מען טראגן א ספר תורה, מען וועט נישט טראגן סתם אן ארון פון א נפטר, עס וועט זיין אן ארון הקודש, א ארון מלא ספרים; עס וועט ליגן אינעם ארון: חֲמִשָּׁה חוּמְשֵׁי תּוֹרָה, נְבִיאִים וּכְתוּבִים, שִׁשָּׁה סִדְרֵי מִשְׁנָה, בַּבְלִי, יְרוּשַׁלְמִי, תּוֹסֶפְתָּא, רַמְבַּ"ם, טוּר, שֻׁלְחָן עָרוּך, אלע מִּדְרָשִׁים, זוֹהַר וְתִּקּוּנִים, כָּל סִפְרֵי רַבֵּינוּ וכו', וכו'.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#40 - פארוואס שרייבט מוהרא"ש אזוי שארף אין זיין צוואה?
צדיקים, מוהרא"ש, קשיות, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין זיך מחיה מיט די חיזוק פונעם ראש ישיבה וואס האלט מיר ממש ביים לעבן, איך האב אנגעהויבן לעבן, און איך האב אנגעהויבן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד.


איך האב אבער א זאך וואס שטערט מיר זייער, דאס וואס איך האב געליינט אין די צוואה פון מוהרא"ש וואו ער שרייבט זייער שארף אויף די אלע וואס האבן אים געטשעפעט, אז דער אייבערשטער ווער נקמה נעמען אין זיי, און אזוי ווייטער. ווי אזוי קען א צדיק רעדן אזוי? צו וועלן זען שלעכטס ביי אנדערע אידן? א צדיק איז דא צו משפיע זיין נאר גוטס פאר יעדן.


איך מיין גארנישט פערזענליך, אבער ס'איז מיר שווער אנצוגיין מיט'ן לערנען אויף סדר דרך הלימוד צוליב די קשיות וואס איך האב אויף מוהרא"ש, ובפרט אויף דעם וואס ער שרייבט אין זיין צוואה.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת יתרו, י"ד שבט, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וויסן זאלסטו אז א צדיק וויל נישט זען שלעכטס ביי אנדערע אידן, א צדיק וויל משפיע זיין פאר אלע אידן נאר גוטס; עס גייט אים אין לעבן אז אידן זאלן האבן נאר גוטס.


דער צדיק האט אזא שטארקע כח אז ער קען צוריק ברענגען די גאנצע וועלט צום אייבערשטן, וואס טוט דער ס"מ? ער האט זייער מורא אויב דער צדיק וועט אנטפלעקט ווערן, ווייל דעמאלט וועלן דאך אלע אידן צוריק קומען צום אייבערשטן, דערפאר מאכט ער מען זאל רעדן שלעכטס אויפ'ן צדיק, אזוי האלטן זיך מענטשן צוריק פון מקורב ווערן צו אים; ער פארשטעלט דעם צדיק וואס קען צוריק ברענגען יעדן איינעם צום אייבערשטן, אפילו מענטשן וואס זענען שוין זייער ווייט, אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן רנא): "יֵשׁ לְאֵל יָדִי לְהַחֲזִיר כָּל הָעוֹלָם כֻּלּוֹ לְמוּטָב", איך קען צוריק ברענגען די גאנצע וועלט צום אייבערשטן, "וְלֹא בִּלְבַד אֲנָשִׁים פְּשׁוּטִים", נישט נאר פשוט'ע מענטשן קען איך צוריק ברענגען צום אייבערשטן, "אֶלָּא אֲפִלּוּ צַדִּיקִים וַאֲנָשִׁים גְּדוֹלִים אֲנִי יָכוֹל לְהַחֲזִירָם לְמוּטָב", איך קען צוריק ברענגען אלע גרויסע צדיקים צום גוט'ן וועג; קומט עמלק און מאכט ליצנות אויף די אמת'ע צדיקים, אלעס נאר צו פארשטעלן דעם אמת'ן צדיק.


אז דו וועסט נאכאמאל לערנען די צוואה מיט אן אמת'ע בליק וועסטו זען אז דאס איז בכלל נישט שארף געשריבן, עס איז פול מיט רחמנות; דו וועסט וויינען ווען דו וועסט ליינען די ווערטער וואס מוהרא"ש שרייבט אין די צוואה (צוואת מוהרא"ש, אות יד): "לֹא הָיָה לִי יוֹם אֶחָד טוֹב בְּזֶה הָעוֹלָם - בְּלִי שׁוּם גֻּזְמָא כְּלָל", איך האב נישט געהאט קיין איין גוטן טאג אין מיין לעבן, אן קיין גוזמא, "וּמַמָּשׁ בָּכִיתִי בְּכָל יוֹם וָיוֹם", איך פלעג וויינען יעדן טאג פון מיין לעבן, "מֵרֹב צַעַר וְעַגְמַת נֶפֶשׁ שֶׁסְבָבוּנִי מִבַּיִת וּמִחוּץ", פון די יסורים וואס איז אויף מיר אריבער - סיי פון אינדרויסן און סיי פון שטוב; מיט אלע צרות אין יסורים האט ער נישט אויפגעהערט מחזק זיין אידישע קינדער, טאג און נאכט, נאכט און טאג - האט ער געשריבן ספרים און קונטרסים פאר בחורים און מיידלעך זיי זאלן זיך האבן מיט וואס צו מחזק זיין.


איך האב נאכאמאל אפיר גענומען די צוואה אויפצוזוכן וועלכע שטיקל דיר שטערט, איך ליין און איך וויין זעענדיג וואס מוהרא"ש שרייבט (שם, אות יא): "אִיךְ וִויל אַייךְ זָאגְן דֶעם רֵיינֶעם אֱמֶת, אַז דִי אַלֶע וָואס הָאבְּן גֶעהַאט אַ חֵלֶק אִין דֶעם שְׁלֶעכְטְן נָאמֶען וָואס מֶען הָאט אַרוֹיסְגֶעלָאזְט אוֹיף מִיר, זָאל מְקוּיָם וֶוערְן בַּיי זֵיי דֶער פָּסוּק (תְּהִלִים יב, ד): "יַכְרֵת ה' כָּל שִׂפְתֵי חֲלָקוֹת לָשׁוֹן מְדַבֶּרֶת גְדֹלוֹת, אֲשֶר אָמְרוּ לִלְשׁׂנֵנוּ נַגְבִּיר שְׂפָתֵינוּ אִתָּנוּ מִי אָדוֹן לָנוּ" - זֵיי וֶועלְן אִינְגַאנְצְן פַארְשְׁנִיטְן וֶוערְן. אוּן זֵיי וֶועלְן קֵיינְמָאל נִישְׁט פַארְגֶעבְּן וֶוערְן אוֹיף דָאס וָואס זֵיי הָאבְּן גֶעטוּן, דֶער הֵיילִיגֶער "רְמָ"א" פַּסְקְ'נְט (אוֹרַח חַיִים סִימָן תר"ו) אַז אוֹיבּ מֶען הָאט אַרוֹיסְגֶעלָאזְט אַ שְׁלֶעכְטְן נָאמֶען אוֹיף אַ מֶענְטְשׁ דַארְף מֶען יֶענֶעם נִישְׁט מוֹחֵל זַיין. דֶער "מָרְדְכַי" שְׁרַייבְּט אַז אוֹיבּ מֶען לָאזְט אַרוֹיס אַ שְׁלֶעכְטְן נָאמֶען אוֹיף אַ מֶענְטְשׁ וֶוערְט דָאס קֵיינְמָאל נִישְׁט פַארְגֶעבְּן - "אֵין לוֹ מְחִילָה עוֹלָמִית" עַיֵין שָׁם.


דאס וואס מוהרא"ש שרייבט איז בכלל נישט שארף, דאס איז וואס דוד המלך בעט דעם אייבערשטן (תהילים יב, ד) אז די אלע וואס רעדן שלעכטס אויף צדיקים, זיי פארשפרייטן לשון הרע אויפ'ן צדיק און זענען גורם אז אידישע קינדער זאלן נישט קענען תשובה טון - זאלן נישט האבן קיין חלק אויף די וועלט און אויף יענע וועלט; דו שרייבסט אז דו האסט קשיות אויף מוהרא"ש, איך וויל דיר פרעגן, תהלים האסטו אויך אויפגעהערט זאגן? דוד המלך בעט אין תהלים (שם): "יַכְרֵת ה' כָּל שִׂפְתֵי חֲלָקוֹת, לָשׁוֹן מְדַבֶּרֶת גְּדֹלוֹת, אֲשֶׁר אָמְרוּ לִלְשֹׁנֵנוּ נַגְבִּיר שְׂפָתֵינוּ אִתָּנוּ מִי אָדוֹן לָנוּ", דער אייבערשטער זאל פארשניידן אלע בעלי לשון הרע, זיי זאלן נישט האבן קיין חלק לעולם הבא; האסטו אויפגעהערט צו זאגן תהילים?


קוק ווייטער וואס מוהרא"ש שרייבט, פארוואס איז ער זיי נישט מוחל? פארוואס בעט ער דעם אייבערשטן אז ער זאל זיי פארשניידן: "דִי מֶענְטְשְׁן וֶועלְכֶע הָאבְּן אוֹיף מִיר אַרוֹיסְגֶעלָאזְט דֶעם שְׁלֶעכְטְן נָאמֶען הָאבְּן מִיט דֶעם גֶעמַאכְט אוּן גוֹרֵם גֶעוֶוען אַז טוֹיזְנְטֶער אִידְן זָאלְן נִישְׁט תְּשׁוּבָה טוּן, דִי מֶענְטְשְׁן וָואס הָאבְּן דָאס גֶעטוּן זֶענֶען 'חוֹטְאִים וּמַחְטִיאִים אֶת הָרַבִּים', וָואס נָאר דֶער אֵייבֶּערְשְׁטֶער וֵוייסְט, אוּן עֶר וֶועט זִיכֶער נְקָמָה נֶעמֶען פוּן זֵיי".


א צדיק גייט אין לעבן צוריק צו ברענגען אלע אידן צום אייבערשטן; אים גייט נישט אן אז מען רעדט אויף אים, אים שטערט נישט וואס מען טוט מיט אים, ער איז ביי זיך גארנישט, ער איז בטל ומבוטל צום אייבערשטן, ביים לעבן איז ער שוין ביי זיך "שָׁכֵן לֶעָפָר בְּחַיָּיו", אזוי ווי ער ליגט שוין באגראבן, ער וויל גארנישט, ער דארף גארנישט, ער איז יעדע רגע גרייט צוריק צו גיין צום אייבערשטן, ער וויל איין זאך: 'אלע אידן זאלן זיין באהאפטן צום אייבערשטן'. מוהרא"ש פלעגט זאגן: "מיר גייט נישט אן וואס מען רערט אויף מיר, עס גייט מיר אן אז מען האלט צוריק מענטשן פון תשובה טון; דאס וואס איך שרייב אנטקעגן די וואס רעדן און מאכן חוזק פון מיר, וואס איז נוגע פאר מיר אליינס גייט מיר נישט אן, נאר די מענטשן זענען גורם אז טויזנטער אידן זאלן נישט תשובה טון".


איך וויל דיר פרעגן, וואס וואלסטו געטון ווען דו זעסט מענטשן ווערן דערטראנקען אין וואסער און עס שטייט איינער און ווארפט זיי אויס שטריקן זיי זאלן זיך קענען ראטעווען, קומען לצים און שניידן אפ די שטריקן און אלע מענטשן אין וואסער ווערן דערטראנקען, וואס וואלסטו געטון מיט די לצים? ווי אזוי וואלסטו געקוקט אויף זיי? ווי אזוי וואלסטו געשריבן אויף זיי? זענען זיי נישט קיין רוצחים? דאס זעלבע איז ווען איינער רעדט לשון הרע אויף ספרים און קונטרסים וואס זענען מחזק צעבראכענע בחורים און מיידלעך וואס דערטרונקען זיך, זיי פאלן אראפ אין זינד, זיי האבן נאך איין האפענונג צוריק צו קומען, דורך די ספרים און קונטרסים און עס קומען מענטשן וואס זאגן: "מען טאר נישט אריינקוקן אין די ספרים און קונטרסים", וואס זענען זיי? ווי אזוי דארף מען קוקן אויף זיי?


מיט דעם אלעם וואס מוהרא"ש האט געליטן אלע יארן פון די וואס רעדן אויף אים, בעט אונז מוהרא"ש מיר זאלן נישט מאכן קיין מחלוקות און מיר זאלן זיך נישט קריגן מיט קיינעם; אזוי ווי מוהרא"ש שרייבט ווייטער (צוואת מוהרא"ש, שם): "מִיט-דֶעם-אַלֶעם בֶּעט אִיךְ אַייךְ, מַיינֶע טֵייעֶרֶע קִינְדֶער אוּן תַּלְמִידִים, אַז אִיר זָאלְט זִיךְ נִישְׁט אַרַיינְמִישְׁן אִין קַיין מַחְלוֹקֶת, אִיר זָאלְט נָאר שְׁטִיל שְׁוַוייגְן אוּן נִישְׁט עֶנְטְפֶערְן פַאר דִי וָואס הָאבְּן מִיר פַארְשֶׁעמְט. דֶער אֵייבֶּערְשְׁטֶער אִיז זִיכֶער גֶערֶעכְט מִיט אַלֶעם וָואס עֶר טוּט, אִיךְ דַארְף תְּשׁוּבָה טוּן, אוּן דָאס טוּ אִיךְ טַאקֶע, יֶעדְן טָאג טוּ אִיךְ נָאכְאַמָאל תְּשׁוּבָה, וַוייל נִישְׁט אוּמְזִיסְט רוֹדְפְ'ט מֶען מִיר.


וָואס טוּ אִיךְ דֶען? אִיךְ בִּין נָאר מְגַלֶה דֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן פַאר דִי גַאנְצֶע וֶועלְט, אוֹיף אַזַא וֶועג אַז אֲפִילוּ דֶער שְׁוַואכְסְטֶער אוּן נִידֶערִיגְסְטֶער מֶענְטְשׁ זָאל אוֹיךְ קֶענֶען שְׁפִּירְן דִי לִיכְטִיגְקַייט פוּנֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן. אוּן דֶערִיבֶּער אִיז דִי מִדַת הַדִין מְקַטְרֵג אוֹיף מִיר, אוּן דִי מִדַת הַדִין גֵייט אַרַיין אִין דִי רְשָׁעִים וֶועלְכֶע טְשֶׁעפֶּענֶען מִיר אוּן קְרִיגְן אוֹיף מִיר, אוּן אִיךְ דַארְף נָאר טוּן תְּשׁוּבָה שְׁלֵימָה. וַוייל אוֹיף צוּ קֶענֶען מְגַלֶה זַיין דִי לִיכְטִיגְקַייט פוּנֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן אוֹיף אַזַא גֶעוַואלְדִיגֶע פַארְנֶעם, דַארְף מֶען הָאבְּן אַ סְפֶּעצִיעֶלֶע זְכִיָה פוּן הִימְל.


אָבֶּער פוּן אַייךְ בֶּעט אִיךְ אַז אִיר זָאל נָאר אָפְּשְׁוַוייגְן, אִיר זָאלְט גָארְנִישְׁט צוּרִיק עֶנְטְפֶערְן פַאר דִי אַלֶע וָואס רֶעדְן קֶעגְן מִיר, זֵיי וֶועט שׁוֹין דֶער אֵייבֶּערְשְׁטֶער בַּאשְׁטְרָאפְן, וַוייל וֶוער עֶס רֶעדְט אוֹיף מִיר וֶועט שׁוֹין כַאפְּן זַיינְס, פְרִיעֶר אָדֶער שְׁפֶּעטֶער".


אז דו האסט קשיות אויף צדיקים זאלסטו טון וואס דער הייליגער רבי אלימלך זכותו יגן עלינו זאגט (הנהגות אדם, סימן א) מען זאל זיך מתבודד זיין און וויינען צום אייבערשטן אויף אלע מעשים וואס מען דארף פאררעכטן, "וְאָז יִרְאֶה בְּעַצְמוֹ שֶׁעָמְדוּ עֲוֹנוֹתָיו נֶגֶד עֵינָיו, וְיִזְכֹּר אֶת חֲטֹּאתָיו וַעֲווֹנוֹתָיו וּפְשָׁעָיו כֶּהָרִים וּגְבָעוֹת", דעמאלט וועט מען זען די עבירות וואס גרייכט אזויפיל ווי ריזיגע בערג, "אֲשֶׁר מֵעוֹלָם לֹא זָכַר אוֹתָם אִם עָשָׂה כָּכָה". וואס פאר'ן זיך מתבודד זיין האט ער בכלל נישט געוואוסט אז ער דארף תשובה טון אויף דעם, "כָּכָה יַעֲשֶׂה לֹא פַּעַם וְלֹא שְׁתַּיִם וְלֹא מֵאָה פְּעָמִים, עַד אֲשֶׁר יְרַחֲמוּ עָלָיו מִן הַשָׁמַיִם", אזוי זאל ער טון נישט איין מאל, נישט צוויי מאל, נישט הונדערט מאל; ער זאל זיך אזוי פירן ביז דער אייבערשטער וועט רחמנות האבן אויף אים און אים פירן אויפ'ן ריכטיגן וועג, "וְיִתְפַּלֵּל לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ שֶׁיַּדְרִיכֵהוּ בַּדֶּרֶךְ וְיוֹרֵהוּ דַּרְכּוֹ שֶׁלֹא יְבַלֶּה חַיֵּי חַיָּיו", ער זאל בעטן דעם אייבערשטן ער זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן, ער זאל נישט פארברענגען זיינע יארן און טעג מיט נארישקייטן, ביז דער אייבערשטער וועט אים העלפן ער וועט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.


הלואי זאלסטו זיך מאכן א שיעור אין לערנען יעדן טאג די צוואה פון מוהרא"ש, דורכדעם וועסטו זוכה זיין צו לעבן מיט'ן אייבערשטן. בפרט אות ט וואו מוהרא"ש שרייבט: "זִכְרוּ הֵיטֵיב וּתְיַישְּׁבוּ עַצְמְכֶם וְאָז תִּרְאוּ כִּי שָׁוְא תְּשׁוּעַת אָדָם, וְהַכֹּל הֶבֶל הֲבָלִים", געדענקט גוט און נעמט גוט אריין אין אייער קאפ אז איר האט קיינעם נישט אויף די וועלט, עס איז א שאד זיך צו פארלאזן אויף מענטשן, "אַף אֱחָד לֹא יָכוֹל לַעֲזוֹר לָכֶם, וּמִכָּל שֶׁכֵּן שֶׁאֵינוֹ יָכוֹל לְהַזִּיק לָכֶם", קיינער קען אייך נישט העלפן און זיכער נישט שלעכטס טון, "וְעַל כֵּן אַל תִּירָאוּ וְאַל תֵּחַתּוּ מִשּׁוּם בִּרְיָה שֶׁבָּעוֹלָם, וּמִכָּל שֶׁכֵּן שֶׁאַל תַּחֲנִיפוּ אֶת שׁוּם בִּרְיָה, כִּי לֹא יוֹעִיל כְּלָל, אֶלָּא עוֹד יַזִיק לָכֶם בִּבְרִיאוּתְכֶם", דעריבער זאלט איר נישט מורא האבן פון קיין שום מענטש און איר זאלט זיך נישט חנפ'נען צו קיינעם ווייל דאס וועט אייך גארנישט העלפן, פארקערט, דאס וועט אייך שאטן צום געזונט, "כִּי כְּשֶׁאָדָם שָׂם בִּטְחוֹנוֹ בְּבָשָׂר וָדָם, וְאַחַר כָּךְ כְּשֶׁאֵינוֹ נַעֲשָׂה כִּרְצוֹנוֹ אֲזַי בָּא לִידֵי אַכְזָבוֹת גְּדוֹלוֹת עַד מְּאֹד, וְנִשְׁבָּר לְגַמְרֵי, וְנוֹפֵל רוּחוֹ, וְנֶחֱלַשׁ דַּעְתּוֹ", ווייל ווען מען פארלאזט זיך אויף מענטשן און דערנאך זעט מען אז יענער איז נישט אינטערעסירט דיר צו העלפן און ער קען דיר נישט העלפן, דאן ווערט מען זייער אנטוישט און זייער צעבראכן, "אֲבָל בָּזֶה שֶׁמַּכְנִיסִים אֶת עַצְמוֹ לְגַמְרֵי בֶּאֱמוּנָה פְּשׁוּטָה בּוֹ יִתְבָּרַךְ, אָז מַצְלִיחִים בְּכָל הָעִנְיָנִים, כִּי אֵינוֹ חוֹנֵף לְשׁוּם בִּרְיָה, וְכֵן אֵינוֹ מִתְיָרֵא מִשּׁוּם בִּרְיָה, וְחַי אֶת הַחַיִּים שֶׁלּוֹ", אבער אז מען גלייבט אינעם אייבערשטן און מען פארלאזט זיך אויף אים - איז מען זייער מצליח, עיין שם.


איך האף אז דו וועסט אפלאזן דיינע נארישע חכמה'לעך, דו וועסט צוריק אנהויבן לערנען פלייסיג דעם דרך הלימוד, וועסטו זוכה זיין צו לערנען כל התורה כולה. מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט אין די צוואה (אות יג): "וּכְשֶׁתַּגִיעוּ לְעוֹלָם הָאֱמֶת אָז תִּיוָכְחוּ צִדְקַת 'סֵדֶר דֶּרֶך הַלִימוּד' שֶׁל רַבֵּינוּ זַ"ל", ווען איר וועט ארויף קומען אויף יענע וועלט וועט איר זיך איבערצייגן די ווארהייט פונעם הייליגן רבינ'ס 'סדר דרך הלימוד'; "וְעַל כֵּן מַה וְלָמָּה לָכֶם לְהִתְוַכֵּחַ?! טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב הַשֵּׁם, הַרְגִילוּ עַצְמְכֶם לָזֶה וְאָז תִּרְאוּ וְתִּרְגְשׁוּ כָּל מִינֵי טַעֲמִים בְּחַיֵּיכֶם", דעריבער זאלט איר זיך נישט טענה'ן מיט קיינעם, נאר געוואוינט אייך צו צו לערנען לויט דעם סדר דרך הלימוד, דעמאלט וועט איר זען און שפירן אלע טעמים אויף די וועלט, "כִּי הַתּוֹרָה הִיא חִיוּתֵנוּ בָּעוֹלָם הַזֶה וּבָעוֹלָם הַבָּא, חִיוּת גַּשְׁמִי וְחִיוּת רוּחְנִי", ווייל די תורה איז אונזער לעבן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, די תורה געבט אונז לעבן סיי בגשמיות און סיי ברוחניות, "אַשְׁרֵי מִי שֶׁאֵינוֹ מַטְעֶה עַצְמוֹ בָּזֶה הָעוֹלָם כְּלָל, וְיוֹדֵעַ אַשֶׁר עִיקָר הַלִימוּד הוּא רַק לַעֲשׂוֹת רְצוֹנוֹ יִתְבָּרַךְ וְלוֹמֵד עַל מְנָת לְקַיֵים מִצְווֹתָיו יִתְבָּרַךְ וְלַעֲשׂוֹת נַחַת רוּחַ לוֹ יִתְבָּרַךְ", וואויל איז דעם מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן און ווייסט אז דער עיקר לימוד התורה איז צו טון דעם רצון פונעם אייבערשטן, עיין שם.


דער אייבערשטער זאל רחמנות האבן אויף דיר און אויף אלע אידן.

#39 - זאל איך אפלאזן מיין שיעור גמרא און אנהויבן נאר צו זאגן?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד, גמרא

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך הער אסאך די שיעורים פונעם ראש ישיבה שליט"א, און דאס האט מיר געגעבן חשק אנצוהויבן לערנען מער תורה, און איך וויל וויסן ווי אזוי דאס צו טון.


יעצט האב איך א שיעור אין גמרא מסכת שבת, איך לערן כמעט יעדן טאג, און איך פרוביר צו פארשטיין די גמרא מיט די הילף פון ארטסקראל. אבער איך וויל אויך אנהויבן מער לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד, דאס מיינט טאקע בלויז צו זאגן די ווערטער אן פארשטיין? און זאל איך אויפגעבן מיין אנדערע שיעור גמרא וואס איך פארשטיי יא? און צי זאל איך ענדערש זאגן משניות אדער ענדערש גמרא?


איך האב פרובירט היינט צו זאגן א בלאט גמרא אן פארשטיין, און ס'האט מיר גענומען צען מינוט, זאל איך ווייטער ממשיך זיין? און וויפיל בלאט גמרא זאל איך זאגן יעדן טאג?


איך וויל זיך אויפפרישן מיט די הייליגע תורה, און איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר געבן דעם ריכטיגן וועג דערצו.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ויחי, עשרה בטבת, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


לאז נישט אפ דיין שיעור גמרא; לערן ווייטער דיינע שיעורים, ווייל דער רבי האט געוואלט מען זאל האבן א שיעור בעיון. אינעם זעלבן שיחה וואו דער רבי זאגט אז מען זאל לערנען שנעל אפילו מען פארשטייט נישט, זאגט דער רבי (שיחות הר"ן סימן עו): "גַּם צְרִיכִין לִלְמֹד אֵיזֶה שִׁעוּר בַּיּוֹם, בִּקְצָת עִיּוּן", א מענטש זאל אויך האבן א שיעור צו לערנען בעיון אביסל יעדן טאג.


עס איז גוט דו זאלסט האבן צוויי סארט שיעורים, איין שיעור זאלסטו האבן וואס דו פארשטייסט וכו', נאכדעם זאלסטו האבן שיעורים אין אלע חלקים פון די תורה אפילו אן פארשטיין, אזוי ווי דער רבי זאגט (שם): "טּוֹב לִלְמֹד בִּמְהִירוּת וְלִבְלִי לְדַקְדֵּק הַרְבֵּה בְּלִמּוּדוֹ. רַק לִלְמֹד בִּפְשִׁיטוּת בִּזְרִיזוּת וְלִבְלִי לְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ הַרְבֵּה בִּשְׁעַת לִמּוּדוֹ מֵעִנְיָן לְעִנְיָן, רַק יִרְאֶה לְהָבִין הַדָּבָר בִּפְשִׁיטוּת בִּמְקוֹמוֹ", עס איז גוט מען זאל זיך צוגעוואוינען צו לערנען שנעל און נישט מדקדק זיין צופיל בשעת מען לערנט, נאר זען צו פארשטיין דעם פשטות הפשט, "וְאִם לִפְעָמִים אֵינוֹ יָכוֹל לְהָבִין דָּבָר אֶחָד, אַל יַעֲמֹד הַרְבֵּה שָׁם וְיַנִּיחַ אוֹתוֹ הָעִנְיָן וְיִלְמַד יוֹתֵר לְהַלָּן", און אויב מען פארשטייט נישט זאל מען נישט פארברענגען אסאך צייט אויף דעם ענין, ענדערש זאל מען גיין ווייטער, "וְעַל־פִּי הָרֹב יֵדַע אַחַר־כָּךְ מִמֵּילָא מַה שֶּׁלֹּא הָיָה מֵבִין בִּתְחִלָּה, כְּשֶׁיִּלְמַד כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת לְהַלָּן יוֹתֵר", און אז מען לערנט אסאך וועט מען שפעטער פארשטיין וואס מען האט פריער נישט אזוי גוט פארשטאנען.


און דער רבי זאגט (שם): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד - לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: "גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


וואויל איז פאר דעם מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן; ביי אים וועט מקוים ווערן דער פסוק (משלי לא, כה): "עֹז וְהָדָר לְבוּשָׁהּ, וַתִּשְׂחַק לְיוֹם אַחֲרוֹן"; וואס די הייליגע חכמינו זכרונם לברכה דרש'נען אויף דעם (שמות רבה נג, ב): "אֵימָתַי הַתּוֹרָה מְשַׂחֶקֶת?" ווען לאכט די תורה צום מענטש, ווען זעט דער מענטש וואס ער האט אלץ געטון אין זיין לעבן? "הֱוֵי לְיוֹם אַחֲרוֹן", ביים לעצטן טאג; דעמאלט וועלן אפיר קומען אלע פרקים משניות און דפים גמרא, דעמאלט וועט מען זען די ווארהייט פונעם סדר דרך הלימוד; דאס גרויסקייט פון די וואס האבן געפאלגט דעם רבי'ן בתמימות ופשיטות.


ביי די לויה ווען מען באגלייט א נפטר וואס האט געפאלגט דעם הייליגן רבי'ן, וועט מען נישט טראגן סתם אן ארון, נאר עס וועט זיין אן ארון הקודש, אן ארון מלא ספרים; עס וועט ליגן אינעם ארון גאנץ תַּנַּ"ךְ, שִׁשָּׁה סִדְרֵי מִשְׁנָה, בַּבְלִי, יְרוּשַׁלְמִי, תּוֹסֶפְתָּא, רַמְבַּ"ם, טוּר, שֻׁלְחָן עָרוּך, כָּל הַמִּדְרָשִׁים, זוֹהַר וְתִּקּוּנִים, כָּל סִפְרֵי רַבֵּינוּ וְכוּ' וְכוּ'; דעמאלט וועט מען זען דאס גרויסקייט פונעם דרך הלימוד.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#38 - ווי אזוי קען מען ווערן א תלמיד חכם דורכ'ן סדר דרך הלימוד?
לימוד התורה, חברים, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך מוז זיך זייער באדאנקען פאר די שיעורים וואס האבן געטוישט מיין לעבן, ווי אויך דאס לעבן פון מיין ווייב און קינדער, צום גוטן.


איך קום פון א ליטווישע משפחה, איך האב אבער נישט מצליח געווען אין לערנען אויפ'ן ליטווישן דרך הלימוד, און איך האב זיך צוגעכאפט צום רבינ'ס דרך הלימוד, מיט וואס איך בין זיך ממש מחיה.


איך האב אבער צוויי פראגעס איבער דעם. איינס, דער דרך הלימוד פון רבי'ן האב א געוואלדיגע מעלה אז איך קען לערנען אין יעדע צייט, אפילו ווען איך האב נאר אפאר מינוט, און איך בין נישט אנגעהאנגען אין קיינעם, איך דארף נישט ווארטן אויף א חברותא, און דאס גלייכן. פון די אנדערע זייט איז דאס אבער א פראבלעם, ווייל די גמרא זאגט דאך הארבע זאכן אז מ'זאל נישט לערנען אליין נאר מיט א חברותא, און דער דרך הלימוד קען איך נישט לערנען מיט א חברותא.


צווייטנס, איך פארשטיי אז זאגן די ווערטער פון תורה האט א געוואלדיגע חשיבות, אזוי ווי דער רבי זאגט און מ'טרעפט דאס אויך אין זוהר און אין נאך ספרים, איך פארשטיי אבער נישט ווי אזוי מ'קען ווערן א תלמיד חכם דורכ'ן לערנען אויף דעם וועג. איך האב שוין געענדיגט ב"ה עטליכע מסכתות, אבער איך האב בלויז 'געדאווענט' די ווערטער, איך שפיר נישט אז איך קען יעצט עפעס מער פון פאר דעם.


א גרויסן יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת וירא, ט"ז חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דיין לעבן איז דיר ליכטיג געווארן זייט דו האסט אנגעהויבן לעבן מיט די עצות פון הייליגן רבי'ן; ווען מענטשן וואלטן געוויסט וואס מען באקומט ווען מען הייבט אן לעבן מיט'ן רבינ'ס עצות וואלטן אלע גענומען די עצות פון רבי'ן און זיך מחי' געווען מיט דעם.


די אלע וואס רעדן אויף ברסלב, ווען זיי וואלטן ווען געוויסט באמת וואס איז ברסלב'ע חסידות - נישט נאר וואלטן זיי נישט גערעדט אויף ברסלב, נאר זיי וואלטן אלע געקומען צום רבי'ן מיט די קינדער. דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן קפב): "עָלַי אֵין חוֹלְקִים כְּלָל, רַק הֵם חוֹלְקִים עַל מִי שֶׁעָשָׂה כָּךְ, כְּמוֹ שֶׁבּוֹדִים הַחוֹלְקִים עָלָיו, וְעַל אִישׁ כָּזֶה בְּוַדַּאי רָאוּי לַחֲלֹק", אויף מיר קריגן זיי נישט, זיי קריגן אויף איינעם וואס מען זאגט אויף אים די אלע לשון הרע'ס און אויף אים דארף מען קריגן, אויף אזא איינעם קריג איך אויך; דער רבי האט געזאגט: "זֵייא הָאבִּין זִיךְ אוֹיס גִּישְׁנִיצְט אַ מֶענְטְשׁ, אִין קְרִיגְן אוֹיף אִיהם", אויף אים קריג איך אויך.


בנוגע דיין פראגע ווי אזוי מעג מען לערנען אליינס אן א חברותא ווען די הייליגע חכמים זאגן זייער שארף (תענית ז.) אויפ'ן פסוק (ירמיהו נ, לו): "חֶרֶב" – עס זאל קומען א שווערד, "אֶל הַבַּדִּים" - אויף די וואס לערנען אליינס אן קיין חברותא; "וְנֹאָלוּ" – מען ווערט פארנארט און מען קומט צו זינד ווען מען לערנט אליינס; זאגט מען נאך פונעם הייליגן חזון איש זכותו יגן עלינו (ראה שאלות ותשובות תשובות והנהגות חלק א, סימן תקמב; ועוד) אז דאס איז געזאגט געווארן אין די צייטן פון חז"ל ווען עס איז נישט געווען קיין ספרים און מען האט געלערנט בעל פה, דעמאלט אויב מען לערנט אליינס קען מען צוקומען צו לערנען מיט טעותים דעריבער דארף מען לערנען מיט א חבר, אבער היינט ווען מען לערנט אין ספרים דארף מען נישט לערנען דוקא מיט א חבר; בפרט אז מען זיצט און מען פלוישט מיט א חבר דעמאלט איז זיכער בעסער צו לערנען אליינס. ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (חגיגה יב:): "כָּל הַפּוֹסֵק מִדִּבְרֵי תּוֹרָה וְעוֹסֵק בְּדִבְרֵי שִׂיחָה, מַאֲכִילִין אוֹתוֹ גַחֲלֵי רְתָמִים", ווער עס איז מפסיק אינמיטן לערנען באקומט אן עונש אז מען געבט אים צו עסן גחלי רתמים.


יעצט אויף דיין צווייטע פראגע אויב דורך זאגן קען מען אנקומען צו פארשטיין; עס איז כדי דו זאלסט אריין קוקן וואס דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "טּוֹב לִלְמֹד בִּמְהִירוּת וְלִבְלִי לְדַקְדֵּק הַרְבֵּה בְּלִמּוּדוֹ. רַק לִלְמֹד בִּפְשִׁיטוּת בִּזְרִיזוּת. וְלִבְלִי לְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ הַרְבֵּה בִּשְׁעַת לִמּוּדוֹ מֵעִנְיָן לְעִנְיָן, רַק יִרְאֶה לְהָבִין הַדָּבָר בִּפְשִׁיטוּת בִּמְקוֹמוֹ", עס איז גוט מען זאל זיך צוגעוואוינען צו לערנען שנעל און נישט מדקדק זיין צופיל בשעת מען לערנט, נאר זען צו פארשטיין דעם פשטות הפשט, "וְאִם לִפְעָמִים אֵינוֹ יָכוֹל לְהָבִין דָּבָר אֶחָד, אַל יַעֲמֹד הַרְבֵּה שָׁם וְיַנִּיחַ אוֹתוֹ הָעִנְיָן וְיִלְמַד יוֹתֵר לְהַלָּן", און אויב מען פארשטייט נישט זאל מען נישט פארברענגען אסאך צייט אויף דעם ענין, ענדערש זאל מען גיין ווייטער, "וְעַל־פִּי הָרֹב יֵדַע אַחַר־כָּךְ מִמֵּילָא מַה שֶּׁלֹּא הָיָה מֵבִין בִּתְחִלָּה, כְּשֶׁיִּלְמַד כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת לְהַלָּן יוֹתֵר", און אז מען לערנט אסאך וועט מען שפעטער פארשטיין וואס מען האט פריער נישט אזוי גוט פארשטאנען.


נאך שרייבט רבי נתן (שם): אז דער רבי האט געזאגט: "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד - לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט גארנישט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, מען זאל נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: "גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


רבי נתן זאגט דארט ווייטער: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה, וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו', "אֲבָל כְּשֶׁיַּרְגִּיל עַצְמוֹ לִלְמֹד בִּמְהִירוּת כַּנִּזְכָּר לְעֵיל - בְּלִי דִּקְדּוּקִים הַרְבֵּה, הַתּוֹרָה תִּתְקַיֵּם בְּיָדוֹ, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, גְּמָרָא וּפוֹסְקִים כֻּלָּם, וְתַנַ"ךְ ּמִדְרָשִׁים וְסִפְרֵי הַזוֹהַר וְקַבָּלָה, וּשְׁאָר סְפָרִים כֻּלָּם", אבער אז א מענטש געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, וועט ער זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, און ער וועט לערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים, און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה. עיין שם.


וואויל איז דעם וואס נעמט אן די ווערטער בתמימות ופשיטות, ער לערנט זיינע שיעורים כסדרן אויפ'ן דרך הלימוד פון רבי'ן; וועט ער זוכה זיין אז עס וועט זיך עפענען פאר אים זיין מח, ער וועט זוכה זיין צו ווערן א גרויסער תלמיד חכם און א גרויסער צדיק.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#37 - איז אינטערעסאנט מיין תשובה, ווען איך ווייס זיכער אז איך גיי צוריק גיין צו עבירות?
תהלים, תשובה, עבירות, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


דער ראש ישיבה שליט"א איז אונז אלעמאל מחזק תשובה צו טון, און ווי גרינג עס איז תשובה צו טון, מ'דארף בלויז זאגן "באשעפער איך וויל זיין ערליך". מיין פראגע איז אבער אויך איך - וואס איך בין געזינקען אין די ק' שערי טומאה, און ס'איז מיר קלאר און זיכער אז איך קען נישט אויפהערן צו זינדיגן, וועט דאס העלפן וואס איך זאג פאר'ן אייבערשטן אז איך וויל זיין ערליך.


איך ווייס אז איך קען זיך מוסר נפש זיין צו זיין ערליך, אבער פארלאנגט דען דער אייבערשטער אזוי סאך פון מיר? איך שפיר דאך אז איך בין אזוי געזינקען אז איך קען זיך ממש נישט שיידן פון מיינע עבירות. איז נאך אינטערעסאנט צו זאגן פאר'ן אייבערשטן אז איך וויל זיין ערליך אין די צייט וואס איך בין נישט עוזב את החטא? איך ווייס קלאר אז איך גיי צוריק גיין צו מיינע שלעכטע מעשים?


א דאנק

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תצא, ט' אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


א שאד אז דו נעמסט נישט דעם רבינ'ס עצה בתמימות ופשיטות, וואס דעמאלט וואלסטו שוין לאנג ארויס פון בלאטע און געקומען צו די קדושה. דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן יט): "אֲפִילוּ אוֹתָן הָאֲנָשִׁים הָרְחוֹקִים מִן הַקְדוּשָׁה מְאֹד, שֶׁנִלְכְּדוּ בַּמְּצוּדָה רָעָה, עַד שֶׁרְגִילִין בַּעֲבֵרוֹת חַס וְשָׁלוֹם", אפילו א מענטש וואס איז נעבעך אריין געפאלן אין די הענט פונעם יצר הרע, ער איז שוין אראפגעפאלן אין שאול תחתית, "אַף עַל פִּי כֵן הַכֹּחַ שֶׁל הַתּוֹרָה גָדוֹל כָּל כַּךְ עַד שֶׁיְכוֹלָה לְהוֹצִיא אוֹתָם מִן הָעֲבֵרוֹת שֶׁרְגִילִים בָּהֶם חַס וְשָׁלוֹם. וְאִם יַעֲשׂוּ לָהֶם חֹק קָבוּעַ וְחִיוּב חָזָק לִלְמוֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם כַּךְ וְכַּךְ, יִהְיֶה אֵיךְ שֶׁיִּהְיֶה, בְּוַדַּאי יִזְכּוּ לָצֵאת מִמְצוּדָתָם הָרָעָה עַל יְדֵי הַתּוֹרָה, כִּי כֹּחַ הַתּוֹרָה גָדוֹל מְאֹד", אויב וועט ער זיך מאכן א קביעות צו לערנען יעדן טאג "כך וכך", וועט ער סוף כל סוף ארויסגיין פון זיין בלאטע, ווייל די כח פון תורה איז אזוי גרויס אז עס נעמט ארויס דעם מענטש פון זיין שלעכטס.


הייב אן לערנען משניות וועסטו צוביסליך ארויסקריכן פון די בלאטע. משניות שלעפט ארויס דעם מענטש פון די טיפסטע בלאטע, דאס ווארט מִשְׁנָה איז די נוטריקון פונעם פסוק (תהילים ל, ד): "הֶ'עֱלִיתָ מִ'ן שְׁ'אוֹל נַ'פְשִׁי", אז מען לערנט משניות נעמט דאס ארויס דעם מענטש פון די טיפסטע שמוציגסטע פלעצער וואו דער מענטש איז רחמנא לצלן אריין געפאלן.


אפילו דו פארשטייסט נישט וואס דו לערנסט זאלסטו זאגן די ווערטער פון די תורה; דער רבי האט אונז געגעבן א גרינגע זיסע וועג ווי אזוי מיר קענען זוכה זיין צו לערנען און ענדיגן כל התורה כולה (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), אז אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט זאל מען זאגן די הייליגע ווערטער פון די תורה. פאלג דעם רבי'ן און הייב אן לערנען משניות; זאג א פרק נאך א פרק. אין אנהייב וועסטו נישט פארשטיין וואס דו לערנסט, ווייל ווען א מענטש איז דיפרעסט האט ער נישט דעם כח פון זיך קאנצעטרירן און פארשטיין וכו', ווער רעדט נאך ווען א מענטש איז פוגם בברית, ער איז אריין געפאלן אינעם נעץ פונעם יצר הרע און איז מוציא זרע לבטלה רחמנא לצלן, דער מענטש פארלירט אינגאנצן זיין מח. מיט דעם אלעם זאלסטו זאגן די ווערטער פון די תורה ביז דער אייבערשטער וועט דיר העלפן דו וועסט ארויס גיין פון די הענט פון יצר הרע.


אויך זאלסטו זאגן יעדן טאג תהילים, דורכדעם וועסטו זוכה זיין צו תשובה שלימה. אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עג): "מִי שֶׁרוֹצֶה לִזְכּוֹת לִתְשׁוּבָה, יִהְיֶה רָגִיל בַּאֲמִירַת תְּהִלִּים, כִּי אֲמִירַת תְּהִלִּים מְסֻגָּל לִתְשׁוּבָה", ווער עס וויל זוכה זיין תשובה צו טון זאל זאגן תהלים; יעדער איד וויל זיין ערליך, און טון דעם ווילן פונעם אייבערשטן, אבער נישט יעדער איז זוכה אויסצופירן זיין ווילן אויף למעשה, ווייל ער האט בכלל נישט קיין שום התעוררות תשובה צו טון, "וַאֲפִילּוּ מִי שֶׁיֵּשׁ לוֹ הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, אֵינוֹ זוֹכֶה לְהַגִּיעַ אֶל הָאוֹת וְהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה הַשַּׁיָּךְ לוֹ", און אפילו איינער וואס האט שוין יא אן התעוררות תשובה צו טון, ווייסט ער נישט וואס ער זאל טון דאס צו קענען אויספירן, "וַאֲפִילּוּ אִם מַגִּיעַ לְשָׁם, יָכוֹל לִהְיוֹת שֶׁהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה סָגוּר, וּמֵחֲמַת כָּל זֶה אֵין הָאָדָם זוֹכֶה לִתְשׁוּבָה", און אפילו איינער וואס וואס האט יא אן התעוררות תשובה צו טון און ער ווייסט וואס מען דארף טון צו ווערן אן ערליכער איד, דארף ער נאך אויך זוכה זיין צו טון למעשה און נישט ווערן צעבראכן וכו' וכו', דערפאר איז נישט יעדער זוכה תשובה צו טון, "וְעַל יְדֵי אֲמִירַת תְּהִלִּים, אֲפִילּוּ מִי שֶׁאֵין לוֹ שׁוּם הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, הוּא מִתְעוֹרֵר לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", פירט דער רבי אויס; אז א מענטש איז זוכה און ער זאגט תהלים, אפילו ער האט נישט קיין שום התעוררות, ווערט ער אבער נתעורר תשובה צו טון דורך דעם, "וְגַם זוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לְהַגִּיעַ אֶל הַשַּׁעַר וְאוֹת הַשַּׁיָּךְ לוֹ, וְלִפְתֹּחַ הַשַּׁעַר; נִמְצָא שֶׁזּוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", און ער קען אנגיין מיט א מורא'דיגע שטארקייט וכו', ביז ער איז זוכה תשובה צו טון און ווערן אן ערליכער איד.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#36 - ווי אזוי קען מען לערנען אויפ'ן דרך הלימוד, אויף תורה דארף מען זיך דאך פלאגן?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


יישר כח פאר אלע שיעורים און חיזוק וואס איז מיר זייער מחיה, און א באזונדערע דאנק פאר'ן גליון היכל הקודש וואס מ'איז מפיץ דא אין לאנדאן, מיט וואס איך בין זיך זייער מחיה.


איך האב געוואלט פרעגן איבער'ן סדר דרך הלימוד פון וואס דער ראש ישיבה שליט"א רעדט אזוי פיל, מיר זעען דאך אין די ספרים הקדושים אז אויף תורה דארף מען זיך פלאגן, מ'קען נישט לערנען תורה גרינגערהייט; ווי אזוי קען מען זאגן אז מ'קען לערנען תורה אזוי גרינג מיט'ן דרך הלימוד?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת שופטים, ג' אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


מן הסתם האסטו נאך נישט גענומען די מי צו אויספרובירן דעם סדר דרך הלימוד, דעריבער טראכסטו אז דאס איז א גרינגע זאך. דו וואונדערסט זיך וואס מען טוט מיט'ן (ויקרא כו, ג): "אִם בְּחֻקֹּתַי תֵּלֵכוּ", וואס רש"י זאגט אויף דעם: "שֶׁתִּהְיוּ עֲמֵלִים בַּתּוֹרָה", - מע זאל זיך פלאגן אין די תורה; ווען דו וואלסט ווען פרובירט צו לערנען אויף דעם וועג, גורס זיין פרקים משניות און דפים גמרא וואלסטו געזען אז עס ליגט אין דעם א גרויסע עמלות.


באמת איז נישט דא נאך אזא עמלות בתורה ווי ווען א מענטש פארשטייט נישט וואס ער לערנט און ער הייבט אן זאגן די ווערטער אפילו אן פארשטיין און אן קיין טעם וכו'. דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן עד): "יֵשׁ דִּבּוּר בְּלֹא דֵּעָה, וְיֵשׁ דִּבּוּר בְּדֵעָה", עס איז דא צוויי וועגן ווי אזוי צו לערנען; עס איז דא ווער עס לערנט און פארשטייט, נאכדעם איז דא אז מען לערנט אן פארשטיין. כדי מען זאל זוכה זיין צו פארשטיין וואס מען לערנט דארף מען קודם אסאך זאגן די ווערטער אפילו אן פארשטיין, "וּשְׁנֵי בְּחִינוֹת אֵלּוּ, הֵן בְּחִינַת 'הוֹשַׁעְנָא רַבָּא וְשִׂמְחַת תּוֹרָה'", פאר מען קומט אן צו פארשטיין וואס מען לערנט - וואס דאס איז 'שמחת תורה', מען איז פרייליך מיט די תורה, מען האט א טעם אין דעם דורכדעם וואס מען פארשטייט וואס מען לערענט - דארף מען אריבער גיין דעם שטאפל פון 'הושענא רבא', "כִּי 'הוֹשַׁעְנָא רַבָּא' הוּא בְּחִינַת דִּבּוּר בְּלֹא דֵּעָה, שֶׁהוּא בְּחִינַת עֲרָבָה, כִּי עֲרָבָה דּוֹמָה לִשְׂפָתַיִם", ערבות זעט אויס ווי די ליפן; דאס לערנט אונז אז קודם דארף מען נוצן די ליפן, מען דארף אסאך זאגן די ווערטער פון די תורה אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט.


ווען דער אייבערשטער זעט ווי א מענטש פלאגט זיך צו לערנען, ער נעמט א משניות און זאגט די ווערטער אפילו ער פארשטייט נישט, ער לערנט גמרא און זאגט די ווערטער אפילו אן קיין טעם - איז דאס ביים אייבערשטן זייער חשוב, דער אייבערשטער נעמט די ווערטער פון די תורה און האט פון דעם א גרויסער תענוג, אזוי ווי דער זוהר הקדוש זאגט (קדושים פה:): "וּמַאן דְּתִיאוּבְתֵּיה לְמִלְעֵי בְּאוֹרַיְיתָא", ווער עס וויל לערנען די הייליגע תורה, "וְלָא אַשְׁכַּח מַאן דְּיוֹלִיף לֵיהּ", און ער האט נישט ווער עס זאל אים אויסלערנען און געבן צו פארשטיין וואס ער לערנט, "וְהוּא בִּרְחִימוּתָא דְּאוֹרַיְיתָא, לָעֵי בָּהּ, וּמְגַּמְגֵּם בָּהּ בְּגִמְגוּמָא דְּלָא יָדַע", אבער וויבאלד ער האט ליב צו לערנען, לערנט ער אן פארשטיין, "כָּל מִלָּה וּמִלָּה סַלְּקָא", יעדעס ווארט תורה וואס ער לערנט אן פארשטיין גייט ארויף אויבן אין הימל, "וְקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא חַדֵּי בְּהַהִיא מִלָּה", און דער אייבערשטער פריידט זיך מיט דעם. "וְקַבִּיל לָהּ", דער אייבערשטער נעמט די ווערטער, "וְנָטַע לָהּ סָחֲרָנֵיהּ דְּהַהוּא נַחֲלָא", און ער פלאנצט איין די ווערטער אויבן אין הימל ארום א טייך, "וְאִתְעָבִידוּ מֵאִלֵּין מִלִּין אִילָנִין רַבְרְבִין" און עס ווערט פון די ווערטער גרויסע ביימער, "וְאִקְרוּן עַרְבֵי נַחַל", וואס מען רופט זיי אן 'ערבות', אזוי ווי עס שטייט (משלי ה, יט): "בְּאַהֲבָתָהּ תִּשְׁגֶּה תָמִיד", פון ליבשאפט צו די תורה לערנט מען מיט גרייזן.


אז דו רעדסט פון עמילות בתורה - פון זיך פלאגן, איז כדאי דו זאלסט אריין קוקן אין די ווערטער פונעם ישמח ישראל (פרשת בחקותי, אות ב), וואו ער געבט צו פארשטיין גאר פארקערט. ער זאגט אז דוקא ווען מען לערנט אויפ'ן אופן פון גירסא - דאס איז ריכטיגע עמלות בתורה, "כִּי הַלּוֹמֵד בַּתּוֹרָה וּמֵבִין וּמַכִּיר בְּפִלְפּוּל וּסְבָרַת הַתּוֹרָה וּמִתְעַנֵּג, לָזֶה לֹא נִקְרָא לִימוּד הַתּוֹרָה עֲבוֹדָה וִיגִיעָה וְעָמָל, כִּי בָּזֶה שֶׁאָדָם נֶהֱנֶה וְשָֹמֵחַ לֹא יִיעָף וְלֹא יִגַּע", ווען א מענטש פארשטייט דאס לערנען איז דאס נישט אזא שטארקע עמלות, ווייל ער האט הנאה און ער פריידט זיך וכו', "כִּי רַק הַלּוֹמֵד תּוֹרָה מִתּוֹךְ הַדְּחַק וּמִתּוֹךְ טֵרוּף הַדַּעַת אַף שֶׁאֵינֶנּוּ מֵבִין בָּהּ הֵיטֵב", ווידעראום ווען מען לערנט תורה אפילו מען פארשטייט נישט אזוי גוט, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עבודה זרה יט.): "אָמַר רָבָא, לְעוֹלָם לִיגְרִיס אִינִישׁ וְאַף עַל גַּב דִמְשַׁכַּח, וְאַף עַל גַּב דְּלֹא יָדַע מַאי קָאָמַר", א מענטש זאל לערנען אפילו ער פארשטייט נישט, "וְאֵצֶל זֶה הַלּוֹמֵד עַל אוֹפָן זֶה - אֶצְלוֹ נִקְרָא יְגִיעָה וַעֲבוֹדָה וְעָמָל, כִּי לֹא יַרְגִּישׁ הַתַּעֲנוּג מֵהַתּוֹרָה", ביי אזא איינעם איז דא עמלות בתורה, ווייל ער שפירט נאך נישט דאס זיסקייט, ער פארשטייט נאך נישט און ער זעט נאך נישט דאס שיינקייט פון די תורה, מיט דעם אלעם מוטשעט ער זיך; אבער ווען א מענטש שפירט א טעם דארף מען שוין גארנישט, אזוי ווי דער רבי האט אמאל געזאגט פאר איינעם (עיין שיחות הר"ן, סימן יז): "איינמאל די תורה וועט דיר ווייזן איר פנים, וועסטו שוין גארנישט דארפן".


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#35 - קען מען מאכן התבודדות בלויז מיט די מחשבה?
תפילה והתבודדות, קברי צדיקים, תפלות אויף אידיש, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


יישר כח פאר די שיעורים יעדן טאג, איך הער אויס יעדן שיעור אויפ'ן טעלעפאן, און איך בין זיך ממש מחיה.


איך האב צוויי שאלות צו פרעגן; א. ווען ס'איז מיר שווער ארויסצורעדן די ווערטער צום אייבערשטן, קען איך מאכן התבודדות בלויז מיט די מחשבה? ב. ווען איך גיי אויף א ציון פון א צדיק איז מיר אסאך מאל שווער צו זאגן דארט תהלים, קען מען זאגן דארט משניות אנשטאט תהילים?


איך האב אנגעהויבן זאגן ח"י פרקים משניות, און איך שפיר ממש ווי איך בין געווארן א נייער מענטש.


א גרויסן יישר כח פאר אלעס.

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת עקב, י"ז מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אין אנהייב איז טאקע שווער צו רעדן צום אייבערשטן און מען דארף האבן אויף דעם אסאך חיזוק, אבער ווען מען איז זוכה דערצו, מען הייבט אן שמועסן מיטן אייבערשטן - דעמאלט דארף מען שוין קיינעם נישט אויף די וועלט.


דאס דארף זיין דער עיקר אויף וואס א איד דארף בעטן, ער זאל זוכה זיין צו לעבן מיטן אייבערשטן און שטענדיג רעדן צו אים; דאס איז געווען דוד המלך'ס תפילה (תהלים כז, ד): "אַחַת שָׁאַלְתִּי מֵאֵת ה' אוֹתָהּ אֲבַקֵּשׁ, שִׁבְתִּי בְּבֵית ה' כָּל יְמֵי חַיַּי, לַחֲזוֹת בְּנֹעַם ה' וּלְבַקֵּר בְּהֵיכָלוֹ", איין זאך בעט איך דיר אייבערשטער איך זאל שטענדיג זיין מיט דיר, איך זאל שטענדיג זיצן אין דיין שטוב און לעבן מיט דיר; ווען א מענטש נעמט אריין אין זיך דער געדאנק: "איך האב קיינעם נישט אויף די וועלט נאר דעם אייבערשטן", און ער הייבט אן רעדן צום אייבערשטן אויף זיין מאמע לשון אזוי ווי ער רעדט צו זיינס א חבר און וואס ער דארף בעט ער פונעם אייבערשטן, דער מענטש איז דער גליקליכסטער מענטש אויף די וועלט.


אז עס איז דיר שווער צו רעדן צום אייבערשטן זאלסטו בעטן אויף דעם אליינס, מאך זיך א תפילה וואס דו זאלסט בעטן שטענדיג דעם אייבערשטן:


"הייליגער באשעפר העלף מיר איך זאל רעדן צו דיר, עס איז מיר זייער שווער צו רעדן צו דיר; מיט מענטשן קען איך שטיין און שמועסן שעות אויף שעות, אפילו דברים של מה בכך, אבער ווען עס קומט צו רעדן צו דיר ווער איך ממש שטום, הייליגער באשעפער העלף מיר איך זאל שפירן ווי דו ביסט מיט מיר, איך זאל האבן א קלארע אמונה אז דו ביסט מיט מיר, דעמאלט וועט מיר זיין גרינגער צו רעדן צו דיר.


הייליגער באשעפער העלף מיר איך זאל האבן א ריינע אמונה; איך זאל וויסן און געדענקען אז אלעס אלעס ביסטו, די גאנצע וועלט איז א לבוש פון דיר; דומם, צומח, חי, מדבר - אלעס ביסטו אליינס".


דעריבער אז דו קענסט נישט רעדן צום אייבערשטן זאלסטו דאס אליינס בעטן פונעם אייבערשטן אן א שיעור. דער הייליגער דגל מחנה אפרים זכותו יגן עלינו ברענגט (פרשת בחקותי) בשם זיין זיידן דער הייליגער בעל שם טוב זי"ע, אז אמאל איז געווען א קעניג וואס האט געלאזט אויסרופן פאר די גאנצע לאנד אז ווער עס דארף א בקשה קען דאס קומען בעטן, אלע זענען געקומען בעטן פונעם קעניג זייערע בקשות; איינער האט געבעטן געלט, א צווייטער האט געבעטן כבוד, איינער האט געבעטן אז דער קעניג זאל זיך נוקם זיין אין זיינע שונאים, יעדער איינער האט געבעטן א צווייטע בקשה. איז געקומען א חכם וואס ער האט גארנישט געבעטן עפעס ספעציעל פאר זיך, ער האט נאר געבעטן איין זאך, ער וויל קענען רעדן מיטן קעניג יעדן טאג; מיט דעם האט ער ממילא באקומען אלע זיינע באדערפענישן ווייל ער רעדט צום קעניג יעדן טאג און ער בעט אים אלעס וואס ער דארף.


דו קענסט לערנען ביי קברי צדיקים דיינע שיעורים כסדרן, וועסטו אויך זוכה זיין צו גרויסע ישועות.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#34 - איז מען יוצא לימוד התורה בלויז מיט'ן זאגן די ווערטער?
לימוד התורה, סדר דרך הלימוד

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


קודם האב איך זיך נאכאמאל געוואלט באדאנקען פאר די ווארימע דרשות, פול מיט חיזוק אין אמונה, בטחון, און יראת שמים.


אפילו איך האב שוין מיינע שיעורים קבועים צופרי און ביינאכט, האב איך אבער אנגעהויבן לערנען גמרא אויפ'ן סדר דרך הלימוד. וויל איך פרעגן אויב מ'איז יוצא מיט דעם לימוד התורה, און צי מ'קען און מ'דארף מאכן א סיום נאכ'ן ענדיגן א מסכת דורך בלויז זאגן די גמרא?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת שלח, כ' סיון, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו לערנסט אויפ'ן 'סדר דרך הלימוד' פון הייליגן רבי'ן וואס האט אונז געזאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "טּוֹב לִלְמֹד בִּמְהִירוּת וְלִבְלִי לְדַקְדֵּק הַרְבֵּה בְּלִמּוּדוֹ, רַק לִלְמֹד בִּפְשִׁיטוּת בִּזְרִיזוּת. וְלִבְלִי לְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ הַרְבֵּה בִּשְׁעַת לִמּוּדוֹ מֵעִנְיָן לְעִנְיָן, רַק יִרְאֶה לְהָבִין הַדָּבָר בִּפְשִׁיטוּת בִּמְקוֹמוֹ", עס איז גוט אז מען זאל זיך צוגעוואוינען צו לערנען שנעל און נישט מדקדק זיין צופיל בשעת מען לערנט, נאר זען צו פארשטיין דעם פשטות הפשט, "וְאִם לִפְעָמִים אֵינוֹ יָכוֹל לְהָבִין דָּבָר אֶחָד, אַל יַעֲמֹד הַרְבֵּה שָׁם וְיַנִּיחַ אוֹתוֹ הָעִנְיָן וְיִלְמַד יוֹתֵר לְהַלָּן", און אויב מען פארשטייט נישט פשט זאל מען נישט פארברענגען אסאך צייט, נאר ענדערש זאל מען גיין ווייטער, "וְעַל־פִּי הָרֹב יֵדַע אַחַר־כָּךְ מִמֵּילָא מַה שֶּׁלֹּא הָיָה מֵבִין בִּתְחִלָּה, כְּשֶׁיִּלְמַד כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת לְהַלָּן יוֹתֵר", און דורכדעם וואס מען לערנט אסאך וועט מען שפעטער פארשטיין וואס מען האט פריער נישט אזוי גוט פארשטאנען.


אוודאי איז מען יוצא לימוד התורה אז מען לערנט אויף דעם וועג, אזוי ווי דער רבי זאגט דארט קלאר: "וְאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד - לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", אפילו מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט זאל מען זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און ביים סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל. רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליינס - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, נאר מען זאל זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט ביים ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל; און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה (עבודה זרה יט.): 'לִגְּמוֹר, וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר (תהלים קיט, כ): "גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן, אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת, וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל, וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל, קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה דאס צו פארשטיין.


זאלסט ווייטער לערנען דיינע שיעורים צופרי און ביינאכט און א גאנצן טאג ווען דו האסט איבעריג צייט זאלסטו גורס זיין דפים גמרא באמירה בעלמא, זאג די ווערטער אפילו אן פארשטיין און יעדעס מאל ווען דו ענדיגסט א מסכתא זאלסטו מאכן א סיום מסכתא פאר דיין ווייב און קינדער, וועסטו זען אין א קורצע צייט אז דיין קאפ וועט זיך דיר עפענען און דו וועסט אנהייבן פארשטיין די תורה אסאך מער ווי ווען מען לערנט און מען וויל גלייך אלעס פארשטיין, אזוי ווי רבי נתן זאגט דארט ווייטער: "וְדִבֵּר הַרְבֵּה מְאֹד בְּעִנְיָן זֶה וְאִי אֶפְשָׁר לְבָאֵר דְּבָרִים אֵלּוּ בִּכְתָב הֵיטֵב, אֲבָל בֶּאֱמֶת הוּא דֶּרֶךְ עֵצָה טוֹבָה מְאֹד בְּעִנְיַן הַלִּמּוּד, כִּי עַל יְדֵי זֶה יְכוֹלִים לִזְכּוֹת לִלְמֹד הַרְבֵּה מְאֹד, לִגְמֹר כַּמָּה וְכַמָּה סְפָרִים, וְגַם יִזְכֶּה לְהָבִין הַדְּבָרִים יוֹתֵר, מֵאֲשֶׁר הָיָה לוֹמֵד בְּדִקְדּוּק גָּדוֹל, כִּי זֶה מְבַלְבֵּל מְאֹד מִן הַלִּמּוּד", דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין גלייך ווען מען לערנט נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין, ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין; ווען מען לערנט אויף דעם סדר דרך הלימוד איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, "וְכַמָּה בְּנֵי אָדָם פָּסְקוּ מִלִּמּוּדָם לְגַמְרֵי עַל יְדֵי רִבּוּי הַדִּקְדּוּקִים שֶׁלָּהֶם, וּמְאוּמָה לֹא נִשְׁאַר בְּיָדָם", און זייער אסאך מענטשן האבן אינגאנצן אויפגעהערט צו לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן געלערנט און געקוועטשט וכו'.


קוק נישט אויף קיינעם און הער נישט צו דו וואס מאכן אוועק דעם סדר דרך הלימוד, דו וועסט זען צו וואס דו וועסט אנקומען אז דו וועסט פאלגן דעם רבי'ן, דו וועסט אנקומען צו לערנען און פארשטיין גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה. עיי"ש.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים