בעזרת ה' יתברך

ה' פרשת בחוקותי, כ"ו אייר, מ"א לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די הייליגע חכמים זאגן פארקערט, (נדרים פא.): "הזהרו בבני עניים", געבט אכטונג אויף קינדער פון ארעמעלייט, "שמהן תצא תורה", ווייל פון זיי קומט ארויס תורה, ווייל זיי האלטן זיך קליין, תורה האלט זיך נאר אין א נידריגע פלאץ.

אזוי אויך זאגן חכמינו זכרונם לברכה (תענית ז.): "למה נמשלו דברי תורה למים", פארוואס איז די תורה צוגעגליכן צו וואסער? עס שטייט (ישעיה נה, א): "הוֹי כָּל צָמֵא לְכוּ לַמַּיִם", "לומר לך", אונז צו לערנען, "מה מים מניחין מקום גבוה והולכין למקום נמוך", אזוי ווי וואסער וועט אוועק רינען פון א הויכע פלאץ, עס רינט ביז די נידריגע פלאץ, "אף דברי תורה אין מתקיימין אלא במי שדעתו שפלה", אזוי אויך האלט זיך נישט קיין תורה ביי בעלי גאווה, נאר ביי קליינע לייט.

אז דו ווילסט האבן ערליכע קינדער, קינדער וואס לערנען, קינדער וואס דינען דעם אייבערשטן - זאלסטו מכבד זיין תלמידי חכמים און ליב האבן תלמידי חכמים.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת כג:): "דְּרָחִים רַבָּנָן", דער וואס האט ליב תלמידי חכמים, "הֲוֵי לֵהּ בְּנִין רַבָּנָן", וועלן זיינע קינדער זיין תלמידי חכמים, "דְּמוֹקִיר רַבָּנָן", און דער וואס איז מכבד תלמידי חכמים, "הֲוֵי לֵהּ חַתְנוּתָא רַבָּנָן", וועלן זיינע איידעמער זיין תלמידי חכמים, "דְּדָחִיל מֵרַבָּנָן", און דער וואס האט הכנעה פאר תלמידי חכמים, "הוּא גּוּפֵיהּ הֲוֵי צוּרְבָּא מֵרַבָּנָן", וועט ער אליינס ווערן א תלמיד חכם, "וְאִי לָאו בַּר הָכֵי הוּא, מִשְׁתַּמְעָן מִילֵיהּ כְּצוּרְבָא מֵרַבָּנָן", און אפילו ער איז נישט קיין גרויסער פארשטייער וועט מען אננעמען זיינע ווערטער אזוי ווי מען הערט אויס די ווערטער פון תלמידי חכמים.

קינדער ווילן טון און וועלן טון וואס איז חשוב ביי זייערע עלטערן; אז די עלטערן טראכטן טאג און נאכט פון געלט - וועלן די קינדער נאך גיין נאך געלט, זיי וועלן נישט לערנען און נישט דאווענען, זיי וועלן עוסק זיין נאר אין געלט, ווידער קינדער וואס זעען די עלטערן האבן ליב ערליכע אידן, זיי רעדן מיט דרך ארץ פון ערליכע אידן, זיי זענען מכבד ערליכע אידן - וועלן זיי ווערן ערליכע אידן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ואתחנן, ו' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

וואס איך האלט איז נישט אינטערעסאנט, וואס צדיקים האלטן דאס איז וויכטיג צו וויסן; ווייל די צדיקים - זיי ווייסן וואס איז גוט פאר אונז, זיי ווייזן אונז דעם וועג ווי אזוי מיר זאלן זיך פירן און טון דעם ווילן פונעם אייבערשטן, זיי ווייסן וואס איז גוט.

מוהרא"ש שרייבט זייער אסאך אז מען זאל נישט מאכן קיין טייערע שמחות; נישט אויסגעבן געלט פאר די נישטיגע פאר שעה. א שאד די געלט וואס מען ווארפט אויס פאר די פאר שעה, אנגעהויבן מיט די בלומען; מען קויפט טייערע בלומען פאר אפאר שעה, גלייך נאך די חתונה ווארפט מען דאס ארויס אין מיסט. נאכדעם די קליידער פון די מחותנת'טעס און פון די משפחה; שווערע טויזנטער דאלער ווערט פארשוועמט פאר די פאר שעה, עס איז א גרויסע עבירה אויסצוגעבן געלט פאר די זאכן. מוהרא"ש שרייבט אז מען טאר נישט אויסגעבן געלט פאר די זאכן, ענדערש זאל מען נעמען די געלט און דאס געבן פאר די פארפאלק זיי זאלן קענען לעבן, זיי זאלן קענען קויפן א דירה.

אפגערעדט ווען מען האט נישט דאס געלט, מען בארגט געלט פאר די שטותים - איז דאס גאר א גרויסע זונד; מען בארגט שווערע טויזנטער דאלער און מען קען דאס נישט באצאלן, מען שלעפט שווערע זעק פון חובות, די גאנצע לעבן דריידט זיך ארום די חובות, קוים וואס מען הייבט אן באצאלן חובות פון איין קינד דארף מען שוין בארגן פרישע חובות פאר דעם צווייטן קינד און אזוי דריידט זיך דאס א גאנצן לעבן.

אפילו מען זאל יא האבן דאס געלט טאר מען נישט אויסגעבן געלט פאר שטותים פאר די פאר שעה - אלעס פאר אביסל כבוד המדומה; דער פראבלעם איז נישט מיט די עשירים, זיי אליינס זענען דאך נישט נארמאל. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן סד): "כָּל הַנְּגִידִים הַגְּדוֹלִים, כִּמְעַט כֻּלָּם, הֵם מְשֻׁגָּעִים מַמָּשׁ", די גרויסע עשירים זענען אלע אינגאנצן משוגע; מיט זיי אליינס קען מען גארנישט טון, גיי לערן אויס א משוגענעם ווי אזוי זיך צו פירן, דער פראבלעם איז מיט די אלע וואס חנפ'נען די עשירים; מען רימט זיי אויס ווען זיי מאכן זיך נאריש ביי זייערע שמחות, מען קלאפט זיי אין רוקן, מען הייבט זיי און מען רימט זיי, דערנאך ווערט דאס א וועג פאר אלע, אלע ווילן דאס נאכמאכן.

געלויבט דעם אייבערשטן אז אונזערע תלמידות, די תלמידות בית פיגא - סיי די כלות און סיי די געשוויסטער גייען אנגעטון ביי די שמחות זייער פשוט. מען קויפט נישט קיין טייערע קליידער, מען קויפט נישט קיין בלומען, מען מאכט זיך נישט נאריש; און אפילו צירונג וואס דאס איז נישט בלויז פאר די פאר שעה, מען גייט דאך מיט דעם פאר א שטיק צייט - קויפט מען אויך פשוט'ע, מען קויפט נישט די גאר טייערע.

עס איז א שטאלץ ביי תלמידות בית פיגא זיך צו פירן פשוט, עס איז א שטאלץ ביי זיי צו קענען העלפן זייערע עלטערן גיין צו די שמחה אן קיין חובות. די תלמידות - מיידלעך און כלות האבן צווישן זיך א רייץ ווער עס קען גיין מער פשוט, מער ביליג; זיי ווייסן וואס דער לעבן איז, זיי ווייסן אז מען ווערט נישט מער ווען מען גייט אנגעטון טייער; נישט דאס איז דער לעבן, נישט די טייערע בלומען דאס איז די חתונה, נישט די צירונגען איז די זאך וואס מאכט פרייליך ביי א שמחה, דאס שיינקייט פון לעבן איז ווען מען ווייסט אז אלעס איז דער אייבערשטער, ער פירט די וועלט און אלעס אלעס איז מיט א פונקטליכקייט און אלעס איז צום גוטן. דער עיקר חתונה הייבט זיך אן ווען חתן כלה גייען אהיים, דער עיקר חתונה איז ווען מען גייט ארויס פון וועג איינער פאר'ן צווייטן, דאס שיינקייט און רייכקייט פון די חתונה איז די יארן וואס דער אייבערשטער געבט; מען לעבט מיט ליבשאפט מאן און ווייב, מען רעדט שיין, מען איז מוותר איינער פאר'ן צווייטן און מען איז זוכה אויפצושטעלן ערליכע דורות.

א רחמנות אויף כלות וואס ווייסן נישט וואס דער לעבן איז, זיי ווייסן נאר איין זאך, ווי מער געלט ארויסנעמען פון די עלטערן. א רחמנות אויף זיי אז מען לערנט נישט מיט זיי די אלע יארן אין סקול וואס דער לעבן איז; מען לערנט מיט מיידלעך אין סקול'ס אלעס וואס מען קען נאר לערנען, חוץ איין זאך - וואס דער לעבן איז. מען פארדריידט זיי מיט נארישקייטן, מען לערנט מיט זיי טיפע לימודים, זאכן וואס זיי וועלן קיינמאל נישט דארפן אין זייער לעבן.

מוהרא"ש האט איינגעפירט בחיים חיותו אין זיין שטעטל אין יבנאל, די ברסלב'ע שטאט אין ארץ ישראל - אז מען זאל חתונה האבן אומזיסט, מוהרא"ש האט געבויט א זאל אונטערן בית המדרש, עס זאל נישט קאסטן קיין איין שקל פאר אלע אנשי שלומינו צו חתונה מאכן די קינדער און געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר גייען אין דעם הייליגן וועג. אנשי שלומינו מאכן חתונה די קינדער אין בית המדרש אזוי ווי מען האט זיך געפירט אלע יארן במשך אלע דורות; די חופה מאכט מען אין גאס אינדרויסן פונעם בית המדרש, די סעודה ווערט צוגעשטעלט דורך משפחות פון די קהילה, איינער מאכט א קוגל, איינער מאכט פערפל, איינער מאכט אביסל טשאלנט און די סעודה איז א סעודה, חתן כלה זענען פרייליך ביז גאר און די עלטערן זענען נאך דאס מערסטע פרייליך, ווייל זיי קומען און גייען ווי עכטע מחותנים, עס קאסט זיי נישט קיין איין פרוטה.

די עסצייג און טישטוכער שטעלט דער בית המדרש צו, דאס איז די זעלבע עסצייג מיט וואס די חתן כלה האבן געגעסן אלע יארן אין ישיבה און אין סקול און די זעלבע טישטוכער אויף וואס די חתן כלה האבן אלע יארן געגעסן - פון חדר ביז צו די חתונה.

דאס איז וואס די צדיקים האבן געהאלטן וועגן חתונה קליידער.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן גיין אין זייערע וועגן; מיר זאלן נישט מאכן קיין אייגענע מנהגים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת במדבר, כ"ד אייר, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

יעצט אין די צייט וואס די רעגירונג לאזט נישט מאכן קיין גרויסע חתונות ווייל מען טאר זיך נישט צוזאמקומען אסאך מענטשן אין איין פלאץ, שטעלט זיך אויס אז די אלע וואס מאכן חתונה אין די יעצטיגע טעג קענען דאס נישט מאכן אין גרויסע זאלן, נאר זיי דארפן דאס מאכן אויף א באשיידענעם וועג, אזוי ווי מען האט חתונה געהאט במשך אלע דורות.

דאס האט געברענגט א גרויסע פראבלעם ביי זייער אסאך משפחות, אז די מיידלעך זאגן אז זיי ווילן נישט א כלה ווערן, זיי זענען נישט מוותר אויף די גרויסע לחיים, אויף די רייכע תנאים און פארשטייט זיך אויף די חתונה נאכט, די שבע ברכות און אזוי ווייטער. נאך א פראבלעם איז דא מיט די וואס זענען שוין כלות און זיי האבן געהאט פלענער פאר שיינע גרויסע רייכע חתונות אז זיי זיצן יעצט און וויינען אז זיי ווילן נישט גיין צו די חתונה, זיי זענען נישט מוותר אויף די גרויסע שיינע רייכע חתונה, זיי ווילן דאס ענדערש אפשטופן, אבי די חתונה זאל זיין אין א זאל מיט אלע צוגעהערן.

יעצט ווערט נתגלה פאר אלעמען ווי ליידיג און לער מיידלעך וואקסן אויף דורכאויס זייערע יארן אין סקול, יעצט ווערט אנטפלעקט אז זיי וואקסן אויף נישט האבנדיג קיין אנונג וואס דאס לעבן איז; אז מיידלעך זאגן אז זיי ווילן נישט חתונה האבן, ווייזט דאס אז זיי ווייסן נישט וואס דאס לעבן איז, ווייל די גאנצע פרייליכקייט פון חתונה האבן איז נישט די חתונה אליינס, נאר די חבר'טעס, די זאל, די מוזיק, די בלומען און די טייערע כלה קלייד וכו' וכו', דאס איז נישט א חינוך פון דרך ישראל סבא, דאס איז נישט קיין חינוך פון אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות.

ווען עס וואלט געווען וואר וואס דו שרייבסט, אז די מיידלעך באקומען א חינוך פון דרך ישראל סבא וואלטן די מיידלעך געזאגט פאר די עלטערן: מיר ווילן גארנישט, מיר דארפן גארנישט, מיר ווילן נאר טון וואס דער אייבערשטער הייסט, נישט שטיין און אויסגעבן טויזנטער דאללער פאר נארישע כבוד; מענטשן ווערן קראנק פון חתונה מאכן די קינדער, פאר נישטיגע פאר שעה שווענדט מען אוועק צענדליגער טויזנטער דאללער, פאר נישטיגע פאר שעה ווערט מען א בעל חוב; פון ווען מען מאכט דעם שידוך ביז'ן לחיים, תנאים - איז מען שוין א בעל חוב פון צען טויזנט דאללער אויב נישט מער, יעדן טאג וואס מען האט א חתן כלה אין שטוב קאסט עס אפ פאר'ן מענטש טויזנטער דאללער; פארוועם? פארוואס? פאר די מיידל וואס ווייסט נישט וואס לעבן איז? די מיידלעך וואלטן ווען געדארפט באקומען א חינוך פון דרך ישראל סבא, מען וואלט זיי געדארפט לערנען זיי זאלן אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות; מען זאל חוזק מאכן פון גיין אנגעטון טייער, די מיידלעך זאלן זיך שעמען צו קויפן א כלה קלייד פון טויזנטער דאללער פאר די פאר שעה פון די חתונה; מען וואלט געדארפט אריין לייגן אין זיי א חוזק, אפשפעטן פון לעבן פאר א צווייטן. דאס איז דרך ישראל סבא, דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות.

וואס טראכסטו, ווער איז שולדיג אין די טייערע שמחות? ווער איז שולדיג אז עלטערן ווערן צובלוטיגט ווען עס קומט צו מאכן שמחות? אנשטאט זיך פרייען בשעת א שמחה, אנשטאט הנאה צו האבן יעדע רגע פון די שמחה דארף מען זוכן וואו און פון וועם צו בארגן געלט, מען ווערט אלט און שוואך ביז עס טרעט צו צום געזונט; ווער איז שולדיג אין דעם? נאר די סקול'ס! מען לערנט נישט מיט די מיידלעך וואס דאס לעבן איז, מען לערנט מיט זיי טיפע לימודים וואס זיי דארפן בכלל נישט וויסן און נישט קענען, מען מאכט זיי משוגע מיט זאכן וואס וועט זיי גארנישט העלפן אין לעבן; דאס איז א חינוך וואס דו רופסט דרך ישראל סבא? דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות?

איך פרעג דיר, ווער איז שולדיג אז אינגעלייט קענען נישט לעבן? טייערע כולל אינגעלייט תלמידי חכמים, זיי ווילן לערנען נאך די חתונה, זיי ווילן לעבן א פשוט'ע לעבן - ווערן בעלי חובות ווען די ווייבער קויפן טייערע קליידער פאר זיך און פאר די קינדער, אלץ פאר יענעם, אלץ פאר די חבר'טעס פון סקול; דאס איז דרך ישראל סבא? דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות?

טייערע אינגעלייט וואס ארבעטן ביטער שווער צו קענען ברענגען פרנסה ווערן פארקלעמט, זיי פאלן אריין אין גרויסע חובות ווען זייערע ווייבער האלטן אין איין קויפן טייערע חפצים, טייערע קינדער וועגעלעך (קערידזש) וכדומה. דאס גאנצע לעבן איז פאר חבר'טעס; ווער איז שולדיג אין דעם אויב נישט די חינוך? וואס באקומט א מיידל אלע אירע יארן אין סקול? וואס נעמט זי מיט אויף נאך איר חתונה פון אלע יארן סקול? דאס איז א חינוך וואס דו רופסט דרך ישראל סבא? דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות?

אז מען רעדט שוין פון סקול'ס דארף מען אויך רעדן איבער ווער עס איז שולדיג אז יעדע צווייטע מיידל און ווייבל דארפן גיין צו טערעפיסטן זיך היילן, אויב נישט די סקולס וואס לייגן א שרעקליכע לחץ אויף די קינדער; מען פארלאנגט פון די מיידלעך זיי זאלן לערנען און זיך פארהערן סיי ענגליש און סיי אידיש, די קינדער קענען נישט נעמען די דרוק, און אויב זיי קענען נישט די בחינות ווערן זיי פארשעמט; דאס איז דרך ישראל סבא? אויב א מיידל האט א שארפע פארשטאנד איז זי א מצוינת און אויב א מיידל פארשטייט נישט וואס מען לערנט ווערט זי פון די שוואכע און זי דארף שוין האבן הילף - דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות?

אנשטאט אויסלערנען מיידלעך זאלן העלפן אין שטוב, זיי זאלן זיך אויסלערנען ווי אזוי מען פירט א אידישע שטוב, זיי לאזן העלפן די מאמע, די באבע - שיקט מען זיי אהיים מיט היים ארבעט ביז אין די שפעטע שעות, דאס איז א חינוך פון דרך ישראל סבא? דאס מיינט אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות? דאס איז געווען די מטרה פון אונזערע צדיקים ווען זיי האבן געפענט די סקול'ס?

ווער ווייסט אויב די גאנצע פרשה פון פארמאכן די מיידל סקול'ס איז נישט פון די טרערן פון אידישע מאמעס וואס וויינען אויף דעם וואס מען פייניגט זייערע קינדער אין סקול'ס; מיידלעך וואס דארפן גארנישט וויסן פאר'ן לעבן, מאכט מען זיי צעדרייט מיט לערנען טיפע חכמות וואס קיינער דארף עס נישט האבן. זיי דארפן איין זאך וויסן, אז זיי זענען ווערד, זיי זענען חשוב און דער אייבערשטער האט זי ליב - זיי זאלן קענען אויפציען א אידישע שטוב, נעמט מען דאס אויך אוועק פון זיי.

חינוך פון דרך ישראל סבא איז אויסלערנען קינדער נישט אויסצוגעבן געלט, נישט גיין אנגעטון מיט קליידער וואס דאס גאנצע חן דערפון איז אז עס טראגט א טייערע נאמען פון א קאמפאני; דער פראבלעם איז אז די טיטשער אליינס האלט נישט ביי דעם, קען זי דאס נישט אריין ברענגען צווישן אירע תלמידות. הלואי זאל זיין אזוי ווי דו שרייבסט, אז דו לערנסט מען זאל אוועקשטיין פון די פרעמדע גאס און פון די פאלטשע מאדערענע השקפות.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת בהר בחקותי, י"ז אייר, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך נעם אן אלע ברכות, והמברך יתברך; דו זאלסט זוכה זיין צו זען נחת ביי דיינע קינדער און אייניקלעך.

אז דו פאררופסט זיך א תלמיד פון רבי'ן וויל איך דיר מחזק זיין דו זאלסט פאלגן דעם רבי'ן און עוסק זיין אין הפצה. רבי נתן זכרונו לברכה שרייבט (חיי מוהר"ן, סימן תקמג): "דער רבי פלעגט אונז מבזה זיין פארוואס מיר זענען נישט עוסק אין 'הפצה'; וּפַעַם אַחַת בְּלֵיל מוֹצָאֵי שַׁבָּת עָמַדְנוּ לְפָנָיו עִם כַּמָּה אֲנָשִׁים מֵהַחֲשׁוּבִים שֶׁלּוֹ, וְהוֹכִיחַ אוֹתָנוּ מְאֹד כַּמָּה שָׁעוֹת עַל עִנְיָן זֶה", איינמאל מוצאי שבת האט דער רבי אונז געגעבן מוסר אפאר שעה היתכן מיר זענען נישט גענוג עוסק אין הפצה, "וּפַעַם אַחַת קָרָא אוֹתָנוּ 'עֵצִים יְבֵשִׁים'", דער רבי האט געשריגן אויף אונז: 'איר זענט טריקענע ביימער', "עַל שֶׁאֵין אָנוּ מוֹלִידִים נְפָשׁוֹת שֶׁיִּתְקָרְבוּ לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ עַל יָדֵינוּ", ווייל איר ברענגט נישט נאך אידישע קינדער צום אייבערשטן.

מיר קענען זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון הפצה; חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ירושלמי כתובות, דף סו): ריש לקיש האט געפאסט דריי הונדערט תעניתים ער זאל זוכה זיין צו קענען זען רבי חייא, נאך אלע תעניתים האט ער נישט זוכה געווען אים צו זען און ער האט געהאט חלישות הדעת דערפון, ער האט געפרעגט: "פארוואס בין איך נישט זוכה צו זען רבי חייא, איך האב אויך געלערנט פלייסיג די הייליגע תורה, האט דען רבי חייא געלערנט מער פון מיר?!" האט מען אים געענטפערט: "דו האסט געלערנט מער פון רבי חייא, אבער ער האט אריין געברענגט תורה אין אידישע קינדער מער ווי דיר, און נישט נאר דאס, נאר רבי חייא איז געגאנגען גלות ליידן כדי צו לערנען, ער איז ארויף קיין ארץ ישראל". האט ריש לקיש פארשטאנען אז דאס גרויסקייט פון רבי חייא איז געווען ווייל ער איז געגאנגען אין גלות צו לערנען תורה, האט ער געזאגט: "רבונו של עולם, איך בין אויך געגאנגען אין גלות כדי צו לערנען תורה", האט מען אים געענטפערט: "דו ביסט געגאנגען אין גלות צו לערנען תורה פאר דיר, אבער רבי חייא איז געגאנגען אין גלות פאר א צווייטן, ער איז ארום געגאנגען אויסלערנען תורה פאר אידישע קינדער"; דאס טון די מפיצים, זיי גייען אין גלות טאג און נאכט אריין צו ברענגען תורה און אמונה אין אידישע קינדער.

מיר דארפן פאלגן דעם רבי'ן; אזוי ווי רבי נתן האט געזאגט פאר זיין תלמיד רבי נחמן טולטשינער: "פארוואס קומסטו צו א רבי, אז דו פאלגסט אים נישט?!" די מעשה האט זיך אפגעשפילט ווען רבי נתן איז אמאל געגאנגען צום רבינ'ס ציון אין באגלייטונג פון רבי נחמן טולטשינער זכרונו לברכה, אויפ'ן וועג צום ציון האט זיך צעריסן די רעקל פון רבי נחמן טולטשינער, האט אים רבי נתן געזאגט: "גיי פאררעכט דיר דיין רעקל, ווייל דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן קכז): מען דארף אכטונג געבן אויף די בגדים, אז זיי זאלן נישט זיין צעריסן", אבער רבי נחמן טולטשינער האט זייער שטארק געוואלט זען ווי רבי נתן גייט צום ציון, איז ער ווייטער מיטגעגאנגען מיט רבי נתן, דעמאלט האט אים רבי נתן געזאגט די ווערטער: "פארוואס קומסטו צו א רבי, אז דו פאלגסט נישט דעם רבי'ן?!"

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת דברים, ו' מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מוהרא"ש האט זייער אסאך גערעדט און געשריבן אן א שיעור איבער דעם אז מען זאל נישט אויסגעבן געלט פאר שמחות ווען עס פעלט בכלל נישט אויס. אפילו די וועם דער אייבערשטער האט באשאנקען מיט געלט - טארן אויך נישט אויסשפענדן געלט פאר טייערע שמחות, אפגערעדט דער וואס האט נישט קיין געלט טאר נישט בארגן געלט פאר איבעריגע זאכן וואס פעלט נישט אויס. און דערפאר פירן זיך תלמידי היכל הקודש צו מאכן פשוט'ע שמחות אן קיין מותרות וכו' אזוי ווי א אידישע שמחה דארף אויסקוקן; מען איז פרייליך, פול מיט דאנק און לויב צום אייבערשטן און די שמחה איז א גאנצע שמחה.

ווען מען מאכט א שמחה דארף מען אכטונג געבן נישט צו מאכן פון עיקר טפל און פון טפל עיקר, דער עיקר דארף מען געדענקען צו דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אויף די חסדים וואס ער טוט מיט אונז און אסאך בעטן דעם אייבערשטן אויף ווייטער.

געוואוין זיך צו צו רעדן צום אייבערשטן וועסטו זוכה זיין צו באקומען א בירור המדמה, דו וועסט וויסן ביי יעדע זאך וואס צו טון און ווי אזוי צו טון. מען האט געזען ביי ברסלב'ע חסידים אז ווער עס האט געפאלגט דעם רבי'ן מיט די עצה פון התבודדות האט זוכה געווען צו א שטארקע ישוב הדעת אין יעדע פרט אין לעבן. עס קען זיין אפילו פשוט'ע מענטשן וכו', אויב מען נעמט די עצה פון התבודדות, מען שמועסט מיטן אייבערשטן אויף די אייגענע שפראך באקומט מען א סארט שכל וואס מען געפונט נישט ביי גרויסע מענטשן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת שמות, י"ח טבת, שנת תשע"ט לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אלעס ווענדט זיך אינעם חינוך וואס מען געבט פאר די קינדער; קינדער וואס וואקסן אויף געזונט, אז יעדע זאך וואס מען 'דארף' האבן קויפט מען און יעדע זאך וואס מען 'וויל' האבן – ווייל יענער האט דאס – קויפט מען נישט, אזוי אויך קינדער וואס וואקסן אויף מיט אן אמת'ע לעבן וואס מען לעבט פאר זיך, מען לעבט נישט ווייל יענער לעבט, דעמאלט ווען עס קומט צו פראווען זייערע שמחות, ווי א בר מצוה, חתונה וכדומה, וועלן זיי נישט בעטן פון די עלטערן צו מאכן טייערע שמחות צוליב וואס 'יענער' מאכט אזוי און אזוי, נאר זיי וועלן זיין פרייליך מיט די שמחה אליינס און פארשטיין אז טאטע מאמע האבן נישט וכו'.

געלויבט דעם אייבערשטן אז ביי אונז אינעם מוסד אין וויליאמסבורג איז מען מחנך די קינדער צו לעבן פאר זיך און נישט קוקן אויף יענעם; מען לייגט א שטארקע דגוש אויף דעם - בעיקר ביי די מיידלעך - אז נישט יעדע זאך וואס מען 'וויל' באקומט מען. מען לערנט זיי אויס דעם חילוק פון א זאך וואס מען 'דארף' און א זאך וואס מען 'וויל'.

איך כאפ אן א דוגמא, ווען עס קומט אנהייב יאר, די צייט ווען מען דארף זיך אנגרייטן פארן קומענדיגן יאר שולע, אויב קען מען נאך נוצן די טאש פון פאריאר 'דארף' מען נישט קויפן א נייע; עס קען זיין צומאל אז מען 'וויל' א נייע, ווייל יעדער מענטש 'וויל' נייע און שיינע זאכן וכו', אבער מען איז מסביר אין שולע פאר די קינדער אז א נייע טאש קאסט פאר די עלטערן געלט. מען לערנט מיט זיי אז זאכן קאסטן געלט און מען קען נישט מוטשען די טאטע מאמע און בלאזן, סטראשענדיג אז מען גייט נישט אין שולע ביז מען באקומט א נייע, אפילו עס רעדט זיך דא פון קליין געלט, אבער אז מען איז מחנך די קינדער אויף דעם וועלן זיי דאס פארשטיין ווען עס קומט זייער צייט חתונה צו האבן אדער בר מצוה האבן און זיי וועלן גיין צו די שמחה פרייליך און צופרידן.

דעריבער אז דו דארפסט אן עצה ווי אזוי דו קענסט אריין ברענגען ביי דיינע קינדער ביליגע שמחות וכדומה, זאלסטו רעדן מיט דיינע קינדער אסאך דיבורים פון אמונה. ביי די שבת'דיגע סעודות זאלסטו אסאך רעדן פון דאס גרויסקייט פון לעבן מיטן אייבערשטן, דערצייל זיי די מעשה פונעם 'בעל תפילה' וואס דער הייליגער רבי האט אונז דערציילט (סיפורי מעשיות, מעשה יב), ווי דער בעל תפילה פלעגט זאגן פארן אלעמען: "עֶס אִיז נִישְׁט דָא קַיין אַנְדֶערֶע תַּכְלִית אוֹיף דֶער וֶועלְט, נָאר צוּ דִינֶען דֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן", וואס דער גיבור האט געזאגט פארן בעל תפילה: "אִיךְ הָאבּ גֶעהֶערְט פוּנֶעם קֶענִיג אַז פוּן אַלֶע תַּאֲווֹת קֶען מֶען אַרוֹיס נֶעמֶען דֶעם מֶענְטְשׁ חוּץ אַ מֶענְטְשׁ וָואס אִיז אַרַיין גֶעפַאלְן אִין תַּאֲוַת מָמוֹן", און וואס דער בעל תפילה האט געזאגט: "נָאךְ אַלְץ וִוילְט אִיר גֶעלְט? פוּן גֶעלְט זָאלְט אִיר מִיט מִיר נִישְׁט שְׁמוּעֶסְן".

אז דו וואוינסט אין ארץ ישראל זאלסטו פארן קיין יבנאל מיט דיינע קינדער און זען דאס בית המדרש וואס מוהרא"ש האט געבויט, זאלסט געבן א קוק וואס שטייט ביים אריינגאנג צום בית המדרש; מוהרא"ש האט געשריבן אויפן טיר פונעם בית המדרש די ווערטער: "הַבַּעַל תְּפִילָּה אָמַר: עֲדַיִן אַתֶּם רוֹצִים מָמוֹן? מִמָּמוֹן לֹא תְּדַבְּרוּ כְּלָל", אין אידיש: "דער בעל תפילה האט געזאגט: נאך אלץ ווילט איר געלט? פון געלט זאלט איר מיט מיר נישט שמועסן".

יעדעס מאל ווען איך בין זוכה צו זיין אין יבנאל גיי איך נאכאמאל צום גרויסן בית המדרש נאר צו זען דעם טאוול; דאס ברענגט יעדעס מאל אריין אין מיר א שטארקע התעוררות, זעענדיג ווי מוהרא"ש האט געלעבט מיטן אייבערשטן און ווי שטארק מוהרא"ש האט גענומען דעם רבינ'ס ווערטער בתמימות ופשיטות אן קיין חכמות און אן קיין דריידלעך.

ליין איבער דעם בריו נאכאמאל און נאכמאל.

בעזרת ה' יתברך - ערב שבת קודש פרשת נשא ב', י"ג סיון, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אויב בענטשט מען נאכן זמן - דעמאלט טרינקט נאר דער וואס זאגט די ברכות און אויך די כלה, אבער נישט דער חתן. אויב איז נאך איידער דעם זמן - קען אויך דער חתן טרינקען.

דאס איז נאר ביי שבע ברכות, אבער אלע וואכן - אויב בענטשט מען נאכן זמן - טרינקט מען נישט אויס די כוס של ברכה. אזוי ווי דער מגן אברהם זאגט (סימן רצט, סעיף קטן ז): "מי שאינו נזהר בכל השנה לברך על כוס דס"ל כמ"ד דאין טעון כוס גם עתה אסור לשתות ממנו", נאר דער וואס פירט זיך אלעמאל צו בענטשן אויף א כוס - קען טרינקען, עיין שם.

די שבע ברכות זאגט מען ווען די כלה איז דארט, די כלה קען זיצן ביים טיר פון בית המדרש.

שבת זאגט מען נישט דוי הסר.

אויב די חתונה איז געווען זונטאג בייטאג, דעמאלט קען מען זאגן די שבע ברכות ביי שלש סעודות נאר בייטאג, פאר'ן זמן מוצאי שבת.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת קדושים, ב' אייר, שנת תשפ"ב לפרט קטן

הכלה ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

בדרך כלל פירט מען זיך אז נאר א פארפאלק פירט אונטער; אין פאל וואס די עלטערן זענען גע'גט, נעמט מען די זיידע באבע זאלן אונטער פירן.

אויב איר ווילט דוקא אז אייערע עלטערן זאלן אונטער פירן - קען מען אונטער פירן אפילו מען איז גע'גט.

די שאלה איז נאר אויב אייערע עלטערן ווילן הערן וואס איך האב צו זאגן; דעריבער בעט איך אייך זייער איר זאלט חס ושלום נישט מאכן קיין קריגעריי, לאזט זיך פירן פונעם אייבערשטן.

געדענקט פונעם עיקר, כאפט זיך נישט אן אינעם טפל; דאס טוט דער יצר הרע ביי יעדע שמחה. ער נעמט זייטיגע זאכן און מאכט דאס פאר אן עיקר ביז מען פארגעסט פונעם עיקר. דער עיקר איז איר האט חתונה, איר גייט אויפבויען א אידישע שטוב; זאלט איר נישט אויפהערן דאנקען דעם אייבערשטן אויף די גרויסע חסדים זיינע און אים בעטן אויף ווייטער, אויך זאלט איר זיך פירן מיט די גרעסטע מאס דרך ארץ צו אייערע עלטערן.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט זוכה זיין אויפצושטעלן א בית נאמן בישראל, דורות ישרים ומבורכים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת פקודי, כ"ט אדר א', ערב ראש חודש אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

הדבר הראשון זאלסטו נישט טרינקען מער ווי איין גלעזל; עס איז א קלארע הלכה, דער רמ"א פסק'נט (אורח חיים סימן תרצה, סעיף ב) מען זאל טרינקען מער וויפיל מען איז געוואוינט צו טרינקען; איינער וואס טרינקט נישט קיין וויין א גאנץ יאר קען מקיים זיין די מצוה מיט איין גלעזל, דער רמ"א פירט אויס: "וְאֶחָד הַמַּרְבֶּה וְאֶחָד הַמַּמְעִיט, וּבִלְבַד שֶׁיְּכַוֵּן לִבּוֹ לַשָּׁמַיִם", סיי דער וואס טרינקט אסאך וויין, און סיי דער וואס טרינקט ווייניג וויין - דער עיקר זאל מען אינזין האבן צו טון דעם רצון פונעם אייבערשטן; דעריבער אז דו טרונקסט נישט קיין וויין א גאנץ יאר, עס איז דיר שווער צו טרינקען, דו ווערסט קראנק - זאלסטו נאר טרינקען אביסל.

שנית, דאס וואס דו שפירסט זיך פורים ביי דיין שווער אויסגעשפילט, דו ביסט דער איינציגסטער וואס טרינקט נישט, דו ביסט דער נאַר פון די משפחה, אלע זענען שיכור וכו', דו שפירסט ווי מען קוקט אויף דיר; ערשטנס, קיינער קוקט נישט אויף דיר, מען קוקט אויף די שיכורים, די פרויען זענען דערשראקן, יעדער איז דערשראקן פון זייער מאן, מען קוקט בכלל נישט אויף דיר, אלע וואלטן געוואלט זייער מאן זאל זיין אזוי ווי דיר, זיצן רואיג און זיין נארמאל; ואם תאמר מען קוקט יא אויף דיר, וואס גייט דיר אן ווי אזוי מען קוקט אויף דיר? א מענטש דארף זיך אזוי צוקלעבן צום אייבערשטן, עס זאל אים גארנישט אנגיין וואס מענטשן זאגן אויף אים און וואס מען טראכט פון אים, די מח מחשבה זאל זיין באהאפטן נאר צום אייבערשטן.

דורך התבודדות, ווען מען רעדט צום אייבערשטן - ווערט די מח ריין פון די אלע דמיונות, 'מען קוקט אויף מיר', 'מען זאגט אויף מיר', 'מען רעדט פון מיר', די אלע זאכן זענען איין שטיק דמיון; אז מען פאלגט דעם רבי'ן, מען רעדט יעדן טאג צום אייבערשטן - ווערט די מח ריין פון די זאכן, מען טוט וואס איז ריכטיג, מען טוט דעם רצון השם, און צו די מדריגה קען יעדער איינער זוכה זיין דורך פאלגן דעם רבי'ן; דורך רעדן און שמועסן מיט'ן אייבערשטן קומט מען אן צו דעם.

אז די סעודה ציט זיך און דו האסט נישט וואס צו טון - זאלסטו נעמען א תהילים און זאגן תהילים; פורים איז אזא הייליגע טאג, מען קען פועל'ן פאר זיך און פאר אנדערע - ישועות און רפואות. זיץ ביים טיש מיט א תהילים און זאג תהילים, אדער זיי זיך מתבודד, רעד צום אייבערשטן. דאס טו איך ווען איך גיי צו א שמחה אדער א מסיבה וכדומה, אנשטאט זיצן שעות און גארנישט טון, נעם איך א תהילים, א משניות און איך בין זיך מתבודד.

איך וועל ענדיגן מיט א מעשה וואס מוהרא"ש פלעגט אסאך דערציילן, מען האט אמאל געהערט פסח ביינאכט ווי א פשוט'ער איד וויינט ביי די ווערטער: "תָּם מָה הוּא אוֹמֵר?" ער האט עס איבערגעזאגט נאכאמאל און נאכאמאל בשעת ווען עס איז אים גערינען טרערן פון די אויגן, ווען מען האט אים געפרעגט: "וואס איז דא צו וויינען ביי די ווערטער?" האט ער געענטפערט: "איך פארשטיי גארנישט פון די גאנצע הגדה, דא זע איך חכם מה הוא אומר, רשע מה הוא אומר, תם מה הוא אומר, דער חכם זאגט עפעס און דער רשע זאגט עפעס, וואס גייט מיר אן וואס דער חכם זאגט אויף מיר און וואס דער רשע האלט פון מיר? איין זאך גייט מיר אבער יא אן: "תָּם, מָה הוּא אוֹמֵר?" ער ווייזט מיטן פינגער ארויף אויבן: "וואס זאגט מען אויף מיר אויבן אין הימל (אויף רוסיש זאגט מען 'דארט' – תָּם); דער האלט פון מיר, דער צווייטער האלט נישט פון מיר, איינער זאגט איך בין א בטלן, א צווייטער זאגט איך בין א שלימזל, מען קוקט אויף מיר, מען טראכט איך בין א נאר, איך בין אן אויסגעשפילטער, אבער רבונו של עולם וואס זאגסטו אויף מיר? רבונו של עולם ביי דיר וויל איך נישט זיין אן אויסגעשפילטער, ווייז מיר אביסל ליבשאפט, ווייז מיר אז דו האסט מיר ליב, איך וויל נישט גארנישט - נאר טון דיין ווילן".

די מעשה פלעגט מוהרא"ש אונז זייער אסאך דערציילן, דאס האט אונז געטוישט אונזער מח מחשבה, מיר זאלן אויך וויינען צום אייבערשטן און זאגן: "תָּם מָה הוּא אוֹמֵר? רבונו של עולם וואס זאגסטו אויף מיר? רבונו של עולם וואס זאגט מען אין הימל אויף מיר? איך וויל אויך זיין א צדיק, איך וויל אויך זיין דבוק צו דיר".

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת בא, כ"ט טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מוהרא"ש זאגט מען זאל נישט קויפן פון פאראויס וועגן עין הרע.

אויף די צווייטע פראגע, וואס מען טוט וכו'; מוהרא"ש זאגט מען זאל זאגן נעמען פון צדיקים, דאס איז א סגולה פאר א גרינגע לידה. דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, חלק ב' סימן כ): "עַל יְדֵי הַזְכָּרַת שֵׁמוֹת הַצַּדִּיקִים יְכוֹלִים לְהָבִיא שִׁנּוּי בַּמַּעֲשֶׂה בְּרֵאשִׁית, כְּלוֹמַר לְשַׁנּוֹת הַטֶּבַע", דורך דערמאנען נעמען פון צדיקים קען מען טוישן די טבע, און נאכדעם זאל מען בעטן א תפילה:

"יהי רצון מלפניך עס זאל זיין די ווילן פון דיר טאטע אין הימל, בזכות וואס איך האב געזאגט די נעמען פון די צדיקים וואס האבן זיך זייער גאנץ לעבן מוסר נפש געווען פאר דיינעט וועגן, בזכות זייער תורה, זייער ערליכקייט - העלף מיר איך זאל געבוירן גרינגערהייט א געזונט קינד, אלעס זאל אריבערגיין גרינג. איך בעט דיר הייליגער באשעפער, נעם אוועק פון מיר שלעכטע אויגן, קיינער זאל נישט מאכן קיין עין הרע, נישט אויף מיר און נישט אויף מיינע קינדער, העלף מיר איך זאל האבן ערליכע קינדער, הייליגע קינדער, קינדער וואס וועלן נאר טון דיין ווילן, יהיו לרצון אמרי פי והגיון לבי לפניך, י"י צורי וגואלי, אמן כן יהי רצון.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת מקץ, כ"ז כסליו, ג' דחנוכה, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך ווייס נישט אויף וואס דיר קודם צו וואונטשן "מזל טוב!" אויף דיין סיום משניות, אויף די אפשערן פון דיין זון נרו יאיר, אדער גאר אויף די גרויסע שמחה פאר'ן עפענען א בית המדרש היכל הקודש אין בני ברק... דאס איז גאר א גרויסע שמחה, אז איר האט זיך שוין געקענט צאנעמען, ארויסקריכן פון די קטנות און טון למעשה - עפענען א בית המדרש. אז איר וועט זיך האלטן באחדות און איר וועט רעדן פון רבי'ן אן קיין חכמות - וועט איר מצליח זיין, עס וועט זיין א ליכטיגע ווינקל פאר גאנץ בני ברק.

ביי אונז אין וויליאמסבורג האט מען אויך געעפנט דעם בית המדרש ביי איינעם אין שטוב; אין אנהייב האבן זיך צאמגענומען געציילטע אינגעלייט פאר שלש סעודות, און פון דעם איז זיך צואוואקסן אזא שיינע קהילה מיט מוסדות.

האלט קאפ אויף די צוויי נקודות: עס זאל נאר זיין שלום, עס זאל נישט זיין צווישן אייך בעלי מחלוקת, און מען זאל רעדן פון רבי'ן אזוי ווי מיר האבן מקבל געווען פון מוהרא"ש. מען זאל רעדן פון די דריי נקודות: לערנען תורה על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), פון תפילה והתבודדות, דאס גרויסקייט פון רעדן צום אייבערשטן, שמועסן מיט אים, דערציילן יעדע זאך, און פון שלום בית.

דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן ב) אויפ'ן פסוק (תהלים נ, א): "'אֵל אֱלֹקִים ה' דִּבֶּר', כִּי אֵלּוּ שְׁלשָׁה שֵׁמוֹת הֵם מְקוֹר הָאֱמֶת, וְעַל יָדָם מֵאִיר הָאֱמֶת בְּהַדִּבּוּר", די דריי שמות פונעם אייבערשטן - דאס איז דער אמת, און אז מען רעדט פון די דריי זאכן - איז מען ביים אמת. ווי דער רבי שמועסט דארט אויס באריכות, 'אל' איז דער שם פון תפילה, 'אלקים' איז דער שם פון תורה, און ה' איז דער שם פון שידוכים און שלום בית; די דריי זאכן זענען יסודות ביים רבי'ן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן און האבן נחת ביי דיינע קינדער, איך שיק דיר א בריוו פאר דיין טאכטער.

א ליכטיגן חנוכה.

...

... תחי'

אייער טאטע האט מיר געשריבן אז איר זאגט תהלים און איר האט געענדיגט יעצט די צוואנציגסטע מאל תהלים. יעצט זע איך אז איר זענט א ריכטיגע בית פיגא תלמידה, מען דארף נישט לערנען אין די פיר ווענט פון בית פיגא צו זיין א תלמידה פון רבי'ן, אז מען פירט זיך מיט די לימודים פון בית פיגא איז מען א תלמידה.

בעטס אייער טאטע ער זאל אייך נעמען פון צייט צו צייט צו א ציון פון א צדיק, דארט זאלט איר זיך אויסבעטן צום אייבערשטן. דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, סימן קעג) ביי א ציון פון א צדיק איז מען זוכה אז עס ווערן אנגענומען אלע תפילות.

א ליכטיגן חנוכה.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת עקב, ט"ז מנחם-אב, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

האסט אנגערירט א פארווייטאגטע נושא; ווען עס קומט צו רעדן פון אויסגעבן געלט פאר שמחות איז דאס זייער ווייטאגליך.

אויסגעבן געלט פאר שמחות איז א זאך וואס גייט נישט אריין אין קאפ, דער שכל פארנעמט דאס נישט, עס איז א הימל געשריי וואס גייט פאר היינטיגע טעג; די גרויסע הוצאות וואס עלטערן גייען אריבער ווען מען מאכט א שמחה, גלייך אין אנהייב ווען מען מאכט א שידוך, נאך פאר וואס, ווען, ווי - איז מען שוין א בעל חוב פון שווערע טויזנטער דאלער השם ישמרינו.

מחותנים גייען צוגרינד, מחותנים ווערן שווערע בעלי חובות; אנשטאט זיך פרייען מיט זייער שמחה - גייען זיי ארום פאר'דאגה'ט וואו זיי קענען שאפן די גרויסע געלטער וואס עס קאסט צו קענען אונטער פירן דעם קינד אונטער די חופה שטאנגען, זיי ווערן קראנק השם ישמרינו, די הארץ פון פלייש און בלוט קען דאס נישט פארנעמען, עס הערט אויף קלאפן; מען הערט ליידער אזויפיל מעשיות ווי מחותנים לייגן זיך צוזאמען בעת שמחתם השם ישמרינו.

אויך איז דאס גורם אז מען זאל נישט טון שידוכים מיט די קינדער; עלטערן זענען מפקיר די טעכטער, מען שיקט זיי אין אן אפיס ארבעטן זיי זאלן אהיים ברענגען געלט פאר טייערע שמחות, פאר דמיונות און כבוד המדומה; ענדערש ווארטן און נישט טון שידוכים כדי צו קענען חתונה מאכן ווי א רייכער מענטש, ווי איידער צו טון וואס איז גוט פאר די קינדער, טון דעם ווילן פונעם אייבערשטן.

דאס וואס מיר טוען אין די לעצטע יארן, מיר מאכן חתונה אונזערע קינדער בחנם, עס קאסט נישט קיין געלט פון אנהייב שידוך ביז נאך די חתונה, הכל בכל מכל כל קומט אויס זיבן אכט טויזנט דאלער; דאס איז נישט קיין נייע זאך, דאס האט מוהרא"ש איינגעפירט מיט צענדליגער יארן צוריק אין יבנאל - די ברסלב'ער שטאט אין ארץ ישראל, מען זאל קענען חתונה מאכן בחנם. מוהרא"ש האט זיך מוסר נפש געווען, אוועק געגעבן זיין לעבן פאר דעם, ער איז קראנק געווארן פאר דעם; ער האט געבויט א זאל אונטער דעם גרויסן בית המדרש אין יבנאל פאר אנשי שלומינו זיי זאלן קענען חתונה מאכן אומזיסט. עס איז אויסגעשטעלט אז מען בעט נישט קיין געלט פאר'ן זאל; די סעודה ווערט צוגעשטעלט דורך משפחות פון אנשי שלומינו, די נאנטע און באקאנטע ברענגען די עסן, יעדער עפעס אנדערש; איינער א קוגל, א צווייטער אביסל רייז, א דריטער אביסל לאקשן מיט מזונות, עס איז גענצליך בחנם, צענדליגער אנשי שלומינו האבן חתונה געמאכט דארט בחנם, לאנגע יארן האבן אנשי שלומינו געקענט חתונה מאכן די קינדער אן קיין חובות, אן קיין דאגות, אן גארנישט; מען דארף נישט בארגן, מען דארף נישט זארגן, מען טוט זיך אן די שטריימל און בעקיטשע, און מען גייט פרייליכערהייט צו די שמחה.

ביז עס איז געקומען דער רב וואס איז געשטעלט מטעם מדינת ישראל אין יבנאל, ער האט אנגעהויבן מסר'ן אנשי שלומינו - דעמאלט האט זיך אלעס אפגעשטעלט, דער רב האט געשטערט יעדע הייליגע זאך; וואס מוהרא"ש האט געטון - האט ער חרוב געמאכט, נישט געווען א זאך אין יבנאל וואס ער האט נישט געשטערט; ער איז א געלט רב, די מדינה שטעלט רב'לעך אין אלע דערפער אין שטעט וואס זיי זענען אונטער געקויפט פאר די מדינה הציונות אויסצורייסן די תורה און מצוות פון אידישע קינדער; פון דעמאלט האט מען אויפגעהערט מאכן שמחות אין יבנאל, לעצטנס הייבט מען צוריק אן צו מאכן שמחות בחנם.

ווען אנשי שלומינו אין אמעריקע האבן זיך דערזען מיט זין און טעכטער אין די יארן פון שידוכים, מען האט געזען וואס ווארט אונז אפ, מען האט געשפירט אז אט אט גייען מיר גיין צו די שחיטה, מיר גייען אנהייבן מיט חתונות, מיר גייען דאס נישט קענען נעמען; האבן מיר מחליט געווען אז מיר גייען טון וואס מוהרא"ש האט אונז געלערנט אלע יארן, מיר האבן נאכגעמאכט וואס מוהרא"ש האט מתקן געווען אין יבנאל און מיר מאכן חתונות אין ישיבה גענצליך בחנם.

אלע וואס באטייליגן זיך ביי די שמחות אין ישיבה זאגן בפה מלא: "וואס פעלט פאר די שמחה? פארוואס מאכט דאס נישט מיין רב? פארוואס טוט דאס נישט מיין קהילה? פארוואס זאלן מיר זיך נישט פרייען ביי אונזער קינדער'ס שמחות?" דאס איז א קשיא וואס אלע פרעגן און דאס איז טאקע א גרויסער קשיא, פארוואס זאלן מענטשן ליידן אזויפיל פלאג ווען מען מאכט שמחות?!

אפילו עלטערן וואס האבן יא געלט מעגן אויך נישט טון וואס מען וויל; מיר זענען אידן, מיר האבן א תורה וואס זאגט אונז וואס צו טון. אז מען האט געלט איז מען נאכנישט בארעכטיגט צו פארשוועמען די געלט פאר אביסל כבוד, ענדערש זאל מען נעמען די געלט און טון מיט דעם צדקה, ענדערש זאל מען נעמען די אוועקגעלייגטע געלט און דאס געבן פאר די פארפאלק זיי זאלן קענען לעבן מיט מנוחת הנפש, זיי זאלן נישט דארפן א טאג נאך זייער חתונה אריינפאלן אין די געיעג פון דעקן זייער דירה וכו'.

וואויל איז די וואס האבן ישוב הדעת, זיי מאכן זיך נישט נאריש מיט טייערע שמחות, זיי גייען צו די שמחה מיט גדלות המוחין; דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אויף די חסדים, זיי לעבן פאר'ן אייבערשטן; וועלן זיי זוכה זיין צו זען נחת ביי די קינדער און קינד'ס קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת כי תשא, שושן פורים, ט"ז אדר, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר, קרית יואל

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מזל טוב פאר די גרויסע שמחה! דער אייבערשטער זאל העלפן דו זאלסט מגדל זיין דיינע קינדער לתורה ולחופה ולמעשים טובים.

עס איז זייער נישט קיין שיינע זאך אז דיינע חברים זענען נישט געקומען צו דיין שמחה, בפרט ווען עס רעדט זיך פון תלמידי היכל הקודש; אבער פון די אנדערע זייט דארפסטו זיי דן זיין לכף זכות. די וואך שבת זענען אלע געווען זייער אפגעמאטערט, מען איז אריין אין שבת מתוך שכרות; ווען ערב שבת פאלט אום פורים אזוי ווי די יאר זענען כמעט אלע אונסים, מען איז פארנומען א גאנץ פורים מיט מצוות היום און ווען עס קומט שבת זענען אלע זייער אפגעמאטערט, מען האט נישט די כוחות צו גיין און קומען; איך בין זיכער ווען דו וואלסט געמאכט א שמחה אין א געווענליכע שבת וואלטן אלע געקומען זיך פרייען מיט דיין שמחה.

דער עיקר זאלסטו דאנקען דעם אייבערשטן אז דיין ווייב איז געזונט און דו האסט זוכה געווען צו א געזונט קינד. חברים איז נישט א זאך וואס דארף איבערנעמען דעם מענטש, אפילו ווען אלע וואלטן געקומען זיך באטייליגן מיט די שמחה איז נישט דאס דער עיקר שמחה, דער עיקר שמחה איז אז מען איז זוכה צו ברענגען נאך א קינד צום אייבערשטן, ווייל מיט יעדע קינד וואס מען ברענגט אויף די וועלט ברענגט מען נענטער די גאולה. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות סב.): "אֵין בֶּן דָוִד בָּא עַד שֶׁיִכְלוּ כָּל הַנְּשָׁמוֹת שֶׁבַּגּוּף", משיח וועט קומען ווען אלע נשמות וועלן אראפקומען אויף דער וועלט.

יא חברים, נישט חברים - דאס איז נישט לעבן, דאס געבט נישט צו און נעמט נישט אוועק; אנשטאט וויינען אויף חברים, זאלסטו נעמען א תהילים און דאנקען דעם אייבערשטן אויף די ניסים וואס ער טוט מיט דיר, וועסטו זען נאך ניסים אין לעבן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ויגש, ו' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מוהרא"ש פלעגט זאגן מען זאל יא גיין.

מוהרא"ש זאגט, די אלע וואס האבן משפחה וואס זענען נישט אזוי אפגעהיטן אין צניעות, ווען עס קומט אויס צו גיין צו א חתונה וכדומה קען מען גיין, מען קען זיין ביי די שמחה און אין די זעלבע צייט זאל מען נישט דארט זיין. צום ביישפיל ביי א חתונה; בשעת די חופה קען מען זיין, מען וואונטשט יעדן איינעם מזל טוב, נאכדעם ביי די סעודה טרעפט מען א איידעלע פלאץ און ביים טאנצן - אויב איז עס נישט מיט'ן אייבערשטן, מען טאנצט אינאיינעם בתערובות רחמנא לצלן - גייט מען ארויס פון זאל, שפעטער ביי די הפסקה ווען מען טאנצט נישט, באווייזט מען זיך נאכאמאל דעם פנים; מיט חכמה זעט מען אז מען זאל נישט מאכן קיין מחלוקת און מען זאל נישט נכשל ווערן אין תערובות השם ישמרינו.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין אויסגעלייזט ווערן פון אונזער גלות, דער אייגענער גלות, אלע אידן זאלן תשובה טון און זיך פירן בדרך התורה.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת בא, ג' שבט, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

אייער מאן איז גערעכט; עס איז נישט קיין לכתחילה'דיגע זאך צו צעטיילן די קינדער און אוועק פארן אויף שבתים. קינדער דארפן שבת זייער אייגענע טאטע מאמע, זיי דארפן שבת'דיגע סעודות מיט זייערע אייגענע עלטערן. א גאנצע וואך ווארטן די קינדער אויף שבת, זיי ווארטן צו זיצן מיט זייערע עלטערן, דעמאלט איז די צייט וואס טאטע מאמע פלאנצן איין אין די קינדער א ליבשאפט צום אייבערשטן, א ליבשאפט צום הייליגן שבת.

עס איז נישט גערעכט פון די וואס לאדענען אויף א שמחה צו קומען עסן שבת'דיגע סעודות און מען נעמט זיך אויס: "קינדער קענען נישט קומען"; אז מען קען נישט קומען מיט קינדער איז בעסער צו בלייבן אין שטוב מאכן די סעודות מיט די קינדער און נאך די סעודה זאל מען גיין וואונטשן מזל טוב, און אז די שמחה איז אין אן אנדערע שטאט בלייבט מען אין שטוב.

שבת'דיגע סעודות איז א צייט פון אמונה, דער הייליגער זוהר זאגט (פרשת יתרו, פח:): "תָּא חֲזֵי, בִּסְעוּדָתֵי אִלֵּין, אִשְׁתְּמוֹדְעוּן יִשְׂרָאֵל דְּאִינּוּן בְּנֵי מַלְכָּא, דְּאִינּוּן מֵהֵיכָלָא דְּמַלְכָּא דְּאִינּוּן בְּנִי מְהֵימָנוּתָא", ווען מען עסט דריי סעודות שבת זעט מען אז דער מענטש איז א קינד פונעם אייבערשטן, דער האט אמונה, נאך זאגט דער זוהר: "רַבִּי שִׁמְעוֹן אָמַר, הַאי מָאן דְּאַשְׁלִים תְּלַת סְעוּדָתֵי בְּשַׁבְּתָא, קָלָא נָפִיק וּמַכְרְזָא עֲלֵיהּ (ישעיהו נח, יד): אָז תִּתְעַנַּג עַל יְיָ", ווען א מענטש איז זוכה צו עסן דריי סעודות שבת גייט ארויס א בת קול אין הימל אז דער מענטש האט אמונה; זעט מען אז דעמאלט איז א צייט פון איינפלאנצן אמונה אין די קינדער.

פארשטייט זיך אז מען דארף בעטן דעם אייבערשטן מען זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן; עס איז דא פאלן וואס מען האט נישט קיין ברירה מען דארף יא צעטיילן די קינדער, אבער דאס דארף מען וויסן אז עס איז נישט קיין לכתחילה, און אז מען קען זיך ארויסדרייען איז זיכער געזונטער צו בלייבן אין שטוב מיט די קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע וועגן.