בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת תצוה, ו' אדר, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד מיין טייערער תלמיד ... נרו יאיר וזוגתו תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

בנוגע די הלכה'דיגע חלק צי א שייטל איז אסור ווייל עס קומט פון עבודה זרה - דאס זאלסטו פרעגן א דיין. דו וואוינסט דאך אין ... גיי פרעג הרה"ג ר' ... שליט"א; לויט וויפיל איך געדענק פון יארן צוריק דארף א שייטל האבן א הכשר אז דאס קומט נישט פון די האר וואס מען שערט זיך פאר עבודה זרה אין אינדיע וכו'.

איך בעט דיר זייער שטארק דו זאלסט מכבד זיין דיין ווייב און איר נישט באצווינגען וכו'; זי איז אן ערליכע און א איידעלע. דו דארפסט איר פארשטיין אז זי וויל טון דיין רצון און דיין ווילן וכו', אבער פון די אנדערע זייט האט זי שוועסטערס און משפחה וכו'; דאס מאכט איר וועלן גיין ווי אזוי זיי גיין אנגעטון וכו'. אויב דיין ווייב איז מסכים זיך צו טוישן וכו', איז זיכער אז א טיכל איז מער צניעות'דיג און אין דעם זכות וועט איר זוכה זיין צו די ברכה וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תנחומא וישלח, ו): אויפן פסוק (תהלים קכח, ג): "אֶשְׁתְּך כְּגֶפֶן פּוֹרִיָּה" ווען איז א פרוי ווי א וויינשטאק, ווען איז א פרוי זוכה צו זיין "כְּגֶפֶן פּוֹרִיָּה" אויפצושטעלן א שטוב מיט קינדער? ווען זי איז "בְּיַרְכְּתֵי בֵיתֶך"; ווען זי פירט זיך איידל און גייט אנגעטון איידל, דעמאלט וועט זי זוכה זיין צו די ברכה פון "בָּנֶיך כִּשְׁתִילֵי זֵיתִים", זי וועט אויפשטעלן קינדער וואס וועלן געזאלבט ווערן מיטן שמן המשחה, עיין שם.

די וויכטיגסטע זאך אין שלום בית איז אז מאן און ווייב רעדן זיך דורך איינער מיטן צווייטן, מען הערט אויס איינער דעם צווייטן און מען פארשטייט יענעמס הרגשים וכו'. מען קען נישט ארויפצווינגען די אייגענע ווילן אויפן צווייטן, ווער רעדט נאך פון טשעפען א ווייב, וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא מציעא נט.): "לְעוֹלָם יְהֵא אָדָם זָהִיר בְּאוֹנָאַת אִשְׁתּוֹ", א מענטש זאל זייער אכטונג געבן נישט צו טשעפען זיין ווייב, "מִתּוֹך שֶׁדִּמְעָתָהּ מְצוּיָה", ווייל זי וויינט זייער שנעל. מוהרא"ש פלעגט זייער אסאך רעדן צו אונז פון שלום בית און דאס איז פון די יסודות אין "היכל הקודש".

דערפאר בעט איך דיר זייער, דו זאלסט נישט באצווינגען דיין ווייב זי זאל זיך טוישן וכו' אפילו דו מיינסט גוטס; דו ווילסט אן ערליכער שטוב און דו ווילסט מען זאל גיין ביי דיר מיט אן ערליכן לבוש וכו'. אבער געב אכטונג אז דיין ווייב זאל נישט האבן א פחד פון דיר, ווייל אויב מען לייגט א פחד אין שטוב פארלירט מען אלעס רחמנא לצלן; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (גיטין ו:): "לְעוֹלָם אַל יַטִּיל אָדָם אֵימָה יְתֵירָה בְּתוֹך בֵּיתוֹ", א מענטש זאל נישט ווארפן א שרעק אויף זיין ווייב און קינדער, "שֶׁהֲרֵי פִּילֶגֶשׁ בְּגִּבְעָה הִטִּיל עָלֶיהָ בַּעֲלָהּ אֵימָה יְתֵירָה וְהִפִּילָה כַּמָּה רְבָבוֹת מִיִּשְׂרָאֵל". ווייל די מעשה פון פילגש בגבעה ווי זיבציג טויזענט אידן זענען גע'הרג'עט געווארן האט זיך אנגעפאנגען פון א מענטש וואס האט געווארפן א פחד אויף זיין ווייב, נאך זאגן חז"ל (שם): "אָמַר רַב יְהוּדָה אָמַר רַב, כָּל הַמֵּטִיל אֵימָה יְתֵירָה בְּתוֹך בֵּיתוֹ סוֹף הוּא בָּא לִידֵי שָׁלשׁ עֲבֵירוֹת, גִלּוּי עֲרָיוֹת, וּשְׁפִיכוּת דָּמִים, וְחִלּוּל שַׁבָּת". ווער עס ווארפט א פחד אויף זיין ווייב וועט נאכדעם צוקומען צו די דריי הארבע עבירות פון גילוי עריות, שפיכות דמים און חילול שבת.

איך פארשטיי דיר גאנץ גוט אז דו ווילסט דיין שטוב זאל זיין מער צניעות'דיג,  ווייל עס זענען דא פוסקים וואס האלטן (סמ"ק, מצוה נז) אז צניעות ביי פרויען איז א דאורייתא, נישט סתם א חומרא. און דו ווילסט זוכה זיין צו די ברכות וואס מען באקומט ווען די פרוי פירט זיך בצניעות, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תנחומא וישלח, ו): אויפן פסוק (תהלים מה, יד): "כָּל כְּבוּדָּה בַּת מֶלֶך פְּנִימָה" - אָמַר רַבִּי יוֹסֵי כְּשֶׁהָאִשָּׁה מַצְנַעַת אֶת עַצְמָהּ בְּתוֹך הַבַּיִת, רְאוּיָה לְהִנָּשֵׂא לְכֹהֵן גָדוֹל, וְתַעֲמִיד כֹּהֲנִים גְּדוֹלִים", אויב א פרוי פירט זיך בצניעות וועט זי האבן קינדער גרויסע צדיקים, נאך זאגן חז"ל (שם): "אָמַר רַבִּי פִּנְחָס הַכֹּהֵן בַּר חָמָא, בִּזְמַן שֶׁהִיא צְנוּעָה בְּתוֹך הַבַּיִת, כְּשֵׁם שֶׁהַמִזְבֵּחַ מְכַפֵּר כָּך הִיא מְכַפֶּרֶת עַל בֵּיתָהּ", ווען א פרוי גייט בצניעות און זי פירט זיך איידל, איז זי מכפר אויף איר הויז אזוי ווי דער מזבח; אבער מען קען נישט ארויפצווינגען וכו'.

אויב דו וועסט לעבן בשלום מיט איר, דו וועסט איר מכבד זיין, דו וועסט איר לויבן און געבן כסדר לויב ווערטער, וועסטו זוכה זיין אז דער אייבערשטער וועט רוען ביי דיר אין שטוב און דו וועסט זוכה זיין צו אלע ברכות און צו אלעס גוטס.

איך האף אז דו וועסט זיין א מבין דבר מתוך דבר און דו וועסט מיר פאלגן.

בעזרת ה' יתברך

ערב שבת פרשת משפטים-שקלים, מברכים אדר, כ"ד שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

וויסן זאלט איר אז צניעות איז די שענסטע זאך ביי אידישע קינדער, אזוי ווי עס שטייט (תהלים מה, יד): "כָּל כְּבוּדָה בַת מֶלֶךְ - פְּנִימָה", דאס איז די שטאלץ פון אידישע קינדער, צו גיין אנגעטון איידל און זיך אויפירן איידל.

די הייליגע חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש זוטא רות ד, יא): "אֵין הַדוֹרוֹת נִגְאָלִים אֶלָּא בִּזְכוּת נָשִׁים צִדְקָנִיּוֹת שֶׁבַּדּוֹר, שֶׁנֶּאֱמַר (תהלים צה, ט): זָכַר חַסְדּוֹ וֶאֱמוּנָתוֹ לְבֵית יִשְׂרָאֵל, 'לִבְנֵי' יִשְׂרָאֵל לֹא נֶאֱמַר אֶלָּא 'לְבֵית' יִשְׂרָאֵל", בזכות די צניעות פון די ערליכע אידישע טעכטער וועלן מיר ארויס גיין פון דעם ביטערן גלות.

מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט זייער א שרעקעדיגע זאך אין א בריוו פאר די פרויען אין יבניאל (מכתב מיום ג' לסדר וארא כ"ב טבת ה'תשע"ה): "וַאֲנִי תּוֹלֶה אֶת מַחֲלַת אִשְׁתִּי תְּחִי', מִפְּנֵי שֶׁלֹא עוֹרַרְתִּי אוֹתָך יוֹתֵר וְיוֹתֵר בְּעִנְיָנֵי צְנִיעוּת", איך טראכט אז דאס וואס מיין ווייב (תחי') [עליה השלום] איז נישט געזונט געווארן מיט די ביטערע מחלה ה' ירחם, קומט צו מיר ווייל איך האב נישט גענוג גערעדט און אויפגעפאדערט וועגן צניעות; זעט מען ווי שטארק מען דארף אכטונג געבן אויף צניעות.

מען דארף זייער אכטונג געבן אויף צניעות א גאנץ יאר; בפרט פורים דארף מען נאך מער אכטונג געבן, ווייל עס זענען דא מענטשן וואס זיי זוכן אויסצוניצן דעם טאג פאר נישט גוטע זאכן ה' ירחם. ווען מען זעט פורים אז א שיכור רעדט און לאכט מיט פרויען דארף מען וויסן אז דער איז גארנישט שיכור, דער איז א מניוול, דער איז א שגץ. א גאנץ יאר זוכט ער ווי ער קען רעדן און לאכן וכו', אבער  ער האלט זיך צוריק ווייל ער ווייסט אז מען וועט וויסן ווער ער איז, דערפאר ווארט ער אויף פורים, ער טראכט אז דעמאלט וועט ער זיך מאכן שיכור. דערפאר דארף מען מער אכטונג געבן פורים און האלטן אפען די אויגן, ווען מען זעט א שיכור לויפט אריין צו די פרויען און מאכט זיך בא'טעמ'ט דארף מען פון אים שטיין זייער ווייט.

בנוגע פארשטעלן; קליינע קינדער פארשטעלן זיך, אבער גרויסע מיידלעך פארשטעלן זיך נישט. אז מען וויל דוקא קען מען מאכן די האר אויף אן אנדערע וועג וכו'.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת משפטים, י"ט שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

עס איז נישט קיין צניעות פאר אייך צו רעדן מיט אייער שוואגער; דאס אז ער שרייט אויף אייך "גראבער" וכו', דאס איז נישט גערעכט פון אים, אבער איך מוז אייך זאגן אז איר זענט אויך נישט גערעכט, ווייל אויב איר וואלט נישט גערעדט מיט אים וואלט ער בכלל נישט געשריגן אויף אייך.

דערפאר, פון היינט און ווייטער זאלט איר נישט רעדן מיט קיין פרעמדע מענער - אפילו מיט אייערע שוואגערס; איר זענט שוין נישט קיין קליין מיידל, איר זענט שוין א גרויס מיידל, דארפט איר אכטונג געבן ווי אזוי איר פירט זיך. פירט זיך אויף איידל וועט איר האבן א גוט לעבן.

בנוגע אייערע עלטערן, אז זיי שרייען אויף אייך מיאוס'ע ווערטער וכו'; איר דארפט זיי דן זיין לכף זכות אז זיי מיינען אייך נישט וויי צו טון. אויף יעדן איינעם גייט אריבער שוועריקייטן אין לעבן און אסאך מאל כאפט מען זיך נישט און מען שרייט אויף די קינדער. איר זאלט קיינמאל נישט ענטפערן פאר אייערע עלטערן ווען זיי שרייען אויף אייך, אין דעם זכות וועט איר האבן א שיין לעבן.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת בשלח, ה' שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

עס איז זייער א גוטע זאך אז איר שפילט פאר זיך אין שטוב מיט אייער גיטאר וכו'.

דער רבי זאגט (סיפורי מעשיות מעשה יג, דעם זעקסטן טאג) אז דער עיקר רפואה ווי אזוי מען קען אויסהיילן דעם בת מלך איז דורך ניגונים; מען דארף וויסן אז יעדער איד האט אין זיך א הייליגע נשמה וואס ווערט אנגערופן "בת מלך" און די נשמה פאלט נעבעך אראפ וכו' דורך דעם מלך האכזר וואס שיסט אריין די צען פיילן וכו', ביז דער בעטלער אן די הענט - וואס דאס איז דער הייליגער רבי - קומט און ציט ארויס אלע פיילן פון איר, אזוי ווי דער רבי ענדיגט די מעשה "און איך הייל זי" - דורך די צען ניגונים וכו'.

אז דיין לערערין זאגט אז מען מעג ברענגען אינסטרומענטן אין סקול צו מאכן פרייליך די מיידלעך דעמאלט איז נישט קיין פראבלעם צו טראגן א גיטאר אין סקול, אבער מען קען דאס נישט אנטון אויפן רוקן ווייל עס איז נישט קיין צניעות פאר א מיידל צו גיין מיט א גיטאר אויפן רוקן. אדער זאלט איר דאס נעמען מיט א קאר צו סקול, אדער לייגן אין א בעג אז ווען איר גייט אין גאס מיטן גיטאר זאלט איר נישט ארויסשטארן וכו'.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת בא, כ"ז טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד מרת ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

זעט צו רעדן צו אייער שוועסטער דערוועגן, רעדט מיט איר שיינערהייט זי זאל פארשטיין אז עס איז נישט קיין איידעלע זאך וכו' און עס איז נישט קיין צניעות צו רופן א שוואגער ביי זיין ערשטע נאמען אזוי ווי מען רופט א חבר וכו'. איך בין זיכער אז אויב איר וועט רעדן מיט איר שיינערהייט וועט זי גלייך פארשטיין אז זי דארף זיך פארבעסערן וכו'.

רעדט נישט דערפון צו אייערע עלטערן ווייל זיי וועלן נישט פארשטיין וואס איר רעדט. עלטערן - ווי עלטער זיי ווערן קוקן זיי אויף קינדער ווי זיי זענען נאך זייער קליין וכו' און מען הייבט אן פארגעסן וואס גייט אריבער וכו'. איר וועט גארנישט האבן פון זיך טענה'ן מיט זיי נאר איר אליין זאלט נעמען אייער שוועסטער אין א זייט און רעדן מיט איר, זאגט איר: "דו ביסט שוין נישט קיין קליינע מיידל, דו ביסט שוין בת מצוה און דו דארפסט אנהייבן אכטונג צו געבן נישט צו זיצן נאנט און נישט צו רעדן פריינדליך וכו' אפילו מיט א שוואגער.

קינדער ווייסן גארנישט פון זיך אליין, קינדער ווילן זיין גוט נאר מען דארף זיי זאגן וואס זיי האבן צו טון. מען דארף רעדן צו זיי זייער קלאר וואס איז צניעות, מיידלעך דארפן וויסן אז ווען מען גייט אין גאס דארף מען אפטרעטן פון וועג ווען מענער קומען וכו', אויך ווען מען איז אין געשעפט דארף מען אכטונג געבן זיך צו ריקן אין דער זייט פאר א מאן, אזוי אויך ווען מען זיצט ביי די טרעפ און מען שמועסט מיט די שכנים און א מאן וויל אריבערגיין, מוזן זיך אלע אויפשטעלן און גיין אינדערזייט, נישט זיי זאלן בלייבן זיצן מיט לייכטזיניקייט חס ושלום.

מיר דארפן אסאך בעטן דעם אייבערשטן אז ער זאל רחמנות האבן אויף אונז אידישע קינדער, עס זאל אראפ קומען א רוח טהרה אויף דער וועלט אז מענטשן זאלן האבן יראת שמים און זיך פירן בקדושה ובטהרה. מען זאל וויסן אז צניעות איז נישט אן ענין פון א קנס, נאר אז דאס איז דאס שענסטע זאך מיט וואס אידישע קינדער צייכענען זיך אויס. ווי מער מען פירט זיך אויף איידל און באשיידן איז מען מער חשוב און מער ארויפגעקוקט.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת וארא, כ"ד טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ... תחי'

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מען טאר נישט אריין פאלן אין א יאוש, ווייל דער אייבערשטער הערט אויס יעדע איינציגע תפילה און מיר גלייבן אז קיינער קען נישט געבן א שידוך נאר דער אייבערשטער. איין זאך קענען מיר טון - בעטן, בעטן און נאכאמאל בעטן דעם אייבערשטן ביז מען ווערט געהאלפן ווערן, אויך קענען מיר טון די סגולות וואס צדיקים האבן אונז געגעבן.

דער רבי האט אונז געגעבן עטליכע סגולות צו טרעפן א שידוך (ספר המידות, אות חיתון); די ערשטע סגולה וואס דער רבי געבט אונז (ספר המידות, אות חיתון, סימן א): "מִי שֶׁקָּשֶׁה לוֹ לִמְצֹא זִוּוּגוֹ, יֹאמַר בְּכַוָּנָה שִׁירַת הַיָּם", אז מען זאגט די שירה וואס די אידן האבן געזינגען ווען זיי זענען אריבער דעם ים סוף איז דאס מסוגל צו טרעפן א שידוך; היינט איז דא סידורים מיט פירוש המילות אויף אידיש, אויך לערנט מען היינט אין אלע חדרים און אין מיידל שולעס פירוש המילות פונעם דאווענען, אזוי אז עס איז מעגליך פאר יעדן איינעם צו קענען מקיים זיין דעם סגולה וואס דער רבי געבט פאר א שידוך.

דאס וואס איר פרעגט וואסערע גוטע מדה קען זיך א מיידל פארנעמען פאר א זכות צו טרעפן איר שידוך; דער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן ט): "הַצְּנִיעוּת שֶׁבָּאִשָּׁה מְזַכֶּה לָהּ בְּבָנִים הֲגוּנִים", אז א פרוי געבט אכטונג זיך צו פירן מיט צניעות און זיך אנטון בצניעות, וועט זי זוכה זיין צו גוטע קינדער; דאס הייבט זיך אן ווען מען איז נאך א מיידל. אויב מען פירט זיך בצניעות איז מען זוכה אז דער אייבערשטער מאכט רוען די שכינה ביי דעם מענטש. און אז מען איז זוכה צו השראת השכינה באקומט מען אלעס גוטס.

אז איר וועט זיך פירן ערליך און איידל וועט איר זוכה זיין צו טרעפן א גוטע שידוך בקרוב און אויפשטעלן א דור פון הייליגע קינדער וואס וועלן באלייכטן דער וועלט.

א מיידל האט זייער א גרויסע אחריות און אויב זי טוט זיך נישט אן צניעות'דיג טרייבט זי ארויס דעם אייבערשטן פון שטוב; עס שטייט אין די תורה (דברים כג, טו): "כִּי ה' אֱלֹקֶיךָ מִתְהַלֵּךְ בְּקֶרֶב מַחֲנֶךָ לְהַצִּילְךָ וְלָתֵת אֹיְבֶיךָ לְפָנֶיךָ, וְהָיָה מַחֲנֶיךָ קָדוֹשׁ, וְלֹא יִרְאֶה בְךָ עֶרְוַת דָּבָר, וְשָׁב מֵאַחֲרֶיךָ", דער אייבערשטער זאגט: "איר זאלט זיך פירן הייליג, ווייל אויב איר וועט זיך נישט פירן בצניעות וועל איך אוועק גיין פון אייך"; אויב א מיידל געבט אכטונג ווי אזוי זי טוט זיך אן, זי גייט נאר אנגעטון צניעות'דיג, זאגט דער אייבערשטער "איך וועל רוען ביי אייך אין שטוב". און אז דער אייבערשטער איז אין שטוב איז דא א ברכה, עס איז דא פרנסה, נחת, עס איז דא אלעס גוטס.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ויגש, ב' טבת, זאת חנוכה, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ... תחי'

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

ווי מער מען געפונט זיך אין שטוב איז בעסער; א מיידל קומט נישט זיך צו דרייען אויפן גאס.

עס שטייט א פסוק (תהלים מה, יד): "כָּל כְּבוּדָּה בַת מֶלֶך, פְּנִימָה", דאס שיינקייט פון א אידישע טאכטער איז צו זיין אין שטוב; אודאי דארף מען גיין אין גאס ערלעדיגן זאכן, מען דארף איינקויפן וכו', אבער סתם ארויס גיין שפאצירן ברענגט נאר פראבלעמען.

וואס דארפט איר מער פון דעם וואס מען זעט די מעשה אין די תורה, אז שכם האט פארכאפט דינה, יעקב אבינו'ס טאכטער, ער האט איר געפייניגט וכו'. אלעס האט זיך אנגעפאנגען ווייל זי איז ארויס שפאצירן אין די גאסן פון שכם, אזוי ווי עס שטייט (בראשית לד, א): "וַתֵּצֵא דִּינָה לִרְאוֹת בִּבְנוֹת הָאָרֶץ", דינה איז ארויסגעגאנגען שפאצירן; דורך דעם איז געשען די ביטערע מעשה.

עס איז נישט קיין צניעות פאר מיידלעך ארויס צו גיין מיט חבר'טעס שפאצירן אויף די גאסן, אז איר ווילט גיין צו אייער חבר'טעס שטוב שמועסן וכדומה, איז נישט קיין פראבלעם, אבער סתם שפאצירן אויף די גאסן ברענגט נישט קיין גוטס.