תוכן השאלה
לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,
מיין שאלה איז אויב א מענטש דארף זיין מקושר צו א סביבה, קהלה, וכדומה, אדער קען א מענטש לעבן פאר זיך אליין, און נישט האבן גארנישט מיט קיינעם.
אויב האב איך נישט א פלאץ וואו איך בין מקושר אהין, דארף איך זוכן אזא פלאץ? און פארקערט אויך, אויב בין איך צו שטארק מקושר צו א פלאץ איז דאס א פראבלעם? מיינט דאס אז איך קען זיך נישט אליין אן עצה געבן, אדער בין איך גוט אויך אזוי?
פארשטייט זיך אז איך רעד נאר פון ערליכע און גוטע פלעצער, און איך האף אז איר וועט דאס מיר קענען אויסקלארן.
יישר כח.
תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת במדבר, כ"ח אייר, מ"ג לעומר, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
ווי גרויס א מענטש זאל נאר זיין קען ער האבן גרויס נוצן פון א גוטער חבר.
דער הייליגער רבי האט דערציילט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן מח): "וְשָׁמַעְנוּ מִצַּדִּיק אֲמִתִּי שֶׁאָמַר, שֶׁאִלּוּ הָיָה אוֹמֵר לוֹ אֶחָד, יִהְיֶה מִי שֶׁיִּהְיֶה, בְּעֵת שֶׁעָסַק בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם בִּתְחִלָּתוֹ: אָחִי, חֲזַק וֶאֱחֹז עַצְמְךָ – הָיִיתִי רָץ וּמִזְדָּרֵז מְאֹד בַּעֲבוֹדָתוֹ יִתְבָּרַךְ, כִּי גַּם עָלָיו עָבַר כָּל הַנַּ"ל, וְלֹא הָיָה שׁוֹמֵעַ שׁוּם הִתְחַזְּקוּת מִשּׁוּם אָדָם", איך האב געהערט פון אן אמת'ן צדיק, אז ער האט נישט געהאט קיין חבר וואס זאל אים מחזק זיין און זאגן: "בְּרִידֶער, שְׁטַארְק זִיך אוּן דֶערְהַאלְט זִיך"; אויב וואלט אים איינער געזאגט די ווערטער: "בְּרִידֶער, שְׁטַארְק זִיך אוּן דֶערְהַאלְט זִיך", וואלט ער געקענט אסאך מער אנקומען בעבודת השם, אבער קיינער האט אים דאס נישט געזאגט; עס איז באוואוסט אז דער רבי האט געמיינט מיט דעם זיך אליינס. זעט מען פון דעם אז אפילו דער גרעסטער צדיק דארף אויך התחזקות.
אויך איז באוואוסט אז ר' נתן האט געהאט איין גוטער חבר - ר' נפתלי זכרונו לברכה; ער איז געווען איינער פון די צוויי עדות וואס דער רבי האט גענומען פאר די הבטחה פון תיקון הכללי, שפעטער איז געקומען ר' עוזר א תלמיד פון ר' נתן און ער האט שיעור נישט אנגעדרייט א מחלוקה צווישן ר' נפתלי מיט ר' נתן, האט ר' נתן געבעטן דעם אייבערשטן: "רבונו של עולם, איך האב נאר איין חבר ר' נפתלי, יעצט קומט דא עוזר און וויל אים אויך אוועק נעמען פון מיר וכו'"; זעט מען פון דעם אז אפילו גרויסע צדיקים וואס זענען עוסק אין מחזק זיין די גאנצע וועלט דארפן אויך האבן התחזקות.
שלמה המלך זאגט (קהלת ד, ט): "טוֹבִים הַשְּׁנַיִם מִן הָאֶחָד, אֲשֶׁר יֵשׁ לָהֶם שָׂכָר טוֹב בַּעֲמָלָם", צוויי מענטשן זענען בעסער ווי איינער אליין, פארוואס? "כִּי אִם יִפֹּלוּ, הָאֶחָד יָקִים אֶת חֲבֵרוֹ, וְאִילוּ הָאֶחָד שֶׁיִּפּוֹל וְאֵין שֵׁנִי לַהֲקִימוֹ", אז מען גייט אליינס, מען לעבט אליינס אן א גוטע חברותא, דעמאלט ווען מען גייט אריבער א שווערע צייט האט מען נישט מיט וועם זיך צו מחזק זיין, אבער אז מען האט גוטע חברים איז גרינגער פארן מענטש זיך אויפצוהייבן פון זיינע שווערע צייטן.
דער הייליגער רבי, ער איז אונזער רבי ביז משיח וועט קומען; ער היילט אונז און ער מאכט פון אונז אנשים כשרים. דאך דארף א מענטש האבן א גוטע חברותא וואס זאל אים מחזק זיין.
מיר געפינען ביי אדם הראשון, אז ווען ער האט געזינדיגט מיטן עץ הדעת איז ער ביי זיך זייער אראפגעפאלן, און אנשטאט תשובה טון האט ער זיך אפגעשיידט פון זיין ווייב פאר הונדערט און דרייסיג יאר. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עירובין יח:): "כָּל אוֹתָן הַשָּׁנִים שֶׁהָיָה אָדָם הָרִאשׁוֹן בְּנִדּוּי הוֹלִיד רוּחִין וְשֵׁידִין וְלִילִין", די אלע יארן וואס אדם איז געווען אפגעשיידט האט ער געזינדיגט רחמנא לצלן; ביז ער האט געפרעגט זיין זון קין (ויקרא רבה י, ה): "אָמַר לוֹ: מַה נַּעֲשָׂה בְּדִינֶךָ?" וואס איז געבליבן מיט דיין עבירה פון הרג'נען הבל, "אָמַר לוֹ: 'עָשִׂיתִי תְּשׁוּבָה וְנִתְפַּשַׁרְתִּי'", האט אים קין געענטפערט: איך האב תשובה געטון, "כֵּיוָן שֶׁשָּׁמַע אָדָם הָרִאשׁוֹן כָּךְ הִתְחִיל טוֹפֵחַ עַל פָּנָיו, אָמַר לוֹ כָּל כָּךְ הִיא כֹּחָהּ שֶׁל תְּשׁוּבָה וְלֹא הָיִיתִי יוֹדֵעַ!" ווען אדם הראשון האט געהערט פון זיין זון קין אז ער האט תשובה געטון האט ער זיך אנגעהויבן צו פאטשן אין פנים און געשריגן: אזוי גרויס איז די כח פון תשובה און איך האב נישט געוואוסט דערפון ביז יעצט?! "בְּאוֹתָהּ שָׁעָה אָמַר אָדָם הָרִאשׁוֹן (תהלים צב, א): 'מִזְמוֹר שִׁיר לְיוֹם הַשַּׁבָּת'", האט ער גלייך אנגעהויבן זינגען צום אייבערשטן דעם קאפיטל "מִזְמוֹר שִׁיר לְיוֹם הַשַּׁבָּת, טוֹב לְהֹדוֹת לַה'", עס איז גוט צו מודה זיין פארן אייבערשטן אויף וואס מען האט געטון נישט גוט.
זעט מען פון דעם אז אפילו אדם הראשון וואס ער האט געהאט אזא גרויסע רבי - דעם אייבערשטן אליין, האט אויך געדארפט האבן א גוטער חבר וואס זאל אים שטארקן און מחזק זיין ער זאל נישט אראפפאלן, און וויבאלד ער האט דאס נישט געהאט איז ער נעבעך הונדערט און דרייסיג יאר געווען פארווארפן פונעם אייבערשטן, איז דאך זיכער אז מיר קליינע מענטשלעך דארפן האבן א גוטע חברותא וואס לאזט נישט פאלן; דאס איז די מעלה פון האבן א גוטער חבר וואס איז מחזק.
פון דער אנדערע זייט דארף מען זייער אכטונג געבן זיך נישט צו לאזן נארן; דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן ו): "הַיֵּצֶר הָרָע דּוֹמֶה כְּמוֹ מִי שֶׁהוֹלֵךְ וְרָץ בֵּין בְּנֵי־אָדָם, וְיָדוֹ סְגוּרָה וְאֵין אָדָם יוֹדֵעַ מַה בְּתוֹכָהּ", דער יצר הרע איז צוגעגליכן צו א מענטש וואס לויפט צווישן מענטשן מיט א פארמאכט האנט, ער פאפט אויס אלעמען און פרעגט זיי "וואס האב איך אין מיין האנט?" און פאר יעדעם דאכט זיך אז ער האט אין זיין האנט דאס וואס ער וויל, דעריבער לויפן אים אלע נאך ווייל מען מיינט אז מען וועט באקומען די זאך וואס מען וויל, "וְאַחַר־כָּךְ הוּא פּוֹתֵחַ אֶת יָדוֹ וְאֵין בָּה כְּלוּם", ביים ענדע עפענט ער זיין האנט און מען זעט אז עס איז גארנישט דא דארט, אזוי אויך – זאגט דער רבי – איז מיטן יצר הרע, "כְּמוֹ כֵן מַמָּשׁ הַיֵּצֶר הָרָע, שֶׁהוּא מְרַמֶּה כָּל הָעוֹלָם, וְהַכֹּל רָצִים אַחֲרָיו וּמְרַמֶּה לְכָל אֶחָד וְאֶחָד", ער רעדט איין א מענטש אז ער זאל אים נאכלויפן ווייל אזוי וועט ער באקומען אלע זיינע תאוות, אבער ביים סוף ווען דער מענטש גייט אוועק פון דער וועלט, עפענט ער זיין האנט און מען דערזעט זיך אינגאנצן אפגעפאטשט, מען איז אים נאכגעלאפן א גאנץ לעבן אומזיסט.
מוהרא"ש זאגט אז דער שיחה פון רבי'ן גייט ארויף בכלליות אויף אלע תאוות, און בפרטיות גייט דאס ארויף אויף דעם וואס א מענטש לויפט נאך א מנהיג, א רבי וכו'; דער רבי לויפט ארום מיט א פארמאכטע האנט און אלע חסידים לויפן אים נאך, אלע מיינען אז ער האט עפעס פאר אים, ביז עס קומט דעם לעצטן טאג פון לעבן עפענט דער מנהיג זיינע הענט און מען זעט ליידיגע הענט השם ירחם; דערפאר ווען מען גייט צו א חבורה, צו א מנהיג, צו א גוטע איד וכו', דארף מען אלץ קוקן צי מען באקומט עפעס אין די האנט, אויב גייט מען אוועק פון דארט מיט ליידיגע הענט איז א סימן אז מען נארט זיך. אפילו דער גוטער איד איז צדיק, א באהאלטענע צדיק, א ל"ו צדיק, א צדיק וואס פליט אין הימל וכו', אויב קען ער מיר נישט מזכה זיין מיט מעביר סדרה זיין יעדע וואך, מיט לערנען יעדן טאג א בלאט גמרא וכו', איז אלעס בלאף; אויב איך הייב נישט אן רעדן מיטן אייבערשטן, איך באקום נישט פון דעם פלאץ שכל ווי אזוי זיך צו פירן אין שטוב מיט די ווייב און קינדער, אדער מכבד זיין מיינע עלטערן וכו' איז אלעס נארישקייטן.
ליידער פארנארט מען היינט מענטשן, בפרט מיט לשונות פון קבלה וואס מיט דעם איז זייער גרינג צו פארפירן מענטשן; מען לויפט נעבעך נאך א מענטש וואס איז בלינד, קרום און שטום, אזוי ווי דער רבי דערציילט (ספורי מעשיות מעשה יב, מבעל תפילה): "א טייל האבן געזאגט אז דער עיקר תכלית איז כבוד וכו' האבן זיי געזוכט א מענטש וואס לויפט זייער נאך זיין כבוד, ביז זיי האבן געזען ווי מען טראגט אן אלטן בעטלער א ציגיינער, און עס זענען אים נאכגעגאנגען פינעף הונדערט ציגיינערס, און דער בעטלער איז געווען בלינד, קרום און שטום", עיין שם; נעבעך, מען נעמט א רבי א מנהיג וואס איז בלינד, ער ווייסט נישט וואס גייט אריבער אויף זיינע מענטשן, און ער איז שטום - ער רעדט פון אלעס נאר נישט פונעם אייבערשטן.
דעם לעצטן ראש השנה פון רבינ'ס לעבן - שנת תקע"א, האט דער רבי געזאגט די תורה תקעו תוכחה (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ח); ביי אנשי שלומינו איז דאס די צוואה פון רבי'ן, זאגט דארט דער רבי: "עַל כֵּן כָּל הַמִּתְקָרְבִים לְמַנְהִיג אֲמִתִּי, זוֹכִין לֶאֱמוּנָה יְשָׁרָה דִּקְדֻשָּׁה", די אלע וואס זענען זוכה צו מקורב ווערן צו אן אמת'ן מנהיג זענען זוכה צו האבן אמונה, "אֲבָל בֶּאֱמֶת צְרִיכִין לְחַפֵּשׂ וּלְבַקֵּשׁ מְאֹד מְאֹד אַחַר מַנְהִיג אֲמִתִּי כָּזֶה", אבער מען דארף זוכן זייער שטארק אז מען זאל טרעפן א אמת'ן מנהיג, "וְצָרִיך לְבַקֵּשׁ מְאֹד מֵהַשֵּׁם יִתְבָּרַך, שֶׁיִּזְכֶּה לְהִתְקָרֵב לְמַנְהִיג אֲמִתִּי", מען דארף אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל זוכה זיין צו טרעפן אן אמת'ן מנהיג, "כְּדֵי שֶׁיִּזְכֶּה לֶאֱמוּנָה אֲמִתִּית בִּשְׁלֵמוּת", כדי מען זאל זוכה זיין צו לעבן מיט אמונה, "כִּי כְּשֶׁמִּתְקָרְבִין, חַס וְשָׁלוֹם, לְמַנְהִיג שֶׁל שֶׁקֶר", ווייל ווען מען ווערט מקורב צו א פאלשער מנהיג, "עַל יְדֵי זֶה בָּאִין, חַס וְשָׁלוֹם, לֶאֱמוּנוֹת כָּזְבִּיּוֹת", פארלירט מען די אמונה, און מען הייבט אן גלייבן אין פאלשע זאכן רחמנא לצלן.
דער אייבערשטער זאל אונז אלע העלפן מיר זאלן זוכה זיין צו לעבן מיט א ריינע אמונה.