בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ראה, כ"א מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

אייער ווייב האט מיר געשריבן אז זי וויל דיר העלפן, זי וויל דיר אויפבויען און דיר העלפן ארויס גיין פון דיין אומזיכערקייט; זי האט מיר געשריבן איך זאל דיר שרייבן עצות פון רבי'ן ווי אזוי מען קען ארויסגיין פון די פחדים.

דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן מח): "דַע, שֶׁהָאָדָם צָרִיךְ לַעֲבֹר עַל גֶּשֶׁר צַר מְאֹד מְאֹד", די וועלט איז ווי א שמאלער בריק, מען דארף אריבער גיין זייער א שמאלער בריק, "וְהַכְּלָל וְהָעִקָּר שֶׁלֹּא יִתְפַּחֵד כְּלָל", דער עיקר איז מען זאל נישט מורא האבן; מוהרא"ש זאגט, ווען מען גייט אויף א שמאלן בריק דארף מען האבן א צוים פון ביידע זייטן כדי מען זאל נישט אראפפאלן, דער רבי געבט אונז צוויי צוימען אין וואס מען זאל זיך אנכאפן אז מען זאל קענען דורך גיין די וועלט בשלום, דאס איז 'שמחה' און 'התבודדות', אז מען האט די צוויי צוימען קען מען אריבער גיין אפילו דעם שמאלסט'ן בריק אן קיין שום פחד.

דער ערשטער צוים איז שמחה; דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כד): "מִצְוָה גְּדוֹלָה לִהְיוֹת בְּשִׂמְחָה תָּמִיד", עס איז א גרויסע מצוה צו זיין שטענדיג פרייליך, "וּלְהִתְגַּבֵּר לְהַרְחִיק הָעַצְבוּת וְהַמָּרָה שְׁחֹרָה בְּכָל כֹּחוֹ", און זיך שטארקן מיט אלע כחות נישט צו זיין דעפרעסט; ווען מען איז פרייליך דעמאלט איז דא א פלאץ פאר די שכינה הקדושה, ביים אייבערשטן שטייט (דברי הימים א טז, כז): "עֹז וְחֶדְוָה בִּמְקֹמוֹ", ווען א מענטש איז פרייליך קען ער צוקומען צו די גרעסטע מדריגות, ווען מען איז פרייליך גייט מען ארויס פון אלע צרות און פון אלעם שלעכטס, אזוי ווי עס שטייט (ישעיה נה, יב): "כִּי בְשִׂמְחָה תֵצֵאוּ", דורך שמחה גייט מען ארויס פון אלע פראבלעמען (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן י).

דער יצר הרע וויל נאר אז א מענטש זאל ווערן מרה שחורה'דיג און אריין פאלן אין א טיפע דעפרעסיע, דאס איז זיין גאנצע ציל וואס ער וויל עררייכן ווען ער ווארפט אראפ א מענטש אין עבירות - אים אריין ווארפן אין א קטנות הדעת, אין עצבות ומרה שחורה. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן מח): "עַצְבוּת הִיא סִטְרָא אַחֲרָא, וְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ שׂוֹנֵא אוֹתָהּ", ווען א מענטש איז דעפרעסט איז ער אין די הענט פון די נישט גוטע, דער אייבערשטער האט פיינט ווען מען איז דעפרעסט; דעריבער דארף מען פאלגן דעם רבי'ן און זיך פרייליך מאכן מיט יעדע גוטע נקודה וואס מען האט.

דער צווייטער צוים איז התבודדות; דער רבי האט אונז געגעבן א גרינגע וועג ווי אזוי מיר זאלן קענען נאנט ווערן צום אייבערשטן. אמאל האט מען געדארפט טון שווערע עבודות צו קענען זיין נאנט צום אייבערשטן, מען האט געדארפט פאסטן און זיך מסגף זיין וכו' וכו' ביז מען האט זוכה געווען זיך אויפצוהייבן אביסל פון די וועלט און ווערן נענטער צום אייבערשטן. ביז דער רבי איז געקומען און אונז געגעבן די גרינגע וועג פון התבודדות; דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כה): "הִתְבּוֹדְדוּת הוּא מַעֲלָה עֶלְיוֹנָה וּגְדוֹלָה מִן הַכֹּל"; א מענטש זאל זיך אויסשמועסן זיין הארץ מיט'ן אייבערשטן אויף די שפראך וואס ער איז באקוועם צו רעדן, כדבר איש אל רעהו, אזוי ווי מען שמועסט מיט א נאנטער חבר. אים אלעס דערציילן, אלע זאכן וואס מען טוט און אלע מעשים און מחשבות אין וואס דער יצר הרע ווארפט אים אראפ, דאס ברענגט דעם מענטש ער זאל ווערן זייער נאנט צום אייבערשטן.

אז מען איז שטארק מיט די צוויי עבודות, מען פרובירט צו זיין פרייליך מיט יעדע מצוה וואס מען טוט; מען פריידט זיך מיט דעם וואס מיר זענען אידישע קינדער, מיר זענען נישט קיין גוים, מען פריידט זיך מיט'ן אייבערשטן און מען איז שטארק מיט די זאך פון התבודדות, מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן מען דערציילט אים אלעס וואס גייט אריבער, דעמאלט איז מען זוכה אריבער צו גיין די וועלט - דעם שמאלן בריק'ל אן קיין פחדים און אן קיין שרעק. מען ווערט זיכער מיט זיך; מען פארלאזט זיך אויפ'ן אייבערשטן, דעמאלט האט מען נישט קיין שום פחדים, אזוי ווי דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות בטחון, סימן א'): "מִי שֶׁיֵּשׁ לוֹ בִּטָּחוֹן, אֵין לוֹ שׁוּם פַּחַד", ווער עס האט בטחון האט נישט קיין פחדים פון קיינעם; ווייל ער ווייסט אז דער אייבערשטער איז מיט אים, ביי אים און נעבן אים און ער ליגט אין זיינע הענט, אזוי ווי דוד המלך זאגט (תהלים קלא, ב): "כְּגָמֻל עֲלֵי אִמּוֹ כַּגָּמֻל עָלַי נַפְשִׁי", איך בין ווי א קינד וואס פארלאזט זיך אויף די מאמע אן קיין שום דאגות און אן קיין שום פחדים.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ראה, כ"א מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד החתן ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מזל טוב פאר דיין שידוך! דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט אויפשטעלן א שיינע אידישע שטוב מיט ערליכע אידישע דורות.

עס איז א שאד אז יעצט ווען דו ביסט שוין א חתן זאלסטו ווייטער קוקן מאווי"ס; ווען מען קוקט עקלדיגע מאווי"ס, מען היט זיך נישט די אויגן, פאלט מען אראפ אין די הארבע עבירה פון פגם הברית - הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, דאס שטערט דעם מענטש פון קענען לעבן א פרייליכע לעבן, עס דערביטערט דעם מענטש ביז מען וויל שוין נישט לעבן.

זייער אסאך מענטשן ליידן היינטיגע טעג פון עצבות און מרה שחורה, מענטשן פייניגן זיך מיט שווערע מחשבות, דמיונות און פחדים; אלעס נעמט זיך פון נישט היטן די אויגן. ווען מען היט נישט די אויגן, מען קוקט אויף פרעמדע פרויען, מען קוקט אויסגעלאסענע עקלדיגע בילדער, קליפס און מאווי"ס - גייט די שכינה הקדושה אוועק פונעם מענטש, אזוי ווי עס שטייט אין די הייליגע תורה (דברים כג, טו): "כִּי ה' אֱלֹקֶיךָ מִתְהַלֵּךְ בְּקֶרֶב מַחֲנֶךָ לְהַצִּילְךָ וְלָתֵת אֹיְבֶיךָ לְפָנֶיךָ, וְהָיָה מַחֲנֶיךָ קָדוֹשׁ, וְלֹא יִרְאֶה בְךָ עֶרְוַת דָּבָר, וְשָׁב מֵאַחֲרֶיךָ", דער אייבערשטער זאגט: "איר זאלט זיך פירן הייליג, ווייל אויב איר וועט זיך נישט פירן הייליג וועל איך אוועק גיין פון אייך"; ווען מען קוקט עקלדיגע בילדער, קליפס, מאווי"ס און ווידיאוס פון עבירות - גייט די שכינה הקדושה אוועק פונעם מענטש, דאס מאכט מען זאל זיך פייניגן מיט שווערע געפילן א גאנץ לעבן, מען האט שלעכטע מחשבות, מען האט דמיונות און פחדים, מען האט נישט קיין מנוחה; מען לויפט פון איין טעראפיסט צום צווייטן, מען זוכט אן עצה, א רפואה - אבער גארנישט העלפט נישט ווי לאנג מען איז מפקיר די אויגן.

מאך זיך א חשבון, 'וואס ווילסטו אין לעבן, ווילסט זיך מוטשען דיין גאנצע לעבן? אדער דו ווילסט זיין פרייליך און צופרידן?' דו אליין דארפסט מאכן דעם חשבון פאר דיר, אויב דו ווילסט שפירן א זיסקייט אין לעבן, דו ווילסט זיין א צופרידענער מענטש - זאלסטו פון היינט אפלאזן די מאווי"ס; ווארף אוועק דיינע כלים אויף וואס דו קוקסט די עקלדיגע אויסגעלאסענע בילדער און קליפ"ס, ווייל דאס גייט נישט אינאיינעם. די קליפס, די מאווי"ס ברענען אויס די מח מחשבה פונעם איד, עס פארטונקלט די אמונה, מען שפירט נישט דעם אייבערשטן. אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן לא): אמונה און ברית גייען צוזאמען, אזוי ווי עס שטייט (תהילים פט, כט): "וּבְרִיתִי נֶאֱמֶנֶת לוֹ"; ווען א מענטש זינדיגט אין פגם הברית - הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, פארלירט ער די אמונה.

נעם דיר די עצה פון הייליגן רבי'ן, רעד זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן, בעט אים ער זאל דיר העלפן זאלסט קענען זיין שטארק נישט צו קוקן קיין עבירות, בעט אים: "רבונו של עולם, העלף מיר, איך וויל זיין אן ערליכער איד; העלף מיר איך זאל נישט קוקן קיין מאווי"ס, איך זאל נישט קוקן קיין שמוץ. איך ווייס נישט וואס צו טון, איך בין אזוי צוגעקלעבט צו קוקן מאווי"ס, איך קען זיך נישט ארויסזען פון דעם! איך ווייס דאס שעדליכקייט דערפון, איך ווייס אז עס איז נישט גוט, דאך איז מיר אזוי שווער; וויפיל איך מאך אפ אז איך גיי מער נישט קוקן - פאל איך אריין טיפער און טיפער.

הייליגער באשעפער העלף מיר, לייג אריין אין מיר א ריינקייט, לייג אריין אין מיר א הייליגקייט; לֵב טָהוֹר בְּרָא לִי אֱלֹקִים, געב מיר א נייע הארץ, וְרוּחַ נָכוֹן חַדֵּשׁ בְּקִרְבִּי, באניי אין מיר א נייע ווילן, א נייע גייסט - איך זאל זיך עקלען פון קוקן מאווי"ס. עֲנֵנוּ ה' עֲנֵנוּ, העלף מיר אייבערשטער ענטפער מיר, נעם אן מיין געבעט. העלף מיר בזכות די הייליגע צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען פאר דיינעט וועגן, בזכות דעם הייליגן רבי'ן רבינו נחמן בן פיגא זכותו יגן עלינו ובזכות אלע צדיקים, יִהְיוּ לְרָצוֹן אִמְרֵי פִי וְהֶגְיוֹן לִבִּי לְפָנֶיךָ ה' צוּרִי וְגֹאֲלִי".

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן זויבערע אויגן און גיין צו דיין חתונה ריין און הייליג.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ראה, כ"א מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

איך פריי זיך זייער צו הערן פון אייך ווי איר שטארקט זיך מיט'ן הייליגן רבינ'ס עצות; איר זענט געווארן א נייע מענטש זייט איר הערט דעם רבינ'ס ווערטער. אייערע עלטערן פרייען זיך אז איר זענט אנגעקומען צו א גוטע פלאץ און זיי בעטן אייך איר זאלט אריין שלעפן די אנדערע געשוויסטער זיי זאלן אויך לעבן די שיינע לעבן.

יעצט אז איר האט געענדיגט די פינף און פופציגסטע מאל תהילים אזוי ווי עס באטרעפט דאס ווארט "כלה", זאל דער אייבערשטער העלפן איר זאלט טרעפן אייער שידוך שנעל און גיך, איר זאלט בקרוב ווערן א כלה.

אויף אייערע צוויי פראגעס וכו'; וואס די חשוב'ע רעבעצין ביי אייך אין סקול דערשרעקט די מיידלעך אז נאך די חתונה פאלט מען אין אידישקייט, דאס איז שקר וכזב, עס איז נישט אמת; אונזערע חכמים זאגן אנדערש פון די רעבעצין. די הייליגע חכמים זאגן (יבמות סב:) נאך די חתונה דעמאלט קען מען זיין פרייליך, דעמאלט קען מען זיין אפגעהיטן פון שלעכטס; און דער הייליגער זוהר זאגט אן א שיעור מאל אז דער אייבערשטער רוט נישט ביים מענטש נאר ווען מען האט חתונה (זוהר הקדוש פרשת ויצא, קמט ע"ב; ויקרא, ז ע"ב; ויקרא נט ע"א; ועוד).

דאס וואס איר שרייבט אז איר זעט קלאר אז די רעבעצין איז גערעכט, איר זעט ווייבלעך פאלן אין אידישקייט נאך די חתונה; דאס איז נישט די חתונה וואס מאכט זיי פאלן, דאס איז ווייל ביז די חתונה איז זייער גאנצע אידישקייט געווען א שפיל, מען שפילט פאר די לערערינס, מען שפילט ווי א איד פאר די עלטערן און נאך די חתונה קומט ארויס דער אמת'ער מענטש; עס ווערט אנטפלעקט וואס מען וויל זיין. ביי אסאך מיידלעך איז צניעות א זאך וואס מען וויל נישט, מען עקלט זיך פון גיין אנגעטון שיין און איידל, מען טוט דאס געצווינגענערהייט, דעריבער גלייך ווען מען האט חתונה, מען האט שוין נישט די פחד פון סקול, די פחד אז מען וועט ארויס ווארפן וכדומה - דעמאלט טוט מען זיך אן ווי אזוי מען האט שוין געוואלט גיין אלע יארן, דאס מאכט אויסזען אז חתונה האבן מאכט פאלן אין אידישקייט.

זאגטס פאר די רעבעצין וואס רעדט די שטותים צו די מיידלעך אז אנשטאט זאגן די מיידלעך אז חתונה האבן איז א שרעקעדיגע זאך וכו', זאל מען זען וואס פאסירט מיט אלע תלמידות נאך די חתונה, ווי זיי ווארפן אראפ פון זיך די צניעות און מען זאל טראכטן וועגן ווי אזוי מען קען אריין ברענגען אין די מיידלעך אז זיי זאלן וועלן זיין איידל; עס ווייזט זיך אויס אז די גאנצע סקול איז איין שטיק בלאף, די גאנצע סקול מיט אלע רעבעצין'ס איז נישט וואר, עס איז נאר א מיטל ווי אזוי מען קען דערשרעקן די קינדער מיט דעם וואס מען סטראשעט זיי אז מען וועט זיי נישט צוריק נעמען, אדער מיט אנדערע סארט פחדים, אז מען וועט נישט קיין כלה ווערן וכדומה.

די זעלבע שטותים רעדט מען צו בחורים אין ישיבות, מען זאגט פאר די בחורים: "א הייסער בחור איז א ווארעמער אינגערמאן, א ווארעמער אינגערמאן איז א קאלטער בחור וכו' וכו'"; דאס איז פארקערט פון די תורה, די תורה זאגט (יבמות סב:): "כָּל אָדָם שֶׁאֵין לוֹ אִשָּׁה שָׁרוּי בְּלֹא שִׂמְחָה, בְּלֹא בְּרָכָה, בְּלֹא טוֹבָה", איינער וואס האט נישט חתונה געהאט האט נישט די אלע גוטע זאכן; נאך די חתונה, דעמאלט קען מען זיין ערליך. דאס וואס מען זעט אז אינגעלייט רייסן זיך אויף נאך די חתונה, זיי טוען נארישקייטן וכו' - דאס איז א סימן אז אלעס פון די בחורישע יארן איז געווען נאר לפנים, נאר פון פחד המשגיח, פחד הראש ישיבה - נישט פון פחד ה'; אלע עבודות איז געווען צו דינען די מגידי שיעורים, דינען דעם ראש ישיבה וכו' וכו'.

אויף די צווייטע פראגע וכו' וואס די רעבעצין דערשרעקט אייך און אלע מיידלעך וויינען וכו' וכו'; א רחמנות אויף די מיידלעך, וואס דארף מען זיי דערשרעקן? וואס דארף מען זיי מאכן וויינען? דאס וועט נישט העלפן, עס וועט נישט העלפן זיי זאלן אויפהערן קוקן מאווי"ס.

בנוגע אייערע מחשבות וכו'; מען קען זיך נישט קריגן מיט מחשבות. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן עב): דאס איז די טבע פון שלעכטע מחשבות, ווי שטארק מען וויל דאס פארטרייבן אלס שטערקער קומען זיי צוריק, אנשטאט זיך קריגן מיט א מחשבה דארף מען טראכטן פונעם אייבערשטן, אריין נעמען אין זיך אז אלעס איז דער אייבערשטער, עס איז מלא כל הארץ כבודו, דורכדעם גייען די אלע מחשבות אוועק פון זיך אליינס. ווען מען חזר'ט אמונה ווערט ליכטיג, אזוי ווי עס שטייט (יחזקאל מג, ב): "וְהִנֵּה כְּבוֹד אֱלֹקֵי יִשְׂרָאֵל בָּא מִדֶּרֶךְ הַקָּדִים, וְקוֹלוֹ כְּקוֹל מַיִם רַבִּים", יחזקאל הנביא דערציילט ווי ער האט געזען כביכול דעם אייבערשטן קומען אין די עזרה, עס האט זיך געהערט א רעש ווי וואסער שטורעמט, "וְהָאָרֶץ הֵאִירָה מִכְּבֹדוֹ", און פלוצלינג איז ליכטיג געווארן די גאנצע וועלט; ווען מען לעבט מיט'ן אייבערשטן ווערט ליכטיג, אמונה מאכט ליכטיג.

אז עס קומט אריין א שלעכטע מחשבה דארף מען נישט מורא האבן, מען דארף נישט ווערן אויסער זיך; אפילו אז מען טראכט א שלעכטע מחשבה אונטער די חופה ווערט נאכנישט אויס וועלט, מען ווערט נישט אויס הייליג, מען זאגט שטילערהייט: "אייבערשטער, זיי מיר מוחל וואס איך האב געקוקט, אייבערשטער נעם ארויס די שלעכטע זאכן פון מיר"; און שוין, מער פון דעם דארף מען נישט טון, מען בלייבט ריין און הייליג.

ווען מיידלעך האבן ליב דעם אייבערשטן, ווען מיידלעך טוען זיך אן שיין, רייך און איידל ווייל זיי האבן דאס ליב - וועלן זיי נאך די חתונה נישט פאלן, זיי וועלן נאך די חתונה אנהייבן לעבן א זיסערע לעבן, זיי וועלן האבן זייער מאן מיט וועם צו לעבן, זיי וועלן זיין הייליג און ריין.

מען דארף בעטן דעם אייבערשטן עס זאל בטל ווערן אלע עלטערע קלאסן פון סקול וואס לאזן נישט די מיידלעך חתונה האבן; מען האלט זיי אויף נאך א יאר און נאך א יאר מיט הבל הבלים, כאילו דאס איז דער דרך התורה. וועלן מיר זוכה זיין צו די גאולה שלימה.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ראה, כ' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די תשובה איז נישט געשריבן שטרענג און שארף, דאס איז געשריבן ווייך און הארציג, איין שטיק רחמנות; אזוי ווי דער הייליגער רבי זאגט, ווען מען ברענגט אריין שכל אין מענטשן זיי זאלן וויסן ווי אזוי צו לעבן מיט'ן אייבערשטן - דאס איז די גרעסטע רחמנות, נישט וואס זעט אויס ווי רחמנות מיינט רחמנות, רחמנות איז אז מען ברענגט צוריק דעם מענטש צום אייבערשטן.

דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ז): "מִי שֶׁהוּא רַחֲמָן, הוּא יָכוֹל לִהְיוֹת מַנְהִיג", ווער קען זיין א מנהג ישראל? דער וואס האט רחמנות אויף אידישע קינדער, "כִּי עִקָּר הָרַחֲמָנוּת הוּא כְּשֶׁיִּשְֹרָאֵל עַם קָדוֹשׁ נוֹפְלִין, חַס וְשָׁלוֹם, בַּעֲווֹנוֹת, רַחֲמָנָא לִצְלָן, כִּי זֶהוּ הָרַחֲמָנוּת הַגָּדוֹל מִכָּל מִינֵי רַחֲמָנוּת", ווייל דער עיקר רחמנות איז ווען אידישע קינדער פאלן אראפ אין עבירות רחמנא לצלן, דאס איז די גרעסטע רחמנות פון אלע רחמנות. און דער רבי איז מסביר: "וּבֶאֱמֶת, מֵהֵיכָן בָּאִים לַעֲווֹנוֹת, חַס וְשָׁלוֹם", ווי אזוי קען מען ארויס נעמען אידישע קינדער פון עבירות? ווייל באמת פון ווי קומט בכלל צו א מענטש ער זאל זינדיגן חס ושלום? "הוּא רַק עַל יְדֵי שֶׁאֵין לוֹ דַּעַת", דאס איז נאר ווייל ער ווייסט נישט אז דער אייבערשטער איז מיט אים, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה ג.): "אֵין אָדָם עוֹבֵר עֲבֵרָה אֶלָּא אִם כֵּן נִכְנַס בּוֹ רוּחַ שְׁטוּת", א מענטש זינדיגט נישט נאר נאכדעם וואס עס גייט אריין אין אים א רוח שטות, ער מיינט אז דער אייבערשטער זעט נישט וואס ער טוט, ער מיינט אז ער איז שוין סיי ווי פארפאלן וכו', "וְזֶהוּ הָרַחֲמָנוּת הַגָּדוֹל מִן הַכֹּל, שֶׁצְּרִיכִין לְרַחֵם עָלָיו לְהַכְנִיס בּוֹ דַּעַת", ממילא איז דאס די גרעסטע רחמנות, מען זאל אריין ברענגען אין אים דעת, ער זאל וויסן אז דער אייבערשטער האט אים נאך אלץ ליב און ער קען נאך תשובה טון, אזוי ווי עס שטייט (תהלים מא, ב): "אַשְׁרֵי מַשְֹכִּיל אֶל דָּל", וואויל איז דעם וואס ברענגט אריין שכל אין אן ארעמאן, "כִּי 'אֵין עָנִי אֶלָּא מִן הַדַּעַת (נדרים מא.)' וּצְרִיכִין לְרַחֵם עָלָיו, לְהַכְנִיס בּוֹ דַּעַת", ווער איז אן ארעמאן? דער וואס האט נישט קיין שכל, אויף די מענטשן דארף מען רחמנות האבן און אריין ברענגען אין זיי שכל; דאס טוט א צדיק, ער ברענגט אריין אינעם מענטש שכל צו וויסן אז דער אייבערשטער איז מיט אים, ביי אים און נעבן אים, ער איז אים משמח און מחזק ער זאל וויסן אז ער קען נאך אויך צוריק קומען צום אייבערשטן - אזא איינער קען זיין א מנהיג ישראל.

א רחמנות אויף בחורים און אינגעלייט וואס שניידן זיך אפ די בארד און פאות; עס רייסט דאס הארץ צו זען ווי מען רייסט אראפ פון זיך דעם צלם אלוקים, וואס דאס איז די ערשטע טריט אראפ צו ווארפן פון זיך דאס אידישקייט. אזוי ווי דער הייליגער רבי נתן זאגט (לקוטי הלכות גילוח, הלכה ג', אות ב): "עִקַּר הַדַּת יִשְֹרָאֵל וְעִקַּר הַיַּהֲדוּת תָּלוּי בְּזָקָן וּפֵאוֹת", די בארד און פאות איז אן עיקר פון א איד און פון דאס גאנצע אידישקייט, "וּבָהֶם נִכָּר הַיְּהוּדִי כִּי הוּא מִזֶּרַע בָּרֵךְ ה', מִזֶּרַע יִשְֹרָאֵל", און מען דערקענט א איד דורך זיין בארד און פאות אז ער איז א אידיש קינד. "וּמִי שֶׁרוּחַ אַחֶרֶת עִמּוֹ, חַס וְשָׁלוֹם, וְרוֹצֶה לִכְפֹּר, חַס וְשָׁלוֹם, בֶּאֱלֹקֵי יִשְֹרָאֵל", און ווער עס וויל לייקענען אינעם אייבערשטן, "תְּחִלַּת הַכְּפִירָה הוּא, שֶׁמַּשְׁלִיךְ חַס וְשָׁלוֹם מֵעָלָיו הַזָּקָן וְהַפֵּאוֹת", די ערשטע זאך נעמט ער אראפ זיין בארד און פאות, "כִּי בֶּאֱמֶת כָּל דַּת יִשְֹרָאֵל הַקָּדוֹשׁ הוּא תָּלוּי בְּזָקָן וּפֵאוֹת", ווייל דאס גאנצע אידישקייט איז אנגעהאנגען אינעם בארד און פאות; קוק אריין דארט זיינע הייליגע ווערטער מער באריכות.

די פיאות דארף נישט זיין לענגער פונעם פנים; מען קען שניידן די פיאות עס זאל נישט זיין לאנגע שווענץ, אויך די שנויצן קען מען שניידן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ראה, כ' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס איז אמת אז דער רבי האט נישט געוואלט זיינע מענטשן זאלן זיין מלמדים; דער רבי האט אמאל געפרעגט איינער פון די תלמידים וואס איז געווען א מלמד: "וויפיל פארדינסטו א וואך שכר לימוד? צעטייל דיין געלט אויפ'ן טאג און אויפ'ן שעה, וויפיל קומט דיר אויס צו מאכן א מינוט? ממש קליין געלט, קומט אויס אז דו קענסט פארלירן יענע וועלט פאר בלויז אפאר דאללער; ווייל ווען מען איז מבטל תורה פון קינדער קען מען דאס נישט באצאלן. ווען מען גנב'עט געלט פון א צווייטן קען מען דאס באצאלן און יענער קען דאס מוחל זיין, אבער ווען מען איז מבטל תורה פון קינדער קען מען דאס נישט באצאלן און מען קען דאס נישט מוחל זיין (שיחות הר"ן, סימן רמ)"; אזוי איז דא כמה וכמה שיחות וואס דער רבי האט געזאגט פאר אנשי שלומינו מען זאל נישט זיין קיין מלמד (חיי מוהר"ן, סימן תסה; תקצא).

מיט דעם אלעם האט דער רבי געזאגט אז ער וויל זייער שטארק, אז אויב איז דא א מלמד אדער א שוחט זאל דאס זיין דוקא פון זיינע תלמידים. ווייל דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט (הובא בבעל שם טוב על התורה פרשת יתרו, אות יט) אז דער סמ"ך מ"ם פארלייגט זיך זייער שטארק אויף שוחטים זיי זאלן זיין קלים ורקים און מכשיל זיין אידישע קינדער מיט נבילות וטריפות רחמנא לצלן; אויך פארלייגט זיך דער סמ"ך מ"ם אויף די מלמדים זיי זאלן נישט זיין ערליך אזוי וועלן זיי פאר'סמ'ען אידישע קינדער מיט זייערע אפיקורסות; דעריבער האט דער רבי געזאגט: "אויב יא א שוחט, אויב יא א מלמד, זאל דאס שוין ענדערש זיין פון מיינער א מענטש וואס האט יראת שמים".

עס זענען דא זייער אסאך מעשיות פון אנשי שלומינו וואס זענען געווען מלמדים, ווי זיי האבן אריין געלייגט אין די קינדער אמונה פשוטה און יראת שמים; מוהרא"ש אליינס איז געווען יארן לאנג א מלמד. זאלסטו ווייטער אנהאלטן דיין מלמדות ביתר שאת וביתר עוז, לייג אריין אין די קינדער אמונה; רעד צו די קינדער פונעם אייבערשטן מיט א שטארקייט און א קלארקייט, לערן זיי אויס זיי זאלן רעדן צום אייבערשטן, יעדע זאך וואס די קינדער בעטן דיר, יעדע זאך וואס זיי ווילן - זאלסטו זיי אויסלערנען זיי זאלן רעדן צום אייבערשטן; דאס וועט זיי באגלייטן פאר זייער גאנצע לעבן.

מוהרא"ש פלעגט דערציילן ווי ער געדענקט פון די זעקס יאר ווי זיין מלמד רבי יעקב קלמנוביץ זכרונו לברכה, וועם מען האט גערופן בלשון חיבה "ר' יעקב מלמד", א ברסלב'ער חסיד - פלעגט אריין לייגן אין די קינדער אמונה. די חדר איז געווען אין א שול און ווען א קינד האט עפעס געדארפט פלעגט דער מלמד נעמען דאס קינד און אים שטעלן ביים ארון הקודש, ער האט געהייסן דעם קינד קושן דעם פרוכת, ער האט אים פארגעזאגט א תפילה און אים געהייסן נאכזאגן ווארט ביי ווארט; אזוי האט ער אריין געברענגט אין די קינדער די זאך פון תפילה, אז ווען מען דארף עפעס זאל מען צוגיין צום ארון הקודש, געבן א קוש דעם פרוכת און בעטן פונעם אייבערשטן וואס מען דארף; דאס האט אים באגלייט לאנגע יארן.

זיי ממשיך מיט דיין הייליגע ארבעט; קוק אויף די קינדער ווי זיי זענען דיינע קינדער. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סנהדרין יט:):"כָּל הַמְלַמֵּד אֶת בֶּן חֲבֵרוֹ תּוֹרָה, מַעֲלָה עָלָיו הַכָּתוּב כְּאִילוּ יָלְדוֹ"; פשט דערפון איז, אז איינער וואס לערנט תורה מיט א צווייטנס קינד דארף טראכטן ביי זיך: 'דאס איז מיין קינד', נאר אזוי קען ער מצליח זיין מיט די תלמידים. עס זענען דא מלמדים רוצחים וואס פארשעמען די קינדער, זיי שלאגן, ציפן וכו' וכו'; זיי מיינען אז עס איז הפקר וועלט, אבער עס גייט אריבער אפאר יאר און נאכדעם באצאלט מען מיט די אייגענע קינדער בכפל כפליים.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך בעט דיר זייער זאלסט זיך נישט מייאש זיין, מיט תפילה קען מען אלעס פועל'ן. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות לב:): "אִם רוֹאֶה אָדָם שֶׁהִתְפַּלֵּל וְלֹא נֶעֱנֶה, יַחְזוֹר וְיִתְפַּלֵּל", ווען מען בעט דעם אייבערשטן אויף א זאך און מען זעט אז מען ווערט נישט געהאלפן - זאל מען נאכאמאל בעטן, אזוי ווי עס שטייט (תהלים כז, יד): "קַוֵּה אֶל ה', חֲזַק וְיַאֲמֵץ לִבֶּךָ וְקַוֵּה אֶל ה'"; מען טאר נישט אויפגעבן ווען מען בעט דעם אייבערשטן און מען זעט נאך נישט די ישועה, מען דארף ווארטן און ווייטער בעטן ביז מען ווערט געהאלפן.

ווען מען בעט דעם אייבערשטן דארף מען האבן זייער אסאך סבלנות ווען מען זעט אז עס גייט אריבער א לאנגע צייט און מען זעט נאך נישט די ישועה. מען דארף האבן אסאך סבלנות נישט אויפצוהערן בעטן; ווייל יעדע זאך וואס מען וויל פועל'ן האט א סכום וויפיל תפילה עס פאדערט זיך אויף דעם.

מיר געפונען ביי משה רבינו, ער האט געבעטן דעם אייבערשטן אז ער וויל אריינגיין אין ארץ ישראל; זאגן חכמינו זכרונם לברכה (דברים רבה יא, י): "משה רבינו האט געבעטן פינף הונדערט און פופצן תפילות, אזויפיל וויפיל דאס ווארט 'ואתחנן' באטרעפט, ווען משה רבינו וואלט געבעטן נאך איין תפילה וואלט ער זוכה געווען אריין צו גיין קיין ארץ ישראל, אבער דער אייבערשטער האט אים געזאגט (דברים ג, כו): 'רַב לָךְ, אַל תּוֹסֶף דַּבֵּר אֵלַי עוֹד בַּדָּבָר הַזֶּה', בעט נישט מער אויף דעם"; זעט מען פון דעם אז מען טאר נישט אפלאזן תפילה, מען דארף בעטן איין מאל און נאכאמאל און נאכאמאל אן אן אויפהער, ביז דער אייבערשטער העלפט.

נעמט אריין אין אייך די אמונה, חזר פאר זיך און חזר מיט דיין ווייב: "וואס דער אייבערשטער טוט איז גוט, אלעס איז נאר פאר די טובה פונעם מענטש. און ווען מען פארשטייט נישט דאס גוטס, מען זעט נישט דאס גוטס, מען זעט נאר דאס שלעכטס - איז דאס נאר אזוי פאר אונזערע אויגן, אבער באמת איז דאס גוט"; איי וועסטו פרעגן, אויב איז דאס גוט פארוואס זאל מען בעטן דעם אייבערשטן ער זאל מאכן אנדערש? ווי אזוי קען מען בעטן ער זאל טוישן וואס ער טוט - ווען אלעס איז גוט?! ווייל דער אייבערשטער הייסט אונז מיר זאלן אים בעטן, מיר זאלן אים מוטשען ער זאל מאכן אזא סארט גוט וואס מיר זעען דאס גוטס מיט אונזערע אויגן, אבער אין די זעלבע צייט וואס מיר וויינען און בעטן ער זאל מאכן גוט, גלייבן מיר אז עס איז גוט; ווייל אלעס אלעס וואס גייט אריבער אויף אונז איז נאר לטובה.

שטארק דיין ווייב, בלאז אריין אין איר אמונה; דאס וועט איר פרייליך מאכן און ווען זי וועט זיין פרייליך וועלן די שלעכטע קרענק אוועק גיין פון איר, ווייל שמחה איז די רפואה פאר אלע מחלות. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כד): "כָּל הַחוֹלַאַת הַבָּאִין עַל הָאָדָם - כֻּלָּם בָּאִין רַק מִקִּלְקוּל הַשִּׂמְחָה", אלע מחלות און אלע קרענק קומען ווייל מען איז דעפרעסט און נישט פרייליך, "גַם חַכְמֵי הָרוֹפְאִים אָמְרוּ, שֶׁכָּל הַמַּחֲלוֹת וְהַחֳלָאִים רָעִים בָּאִים רַק מַחֲמַת חִסָּרוֹן הַשִּׂמְחָה", אפילו די דאקטורים זאגן אז אלע מחלות קומען פון דעפרעסיע און פון זיין נישט פרייליך.

דו מאך איר פרייליך, עס איז א מצוה פרייליך צו מאכן די ווייב. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין לד:): "אִשָּׁה - בַּעֲלָהּ מְּשַׂמְחָהּ", דער מאן האט א מצוה פרייליך צו מאכן זיין ווייב.

דער אייבערשטער זאל העלפן זי זאל האבן א שנעלע רפואה, זי זאל זיך אינגאנצן אויסהיילן.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת עקב, חמשה עשר באב, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

די שאלה איז אביסל אינטערסאנט.

אויב ער וויל אזוי שטארק איר זאלט זיין ביי זיין ראש ישיבה און ער וויל אלעס פאלגן זיין ראש ישיבה - פארוואס זאל ער אליינס נישט פרעגן זיין ראש ישיבה אויב דאס איז אויך נכלל אין דאס וואס זיין ראש ישיבה זאגט אז מען זאל נישט האבן א קאמפיוטער אין שטוב?

א שאד זיך ארום צו קריגן און זיך ארום טענה'ען די פאר יאר וואס מען לעבט; אז עס איז דא חילוקי דיעות אין שטוב נעמט מען אן ערליכער איד, א קלוגער איד - וואס ביידע, סיי דער מאן און סיי די ווייב וועלן אננעמען וואס דער ערליכער איד זאגט, אזוי דארף מען זיך נישט טענה'ען און קריגן.

איר דארפט פארשטיין, דער אייבערשטער האט באשאפן א גרויסע וועלט מיט אן א שיעור מענטשן און איינס פון די גרעסטע וואונדער איז דאס וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות נח.): "שֶׁאֵין דַּעְתָּם דּוֹמֶה זֶה לָזֶה", יעדער איינער טראכט אנדערש, יעדער האט אנדערע זאכן וואס ער וויל; דאס קלאפט אויס צווישן מאן און ווייב, יעדער איינער האלט אז ער האט די ריכטיגע וועג. מען קען זיך נישט אויסקומען אייניג נאר אז מען גייט אויף דעם וועג פון די תורה, מען פרעגט ביי יעדע זאך וואס מען זאל טון.

בעטס אייער מאן ער זאל דאס אליינס דורך שמועסן מיט זיין מורה דרך און וואס ער זאגט וועט איר טון.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס איז נישט כדאי דו זאלסט מוסר'ן די בחורים. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות סה:): "כְּשֵׁם שֶׁמִּצְוָה עַל אָדָם לוֹמַר דָּבָר הֲנִשְׁמַע, כַּךְ מִצְוָה עַל אָדָם שֶּׁלֹא לוֹמַר דָּבָר שֶׁאֵינוֹ נִשְׁמַע", אויב מען ווייסט קלאר אז מען וועט זאגן פאר איינעם מוסר און יענער וועט דאס נישט אננעמען - זאל מען נישט מוסר'ן יענעם; זאג זיי נישט קיין מוסר, נישט נאר זיי וועלן נישט אננעמען וואס דו זאגסט, דו וועסט נאך ווערן א חוזק צווישן זיי.

דו פיר זיך אויף ווי עס דארף צו זיין און נוץ אויס דיינע יונגע יארן. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת קנב.): "יַנְקוּתָא כְּלִילָא דְוַרְדָא", די יונגע יארן איז ווי א קרוין פון שיינע רויזן; אז מען נוצט אוס די יונגע יארן ווי עס דארף צו זיין איז די גאנצע לעבן נאכדעם ווי א קרוין. נאך זאגן חז"ל (שם): "וַוי לַהּ לַחֲדָא דְּאָזְלָא וְלָא אָתְיָא", וויי פאר די שיינע יונגע יארן וואס גייען אוועק און קומען נישט צוריק; נוץ אויס די יונגע יארן אין ישיבה מיט תורה און תפילה.

געב אכטונג קיינמאל נישט וויי צו טון א צווייטן - נישט קיין חילוק א בחור, א משגיח אדער דער וואס רוימט די ישיבה. אז דו וועסט רחמנות אויף אנדערע וועט דער אייבערשטער רחמנות האבן אויף דיר.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

איך פארשטיי אייער ווייטאג; עס איז זייער א שווערע געפיל צו לעבן מיט'ן מאן ווען ער האט נישט קיין צוטרוי אין אייך וכו' וכו', וואס נאך דארף דען א פרוי? א פרוי דארף דאך נאר אז איר מאן זאל איר גלייבן און איר געטרויען און ווען א פרוי האט דאס נישט איז איר זייער שווער.

אבער אין אייער פאל איז דאס אביסל אנדערש. איר שרייבט דאך אליין ווי געטריי אייער מאן איז צו אייך, ווי שטארק ער העלפט אייך; ער האט נאר א פראבלעם אז ער ליידט פון פחדים פון ווען ער איז נעבעך געווארן א יתום. אין דעם פאל איז דאס אינגאנצן אנדערש, איר דארפט נישט זיין אנגעווייטאגט אויף אים. דא קומט ענדערש אריין דאס ווארט 'רחמנות', איר דארפט רחמנות האבן אויף אים און אים פארשטיין.

איך וויל אייך פרעגן, וואס טוט איר ווען אייער קינד זאגט אייך: "ביסט נישט א גוטע מאמע!" אדער אייער קינד זאגט אייך: "איך האב דיר נישט ליב!" ווערט איר אנגעווייטאגט אויפ'ן קינד אדער איר פארשטייט אז דאס קינד איז נאך א קינד און ווייסט נישט ווי אזוי זיך ארויסצוברענגען וכו'? אזוי זאלט איר קוקן אויף אייער מאן, ער איז טאקע שוין דערוואקסן און נישט קינדיש, אבער דאס וואס ער איז געווארען יונגערהייט א יתום לא עלינו האט אויסגעקלאפט אויף אים אין א פארעם פון אומזיכערקייט און עס פאסירט וואס פאסירט.

אנשטאט צו זיין אנגעווייטאגט אויף אים זאלט איר אים דן זיין לכף זכות, וועט דער אייבערשטער אייך דן זיין לכף זכות און איר וועט האבן נחת פון אייערע ליכטיגע קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת עקב, חמשה עשר באב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

טו אלעס אויף די וועלט אז דיין שטוב זאל בלייבן גאנץ.

פרוביר צו רעדן צו דיין ווייב שיינערהייט, רעד ווייכע ווערטער צו איר, געב איר צו פארשטיין ווי שווער עס איז דיר יעצט דיין מצב הפרנסה, זאג איר אז דו וועסט איר אלעס נאכגעבן ווען דו וועסט האבן געלט. און אז דו זעסט אז עס איז נישטא מיט וועם צו רעדן, זי איז פאר'עקשנ'ט, זי האט שוין אליינס גערופן די בעלי מלאכה און אנגעהויבן איבערבויען די הויז אן דיין רשות - זאלסטו זיך אנשטרענגען און טון אלע מיטלען אז דיין שטוב זאל נישט צעפאלן.

לאז זיך נישט פארפירן פון טעראפיסטן וואס זוכן צו מאכן געלט פון צרות ישראל און ביים סוף ווארפן זיי אראפ דעם מענטש אין א טיפן גרוב, זיי רעדן צו מען זאל זיך גט'ן; אך און וויי פאר די וואס פאלן אריין אין זייערע הענט, זיי האבן נישט קיין רחמנות אויף קיינעם. ווען זיי הערן אויס צרות ישראל איז דאס נישט מיט הארץ צו העלפן דעם מענטש, דאס איז זייער פרנסה, זיי צעטיילן שטובער; יעדער ליידט פון די טעראפיסטן און שלום בית מאכערס, סיי דאס פארפאלק און נאך מער די קינדער.

איך בעט דיר זייער, נעם אן מיינע ווערטער; איך שרייב דא אן קיין שום נגיעות, איך ווייס נישט ווער איר זענט און ווער אייער פרוי איז, איך וויל אייך פשוט ראטעווען פון אנקומען צו בלייבן אליין, איך וויל ראטעווען אייער שטוב, אייערע קינדער זאלן נישט ליידן זייער גאנצע לעבן.

די וועג פון די תורה איז אז דער מאן זאל טון אלעס אויף די וועלט אז זיין ווייב זאל זיין פרייליך און צופרידן. דער הייליגער צדיק רבי חיים ויטאל זכותו יגן עלינו שרייבט (שער המצוות, פרשת עקב): "רָאִיתִי לְמוֹרִי זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה", איך האב געזען ביי מיין הייליגע רבי דער אריז"ל, "שֶׁלֹא הָיָה חוֹשֵׁשׁ בְּעַצְמוֹ לְהִתְכַבֵּד בְּמַלְבּוּשִׁים נָאִים יוֹתֵר מִדֵּי", ווען עס איז געקומען צו קויפן קליידער פאר זיך אליינס, האט ער נישט געקויפט קיין טייערע קליידער, "גַּם בְּמַאֲכָלוֹ הָיָה אוֹכֵל דָּבָר מוּעָט מְּאֹד", אויך ביי עסן - ווען עס האט זיך גערעדט פאר זיך - האט ער נישט געגעסן קיין סאך, ער פלעגט עסן זייער ווייניג, "אֲבָל בְּמַלְבּוּשֵׁי אִשְׁתּוֹ הָיָה זָהִיר מְּאֹד לְכַבְּדָהּ וּלְהַלְבִּישָׁהּ", אבער ווען עס איז געקומען צו זיין ווייב האט ער זייער אכטונג געגעבן איר צו מכבד זיין מיט שיינע קליידער, "וְהָיָה מַפִּיק כָּל רְצוֹנָהּ", ער האט איר צופרידן געשטעלט אינגאנצן, וואס זי האט געוואלט האט ער איר געגעבן, "אַף אִם לֹא הָיְתָה יָדוֹ מַשֶּׂגֶת כָּל כָּךְ", אפילו ער האט נישט געהאט קיין געלט דאס צו קענען טון.

דאס איז די וועג פון די תורה, דער מאן זאל טון אלעס אויף די וועלט אז זיין ווייב זאל זיין צופרידן; אפילו זי איז נישט גערעכט, זי געבט אויס געלט וואס איז נישט דא. עס איז אונזער ארבעט מיר זאלן האלטן די שטוב מיט אלע כוחות עס זאל נישט צעפאלן, דאס האט אונז מוהרא"ש געלערנט אלע יארן און דאס לערנט מען ווייטער אין היכל הקודש, נאכאמאל און נאכאמאל, מען זאל אכטונג געבן אויף די שטוב.

נאך א כלל האט מוהרא"ש אונז געלערנט און ווער עס לעבט מיט דעם כלל האט א גוט לעבן. מוהרא"ש האט אונז געלערנט: "א פרוי איז שטענדיג גערעכט"; מוהרא"ש האט אונז געלערנט און אונז געווארנט מיר זאלן נישט גיין אין ויכוחים מיט די ווייב, נישטא קיין טענה'ען און נישטא קיין אויפווייזן, אפילו זי איז געפאלן אויפ'ן קאפ און געפאלן אויפ'ן נאז, זי זאגט בייטאג אז יעצט איז נאכט - זאל מען נישט טענה'ען מיט איר נאר איר געבן גערעכט: "יא יא, יעצט איז נאכט, לאמיר ארויסגיין מחדש זיין די לבנה", ביז זי וועט אליינס זאגן: "עס איז נישטא קיין לבנה, איז א סימן אז עס איז יא נאכט".

מוהרא"ש פלעגט דאס האלטן אין איין חזר'ן מיט אונז, ער פלעגט אלץ געבן די משל, אז עס איז נאכט אין די פרוי זאגט "יעצט איז טאג" - זאלסטו נישט טענה'ען מיט איר, געב איר גערעכט, זאג איר: "יא יא, יעצט איז טאג, לאמיר גיין אביסל אונטער די זון זיך אפבראטן וכו'", ביז זי אליינס וועט זאגן: "איך האב געמאכט א טעות, יעצט איז נאכט, עס איז נישטא קיין זון"; עס זעט אויס מאדנע, אבער דער וואס פירט זיך אזוי האט א לעבן.

וויסן זאלסטו אז די אלע חברים אדער משפחה מיטגלידער וואס העצן דיר אונטער: "גיי גט זיך", זיי רעדן דיר צו: "לאז איר אפ", "זי איז א שקלאפטע", "וויפיל איז די שיעור צו ליידן? וכו' וכו'", די אלע זענען גוט ווילאנג דו האסט זיך נישט גע'גט, איינמאל מען בלייבט אליין וועסטו נישט האבן וואו צו גיין, דו וועסט זיך וואלגערן פון איין שטוב צום צווייטן, דו וועסט ווערן דערביטערט השם ישמרינו.

דעריבער אז זי האט שוין אנגעהויבן איבער בויען דיין הויז אן רשות, זי פירט זיך נישט ריכטיג, די גאנצע געלט נעמט זי דיר אוועק - זאלסטו זען אז כאטשיג זאלסטו בלייבן מיט א שטוב, זאלן דיינע קינדער בלייבן מיט א שטוב.

איך האף אז דו וועסט אננעמען די ווערטער וועט דיר גוט זיין אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דו קענסט זיך נישט פארשטעלן דיין זכות פון זיין א מלמד - אויבן אין הימל; א מלמד וואס געבט אכטונג אויף די קינדער, ער לערנט מיט זיי תורה - האט א גרויסע כח אין הימל, ער קען פועל'ן אלעס וואס ער וויל.

חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (תענית כד.): עס איז אמאל געווען א טרוקעניש - עס האט נישט גערעגנט פאר א לאנגע צייט, האט מען זיך צאמגענומען אין בית המדרש צו מתפלל זיין פאר רעגן, א פשוט'ער איד איז צוגעגאנגען צום עמוד און גלייך ווען ער האט געזאגט: "מַשִּׁיב הָרוּחַ, וּמוֹרִיד הַגֶּשֶׁם" - האט אנגעהויבן רעגענען, האט מען אים געפרעגט: "וואס זענען די גוטע מעשים וואס דו טוסט?" האט ער געזאגט: "איך בין א מלמד דרדקי - איך לערן מיט אידישע קינדער און איך מאך נישט קיין אונטערשייד פון א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר געלט אז איך זאל לערנען מיט אים, אדער א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר נישט; נאך א מנהג האב איך, אז ווען איך זע א קינד וואס וויל נישט לערנען, בין איך אים משחד; איך קויף אים אונטער, איך האב אין שטוב א פיש טאנק און איך בין אים משכנע אז אויב ער וועט לערנען וועל איך אים ווייזן די פישעלעך און דורכדעם הייבט ער אן לערנען"; זעט מען פון דעם אז אויב א מלמד אדער א טיטשער געבט אכטונג אויף דעם אייבערשטנ'ס קינדער, האט מען א כח אין הימל און מען נעמט אן אלע תפילות.

ווער רעדט נאך א מלמד מיט די הקדמות פון הייליגן רבי'ן - איז דאך גאר עפעס אנדערש; מען האט וואס צו פארקויפן, מען האט וואס אריין צו לייגן אין די קינדער. דער רבי געבט סחורה אין די האנט, מען האט וואס צו פארקויפן ווייטער; אפגערעדט אז מען קען אריין באקן אין די הערצער פון די קינדער ריינע אמונה, ווייל אמונה קען מען נאר איבערגעבן אויב מען האט דאס אין זיך; א מלמד וואס די אמונה שיינט אין אים - דער קען איבער געבן פאר זיינע תלמידים זיי זאלן אויך שפירן דעם אייבערשטן.

דער רבי האט געזאגט: "איך וויל נישט מיינע לייט זאלן זיין מלמדים (שיחות הר"ן, סימן רמ, רמא; חיי מוהר"ן, סימן תסה, תקצא), אבער אז מען דארף שוין יא זיין א מלמד, ווער דען זאל זיין א מלמד אויב נישט פון מיינע לייט?" ווייל מען דארף אליין האבן א שטארקע אמונה דאס צו קענען איבערגעבן פאר תלמידים, זיי זאלן אויפוואקסן מיט א ריינע אמונה; דאס איז דער יסוד פון א איד, מען זאל וויסן אז עס איז דא א באשעפער, מען זאל לעבן מיט דעם און קיינמאל נישט פארגעסן פון די אמונה.

ליידער ליידער הייטיגע טעג רעדט מען פון אלעם נאר נישט פון די פשוט'ע אמונה; מען רעדט צו קינדער פון לימוד התורה, מען רעדט פון לערנען רצופות, מען רעדט פון זיין א מצוין, מען רעדט פון זיך פארהערן און באקומען אן אויסצייכענונג - נאר פון די פשוט'ע אמונה רעדט מען נישט, שפעטער וואונדערט מען זיך פארוואס בחורים האבן נישט קיין יראת שמים, מען וואונדערט זיך פארוואס מען טרעפט בחורים און אינגעלייט וואס טוען עבירות און האבן נישט קיין געפיל צו א שבת, צו מצוות; וואלט מען ווען געפילעוועט אין זיי אמונה, וואלטן זיי געבליבן ערליכע פשוט'ע אידן.

שטארק זיך און זיי ממשיך בית שאת וביתר עוז, ויהי רצון שתשרה שכינה במעשה ידיכם.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מען קען יוצא זיין מיט דעם - נישט נאר בדיעבד, נאר אפילו לכתחילה.

דער רבי וויל מיר זאלן לערנען הלכה. דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן כט): "כָּל אִישׁ יִשְׂרְאֵלִי מְחֻיָּב לִלְמֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם פּוֹסְקִים וְלֹא יַעֲבֹר", יעדער איד דארף לערנען יעדן טאג חק ולא יעבור שלחן ערוך, "וְאַף אִם הוּא אָנוּס וְאֵין לוֹ פְּנַאי, יִלְמַד עַל כָּל פָּנִים אֵיזֶה סְעִיף 'שֻׁלְחָן עָרוּךְ' בְּאֵיזֶה מָקוֹם שֶׁהוּא", אפילו מען האט נישט קיין צייט, מען איז אן אונס - דאך זאל מען לערנען כאטש איין סעיף שלחן ערוך, "אֲפִילּוּ שֶׁלּא בִּמְקוֹמוֹ שֶׁהוּא עוֹמֵד עַתָּה בְּשֻׁלְחָן עָרוּךְ", אפילו ער האלט אין אן אנדערע פלאץ, "כִּי צָרִיךְ לִלְמד אֵיזֶה דִּין בְּשֻׁלְחָן עָרוּךְ בְּכָל יוֹם וָיוֹם כָּל יְמֵי חַיָּיו", ווייל יעדער איד מוז לערנען יעדן טאג אין זיין לעבן שלחן ערוך - זאל זיין וואס זאל זיין, "וּכְשֶׁאֵינוֹ אָנוּס יִלְמַד כְּסֵדֶר כָּל הָאַרְבָּעָה שֻׁלְחָן עָרוּךְ מִדֵּי יוֹם בְּיוֹמוֹ", און ווען מען איז נישט קיין אונס, מען קען לערנען געהעריג - זאל מען לערנען אין א רייע יעדן טאג אביסל, ביז מען וועט ענדיגן גאנץ שלחן ערוך, "וּכְשֶׁיִּגְמֹר וִיסַיֵּם הָאַרְבָּעָה שֻׁלְחָן עָרוּךְ יַחֲזֹר וְיַתְחִיל לְלָמְדָם כְּסֵדֶר, וְכֵן יִנְהַג כָּל יְמֵי חַיָּיו", און נאכדעם זאל מען אנהייבן נאכאמאל שלחן ערוך, אזוי זאל מען זיך פירן א גאנץ לעבן.

עס איז זייער א וויכטיגע זאך צו לערנען יעדן טאג הלכה, עס איז א גרויסער תיקון פאר אלעס וואס מען דארף פאררעכטן. אזוי ווי דער רבי זאגט (שם): "וְהוּא תִּקּוּן גָּדוֹל מְאֹד מְאֹד", עס איז א זייער א גרויסער תיקון צו לערנען הלכה. דער רבי זאגט: "אִם יָכוֹל לִלְמֹד כָּל הָאַרְבָּעָה שֻׁלְחָן עָרוּךְ עִם כָּל הַפֵּרוּשִׁים הַגְּדוֹלִים מַה טוֹב", אויב קען מען לערנען שלחן ערוך מיט אלע פרושים איז זייער גוט, "וְאִם לָאו עַל כָּל פָּנִים יִלְמַד כָּל הָאַרְבָּעָה שֻׁלְחָן עָרוּךְ הַקְּטַנִּים", און אויב קען מען נישט, זאל מען לערנען מחבר און רמ"א צו וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.

זייער גוט טוסטו אז דו לערנסט אביסל הלכה מיט דיין ווייב, אזוי וועט איר וויסן ווי אזוי זיך צו פירן; איר וועט קענען היטן די תורה אזוי ווי עס דארף צו זיין.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת עקב, חמשה עשר באב, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

עס איז נישט קיין פראבלעם צו זאגן תהילים ביינאכט. עס ווערט געברענגט אין ספר אשל אברהם פון הרב הקדוש מבוטשאטש זכרונו לברכה (אורח חיים, סימן רלח, סעיף ב) אז תהילים קען מען זאגן ביינאכט, ווייל מען זאגט דאס צו מתפלל זיין און צו דאנקען דעם אייבערשטן.

א אידישע מאמע וואס איז פארנומען טאג און נאכט מיט די שטוב ווירטשאפט קען יוצא זיין דאווענען מיט התבודדות; אין די צייט וואס איר קאכט און איר רייניגט די שטוב וכו' וכו' - זאלט איר שמועסן מיט'ן אייבערשטן, אים בעטן פאר אלעס וואס איר דארפט, מיט דעם איז מען יוצא די מצוה פון דאווענען.

דער הייליגער רבי האט זייער אויסגעלויבט די תפילות פון פרויען; מען האט אמאל געזאגט פאר'ן רבי'ן אז דער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "ווען משיח וועט קומען וועט מען מבטל זיין אלע ווייבער שולן", האט דער רבי געזאגט: "עס איז נישט אמת, עס קען נישט זיין אז דער בעל שם טוב האט דאס געזאגט, פונקט פארקערט! משיח וועט קומען בזכות די תפילות פון אידישע פרויען וואס זיי דאווענען און בעטן אז משיח זאל קומען"; זעט מען פון דעם אז דער רבי האט זייער שטארק געהאלטן פון תפילות פון פרויען.

ביי פרויען איז שטערקער די זאך פון התבודדות, ווייל עס איז דא ביי זיי מער תמימות, עס איז דא ביי זיי מער אמונה; דער הייליגער רבי האט זייער געהאלטן פון די תמימות וואס פרויען האבן, ער האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן לג): "אֵצֶל הָעוֹלָם אֱמוּנָה הוּא דָּבָר קָטָן, וְאֶצְלִי אֱמוּנָה הוּא דָּבָר גָּדוֹל מְאֹד, וְעִקַּר הָאֱמוּנָה הִיא בְּלִי שׁוּם חָכְמוֹת וַחֲקִירוֹת כְּלָל, רַק בִּפְשִׁיטוּת גָּמוּר כְּמוֹ שֶׁהַנָּשִׁים וְהַהֲמוֹן עַם הַכְּשֵׁרִים מַאֲמִינִים", ביי די וועלט איז אמונה א קלייניקייט, אבער ביי מיר איז דער עיקר אמונה אן קיין חקירות און אן קיין חכמות, נאר פשוט אזוי ווי פרויען און פשוט'ע מענטשן גלייבן; פרויען האבן אין זיך א מורא'דיגע תמימות, דערפאר זענען זיי נענטער צום אייבערשטן, ווייל ווי מער מען פירט זיך בתמימות ובפשיטות אלץ מער רעדט מען צום אייבערשטן.

הייבטס אן די טאג מיט די ברכות און ווען איר האט אביסל צייט זאלט איר זאגן תהילים, און דער עיקר זאלט איר אסאך רעדן צום אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת עקב, חמשה עשר באב, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

נישט יעדער איינער וואס פאררופט זיך א 'תלמידה בית פיגא' איז טאקע א תלמידה און נישט יעדער איינער וואס לערנט אין בית פיגא איז א תלמידה; די תלמידות זענען די וואס פאלגן וואס מען לערנט אין שולע.

ווי אזוי ווייסט מען ווער איז א תלמיד אדער א תלמידה? היינט איז דער א תלמיד און מארגן איז ער שוין אפגעקילט און איז א חסיד שנפל וואס דער רבי זאגט אויף דעם אז דאס איז ערגער פון אלעם (ליקוטי הלכות נזיקין הלכה ד, אות כז; שלוחין הלכה ה, אות יז; ראש חודש הלכה ז, אות נב); דעריבער איז נישט כדאי צו קוקן אויף אנדערע.

ווערטס נישט באגייסטערט פון אנדערע; נעמטס די שיעורים און לימודים פאר אייך, נעמטס דאס פאר אייער לעבן. איר מעגט זיך מחזק זיין מיט אנדערע מיידלעך וואס פאררופן זיך אויך אויפ'ן רבינ'ס נאמען, עס איז גוט צו האבן גוטע חבר'טעס, אבער ווערטס נישט נתפעל ווען איר זעט אז אנדערע טוען נישט און פאלגן נישט וכו' וכו'.

איר זאלט נישט רעדן מיט אנדערע פון שידוכים; עס איז זייער נישט איידל צו רעדן צווישן מיידלעך פון דעם בחור און פון יענעם בחור, עס איז קינדיש. אז מען טראכט פון א שידוך קען מען דאס מיטטיילן מיט די עלטערן אדער מיט די מנהלת וכו', אבער נישט צווישן מיידלעך.

אויף אייער פראגע צי מען מעג גיין אן שטרימפ און מיט קורצע ערמל ביים וואסער; עס ווענדט זיך אויב דאס איז אין א פארמאכטע פלאץ. אויב איז דאס אין א פארמאכטע פלאץ אזוי ווי די פלעצער וואו מען גייט שווימען - מעג מען גיין אן שטרימפ און מיט קורצע ערמל.

זייטס שטארק מיט אייער גוטע אויפפירונג; אין דעם זכות וועט איר זוכה זיין צו טרעפן א גוטע שידוך און האבן ערליכע קינדער. אזוי ווי דער רבי זאגט זאגט (ספר המדות, אות בנים, סימן ט): "צְנִיעוּת שֶׁבָּאִשָּׁה מְזַכָּה לָהּ לְבָנִים הֲגוּנִים", אז א פרוי געבט אכטונג אויף צניעות וועט זי זוכה זיין צו גוטע קינדער.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

טראכטס נישט די שלעכטע מחשבה אז דער אייבערשטער איז ווייט פון אייך, עס איז נישט אמת; דער אייבערשטער איז נישט ווייט פון אייך, דער אייבערשטער איז מיט אייך, ביי אייך און נעבן אייך, דער אייבערשטער האט אייך ליב און ווארט איר זאלט צוריק אנהייבן דאווענען צו אים, רעדן צו אים און אים בעטן וואס איר דארפט. עס איז נישט קיין חילוק ווער דער מענטש איז און וואס מען טוט, שטענדיג ווארט דער אייבערשטער מען זאל קומען צו אים און רעדן צו אים.

דער הייליגער רבי, דער ברסלב'ער רבי זכותו יגן עלינו, איז געקומען אויף די וועלט אונז צו ווייזן די רחמנות פונעם אייבערשטן, ווי שטארק ער האט ליב אידישע קינדער און ווארט מען זאל דאווענען צו אים; ווען מען רעדט צום אייבערשטן הייבט מען אן שפירן זייער א שטארקע נאנטקייט מיט'ן אייבערשטן, מען שפירט ווי מען האט איינעם, מען שפירט ווי איינער פארשטייט מיר, איינער נעמט מיר אן ווי אזוי איך בין, ווי אזוי איך זע אויס.

נעמטס די עצה פון רבי'ן, פרובירטס אויס די זיסע וועג; ווען איר זענט אליין אין אייער שטוב, קיינער הערט אייך נישט און קיינער זעט אייך נישט - זאלט איר פרובירן אנהייבן רעדן צום אייבערשטן, רעדטס צו אים אויף די שפראך וואס איר רעדט צו אייערע נאנטע חבר'טעס, דערציילטס אים אלעס וואס שטערט אייך און וואס איר שפירט, דערציילטס אים ווי שווער עס איז אייך די גאנע וועג ווי אזוי איר לעבט, די מלחמה וואס טוט זיך אפ אין אייך, ווי אלעס איז געצווינגען - אן קיין אמת און אן קיין געפיל. אין אנהייב וועט דאס אפשר זיין אביסל שווער, אבער מיט די צייט ווען איר וועט דאס טון וועט איר ווערן זייער שטארק, איר וועט שפירן ווי דער אייבערשטער איז מיט אייך און האט אייך ליב.

הערטס נישט אויס די וואס טשעפען און זאגן אייך: "וואס האסטו פון דאווענען? קודם זאלסטו זיין צניעות'דיג"; עס איז נישט אמת וואס זיי זאגן, דער אייבערשטער זאגט אנדערש, דער אייבערשטער וויל מען זאל דאווענען צו אים, אים בעטן ער זאל אונז צוריק קערן צו אים און אריינלייגן אין אונז א ריינקייט צו וועלן טון זיין ווילן, מו וועלן טון וואס איז גוט.

איך בעט אייך, הערטס נישט אויס די וואס זאגן אייך: "וואס האסטו פון דאווענען? קודם זאלסטו זיין צניעות'דיג", דאס איז עצת היצר, דאס איז א נסיון פאר אייך, אייך מחליש דעת זיין, אייך אפקילן פון וועלן זיין ערליך; לייגטס נישט דעם אייבערשטן אויף איין זייט מיט די אלע וואס טשעפען אייך, דער אייבערשטער קוקט אויף אונז, ער זעט אונזער הארץ, ער זעט ווי שטארק מיר ווילן זיין גוט. ער קוקט נישט אויף אונז אזוי ווי מענטשן קוקן אויף אונז, ער זעט יעדע קיינע פינטעלע גוטס וואס מיר טוען.

אויבן אין הימל איז זייער חשוב יעדע קליינע פינטעלע גוטס, אזוי ווי דער רבי האט דערציילט אין די ערשטע מעשה (סיפורי מעשיות, מעשה א) ווי דער ממונה האט געפרעגט דעם ווינט: "וואס איז דארט חשוב?" האט דער ווינט געזאגט: "דארט איז אלעס חשוב"; מוהרא"ש איז מסביר (בספר נהרי אפרסמון) אז 'דארט' מיינט מען 'אויבן אין הימל', אין הימל איז אלעס חשוב, יעדע קליינע זאך, יעדע בייג וואס א מענטש געבט זיך א בייג צו זיין גוט. און אפילו יעדע גוטע מחשבה, ווען מען טראכט אז מען וויל זיין גוט - איז זייער חשוב. אזוי ווי דער הייליגער תנא האלוקי רבי שמעון בר יוחאי זכותו יגן עלינו זאגט (זוהר תרומה, קנ:): "לֵית רְעוּתָא טָבָא דְּאִתְאַבִיד", קיין שום גוטע ווילן ווערט נישט פארלוירן; איז דאך זיכער אז ווען מען זאגט א גוטע ווארט און אוודאי ווען מען טוט א גוטע מעשה - איז עס זייער חשוב אויבן אין הימל.

איך האף אז די פאר ווערטער וועט אייך זיין א שטארקע חיזוק איר זאלט נישט ווערן צעפאלן פון אנדערע; איר זאלט אנהייבן לעבן אן אמת'ע לעבן מיט'ן אייבערשטן. איר זאלט יעדע זאך שמועסן מיט אים, יעדע זאך וואס איז אייך שווער זאלט איר אים דערציילן און אים בעטן - וועט איר זען אז איר וועט פלוצלונג אנהייבן ליב האבן צו זיין א איד, איר וועט ליב האבן אייער לעבן.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת עקב, י"ד מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד החתן ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מזל טוב פאר דיין שידוך! איך בין זייער פרייליך צו הערן די גוטע נייעס אז דו האסט געטראפן א גוטע שידוך, א וואויל מיידל; דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט אויפשטעלן א בית נאמן בישראל און זוכה זיין צו שיינע ערליכע אידישע דורות, לה' ולתורתו.

שיק נישט קיין בילד פון דיין כלה פאר קיינעם; עס איז נישט איידל צו שיקן פריוואטע בילדער פון זיך און די כלה. אזוי אויך נאך דיין חתונה זאלסטו קיינמאל נישט ארויס לייגן א בילד פון דיר און דיין ווייב, עס איז נישט איידל.

ליידער איז נישטא ווער עס זאל לערנען אינגעלייט ווי אזוי זיך צו פירן; מענטשן ווייסן נישט וואס איז ריכטיג און וואס נישט, מען טוט וואס מען זעט ביי חברים, מען מיינט אז וואס דער חבר טוט - איז אויסגעהאלטן. אינגעלייט שטעלן ארויס פריוואטע בילדער פון זיך און די ווייב, מען מיינט אז מיט דעם וועט מען אים מקנא זיין, מען וועט אים ארויפקוקן.

שיק נישט קיינעם דיינע בילדער און דו קוק נישט יענעמס בילדער; יעדע מאל מען היט זיך די אויגן שפארט מען זיך נאך א ברי אין גיהנום. רבי נתן האט געזאגט: "א קוק ווינציגער - א ברי ווינציגער", דורך דעם וואס מען היט זיך די אויגן שפארט מען זיך איין שווערע ביטערע עונשים אויף יענע וועלט.

נעם נישט דיינע חברים פאר דיין מורה דרך; יעדע זאך וואס דו ווילסט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן זאלסטו פרעגן ערליכע אידן. אז דו גייסט בויען א אידישע שטוב זאלסטו אכטונג געבן וואס פאר א הכשרים דו נעמסט אריין אין שטוב; קויף נאר עסן און טרינקען וואס פארמאגן ערליכע הכשרים. וואס מען זעט ביי חברים מיינט נאך נישט אז מען מעג דאס עסן, מען ווערט נישט מער פרייליך אז מען עסט וואס מען וויל און וואס מען זעט; היינט קען מען האבן כמעט אלע עסן מיט גוטע ערליכע הכשרים.

אזוי אויך זאלסטו נישט ארייננעמען אין שטוב קיין מאגאזינען, צייטונגען און ליין מאטריאל. אפילו עס איז געדרוקט מיט אידישע אותיות מיינט נאך נישט אז די שרייבערס זענען ערליכע אידן; עס ליגט באהאלטן סם צווישן די ווערטער וואס דאס גייט אריין אינעם מענטש ביז מען ווערט אוועק געשלעפט פונעם אייבערשטן.

אז דו וועסט פרעגן יעדע זאך אן ערליכער איד וועסטו מצליח זיין צו בויען א שיינע שטוב מיט ערליכע דורות.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת עקב, י"ג מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די הייליגע טעג זענען טעג פון רחמים; דער אייבערשטער ווייזט זיין רחמנות, ער שטייט און ווארט מען זאל תשובה טון, מען זאל פאררעכטן אלעס וואס מען דארף פאררעכטן. עס זענען נישט קיין שרעקעדיגע טעג, עס זענען טעג פון ליבשאפט, עס איז א צייט וואס יעדער איינער קען צוקומען צום אייבערשטן.

דער הייליגער בעל התניא זכותו יגן עלינו זאגט (לקוטי תורה פרשת ראה לב, ב) א משל צו א גרויסער קעניג וואס זיצט אין א מעכטיגע פאלאץ, דעמאלט קענען נישט צוקומען פשוט'ע מענטשן, עס איז נישטא קיין וועג צוצוקומען צום קעניג, אבער ווען דער קעניג איז אין פעלד, דעמאלט קענען אלע צוקומען צום קעניג, דעמאלט שמייכלט דער קעניג צו יעדן איינעם. זאגט דער הייליגער בעל התניא, חודש אלול איז דער אייבערשטער אזוי ווי א קעניג אין פעלד, דעמאלט איז א צייט ווען יעדער איינער באקומט א שמייכל פונעם קעניג, אן קיין אונטערשיד ווער מען איז.

מענטשן ווערן פארלוירן ווען עס קומען די הייליגע טעג ווייל מען ווייסט נישט וואס צו טון, מען מיינט מען דארף טון גרויסע עבודות; מען דארף פאסטן, מען דארף זיך אפשיידן פון די וועלט און ווען מען דערזעט זיך אז מען טוט גארנישט ווערט מען זייער בעצבות. אבער באמת איז זייער גרינג צו ווערן נאנט צום אייבערשטן, עס איז זייער גרינג אנצוקומען צום אייבערשטן.

דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עג): "מִי שֶׁרוֹצֶה לִזְכּוֹת לִתְשׁוּבָה, יִהְיֶה רָגִיל בַּאֲמִירַת תְּהִלִּים", ווער עס וויל זוכה זיין תשובה צו טון, זאל זאגן תהלים. ווייל יעדער איד וויל זיין ערליך און טון די ווילן פונעם אייבערשטן, אבער נישט יעדער איז זוכה טאקע צו ווערן אן ערליכער איד און עס איז דא אפאר סיבות דערצו, איינער האט בכלל נישט קיין שום התעוררות תשובה צו טון, "וַאֲפִילּוּ מִי שֶׁיֵּשׁ לוֹ הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, אֵינוֹ זוֹכֶה לְהַגִּיעַ אֶל הָאוֹת וְהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה הַשַּׁיָּךְ לוֹ", און אפילו איינער וואס האט שוין יא אן התעוררות תשובה צו טון, ווייסט ער נישט וואס ער דארף טון, "וַאֲפִילּוּ אִם מַגִּיעַ לְשָׁם, יָכוֹל לִהְיוֹת שֶׁהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה סָגוּר, וּמֵחֲמַת כָּל זֶה אֵין הָאָדָם זוֹכֶה לִתְשׁוּבָה", און אפילו דער וואס האט אן התעוררות תשובה צו טון און ער ווייסט וואס מען דארף טון צו ווערן אן ערליכער איד, דארף ער נאך אויך זוכה זיין צו זיין שטארק און נישט ווערן צעבראכן פון אלע נסיונות און שטערונגען וכו' וכו', זאגט דער רבי: "וְעַל יְדֵי אֲמִירַת תְּהִלִּים, אֲפִילּוּ מִי שֶׁאֵין לוֹ שׁוּם הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, הוּא מִתְעוֹרֵר לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", ווער מען זאגט תהלים, אפילו מען האט נישט קיין שום התעוררות, ווערט מען נתעורר תשובה צו טון, און מען ווייסט וואס מען האט צו טון, "וְגַם זוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לְהַגִּיעַ אֶל הַשַּׁעַר וְאוֹת הַשַּׁיָּךְ לוֹ, וְלִפְתֹּחַ הַשַּׁעַר; נִמְצָא שֶׁזּוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", מען קען אנגיין מיט א מורא'דיגע שטארקייט וכו', ביז מען איז זוכה תשובה צו טון און ווערן אן ערליכער איד.

דערבער זאלסטו זען צו זאגן יעדן טאג תהילים און זיך מתבודד זיין צום אייבערשטן; בעט דעם אייבערשטן ער זאל רחמנות האבן אויף דיר, ער זאל דיר מקרב זיין צו אים. מען קען זיך גארנישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון התבודדות, דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כה): "הִתְבּוֹדְדוּת הוּא מַעֲלָה עֶלְיוֹנָה וּגְדוֹלָה מִן הַכֹּל", התבודדות איז גרעסער פון אלע עבודות. א מענטש זאל זיך מאכן א צייט וואס ער לאזט אלעס אפ און ער גייט אין א פלאץ וואו קיינער איז נישט דארט, "וּלְפָרֵשׁ שִׂיחָתוֹ בֵּינוֹ לְבֵין קוֹנוֹ בִּטְעָנוֹת וַאֲמַתְלָאוֹת, בְּדִבְרֵי חֵן וְרִצּוּי וּפִיּוּס, לְבַקֵּשׁ וּלְהִתְחַנֵּן מִלְּפָנָיו יִתְבָּרַך, שֶׁיְּקָרְבוֹ אֵלָיו לַעֲבוֹדָתוֹ בֶּאֱמֶת", און זיך אויסשמועסן מיט'ן אייבערשטן, זיך אויס גיסן דאס הארץ און אים בעטן: "רבונו של עולם האב שוין רחמנות אויף מיר, זיי מיר מקרב צו דיר", מען זאל רעדן צום אייבערשטן אויף מאמע לשון - אויף די שפראך וואס מען איז צוגעוואוינט צו רעדן, "כִּי בִּלְשׁוֹן הַקּדֶשׁ קָשֶׁה לוֹ לְפָרֵשׁ כָּל שִׂיחָתוֹ", ווייל אויף לשון הקודש איז שווער ארויס צו ברענגען אלעס וואס ליגט אויפ'ן הארץ, "וְגַם אֵין הַלֵּב נִמְשָׁךְ אַחֲרֵי הַדִּבּוּרִים, מֵחֲמַת שֶׁאֵינוֹ מֻרְגָּל כָּל כָּךְ בְּהַלָּשׁוֹן, כִּי אֵין דַּרְכֵּנוּ לְדַבֵּר בִּלְשׁוֹן הַקֹּדֶשׁ", ווייל מיר רעדן נישט קיין לשון הקודש, דערפאר איז שווער זיך אויסצורעדן דאס הארץ, "אֲבָל בִּלְשׁוֹן אַשְׁכְּנַז שֶׁמְּסַפְּרִים וּמְדַבְּרִים בּוֹ, קַל וְקָרוֹב יוֹתֵר לְשַׁבֵּר לִבּוֹ", אויפ'ן שפראך וואס מען רעדט איז גרינגער זיך אויס צו גיסן דאס הארץ.

טו די עבודה גאנץ חודש אלול וועסטו שפירן א נאנטקייט צום אייבערשטן, דו וועסט שפירן עפעס וואס דו האסט נאך קיינמאל בעפאר נישט געשפירט, די זיסע געשמאקע איינגענעמע טעם וואס צדיקים שפירן אין גן עדן; דיין לעבן וועט זיין אן לחץ, אן פרעשור, דו וועסט הנאה האבן פון די הייליגע טעג.

א כתיבה וחתימה טובה!

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ואתחנן, ח' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

מרת ... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

די טעות מאכן זייער אסאך; מענטשן מיינען אז מיט איין מאל רעדן קען מען פועל'ן און ווען מען זעט אז מען פועל'ט נישט ווערט מען מיואש, מען געבט אויף; וואלט מען ווען גערעדט נאכאמאל און נאכאמאל שיינערהייט וואלט מען גע'פועל'ט, ווייל דער הייליגער רבי האט אונז קלאר געזאגט אז מיר זאלן רעדן צו מענטשן אפילו עס זעט אויס ווי מען פועל'ט נישט, ווייל ביים סוף פועל'ט מען יא.

אז אייער מאן קומט נישט אהיים ביינאכט, ער דריידט זיך מיט חברים ביז אין די שפעטע נאכט שעות, קען דאס זיין צוליב צוויי סיבות, אדער וויל ער אהיים קומען אבער עפעס שטערט אים אין שטוב, אדער איז ער קליינקעפלדיג, ער איז נאך אין די קינדערישע באבל פון חברים, ער איז נאך נישט ארויס פון זיין אייער שאלאכטס, ער מיינט אז עס איז דא אזא זאך ווי חברים.

דעריבער זאלט איר רעדן מיט אים, זאגטס אים שיינערהייט: "מיין טייערער מאן, איך האב דיר אזוי ליב, איך וויל זיין מיט דיר, איך וויל פארברענגען מיט דיר; זאג מיר, עפעס שטערט דיר פון וועלן זיין מיט מיר? עפעס באדערט דיר אין שטוב אז דו לויפסט ארויס צו זיין מיט חברים גאנצע נעכט?" זאגטס אים און בעטס אים שיינעהייט: "איך וויל אזוי שטארק זיין מיט דיר, איך וויל האבן דעם זעלבן סדר היום מיט דיר, איך וויל נישט גיין שלאפן אליין, איך וויל אזוי שטארק מיר זאלן גיין שלאפן אין די זעלבע צייט, מיין טייערער מאן, וואס קען איך טון דו זאלסט ליב האבן צו זיין אין שטוב? איך וועל אלעס טון פאר דיר".

מיט די שיינע רייד וואס איר וועט רעדן צו אים איין מאל און נאכאמאל און א דריטע מאל; מיט שכל, מיט ווארעמקייט - וועט איר אים ווייך מאכן און ער וועט אהיים קומען, ער וועט זיך אויפוועקן פון זיין שכרות פון חברים, און אויב עס האט מיט אייך, ער וועט אייך זאגן וואס שטערט אים, וועט איר אים צופרידן שטעלן, דעמאלט וועט ער שוין אהיים קומען.

אבער וויסן זאלט איר אז איר וועט דארפן האבן גרויס סבלנות, איר וועט דארפן ווארטן מיט געדולד. דאס גייט נישט אין איין טאג, דאס גייט נישט אין איין מינוט, און טאקע ווייל עס נעמט צייט ביז מען בייגט א מאן, ביז מען פועל'ט ביי אים וואס מען דארף פועל'ן - האבן פרויען נישט קיין כח צו נעמען די וועג, דעריבער ווערט אסאך גט'ן; מען נעמט די גרינגע, שנעלע און פוילע וועג, מען הערט אויף רעדן, מען הייבט זיך אן צו עסן אינעווייניג, מען עסט זיך און מען עסט זיך ביז די ליבשאפט ווערט אפגעקילט און מען קען זיך נישט דערליידן, ביז עס ווערט א גט. מען מיינט אז דאס איז א עצה, מען מיינט אז גט'ן איז א וועג ארויס פון פראבלעמען, ווען באמת איז גט'ן א וועג אריין צו שרעקליכע ביטערע פראבלעמען.

בעטס דעם אייבערשטן ער זאל אייך העלפן, ער זאל העלפן אייער מאן ער זאל האבן גוטע ערליכע חברים וואס וועלן אים נישט ארויס שלעפן ביינאכט פון שטוב. פרייטאג צו נאכטס ווען איר צינדט די ליכט זאלט איר זיך אויסגיסן דאס הארץ צום אייבערשטן; מען פירט זיך צו לייגן די הענט אויפ'ן פנים אז מען זאל גארנישט זען, מען זאל נישט ווערן געשטערט פון קיינעם, דעמאלט מיט די הענט אויפ'ן פנים זאלט איר בעטן פון אייער צעבראכענעם הארץ:

"רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, הֶעלְף מִיר אוּן מַיין מַאן מִיר זָאלְן לֶעבְּן מִיט שָׁלוֹם, מִיר זָאלְן זִיךְ לִיבּ הָאבְּן אוּן מִיר זָאלְן זִיךְ פַארְשְׁטֵיין. רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, הֶעלְף מַיין מַאן עֶר זָאל הָאבְּן גוּטֶע חֲבֵרִים, הֶעלְף אִים עֶר זָאל זִיךְ נִישְׁט דְרֵייעֶן אִין גַאס בַּיינַאכְט, עֶר זָאל לִיבּ הָאבְּן צוּ זַיין אִין שְׁטוּבּ"; אזוי זאלט איר בעטן דעם אייבערשטן, נישט נאר ביי די ליכט נאר יעדן טאג; דורכדעם וועט זיך אלעס איבער דרייען, איר וועט זען גרויסע ניסים.

מוהרא"ש פלעגט שטענדיג זאגן פאר די פרויען וואס רבי נתן האט געבעטן זיין ווייב און זיינע טעכטער, אז ווען זיי צינדן אן די שבת ליכט זאלן זיי בעטן דעם אייבערשטן: "רבונו של עולם, אזוי ווי איך צינד אן די ליכט אזוי זאל אנגעצינדן ווערן דעם הייליגן רבינ'ס ליכט אין אלע אידישע הערצער", פלעגט מוהרא"ש זאגן די פרויען זיי זאלן אויסנוצן די צייט ביי די ליכט און בעטן: "רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, טַאטֶע זִיסֶער! גֶעבּ מִיר אַ שֵׁיינֶע שַׁבָּת אוּן אַ שֵׁיינֶע לֶעבְּן. אַ לֶעבְּן מִיט שָׁלוֹם, אַ לֶעבְּן מִיט לִיבְּשַׁאפְט; רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם הֶעלְף מִיר אִיךְ זָאל הָאבְּן עֶרְלִיכֶע קִינְדֶער וָואס וֶועלְן דִיר דִינֶען מִיט לִיבְּשַׁאפְט. רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם אַזוֹי וִוי אִיךְ צִינְד יֶעצְט אָן דִי שַׁבָּת לִיכְט, מַאךְ אוּנְז לִיכְטִיג אוּנְזֶער לֶעבְּן אוּן מַאךְ לִיכְטִיג פַאר אַלֶע אִידִישֶׁע קִינְדֶער; אַלֶע זָאלְן וִויסְן פוּן דִּיר אוּן אַלֶע זָאלְן וִויסְן פוּן הֵיילִיגְן רֶבִּי'ן. צִינְד אָן מַיין מַאנְ'ס הַארְץ עֶר זָאל דִיר דִינֶען מִיט לִיבְּשַׁאפְט אוּן צִינְד אָן דִּי הֶערְצֶער פוּן מַיינֶע קִינְדֶער".

אז איר וועט טון וואס שטייט אין דעם בריוו וועט איר זען ווי אלעס וועט זיך איבערדרייען, איר וועט האבן א הייליגע שטוב, אן ערליכע שטוב.

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ואתחנן, ז' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די שאד איז נישט נאר פאר דיר, די שאד איז פאר אלעמען; א שאד פאר אלע בחורים וואס גייען ארויס לתרבות רעה ווייל זיי האלטן נישט מיט די לימודים אין ישיבה. זיי האבן נישט קיין סיפוק אין זייער לעבן דערפאר זוכן זיי נארישקייטן, ביז זיי פאלן אוועק. ווען זיי וואלטן ווען געוואוסט פונעם סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו) וואלט קיינער נישט ארויס לתרבות רעה, יעדער וואלט געלערנט, יעדער וואלט געהאט חיות פון די הייליגע תורה און געלעבט מיט'ן אייבערשטן.

גלייב מיר, מען קען ראטעווען דעם גאנצן דור, עס איז דא א וועג צו ראטעווען די גאנצע יוגנט, וואס זאל מען אבער טון אז דער שטן שטעלט זיך אויף די לענג און אויף די ברייט דאס צו שטערן; ער שטעלט אויף פאלשע מנהיגים וואס רעדן אפ די בני הנעורים זיי זאלן נישט פאלגן דעם רבי'ן און נישט לערנען אויפ'ן רבינ'ס סדר דרך הלימוד. וואס זאלן טון די אלע וואס זענען נישט מצליח אין לערנען? וואס זאלן טון די אלע וואס זענען נישט זוכה צו פארשטיין לערנען? - זאלן זיי אינגאנצן אפלאזן די תורה?!

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קהלת רבה ז, כח): "אֶלֶף בְּנֵי אָדָם נִכְנָסִין לַמִּקְרָא ... יוֹצֵא מֵהֶם אֶחָד לְהוֹרָאָה", פון טויזנט תלמידים קומט ארויס איין תלמיד וואס איז מצליח; וואס זאלן טון די אלע ניין הונדערט ניין און ניינציג תלמידים וואס זיי זענען נישט מצליח - זאלן זיי נישט לערנען? זאלן זיי אפלאזן די הייליגע תורה?! וואלט מען זיי געוויזן א וועג ווי אזוי זיי קענען אויך מצליח זיין, א וועג ווי אזוי זיי קענען לערנען די הייליגע תורה - וואלט יעדער פון זיי זוכה געווען צו זיין באהאפטן צום הייליגן באשעפער.

א שאד אויף די ישיבות וואס זענען נאך עד היום פאר'עקשנ'ט נישט אריין צו לאזן דעם רבי'ן; זיי צערייסן דעם רבינ'ס ספרים, זיי לאזן נישט בחורים שעפן חיות פון רבינ'ס וועג. אנשטאט די בחורים זאלן זיין פארנומען מיט'ן טעלעפאן, אנשטאט זיי זאלן זיין פארנומען מיט קוקן מאווי"ס וואלטן זיי געקענט לערנען אן א שיעור פרקים משניות און בלעטער גמרא. ווען א בחור הייבט אן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון רבי'ן, ער מאכט זיך שיעורים בכל התורה כולה; ער מאכט זיך א שיעור אין משניות - לערנען יעדן טאג אכצן פרקים משניות, אין אנהייב זאגט ער די ווערטער אן פארשטיין, פון דעם אליינס באקומט ער אזא חיות אז ער דארף מער גארנישט, ער זוכט נישט קיין מיסט, ער זוכט נישט קיין עבירות, די תורה - די ווערטער פון די תורה זעטיגט אים.

דער הייליגער רבי נתן האט דערציילט, ווען מען האט געזאגט אויפ'ן רבי'ן אז דער רבי איז פון די ביטערע כת רחמנא לצלן האט דער רבי זייער געוויינט: "ווי קען מען אויסטראכטן אויף מיר אזעלכע שקרים וכו' וכו'?" רבי נתן האט נישט פארשטאנען פארוואס דער רבי וויינט אזוי, 'וואס דארף אנגיין פאר'ן רבי'ן וואס יענער רעדט אויפ'ן רבי'ן? האט ער געזאגט! איז וואס?!' אבער שפעטער ווען רבי נתן האט געהאט אויסצושטיין זיין מחלוקת האט ער געזאגט: "איך פארשטיי שוין פארוואס דער רבי האט געוויינט; עס איז נישט אגעגאנגען פאר'ן רבי'ן אז יענער רעדט אויף אים, עס האט וויי געטון פאר'ן רבי'ן אז מענטשן וועלן נישט קענען מקורב ווערן, ווייל דער זקן זאגט אויף אים אזא לשון הרע"; דער רבי האט א כח צו ראטעווען דעם גאנצן דור. ווען נישט די לשון הרע'ס וואס מען הערט נישט אויף רעדן אויפ'ן הייליגן רבי'ן, ווען נישט די וואס שטערן און מאכן חוזק - וואלט מען געקענט ראטעווען דעם גאנצן דור.

מוהרא"ש האט מייסד געווען ישיבות אין אמעריקא און אין ארץ ישראל וואו מען לערנט אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן; די ישיבות זענען געבויט אויף די שיחה פון הייליגן רבי'ן וואס ער האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר, וּמִמֵּילָא יָבִין", מען דארף נישט פארשטיין ווען מען לערנט, מען דארף נאר זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה און צום סוף וועט מען פארשטיין, "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד, וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליין - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, נאר מען זאל בלויז זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ - מַה בְּכָךְ?" און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל - וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל דאס לערנען אליינס איז גרעסער פון אלעם, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עבודה זרה יט.) אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד - לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", ווייל אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל לערנט מען דאך זייער אסאך, דורכדעם איז מען זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל ביז מען איז זוכה צו פארשטיין וואס מען לערנט.

דער הייליגער רבי נתן זאגט: (שם) דער רבי האט זייער אסאך גערעדט פונעם דרך הלימוד, אז מען זאל נישט זוכן צו פארשטיין ווען מען לערנט, נאר מען זאל לערנען אסאך אן פארשטיין ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין, ווייל ווען מען לערנט אויף דעם וועג איז מען זוכה אנצוקומען אסאך מער ווי ווען מען לערנט שטייט און מען קלערט אריין אין יעדע ווארט, וואס דאס שטערט נאר דאס לערנען, זייער אסאך מענטשן לאזן אפ דאס לערנען צוליב דעם וואס זיי האבן גלייך געוואלט פארשטיין. ווען מען לערנט שנעלערהייט - אזוי ווי אויבן דערמאנט, איז מען זוכה צו לערנען זייער אסאך; מען איז זוכה דורכצולערנען די גאנצע תורה - גמרא מיט אלע פוסקים, תנ"ך מיט אלע מדרשים און זוהר הקדוש, "וּכְבָר מְבֹאָר שִׂיחָתוֹ שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה, שֶׁטּוֹב לָאָדָם שֶׁיַּעֲבֹר בְּחַיָּיו בְּכָל הַסְּפָרִים שֶׁל הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה", אזוי ווי דער רבי האט געוואלט אז מיר זאלן דורך לערנען כל התורה כולה (שיחות הר"ן, סימן כח), עיין שם.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ואתחנן, ז' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

לערן ווייטער ספרי חב"ד, לאז נישט אפ די הייליגע ספרים; בנוסף לזה זאלסטו נעמען די עצה פון התבודדות, עס זעט טאקע אויס ווי א פשוט'ע וועג, אבער די פשוט'ע זאכן דאס זענען די וויכטיגסטע אין לעבן.

ברויט און וואסער איז נאך מער פשוט'ער, אבער אן ברויט, אן וואסער - איז נישטא קיין לעבן. אזוי אויך און נאך מער איז די גאנצע זאך פון רעדן צום אייבערשטן, עס איז זייער א פשוט'ע זאך, אבער אן דעם קען מען זיך נישט דערהאלטן, מיט די ביטערע נסיונות וואס גייט אריבער אויף יעדן איינעם ברוחניות ובגשמיות.

מוהרא"ש האט דערציילט, עס איז געווען א חבד'סקער בחור וועלכער האט געהאט א קרוב אין אומאן, ווען ער איז געווען אין אומאן ביי זיין קרוב האט ער דאס ערשטע מאל געהערט פון "התבודדות". ווייל אין חב"ד רעדט מען מער פון מחשבה, פון זיך מתבונן זיין אין גדלות הבורא, עס איז אים זייער געפאלן די פשוט'ע עבודה וואס דער רבי געבט אונז, מען זאל רעדן צום אייבערשטן כדבר איש אל רעהו, אזוי ווי מען שמועסט זיך אויס מיט א גוטער פריינד, מען זאל אלעס דערציילן דעם אייבערשטן.

שפעטער ווען די רוסן ימח שמם האבן אים פארכאפט און געפירט קיין סיביר האט ער געהאט דארט א שרעקליכע נסיון, ער האט נושא חן געווען ביי די רוסן ימח שמם און זיי האבן אים גענומען פאר א משרת אין זייער אפיס, דארט איז אויך געווען פארכאפט א גוי'שע מיידל, א גלח'ס א טאכטער און זי האט זיך פארטשעפעט אין אים, זי האט אים געמוטשעט ער זאל מיט איר טון אן עבירה, ער זאל מיט איר חתונה האבן. טאג נאך טאג, נאכט נאך נאכט - האט זי אים געמוטשעט אן קיין אויפהער; ער האט דאך געהערט פון ברסלב'ער חסידים די זאך פון התבודדות, פלעגט ער זיך ארויס כאפן יעדע נאכט אין די ביטערע פרעסטן און געשריגן צום אייבערשטן: "אייבערשטער, וואס טו איך דא? איך לייד דא פון א שרעקליכע נסיון, איך שפיר ווי אט אט ווער איך אויס, אט אט ווער איך פארברענט, אייבערשטער נעם צו מיין נשמה ווי איידער איך זאל זיין מיט די גוי'טע", אזוי האט ער געשריגן יעדע נאכט און דערפון האט ער באקומען כח עומד צו זיין בנסיון פאר נאך א טאג, דעם קומענדיגן טאג ווען די נסיון איז נאכאמאל אונטערגעקומען האט ער נאכאמאל גענומען די פשוט'ע עצה פון התבודדות.

ווען עס איז אריבער דריי יאר האבן אים די רוסן באפרייט, מען האט געמאכט א געזעגענונגס מאלצייט, האט דאס מיידל געבעטן די אפיצירן אויב זי קען רעדן אפאר ווערטער פאר זיין כבוד, און זי האט אויסגעשריגן און געזאגט: "אויב איז דא אין די וועלט א הייליגער מאן איז עס דער בחור! איך מוטשע אים פאר אזא לאנגע צייט ער זאל זיין מיט מיר, און ער האט מיר קיינמאל נישט אנגערירט".

דער בחור איז צוריק געקומען קיין אומאן און דערציילט די געשיכטע; אלע אידן פון קליין און גרויס וואס האבן געהערט די מעשה האבן געוויינט, זיי האבן באוואונדערט ווי א יונגער בחור זאל קענען זיין אזוי שטארק ווי יוסף הצדיק; האט דער בחור געזאגט: "ווען איך וואלט ווען נישט געוואוסט פון די פשוט'ע עצה פון התבודדות, וואלט איך זיכער פארברענט געווארן; נאר די עצה, די פשוט'ע עצה פון רעדן צום אייבערשטן, פון וויינען צו אים, פון זיך אויסשמועסן מיט אים, דאס האט מיר געראטעוועט".

דעריבער בעט איך דיר זייער, לאז נישט אפ דיין וועג אין עבודת השם; בלייב מקושר צו די הייליגע רביים נשיאי חב"ד וועלכע האבן ליכטיג געמאכט די וועלט, ובנוסף לזה זאלסטו נעמען די פשוט'ע ברויט, די פשוט'ע וואסער, די פשוט'ע וועג פון שמועסן מיט'ן אייבערשטן, דאס וועט דיר ראטעווען פון אלעם שלעכטס.

די פשוט'ע וועג פון התבודדות קען ברענגען א מענטש צו די גרעסטע מדריגות, אזוי ווי דער הייליגער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן קנד): "איך האב זוכה געווען צוצוקומען צו וואס איך בין צוגעקומען נאר ווייל איך האב זיך געפירט בתמימות ופשיטות, איך האב אסאך גערעדט צום אייבערשטן, איך האב זיך געפירט ווי א פראסטאק".

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן זוכה זיין צו זיין פשוט'ע ערליכע אידן.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ואתחנן, ח' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

פונקט וויפיל דו ווילסט אז דיינע קינדער זאלן האבן מיט דיר ווען זיי וועלן חתונה האבן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ואתחנן, ז' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער הייליגער רבי פארענטפערט דיין פראגע, דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן עב): ווען א מענטש ווערט נתעורר לתשובה, ער וויל עפעס טון צו זיין גוט, ער וויל זיין אן ערליכער איד און ער מאכט אפ צו גיין צום צדיק, "וְאַחַר כָּךְ כְּשֶׁנּוֹסֵעַ, מִתְגַּבֵּר עָלָיו הַיֵּצֶר הָרָע וְנוֹפֵל מִתְּשׁוּקָתוֹ שֶׁהָיָה לוֹ תְּחִילָה", נאכדעם ווען ער איז שוין אויפ'ן וועג איז זיך דער יצר הרע מתגבר אויף אים און ער הייבט אן פארלירן זיין געפיל צו גיין צום צדיק, "וְאַחַר כָּךְ כְּשֶׁבָּא לְהַצַּדִּיק, מִתְגַּבֵּר עָלָיו הַיֵּצֶר הָרָע עוֹד יוֹתֵר, וְאוֹבֵד כָּל חִשְׁקוֹ", נאכדעם ווען ער קומט אן צום צדיק איז זיך דער יצר הרע מתגבר אויף אים און ער פארלירט דעם גאנצן געפיל, זאגט אויף דעם דער הייליגער רבי: "אַל יִקְשֶׁה בְּעֵינֶיךָ זאֹת, וְאַל יְבַהֲלוּךָ רַעְיוֹנֶיךָ עַל זֶה", זאלסט נישט ווערן צעמישט פארוואס דאס פאסירט און נישט דערשראקן ווערן, די סיבה צו דעם איז, ווייל ווי מער דער מענטש איז זיך מתגבר אויף זיין יצר הרע אלץ מער איז זיך דער יצר הרע מתגבר אויף אים, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוכה נב.): "כָּל הַגָּדוֹל מֵחֲבֵרוֹ יִצְרוֹ גָדוֹל הֵימֶנּוּ", ווי גרעסער דער מענטש איז אלץ א גרעסערער יצר הרע האט ער, דעריבער אין אנהייב ווען ער איז נאך נישט געווען ביים צדיק איז ער נאך נישט געווען אין א גרויסע מדריגה, האט ער געהאט נאר א קליינעם יצר הרע, אבער נאכדעם ווען ער גייט צום צדיק איז ער שוין גרעסער - קומט א פרישע יצר הרע, ביז ווען ער קומט שוין צום צדיק וואס דעמאלט איז זיך דער יצר הרע זייער מתגבר.

דאס וואס דו שפירסט לעצטנס ווי דו פארלירסט דיין גאנצע חשק, עס קומען דיר אריין מחשבות אז דו זאלסט אפלאזן דעם רבי'ן - דאס גייט אריבער אויף יעדן איינעם; יעדער וואס ווערט מקורב צום הייליגן רבי'ן, ביים אנהייב איז ער אין א פלאקער אין א ברען, ער שפירט ווי ער איז אריין אין גן עדן לעבעדיגערהייט, ער הייבט אן לעבן מיט'ן אייבערשטן, ער הייבט אן שפירן א טעם אין תורה ומצוות, אבער מיט די צייט נעמט מען אים אוועק דעם געפיל כדאי ער זאל קענען ארויף גיין צו א העכערע דרגא; אויב ער שטארקט זיך, ער האלט זיך שטארק אין רבי'ן אפילו אן א געפיל, אפילו מיט אלע קשיות און בלבולים - דאן איז ער זוכה צו קומען צו א העכערע דרגא.

די וויכטיגסטע זאך איז צו בעטן דעם אייבערשטן יעדן טאג: "רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל זיין צוגעבינדן צום רבי'ן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, איך זאל קיינמאל נישט אפלאז דעם רבי'ן, איך זאל געדענקען ווי אזוי איך האב אויסגעזען אן דעם רבי'ן"; נאר מיט תפילה איז מען פארזיכערט, נאר מיט התבודדות קען מען זיך האלטן אין רבי'ן.

דעריבער בעט איך דיר זייער, שטארק זיך; לאז נישט אפ דעם הייליגן רבי'ן, בינד זיך צו צום רבי'ן, קוק נישט אויף די קשיות, קוק נישט אויף דעם וואס דו פאלסט אראפ, דאס איז נאר אז דו זאלסט גיין העכער און העכער. דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן כה): "וּבָזֶה טוֹעִין הַחֲסִידִים הַרְבֵּה, שֶׁפִּתְאֹם נִדְמֶה לָהֶם שֶׁנָּפְלוּ מֵעֲבוֹדַת ה'", אין דעם זענען זיך ערליכע אידן טועה ווען זיי שפירן פלוצלינג א ירידה, זיי שפירן ווי זיי האבן פארלוירן זייער ברען און חשק וואס זיי האבן געהאט און עס דאכט זיך זיי אז זיי זענען אראפגעפאלן, "וּבֶאֱמֶת אֵין זֶה נְפִילָה כְּלָל, רַק מֵחֲמַת שֶׁצְּרִיכִין לַעֲלוֹת מִמַּדְרֵגָה לְמַדְרֵגָה, וְאָז מִתְעוֹרְרִין וּמִתְגַּבְּרִין מֵחָדָשׁ הַקְּלִיפּוֹת, שֶׁהֵם הַתַּאֲווֹת וְהַבִּלְבּוּלִים וְהַדִּמְיוֹנוֹת וְהַמַּחֲשָׁבוֹת וְהַמְּנִיעוֹת כַּנַּ"ל, עַל כֵּן צְרִיכִין לְהִתְגַּבֵּר בְּכָל פַּעַם מֵחָדָשׁ", אבער באמת איז דאס נישט קיין נפילה, דאס איז נאר א דמיון וואס דער יצר הרע ברענגט אריין אינעם מענטש ווען ער איז מצליח און ער קען שוין גיין ווייטער אין די קדושה, דעמאלט מאכט ער אז דער מענטש זאל האבן חלישות הדעת, ספיקות און מניעות וכו'; מען טאר נישט קוקן אויף דעם נאר ווייטער דינען דעם אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט זיך קענען שטארקן אויף אלע בלבולים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת ואתחנן, ח' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מעשר געלט דארף גיין פאר עניים, פאר ארעמעלייט; מען קען נישט נוצן מעשר געלט פאר סתם זאכן.

אז דו האסט נישט קיין געלט זאלסטו בלייבן אין שטוב און מיט האלטן די סיום און די שיעורים אויפ'ן טעלעפאן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ואתחנן, ז' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר אז דו לערנסט די הייליגע תורה; דו האסט זוכה געווען צו מסיים זיין גאנץ ש"ס און דו האסט שוין נאכאמאל אנגעהויבן ש"ס.

חכמינו זכרונם לברכה ברענגען (אבות ו, ט) רבי יוסי בן קיסמא דערציילט: איינמאל בין איך געווען אונטערוועגנס, איך האב געטראפן איינעם און יענער פרעגט מיר וואו איך וואוין, אין וועלכע שטאט; האב איך אים געענטפערט אז איך וואוין אין א פלאץ פון תלמידי חכמים, "אָמַר לִי, רַבִּי, רְצוֹנְךָ שֶׁתָּדוּר עִמָּנוּ בִמְקוֹמֵנוּ, וַאֲנִי אֶתֵּן לְךָ אֶלֶף אֲלָפִים דִּינְרֵי זָהָב וַאֲבָנִים טוֹבוֹת וּמַרְגָּלִיּוֹת", האט ער מיר געפרעגט 'אפשר וויל דער רבי קומען וואוינען ביי אונזער שטאט און איך וועל אייך געבן אסאך געלט און טייערע שטיינער', "אָמַרְתִּי לוֹ, בְּנִי, אִם אַתָּה נוֹתֵן לִי כָל כֶּסֶף וְזָהָב וַאֲבָנִים טוֹבוֹת וּמַרְגָּלִיּוֹת שֶׁבָּעוֹלָם, אֵינִי דָר אֶלָּא בִמְקוֹם תּוֹרָה", האב איך אים געענטפערט, 'אפילו אויב דו וועסט מיר געבן די גאנצע געלט פון די וועלט וועל איך אויך נישט גיין וואוינען נאר אויף א פלאץ וואו מען לערנט תורה', "וְלֹא עוֹד, אֶלָּא שֶׁבִּשְׁעַת פְּטִירָתוֹ שֶׁל אָדָם אֵין מְלַוִּין לוֹ לָאָדָם לֹא כֶסֶף וְלֹא זָהָב וְלֹא אֲבָנִים טוֹבוֹת וּמַרְגָּלִיּוֹת, אֶלָּא תוֹרָה וּמַעֲשִׂים טוֹבִים בִּלְבַד", ווייל ווען א מענטש גייט אוועק פון די וועלט נעמט ער מיט נאר תורה און גוטע מעשים; די אלע געלט, גאלד און זילבער - דאס נעמט מען נישט מיט מיט זיך.

נאר דאס וועט איבער בלייבן, נאר די תורה וואס מען לערנט - דאס נעמט מען מיט; די בלעטער גמרא און פרקים משניות וואס מען האט ארויסגעכאפט יעדן טאג, אזוי ווי עס שטייט (משלי ו, כב): "בְּהִתְהַלֶּכְךָ תַּנְחֶה אֹתָךְ", די תורה וועט דיר באגלייטן אויף די וועלט, "בְּשָׁכְבְּךָ תִּשְׁמֹר עָלֶיךָ", די תורה וועט דיר אפהיטן אין קבר פון אלעם שלעכטס, "וַהֲקִיצוֹתָ הִיא תְשִׂיחֶךָ", און די תורה וועט זיין פאר דיר א מליץ יושר ביים בית דין של מעלה.

קענסט לערנען ווי אזוי עס איז דיר געשמאק און באקוועם; מוהרא"ש האט נישט געזאגט מען זאל לערנען דוקא אויף א געוויסע אייגנארטיגע וועג, מוהרא"ש וויל איין זאך: "יעדער איד זאל לערנען און ענדיגן די גאנצע תורה אן א שיעור מאל"; איינער האט א געשמאק צו ענדיגן ש"ס כסדרן, א צווייטער האט א געשמאק צו נעמען איין מסכתא און דאס איבער גיין הונדערט און איין מאל און נאכדעם נעמען נאך א מסכתא און דאס לערנען און ענדיגן הונדערט און איין מאל און אזוי ווייטער.

זיי זיך נישט מבלבל פון גארנישט, דער עיקר זאלסטו ווייטער לערנען פלייסיג.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ואתחנן, ו' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

... תחי'.

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

וואס איך האלט איז נישט אינטערעסאנט, וואס צדיקים האלטן דאס איז וויכטיג צו וויסן; ווייל די צדיקים - זיי ווייסן וואס איז גוט פאר אונז, זיי ווייזן אונז דעם וועג ווי אזוי מיר זאלן זיך פירן און טון דעם ווילן פונעם אייבערשטן, זיי ווייסן וואס איז גוט.

מוהרא"ש שרייבט זייער אסאך אז מען זאל נישט מאכן קיין טייערע שמחות; נישט אויסגעבן געלט פאר די נישטיגע פאר שעה. א שאד די געלט וואס מען ווארפט אויס פאר די פאר שעה, אנגעהויבן מיט די בלומען; מען קויפט טייערע בלומען פאר אפאר שעה, גלייך נאך די חתונה ווארפט מען דאס ארויס אין מיסט. נאכדעם די קליידער פון די מחותנת'טעס און פון די משפחה; שווערע טויזנטער דאלער ווערט פארשוועמט פאר די פאר שעה, עס איז א גרויסע עבירה אויסצוגעבן געלט פאר די זאכן. מוהרא"ש שרייבט אז מען טאר נישט אויסגעבן געלט פאר די זאכן, ענדערש זאל מען נעמען די געלט און דאס געבן פאר די פארפאלק זיי זאלן קענען לעבן, זיי זאלן קענען קויפן א דירה.

אפגערעדט ווען מען האט נישט דאס געלט, מען בארגט געלט פאר די שטותים - איז דאס גאר א גרויסע זונד; מען בארגט שווערע טויזנטער דאלער און מען קען דאס נישט באצאלן, מען שלעפט שווערע זעק פון חובות, די גאנצע לעבן דריידט זיך ארום די חובות, קוים וואס מען הייבט אן באצאלן חובות פון איין קינד דארף מען שוין בארגן פרישע חובות פאר דעם צווייטן קינד און אזוי דריידט זיך דאס א גאנצן לעבן.

אפילו מען זאל יא האבן דאס געלט טאר מען נישט אויסגעבן געלט פאר שטותים פאר די פאר שעה - אלעס פאר אביסל כבוד המדומה; דער פראבלעם איז נישט מיט די עשירים, זיי אליינס זענען דאך נישט נארמאל. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן סד): "כָּל הַנְּגִידִים הַגְּדוֹלִים, כִּמְעַט כֻּלָּם, הֵם מְשֻׁגָּעִים מַמָּשׁ", די גרויסע עשירים זענען אלע אינגאנצן משוגע; מיט זיי אליינס קען מען גארנישט טון, גיי לערן אויס א משוגענעם ווי אזוי זיך צו פירן, דער פראבלעם איז מיט די אלע וואס חנפ'נען די עשירים; מען רימט זיי אויס ווען זיי מאכן זיך נאריש ביי זייערע שמחות, מען קלאפט זיי אין רוקן, מען הייבט זיי און מען רימט זיי, דערנאך ווערט דאס א וועג פאר אלע, אלע ווילן דאס נאכמאכן.

געלויבט דעם אייבערשטן אז אונזערע תלמידות, די תלמידות בית פיגא - סיי די כלות און סיי די געשוויסטער גייען אנגעטון ביי די שמחות זייער פשוט. מען קויפט נישט קיין טייערע קליידער, מען קויפט נישט קיין בלומען, מען מאכט זיך נישט נאריש; און אפילו צירונג וואס דאס איז נישט בלויז פאר די פאר שעה, מען גייט דאך מיט דעם פאר א שטיק צייט - קויפט מען אויך פשוט'ע, מען קויפט נישט די גאר טייערע.

עס איז א שטאלץ ביי תלמידות בית פיגא זיך צו פירן פשוט, עס איז א שטאלץ ביי זיי צו קענען העלפן זייערע עלטערן גיין צו די שמחה אן קיין חובות. די תלמידות - מיידלעך און כלות האבן צווישן זיך א רייץ ווער עס קען גיין מער פשוט, מער ביליג; זיי ווייסן וואס דער לעבן איז, זיי ווייסן אז מען ווערט נישט מער ווען מען גייט אנגעטון טייער; נישט דאס איז דער לעבן, נישט די טייערע בלומען דאס איז די חתונה, נישט די צירונגען איז די זאך וואס מאכט פרייליך ביי א שמחה, דאס שיינקייט פון לעבן איז ווען מען ווייסט אז אלעס איז דער אייבערשטער, ער פירט די וועלט און אלעס אלעס איז מיט א פונקטליכקייט און אלעס איז צום גוטן. דער עיקר חתונה הייבט זיך אן ווען חתן כלה גייען אהיים, דער עיקר חתונה איז ווען מען גייט ארויס פון וועג איינער פאר'ן צווייטן, דאס שיינקייט און רייכקייט פון די חתונה איז די יארן וואס דער אייבערשטער געבט; מען לעבט מיט ליבשאפט מאן און ווייב, מען רעדט שיין, מען איז מוותר איינער פאר'ן צווייטן און מען איז זוכה אויפצושטעלן ערליכע דורות.

א רחמנות אויף כלות וואס ווייסן נישט וואס דער לעבן איז, זיי ווייסן נאר איין זאך, ווי מער געלט ארויסנעמען פון די עלטערן. א רחמנות אויף זיי אז מען לערנט נישט מיט זיי די אלע יארן אין סקול וואס דער לעבן איז; מען לערנט מיט מיידלעך אין סקול'ס אלעס וואס מען קען נאר לערנען, חוץ איין זאך - וואס דער לעבן איז. מען פארדריידט זיי מיט נארישקייטן, מען לערנט מיט זיי טיפע לימודים, זאכן וואס זיי וועלן קיינמאל נישט דארפן אין זייער לעבן.

מוהרא"ש האט איינגעפירט בחיים חיותו אין זיין שטעטל אין יבנאל, די ברסלב'ע שטאט אין ארץ ישראל - אז מען זאל חתונה האבן אומזיסט, מוהרא"ש האט געבויט א זאל אונטערן בית המדרש, עס זאל נישט קאסטן קיין איין שקל פאר אלע אנשי שלומינו צו חתונה מאכן די קינדער און געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר גייען אין דעם הייליגן וועג. אנשי שלומינו מאכן חתונה די קינדער אין בית המדרש אזוי ווי מען האט זיך געפירט אלע יארן במשך אלע דורות; די חופה מאכט מען אין גאס אינדרויסן פונעם בית המדרש, די סעודה ווערט צוגעשטעלט דורך משפחות פון די קהילה, איינער מאכט א קוגל, איינער מאכט פערפל, איינער מאכט אביסל טשאלנט און די סעודה איז א סעודה, חתן כלה זענען פרייליך ביז גאר און די עלטערן זענען נאך דאס מערסטע פרייליך, ווייל זיי קומען און גייען ווי עכטע מחותנים, עס קאסט זיי נישט קיין איין פרוטה.

די עסצייג און טישטוכער שטעלט דער בית המדרש צו, דאס איז די זעלבע עסצייג מיט וואס די חתן כלה האבן געגעסן אלע יארן אין ישיבה און אין סקול און די זעלבע טישטוכער אויף וואס די חתן כלה האבן אלע יארן געגעסן - פון חדר ביז צו די חתונה.

דאס איז וואס די צדיקים האבן געהאלטן וועגן חתונה קליידער.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן גיין אין זייערע וועגן; מיר זאלן נישט מאכן קיין אייגענע מנהגים.