שאלה אין קורצן ענין
#1097 - איך קען זיך נישט היטן די אויגן, זאל איך ענדערש נישט גיין אין מקוה?
קדושה, שמירת עינים, תפלות אויף אידיש, מקוה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


יישר כח פאר אלע שיינע שמועסן און שיעורים, ס'איז ממש מחיה נפשות.


איך בין ברוך ה' מקפיד צו גיין יעדן טאג אין מקוה, מיין פראבלעם איז אבער אז איך האב דארט נסיונות אין שמירת עינים, אסאך מאל פאל איך דורך און איך היט זיך נישט די אויגן, און איך טראכט צי ס'איז נישט ענדערש אז איך זאל נישט גיין מקוה און אזוי וועל איך נישט נכשל ווערן, אדער אפשר זאל איך זיך מאכן אן אייגענע מקוה ביי מיר אינדערהיים?


דאס שטערט מיר זייער שטארק, און איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר קענען ענטפערן ווי שנעלער.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


 


ערב שבת קודש פרשת נצבים-וילך, כ"ב אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


פון גוטס קומט נישט ארויס קיין שלעכטס; מקוה איז נישט דיין פראבלעם, דער וואס היט זיך נישט די אויגן האט צרות ביז'ן מקוה און נאכן מקוה וכו'. נישט מקוה איז דער פראבלעם, מקוה וועט דיר נאר רייניגן און ברענגען נענטער צום אייבערשטן.


אינטערעסאנט איז אז דו האסט נישט קיין ספיקות צו גיין אין גאס אדער גיין איינקויפן אין געשעפטן וכו' ווען דו ווערסט נכשל אין שמירת עיניים; דארט וואלסטו געדארפט טראכטן צי דו מעגסט גיין, דארט דארפסטו מאכן גדרים וסיגים - נישט צו גיין אין גוי'שע געשעפטן וואו עס איז אויסגעלייגט אויסגעלאסענע בילדער השם ישמרנו.


זיי מקפיד צו גיין אין מקוה; מקוה איז זייער גרויס, רבי נתן האט צוגעזאגט אז ווער עס וועט זיך טובל'ן יעדן טאג אין מקוה וועט האבן א תקוה, ער וועט ווערן אן ערליכער איד; בשעת די טובל'סט זיך זאלסטו בעטן שטילערהייט: "הייליגער באשעפער האב רחמנות אויף מיר, איך קען זיך נישט היטן מיינע אויגן, איך ווער פארברענט פון תאות ניאוף, ראטעווע מיר", אזוי זאלסטו בעטן ווען דו טובל'סט זיך צווישן די טבילות וועסטו ביים סוף ארויס קריכן פון דעם.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1096 - זאל איך טוישן די רבי'שע לבוש פון מיין משפחה?
קליידער, ספיקות, משפחה, תפלות אויף אידיש, לבוש

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין א רבי'ש קינד, און איך גיי מיט שווארצע זאקן ווייל אזוי גייט מיין משפחה, איך האב עס אבער זייער פיינט, איך קען עס ממש נישט ליידן, און איך וואלט זייער געוואלט טוישן צו נארמאלע לאנגע הויזן ווי יעדער איינער.


מעג איך טוישן די לבוש צו זיין אנדערש פון מיין משפחה, און אויב נישט, ווי אזוי קען איך זיך שטארקן אז ס'זאל מיר נישט אזוי שטארק שטערן?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ד אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וואס איז דיין פראגע - צי דו מעגסט אויסטון דיין לבוש, אדער צי דו זאלסט עס אויס אויסטון? מעגן מעגסטו, נישטא קיין הלכה אין דעם, עס איז נישטא א הלכה אז מען מוז גיין האלבע הויזן וכו'; צי דו זאלסט עס אויסטון? - דאס איז שוין עפעס אנדערש, אויף דעם זאלסטו אסאך בעטן דעם אייבערשטן דו זאלסט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן, זאלסט גיין אויף די ריכטיגע וועג.


מיט אסאך דאווענען, מיט אסאך התבודדות - ווייסט מען ווי אזוי זיך צו פירן. דאווענען און התבודדות ארבעט אויס דעם מענטש, עס קלארט אויס דעם מח, אויך נעמט עס אוועק די הייסע בלוט וואס מאכט מחלוקת וכו'. דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א, סימן עה): "דְּהִנֵּה, יֵשׁ מִדַּת נִצָּחוֹן וּמַחֲלֹקֶת וּמִלְחָמָה, וּמֵהֵיכָן בָּא מִדָּה זוֹ, מִדָּמִים שֶׁעֲדַיִן לֹא עָבַד בָּהֶם הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ", די מידות פון נצחון, מחלוקת און מלחמות קומט פון די הייסע בלוט וואס דער מענטש האט נאך נישט אויסגעארבעט, "וְצָרִיךְ כָּל אֶחָד לְבַטֵּל מִדַּת הַנִּצָּחוֹן וְהַמַּחֲלֹקֶת", מען דארף אויסארבעטן די בלוט עס זאל זיין ריין פון די אלע תאוות, "וְלִרְדֹּף אַחַר הַשָּׁלוֹם", מען דארף זוכן עס זאל זיין שלום, "וְזֶה זוֹכִין עַל יְדֵי שֶׁיְּדַבֵּר הַרְבֵּה בְּתוֹרָה וּתְפִילָּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לְשָׁלוֹם", דורך תורה און תפילה ווערט דער מענטש אויסגעארבעט פון די אלע שלעכטע תאוות, מען ווערט א צופרידענער מענטש, מען איז בשלום מיט יעדן איינעם און בעיקר מיט זיך אליינס; מען איז צופרידן ווי אזוי מען איז.


עס איז געווען א ברסלב'ער חסיד וואס מען האט אים געהערט בעטן דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער יעצט קומט ווינטער, עס גייט זיין זייער קאלט, איך דארף האבן פיינע ווארעמע שטיוול. און אויב הייליגער באשעפער איך דארף עס נישט האבן נעם עס ארויס פון מיין קאפ, מאך איך זאל דאס נישט וועלן"; אזוי זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער, מיין משפחה גייט אנגעטון אזוי און אזוי, איך האב נישט ליב די וועג, איך עקל זיך פון דעם; העלף מיר איך זאל וויסן וואס איך האב צו טון, אויב איך זאל דאס אויסטון. און אויב איך זאל בלייבן מיט דעם העלף מיר איך זאל דאס ליב האבן, עס זאל מיר נישט אנגיין וכו' וכו'".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1095 - מעג איך טראגן מיינע קינדער צו מיינע עלטערן וואס היטן נישט אידישקייט?
חינוך הילדים, כיבוד אב ואם, רפואה, קינדער, קאמפיוטער, סמארטפאון

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


צום ערשט וויל איך זיך באדאנקען פאר די געוואלדיגע שיעורים, וואס געבן מיר ממש חיות צום לעבן, עס מאכט מיר פרייליך דאס לעבן.


איך האב צוויי זאכן צו פרעגן, ערשטנס, איך האב ברוך ה' א שטוב מיט קינדער, מיינע עלטערן זענען אבער ליידער נאך פריי, זיי היטן נישט קיין תורה ומצות, זיי האבן טעלעוויזיע אינדערהיים, ווי אויך צוויי קאמפיוטערס, צוויי טעבלעטס, און צוויי סמארטפאונס, און אלעס איז אפן געהעריג צו די אינטערנעט, און כאטש וואס איך בין זיי מכבד, איך רעד צו זיי אויפ'ן טעלעפאן יעדן טאג, און איך פרוביר אריבערצוגיין צו זיי פון צייט צו צייט, האב איך אבער מורא פאר מיינע קינדער, איך וויל נישט אז זיי זאלן האבן צוטריט צו די אלע שלעכטע זאכן. און די זעלבע זאך טראכט איך וואס וועט זיין אין אפאר יאר ארום, אויב איך וועל זיי קענען לאדענען צו קומען וואוינען נעבן מיר, אויב זיי האבן די אלע שלעכטע זאכן. ווי אזוי האנדלט מען אזא זאך?


די צווייטע זאך וויל איך פרעגן, איך בין ברוך ה' געווענליך פרייליך און רואיג, ווען איך ווארט אבער א קינד, און נאכ'ן האבן א קינד, פאל איך אריין אין א שווערע דעפרעסיע, איך ווער זייער נערוועז, און איך בין פול מיט נעגאטיווע מחשבות. וואס קען מען טון אין אזא מצב? זאל איך נעמען מעדעצין פאר דעם?


יישר כח פאר אלעס

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נצבים-וילך, י"ח אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איר קענט זיך גארנישט פארשטעלן ווי גרויס איז די מצוה פון כיבוד אב ואם; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין ל:): "שְׁלֹשָׁה שֻׁתָּפִין הֵן בָּאָדָם, הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, אָבִיו, וְאִמּוֹ, בִּזְמַן שֶׁאָדָם מְכַבֵּד אֶת אָבִיו וְאֶת אִמּוֹ, אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא - מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיהֶם כְּאִילוּ דַרְתִּי בֵּינֵיהֶם וְכִּבְּדוּנִי", דריי שותפים איז דא אינעם מענטש - דער אייבערשטער, טאטע און מאמע; ווען א מענטש איז מכבד זיינע עלטערן, זאגט דער אייבערשטער: "איך קום וואוינען צווישן אייך און איך רעכן דאס אזוי ווי איר זענט מיר מכבד".


זייט ווייטער מכבד אייערע עלטערן אפילו זיי פירן זיך נישט אויף די אידישע וועג; די הייליגע חכמים זאגן (תנא דבי אליהו רבה, סימן כו): "כָּל הָעוֹלָם כּוּלוּ שֶׁל הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, וְאֵין הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מְבַקֵּשׁ מֵהָאָדָם רַק שֶׁיְכַבֵּד אָב וָאֵם", דער אייבערשטער זאגט, די גאנצע וועלט איז מיינס - איך האב עס באשאפן, איך בעט פון ענק נאר איין זאך, איר זאלט מכבד זיין טאטע און מאמע.


אין די זעלבע צייט געבט אכטונג אויף אייערע קינדער זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן; איר זאלט בעטן אייערע עלטערן שיינערהייט אויב עס איז זיי נישט שווער אוועקצולייגן די זאכן ווען איר קומט מיט די קינדער. נישט איר זאלט זיי מחנך זיין; איר טארט נישט מחנך זיין אייערע עלטערן, נאר זייט זיי מסביר אז איר פרובירט אויפצוציען די קינדער ווייט פון די זאכן, זיי ווייסן נישט פון קיין טעלעוויזיע און קאמפיוטער וכדומה, אויב איז מעגליך ווען איר קומט זאל מען דאס נישט ארויסנעמען.


אז איר וועט מכבד זיין אייערע עלטערן וועט עס גארנישט שאטן פאר די קינדער, אדרבה איר וועט זוכה זיין צו בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות.


איר זאלט שטענדיג רעדן צו אייערע קינדער פון אייערע עלטערן מיט כבוד און עהרע. ווען די קינדער פרעגן אייך כל מיני פראגעס: "פארוואס טוט זיידע דאס?" "פארוואס טוט באבי דאס?" זאלט איר זיי שיין געבן צו פארשטיין: "זיידי און באבי ווייסן נישט פון די תורה, זיי זענען נעבעך גרויסע רחמנות'ער, לאמיר בעטן דעם אייבערשטן אינאיינעם, הייליגער באשעפער העלף זיידע און באבי זאלן תשובה טון, זיי זאלן היטן די תורה און מצוות", אזוי וועלן די קינדער אויפוואקסן ערליכע אידן.


אויף אייער צווייטע פראגע; איר קענט נעמען מעדעצין פאר דעם, וועט איר זיין מער פרייליך, עס וועט אייך זיין גרינגער צוריק צו קומען צו די כוחות.


דער אייבערשטער זאל העלפן בזכות די מצוה פון כיבוד אב ואם זאלט איר זיין געזונט און שטארק און האבן נחת פון אייערע קינדער.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1094 - ווי אזוי קען איך זיך אויסקומען מיט מיין יונגערע שוועסטער?
חיזוק פאר מיידלעך, משפחה, מדות טובות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל זיך זייער באדאנקען פארן ראש ישיבה, וואס האט מיר ממש געגעבן א נייע לעבן, א נייע מח, פשוט שכל! איך לעב מיט אמונה, תפילה, און התבודדות, איך רעד שיין אין שטוב צו טאטע מאמע, איך פאלג זיי אויפ'ן רגע, א זאך פון וואס זיי שעפן פיל נחת פון מיר.


איך האב א זאך וואס איך מוטשע זיך זייער שטארק מיט דעם,
איך האב א שוועסטער וואס איז יונגער פון מיר, און איך וועל זאגן דעם אמת אז איך האב איר נישט ליב, איך האב נישט ליב איר נאטור, איך זוך אלץ נישט צו זיין מיט איר צוזאמען, און נישט זיצן נעבן איר. איך ווייס נישט ווער ס'מאכט נערוועז וועמען. אבער די מציאות איז אז מיר האבן זיך נישט אזוי ליב און דאס שטערט מיר זייער שטארק.


איך האב זיך אזויפיל מאל אונטערגענומען קבלות צו רעדן צו איר שיין, איר פאלגן וואס זי בעט מיר, איר ענטפערן שיין, עס איז מיר אבער זייער שווער. איך רעג זיך אויף אזוי שנעל ווען זי רעדט צו מיר, איך דארף זיך איינהאלטן מיט אייזערנע כוחות צו רעדן שיין צו איר. און אז איך רעד שיין צו איר איז עס נאר ווייל איך ארבעט זייער שטארק אויף מיר.


איך וויל א עצה, איך וויל וויסן צי איך וועל נאך קענען אמאל זיצן און שמועסן מיט איר שיין אזוי ווי צוויי גוטע פריינד.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נצבים-וילך, י"ח אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס דארף אייך נישט שטערן אז איר קומט זיך נישט אויס מיט אייער יונגערע שוועסטער. עס איז דא ביי אסאך יונגע מענטשן דעם געפיל; מען לויפט אוועק פון די געשוויסטער, מען ווערט נערוועז פון זיי. רוב מאל קומט דער געפיל ווייל מען מיינט אז מען טראגט די אחריות אויף זיי, מען שפירט ווי מען וועט ווערן פארשעמט פון זייער רעדן, פון זייער אויפפירונג און דאס גלייכן.


אז איר וועט אריין נעמען אין זיך אז איר טראגט נישט קיין אחריות ווי אזוי אייער שוועסטער פירט זיך אויף, עס איז נישט אייער אחריות ווי אזוי זי פירט זיך - וועט אייך זיין גרינגער איר אויפפירונג, איר וועט קוקן אויף איר ווי מען קוקט אויף א פרעמדע מיידל, וועט עס אייך נישט אזוי נערוועז מאכן.


ווען איר מאכט קבלות, איר ווילט זיין גוט; דארפט איר נישט מאכן קבלות צו פאלגן אייער שוועסטער און צו טון וואס זי בעט אייך, פאלגן זאלט איר אייערע עלטערן און פאלגן דארף מען דעם אייבערשטן.


בעטס דעם אייבערשטן איר זאלט רעדן שיין צו אלעמען, אזוי ווי דער הייליגער רבי אלימלך פון ליזענסק זכותו יגן עלינו בעט זיך צום אייבערשטן: "וְשֶׁנְּדַבֵּר כָּל אֶחָד אֶת חֲבֵרוֹ בַּדֶּרֶךְ הַיָּשָׁר וְהָרָצוּי לְפָנֶיךָ", איך זאל רעדן צו מיינע פריינט שיין, "וְאַל יַעֲלֶה בְּלִבֵּנוּ שׁוּם שִֹנְאָה מֵאֶחָד עַל חֲבֵרוֹ חָלִילָה", איך זאל קיינעם נישט פיינט האבן.


ווי מער מען רעדט צום אייבערשטן - ווערט מען מער און מער אויסגעארבעט; עס באדערט שוין נישט אזויפיל זאכן, עס שטערט נישט מער די זאכן וואס פלעגן שטערן ביז אהער. רעדן צום אייבערשטן איז אזוי ווי דאס כשר מאכן פלייש, מען זאלצט די פלייש ארויס צו נעמען די בלוט, דאס זעלבע איז התבודדות; ווען מען איז זיך מתבודד, מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן, מען בעט אים ער זאל העלפן ארויס נעמען די שלעכטע מידות פון זיך, דורכדעם גייט ארויס די גאנצע שלעכטע נאטור און מען ווערט א כשר שטיקל פלייש, מען ווערט אן ערליכער איד.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1093 - ווי אזוי קען איך באקומען א חתן א תלמיד הישיבה?
שידוכים, חיזוק פאר מיידלעך, חסידות ברסלב, ישיבה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל זיך זייער באדאנקען פאר'ן ראש ישיבה שליט"א, פאר'ן מיר געבן א נייע לעבן.


איך האב א גרויסע שאלה, איך חלש צו באקומען א שידוך א בחור וואס איז א תלמיד הישיבה, אדער איינער וואס הערט די שיעורים פון ישיבה. איך קען נישט טראכטן צו לעבן מיט איינעם וואס איז נישט מקורב. וואס טו איך? איך וויל אזוי שטארק. און מיינע עלטערן ווילן אינגאנצן נישט.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת נצבים-וילך, י"ז אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס איז נישט אזוי ווי איר מיינט; מיינט נישט אז יעדער איינער וואס הערט די שיעורים, אדער יעדער וואס לערנט אין ישיבה - פאלגט די שיעורים און נעמט דאס פאר'ן לעבן. מען קען זיך דרייען אין א גוטע פלאץ און נישט טון וואס מען רעדט אין דעם גוטן פלאץ; איר זאלט בעטן דעם אייבערשטן אויף אן ערליכער מאן, אן ערליכע שטוב, א פרייליכע שטוב; דאס איז דער עיקר וואס א מיידל דארף בעטן.


איר ווייסט אודאי וואס חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (בראשית רבה יז, ז): "מַעֲשֶׂה בְּחָסִיד אֶחָד שֶׁהָיָה נָשׂוּי לַחֲסִידָה אַחַת וְלֹא הֶעֱמִידוּ בָּנִים זֶה מִזֶּה, אָמְרוּ, אֵין אָנוּ מוֹעִילִים לְהַקָּדוֹשׁ בָּרוּך הוּא כְּלוּם, עָמְדוּ וְגֵרְשׁוּ זֶה אֶת זֶה", עס איז געווען א מעשה מיט אן ערליכער איד וואס איז געווען חתונה געהאט צו אן ערליכע פרוי, עס איז אריבער לאנגע יארן וואס זיי האבן נישט געהאט קיין קינדער און זיי האבן זיך געדארפט גט'ן, "הָלַךְ זֶה וְנָשָׂא רְשָׁעָה אַחַת, וְעָשְׂתָה אוֹתוֹ רָשָׁע", דער ערליכער איד איז געגאנגען און האט חתונה געהאט מיט א שלעכטע פרוי און זי האט אים געמאכט פאר א רשע, "הָלְכָה זֹאת וְנִשֵּׂאת לְרָשָׁע אֶחָד וְעָשְׂתָה אוֹתוֹ צַדִּיק", און די ערליכע פרוי האט חתונה געהאט מיט א רשע און זי האט אים געמאכט פאר א גרויסער צדיק, "הֱוֵי שֶׁהַכֹּל מִן הָאִשָּׁה", זעט מען פון דעם אז אלעס איז געוואנדן אין די פרוי.


אז איר לעבט מיט'ן אייבערשטן, איר לעבט מיט א שטארקע אמונה און איר האט די הקדמות פון הייליגן רבי'ן ווי אזוי מען קען צאמפלעכטן די וועלט מיט יענע וועלט - וועט איר מצליח זיין אויפצושטעלן א ווארעמע ערליכע שטוב צוזאמען מיט אייער מאן, נישט קיין אונטערשייד וואו ער האט געלערנט.


קריגט אייך נישט מיט אייערע עלטערן; געבט אייך איבער צום אייבערשטן, זאגט פאר'ן אייבערשטן אז איר ווילט חתונה האבן, איר ווילט האבן אן ערליכע שטוב; וועט איר זען גרויסע ניסים וואס דער אייבערשטער וועט טון מיט אייך.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1092 - ווי אזוי העלף איך מיין קינד נישט צו ווערן אין כעס?
חינוך הילדים, כעס

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב א שאלה וועגן מיין טאכטער וואס איז א יאר און א האלב אלט. זי איז קיין עין הרע זייער א זיס קינד. אבער זי ווערט זייער שטארק אויפגערעגט זייער גרינג און זי קען זיך נישט קאנטראלירן.


איך אליין ארבעט זייער אסאך אויף מיין אייגענע כעס, און מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף און אסאך אסאך תפילה בין איך אסאך בעסער היינט, און אפילו אזוי האב איך נאכאלץ וואס צו דאווענען אויף ווייטער.
וויאזוי קען איך איר העלפן צו צוברעכן די מידה ווען זי איז נאך יונג, ס'זאל נישט ווערן ערגער און שווערער?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת נצבים-וילך, י"ז אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


מוהרא"ש זאגט, יעדע מאשין און יעדע חפץ וואס מען קויפט קומט מיט מיט'ן מאשין אנווייזונגען (אינסטראקשנס) ווי אזוי זיך צו באנוצן דערמיט, אנדערש איז מיט קינדער, קינדער קומען אן קיין אנווייזונגען; ווען קינדער הייבן אן אונטער וואקסן ווייסט מען נישט ווי אזוי מען דארף זיי מחנך זיין, עלטערן ווייסן נישט ווי אזוי אויפצוהאדעווען די קינדער, און אפילו מען ווייסט שוין יא ווי אזוי צו רעדן און ווי אזוי צו באהאנדלען א קינד, מיינט נאך נישט אז דער מיטל און מעטאד ארבעט ביי אלעמען, יעדעס קינד איז אן אנדערע וועלט, יעדעס קינד איז אן אנדערע געשיכטע, די מיטלען וואס ארבעטן ביי איינעם ארבעט נישט ביים צווייטן.


איין עצה איז דא פאר עלטערן, עלטערן דארפן אסאך בעטן דעם איייבערשטן אויף יעדעס קינד באזונדער זי זאלן אויפוואקסן ערליכע אידן; ווי מער מען בעט, ווי מער מען וויינט צום אייבערשטן - אלץ מער נחת זעט מען.


מוהרא"ש דערציילט, עס איז געווען א ברסלב'ער חסיד וואס האט זייער מצליח געווען מיט אלע זיינע קינדער, ווען מען האט אים געפרעגט: "ווי אזוי האסטו זוכה געווען אז אלע דיינע קינדער זענען ערליכע אידן?" האט ער געענטפערט: "וואס מיינט איר, איך האב זיי אראפגעריסן פון בוים?! איך האב אסאך טרערן פארגאסן צום אייבערשטן איך זאל זוכה זיין צו זען נחת פון זיי; איך פלעג וויינען יעדן טאג צום אייבערשטן ער זאל מיר געבן ערליכע קינדער, דערפאר האב איך זוכה געווען צו ערליכע קינדער".


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1091 - אויב רעדט מען לשון הרע, פארלירט מען אלע זכותים?
תשובה, בין אדם לחבירו, לשון הרע, חודש אלול

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב געהערט אז ווען מ'רעדט לשון הרע, גייען אלע אונזערע מצות און זכותים צו דעם אויף וועמען מ'האט גערעדט. איך האב נעכטן געהערט א געוואלדיגע שיעור פונעם ראש ישיבה שליט"א פאר פרויען, ווי מ'האט גערעדט אז די פרויען קומען מיט פעק און זעק פול מיט זכותים פון גידול בנים, טהרת המשפחה, און נאך. איך ארבעט זייער שווער אויף שמירת הלשון, אבער פון מאל צו מאל קען מען אראפ פאלן, דאס מיינט אז איך האב שוין נישט קיין זכותים? אפשר רעד איך לשון הרע בטעות אין חודש אלול אליינס, מיינט דאס אז איך האב נאר א פאר וואכן פון זכותים, נישט פון די גאנצע יאר?


די שאלה ממש נעמט צו מיין מנוחת הנפש. איך וועל זיך זייער פרייען אויב דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר קענען ענטפערן.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ג אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס ווערט געברענגט אין ספרים הקדושים (חובות הלבבות שער הכניעה פרק ז, און אין נאך ספרים) אז ווען מען רעדט לשון הרע אויף א צווייטן מענטש נעמט מען אוועק אלע מצוות און מעשים טובים פון דער מענטש וואס רעדט לשון הרע און מען טראגט עס פאר'ן מענטש וואס מען רעדט אויף אים שלעכטס, אזוי אויך נעמט מען אלע עבירות וואס יענער מענטש האט געטון און מען ברענגט עס צו דעם מענטש וואס רעדט לשון הרע; מיט דעם טייטשט מען, דוד המלך קרעכצט (תהילים סט, יג): "יָשִׂיחוּ בִי יֹשְׁבֵי שָׁעַר, וּנְגִינוֹת שׁוֹתֵי שֵׁכָר", די אלע וואס זיצן אין די גאסן רעדן אויף מיר שלעכטס, און די אלע וואס טרינקען אין טרינק הייזער - רעדן אויף מיר שלעכטס; דוד המלך רעדט זיך אויס אז די אלע וואס רעדן שלעכטס אויף אים זענען ליידיגע מענטשן וואס האבן נישט קיין מצוות, קומט אויס אז דוד המלך איז גארנישט מרוויח פון דעם, ער האט נישט וואס צוצונעמען פון זייערע מצוות.


אבער וויסן זאלט איר אז אויב מען טוט תשובה, מען האט חרטה אויף אלעס וואס מען האט געטון און מען נעמט זיך פאר מער נישט צו רעדן - דעמאלט באקומט מען צוריק אלע מצוות און מעשים טובים. אזוי ברענגט דער הייליגער סאטמאר רבי זכותו יגן עלינו (ספר דברי יואל פרשת מצורע, דף תנא): "אָמְנָם אִם הַמְסַפֵּר לָשׁוֹן הָרָע חוֹזֵר בִּתְשׁוּבָה", אויב דער וואס רעדט לשון הרע טוט תשובה, "אֲזַי שָׁבִים כָּל מִצְווֹתָיו אֵלָיו", דעמאלט קומען צוריק אלע מצוות צו אים, "וְהַכֹּל עַל מְקוֹמוֹ הָרִאשׁוֹן יָבֹא", און אלעס ווערט צוריק אזוי ווי פריער.


דעריבער אז איר האט מורא וואס וועט זיין מיט אלע אייערע זעק און פעק פון מצוות און מעשים טובים וואס איר האט געטון א גאנץ יאר וואס איר האט פארלוירן ווען איר האט גערעדט שלעכטס וכו'; אויב איר טוט תשובה, איר נעמט זיך פאר מער נישט צו רעדן שלעכטס אויף אנדערע און איר בעט איבער דעם וואס איר האט וויי געטון - וועט צוריק קומען צו אייך אלע אייערע מצוות און גוטע מעשים.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1090 - וואס טו איך ווען מיין משפחה רודפ'ט מיר וועגן אומאן?
אומאן, משפחה, מדות טובות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך קום פון א ליטווישע משפחה וואס איז נישט מחשיב ברסלב, און זיי דרייען מיר כסדר א קאפ וועגן מיין מאן וואס פארט קיין אומאן. נישט נאר דאס יאר מיט קאראנע, נאר יעדעס יאר ס'איז דא עפעס אנדערש וואס זיי זאגן מיר אז אויב וויל איך זיין א גוטע ווייב טאר איך נישט לאזן מיין מאן פארן, ס'איז א סכנה וכו' וכו' אלע זאכן וואס מ'קען זאגן.


אבער דאס יאר ספעציעל, רופן זיי מיר יעדע שטיק צייט מיר צו זאגן ווי סכנות'דיג ס'איז, און אז די גרעניץ איז פארמאכט, און ס'איז דאך דא קאראנע וכו', און דאס איז מיר זייער שווער אויסצוהאלטן, איך האב שוין גענוג מניעות צו שיקן מיין מאן צו א ווייטע פלאץ אויף יום טוב פאר אזוי לאנג, ס'איז מיר שוין גענוג שווער אן די אלע בלבולים און פחדים, און די רדיפות פון מיין משפחה מאכט עס נאר ערגער.


אויך, מיין משפחה איז זייער שטארק מיט דעם לאזונג, "לעב און לאז לעבן", און געווענליך מישן זיי זיך נישט אריין אין א צווייטנ'ס לעבן זיי צו זאגן וואס צו טון. צום ביישפיל, ווען מיין ברודער האט זיך נעבעך געדרייט מיט א גוי'טע, האבן מיינע עלטערן און אנדערע געשוויסטער אים גארנישט געזאגט, און ווען מיר האבן זיך יא אריין געמישט און געזאגט אז ער טאר איר נישט ברענגען צו אונזער הויז, איז די משפחה געשפרינגען אויף אונז אז מיר האבן אים נישט ליב, און מיר זענען אים נישט מחזק, און ווי אזוי גייט ער צוריק ווערן פרום אויב מיר שטופן אים ווייטער וכו' וכו'. אבער ווען מיין מאן וויל פארן צום צדיק, זיך מקשר זיין צו אים און זיך מחזק זיין, אין דעם מישן זיי יא אריין.


ס'טוט מיר זייער וויי אז זיי שפייען אויף עפעס וואס איז אזוי חשוב ביי אונז. ברוך ה' אז איך האב זייער א גוטע קשר מיט מיינע עלטערן און געשוויסטער, און איך רעד מיט זיי אסאך. איך האב זיי שוין געבעטן זיך נישט אריין מישן, אבער ס'העלפט נישט. וואס קען איך טון?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ב אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


זייער אסאך פרויען ווערן צעשטאכן פון זייערע עלטערן וועגן ברסלב; ווען די עלטערן ווערן געוואויר אז דער איידעם פארט קיין אומאן הייבן זיי אן רודפ'ן זייער טאכטער, זיי לייגן גרויס דרוק זי זאל שטעלן א ווידערשטאנד און נישט לאזן דעם מאן פארן קיין אומאן.


אנשטאט די עלטערן זאלן זיך פרייען אז זייער טאכטער איז גליקליך און צופרידן מיט איר מאן, אנשטאט זיי זאלן טאנצן פאר שמחה אז דער איידעם פירט זיך ערליך, ער האט א רבי וואס שטארקט אים - רודפ'ט מען דעם איידעם און די טאכטער; ווי מען קען שטעכן געבט מען א שטעך און ווי מען קען מאכן א וויץ מאכט מען א וויץ, אן טראכטן ווי שטארק דאס טוט וויי.


וואס זאל מען טון אז ברסלב איז פארשעמט, וואס קען מען טון אז מען רעדט אויפ'ן רבי'ן און אויף זיינע תלמידים - לשון הרע; דאס מאכט אז מענטשן זאלן ווערן דערשראקן פון ברסלב, דאס מאכט מען זאל מורא האבן ווען מען הערט אז די קינדער האבן א שייכות מיט ברסלב; אזוי מוז דאס גיין, עס דארף זיין ליצנות אויף א צדיק. אויף אלע אמת'ע צדיקים איז דא ליצנות, חכמינו הקדושים זאגן (ירושלמי ברכות ב, ח): "אֵין דּוֹר שֶּׁאֵין בּוֹ לֵצָנִים", אין יעדע דור זענען דא לצים; אלע צדיקים האט מען געטשעפעט און מען האט געקריגט אויף זיי.


יעדע פרישער מקורב וואס וויל קומען צום רבי'ן דארף אריבער גיין דעם נסיון, מען טשעפעט און מען שפעט; אנדערש קען מען נישט זוכה זיין צו נעמען פון רבי'ן אלע גוטס. דער רבי האט דערציילט (סיפורי מעשיות, מעשה ז' - מזבוב ועכביש) וואס עס האט זיך אפגעטון מיט זיין נשמה איידער זי איז אראפ געקומען אויף די וועלט, ווי דער סמ"ך מ"ם האט געשריגן: "רבונו של עולם, אויב די נשמה קומט אראפ אויף די וועלט, פארוואס האסטו מיר באשאפן?" האט מען אים געענטפערט: "די נשמה מוז אראפ קומען אויף די וועלט, דו גיי און זוך דיר אן עצה", איז ער אוועקגעגאנגען און שפעטער איז ער צוריק געקומען מיט אן אלטיטשקן אן איינגעבויגענעם, זיי האבן געלאכט און געזאגט: "די נשמה קען שוין אראפ גיין, מיר האבן שוין אן עצה", מוהרא"ש זאגט אז די עצה זייערע איז ליצנות; מען שפעט פון רבי'ן און פון רבינ'ס מענטשן, פון ברסלב'ער חסידים. דאס איז די עצה וואס דער סמ"ך מ"ם האט קעגן דעם רבי'ן, דורכדעם האלטן זיך מענטשן אפ פון מקורב ווערן צום רבי'ן.


דאס וואס איר שרייבט פון אייער משפחה אז זיי זענען פריינטליכע מענטשן, זיי האבן די שיטה פון 'לעב און לאז יענעם לעבן' וכו' וכו'; דא קענט איר זען דאס פארפוילקייט פון די אלע לינקע וכו' וואס שטעלן זיך ארויס מיט א שיינעם פנים אז מען דארף יעדן איינעם לאזן לעבן זייער וועג - ווי ליגנט און פאלש דאס איז; והא ראי', ווען עס קומט צו ערליכקייט, ווען עס קומט צו זיין פרום - דעמאלט פארגעסט מען פון די שיינע זיסע געמאכטע שפריך ווארט: 'לעב און לאז יענעם לעבן'. די פרומע מענטשן מעג מען טשעפען, די דארף מען רודפ'ן; פלוצלונג איז נישט דא דער באגריף 'לעב און לאז יענעם לעבן', יעדן איינעם דארף מען מכבד זיין, מען דארף יעדן איינעם לאזן טון וואס זיי ווילן - ביז דער ערליכער איד וואס וויל גארנישט, ער וויל נאר טון וואס דער אייבערשטער הייסט; אים רייסט מען אראפ, ביי אים איז מער נישט דא 'לעב און לאז יענעם לעבן', אים דארף מען נישט רעספעקטירן וכו'.


דאנקט דעם אייבערשטן אז איר האט א וואוילער מאן; לעבט מיט אים, זייט אים מכבד, זייט אים מחזק ער זאל פארן צום רבי'ן אויף ראש השנה זיך אויסבעטן א גוט יאר פאר זיך און פאר די גאנצע משפחה, און ווען אייערע עלטערן טשעפען אייך זאלט איר גארנישט ענטפערן; טענה'ט זיך נישט מיט זיי, זאגט זיי אז איר דארפט טון וואס דער אייבערשטער הייסט, א פרוי דארף טון דעם רצון פונעם מאן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1089 - ווי אזוי קען איך דרוקן חידושי תורה?
קדושה, הפצה, הדפסה, חידושי תורה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב געהערט פון ראש ישיבה שליט"א אז דער רבי האט געוואלט מיר זאלן שרייבן חידושי תורה, אדער כאטש צו צוזאמנעמען חידושי תורה. דאס האט מיר געמאכט טראכטן צוזאמצונעמען עצות אויף אמונה אדער אויף שמירת הברית פון ספרי ברסלב, איך זע אבער אז ס'וועט נישט זיין געהעריג מסודר ווי עס דארף צו זיין. אפשר קען מען דער ראש ישיבה שליט"א געבן א וועג ווי אזוי איך קען דאס מאכן אויף ריכטיגן אופן?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת כי תצא, ה' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


די בעסטע זאך פאר דיין תיקון, אז דו זאלסט נעמען די אלע ספרים און קונטרסים וואס מוהרא"ש האט געשריבן אויף שמירת הברית, אויף אמונה און אויף אנדערע נושאים און דו זאלסט דאס דרוקן און פארשפרייטן פאר אלעמען; דאס וועט זיין דיין גרעסטער תיקון, מיט דעם וועסטו מקיים זיין וואס דער הייליגער רבי זאגט מען זאל צאמנעמען חידושי תורה.


דער רבי זאגט (ספר המידות, אות ניאוף, סימן מא): "תִּקּוּן לְהוֹצָאַת זֶרַע לְבַטָּלָה - שֶׁיִּשְׁתַּדֵּל לְהַחֲזִיר בְּנֵי אָדָם בִּתְשׁוּבָה", ווי אזוי קען מען פאררעכטן די עבירה פון פגם הברית? אז מען ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן; עס איז נישטא קיין גרעסערע זאך וואס א מענטש קען טון צו פאררעכטן זיינע נישט גוטע מעשים, ווי עוסק זיין אין הפצה. אזוי ווי עס שטייט אין זוהר הקדוש (תרומה קכח:): "תָּא חֲזֵי, כָּל מַאן דְּאָחִיד בְּיָדָא דְּחַיָּיבָא וְאִשְׁתָּדַּל בֵּיהּ, לְמִשְׁבַק אָרְחָא בִּישָׁא", קום און זע, זאגט דער הייליגער זוהר: א מענטש וואס ברענגט צוריק זינדיגע מענטשן צום אייבערשטן, "אִיהוּ אִסְתַּלָּק בִּתְלַת סִלּוּקִין, מַה דְּלָא אִסְתַּלָּק הָכִי בַּר נָשׁ אַחֲרָא. גָּרִים לְאַכְפְּיָיא סִטְרָא אַחֲרָא וְגָרִים דְּאִסְתָּלַּק קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ. וְגָרִים לְקַיְּימָא כָּל עָלְמָא בְּקִיּוּמֵיהּ לְעֵילָּא וְתַתָּא", דער מענטש איז זוכה ארויף צו גיין צו א פלאץ וואס קיין שום מענטש איז נישט זוכה; דער מענטש נעמט אוועק טומאה פון די וועלט און ער מאכט אז דעם אייבערשטנ'ס נאמען זאל ווערן געהייליגט אויף די וועלט, און דער מענטש איז גורם אז אלע וועלטן שטייען אויף זיין זכות. "וְזָכֵי לְמֵחֲמֵי בְּנִין לִבְנוֹי", ער איז זוכה צו זען קינדער און אייניקלעך, "וְזָכֵי בְּהַאי עָלְמָא, וְזָכֵי לְעָלְמָא דְּאָתֵי", און ער איז זוכה צו אלע גוטע זאכן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, "כָּל מָארֵי דִּינִין, לָא יַכְלִין לְמֵידָן לֵיהּ, בְּהַאי עָלְמָא וּבְעָלְמָא דְּאָתֵי", קיינער קען אים נישט שלעכטס טון, נישט אויף די וועלט און נישט אויף יענע וועלט, "עָאל בִּתְרֵיסַר תַּרְעֵי, וְלֵית מַאן דְּיִמְחֵי בִּידֵיהּ", ער גייט אריין אין דרייצן טויערן פון שערי רחמים און קיינער קען אים נישט צוריק האלטן.


עס איז א גרויסע זאך צו מחדש זיין חידושי תורה אבער נישט אלע חידושי תורה קען מען דרוקן; אמאל קען מען מיט חידושי תורה אראפ ווארפן א צווייטן אין יאוש, אמאל קען מען מרחק זיין אנדערע מיט חידושי תורה, אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן יט): "וּבְחִדּוּשִׁין דְּאוֹרַיְתָא שֶׁמְּחַדְּשִׁין", ווען מען איז מחדש חידושי תורה, איז מען אין א גרויסע סכנה, "יְכוֹלִים לַעֲבֹר מַמָּשׁ גָנֹב וְנָאֹף וְרָצֹחַ בְּכָל פַּעַם, בְּכָל רֶגַע, רַחֲמָנָא לִצְלָן", מען קען צוקומען צו עובר זיין אויף די ערגסטע זאכן, דער אייבערשטער זאל אפהיטן; מען קען אראפ ווארפן אנדערע.


דעריבער אז דו ווילסט פאררעכטן דיינע מעשים זאלסטו דרוקן דעם הייליגן רבינ'ס ספרים, ובפרט די קונטרסים און ספרים וואס מוהרא"ש האט געשריבן; די חידושי תורה הייבט אויף נשמות ישראל, עס ברענגט אריין א האפענונג אין אידישע קינדער, עס ווייזט פאר יעדן איינעם אז עס איז דא א וועג צוריק צו קומען צום אייבערשטן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1088 - וואס טוט מען ווען דאס קינד האלט נישט ביים פאלגן?
חינוך הילדים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


א גרויסן יישר כח פאר אלע חיזוק. איך בין ברוך ה' געבענטשט געווארן מיט צוויי ליכטיגע קינדערלעך, און איך דאנק דעם אייבערשטן דערויף, אבער איך האב א פראבלעם מיט'ן עלטערן פיר יעריג קינד וואס הערט נישט וואס מ'רעדט צו איר, זי פאלגט נישט מיך און נישט מיין מאן.


מיר האבן שוין פרובירט מיט אלע סארט וועגן, אבער גארנישט ארבעט נישט מיט איר. מיר האלטן זיך זייער שטארק, זי באקומט נישט אלעס וואס זי פארלאנגט, און דאס האט זי זיך שוין אויסגעלערנט אנצונעמען, ווען עס קומט אבער צו טון זאכן וואס מ'הייסט איר, צום ביישפיל צו אנטון נאכט קליידער, נישט צו טשעפען די בעבי, און דאס גלייכן, דאן איז ממש נישטא צו וועמען צו רעדן. זי ווערט אזוי אויפגערעגט און ווילד, זי צעברעכט און גיסט אויס זאכן, און די איינציגסטע זאך וואס קען איר אפשטעלן איז נאר א פאטש.


מיר ווייסן אז דאס איז נישט די ריכטיגע וועג, אבער מיר האבן נישט קיין אן אנדערע וועג. צו גיין צו חינוך קלאסן אדער טערעפי פאר'ן קינד, ווייסן מיר אז דער ראש ישיבה האלט נישט דערפון. ביטע העלפט אונז ארויס מיט דעם ווייל מיר האלטן עס שוין מיר נישט אויס, ווי אזוי קען מען איר מאכן פאלגן די עלטערן?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' לסדר כי תבוא לאומאן, י' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אזוי זענען אלע קינדער, אלע קינדער זענען ווילד און נישט פאלגעדיג; קינדער ווערן אזוי געבוירן. עס שטייט (איוב יא, יב): "וְעַיִר פֶּרֶא אָדָם יִוָּלֵד", א מענטש ווערט געבוירן מיט שלעכטע מידות ווי אן אייזל אן שכל; מען דארף ארבעטן אויסצוארבעטן די מידות. די ארבעט פון עלטערן איז צו העלפן די קינדער זיי זאלן קענען אויסארבעטן די שלעכטע נאטורן.


ווען די קינדער זענען גאר יונג איז די צייט אויסצוארבעטן זייערע נאטורן, זיי זאלן פאלגן; קינדער פרובירן מיט אלע מיטלען אויסצופירן און נישט פאלגן די עלטערן. עלטערן דארפן נישט מורא האבן אוועק צו שטעלן שטארקע ליניעס כדי די קינדער זאלן פאלגן, מען דארף פרובירן מיט אלע מיטלען צו צעברעכן די עקשנות פון די קינדער, אויב דארף דאס גיין מיט א פעטשל, געבט מען א פעטשל, ביז די קינדער לערנען זיך אויס צו פאלגן.


די ארבעט איז זייער זייער שווער אבער שפעטער צאלט עס זיך אויס, אז מען לייגט אריין שטארקע כוחות אין חינוך הבנים והבנות, אז מען העלפט די קינדער אויסבייגן די שווערע נאטורן האט מען שפעטער אסאך נחת פון זיי; זיי וואקסן געזונטע מענטשן און גייען אין די וועגן פון די תורה.


מיט דעם וואס מען געבט נאך די קינדער, מען לאזט זיי טון וואס זיי ווילן, מיט דעם ווערט מען נישט קיין באליבטע טאטע מאמע. שלמה המלך זאגט (משלי יג, כד): "חוֹשֵׂךְ שִׁבְטוֹ שׂוֹנֵא בְנוֹ", עלטערן וואס מוסר'ן נישט די קינדער די האבן פיינט זייערע קינדער, "וְאֹהֲבוֹ שִׁחֲרוֹ מוּסָר", ווידעראום עלטערן וואס מוסר'ן די קינדער - די האבן ליב זייערע קינדער. פרעגן די הייליגע חכמים (שמות רבה א, א) ווען עלטערן הערן אז איינער האט געשלאגן זייער קינד וועלן זיי דאך זיך נוקם זיין אין יענעם, ווי קען דער פסוק זאגן אז די עלטערן וואס שלאגן נישט די קינדער האבן פיינט די קינדער? "לְלַמֶּדְךָ, שֶׁכָּל הַמּוֹנֵעַ בְּנוֹ מִן הַמַּרְדּוּת סוֹף בָּא לַתַּרְבּוּת רָעָה וְשׂוֹנְּאֵהוּ", ווייל די עלטערן וואס מוסר'ן נישט זייערע קינדער וועלן די קינדער ארויסגיין לתרבות רעה, זיי וועלן אפלאזן די אידישע וועג.


פארשטייט זיך אז מען דארף האבן אסאך סבלנות, עס גייט נישט אין איין טאג; קינדער טוישן זיך נישט אין איין טאג, מען דארף אקערן און זייען ביז מען שניידט די פירות אבער אז מען האט געדולד זעט מען אסאך נחת.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1087 - זאל מען גיין מיט א גארטל?
חסידות ברסלב, חסידות, גארטל

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


מיר זענען ליטוויש, אבער מיר האבן אנגענומען דעם וועג פון ראש ישיבה און מוהרא"ש, און דאס העלפט אונז גאר אסאך אין לעבן. מיר זענען לעצטנס געווען ביים ציון פון מוהרא"ש אין יבנאל, און מיר זענען פרייליך צו זיין א טייל פון היכל הקודש.


מיין מאן האט זייער געוואלט אנטון א גארטל, טראץ וואס מיר זענען ליטוויש, און ווען מיר זענען געווען ביים ציון אין יבנאל האט ער באשלאסן טאקע אנצוטון א גארטל. אבער אנקומענדיג אהיים האט אונזער רב אים געזאגט ער זאל עס נישט טון, ער קען זיך פירן חסידיש אינדערהיים אבער נישט אינדרויסן, ווייל אונזערע קינדער לערנען אין ליטווישע מוסדות, און דאס קען זיי מאכן שפעטער האבן א שווערערע קשר מיט זייער פאטער. ווייל דא אין ארץ ישראל איז עס נאר אדער שווארץ אדער ווייס, אדער איז מען חסידיש אדער איז מען ליטוויש, מ'קען נישט גיין אינצווישן.


מיין מאן האט דאס אנגענומען, אבער עס איז אים זייער שווער, ער פילט זיך צעבראכן, איך האף אז דער ראש ישיבה שליט"א וועט האבן צייט אונז צו שרייבן און מחזק זיין.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת כי תצא, ז' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס ווערט גע'פסק'נט אין שלחן עורך (אורח חיים סימן צא, סעיף ב): "צָרִיךְ לֶאֱזֹר אֵזוֹר בִּשְׁעַת הַתְּפִלָּה", מען דארף אנטון א גארטל ווען מען גייט דאווענען, "אֲפִילוּ יֶשׁ לוֹ אַבְנֵט שֶׁאֵין לִבּוֹ רוֹאֶה אֶת הָעֶרְוָה", אפילו דער וואס האט שוין סיי ווי א צווישנשייד צווישן די הארץ אין די ערוה דארף זיך אויך אנטון א גארטל ווען מען גייט דאווענען, אזוי ווי עס שטייט (עמוס ד, יב): "הִכּוֹן לִקְרַאת אֱלֹקֶיךָ יִשְׂרָאֵל", מאך זיך שיין ווען דו גייסט צום אייבערשטן; ווייל ווען מען שטעלט זיך אוועק דאווענען פאר'ן אייבערשטן דארף מען זיך אנגרייטן מיט גרויס דרך ארץ, אזוי ווי מען גייט צו א קעניג; דעריבער דארף מען זיך אנגארטלען מיט א גארטל ווען מען גייט דאווענען.


עס זענען דא וואס זאגן אז מען דארף נישט אנטון קיין גארטל ווייל מען גייט היינט מיט הויזן און אין די הויזן איז דא א גארטל וואס שיידט שוין סיי ווי אפ צווישן די הארץ און די ערוה, אבער עס איז נישט אזוי, ווייל דער שלחן ערוך זאגט קלאר אז אפילו די הארץ זעט נישט די ערוה דארף מען אנטון א גארטל, אלץ הִכּוֹן לִקְרַאת אֱלֹקֶיךָ יִשְׂרָאֵל, דעריבער זאלט איר יא גיין מיט א גארטל; איר וועט גארנישט דערלייגן דערפון.


עס איז נישט אמת דער כלל וואס איר שרייבט אז אין ארץ ישראל קען מען נישט זיין אן ערליכער איד, מען קען נישט גיין אינצווישן נאר מען מוז געהערן אהער אדער אהין ; אז מען קוקט וואס אנדערע זאגן, מען לעבט פאר אנדערע - ווייס איך נישט, אבער די ערליכע אידן וואס לעבן מיט'ן אייבערשטן קענען יא גיין אינצווישן.


נעמט די גוטע זאכן פון די ליטווישע און די גוטע זאכן פון די חסידים, דער רבי האט געזאגט: "איך האב גענומען דאס גוטס פון די חסידים און דאס גוטס פון די ליטווישע"; ווייל ביי חסידים איז דער עיקר תפילה, און ביי די ליטווישע איז דער עיקר תורה, און דער רבי האט ביידע; ביים רבי'ן איז געווען דער עיקר תורה און תפילה, אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן רפז): "מַה יֵּשׁ לְהָאָדָם לַעֲשׂוֹת בְּזֶה הָעוֹלָם, אֵין צָרִיךְ כִּי אִם לְהִתְפַּלֵּל וְלִלְמֹד וּלְהִתְפַּלֵּל", וואס האט א מענטש צו טון אויף די וועלט? נאר דאווענען, לערנען און דאווענען.


אז איר האט גענומען דעם הייליגן רבי'ן פאר אייער וועג ווייזער זאלט איר נעמען דאס גוטס פון די ליטווישע און דאס גוטס פון די חסידים, ביידע כיתות זענען טייערע אידן, ביידע האבן מעלות וואס מען דארף זיך לערנען פון זיי. גייט ווייטער אויף אייער וועג און שיקט ווייטער די קינדער אין די ליטווישע חדר און אויך זאלט איר נעמען דאס גוטס פון חסידים, איך זאג אייך צי עס וועט אייך נישט שאטן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1086 - ווי אזוי געבט מען זיך אן עצה מיט נסיונות אין די ביזנעס?
צניעות, פרנסה, נסיונות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב א סעקרעטערי ביי מיר אין אפיס וואס איך ווער ממש קראנק פון איר, זי איז אן איידל צניעות'דיגע מיידל, און איך האב נאך סעקרעטעריס וואס זענען שענער און מער אהערגעשטעלט ווי איר, אבער איך פיל ווי זי מאכט מיר די מערסטע נסיונות אין קאפ.


וואס קען איך טון דערצו? זאל איך צומאכן מיין ביזנעס? זאל איך איר אוועקשיקן? הגם וואס איך גלויב נישט אז איך וועל טון עפעס שלעכט, אבער די הרהורי עבירה זענען דאך ערגער פון די עבירה אליין, און נאכדערצו אז חז"ל זאגן "אין אפטרופוס לעריות".


וואס טו איך דא?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום א' לסדר כי תבוא לאומאן, י' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דו ווייסט אליינס וואס דו האסט צו טון; איינע פון די צוויי זאכן וואס דו שרייבסט - אדער פארמאכן די ביזנעס אדער אוועק שיקן די סעקרעטעריס.


ענדערש זאלסטו צאלן פאר מענער ארבעטער, ווי צו זיצן מיט פרויען און די גאנצע צייט טראכטן פון ניאוף. די הייליגע חכמים זאגן (יומא כט:): "הִרְהוּרֵי עֲבֵירָה קָשִׁים מֵעֲבֵירָה", טראכטן פון עבירות איז הארבער פון טון עבירות; ווערסט דאך פארברענט פון די סעקרעטעריס, וואס פעלט דיר אויס די גאנצע צרה?


נעם אריין דעם אייבערשטן ביי דיר אין אפיס; מאך א פלאץ פאר אים ער זאל מאכן רוען די שכינה הקדושה ביי דיר - וועסטו מצליח זיין.


דער אייבערשטער מאכט רוען די שכינה נאר אויב די פלאץ איז ריין, אויב איז די פלאץ נישט ריין שטייט (דברים כג, טו): "כִּי ה' אֱלֹקֶיךָ מִתְהַלֵּךְ בְּקֶרֶב מַחֲנֶךָ, לְהַצִּילְךָ וְלָתֵת אֹיְבֶיךָ לְפָנֶיךָ, וְהָיָה מַחֲנֶיךָ קָדוֹשׁ, וְלֹא יִרְאֶה בְךָ עֶרְוַת דָּבָר, וְשָׁב מֵאַחֲרֶיךָ", דער אייבערשטער זאגט, איר זאלט זיך פירן הייליג, ווייל אויב איר וועט זיך פירן נישט צניעות'דיג וועל איך אוועק גיין פון צווישן אייך.

#1085 - מעג איך רעדן מיט איינעם וואס לאכט אפ פון הייליגן רבי'ן?
לצנות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


מעג איך רעדן מיט א איד וואס לאכט און שפעט אפ פון הייליגן רבי'ן?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת כי תצא, ז' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ליצנות איז אבי אבות הטומאה, עס איז נישטא נאך אזא טומאה וואס פארשטעלט דעם אייבערשטן ווי די טומאה פון ליצנות.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא לח:): "הַבָּא לְטַמֵּא פּוֹתְחִין לוֹ", ווער עס וויל אוועק גיין פונעם אייבערשטן העלפט מען אים צו פון הימל ער זאל אוועק גיין, אזוי ווי עס שטייט (משלי ג, לד): אִם לַלֵּצִים הוּא יָלִיץ"; זאגט דער הייליגער רבי נתן, פארוואס האט מען אנגעכאפט דוקא דעם פסוק "אִם לַלֵּצִים הוּא יָלִיץ"? ווייל אז א מענטש וויל זיך מטמא זיין ברענגט מען אים א לץ וואס יענער לאכט אפ פון אלעס וואס צדיקים זאגן, אזוי פאלט ער ממילא אראפ רחמנא לצלן. אזוי ווי מיר זעען, רבינו הקדוש האט אנגעזאגט זיינע קינדער (פסחים קיב:): "אַל תָּדוּרוּ בִּשְׁכֶנְצִיב", איר זאלט נישט וואוינען אין די שטאט שכנציב, ווייל זיי זענען זייער גרויסע לצים און איר וועט ווערן נאכגעשלעפט נאך זיי; זעט מען פון דעם ווי הארב ליצנות איז און ווי ווייט א מענטש דארף אכטונג געבן וואו ער וואוינט און מיט וועם ער חבר'ט זיך וכו' וכו'.


וואס פעלט דיר אויס צו רעדן מיט יענעם? ער וועט דיר דאך אפקילן פון רבי'ן; נאכדעם וועסטו נישט קענען נעמען מער די חיזוק פון רבי'ן, וועסטו בלייבן אפגעפאטשט אויפ'ן לעבן. שלמה המלך דער חכם מכל אדם זאגט אונז אזויפיל מאל אין ספר משלי מיר זאלן נישט האבן קיין שייכות מיט קיין לצים און נאראנים, ער זאגט (משלי יד, ז): "לֵךְ מִנֶּגֶד לְאִישׁ כְּסִיל", שטיי ווייט פון א נארישער מענטש, "וּבַל יָדַעְתָּ שִׂפְתֵי דָעַת", ווייל דער וואס חבר'ט זיך מיט נארישע מענטשן, ביים סוף וועט ער נישט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.


איך פארשטיי בכלל נישט דיין פראגע, פארוואס זאלסטו וועלן רעדן מיט איינער וואס מאכט חוזק פון צדיקים? פארוואס זאלסטו וועלן האבן שייכות מיט איינער וואס וויל דיר אפשניידן דיין חיות, דיין לעבן? עס איז א גרויסע סכנה צו האבן שייכות מיט א לץ; א לץ איז נאך מער סכנה פאר'ן מענטש ווי א פארציקנדע חי'. שלמה המלך זאגט (משלי יז, יב): "פָּגוֹשׁ דֹּב שַׁכּוּל בְּאִישׁ", עס איז בעסער זיך צו באגעגענען מיט א בער וואס קען הרג'נען און פארציקן, "וְאַל-כְּסִיל, בְּאִוַּלְתּוֹ", ווי צו באגעגענען א נאר, א לץ, וואס רעדט נארישקייטן, ער פארפירט מען זאל זינדיגן.


נעם זיך גוטע חברים וואס וועלן דיר מחזק זיין צו גיין אין די וועגן פון צדיקים, וועט דיר זיין ליכטיג; דו וועסט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן. (משלי יג, כ): "הוֹלֵךְ אֶת חֲכָמִים יֶחְכָּם", דער מענטש וואס גייט צו ערליכע אידן וועט אליינס ווערן אן ערליכער איד, "וְרֹעֶה כְסִילִים יֵרוֹעַ", און דער וואס באפריינדעט זיך מיט לצים דער ווערט צעבראכן; ענדערש זאלסטו נעמען גוטע חברים וואס וועלן דיר מחזק זיין ווי איידער רעדן מיט לצים.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1084 - פארוואס גיסט מען אראפ וואסער פאר'ן טרינקען?
מנהגים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב געזען ביי א שיעור ווי דער ראש ישיבה שליט"א גיסט אראפ אביסל וואסער פונעם גלעזל פאר'ן טרינקען, איך האב געוואלט פרעגן וואס איז פשט פון דעם, און וואס איז דער מקור דערצו.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ב אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


די הייליגע חכמים זאגן (חולין קה:) אביי האט געזאגט: איך פלעג מיינען אז דער טעם פארוואס מען גיסט אראפ אביסל וואסער פארן טרינקען איז ווייל עס שווימען אין די וואסער שטרויעלעך און שפענדעלעך, דעריבער גיסט מען אראפ די שמוץ, אבער רבה מיין רבי האט מיר געזאגט אז די טעם איז: "מִשּׁוּם דְּאִיכָּא מַיִם הָרָעִים", אויב שדים האבן געטרינקען פון די וואסער קען דאס שאטן פאר'ן מענטש, אבער אז מען גיסט אראפ אביסל וואסער שאדט דאס נישט דעם מענטש.


אזוי ווי עס האט פאסירט אין שטוב פון רב פפא; עס האט זיך געדריידט דארט א שד וואס פלעגט משמש זיין רב פפא, איינמאל ווען מען האט אים געשיקט שעפן וואסער פון ברונעם, האט ער זיך זייער פארזוימט און נישט צוריק געקומען, שפעטער ווען ער איז צוריק געקומען האט מען אים געפרעגט: "פארוואס האסטו זיך אזוי לאנג פארזוימט?" האט ער געענטפערט: "איך האב געזען די שדים טרינקען פון די וואסער, האב איך געווארט עס זאל אוועק גיין די שלעכטע וואסער, איר זאלט נישט ווערן געשעדיקט", פארציילט די גמרא, אזוי רעדנדיג האט דער שד געזען ווי זיי הייבן אן טרינקען וואסער און פאר זיי טרינקען גיסן זיי אוועק אביסל וואסער, האט דער שד געזאגט: "ווען איך זאל וויסן אז איר גיסט אראפ אביסל וואסער פאר איר טרינקט, וואלט איך זיך נישט פארזוימט, ווייל דאס איז די רפואה דערצו".


דאס איז דער מקור פארוואס מען גיסט אראפ אביסל פאר מען טרינקט וואסער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1083 - וואס האט די חסיד'ישע זאכן און די קבלה זאכן מיט מיר
שלום בית, קשיות, חסידות, עבודת השם, בארד און פאות, קבלה, תמימות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל פרעגען א קשיא וואס איז אביסל סענסיטיוו און ס'ליגט מיר שוין אויפ'ן הארץ זייט איך בין א יונגער בחור, ממילא זאלט איר פארשטיין אז איך קום נישט חס ושלום אטאקירן, נאר פונקט פארקערט, ווייל איך האב אין ערגעץ נישט געקענט באקומען א תשובה, פרעג איך עס דא, ווייל איך האף אז דא וועל איך באקומען קלארקייט. איך שעפ אסאך חיזוק פון די קונטרסים פון מוהרא"ש, און די בריוון און שיעורים פון ראש ישיבה, ממילא האף איך אז אפשר דא וועל איך ענדליך באקומען א הסבר אויף וואס באדערט מיר.


איך וועל זיך באציען צו א בריוו וואס דער ראש ישיבה שליט"א האט געשריבן פאר אינגערמאן וואס פרעגט אויב ער מעג אביסל צופיצן די בארד ווייל זיין ווייב וויל עס זייער שטארק, און דער ראש ישיבה האט געענטפערט אז די בארד איז די צינורות השפע, און אז מ'שערט די בארד פארלירט מען די פרנסה. דאס פארשטיי איך נישט, טרעפן מיר דען נישט צענדליגע טויזענטער אידן וואס שערן זיך די בארד און האבן יא פרנסה בריוח? צווייטנס, שניידן די בארד מיט א שערל איז דאך מותר על פי הלכה? דריטנס, די גמרא זאגט דאך אז מ'באקומט גאר עשירות פאר'ן מכבד זיין די ווייב, און דא קומט א אינגערמאן וואס וויל מכבד זיין די ווייב, און טון א זאך וואס איז אויסגעהאלטען להלכה, און מ'זאגט אים אז ער וועט דורכדעם פארלירן זיין פרנסה?


אבער דער עיקר האט מיר געשטערט וואס איר שרייבט וועגן די צינורות השפע, באמת איז די קשיא מיר אלץ שווער געווען אויף אלע ספרי חסידות. ס'איז זיכער אז די סודות התורה זענען א חלק פון די תורה, און מיר גלייבן אז יעדעס ווארט איז אמת ויציב, אבער מיר זענען דאך פשוטע אידן, וואס האבן די אלע זאכן מיט מיר?


איך ווער זייער צעמישט ווען איך פרוביר צו לערנען חסידי'שע ספרים און זיי הייבן אן צו רעדן פון בחינות און עולמות, זאכן וואס איך שפיר עס האט נישט קיין שום שייכות מיט מיר. איך פארשטיי דער וועלט, און איך קען אפילו אביסל פארשטיין תורה, כאטש איך ווייס אז ס'ליגט טיפע סודות באהאלטען אין יעדער אות, אבער ווען ס'קומט צו חסידות הייב איך נישט אן צו פארשטיין. ביטע העלף מיר צוציקומען צו א הבנה אין דער חלק פון תורה.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת שופטים, א' דראש חודש אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


מען דארף רייסן קריעה ווען מען ליינט דיינע ווערטער; ווי שעמסטו זיך נישט צו שרייבן אויפ'ן הייליגן זוהר אז דאס איז נישט א חלק אין די תורה? ווי קען מען זאגן אויף די בארד און פיאות אז דאס איז נישט אידישקייט?!


קוק די ווערטער וואס דער הייליגער רבי נתן שרייבט (לקוטי הלכות גילוח הלכה ג', אות ב): "עִקַּר הַדַּת יִשְֹרָאֵל וְעִקַּר הַיַּהֲדוּת תָּלוּי בְּזָקָן וּפֵאוֹת", די בארד און פאות איז אן עיקר פון א איד און פון דאס גאנצע אידישקייט, "וּבָהֶם נִכָּר הַיְּהוּדִי כִּי הוּא מִזֶּרַע בָּרֵךְ ה', מִזֶּרַע יִשְֹרָאֵל", און מען דערקענט א איד דורך זיין בארד און פאות אז ער איז א אידיש קינד. "וּמִי שֶׁרוּחַ אַחֶרֶת עִמּוֹ, חַס וְשָׁלוֹם, וְרוֹצֶה לִכְפֹּר, חַס וְשָׁלוֹם, בֶּאֱלֹקֵי יִשְֹרָאֵל", און ווער עס וויל לייקענען אינעם אייבערשטן, "תְּחִלַּת הַכְּפִירָה הוּא, שֶׁמַּשְׁלִיךְ חַס וְשָׁלוֹם מֵעָלָיו הַזָּקָן וְהַפֵּאוֹת", דאס ערשטע זאך נעמט ער אראפ זיין בארד און פאות, "כִּי בֶּאֱמֶת כָּל דַּת יִשְֹרָאֵל הַקָּדוֹשׁ הוּא תָּלוּי בְּזָקָן וּפֵאוֹת", ווייל דאס גאנצע אידישקייט איז אנגעהאנגען אין די בארד און פיאות; קוק אריין דארט זיינע הייליגע ווערטער מער באריכות.


מען דארף רייסן קריעה אויף די ווערטער וואס דו שרייבסט אז מען דארף טון אלעס וואס די ווייב בעט! די הייליגע חכמים זאגן (בבא מציעא נט.): "כָּל הַהוֹלֵךְ בַּעֲצַת אִשְׁתּוֹ נוֹפֵל בַּגֵּיהִנֹּם", ווער עס פאלגט די ווייב וועט ביים סוף אנקומען אין גיהנום, אזוי אויך זאגט דער הייליגער רבי (ספר המידות אות עצה, סימן ט): "הַהוֹלֵךְ אַחַר עֲצַת אִשְׁתּוֹ, נוֹפֵל בְּגֵיהִנֹּם", ווער עס גייט נאך די עצה פון זיין ווייב וועט ביים סוף אנקומען אין גיהנום; אך און וויי פאר די וואס גייען נאך די ווייב און טוען אלעס וואס זיי בעטן.


דאס וואס דו מישט אויס די יוצרות, דו שרייבסט אז אויב מען פאלגט די ווייב ווערט מען רייך; אויף דעם זאגן חז"ל (בבא מציעא, שם) עס ווענדט זיך וואס זי וויל, וואס זי פארלאנגט; ווען עס רעדט זיך פון שטוב זאכן אדער סתם וועלט זאכן, דעמאלט איז גוט מיט צו גיין מיט איר און זיך נישט עקשנ'ען און זיכער נישט טענה'ען און מאכן וויכוחים, אבער ווען עס רעדט זיך פון גיין קעגן די תורה - טאר מען נישט נאך גיין די ווייב, ווייל ביים סוף קומט מען אן אין גיהנום.


א מאן דארף האבן שטארקע פרינציפן וואס ער בייגט זיך נישט דערביי פאר קיינעם. מען דארף אוועק שטעלן שטארקע פרינציפן אין שטוב, גדרים וסייגים כדי מען זאל חס ושלום נישט אנקומען עובר צו זיין אויף קיין שום איסור, בפרט אין שמירת המצות, וואס אפילו זי וויינט און שרייט טאר מען נישט נאכגעבן, מען דארף זיין זייער שטארק נישט מותר זיין בשום פנים ואופן. סיי אין כשרות, ביים עסן וכו' און סיי אין די וועג ווי אזוי מען טוט זיך אן וכו'; ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (קידושין פ:): "נָשִׁים דַּעְתָּן קַלּוֹת", פרויען זענען נישט אזוי שטארק; נאר ווען עס קומט צו וועלט זאכן וכדומה, דארט דארף מען געדענקען וואס די הייליגע חכמים זאגן (בבא מציעא נט.): "אִיתְּתָךְ גּוּצָא גָּחִין וְתִלְחוֹשׁ לָהּ", בייג אראפ דיין גאוה און הער אויס וואס זי זאגט.


אויף דיין אנדערע פראגע: "מען זעט דאך טויזנטער מענטשן וואס שניידן די בארד און האבן פרנסה וכו' וכו'"; די פראגע קען דיר מאכן פאר א גרויסער אפיקורס, די פראגע האט נישט מיט שניידן די בארד, די פראגע זאגן די אפיקורסים אויף אלע מצוות וואס דער אייבערשטער הייסט.


דאס וואס דו שרייבסט: "מיר זענען דאך פשוט'ע אידן וכו'"; אז דו ווילסט אזוי שטארק זיין א פשוט'ער איד זאלסטו אננעמען די ווערטער פון די צדיקים וואס נאר זיי ווייסן וואס איז א פשוט'ע איד. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן יב): "כְּשֶׁאָדָם הוֹלֵךְ אַחַר שִׂכְלוֹ וְחָכְמָתוֹ, יוּכַל לִפֹּל בְּטָעוּתִים וּמִכְשׁוֹלוֹת רַבִּים, וְלָבוֹא לִידֵי רָעוֹת גְּדוֹלוֹת, חַס וְשָׁלוֹם", ווען א מענטש גייט נאך זיין שכל און זיין חכמה קען ער צוקומען צו מאכן גרויסע טעותים און צו גרויסע פראבלעמען, "וְיֵשׁ שֶׁקִּלְקְלוּ הַרְבֵּה, כְּגוֹן הָרְשָׁעִים הַגְּדוֹלִים מְאֹד הַמְפֻרְסָמִים, שֶׁהִטְעוּ אֶת הָעוֹלָם וְהַכֹּל הָיָה עַל יְדֵי חָכְמָתָם וְשִׂכְלָם", עס זענען געווען גרויסע רשעים וואס האבן פארדריידט די וועלט און אלעס האט זיך אנגעהויבן ווייל זיי זענען נאכגעגאנגען נאך זייערע חכמות; דער רבי זאגט דארט ווייטער: "וְעִקָּר הַיַּהֲדוּת הוּא, רַק לֵילֵךְ בִּתְמִימוּת וּבִּפְשִׁיטוּת, בְּלִי שׁוּם חָכְמוֹת, וּלְהִסְתַּכֵּל בְּכָל דָּבָר שֶׁעוֹשֶׂה שֶׁיִּהְיֶה שָׁם הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ", דער עיקר פון אידישקייט איז, מען זאל פאלגן די הייליגע תורה בתמימות ובפשיטות, און פאר מען טוט א זאך זאל מען קוקן צי דאס איז דער רצון פונעם אייבערשטן.


וואויל איז דעם וואס פירט זיך מיט תמימות, ער גייט אין די וועגן פון די תורה אן קיין שום חכמות; דורכדעם וועט ער זוכה זיין צו לעבן א זיכערע לעבן. אזוי ווי שלמה המלך זאגט (משלי י, ט): "הוֹלֵךְ בַּתֹּם יֵלֶךְ בֶטַח", ווער עס גייט בתמימות - גייט אויף א זיכערע וועג.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1082 - קען איך מאכן א גליון פונעם ספר "זאת התורה"?
מוהרא"ש, הפצה, גליון

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך וויל זייער שטארק מאכן הפצה, עס איז מיר אבער זייער שווער ארום צו גיין מיט קונטרסים. לעצטנס האב איך געזען א ספר פון מוהרא''ש זי''ע "זאת התורה" אויף די פרשיות השבוע, איז אפשר קען איך דאס מאכן אויף אן אויסשטעל ווי א גליון?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תצא, ד' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אויף צו טון הפצה דארף מען נישט קיין רשות פון קיינעם; מוהרא"ש זאגט אז זיינע ספרים זענען מתנות פאר כלל ישראל, יעדער איינער קען דאס דרוקן און ווער עס וועט דאס דרוקן וועט ווערן געבענטשט מיט אלע ברכות.


דא האסטו פאר דיר דעם שטיקל פון צוואת מוהרא"ש (אות יז): "דֶערִיבֶּער בֶּעט אִיךְ אַייךְ מַיינֶע טֵייעֶרֶע קִינְדֶער אוּן תַּלְמִידִים, אַז אִיר זָאלְט אָפְּדְרוּקְן דִי אַלֶע בְּרִיוְון אוּן מֶען זָאל עֶס אִיבֶּערְדְרוּקְן נָאכְאַמָאל אוּן נָאכְאַמָאל. אוֹיף דִי אַלֶע סְפָרִים קֶען מֶען נִישְׁט שְׁרַייבְּן: "כָּל הַזְּכֻיּוֹת שְׁמוּרוֹת", קֵיינֶער קֶען נִישְׁט זָאגְן אַז נָאר עֶר הָאט דִי רֶעכְט דָאס צוּ דְרוּקְן. נָאר יֶעדֶער מֶעג אוּן קֶען עֶס דְרוּקְן, אוּן אִיךְ זָאג צוּ אַז וֶוער עֶס וֶועט דְרוּקְן אַ בַּאנְד פוּן "אַשֶׁר בַּנַּחַל" וֶועט זֶען אַ גְרוֹיסֶע יְשׁוּעָה פוּן הִימְל. דִי בְּרִיוְון הָאבְּן שׁוֹין גֶערַאטֶעוֶועט צֶענְדְלִיגֶע טוֹיזְנְטֶער בָּחוּרִים אוּן אִינְגֶעלַייט, אוּן וואוֹיל אִיז דֶעם וָואס וֶועט הָאבְּן אַ חֵלֶק אִין דָאס אָפְּדְרוּקְן".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1081 - וואס טו איך אז מיין ווייב האט נישט ליב ברסלב?
שלום בית, חסידות ברסלב, מוהרא"ש, חומרות, בארד און פאות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך מוז זיך באדאנקען אויף מיין לעבן, איך בין יעצט געווארן ברוך ה' דריי יאר אלט, פאר דריי יאר צוריק בין איך געוואויר געווארן איבער די געוואלדיגע שיעורים, און פון דעמאלט איז מיין לעבן גענצליך געטוישט געווארן צום גוטן, סיי ברוחניות און סיי בגשמיות.


דער פראבלעם איז אבער אז פאר מיין טייערע ווייב געפעלט נישט די ברסלב'ע זאכן, אויסער דעם וואס זי וויל בכלל אז מיר זאלן זיין מער אהערגעשטעלט און מאדערן, זי האלט מיר כסדר פאר אז איך בין צו פארצייטיש און פאנאטיש, צום ביישפיל וויל זי זייער איך זאל זיך "מסדר" זיין די בארד, וואס איך הער אזויפיל ביי די שיעורים איבער די הארבקייט פון דעם.


מיין שאלה איז אויב איך זאל איר נאכגעבן און מיט דעם איר צופרידן שטעלן, אדער וועט זיך עס נישט אפשטעלן ביי דעם נאר גיין ווייטער.


איך בין זייער פארלוירן און איך ווייס נישט וואס צו טון, איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר געבן א גוטע עצה.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת כי תצא, ה' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דיין לעבן האט זיך אנגעהויבן פון פריש, דו שפירסט ניי געבוירן פון ווען דו לעבסט מיט'ן הייליגן רבינ'ס עצות. עס איז טאקע אזוי ווי דו זאגסט, ווען מען קומט צום רבי'ן ווערט דאס לעבן א נייע לעבן.


בנוגע דיין ווייב וכו'; דער הייליגער רבי נתן האט געזאגט: "איך וואלט ווען געדארפט שרייבן אזוי סאך ספרים איבער דברים שבינה לבינו, דאס זעלבע וויפיל איך האב געשריבן דעם ספר ליקוטי הלכות"; ווייל מען דארף האבן אזויפיל חיזוק און אזויפיל שכל צו וויסן ווי אזוי צו מכבד זיין די ווייב און ווי אזוי אכטונג צו געבן אויף איר כבוד כדי מען זאל נישט קומען צו קיין קריגערייען און זיך חס ושלום דארפן גט'ן.


עס קען נישט זיין אז פאר דיין ווייב געפעלט נישט די ברסלב'ע זאכן; מן הסתם לייגסטו ארויף אויף איר פרומע זאכן און זי מיינט אז דאס איז ברסלב, דעריבער זאגט זי אז זי וויל נישט די ברסלב'ע זאכן. ווען דו זאלסט זיך פירן ווי אזוי דער רבי וויל, דו וואלסט געפאלגט דעם רבי'ן - וואלט זי זיך געפריידט מיט די ברסלב'ע זאכן.


ברסלב האט נישט מיט קיין פרומקייט; אז איך וועל דיר אויסרעכענען וואס דער רבי פארלאנגט וועסטו זען אז עס האט גארנישט צו טון מיט פרומקייטן וכו'. וואס וויל שוין דער רבי פון אונז? דער רבי וויל מיר זאלן רעדן צום אייבערשטן, פון ווען מען שטייט אויף אינדערפרי ביז ביינאכט ווען מען גייט שלאפן זאל מען טראכטן פונעם אייבערשטן און רעדן צו אים (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן צו); אז דו וועסט דאס טון וועט דיין ווייב נישט האבן קיין טענות אויף דיר, אדרבה זי וועט זיך פרייען, זי וועט זען ווי דו ביסט שטארק און דו ווערסט נישט אויפגערעגט אזוי שנעל. ווייל ווען מען רעדט צום אייבערשטן ווערט זייער שטארק די אמונה, מען הייבט אן שפירן אז עס איז גארנישט דא אויסער אים, איז דאך נישט שייך צו ווערן גערעגט. יעדע פרוי וואלט זיך געוואונטשן צו האבן א מאן וואס ווערט נישט אויפגערעגט, א מאן וואס האלט זיך רואיג אפילו אין שווערע צייטן; דאס איז ברסלב.


וואס נאך וויל דער רבי פון אונז? דער רבי וויל מיר זאלן לערנען און ענדיגן די גאנצע תורה אן א שיעור מאל; דער רבי האט אונז געגעבן א וועג צו לערנען (שיחות הר"ן, סימן עו), אז אפילו מען פארשטייט נישט קיין לערנען, אפילו עס גייט אריבער שווערע טעג ווען מען האט נישט קיין כח, קיין קאפ און מח צו פארשטיין לערנען - דאך זאל מען זאגן די ווערטער פון די תורה. מען זאל זאגן און זאגן ביז דער מח וועט זיך איין טאג עפענען און מען וועט אנהייבן פארשטיין דאס לערנען; אז מען לערנט אויף דעם וועג קען יעדער איינער לערנען. דער שוואכסטער קאפ, דער איינגעשפארטסטער מענטש וואס האט נישט קיין חברים, חברותות - קען זיצן אין שטוב אליין אן קיינעם; מען נעמט די משניות, די גמרא - פאר א חבר, מען לערנט און מען ענדיגט נאך א מסכתא און נאך א מסכתא. אז דו וועסט דאס טון, דו וועסט לערנען - וועט דיין ווייב נישט האבן קיין טענות אויף דיר, אדרבה זי וועט זיך פרייען אז זי האט א מאן וואס לערנט די הייליגע תורה, א מאן וואס נוצט אויס די צייט מיט גוטע זאכן; זי וועט נאר האבן ריווח פון דעם וואס דו פאלגסט דעם רבי'ן. ווען זי וועט וועלן ארויסגיין אמאל ביינאכט צו א חבר'טע אדער משפחה וועסטו בלייבן אין שטוב מיט דיין משניות'ל, מיט דיין גמרא און אכטונג געבן אויף די קינדער; ווען זי וועט וועלן מסדר זיין די שטוב וועסטו זיצן אין דער זייט מיט דיינע שיעורים, זי וועט נאר האבן ריווח; דאס איז ברסלב.


וואס נאך וויל דער רבי פון אונז? דער רבי וויל מיר זאלן זיין פרייליך; דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כד): "מִצְוָה גְּדוֹלָה לִהְיוֹת בְּשִׂמְחָה תָּמִיד", עס איז א גרויסע מצוה צו זיין שטענדיג פרייליך, "וּלְהִתְגַּבֵּר לְהַרְחִיק הָעַצְבוּת וְהַמָּרָה שְׁחֹרָה בְּכָל כֹּחוֹ", און זיך שטארקן מיט אלע כחות נישט צו זיין דעפרעסט; אז דו וועסט זיין פרייליך, דו וועסט זיך שטארקן און נישט ווערן צעפאלן פון וואס עס גייט אריבער אויף דיר, וועט דיין ווייב נישט האבן קיין טענות אויף דיר, אדרבה זי וועט זיך פרייען צו לעבן מיט א פרייליכער מאן. זי וועט נאר מרוויח זיין פון דעם וואס דו פאלגסט דעם רבי'ן; דאס איז ברסלב.


אזוי איז מיט יעדע זאך; דער רבי וויל מיר זאלן מכבד זיין די ווייב, שיין רעדן און האלטן טייער איר כבוד. אז דו וועסט רעדן שיין צו דיין וויב, דו וועסט איר האלטן טייער און חשוב, וועט דיין ווייב נישט האבן קיין טענות אויף דיר, אדרבה, זי וועט זיך פרייען אז דו ביסט ברסלב; זי וועט דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אז איר מאן איז אנגעקומען קיין ברסלב. זי וועט שרייען צו אלע אירע פריינט: "טראגטס אייערע מענער קיין ברסלב, וועלן זיי שיין רעדן צו ענק".


וואס נאך וויל דער רבי? דער רבי וויל מיר זאלן לעבן מיט תכלית, מיר זאלן לעבן מיט ישוב הדעת; געדענקען אז מיר וועלן באלד צוריק גיין צום אייבערשטן. עס וועט גארנישט נוצן, קיינער בלייבט נישט דא, יעדער דארף ביים סוף צוריק גיין צום אייבערשטן. אז מען לעבט מיט די מחשבה - איז דאס לעבן גאר אנדערש, מען קריגט זיך נישט מיט קיינעם ווייל מען ווייסט אז מען איז דא פאר נישט צי לאנג, מען כאפט אריין גוטע זאכן, מען כאפט אריין חסד.


מאך איר נישט פרום, לייג נישט ארויף קיין פרומקייטן אויף איר, צעדרוק איר נישט; וועסטו זען ווי זי וועט זיך צוכאפן צום הייליגן רבי'ן, זי וועט נאר וועלן די ברסלב'ע לעבן, די ברסלב'ע וועג.


בנוגע דיין בארד וכו'; טו וואס מוהרא"ש האט געטון נאך די חתונה. ווען זיין ווייב האט נישט געוואלט ער זאל גיין מיט א לאנגע בארד און אראפגעלאזטע פיאות (דעמאלט, אין די ערשטע יארן אין אמעריקע איז נישט געווען אזוי ווי היינט; זייער ווייניג זענען געגאנגען מיט אראפגעלאזטע פיאות און בארד) האט מוהרא"ש אריין געקניפט די בארד און ארויף געדריידט די פיאות אז זיין ווייב זאל זיין צופרידן; מוהרא"ש האט אסאך געבעטן דעם אייבערשטן עס זאל איר נישט שטערן און איין טאג האט דער אייבערשטער געהאלפן אז זי האט אויך געוואלט דאס וואס מוהרא"ש האט געוואלט. זאלסטו אויך אזוי טון, קניפ אריין דיין בארד און אז עס שטערט איר די פאות זאלסטו דאס ארויף דרייען כדי עס זאל איר נישט שטערן און בעט אסאך דעם אייבערשטן אז דיין גאנצע שטוב זאל זיך נישט שעמען מיט די בארד און פיאות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1080 - אויב אלעס טוט נאר דער אייבערשטער, ווי אזוי קענען מיר זיך בכלל באהיטן?
אמונה, השתדלות, בחירה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


צום ערשט א גרויסן יישר כח פאר די געוואלדיגע שיעורים, ספעציעל פאר די שיעורים אין לשון הקודש, הלואי זאל זיין יעדן טאג א שיעור אין לשון הקודש.


איך וויל פארשטיין אן ענין אין אמונה, פון איין זייט ווייסן מיר דאך אז קיינער קען אונז שלעכטס טון אדער גוטס אן רשות פון אייבערשטן, אלעס קומט נאר פונעם אייבערשטן אליין, פון די אנדערע זייט זע איך למשל ווי מוהרא"ש שרייבט אסאך אז מ'זאל זיך אכטונג געבן פון מענטשן, מ'קען נישט טראסטן קיין מענטשן, ספעציעל מיט געלט זאכן, לכאורה וואלט מען געקענט זאגן אז מ'זאל זיך פירן נארמאל, און אויב וועט קומען איינער וואס וויל מיר בא'גנב'ענען, וועט ער דאך סיי ווי מיר גארנישט קענען טון אויב איז נישט אזוי אנגעשריבן פון אויבן.


באמת איז די שאלה מער בכלליות אויך, למשל ווען עס קומט צו פרנסה אדער אנדערע השתדלות וואס מ'טוט אין לעבן; אויב וועט סיי ווי אנקומען צו מיר אלעס וואס קומט זיך מיר, פארוואס זאל איך זיך דארפן פלאגן אויף דעם?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת כי תצא, ה' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער אייבערשטער האט באשאפן די וועלט עס זאל אויסזען ווי עס איז דא אזא זאך ווי טבע; עס זעט אויס ווי זאכן פאסירן פון זיך אליינס. דער אייבערשטער האט זיך אזוי שטארק באהאלטן אין די וועלט אז עס קען זיך דאכטן ווי זאכן פאסירן פון זיך אליינס; עס קען זיך דאכטן ווי דער מענטש האט געטון, דער מענטש האט געמאכט - אבער חס ושלום מען זאל זיך איינרעדן איין רגע אז עס קען עפעס פאסירן אן דעם וואס דער אייבערשטער האט געהייסן און באפוילן.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (חולין ז:): "אֵין אָדָם נוֹקֵף אֶצְבָּעוֹ מִלְּמַטָּה, אֶלָּא אִם כֵּן מַכְרִיזִין עָלָיו מִלְּמַעְלָה", א מענטש צעקלאפט זיך נישט דעם קליינעם פינגער אן דעם וואס מען זאל אנשרייבן אויבן אין הימל עס זאל פאסירן, און די הייליגע חכמים דערציילן (בראשית רבה עט, ו; ירושלמי שביעית כה:) ווען דער הייליגער תנא רבי שמעון בן יוחאי מיט זיין זון דער הייליגער תנא רבי אלעזר זענען ארויס פון די מערה נאך דרייצן יאר האבן זיי געזען ווי א פאנגער שפרייט אויס זיינע נעצן צו כאפן פייגלעך, זיי זעען ווי אזוי ער שפרייט אויס די נעץ און א פייגל ווערט שיער אריינגעכאפט, אין די לעצטע סעקונדע האט זיך די פייגל געראטעוועט, נאכדעם קומט נאך א פייגל און זיי הערן ווי עס גייט ארויס א בת קול פון הימל וואס זאגט: "געפאנגען" און די פייגל איז געפאנגען געווארן; האט דער הייליגער תנא רבי שמעון בן יוחאי געזאגט פאר זיין זון: "זעסט, אפילו א קליינטשיג פייגעלע קען אויך נישט געכאפט ווערן אן דעם וואס מען זאל דאס אפשרייבן אויבן אין הימל".


דאס האט דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו אריינגעברענגט אין די וועלט, מען זאל וויסן אז עס איז גאר נישט דא אויסער דעם אייבערשטן. אפילו א וואגן פארט און עס פאלן אראפ שטרוי איז אויך אנגעשריבן פון אויבן פונקטליך וואו די שטרוי זאל פאלן און ווען א בלעטעלע פאלט אראפ פון בוים איז אויך אנגעשריבן פון הימל פונקטליך וואו עס זאל פאלן; קיין שום זאך פאסירט נישט פון זיך אליינס. דאס ווערט אנגערופן אין די ספרים הקדושים: "ידיעה", מען זאל וויסן אז עס איז גארנישט דא, נאר דער אייבערשטער; דומם, צומח, חי און מדבר - אלעס איז ער אליינס, ער האט זיך פארשטעלט אין די זאכן עס זאל אויסזען ווי עס איז דא א וועלט, אבער עס איז איין שטיק אייבערשטער.


פון די אנדערע זייט האט דער אייבערשטער אונז געגעבן די מעגליכקייט מיר זאלן אויסוועלן צו טון גוט; דאס ווערט אנגערופן אין די ספרים הקדושים: "בחירה", דער מענטש האט א מעגליכקייט אליינס אויסצואוועלן צו זיין גוט אדער פארקערט חס ושלום - טון שלעכטס; אויב טוט ער גוטס וועט ער האבן שכר און אויב טוט ער נישט גוט און טוט נישט תשובה - וועט ער באקומען אן עונש.


דאס איז זייער שווער צו פארשטיין, ווי קען זיין "בחירה" מיט "ידיעה"? ווי אזוי קען דער מענטש אויסוועלן צו טון גוטס אדער שלעכטס ווען אלעס איז דער אייבערשטער? ווי קען זיין אז איינער זאל קענען טון דעם צווייטן שלעכטס ווען אלעס איז דער אייבערשטער? אזוי אויך איז שווער צו פארשטיין, ווי קען זיין אז דער מענטש האט א בחירה יא טון אדער נישט טון ווען אלעס איז אנגעשריבן אנהייב יאר ראש השנה, פונקטליך וואס גייט זיין? אלעס איז דאך דער אייבערשטער, דער אייבערשטער ווייסט אלעס וואס גייט זיין, דער אייבערשטער מאכט אלעס אליינס, ווי קען זיין אז דער מענטש זאל אויסוועלן גוטס אדער שלעכטס ווען אלעס איז דער אייבערשטער?!


דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן כא) ווען א מענטש פירט זיך ערליך, ער הייליגט זיינע שבעה נרות; ער הייליגט זיינע אויגן, אויערן, נאז און מויל - דעמאלט איז ער זוכה צו האבן א ריינעם מח, נאר דעמאלט קען ער פארשטיין ווי אזוי די צוויי זאכן גייען אינאיינעם, דעם מענטש איז נישט שווער די קשיא פון ידיעה און בחירה, ווייל ער טרעפט דעם אייבערשטן אין די בחירה, ער ווייסט אז אלעס איז דער אייבערשטער און דאך איז דא א בחירה.


דאס קען נישט פארשטיין נאר דער וואס האט א ריינעם מח. מען רייניגט זיך די אויגן; מען קוקט נישט קיין שום שלעכטע קוק, מען קוקט נאר צום אייבערשטן, מען רייניגט זיך די אויערן; מען הערט נישט קיין שלעכטע זאכן, אזוי אויך רייניגט מען זיך די נאז; מען גלייבט אין די ווערטער פון צדיקים, מען רייניגט זיך די מויל; נישט צו רעדן שלעכטס אויף קיינעם, נישט רעדן שלעכטע זאכן - דעמאלט ווערט דער מח לויטער און ריין, דעמאלט קען מען פארשטיין ווי אזוי דאס ארבעט אינאיינעם.


דאס מיינט נישט אז די שלעכטע מענטשן וואס טוען שלעכטס פאר אנדערע, בא'גנב'נען אנדערע, זענען מצער אנדערע - וועלן נישט באקומען זייער עונש; דער וואס איז מצער אנדערע, דער וואס טוט רשעות פאר אנדערע - וועט האבן א שרעקליכע ענדע. קען זיין עס וועט נעמען א שטיק צייט, עס וועט אריבער גיין א שטיק צייט, אבער ביים סוף וועט יענער באקומען א גרויסער עונש; דאס אליינס איז אויך פון די וואונדער פונעם אייבערשטן. ווי קען זיין אזא זאך, אלעס איז דאך דער אייבערשטער? דער אייבערשטער מאכט דאך אלעס און טוט אלעס?! דאס איז א באהאלטענע זאך וואס מיר קענען נישט פארשטיין.


וואויל איז דעם מענטש וואס נעמט אריין אין זיך די ריינע אמונה, אז דער אייבערשטער פירט די וועלט און קיין שום זאך איז א פערצופאל, נאר יעדע זאך טוט דער אייבערשטער אליינס מיט א פונקטליכקייט, און אלעס וואס מיר זעען און אלעס וואס פאסירט - איז א פארשטעלטע זאך; עס זעט אויס ווי דער טוט, ווי יענער טוט, עס זעט אויס אז אויב מען ארבעט האט מען פרנסה און אויב מען ארבעט נישט האט מען נישט פרנסה, ווען באמת איז דאס נאר א פארשטעלטע זאך, אלעס איז נאר דער אייבערשטער אליין; דורכדעם וועט ער זוכה זיין צו די וועלט און יענע וועלט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1079 - וואס זאל איך רעדן מיט מיינע תלמידים אין חודש אלול?
חינוך הילדים, ראש השנה, תשובה, בין אדם לחבירו, חודש אלול

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב זיך ממש מחי' געווען מיט די בריוו איבער וואס צו רעדן מיט מיינע תלמידים אין די ימי בין המצרים, און איך האב ברוך ה' געפאלגט אלעס וואס איז דארט געשטאנען. יישר כח.


יעצט האב איך געוואלט פרעגט ווי אזוי און וואס מ'זאל רעדן מיט די קינדער, מיינע תלמידים זענען 8 יאר אלט, אין די טעג פון חודש אלול, פאר די הייליגע טעג.


איך וועל זיך פרייען צו באקומען אפאר ווערטער לתועלת די תלמידים.


יישר כח און א כתיבה וחתימה טובה.

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תצא, ד' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך בין דיר אזוי מקנא מיט דיין הייליגע ארבעט; דו זיצט מיט קליינע קינדער, ריינע נשמות, אכט יעריגע קינדער וואס ווייסן נאך נישט פון קיין פראבלעמען אין לעבן, זיי שלינגען יעדעס ווארט וואס דער מלמד זאגט, יעדעס ווארט פונעם מלמד גייט אריין טיף טיף אין זייערע ריינע הערצער.


א מלמד וואס האט די ריכטיגע הקדמות, ער ווייסט ווי אזוי צו רעדן און וואס צו רעדן - קען ער ברענגען די קינדער צו א מורא'דיגע שטארקייט, די קינדער וועלן אויפוואקסן גרויסע צדיקים, זיי וועלן וויסן זייער גאנץ לעבן די וועג ווי אזוי זיך צוריק צו קערן צום אייבערשטן.


לייג אריין אין די קינדער דאס גרויסקייט פון תשובה; דער אייבערשטער שטייט און ווארט מען זאל אים איבערבעטן, מען זאל אים צוזאגן אז מען גייט זיין וואויל. לייג אריין אין די קינדער דאס רחמנות פונעם אייבערשטן, ווי ער וויל נאר גוטס, ער וויל נישט שטראפן אידישע קינדער, ער ווארט מען זאל זיך צוריקקערן צו אים.


דערצייל זיי מעשיות פון די הייליגע חכמים איבער דאס גרויסקייט פון תשובה, דערצייל זיי מעשיות פון צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען צוריק צו ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן, זיי האבן קיינמאל נישט אויפגעגעבן אויף קיין שום מענטש; ווי ווייט מען איז פארקראכן קען מען זיך צוריקקערן צום אייבערשטן.


רעד נישט צו זיי קיין הויכע זאכן; עבודות פון צדיקים פון תעניתים און סיגופים. רעד צו זיי דעם רבינ'ס ווערטער, די פשוט'ע וועג פון תשובה, ווי דער אייבערשטער איז מוחל ווען מען זאגט ארויס פשוט'ע ווערטער: "איך וויל זיין גוט", "איך גיי שוין זיין גוט", "איך גיי מער נישט טון די עבירה", וואס דעמאלט איז דער אייבערשטער גלייך מוחל דעם מענטש, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תורת כהנים, בחוקותי) דער אייבערשטער זאגט: "מִיַּד שֶּׁהֵם מִתְוַדִּים עַל עֲוֹנוֹתֵיהֶם, מִיַּד אֲנִי חוֹזֵר וּמְרַחֵם עֲלֵיהֶם", ווען א מענטש איז זיך מתודה אויף זיינע עבירות בין איך אים גלייך מוחל און איך פיר זיך מיט אים מיט רחמנות.


אין די זעלבע צייט זאלסטו זיי אויסלערנען דאס הארבקייט פון טשעפען א חבר; ווייל אויף אלע עבירות קען מען תשובה טון, פון אלע פראבלעמען קען מען ארויסגיין, אבער עֲבֵירוֹת שֶׁבֵּין אָדָם לַחֲבֵירוֹ אֵין יוֹם הַכִּפּוּרִים מְכַפֵּר עַד שֶׁיְרַצֶה אֶת חֲבֵירוֹ (יומא פה:), אויב מען טוט וויי א צווייטן העלפט נישט קיין תשובה נאר מען מוז יענעם איבערבעטן און יענער דארף מוחל זיין.


זאלסט אסאך רעדן צו די קינדער זיי זאלן אכטונג געבן נישט וויי צו טון א חבר און נישט לאכן פון א חבר; קינדער זענען קינדער און אז מען רעדט נישט צו זיי דערפון ווייסן זיי נישט, און אז זיי ווייסן נישט קענען זיי נכשל ווערן אין פארשעמען אנדערע קינדער השם ישמרינו און אלעס איז דער מלמד שולדיג, ווייל מען רעדט נישט גענוג פון די הארבקייט פון די עבירה.


לייג אריין אין די קינדער דאס גרויסקייט פון בלאזן שופר, ווי דער שטן ווערט דערפון צעטומלט און צעמישט; א גאנץ יאר גרייט ער זיך אן פעק און זעק פון עבירות, ער ווארט אויף ראש השנה צו קומען טענה'ען קעגן אידישע קינדער און ווען מען בלאזט שופר ווערט ער אזוי דערשראקן, ער מיינט אז משיח איז געקומען און מען גייט אים שוין שחט'ן - לויפט ער אוועק, ער לויפט זיך באהאלטן און דער אייבערשטער איז מוחל אלע עבירות.


עס איז דא אסאך וואס צו רעדן צו קינדער אבער די פאר פונקטן זענען זייער וויכטיג; דאס איז דער עיקר פון אידישקייט, די קינדער זאלן וויסן אז עס איז שטענדיג דא א וועג ווי אזוי מען קען זיך גלייך צוריקקערן צום אייבערשטן און אכטונג געבן אויף אנדערע מענטשן זיי נישט וויי צו טון.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1078 - ווי אזוי פאררעכט מען די עבירות וואס מ'האט פוגם געווען?
קדושה, לימוד התורה, תפילה והתבודדות, תשובה, עבירות, תפלות אויף אידיש

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב יעצט געליינט א קונטרס פון מוהרא"ש זי"ע, וואו ער ברענגט זייער שארפע מאמרים פון הייליגן רבי'ן איבער פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה, רחמנא ליצלן. האב איך געוואלט פרעגן, הגם אז מיט די חיזוק פון ראש ישיבה שליט"א בין איך זיך מתגבר און איך געב אכטונג אויף מיינע אויגן, כאטש וואס איך האב נישט געגלויבט אמאל אז איך וועל דאס נאך קענען באווייזן, וויל איך אבער וויסן ווי אזוי מ'קען תשובה טון אויף לשעבר, אויף די שלעכטע זאכן וואס איך האב אמאל עובר געווען.


דער רבי זאגט דאך אז ס'ווערן באשאפן פון דעם כוחות הטומאה וואס לויפן נאך דעם מענטש אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, איז דא א וועג ווי אזוי מבטל צו זיין די כוחות הטומאה, אדער איז דאס שוין פארפאלן?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תצא, ד' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער אייבערשטער האט רחמנות געהאט אויף אונזער דור און אראפ געשיקט דעם הייליגן רבינ'ס נשמה אויף די וועלט, וואס ער הייבט אויף אלע נשמות וואס זענען אראפגעפאלן אין די עבירה און דורך זיינע עצות ברענגט ער זיי אלע צוריק צום אייבערשטן.


נאר דער רבי האט די כח ארויס צו נעמען די וואס זענען אריין געפאלן אין די עבירה פון פגם הברית; ווייל די עבירה פון פגם הברית איז גאר א גרויסע עבירה. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (נדה יג:): "כָּל הַמוֹצִיא שִׁכְבַת זֶרַע לְבַטָּלָה חַיָיב מִיתָה", דער וואס זינדיגט אין פגם הברית, ער איז מוציא זרע לבטלה רחמנא לצלן - איז חייב מיתה. נאך זאגן חז"ל (שם) ווער עס זינדיגט אין פגם הברית, ער איז מוציא זרע לבטלה, "כְּאִילוּ שׁוֹפֵךְ דָמִים", איז אזוי ווי איינער איז עובר אויף רציחה און שפיכות דמים. אזוי אויך: "כְּאִילוּ עוֹבֵד עֲבוֹדַת כּוֹכָבִים", עס איז אזוי ווי ער דינט עבודה זרה רחמנא לצלן.


די עבירה פון פגם הברית איז זייער א גרויסע עבירה, עס איז ערגער פון אלע עבירות; אזוי ווערט גע'פסק'נט אין שלחן ערוך (אבן העזר סימן כג, סעיף א): "עָוֹן זֶּה חָמוּר מִכָּל עֲבֵירוֹת שֶׁבַּתּוֹרָה", די עבירה איז הארבער פון אלע עבירות אויף די וועלט, מען פארלירט אלעס דורך די עבירה, מען ווערט קראנק, אלט און שוואך. דער שאדן וואס דאס ברענגט אויפ'ן מענטש איז געפערליך, אזוי ווי עס ווערט געברענגט אין שלחן ערוך (אורח חיים, סימן רמ, סעיף יד): ווען מען איז פוגם בברית - "זִקְנָה קוֹפֶצֶת עָלָיו, וְכֹחוֹ תָּשַׁשׁ" - ווערט מען אפגעשוואכט, פארעלטערט און מען פארלירט די כוחות. אזוי אויך: "עֵינָיו כֵּהוֹת, וְרֵיחַ רַע נוֹדֵף מִפִּיו", די אויגן ווערט אפגעשוואכט און עס הייבט אן גיין א שלעכטע גערוך פון מויל; "וְשַׂעַר רֹאשׁוֹ וְגַבּוֹת עֵינָיו וְרִיסֵי עֵינָיו נוֹשְׁרִים וְכוּ'", די האר פון קאפ פאלט ארויס, "וְהַרְבֵּה כְּאֵבִים חוּץ מֵאֵלּוּ בָּאִים עָלָיו", און עס ברענגט אסאך ווייטאג אויפ'ן מענטש.


דאס איז אויסער דעם וואס מען פארלירט די פרנסה; דער זוהר הקדוש זאגט (פנחס, רמד:): "מַאן דִּמְזַלְזֵל בְּפִרוּרִין דְּנַהֲמָא, עֲנִיּוּתָא רָדִיף אֲבַּתְרֵיהּ", ווער עס איז ווארפט אראפ ברעקלעך פון ברויט וועט זיין אן ארעמאן, "כָּל שֶׁכֵּן מַאן דִּמְזַלְזֵל בְּפִירוּרִין דְּמוֹחָא", איז דאך זיכער אז דער וואס ווארפט ארויס די טראפלעך פון מח, מען איז מוציא זרע לבטלה רחמנא לצלן - פארלירט מען דאס מזל און מען ווערט אן ארעמאן.


דאס איז אויסער דעם וואס מען באקומט שונאים; מען באשאפט קליפות וואס זענען זיך נוקם אינעם מענטש, זיי מאכן שרעקליכע יסורים. דער רבי זאגט (ספר המידות, אות נאוף, סימן כו): "עַל יְדֵי הוֹצָאַת זֶרַע לְבַטָּלָה", ווען מען זינדיגט אין די עבירה פון פגם הברית, מען איז מוציא זרע לבטלה רחמנא לצלן, "בּוֹרֵא קְלִפּוֹת", טוט מען באשאפן קליפות, "הַמִּתְלַבְּשִׁים בִּבְנֵי אָדָם מִתְנַגְּדִים וְחוֹלְקִים עָלָיו", די קליפות גייען אריין אין מענטשן, זיי קריגן זיך מיט'ן מענטש, "וְעוֹשִׂין לוֹ יִסּוּרִין", און זענען אים מצער.


דאס איז אויסער וואס מען פארלירט אלע ליכטיגקייטן; עס ווערט טונקל, מען שפירט נישט דעם אייבערשטן. די אמונה קילט זיך אפ; מען דריידט זיך ארום מיט קשיות אויף די אמונה, מען גייט ארום מיט שלעכטע געדאנקען, ביז מען וויל מער נישט לעבן. מען ווערט א בייזער מענטש, מען ווערט בעצבות ומרה שחורה, מען פארלירט אלעס אין די וועלט. מען שפירט ביי זיך וואס דער זוהר הקדוש זאגט (וישב קפח ע"א; ויחי ריט.): "מַאן דְאוֹשִׁיד זַרְעָא בְּרֵיקַּנְיָא חַס וְשָׁלוֹם, אֵין מוֹעִיל תְּשׁוּבָה", ווער עס איז מוציא זרע לבטלה העלפט נישט קיין תשובה; מען שפירט זיך אויסגעשלאסן פון אלעס, מען גייט ארום מיואש.


נאכן הערן אזעלכע זאכן, איז דאך זייער געפערליך; ווי הייבט מען אן? וואס קען מען טון אז מען האט ליידער יא עובר געווען אויף די עבירה? וואס קען מען טון נישט צו באקומען די אלע שרעקליכע שטראפן? אויף דעם האט דער אייבערשטער רחמנות געהאט אויף אונז און אראפ געשיקט דעם הייליגן רבינ'ס נשמה אויף די וועלט, וואס ער הייבט אונז אויף פון די נידריגסטע פלעצער און מיט זיינע עצות ברענגט ער אונז צוריק צום אייבערשטן.


דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עא): "קיינער פארשטייט נישט פשט אין דעם זוהר, נאר איך, און איך זאג אז עס העלפט יא תשובה, אפילו איינער וואס האט אסאך געזינדיגט קען נאך יא תשובה טון און קען אלעס פאררעכטן"; אז מען וועט פרעגן: 'ווי קען זיין אזא זאך אז דער רבי זאגט עס העלפט יא תשובה נאכדעם וואס אלע ספרים זאגן אז עס העלפט נישט קיין תשובה?' דאס פרעגט רבי נתן (ליקוטי הלכות תפילין הלכה ד, אות ד): "ווי קען זיין אזא זאך אז דער זוהר הקדוש זאגט אז ווען א מענטש איז פוגם בברית העלפט נישט קיין תשובה, און דער רבי זאגט אז עס העלפט יא תשובה?" זאגט רבי נתן, "באמת העלפט תשובה אויף יעדע עבירה, עס איז נישט דא קיין עבירה וואס מען זאל נישט קענען תשובה טון דערויף, נאר וויבאלד די עבירה פון פגם הברית איז זייער א גרויסע עבירה, ווייל ווען א מענטש איז פוגם בברית רייסט ער זיך אפ פונעם אייבערשטן, דערפאר, ווען דער מענטש וויל תשובה טון שטעלט מען אים אונטער אזא שרעקליכע נסיון, דער נסיון איז אז מען זאגט אים ער איז שוין דערנאך, ער דארף הערן ווי מען זאגט אים 'דו קענסט שוין נישט תשובה טון'; אויב האט ער שכל און ער זאגט 'עס גייט מיר גארנישט אן, איך גיי נישט אוועק פונעם אייבערשטן אויף קיין שום פאל, צי מען דארף מיר יא צי מען דארף מיר נישט, איך פונעם אייבערשטן וועל זיך קיינמאל נישט אפטיילן, איך נעם זיך פאר מער נישט צו זינדיגן, נישט קיין חילוק צי איך וועל יא ווערן א צדיק צי נישט, נישט קיין חילוק צי איך וועל מיך דארפן מוטשען מיין גאנץ לעבן אדער נישט', אזא איינער וועט זוכה זיין תשובה צו טון. אבער דער וואס האט נישט קיין שכל און זאגט 'איך קען שוין נישט תשובה טון, איך בין דערנאך', בלייבט ער אינדרויסן השם ישמרינו".


דעריבער בעט איך דיר זייער, שטארק זיך ווייטער מיט שמירת עינים, היט אפ דיינע אויגן נישט צו קוקן עבירות און היט זיך פון טון עבירות - וועסטו אלעס פאררעכטן, בפרט אז דו וועסט אנהייבן לערנען די הייליגע תורה - וועסטו מבטל זיין אלע קליפות. נישטא נאך א זאך וואס זאל פארברענען די קליפות ווי די הייליגע תורה, ווען מען לערנט די הייליגע תורה ווערן די קליפות בטל ומבוטל כעפרא דארעא, זיי ווערן אויס, ווי די שטויב פון די ערד. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי ראש השנה פרק ד, הלכה ח): "כֵּיוָן שֶׁקִּבַּלְתֶּם עֲלֵיכֶם עוֹל תּוֹרָה - מַעֲלֶה אֲנִי עֲלֵיכֶם כְּאִילוּ לֹא חֲטָאתֶם מִיְמֵיכֶם", ווען א מענטש איז מקבל אויף זיך צו לערנען די הייליגע תורה רעכנט אים דער אייבערשטער אזוי ווי ער האט קיינמאל נישט געזינדיגט.


דאס ערשטע זאך זאלסטו אנהייבן לערנען משניות; דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן יט): "אֲפִילּוּ אוֹתָן הָאֲנָשִׁים הָרְחוֹקִים מִן הַקְּדֻשָּׁה מְאֹד, שֶׁנִּלְכְּדוּ בִּמְצוּדָה רָעָה, עַד שֶׁרְגִילִין בַּעֲבֵרוֹת חַס וְשָׁלוֹם רַחֲמָנָא לִצְלָן", אפילו א מענטש וואס איז זייער ווייט פון קדושה, ער טוט עבירות רחמנא לצלן און ער איז שוין אראפגעפאלן אין שאול תחתית, "אַף עַל פִּי כֵן, הַכֹּחַ שֶׁל הַתּוֹרָה גָּדוֹל כָּל כָּךְ עַד שֶׁיְּכוֹלָה לְהוֹצִיא אוֹתָם מִן הָעֲבֵרוֹת שֶׁרְגִילִין בָּהֶם חַס וְשָׁלוֹם, וְאִם יַעֲשׂוּ לָהֶם חֹק קָבוּעַ וְחִיּוּב חָזָק לִלְמֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם כָּךְ וְכָךְ, יִהְיֶה אֵיךְ שֶׁיִּהְיֶה, בְּוַדַּאי יִזְכּוּ לָצֵאת מִמְּצוּדָתָם הָרָעָה עַל יְדֵי הַתּוֹרָה, כִּי כֹּחַ הַתּוֹרָה גָּדוֹל מְאֹד", אויב וועט ער זיך מאכן א קביעות צו לערנען יעדן טאג "כך וכך", וועט ער סוף כל סוף ארויס גיין פון זיין בלאטע, ווייל די כח פון תורה איז אזוי גרויס אז עס נעמט ארויס דעם מענטש פון זיין שלעכטס.


מוהרא"ש זאגט אז די שיחה גייט ארויף אויף ח"י פרקים משניות; אפילו איינער וואס איז נעבעך אריין געפאלן אין שמוציגע מעשים, אויב וועט ער זיך מאכן א קביעות צו זאגן יעדן טאג ח"י פרקים משניות, וועט אים די תורה ארויס נעמען פון זיינע נישט גוטע מעשים.


נאכדעם זאלסטו זיך מאכן א שיעור אין גמרא; דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ריד): "תַּלְמוּד בְּגִימַטְרִיָּא אוֹתִיּוֹת שֶׁל שְׁמָהּ לִילִית, עַל כֵּן יֵשׁ כֹּחַ בְּלִמּוּד הַתַּלְמוּד לְהַכְנִיעַ אוֹתָהּ", תלמוד באטרעפט די זעלבע ווי די נאמען פון די קליפה וואס מאכט א מענטש זינדיגן אין פגם הברית, דערפאר אז מען לערנט גמרא איז מען מכניע די קליפה; אפילו דו פארשטייסט נישט אין אנהייב וואס דו לערנסט, ניטאמאל עברי מיט טייטש קענסטו, זאלסטו ווייטער לערנען, אזוי ווי דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "אפילו מען פארשטייט נישט דאס לערנען, זאל מען ווייטער לערנען, מען זאל זאגן די ווערטער ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין".


נאכדעם זאלסטו זיך מאכן א שיעור אין תיקוני זוהר; דער הייליגער אריז"ל האט געגעבן א תיקון פאר א בעל תשובה וואס האט געבעטן א תיקון פאר עבירות, ער זאל זאגן יעדן טאג אפאר בלאט פון ספר התיקונים; ווען מען זאגט די ווערטער פון תיקוני זוהר וואשט עס אפ דעם מענטש פון אלע פלעקן.


ועל כולם זאלסטו זיך שטענדיג מתודה זיין; יעדן טאג זאלסטו מאכן א צייט וואס דו וועסט דערציילן דעם אייבערשטן אלעס וואס דו האסט געטון, דאס וועט ארויסנעמען די עבירות פון דיינע ביינער. ווען א מענטש זינדיגט ווערן איינגעקריצט די עבירות אין זיינע ביינער, אזוי ווי עס שטייט (יחזקאל לב, כז): "וַתְּהִי עֲוֹנוֹתָם [חֲקוּקָה] עַל עַצְמֹתָם", און דאס גייט נישט ארויס נאר דורך דעם וואס מען איז זיך מתודה (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ד). זאג דעם אייבערשטן אלעס וואס דו האסט געטון, שעם זיך נישט צו דערציילן יעדע פרט און פרט און בעט אים: "רבונו של עולם זיי מיר מוחל, פארגעב מיר מיינע זינד, איך וויל זיין גוט; איך האב חרטה וואס איך האב געטון, איך זאג דיר צו אייבערשטער איך גיי עס מער נישט טון, האב רחמנות אויף מיר, העלף מיר איך זאל קענען זיין שטארק נישט צו טון מער קיין עבירות".


דאס זאלסטו טון יעדן טאג; א גאנצן טאג זאלסטו זיין פרייליך, נאר איין צייט אין טאג זאלסטו זיך מתודה זיין און צעברעכן דיין הארץ. וועסטו זוכה זיין אויסצומעקן אלעס וואס דו האסט געטון.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1077 - איך ווער זייער איבערגעשטרענגט פון לערנען אזויפיל, וואס קען איך טון?
רפואה, לימוד התורה, שמחה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


אסאך מאל ווען איך לערן א גאנצן טאג, האב איך מער נישט קיין כח, און דאס מאכט מיר אין א שלעכטע גוסטע.


וואס קען איך טון דערצו? זאל איך לערנען אביסל ווייניגער, אפילו אויב איך וועל נישט אנקומען צו אלע שיעורים? אדער זאל איך אנשטרענגען צו זיין פרייליך אפילו ווען קען זיך קוים רירן?


דאס איז מיר וויכטיג אויך פאר מיין שלום בית.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תצא, ד' אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


עס איז זייער וויכטיג דו זאלסט אריין קוקן וואס דער רבי זאגט אין שיחות הר"ן (סימן כז), אז א מענטש דארף זייער אכטונג געבן נישט צו נעמען אויף זיך צי סאך, ווייל אז מען נעמט אויף זיך צופיל קען מען נאכדעם אלעס אפלאזן.


נעם נישט אויף זיך צי סאך שיעורים ווייל נאכדעם וועסטו אלעס אפלאזן; א מענטש דארף זיך קענען, מען דארף וויסן ביז וויפיל מען קען לערנען. לערנען דארף פרייליך מאכן דעם מענטש, עס דארף זעטיגן דעם מענטש, אויב ווערט מען אין א שלעכטע גוסטע פון לערנען קען זיין אז עס איז צופיל.


זע צו עסן גוט און שלאפן גענוג און אויך אביסל לערנען און דאווענען; געב אכטונג אויף דיין געזונט נישט איבעררייסן דעם שטריק. דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "א קליינע לאך אינעם גוף איז א גרויסער לאך אין די נשמה"; ווייל ווען מען איז נישט געזונט, מען איז נישט פרייליך - קען מען נאכדעם אינגאנצן אראפפאלן. אזוי אויך זאגט דער רבי (ספר המידות, אות תשובה, סימן פד): "תִּקוּן הַגוּף קוֹדֶם תִּקוּן הַנֶפֶשׁ", א מענטש דארף אכטונג געבן קודם אז זיין גוף זאל זיין רואיג און נישט איבערגעשטרענגט, נאכדעם זאל ער אכטונג געבן אויף זיין נפש.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1076 - ווי אזוי קען איך מאכן מיין ווייב מער אינטערעסירט אין מיר?
שלום בית

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך האב געזען ווי א פרוי האט געפרעגט א שאלה ווי אזוי זי קען מאכן איר מאן מער אינטערעסירט אין איר, דאס האט מיר געברענגט צו פרעגן מיין פארקערטע שאלה, ווי אזוי קען איך מאכן מיין ווייב מער אינטערעסירט אין מיר?


מיין ווייב איז ב"ה זייער פיין און וואויל, ס'קוקט אבער נישט אויס אז זי איז צופיל אינטערעסירט אין מיר. וואס זאל איך טון אז איך בין נישט אזא געלונגענער מענטש אזוי ווי זי האט געוואלט? זי דארף מיר בעיקר איך זאל מאכן קידוש און הבדלה, און איך זאל פאררעכטן די זאכן וואס צעברעכן זיך אין הויז. וואס קען איך טון אז זי זאל יא זיין אינטערעסירט אין מיר?


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת שופטים, א' דראש חודש אלול, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


עס האט נישט צו טון צו מען איז געלונגען אדער נישט; א פרוי דארף איין זאך, א וואוילער מאן וואס רעדט שיין און פירט זיך מיט יראת שמים.


דעריבער בעט איך דיר זייער, פיר זיך מיט יראת שמים און זע צו לערנען אין שטוב; ווען די פרוי זעט איר מאן לערנט און דאווענט און פירט זיך מיט יראת שמים קוקט זי ארויף אויף אים, דער מאן ווערט חשוב אין אירע אויגן. אויך זאלסטו רעדן ווייך און שיין, וועט זי האבן א געפיל צו דיר.


אויך זאלסטו אכטונג געבן נישט נאך צו לויפן דיין ווייב צי סאך; אז מען לויפט נאך די ווייב, מען מוטשעט איר וכו' - דעמאלט הייבט זי אן זיך צו גרויסן אויפ'ן מאן. דער אייבערשטער האט געשטראפט חוה (בראשית ג, טז): "וְאֶל אִישֵׁךְ תְּשׁוּקָתֵךְ, וְהוּא יִמְשָׁל בָּךְ", דו וועסט גליסטן נאך דיין מאן און דיין מאן וועט געוועלטיגן אויף דיר וכו', זאגט מוהרא"ש די צוויי זאכן גייען געקניפט און געבינדן, אויב עס איז "וְאֶל אִישֵׁךְ תְּשׁוּקָתֵךְ", די פרוי לויפט נאך דעם מאן, דעמאלט איז "וְהוּא יִמְשָׁל בָּךְ", איז דער מאן דער וואס געוועלטיגט וכו' און די פרוי קוקט ארויף אויף אים זי שעצט אים, אבער ווען עס איז פארקערט, דער מאן לויפט נאך זיין ווייב ער מוטשעט איר וכו' - "וְאֶל אִשָׁה תְּשֻׁקָתְךָ", דעמאלט דריידט זיך אויס דער פסוק אויפ'ן מאן, עס ווערט "וְהִיא יִמְשָׁל בָּךְ", זי הייבט אן געוועלטיגן אויפ'ן מאן; ווי מער מען לויפט נאך די ווייב וכו' ווערט דער מאן זייער אראפגעקוקט אין די פרוי'ס אויגן.


עס איז שווער צו שרייבן מער בפרטיות אין דעם ענין מפני הצניעות, אבער דאס איז דער מציאות, ווי מער מען לויפט נאך די ווייב אלץ ווייניגער חשוב ווערט מען אין אירע אויגן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע עינינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1075 - דארף איך אויסזאגן ביי א שידוך אז איך האב פחדים?
שידוכים, מורה דרך, בחור, פחדים

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


איך בין א בחור אין די יארן פון די שידוכים, איך לייד פון פחדים, אבער איך האב ברוך ה' געטראפן א דאקטער וואס האט מיר געגעבן מעדעצין צו בארואיגן און מיט דעם בין איך ממש א נייער מענטש, אבער אן די מעדעצין איז מיין לעבן אויס.


מיין שאלה איז וואס צו טון וועגן שידוכים, מוז איך אויסזאגן אז איך נעם מעדעצין פאר פחדים, איך טראכט אז אויב וועל איך אויסזאגן וועט מיר קיינער נישט וועלן נעמען, ווידער אויב איך זאג נישט אויס איז עס אפשר גניבת דעת, ס'הייסט אז איך האב יענעם אריינגענארט.


איך האב געליינט אין א בריוו ווי דער ראש ישיבה שרייבט אז דאס איז בלויז ווי נעמען טיילענאל פאר קאפ וויי, און דאס מאכט מיר טראכטן אז לכאורה דארף מען דאך נישט אויסזאגן אז מ'נעמט טיילענאל, ממילא דארף מען אויך נישט אויסזאגן אז מ'נעמט מעדעצין. אדער אפשר איז עס נישט ממש גלייך?


איך האף דער ראש ישיבה שליט"א וועט מיר געבן אן עצה וואס צו טון.


יישר כח פאר אלעס

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שופטים, כ"ט מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך קען נישט ענטפערן ווען איך ווייס נישט דיין מצב פון דער נאנט; עס ווענדט זיך ווי שטארק די פחדים זענען און ווי שטארק עס קלאפט אויס.


פרעג דיין מורה דרך וואס קען דיר פערזענליך ער זאל דיר זאגן אויב דיין מצב איז גוט אדער דו דארפסט פארציילן וכו'. ווייל נישט אלץ דארף מען זאגן, אבער דאס איז קלאר אז אויב די פחדים זענען זייער שטארק וכו' - דארף מען יא זאגן, זאלסטו דאס פרעגן דיין מורה דרך וואס קען דיר פערזענליך.


דער עיקר זאלסטו זיך זייער שטארקן, עס זאל דיר בכלל נישט אנגיין אז דו דארפסט נעמען מעדעצין צו זיין רואיג. דאנק דעם אייבערשטן אז דו האסט געטראפן די ריכטיגע מעדעצין וואס ארבעט פאר דיר און מאכט דיר רואיג און פרייליך.


דאנק און לויב דעם אייבערשטן פאר דיין גוטע לעבן וועסטו שפירן אויף די וועלט די זיסע טעם וואס אלע צדיקים שפירן אין גן עדן. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ב): "ווען מען דאנקט דעם אייבערשטן שפירט מען א טעם פון גן עדן"; ווי מער א מענטש דאנקט דעם אייבערשטן איז דער מענטש נענטער צום אייבערשטן. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ויקרא רבה ט, ז): "לֶעָתִיד לָבוֹא כָּל הַקָּרְבָּנוֹת בְּטֵלִין, וְקָרְבַּן תּוֹדָה אֵינוֹ בָּטֵל; כָּל הַתְּפִלּוֹת בְּטֵלוֹת, הַהוֹדָאָה אֵינָהּ בְּטֵלָה", לעתיד לבוא וועלן אלע קרבנות בטל ווערן, חוץ קרבן תודה וועט איבערבלייבן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1074 - מעג מען האבן א סמארטפאון פאר די ארבעט?
שלום בית, תפילה והתבודדות, דרשות, סמארטפאון, תפלות אויף אידיש, בחירה

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


א גרויסן יישר כח פאר אלע שיעורים וואס זענען מחי' אונזער גאנצע שטוב, איך און מיין ווייב און די קינדער הערן אויס אלע שיעורים, און דאס איז אונזער וועג ווייזער אין לעבן.


איך האב א סמארטפאון פאר די ארבעט, און מיין ווייב טענה'ט אז איך מוז עס אויפגעבן, ווייל אפילו איך נוץ עס טאקע בלויז פאר פרנסה, און עס האט א גוטע פילטער, פון דעסט וועגן איז עס נישט גוט פאר די חינוך פון די קינדער, ווייל זיי ווייסן נישט אויב ס'האט א פילטער, און זיי וועלן גיין נאך ווייטער, און האבן סמארטפאון אן א פילטער, און נישט פאר פרנסה.


דער אמת איז אז איך נוץ עס טאקע באמת נאר פאר פרנסה, איך בין נאך קיינמאל נישט אריינגעגאנגען זען קיין שום סטאטוס, און ווען מ'זעט מיר אריינרעדן אינעם טעלעפאן [אזוי ווי דער ראש ישיבה שליט"א מאכט עס נאך ביי די שיעורים] איז עס נאר אז איך געב אנווייזונגען פאר מיין ארבייטער ווי אזוי צו טון וואס ער דארף טון, איך שיק נישט קיין שטותים. דארף איך אויפגעבן מיין טעלעפאן און אויפהערן צו ארבעטן?


פון די שיעורים ווער איך אביסל צעמישט, אמאל זאגט דער ראש ישיבה אז מ'קען האבן א פאון אבער מ'זאל נישט אריינברענגען אינדערהיים, אבער א צווייטע מאל זאגט דער ראש ישיבה, "פארוואס דארפסטו עס האבן? פאר ביזנעס?! אך און וויי פאר אזא ביזנעס!"; אמאל זאגט דער ראש ישיבה אז אויב מ'דארף עס פאר פרנסה איז אן אנדערע זאך, און ווידער מאכט דער ראש ישיבה חוזק פונעם סמארטפאון מיט די מעשה מיט די קו, אז ער שלעפט אריין דעם קו אין בית המדרש לצורך פרנסה.


למעשה האב איך אפגעמאכט מיט מיין ווייב אז מיר גייען פרעגן דעם ראש ישיבה שליט"א וואס צו טון, און מיר וועלן פאלגן וואס דער ראש ישיבה וועט זאגן.


א גרויסן יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שופטים, כ"ט מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער הייליגער רבי האט קיינמאל נישט געזאגט פאר א צווייטן וואס צו טון, דער רבי האט גערעדט אויף אן אופן עס זאל אלץ בלייבן די בחירה.


מען האט יענעם געווינקען ווי אזוי זיך צו פירן אבער נישט געזאגט קלאר; ווייל ווי קען מען זאגן פאר א צווייטן וואס צו טון? עס קען זיין אז מיט דעם וואס מען זאגט יענעם וואס צו טון, ווי אזוי זיך צו פירן - מיט דעם שניידט מען אים אפ פונעם אייבערשטן. צום ביישפיל, מען זאגט פאר'ן מענטש זיך צו פירן מיט אן עבודה וואס איז נישט שייך פאר אים, קען מען אים דורכדעם אינגאנצן מרחק זיין, דעריבער האט דער רבי שטענדיג געענטפערט אויף א וועג אז יענער זאל אליינס אויסקלויבן די גוטע וועג.


אזוי אויך, דער הייליגער צדיק רבי אברהם בן רבי נחמן מטולטשין זכותו יגן עלינו, ווען מען פלעגט אים פרעגן הנהגות, מען פלעגט אים פרעגן ווי אזוי זיך צו פירן פלעגט ער אלץ זאגן: "ווי קען מען זאגט יענעם ווי אזוי זיך צו פירן? איין זאך קען מען, יענעם מחזק זיין ער זאל בעטן דעם אייבערשטן; ווען מען איז מחזק א צווייטן ער זאל רעדן צום אייבערשטן וועט ער שוין אליינס וויסן ווי אזוי זיך צו פירן".


אז דו ווילסט באמת וויסן וואס צו טון מיט'ן טעלעפאן זאלסטו יעדן טאג וויינען צום אייבערשטן: "רבונו של עולם איך וויל זיין ערליך, איך וויל זיין הייליג; העלף מיר איך זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן, העלף מיר איך זאל בלייבן ערליך, איך מיט מיינע קינדער; העלף מיר איך זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן מיט'ן טעלעפאן", אזוי זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן טאג נאך טאג וועסטו וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.


מיט יעדע זאך זאלסטו אזוי טון; וואס דו ווייסט נישט און וואס דו מיינסט אז דו ווייסט זאלסטו זיך אויסשמועסן מיט'ן אייבערשטן, אים בעטן: "הורינו ה' דרכך אהלך באמיתך, ווייז מיר דעם וועג אייבערשטער, ווייז מיר ווי אזוי זיך צו פירן; איך ווייס גארנישט, איין מינוט וויל איך דאס - א צווייטע מינוט וויל איך יענץ, העלף מיר אייבערשטער איך זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן", דורכדעם וועסטו וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.


דאס וואס דו ווערסט צעמישט פון די שיעורים; איינמאל הערסטו מען זאל בכלל נישט האבן קיין טעלעפאן, א צווייטע מאל הערסטו 'אז דו האסט א טעלעפאן לייג א פילטער', א דריטע מאל הערסטו דער עיקר זאל מען נישט אהיים ברענגען וכו' וכו'; דאס איז ווייל מען דארף ארום דרייען מיט יעדן איינעם לויט זיין קאפ אז יענער זאל עס קענען נעמען, עס זאל ביי יענעם פועל'ן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#1073 - ווי אזוי זע איך זיך ארויס פון ביטערע עבירות?
קדושה, תשובה, עבירות

תוכן השאלה‎

לכבוד דער ראש ישיבה שליט"א,


א גרויסן יישר כח פאר אלעס וואס דער ראש ישיבה שליט"א האט מיר געהאלפן אין לעבן, איך בין שולדיג מיין גאנץ לעבן פאר'ן ראש ישיבה.


אלס בחור האב איך פלייסיג געלערנט אין ישיבה, געענדיגט אסאך מאל משניות, אסאך דפים גמרא, און נאך אסאך. ווען איך האב חתונה געהאט האב איך אנגעהויבן שווער צו ארבעטן, און איך האב מער נישט חשק צום לערנען ווי אמאל, און עס ווערט נאך שוואכער און שוואכער. כמעט וואס איך עפן נישט קיין משניות, נאר צוויי לימודים האלט איך שטארק, דאס איז די בלאט גמרא און מעביר סדרה זיין יעדן טאג. אין א גוטע טאג קען איך אויך זאגן תיקון הכללי, און צומאל אביסל תהלים און משניות.


ליידער האט דער יצר הרע זיך זייער געשטארקט אויף מיר לעצטנס, איך פרוביר צו לעבן מיט מיין ווייב, אבער עס העלפט מיר ליידער נישט, איך זינק אין די נ' שערי טומאה און נאך מיט א שמיץ אריבער, איך גיי צו אלע שלעכטע פלעצער, ס'האט זיך אנגעהויבן נאר מיט אביסל קלייניקייטן, און צוביסלעך איז עס געגאנגען ווייטער און ווייטער ביז צו דאס ערגסטע רחמנא ליצלן, און יעצט איז שוין ליידער נעשה לו כהיתר, עס קלאפט מיר שוין אפילו נישט דאס הארץ.


אבער אז מוהרא"ש האט געשריבן אין זיינע ספרים אז מ'קען תשובה טון אפילו אויף נשג"ז, מיינט דאס אז איך קען נאך האבן א תיקון, די פילע דרשות וואס איך האב געהערט שרייען מיר אין קאפ אז איך זאל שוין אויפהערן מיט די עבירות ווייל מיין סוף וועט זיין ביטער, איך זאל תשובה טון באצייטנס. די חז"ל'ן וואס איך האב געהערט אז א מענטש באהאלט זיך מיט עבירות אבער דער אייבערשטער וועט אים מפרסם זיין אויף די גאנצע וועלט, דאס האקן מיר אין קאפ און לאזן מיר נישט מנוחה.


איך האב א שיינע משפחה, וואס איז מיין טייערע ווייב שולדיג אז איר מאן קען זיך נישט באהערשן? כאטש וואס איך האב שוין געהערט אלע דרשות און עצות, וויל איך אבער אנגעהויבן פון יעצט א נייע לעבן, ווי אזוי מאכט מען אבער דאס?


איך בין שוין געווען אסאך מאל אין אומאן, און איך פאר אי"ה אויך דאס יאר אויף ראש השנה, און איך שעם זיך פון הייליגן רבי'ן צו ווייזן מיין פנים ווי אזוי דאס יאר איז מיר אריבער, אזוי שרייבנדיג די שורות ווער איך רויט פאר בושה.


איך בעט דעם ראש ישיבה מיט'ן גאנצן הארץ אז איך דארף א תיקון, איך דארף א תשובה, איך דארף א וועג ארויס פון מיינע ביטערע נארישע לעבן.


יישר כח

תשובה מאת הראש ישיבה שליט"א:‎

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שופטים, כ"ט מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וויי און ביטער איז דיר, וויי און ביטער איז פאר דיין נשמה; שעם זיך אז דו גייסט זינדיגן מיט פרעמדע פרויען, שעם זיך! נאכדעם וואס דער אייבערשטער האט דיר געגעבן א טייערע פרוי גייסטו זיך באהאלטן, טון עבירות מיט גוי'טעס?! שעם זיך, ווען דער אייבערשטער געבט דיר אלעס אין לעבן פארקויפסטו דיין לעבן פאר'ן שטן.


הענט און פיס ציטערן מיר פון ווען איך האב געליינט דיין בריוו; ווי קען א איד אזוי אראפפאלן? ווי קען מען אזוי פארלירן די שכל און אפלאזן א זיסע לעבן? ווי קען מען אפלאזן די מתנה, די ווייב וואס דער אייבערשטער האט געגעבן און גיין מיט עקלדיגע גרויליגע גוי'טעס טון עבירות?! וואס וועסטו ענטפערן ווען דו וועסט שטיין פאר'ן בית דין של מעלה און מען וועט אפיר נעמען אלע דיינע מעשים? וואס וועסטו ענטפערן פאר'ן אייבערשטן? וואו וועסטו זיך קענען פארשטעקן פאר בושה?!


טו תשובה, אז נישט וועט זיין זייער ביטער; מיין נישט אז מען קען זיך באהאלטן פונעם אייבערשטן. דער אייבערשטער זאגט (ירמיה כג, כד): "אִם יִסָּתֵר אִישׁ בַּמִּסְתָּרִים וַאֲנִי לֹא אֶרְאֶנּוּ, נְאֻם ה'", ווי קען זיך א מענטש באהאלטן פון מיר? "הֲלוֹא אֶת הַשָּׁמַיִם וְאֶת הָאָרֶץ אֲנִי מָלֵא נְאֻם ה'", דער אייבערשטער איז דאך איבעראל.


מיין נישט אז מען קען זיך באהאלטן טון עבירות און דאס וועט בלייבן א סוד. דער אייבערשטער זאגט (איוב כד, טו): "וְעֵין נֹאֵף שָׁמְרָה נֶשֶׁף לֵאמֹר לֹא תְשׁוּרֵנִי עָיִן", די בעלי עבירות זאגן 'מיר וועלן ווארטן עס זאל ווערן נאכט דעמאלט וועלן מיר טון עבירות; מיר וועלן גיין אין באהאלטענע פלעצער אז קיינער זאל אונז נישט זען'. זאגן חכמינו זכרונם לברכה (במדבר רבה ט, א): "הַנּוֹאֵף אוֹמֵר אֵין בְּרִיָה יוֹדַעַת בִּי, לְפִי שֶׁכָּל מַעֲשָׂיו אֵינָן אֶלָּא בַּחשֶׁךְ", א מענטש מיינט טאקע אז ער קען זיך באהאלטן פונעם אייבערשטן, "וְהַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מְפַרְסְמָן בָּעוֹלָם", דער אייבערשטער פארשעמט אים אויף דער גאנצע וועלט.


אז דו וועסט תשובה טון וועט דיר גוט זיין, דער אייבערשטער וועט דיר מוחל זיין, אבער אז דו וועסט ווייטער אנגיין מיט זנות וועסטו באקומען א שווערע קלאפ; דיין ווייב וועט דיר אפלאזן, דיינע קינדער וועלן נישט קוקן אויף דיר, דו וועסט זיין פארשעמט אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.