בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת לך לך, ד' מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד יוסף נרו יאיר

איך האב דערהאלטן דיין בריוו.

וויסן זאלסטו אז אמונה און בטחון קומט נישט אריין ווען מען זעט אז מען איז נישט מצליח וכו', נאר א מענטש דארף לעבן מיט אמונה ובטחון סיי ווען עס גייט אים גוט און סיי ווען עס גייט אים פארקערט ווי ער וויל.

א מענטש דארף גוט אריין נעמען אין זיך אז די גאנצע וועלט איז איין שטיק אייבערשטער און איך שטיי אינדערמיט; ווי מער א מענטש נעמט אריין אין זיך אז אלעס איז דער אייבערשטער, און דער אייבערשטער איז ממלא כל עלמין און מסובב כל עלמין, עס איז נישט דא קיין מציאות אויסערן אייבערשטן, און אין יעדע איינציגסטע תנועה איז דארט באהאלטן דער אלופו של עולם, דאס איז די גרעסטע הנאה און געשמאק וואס מען קען האבן אויף דער וועלט. מען שפירט שוין אויף די וועלט די הנאה וואס מען גייט זוכה זיין צו שפירן אין 'גן עדן'.

דערפאר זאלסטו זיך מחזק זיין אין אמונה, און גלייבן אז קיינער קען דיר נישט געבן קיין פרנסה און קיינער קען דיר נישט צו נעמען דיין פרנסה, ווייל נאר דער אייבערשטער איז דער וואס געבט פרנסה. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא לח.): "בְּשִׁמְך יִקְרָאוּך וּבמְקוֹמְך יּוֹשִׁיבוּך, וּמִשֶּׁלְּך יִתְּנוּ לְך, אֵין אָדָם נוֹגֵעַ בַּמּוּכָן לַחֲבֵירוֹ, וְאֵין מַלְכוּת נוֹגַעַת בַּחֲבֶרְתָּהּ, אֲפִילוּ כִּמְלֹא נִימָא", קיינער קען גארנישט צונעמען פון א צווייטן; איי וועסטו פרעגן: 'פארוואס דארף מען גיין ארבעטן? אויב אלעס איז דער אייבערשטער, וועל איך בלייבן זיצן אין שטוב, וואס האב איך צו ארבעטן?' אויף דעם זאגן שוין חכמינו זכרונם לברכה (ספרי דברים, פרק טו, פיסקא קנח) אויפן פסוק (מלשון הכתוב דברים טו, יח): "וּבֵרַכְתִּיך בְּכָל אֲשֶׁר תַּעֲשֶׂה, יָכוֹל יְהִי יוֹשֵׁב וּבָטֵל? תַּלְמוּד לוֹמַר בְּכָל אֲשֶׁר תַּעֲשֶׂה", מען דארף ארבעטן, און דער אייבערשטער שיקט אריין די ברכה מען זאל פארדינען פרנסה.

מוהרא"ש זכרונו לברכה האט דערציילט, א איד איז געקומען צום הייליגן חפץ חיים זכותו יגן עלינו, און ער האט אויסגעבראכן אין א געוויין: "רבי, מיין פרנסה געבער איז געשטארבן"; דער איד האט געהאט א קו, און ער פלעגט מעלקן מילך פונעם קו און פארקויפן די מילך, און פון דעם האט ער געהאט פרנסה, צופרי איז ער אריין אין שטאל און געטראפן זיין קו טויט, און ער איז געקומען צום חפץ חיים דערציילן איבער זיין צרה, דער חפץ חיים האט אים געוואלט בארואיגן, אבער דער איד וויינט און שרייט אז ער גייט שוין שטארבן פאר הונגער ווייל ער האט מער נישט קיין פרנסה, זאגט אים דער הייליגער חפץ חיים: "דיין פרנסה געבער איז דער אייבערשטער, און ער וועט דיר ווייטער געבן פרנסה; חס ושלום צו טראכטן אז דיין פרנסה איז געקומען פון א קו, נאר די וועג ווי אזוי דו האסט געהאט פרנסה איז געווען דורך די קו, און יעצט וועט קומען דיין פרנסה דורך אן אנדערע וועג".

די מעשה דארף מען גוט אריינעמען אין זיך, אז מיר זאלן זיך נישט איינרעדן פאר איין מינוט אז די פרנסה קומט פון די ארבעט, און אויב מען וועט פארלירען די ארבעט וועט מען אויסגיין פאר הונגער וכו', אדער אנדערע מחשבות וואס קומען אריין אינעם מענטש: 'וואס וועט זיין?' 'ווי אזוי וועל איך האבן געלט?' נאר א מענטש דארף זיך פארלאזן אויפן אייבערשטן, אז דער אייבערשטער האט זיך שוין זיינע וועגן ווי אזוי ער העלפט דעם מענטש. אזוי ווי חכמינו זכרונו לברכה זאגן (תענית ב.): "מַפְתֵּחַ שֶׁל פַּרְנָסָה הִיא בְּיַד הַקָדוֹשׁ בָּרוּך הוּא.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת לך לך, ב' מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד עקיבא יוסף נרו יאיר

איך האב דערהאלטן דיין בריוו.

איך וועל פרובירן צו ענטפערן על ראשון ראשון ועל אחרון אחרון.

דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן נב): "צְרִיכִים לְבַקֵּשׁ קוֹדֶם עַל מִדָה אַחַת, וּכְּשֶׁשׁוֹבְרִים אֶת הַמִּדָּה הַזּוֹ, אָז צְרִיכִים לְהִתְפַּלֵּל עַל מִדָה שְׁנִיָּה, וְכֵן לְבַקֵּשׁ בְּכָל פַּעַם עַל מִדָה אַחֶרֶת עַד שֶׁיְבַטֵל מִמֶּנּוּ אֶת כָּל הַמִּדּוֹת וְהַתַּאֲווֹת רָעוֹת", א מענטש זאל קודם נעמען איין מדה און בעטן דעם אייבערשטן אויף דעם, און ווען ער האט שוין צעבראכן די שלעכטע מדה זאל ער נעמען נאך א מדה און בעטן דעם אייבערשטן אויף דעם, ביז ער וועט זוכה זיין צו צעברעכן אלע זיינע שלעכטע מידות.

שטעלט זיך די קשיא: ביי וועלכע מדה הייבט מען אן, אויף וועלכע מדה זאל מען בעטן ערשט? מוהרא"ש פלעגט שטענדיג זאגן אז די ערשטע זאל מען בעטן אויף "שמחה", ווייל איינמאל מען איז פרייליך, פאלט שוין אוועק אלע מידות רעות און שלעכטע תאוות, און אז מען איז פרייליך, האט מען נישט אזויפיל פראבלעמען. דאס מיינט נישט צו זאגן אז א מענטש דארף נישט בעטן אויף שלום בית, אויף קינדער, און אויף פרנסה וכו' וכו', פארקערט, דער עיקר  שלימות פון התבודדות איז ווען דער מענטש רעדט זיך אויס זיין הארץ צום אייבערשטן אזוי ווי ער רעדט צו א גוטע חבר; אודאי דארף מען בעטן אויף גוטע קינדער, טייכן טרערן דארף מען פארגיסן צום אייבערשטן אז די קינדער זאלן זיין ערליכע אידן.

נאר ווען א מענטש וויל אויסארבעטן זיינע שלעכטע מידות, און ער בעט דעם אייבערשטן ער זאל האבן גוטע מידות, אויב הייבט מען אן מיט שמחה, פאלן אוועק אלע שלעכטס, ווייל ווען א מענטש איז טרויעריג און דעפרעסט, דעמאלט פאלט ער אריין אין כעס און אין שלעכטע מעשים, אזוי אויך ער פאלט אין קדושה, ווייל אלע פראבלעמען הייבן זיך אן ווען מען איז נישט פרייליך. דערפאר דארף א מענטש פרובירן מיט אלע זיינע כוחות צו זיין שטענדיג פרייליך, און שטענדיג בעטן דעם אייבערשטן ער זאל זיין פרייליך.

דאס וואס דו פרעגסט פארוואס מען איז באשאפן געווארן וכו'; עס איז נישט כדאי אריין צו גיין אין די אלע חקירות וכו', ווייל דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן יב): "כְּשֶׁאָדָם הוֹלֵך אַחַר שִׂכְלוֹ וְחָכְמָתוֹ, יוּכַל לִפֹּל בְּטָעוּתִים וּמִכְשׁוֹלוֹת רַבִּים, וְלָבוֹא לִידֵי רָעוֹת גְּדוֹלוֹת, חַס וְשָׁלוֹם", ווען א מענטש גייט נאך זיין שכל און זיין חכמה, קען ער צוקומען צו מאכן גרויסע טעותים און צו גרויסע פראבלעמען, "וְיֵשׁ שֶׁקִּלְקְלוּ הַרְבֵּה, כְּגוֹן הָרְשָׁעִים הַגְּדוֹלִים מְאֹד הַמְפֻרְסָמִים, שֶׁהִטְעוּ אֶת הָעוֹלָם וְהַכֹּל הָיָה עַל יְדֵי חָכְמָתָם וְשִׂכְלָם", עס זענען געווען גרויסע רשעים וואס האבן פארדרייט דער וועלט, און אלעס האט זיך אנגעהויבן ווייל זיי זענען נאך געגאנגען נאך זייערע חכמות; דער רבי זאגט דארט ווייטער: "וְעִקָּר הַיַּהֲדוּת הוּא, רַק לֵילֵך בִּתְמִימוּת וּבִפְשִׁיטוּת, בְּלִי שׁוּם חָכְמוֹת, וּלְהִסְתַּכֵּל בְּכָל דָּבָר שֶׁעוֹשֶׂה שֶׁיִּהְיֶה שָׁם הַשֵּׁם יִתְבָּרַך", דער עיקר פון אידישקייט איז, מען זאל פאלגן די הייליגע תורה בתמימות ובפשיטות, און פאר מען טוט א זאך זאל מען קוקן צי דאס איז דער רצון פונעם אייבערשטן.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עירובין יג:): "נוֹחַ לוֹ לָאָדָם שֶׁלֹא נִבְרָא יוֹתֵר מִשֶׁנִּבְרָא, וְעַכְשָׁיו שֶׁנִּבְרָא יְפַשְׁפֵּשׁ בְּמַעֲשָׂיו", עס איז בעסער פארן מענטש ער זאל ווען נישט באשאפן ווערן, אבער יעצט אז מיר זענען שוין באשאפן געווארן זאל מען זען אריינצוכאפן ווי מער מצוות ומעשים טובים; דערפאר, אז דער אייבערשטער האט אונז באשאפן, דארפן מיר אים דאנקען און לויבן אן קיין חכמות וכו'.

ר' נתן האט געזאגט: ווען דער אייבערשטער זעט ווי א מענטש דאנקט און לויבט אים, זאגט דער אייבערשטער פאר די מלאכים: "קוקט אן דעם איד, ער האט גארנישט און ער דאנקט מיך, איך וועל אים ווייזן וואס גוטס מיינט", און פארקערט אויך, ווען דער אייבערשטער הערט ווי איינער הערט זיך נישט אויף אפצורעדן, זאגט ער: "איך וועל אים ווייזן וואס שלעכטס מיינט".

דאס וואס דו פרעגסט ווי אזוי קען מען לעבן מיטן אייבערשטן צוזאמען מיט עולם הזה וכו', אמער עס שטייט דאך אין שלחן ערוך (אורח חיים, סימן רלא) אז מען טאר נישט הנאה האבן פון עסן און שלאפן, און פון אנדערע הנאות; דיין קשיא איז דער תירוץ, קוק אריין דארט אין שולחן ערוך (שם) ווי דער מחבר רעכענט אויס אלעס וואס דער מענטש טוט - עסן, שלאפן, וכו' וכו', אז מען זאל אלעס טון מיטן אייבערשטן, אזוי ווי עס שטייט (משלי ג, ו): "בְּכָל דְּרָכֶיך דָעֵהוּ". דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן נא): "ווי איז שייך תאוות, עסן דארף מען אז מען זאל קענען לעבן, שלאפן דארף מען כדי מען זאל קענען האבן כח צו דינען דעם אייבערשטן, און חתונה האבן דארף מען ווייל דער אייבערשטער האט אזוי געהייסן, ממילא ווי איז שייך תאוות?

דער רבי האט געזאגט, ווען ער זאל וויסן אין זיין יונגע יארן צו וואס מען קען צו קומען דורך התבודדות, וואלט ער זיך נישט מסגף געווען אין די אינגע יארן; דער עיקר דארף א מענטש אויסניצן זיינע טעג און יארן מיט לימוד התורה און תפילה.

דער רבי האט אונז געגעבן א גרינגע דרך הלימוד, א וועג ווי אזוי יעדער איד קען זוכה זיין צו לערנען די הייליגער תורה. אפילו איינער וואס האט נישט קיין מח, און ער פארשטייט נישט קיין לערנען - קען אויך זוכה זיין צו ענדיגן כל התורה כולה אויב פאלגט ער דעם רבי'ן און הייבט אן לערנען כסדרן, אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט, אזוי ווי דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו): "הָעִקָּר הִיא הָאֲמִירָה, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר וּמִמֵּילָא יָבִין", דער עיקר זאל מען זען צו זאגן די ווערטער פון די תורה, אפילו מען פארשטייט נישט, און ביים סוף וועט מען פארשטיין. דערפאר בעט איך דיר זייער, זיי קלוג און זע צו לערנען יעדן טאג אביסל חומש, משניות, גמרא און הלכה, נאר דאס וועט איבער בלייבן פון אונז, און נאר דאס מאכט פרייליך א מענטש, פון אלע חקירות און חכמות האט דער מענטש גארנישט.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת לך לך, ב' מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד משה נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך פארשטיי נישט וואס גייט פאר מיט דיר; דער דאקטער זאגט דיר קלאר אין פנים אז אויב דו גייסט נישט אכטונג געבן וואס דו עסט, גייסטו ליידן אויף צוקער השם ישמרינו, קומסטו מיר בעטן חיזוק? וואס איז דא א גרעסערע חיזוק פון דאס וואס דער דאקטער האט דיר געזאגט, אז דו דארפסט אכטונג געבן וואס דו עסט? א מענטש וואס הערט פונעם דאקטער אז אויב גייט ער נישט אכטונג געבן וואס ער עסט, ווערט ער ביז א חודש צוויי נעבעך געכאפט מיט די מחלה פון צוקער, וואס דאס ברענגט נאכדעם שרעקליכע זאכן; מען הייבט אן שניידן פונעם מענטש השם ישמרינו, אזא מענטש דארף נאך חיזוק?

איך מוז דיר זאגן, באמת איך פארשטיי דיר נישט; וואו קומט יעצט אריין שרייבן א קונטרס פאר מענטשן? איך מיין דו זאלסט איבער ליינען די שאלה וואס דו שרייבסט, ווי שיין דו ברענגסט ארויס די סכנה פון נישט אכטונג געבן וואס מען עסט, און דאס וועט דיר מחזק זיין.

איך האב גערעדט מיט דיר, איך האב דיר געזאגט אז דו דארפסט מאכן איבונגען יעדן טאג, ענטפערסטו מיר אז דו האסט נישט קיין צייט; איך וויל דיר פרעגן צי דו ביסט ביים דעת, דער דאקטער ווארענט דיר, ממש אזוי ווי חכמינו זכרונו לברכה זאגן (תורת כהנים, מובא ברש"י ויקרא טז, א): "מָשָׁל לַחוֹלֶה שֶׁנִּכְנַס אֶצְלוֹ רוֹפֵא, אָמַר לוֹ: 'אַל תֹּאכַל צוֹנֵן וְאַל תִּשְׁכָּב בְּטַחַב'; בָּא אַחַר וְאָמַר לוֹ: 'אַל תֹּאכַל צוֹנֵן וְאַל תִּשְׁכַּב בְּטַחַב, שֶׁלֹּא תָּמוּת כְּדֶרֶך שֶׁמֵּת פְּלוֹנִי' - זֶּה זֵרְזוֹ יוֹתֵר מִן הָרִאשׁוֹן", א משל צו א חולה וואס דער דאקטער זאגט אים: געב אכטונג נישט צו שלאפן אין א קאלטע פלאץ, און עס נישט קיין קאלטע עסן; נאכדעם איז דא א צווייטער דאקטער וואס זאגט אים: געב אכטונג נישט צו שלאפן אין א קאלטע פלאץ, און עס נישט קיין קאלטע עסן, 'זאלסט נישט שטארבן אזוי ווי דער און יענער', דער צווייטער דאקטער האט אים שוין מער געווארענט ווי דער ערשטער; דאס זעלבע זאג איך דיר: דו זאגסט אליין מיט דיין מויל אז דו גייסט נאך אביסל האבן לא עלינו צוקער, דער דאקטער הייסט דיר דו זאלסט גיין יעדן טאג מאכן איבונגען פאר דיין געזונט, ענטפערסטו אז האסט נישט קיין צייט?

זיי מיר מוחל אז איך שרייב דיר אזוי אין פנים אריין; א נארמאלע מענטש כאפט א שרעק ווען ער הערט אז ער האט צוקער אין די בלוט. א מענטש דארף זיין בעל הבית אויף זיך, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בראשית רבה לד, י): "הַצַּדִּיקִים - לִבָּם בִּרְשׁוּתָם", זייער הארץ איז אונטער זייער רשות, דאס מיינט אז ער קען זיך זאגן – ניין.

איך בעט דיר זייער טייערע ליבער משה נרו יאיר, פאלג דעם דאקטער, און קוק נישט אויף געלט; אמת, ווען מען עסט געזונטע עסן קאסט דאס אסאך מער ווי נישט געזונטע עסן, אבער וואס טוט מען נישט פארן לעבן, וואס האט מען פון געלט אז מען איז חס ושלום נישט געזונט?

קוק נישט אויף קיין צייט, ווייל דיין געזונט קומט פאר אלעס, און בעט דעם אייבערשטן אז דו זאלסט זיין געזונט. דער אייבערשטער איז דער אב הרחמן, און דער רופא נאמן; ווען א מענטש קומט צום אייבערשטן און בעט אים יעדע זאך, וועט אים דער אייבערשטער העלפן.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט האבן א רפואה שלימה, און האבן שכל צו וויסן אז דאס לעבן איז נישט קיין שפיל.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת נח, כ"ט תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד יוסף נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ז): "וְהָעִקָּר לְהִסְתַּכֵּל עַל עַצְמוֹ", א מענטש דארף קוקן אויף זיך אליין. מען זעט בגשמיות אז א מענטש טוט נאר וואס עס איז גוט פאר אים, און ער קוקט נישט אויף א צווייטן; ער מאכט זיך א חשבון: 'וואו קען איך פארדינען געלט, וואו קען איך איינקויפן פאר ביליג וכו' וכו'', און ער מאכט זיך באקוועם וכו'; אבער ווען עס קומט צו רוחניות ווערט מען פלוצלינג שוואך, מען הייבט אן טראכטן: 'וואס וועט מיין חבר זאגן, וואס וועט מיין ברודער זאגן וכו' וכו''. א מענטש וואס איז קלוג קוקט אויף זיך; ער מאכט זיך א חשבון: 'וואו פארדין איך? איך דארף א רבי וואס מאכט מיר לערנען און דאווענען, איך דארף א רבי וואס ווען איך פאל אריין אין א שלעכטע מצב קען ער מיר ארויס נעמען פון מיין קטנות, און ער קען מיר פרייליך מאכן איך זאל זיך צוריק קערן צום אייבערשטן'.

ווען א מענטש גייט צו א רבי, דארף ער קוקן אויב ווען ער גייט אהיים פון דעם רבי'ן נעמט ער פאר זיך עצות צום לעבן; אויב דער רבי געבט אים גארנישט אין דער האנט, איז נישט משנה וויפיל מענטשן דער רבי האט, וויפיל חסידים זענען געווען ביים טיש, מעג ער האבן בערג מיט מענטשן - איז דער רבי נישט זיין רבי, דאס מיינט נישט צו זאגן אז דער רבי איז נישט גרויס וכו'.

דער הייליגער רבי פארציילט אין די מעשה פון די זיבן בעטלערס (סיפורי מעשיות מעשה יג): איינער האט זיך בארימט אז ער האט די בחינה פון 'מיעוט המחזיק את המרובה' ווייל ער האט זייער אסאך מענטשן, אלפים ורבבות מענטשן - אלעס ליגט אים אויף זיין קאפ, קומט אויס אז ער האט די בחינה פון 'מיעוט המחזיק את המרובה', ווייל זיין קליינע מח נעמט אריין טויזענטער מענטשן וכו', זאגט דער רבי אז מען האט געלאכט פון אים, מען האט אים געזאגט: "דו ביסט נישט, און דיינע לייט זענען נישט"; מוהרא"ש איז דאס מסביר (בספר נהרי אפרסמיון מעשה יג) אז אויב א רבי לייגט נישט אריין אין זיינע חסידים זיי זאלן לערנען און דאווענען - מעג ער האבן טויזענטער מענטשן - איז אלעס נארישקייטן, "דו ביסט נישט, און דיינע לייט זענען נישט", עס האט א פנים ווי איינער האט זיך בארימט אז דער גאנצער בארג מיסט קומט פון אים, און ער האט די בחינה פון מיעוט המחזיק את המרובה, ווייל פון איין מענטש קומט ארויס אזוי סאך מיסט וכו', עיין שם.

וואס איז דער גרויסקייט פון א צדיק? אז עס גייט אים אין לעבן אז נאך א איד זאל וויסן פונעם אייבערשטן, נאך א איד זאל מקיים זיין די מצוות פון די הייליגע תורה. עס גייט אים אין לעבן אז בחורים זאלן חתונה האבן כדי זיי זאלן נישט נכשל ווערן אין הארבע עבירות.

דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן ו): "הַיֵּצֶר הָרָע דּוֹמֶה כְּמוֹ מִי שֶׁהוֹלֵך וְרָץ בֵּין בְּנֵי־אָדָם, וְיָדוֹ סְגוּרָה, וְאֵין אָדָם יוֹדֵעַ מַה בְּתוֹכָהּ. וְהוּא מְרַמֶּה בְּנֵי אָדָם וְשׁוֹאֵל לְכָל אֶחָד: "מָה אֲנִי אוֹחֵז?" וּלְכָל אֶחָד נִדְמֶה כְּאִלּוּ הוּא אוֹחֵז מַה שֶּׁהוּא מִתְאַוֶּה. וְעַל־כֵּן הַכֹּל רָצִים אַחֲרָיו, כִּי כָּל אֶחָד סוֹבֵר שֶׁיֵּשׁ בְּיָדוֹ מַה שֶּׁהוּא חָפֵץ. וְאַחַר־כָּך הוּא פּוֹתֵחַ אֶת יָדוֹ וְאֵין בָּה כְּלוּם.

כְּמוֹ כֵן מַמָּשׁ הַיֵּצֶר הָרָע, שֶׁהוּא מְרַמֶּה כָּל הָעוֹלָם, וְהַכֹּל רָצִים אַחֲרָיו וּמְרַמֶּה לְכָל אֶחָד וְאֶחָד, עַד שֶׁנִּדְמֶה לְכָל אֶחָד וְאֶחָד כְּאִלּוּ יֵשׁ בְּיָדוֹ מַה שֶּׁהוּא חָפֵץ, כָּל אֶחָד כְּפִי שְׁטוּתוֹ וְתַאֲוָתוֹ. וְאַחַר־כָּך בַּסּוֹף הוּא פּוֹתֵחַ אֶת יָדוֹ וְאֵין בָּהּ כְּלוּם, כִּי אֵין מִי שֶׁיְּמַלֵּא תַּאֲוָתוֹ אֶצְלוֹ. דער יצר הרע איז צוגעגליכן צו איינער וואס לויפט ארום מיט א פארמאכטע האנט, ער לויפט צווישן מענטשן, קיינער ווייסט נישט וואס ער האט אין דער האנט, און יעדער איינער מיינט אז ער האט עפעס וואס עס איז אינטערעסאנט פאר אים, און אלע לויפן אים נאך; צום סוף עפענט ער אויף זיין האנט, און מען זעט אז ער האט גארנישט אין זיין האנט. אזוי פאפט ער אויס יעדן איינעם, מען לויפט אים נאך א גאנץ לעבן ביז ווען מען גייט אוועק פון דער וועלט קוקט מען זיך אן, און מען זעט אז מען האט ליידיגע הענט.

מוהרא"ש זכרונו לברכה זאגט אז דער שיחה גייט בעיקר ארויף אויף פאלשע מנהיגים; מענטשן לויפן נאך רבי'ס וכדומה, זייער גאנץ לעבן, און ביים סוף עפענט מען אויף די האנט און מען איז נאקעט, מען דערזעט זיך מיט ליידיגע הענט.

א מענטש דארף שטענדיג קוקן צי ער האט עפעס אין זיינע הענט, צי מען נארט אים נישט אפ; עס איז דא א שפריך ווארט: "מַה שֶׁבְּיַד בָּטוּחַ", וואס מען האט אין דער האנט דאס איז זיכער; וואס דו זאגסט מיר צו איז איין זאך, און וואס איך וועל למעשה האבן איז שוין עפעס אנדערש.

דערפאר, וואויל איז פאר א מענטש וואס לאזט זיך נישט נארן, ער כאפט אריין יעדן טאג אביסל חומש רש"י מיטן תרגום - זונטאג ביז שני, מאנטאג ביז שלישי, און אזוי ווייטער, אזוי ווען עס קומט סוף וואך האט ער געענדיגט די סדרה, און ער איז זוכה צו מקיים זיין וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ח.): "אָמַר רַב הוּנָא בַּר יְהוּדָה אָמַר רֶבִּי אַמִּי, לְעוֹלָם יַשְׁלִים אָדָם פַּרְשִׁיוֹתָיו עִם הַצִּבּוּר שְׁנַיִם מִקְרָא וְאֶחָד תַּרְגוּם, שֶׁכָּל הַמַשְׁלִים פַּרְשִׁיוֹתָיו עִם הַצִּבּוּר, מַאֲרִיכִים לוֹ יָמָיו וּשְׁנוֹתָיו", דאס איז א סגולה פאר אריכות ימים, און דאס ראטעוועט א מענטש פון אלעם שלעכטס.

דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן נא): "אֶת זֶה תְּקַבְּלוּ מִמֶּנִּי, שֶׁלֹא יַטְעֶה אֶתְכֶם הָעוֹלָם, כִּי הָעוֹלָם מַטְעֶה מְאֹד", דאס זאלט איר מקבל זיין פון מיר: די וועלט נארט אייך, לאזט אייך נישט נארן; א מענטש דארף זייער אכטונג געבן מען זאל אים נישט אפנארן מיט סגולות וכו' וכו'. מענטשן ווערן זייער פארגאפט פאר איינעם וואס מאכט פאקסן און מאכט זיך משוגע, אבער מען כאפט נישט אז עס גייט אריבער א יאר נאך א יאר, און מען גייט צוריק צום אייבערשטן אויבן אין הימל נאקעט, אן קיין חומש, אן קיין משניות און אן קיין גמרא וכו'.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא קמא צז:): "מַטְבֵּעַ שֶׁל אַבְרָהָם אָבִינוּ - זָקֵן וּזְקֵנָה מִצַּד אֶחָד, וּבָחוּר וּבְתוּלָה מִצַּד אַחֵר", זאגט מוהרא"ש אויף דעם א מורא'דיגע זאך, אברהם אבינו האט געלעבט מיט דעם מחשבה אז: 'אט איז מען א בחור, און אט איז מען שוין א אלטער איד'; 'אט איז מען א מיידל, און אט איז מען אן אלטע אידענע', דאס איז פשט אין דעם מאמר חז"ל, אז ער האט געלעבט זיין גאנצע לעבן אז אט אט גייט מען שוין ווערן אן אלטער איד, מען דארף זיך אנגרייטן תורה ומצוות ומעשים טובים. אזוי האט מוהרא"ש אפגעלערנט דעם מאמר חז"ל, ווייל ביי מוהרא"ש איז יעדע מאמר חז"ל געווען א לעבעדיגע חז"ל - לעובדא ולמעשה.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (זוהר חדש, פרשת נח) אז ווען נח איז ארויס געקומען פון די תיבה און געזען ווי די גאנצע וועלט איז חרוב, האט ער אנגעפאנגען זייער צו וויינען, האט אים דער אייבערשטער געזאגט: "רַיְּעָא שַׁטְיָא, דו נארישער פאסטוך, יעצט וויינסטו? ווען איך האב דיר געזאגט עֲשֵׂה לְּך תֵּיבַת עֲצֵי גּוֹמֶר, דעמאלט וואלסטו געדארפט וויינען צו מיר, און מתפלל זיין אז עס זאל נישט קומען קיין מבול; וואס האסטו געטון, האסט געמאכט א תיבה און זיך געראטעוועט - דו מיט דיין משפחה, יעצט וויינסטו אז די וועלט איז חרוב?!" דער זוהר הקדוש רעכנט דארט אויס אלע צדיקים וואס האבן גע'טענה'ט מיטן אייבערשטן און מתפלל געווען פאר זייער דור ווען דער אייבערשטער האט זיי געזאגט אז ער גייט ברענגען א שטראף אויף די מענטשן, עיין שם.

זעט מען אז עס איז צוויי סארט צדיקים, נח איז געווען א צדיק, אזוי ווי דער תורה זאגט (בראשית ו, ט): "נֹחַ אִישׁ צַדִּיק תָּמִים הָיָה בְּדֹרֹתָיו", אבער א צדיק פאר זיך, נאכדעם איז דא א צדיק וואס ער ברענגט אריין דעם אייבערשטן אין די וועלט.

וואויל איז דעם מענטש וואס קוקט אויף זיך, ער לעבט מיטן אייבערשטן, און ניצט אויס די צייט מיט תורה תפילה; ער ווייסט אז נאך אביסל וועט ער גארנישט האבן פון אלע חברים, ווייל ווען מען לייגט אריין א מענטש אין קבר איז מען דארט איינער אליינס, דארט נעמט מען מיט נאר די דפים גמרא וואס מען האט זוכה געווען צו לערנען יעדן טאג, דארט נעמט מען מיט די פרקים משניות וואס מען האט ארויס געכאפט יעדן טאג, און די התבודדות - אלע ווערטער וואס מען האט זוכה געווען צו רעדן צום אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום ד' פרשת נח, כ"ח תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד נחמן נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

שבת פרשת יתרו שנת תשע"ב לפרט קטן בין איך געווען אין יבניאל, און איך האב געהאט די זכיה צו איינשטיין ביי מוהרא"ש זכרונו לברכה; שבת אינדערפרי נאך די סעודה האט מוהרא"ש מיר געזאגט: "קום אביסל שפאצירן", מוהרא"ש איז ארויף מיט מיר דעם בארג ווי מען זעט אלע שיינע בערג און טאלן, און מוהרא"ש האט מיר געזאגט די ווערטער: "ווען דו זאגסט דעם פסוק (תהלים קטז, ט): "אֶתְהַלֵּךְ לִפְנֵי ה' בְּאַרְצוֹת הַחַיִּים" זאלסטו אינזין האבן יבניאל"; זייט דעמאלט בעט איך דעם אייבערשטן יעדן טאג אז איך וויל זוכה זיין צו קומען קיין ארץ ישראל צו די שטאט יבניאל.

דאס וואס דו שרייבסט מיר ווען איך וועל מקיים זיין די צוואה וכו'; וויסן זאלסטו אז מוהרא"ש זכרונו לברכה האט געשריבן א בריוו אין שפיטאל דעם לעצטן טאג פון זיין לעבן - דעם טאג וואס מוהרא"ש איז נסתלק געווארן, פאר אלע אנשי שלומינו, ער בעט אינעם בריוו אז יעדער זאל עפענען ביי זיך אין שטאט וואו ער וואוינט, א בית המדרש "היכל הקודש" וכו'; איז דאך זיכער נישט שייך אז איך זאל איבערלאזן די קהלה וואס מיר האבן דא אויפגעשטעלט, מיט א ישיבה, א תלמוד תורה, א מיידל סקול מיט מסירות נפש. עס איז נישט מעגליך צו באשרייבן וואס מיר זענען אריבער די פאר יאר, וויפיל מען האט אונז גע'רודפ'ט עד לחרמה מבית ומחוץ.

דער עיקר דארפן מיר זען צו פאלגן וואס מוהרא"ש האט אונז געלאזט צוואה אז מיר זאלן דרוקן זיינע ספרים, און דאס פארשפרייטן פאר די גאנצע וועלט; געלויבט דעם אייבערשטן אז איך האב האב מקיים געווען די צוואה, איך האב אפגעדרוקט דעם פארגאנגענעם יאר טויזנט סעטס פון די זעקס בענדער 'שאלות ותשובות אשר בנחל באידיש', עס האט מיר געקאסט קרוב צו פערציג טויזענט דאללער, און בקרוב האף איך עס נאכאמאל איבער צו דרוקן, ווייל כמעט אלעס איז שוין אויסגעגאנגען.

אויך האבן מיר אויפגעשטעלט א "בית הדפוס" וואו מיר דרוקן יעדן טאג טויזענטער קונטרסים; מען האט שוין געדרוקט איבער א מיליאן קונטרסים במשך די פאר יאר, אויך דרוקן מיר "אשר בנחל" אלע חלקים. וואויל איז דעם וואס נעמט א חלק אין די הוצאות און העלפט דרוקן די ספרים, ער וועט זיכער זען גרויסע ישועות אין אלע זיינע וועגן.

ווען מען האט מלווה געווען מוהרא"ש קיין ארץ ישראל בין איך געזיצן אינעם אמבולאנס וואו מוהרא"ש איז געלעגן, און איך האב צוגעזאגט פאר מוהרא"ש צוויי זאכן: איינס, אז איך וועל נישט מאכן קיין מחלוקת צווישן תלמידי היכל הקודש, איך וועל נישט האבן קיין שייכות מיט מחלוקת. צווייטענס, אז איך וועל אים מפרסם זיין פאר די גאנצע וועלט. געלויבט דעם אייבערשטן אז ביידע זאכן בין איך מקיים, און מיטן אייבערשטנס הילף וועל איך ווייטער אנהאלטן די הבטחה.

דער עיקר דארפן מיר זען צו פאלגן וואס מוהרא"ש שרייבט אינעם בריוו 'ב' בשלח' אפאר טעג פאר ער איז נסתלק געווארן, וזה לשונו: "דָּבָר אֶחָד שֶׁאֲנִי מְבַקֵּשׁ אֶתְכֶם בַּקָשָׁה אַחֲרוֹנָה מֵחַיֵּי, שֶׁתֲּחַזִיקוּ אֶת עַצְמְכֶם בְּיַחַד, וְאַף אֶחָד שֶׁלֹּא יִשְׁתַּדֵּל לְהִתְנַשֵּׂא עַל הַזּוּלַת, אֲנִי לֹא מִינִיתִי אֶת אַף אֶחָד לִמְמַלֵּא מְקוֹמִי, כִּי אַתֶּם יוֹדְעִים שֶׁאֲנִי מְאֹד שׂוֹנֵא שֶׁיִּהְיֶה בֵּין אַנְשֵׁי שְׁלוֹמֵינוּ פִּירוּדִים וְכוּ', וְשֶׁלא יִּהְיֶה אֶחָד שֶׁמְּדַבֵּר בְּפֶה וּבַלֵּב מְכַוֵון אַחֶרֶת, כָּל יָמֵי מָסַרְתִּי אֶת נַפְשִׁי שֶׁבְּהַד' אַמּוֹת שֶׁלָּנוּ שֶׁנִּקְרָאִים "הֵיכַל הַקוֹדֶשׁ" עַל שֵׁם מַה שֶׁאָמַר רַבֵּינוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה (לקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן נט) שֶׁהַצַּדִּיק בּוֹנֶה הֵיכַל הַקוֹדֶשׁ, וְלָכֵן תְּהִלָּה לָאֵל כָּל הַבָּתֵּי כְּנֵסִיּוֹת בְּכָל הָעוֹלָם שֶׁהֵקַמְתִּי סְנִיפֵי "הֵיכַל הַקוֹדֶשׁ" אֲזַי אֲנִי תָּמִיד הִקְפַּדְתִּי שֶׁלֹּא יִּהְיֶה בֵּינֵינוּ שׁוּעָלִים קְטַנִּים הַמְחַבְּלִים כְּרָמִים שֶׁרוֹצִים לְחַבֵּל אֶת הַכֶּרֶם שֶׁבָּנִיתִי בְּיֶזַע וּבְּדָם לְמַעֲלָה מֵחֲמִשִּׁים שָׁנָה, וְלָכֵן זֶה עִיקָר רְצוֹנִי שֶׁיִּהְיֶה רַק אַהֲבָה בֵּין אַנְשֵׁי שְׁלוֹמֵינוּ, כִּי הַרְבֵּה צָרוֹת בָּאוּ וְיָצְאוּ מִמַחְלוֹקֶת וּמְרִיבוֹת, וְלָכֵן הוֹלֵך לִי בְּחַיִּים שֶׁבְּהַד' אַמוֹת שֶׁלָּנוּ שֶׁלֹּא יִּהְיֶה שׁוּם הִתְנַשְּׂאוּת אֶחָד עַל הַשֵּׁנִי וַאֲנִי לֹא מִינִיתִי אֶת אַף אֶחָד לִהְיוֹת מַנְהִיג בִּמְקוֹמִי".

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת נח, כ"ח תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד שמעון נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער הייליגער אריז"ל זאגט (שער רוח הקודש) אז יעדעס מאל ווען א מענטש איז מייחד א יחוד, ער טראכט פונעם אייבערשטן, איז דאס זייער חשוב אויבן אין הימל; בפרט ווען מען איז מייחד דעם שם הוי"ה ברוך הוא מיט די מילוי פון ע"ב, ס"ג, מ"ה און ב"ן, איז מען זוכה אז צו שפירן דאס זיסקייט און געשמאק פון חיות אלוקותו יתברך שמו.

אבער וויסן זאלסטו אז ווען א מענטש געוואוינט זיך צו, ער נעמט דעם רבינ'ס עצה פון התבודדות, און ער רעדט זיך אויס זיין הארץ צום אייבערשטן; ער טרעפט זיך א פלאץ וואו קיינער איז נישט דארט, און דארט שמועסט ער אויס זיין הארץ צום אייבערשטן, ער פארציילט אים אלעס וואס עס גייט אריבער אויף אים - סיי ברוחניות און סיי בגשמיות, במשך הימים והשנים ווערט אים דער מח לויטער און ריין, און עס הייבט אים אן צו שיינען פאר די אויגן דעם שם הוי"ה ברוך הוא.

דער הייליגער רבי ר' אלימלך זכותו יגן עלינו זאגט (נועם אלימלך פרשת נח, ד"ה וילד נח שלשה בנים): "וְזֶה סִימָן לְבַּעַל תְּשׁוּבָה גָמוּר, כְּשֶׁהַשֵּׁם הַקָדוֹשׁ שֵׁם הֲוַיָ"ה בָּרוּך הוּא עוֹמֵד לְנֶגֶד עֵינָיו, הוּא סִימָן שֶׁתִּקֵּן בְּיִרְאָתוֹ כָּל חֲטָאָיו", דאס איז דער סימן פאר א בעל תשובה, אז עס שיינט אים און עס לייכט פאר זיינע אויגן דעם שם הוי"ה ברוך הוא; אבער דאס קומט צום מענטש ווען א מענטש איז זוכה און ער גייט אין מקוה יעדן טאג, ער גייט דריי מאל א טאג און שול דאווענען מיט מנין, און דאווענט מיט א סידור אן קיין כוונות, אן קיין שמות ויחודים, נאר ער דאווענט פשוט בתמימות, אזוי ווי דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "נאך אלע מיינע כוונות און נאך אלע שמות ויחודים, לייג איך אלעס אין דער זייט, און איך דאווען ווי א קינד דאווענט אין חדר"; ווען א מענטש איז זוכה, ער פירט זיך בתמימות ובפשיטות, ער לערנט יעדן טאג אביסל חומש רש"י מיטן תרגום, ער לערנט יעדן טאג אביסל משניות און גמרא וכו', און יעדע זאך וואס עס גייט אריבער אויף אים פארציילט ער פארן אייבערשטן, איז ער זוכה אז עס הייבט אים אן לייכטן דעם שם הוי"ה וכו'.

א איד איז אמאל געקומען צום רבי'ן און אים געפרעגט וואס ער זאל אינזין האבן ביים דאווענען ווען ער זאגט דעם אייבערשטנס נאמען, האט אים דער רבי געענטפערט: "וואס איז שלעכט אינזין צו האבן פשוט ג-א-ט...! ווען מען זאגט ארויס דעם אייבערשטענס נאמען דארף שוין כאפן א פחד", עיין שם (חיי מוהר"ן, סימן תיד).

וואויל איז דעם וואס איז מקיים אלע מצוות וואס דער אייבערשטער האט אונז געגעבן בשמחה עצומה, בתמימות ובפשיטות.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת נח, כ"ז תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד אליעזר נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך פריי מיר זייער צו הערן אז דו ביסט זיך מחיה מיט די עצות פונעם הייליגן רבי'ן; ווער עס הערט דעם רבינ'ס עצות און התחזקות ווערט אן ערליכער איד, מען הייבט אן בענקען צום אייבערשטן, און אפילו אז מען פאלט אראפ וכו' שרייט מען צום אייבערשטן פון דארט. מען קען דאס נישט מסביר זיין פאר איינעם וואס האט נאך נישט טועם געווען פון רבינ'ס עצות, וואס דער רבי געבט אונז; די גאנצע לעבן ווערט געטוישט צום גוטן, און מען הייבט אן לעבן מיטן אייבערשטן.

דאס וואס דו פרעגסט בנוגע קושן קינדער וכו'; דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן נט): "מְסֻגָּל יוֹתֵר לַבָּנִים לִהְיוֹת רָחוֹק מֵהֶם לִבְלִי לִהְיוֹת דָּבוּק בָּהֶם, לְשַׁעֲשֵׁעַ בָּהֶם בְּכָל פַּעַם, רַק לִבְלִי לְהִסְתַּכֵּל עֲלֵיהֶם כְּלָל", עס איז בעסער פאר קינדער ווען מען איז נישט צוגעקלעבט צו זיי צו שטארק, נאר מען לאזט זיי אליינס אויפוואקסן, עיין שם. נאך האט דער רבי געזאגט: "א קינד קושט מען נישט, און א קינד שלאגט מען נישט", דאס מיינט נישט צו זאגן אז מען טאר נישט געבן א קוש פאר א קינד, נאר מען זאל נישט זיין צוגעקלעבט צו זיי. ווייל ווי מער מען איז צוגעקלעבט צום קינד און מען צערטלט אים, מען קושט אים און מען האלדזט אים, נאכדעם ווען דער קינד איז לעבעדיג און שפרינגעדיג וכו' וכו', שלאגט מען אים.

דאס וואס דו פרעגסט פארוואס מען רופט דעם רבי'ן רבינו "נחמן בן פיגא" ביי זיין מאמע'ס נאמען, און נישט בן שמחה - מיטן טאטענ'ס נאמען; דאס איז ווייל אזוי האט דער רבי בפירוש געזאגט, אז מען זאל אים רופן ביי זיין מאמע'ס נאמען, ווייל ער האט זייער מכיר טובה געווען זיין מאמע אז זי האט אים אויפגעצויגן מיט יראת שמים.

דעם רבינ'ס טאטע איז געווען א באהאלטענער צדיק, ער איז געווען רוב צייט באהאלטן און ער איז נישט געווען אין שטוב, דעם רבינ'ס מאמע פיגא הצדיקת, זי האט מגדל געווען דעם רבי'ן און אין אים אריין געלייגט יראת שמים. ווען דער רבי איז געבוירן געווארן האט זי אנגעטון א קאפל פארן רבי'ן, אויך האט זי גלייך נאכן געבוירן אפגעגאסן זיינע הענט, און זי פלעגט אים נעמען כסדר צום קבר פון איר זיידן דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו און דארט וויינען אז דער קינד זאל אויסוואקסן א גרויסער צדיק, דערפאר האט דער רבי געוואלט מען זאל אים רופן רבינו נחמן בן פיגא, זכותו יגן עלינו.

עס זענען דא נאך צדיקים וואס מען רופט זיי ביי די נאמען פון זייער מאמע; דעם זונטאג - כה תשרי, איז געווען די יארצייט פון הרב הקדוש רבי לוי יצחק מבארדיטשוב זכותו יגן עלינו, וואס אים איז מען מזכיר 'לוי יצחק בן שרה סאשע זי"ע'.

דער עיקר דארף מען וויסן אז אלעס וואס מיר האבן, און וואס מיר טוען, איז נאר בזכות אלע פריערדיגע צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען זייער גאנצע לעבן אריין צו ברענגען דעם אייבערשטן אין די וועלט.

יעדעס מאל מען איז מזכיר א נאמען פון א צדיק ברענגט מען אויף זיך ישועות, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות צדיק, חלק ב', סימן כ'): "עַל יְדֵי הַזְכָּרַת שֵׁמוֹת הַצַּדִּיקִים, יְכוֹלִים לְהָבִיא שִׁינוּי בְּמַעֲשֵׂה בְּרֵאשִׁית, כְּלוֹמַר לְשַׁנּוֹת הַטֶּבַע", דורך דעם וואס מען דערמאנט די נעמען פון צדיקים, ברענגט מען אויף זיך גרויסע ישועות, אפילו עס איז משנה די טבע פון דער וועלט.

דערפאר איז א גרויסע זאך ווען מען בעט דעם אייבערשטן אויף א ישועה, אז מען זאל בעטן בזכות הצדיקים שבדורינו, און בזכות די צדיקים פון די פריערדיגע דורות, אזוי ווי דוד המלך בעט דעם אייבערשטן (תהלים טז, ב): "טוֹבָתִי בַּל עָלֶיך, לִקְדוֹשִׁים אֲשֶׁר בָּאָרֶץ הֵמָּה, וְאַדִּירֵי כָּל חֶפְצִי בָם", העלף מיר אייבערשטער בזכות אלע צדיקים וואס לעבן, און בזכות אלע צדיקים וואס זענען שוין נסתלק געווארן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת נח, כ"ז תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד יואל משה נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך ווייס נישט צי איך זאל לאכן אדער וויינען, דו שרייבסט מיר אז דו גייסט זיך לערנען שלום בית ביי א גוי; ווי אזוי קען א גוי אויסלערנען שלום בית ווען עס איז נישט דא אזא זאך ווי א גוי זאל לעבן מיט איין פרוי דורכאויס זיין גאנצע לעבן וכו'... אויב דו ווילסט וויסן ווי אזוי צו לעבן מיט א ווייב, זאלסטו דורכלערנען די ספרים וואס מוהרא"ש האט ארויס געגעבן אויף שלום בית וואס איז צוזאמגענומען אין "אוצר שלום בית", צוזאמגענומען פון הייליגן רבינ'ס ספרים און פון ר' נתן זכרונו לברכה אלע עצות ווי אזוי א מענטש קען לעבן בזה העולם א חיים טובים. היינט איז עס שוין געדרוקט אויף אפאר שפראכן, אויף אידיש, ענגליש און נאך; דארט וועסטו זען ווי אזוי מען האט שלום בית.

פאלג מיר, און ווארף ארויס פון שטוב די אלע גוי'אישע ביכער; צדיקים האבן געזאגט אז ביכ"ל איז ראשי תיבות (משלי ב, יט): "כָּ'ל בָּ'אֶיהָ לֹ'א יְ'שׁוּבוּן", שלמה המלך זאגט: ווער עס לערנט חכמות וואס קומט נישט פון די הייליגע תורה און פון די הייליגע צדיקים - "כָּל בָּאֶיהָ לֹא יְשׁוּבוּן, וְלֹא יַשִּׂיגוּ אָרְחוֹת חַיִּים", וועט זיין זייער שווער מען זאל צוריק קומען צום אייבערשטן; דערפאר בעט איך דיר זייער, אנטלויף פון די אלע חברים וואס זענען דיר מציע צו ליינען אויסגאבעס וואס קומען נישט פון די הייליגע תורה, ווייל דאס וועט נאר אוועק נעמען דיין אמונה אינעם אייבערשטן.

אז מען רעדט שוין וועגן ליינען גוי'אישע ביכער, זאלסטו וויסן אז עס איז נישט גוט בכלל אריין צו ברענגען אין שטוב קיין שום צייטונג - נישט קיין חילוק אידישע צי להבדיל גוי'אישע, ווייל צייטונגען רייסן אויס דאס יראת שמים פונעם מענטש. איך דאנק דעם אייבערשטן אז מיין טאטע שליט"א האט קיינמאל נישט געלאזט אריין ברענגען אין שטוב קיין שום צייטונג - אפילו אידישע; שבת האב איך געזען מיין טאטע שליט"א נאר לערנען און פארברענגען מיט די קינדער, און איך האב נישט געוויסט בכלל אז עס איז דא צייטונגען ביז איך בין געפארן לערנען אין ישיבה.

די ישיבה איז געווען אינדרויסן פון שטאט, און ווען עס איז געווארן סוף וואך, מיטוואך דאנערשטאג, האב איך געזען ווי די בחורים הייבן אן שפרינגען פון זייער הויט, מען ווארט אז די קאר פון די מגידי שיעורים זאל שוין אנקומען (די עלטערן פלעגן ארויס שיקן פאר די בחורים עסן וכו' מיט די מגידי שיעורים וואס זענען געקומען יעדן טאג צו פארן), איך האב נישט פארשטאנען וואס גייט פאר, אויף וואס ווארט מען אזוי בכליון עיניים? האט מען מיר געזאגט אז דער צייטונג איז שוין ארויס געקומען, און מיר קענען שוין נישט אויסהאלטן, מיר דארפן עס האבן... איך האב געטראכט צו מיר 'מן הסתם פעלט מיר עפעס פון מיין לעבן, אז איך ווייס נישט וואס א צייטונג איז', איך האב פרובירט צו קוקן אין דעם, און איך האב געזען דאס ליצנות וואס זיי מאכן פון כלל ישראל, איך מיש אהער איך מיש אהין - עס איז נישט דא וואס צו ליינען דארט; עס זיצן פוסטע יונגען און דארפן אנפילן א צייטונג מיט הונדערט בלעטער, שטייען זיי און מאכן ליצנות פון כלל ישראל, ליצי ליצנות, און עולם גולם קויפט עס, קיינער ווייסט נישט פארוואס. קיינער טראכט שוין נישט אליין, נאר וואס דער שרייבער שרייבט, דאס איז דער שכל הישר.

וואויל איז פאר א מענטש וואס נעמט נישט אריין אין שטוב קיין שום מאגאזין, און ער געבט אכטונג אויף זיינע קינדער וואס זיי ליינען; ער קויפט פאר זיינע קינדער סיפורי מעשיות פון הייליגע צדיקים תלמידי בעל שם טוב זכותו יגן עלינו, און ער פארברענגט שבת ביי די סעודות מיט זיי, און ער נעמט שלום בית פון די תורה און פון די הייליגע צדיקים.

איך האף אז דו וועסט מיר פאלגן, וועט דיר זיין גוט בזה ובבא.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת נח, כ"ז תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד אליעזר דוד נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס איז זייער שווער צו ענטפערן אויף שלום בית ווען מען הערט נאר איין זייט פון די מעשה. אבער דאס איז זיכער אז דו דארפסט זיין מיט דיין ווייב אפען, דו דארפסט איר זאגן אז עס באדערט דיר זייער ווען זי מאכט אוועק דיין משפחה. און דאס וואס דו שרייבסט אז דו זאגסט איר קיינמאל גארנישט וכו', מיט דעם ביסטו נישט גערעכט, ווייל אז מען זאגט נישט ווייסט מען נישט.

אסאך מאל לעבט זיך א מענטש אין זיין חריין פאר זיבציג יאר, און ווי לאנג מען זאגט אים נישט: "ר' איד, פארוואס לעבסטו איינגעגעסן אין חריין ווען דו קענסט זיך אריין עסן אין א זיסע פרוכט" - ווייסט מען נישט אז מען ליגט אין חריין; אזוי אויך זענען דא מענטשן וואס מען האט זיי פשוט נישט געלערנט וואס שלום בית איז, מען האט אים נאר אויסגעלערנט אז דעמאלט קויפט מען אזא מתנה, און דעמאלט זאגט מען יישר כח, אבער מער פון דעם ווייסט מען נישט וואס שלום בית איז.

דער יסוד היסודות פון שלום בית איז צו זיין אפען איינער מיטן צווייטן; אויב עפעס טוט וויי דארף מען זיך אדורך רעדן איינער מיטן צווייטן. אויב מען רעדט נישט, אדער איינער האט מורא פונעם צווייטן צו רעדן, איז זייער ביטער.

אסאך מאל קומט דער מאן פון א משפחה וואס דער וועג ווי אזוי מען רעדט דארט איינער מיטן צווייטן איז דורך זיך שטעכן (פארשטייט זיך אז מען לייגט צו: "איך מאך נאר א וויץ", "איך האב נישט געוויסט אז דו ביסט א בעבי?") און די פרוי קומט פון א איידעלע משפחה, א משפחה וואו מען רעדט מיט דרך ארץ איינער צום צווייטן. יעצט וואס געשעהט ווען די פרוי קען נישט נעמען די וועג ווי אזוי איר מאן רעדט, אבער זי שעמט זיך צו רעדן מיט אים וועגן דעם, אדער זי האט מורא וכו'? זי עסט זיך אן אינעווייניג, ביז זי איז מחליט: 'איך גיי מיר אהיים צו מיינע עלטערן, איך קען נישט וואוינען מיט אזא חי' רעה'... אבער ווען די פרוי וואלט ווען גערעדט צו איר מאן, און אים געזאגט שיינערהייט: "מיין טייערער מאן, עס באדערט מיר ווען דו מאכסט די וויץ אויף מיר", "עס באדערט מיר די וועג ווי אזוי דו רעדסט", "איך בין נישט צוגעוואוינט צו דעם ברייטן שפראך", וואלט דער מאן איר געזאגט: "קוק אהער מיין טייערע ווייב, איך קום פון אזא שטוב ווי מען דזשאוקט זיך איינער אויפן צווייטן; איך גיי ארבעטן אויף מיר, איך גיי אכטונג געבן ווי אזוי איך רעד צו דיר, און אויב איך רעדט יא ברייט וכו', בעט איך דיר מיין טייערע ווייב נעם עס נישט פרזענליך, ווייל איך מיין נישט גארנישט", און עס וואלט געווען שלום על ישראל.

אבער אז מען רעדט נישט איז זייער נישט גוט; זי מיינט ער וויל איר פליקן, און ער מיינט אז זי איז א בעבי און די שלום בית פלאצט פאר גארנישט און פאר נישט. און באלד וועסטו נאך הערן אין שול ווי מען רעדט וועגן זייער גט, און מען זאגט: "נא, זיי האבן זיך נישט גע'גט וועגן שטותים, דארט איז טאקע געווען פראבלעמען", ווען די גאנצע זאך האט פאסירט נאר ווייל מען רעדט נישט.

ווען מען איז געקומען פארציילן פאר ר' נתן זכרונו לברכה אז עס איז דא אין שטאט א איד א גרויסער צדיק, ממש די גאנצע שטאט רעש'ט זיך מיט אים, און איינע פון זיינע גרויסע מדריגות איז, אז ער איז א "שותק" - ער שווייגט, ער רעדט נישט, און מען הערט נישט פון אים קיין איין ווארט, האט ר' נתן געזאגט: "דער רבי האט אונז געלערנט אז מען דארף נישט שווייגן, מען זאל יא רעדן, נאר מען דארף וויסן ווי אזוי צו רעדן"; דאס זעלבע זאג איך דיר, שלום בית איז נישט אז מען זאגט קיינמאל גארנישט - אזוי ווי דו שרייבסט, שלום בית איז יא צו רעדן, מען דארף נאר וויסן ווי אזוי צו רעדן.

בדרך כלל ווען א מענטש רעדט נישט, ער געבט נישט ארויס וואס עס באדערט אים און וואס עס דרוקט אים, מיט דער צייט ווערט דער מענטש אנגעגעסן אין זיך, און עס פלאצט נאכדעם אויס זייער נישט גוט, און זייער אסאך מאל צעפאלן אידישע שטובער, נאר ווייל מען האט נישט גערעדט, און מען האט זיך אנגעגעסן איינער אויפן צווייטן, ביז מען האט שוין נישט געקענט מער, און מען האט אויסגעפלאצט זייער נישט שיין איינער אויפן צווייטן.

ווען דיין ווייב בארעדט דיין משפחה, זאלסטו איר שיינערהייט זאגן: "ביסט גערעכט, מיין משפחה זענען שווערע מענטשן, אבער איך בעט דיר זייער מיין טייערע ווייב, זאג עס נישט, ווייל יעדע מאל דו זאגסט עס טוט עס מיר וויי וכו'", וועסטו זען אז זי וועט דיר מער נישט צעקלאפן.

דער הייליגער רבי האט געזאגט: "ווען קייזערן און קעניגן וואלטן געוואוסט וואסערע דרך ארץ איך לערן מיט מיינע תלמידים, וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער לערנען ביי מיר"; דער רבי לערנט אויס דרך ארץ, אז א מענטש זאל זיך רעכענען מיט א צווייטנס געפילן.

מען טאר קיינמאל נישט אוועק מאכן א צווייטענס משפחה אדער חסידות; איינער וואס טשעפעט א צווייטן מיט זיין טאטע מאמע, אדער רבי וכו' - דער מענטש כאפט נישט וואס ער טוט, מען האט אים נישט געלערנט וואס מיינט גוטע מידות, דערפאר מיינט ער אני ואפסי - איך מיט מיין רבי מיט מיין משפחה זענען גוט, און עפעס אנדערש איז נישט חשוב.

מוהרא"ש זכרונו לברכה האט דערציילט, אז ביים הייליגן צדיק רבי מרדכי'לע פון נאדבורנא זכותו יגן עלינו, ווען זיין מאמע פלעגט אריין קומען צו אים אין צימער און אנגעפאנגען רעדן צו אים אנקעגן זיין ווייב, זי איז געשטאנען און גערעדט אויף איר כל דבר אסור, איז דער הייליגער רבי מרדכי'לע זי"ע געזיצן און איר אויסגעהערט, און ווען זי איז ארויס געגאנגען האט ער גענומען זיין קאפל און אויסגעשאקלט, און צוריק געגאנגען לערנען. שפעטער קומט אריין די רעביצין און הייבט אן שרייען: "דיין מאמע איז דא געווען, וואס האט זי געוואלט? דיין מאמע איז א דאס מיט א יענץ", און זי האט געשריגן און געשריגן, ווידער האט איר דער הייליגער רבי מרדכי'לע אויסגעהערט און געשאקלט מיטן קאפ, און ווען זי איז ארויס פון צימער האט ער גענומען זיין קאפל און דאס אויסגעשאקלט, און זיך צוריק געזעצט לערנען.

וויסן זאלסטו אז א שניר מיט א שוויגער קומען זיך נישט אויס; דאס איז ביי יעדן איינעם די זעלבע זאך, און דער מאן איז "מאנקי אינדערמיט", מען דארף קענען גיין צווישן די טראפנס, און אויב מען רעדט שיינערהייט קען מען אלעס פארשפארן.

איך ווייס אז עס איז שווער צו רעדן, אבער נישט רעדן איז נישט קיין עסק; איך האלט דו זאלסט כאפן א שיינע שמועס מיט דיין ווייב, זאג איר שיינערהייט אז עפעס באדערט דיר שוין פאר א לאנגע צייט, און זאג איר אפענערהייט אז יעדעס מאל זי מאכט אוועק דיין משפחה ציפט עס דיר ביים הארץ. אז זי וועט דיר פרעגן: "וואס? דו האסט מער ליב דיין מאמע ווי מיר?" זאג איר: "ניין, דו ביסט מיר מער ווי די גאנצע וועלט, אבער עס באדערט מיר ווען מען מאכט אוועק מיין משפחה". איך זאג דיר אז זי וויל נישט דיין שלעכטס, נאר זי כאפט פשוט נישט אז עס באדערט דיר.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת נח, כ"ו תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד שלמה חיים נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וויסן זאלסטו אז ווי יונגער מען איז מחנך די קינדער זיי זאלן זיך אויפפירן ווי עס דארף צו זיין, וועט מען האבן מער נחת פון זיי, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן סה): "צָרִיך לְלַמֵּד אֶת הַתִּינוֹק דֶּרֶך אֶרֶץ מִנְּעוּרָיו", מען דארף אויס לערנען דעם קינד דרך ארץ ווען ער איז נאך יונג; זייער אסאך עלטערן זענען זיך טועה מיט דעם וואס זיי טראכטן אז חינוך הייבט זיך אן שפעטער ווען די קינדער זענען שוין גרעסער. עס איז נישט אזוי, נאר חינוך הייבט זיך אן ווען מען איז נאך גאר יונג, ווייל א מענטש ווערט באשאפן מיט שלעכטע נאטורן, און מען דארף דאס אויסארבעטן.

דער הייליגער רבי ר' אלימלך זכותו יגן עלינו שרייבט (צעטל קטן, סימן טז): "הָאָדָם לֹא נִבְרָא, רַק לְשַׁבֵּר אֶת הַטֶּבַע", א מענטש איז באשאפן געווארן ער זאל זיך אויסארבעטן זיינע מידות, און ער זאגט (שם) אז דאס איז גרינגער צו טון ווען מען איז יונג.

עלטערן דארפן העלפן זייערע קינדער זיי זאלן זיך אויסארבעטן זייערע שלעכטע מידות; די הייליגע חכמים לערנען אונז אז דֶּרֶך אֶרֶץ קָדְמָה לַתּוֹרָה; ווען עס קומט צו דרך ארץ, דארט טאר מען קיינמאל נישט נאכגעבן. צום ביישפיל, ווען דער טאטע זעט ווי דער קינד פאלגט נישט די מאמע, דארף דער טאטע זיך שטעלן זייער שטארק אויף דעם, און אויסלערנען דעם קינד אז מען דארף פאלגן מאמי; ווער רעדט נאך אויב דער קינד האט זיך מתחצף געווען פאר די מאמע אדער טאטע, דארף מען אים מחנך זיין אז מען טאר נישט ענטפערן פאר א טאטע אדער מאמע.

דאס איז א' ב' פון חינוך; א קינד דארף וויסן אז א ווארט פון טאטע מאמע איז א ווארט, נישט דא קיין ויכוחים, נישט דא קיין הסברים און נישט דא קיין טעמים, ווען א קינד פרעגט: "פארוואס דארף איך דאס טון?" איז דער תירוץ: "ווייל טאטע מאמע האבן אזוי געזאגט", אן קיין פארוואס און אן קיין פארווען; וואויל איז פאר עלטערן וואס זענען מחנך די קינדער ווען זיי זענען יונג.

וויסן זאלסטו אז ווען קינדער זענען שוין עלטער הערן זיי זיך שוין נישט צו צו וואס מען רעדט צו זיי, נאר ווי יונגער זיי זענען אלץ מער הערן זיי אויס; שלמה המלך זאגט (משלי יג, כד): "חוֹשֵׂך שִׁבְטוֹ שׂוֹנֵא בְנוֹ, וְאֹהֲבוֹ שִׁחֲרוֹ מוּסָר" ווער עס האט ליב זיין קינד, זאגט אים מוסר, און ווער עס זאגט נישט קיין מוסר, איז א סימן אז ער האט פיינט זיין קינד.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש שמות רבה א, א): ווען א מענטש איז נישט מחנך זיין קינד, ווייל ער שוינט אים, זאל ער וויסן אז דער קינד וועט צום סוף אראפגיין פון אידישן וועג. אזוי ווי מיר זעען ביי אברהם אבינו, ווען ער האט געזען ווי ישמעאל קומט אהיים מיט א געטשקע, ער שפילט זיך מיט עבודה זרה'ס, האט ער אים געשוינט און גארנישט געזאגט, ביז ער האט אים געדארפט פארטרייבן פון שטוב ער זאל נישט קאליע מאכן זיין ברודער יצחק. אזוי אויך איז געווען מיט עשיו; עס שטייט אין די תורה (בראשית כה, כח): "וַיֶּאֱהַב יִצְחָק אֶת עֵשָׂו, כִּי צַיִד בְּפִיו", יצחק האט ליב געהאט עשו און ער האט אים גארנישט געזאגט, צום סוף איז ער ארויס לתרבות רעה. זעט מען פון דעם, אז ווען א מענטש זאגט נישט קיין מוסר פאר זיינע קינדער ווען זיי זענען נאך יונג, וועט ער חרטה האבן שפעטער.

עס איז כדאי דו זאלסט נאכקוקן די מדרש (פרשת שמות - רבה א, א; תנחומא א), וועסטו זען ווי חכמינו זכרונם לברכה רעכענען אויס נאך מעשיות פון אבשלום און אדוניה וואס דוד המלך זייער טאטע האט זיי נישט געזאגט קיין מוסר, און וואס עס איז געשען מיט זיי.

דער מדרש פירט אויס, אז אברהם האט מחנך געווען יצחק, און יצחק האט מחנך געווען יעקב און אזוי ווייטער, דורכדעם זענען זיי געווארן גרויסע צדיקים, און מען האט געהאט פון זיי אסאך נחת.

עלטערן טארן נישט מורא האבן צו מחנך זיין די קינדער זיי זאלן זיך אויפירן מיט דרך ארץ; א טאטע דארף אויסלערנען פאר זיינע קינדער, אז ווען א טאטע רעדט טאר מען נישט אריין רעדן, א טאטע דארף מחנך זיין זיינע קינדער, אז ווען דער טאטע קומט אריין אין שטוב דארף מען זיך אויפשטעלן.

עס זענען דא עלטערן וואס טראכטן 'עס פאסט מיר נישט צו פארלאנגען פון מיינע קינדער מען זאל מיך מכבד זיין, עס זעט אויס ווי לכבוד עצמו אני דורש וכו'', אבער עס איז נישט אזוי; ווער דען זאל אויסלערנען פארן קינד ווי אזוי זיך צו פירן? עס קומט מיר אויס צו שמועסן מיט בחורים, און אסאך מאל שטיי איך און איך וואונדער זיך זעענדיג ווי קיינער האט זיי נישט אויסגעלערנט די א-ב פון כיבוד אב ואם, א-ב פון דרך ארץ; עס זעט אסאך מאל אויס ווי די קינדער זענען עזות פנימ'ער, עס איז אבער נישט אזוי, די קינדער זענען נישט שולדיג אז זייערע עלטערן האבן זיי נישט מחנך געווען.

בנוגע דיין זון וואס ער שטערט וכו; אסאך מאל ווען א קינד דארף אסאך אויפמערקזאמקייט (תשומת לב) און ער באקומט עס נישט, הייבט ער אן צו מאכן צרות פאר אלע וואס זענען ארום אים, כדי צו געווינען אויפמערקזאמקייט. דערפאר ווען מען זעט ווי א קינד דארף מער תשומת לב, דארף מען אים דאס געבן נאך פאר ער הייבט אן שטערן. א קלוגער מלמד נעמט די קינדער וואס זענען חברה לייט אז זיי זאלן אים העלפן, אזוי שפארט ער זיך איין אסאך קאפ וויי, ווייל איינמאל מען געוואונט זיי מען ווערט מיט זיי אויף איין זייט, דעמאלט טוישט זיך אלעס און זיי זוכן נאר צו זיין מיט זייער רבי אויף איין זייט.

פארשטייט זיך אז אן תפילה ניצט גארנישט, מען קען וויסן אלע עצות מיט אלע חכמות אבער אן תפילה אנעם אייבערשטער קען מען גארנישט טון. דערפאר דארף מען אסאך דאווענען צום אייבערשטן מען זאל זוכה זיין צו האבן ערליכע קינדער, בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות.

מוהרא"ש האט אמאל דערציילט, אז א איד איז געקומען צום הייליגן חפץ חיים זכותו יגן עלינו, און ער האט געבעטן א ברכה אויף גוטע קינדער, האט דער הייליגער חפץ חיים זי"ע גענומען א תהלים וואס איז געווען אויפגעבלאזן פון נאסקייט, און געוויזן פאר דעם איד, און אים געזאגט: "דאס איז דער תהלים פון מיין מאמע עליה השלום, וואו זי פלעגט יעדן טאג וויינען אז זי זאל האבן גוטע קינדער; אזוי איז מען זוכה צו גוטע קינדער".

דערפאר זאלסטו אסאך בעטן דעם אייבערשטן אז דו זאלסט זוכה זיין צו ערליכע קינדער, געזונטע קינדער, קינדער וואס וועלן ליכטיג מאכן דער וועלט.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת נח, כ"ו תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד ישראל חיים נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא בתרא ח:): אויפן פסוק (דניאל יב, ג): "וּמַצְדִּיקֵי הָרַבִּים כַּכּוֹכָבִים" - אֵלוּ מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת, א מלמד איז צוגעגליכן צו די שטערנס, פונקט אזוי ווי מען קען נישט ציילן די שטערנס פון הימל, אזוי אויך קען מען נישט ציילן די זכותים פון א מלמד; ביי די וועלט איז א מלמד נישט אזא חשוב'ע שטעלע, נישט נאר ביי סתם מענטשן איז א מלמד אראפ געקוקט, נאר ביי דעם מלמד אליינס איז דאס גאנצע מלמדות אן אראפגעקוקטע זאך. די מלמדים קומען אין חדר זייענדיג זייער אראפ געקלאפט ביי זיך אז זיי האבן אזא ארבעט וכו', אבער עס איז נישט אזוי, מלמדות איז זייער א הייליגע ארבעט, און אן אחריות'דיגע ארבעט, ווייל א מלמד קען אויפהייבן קינדער און זיי אויפבויען פאר זייער גאנצן לעבן, און פארקערט אויך - ער קען נעמען א קינד און אים אזוי אראפ קלאפן, אז דער קינד זאל בלייבן א צעקלאפטע נשמה אויף זיין גאנץ לעבן.

מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט זייער אסאך רעדן פון דאס גרויסקייט פון מלמדים, און ער האט געשריבן זייער אסאך ספרים פאר מלמדים - סיי זיי מחזק צו זיין זיי זאלן וויסן אז זיי האבן דאס חשוב'סטע ארבעט, און פון די אנדערע זייט זיי זאלן וויסן ווי הארב עס איז צו זיין א מלמד, אויב מען טוט נישט די ארבעט אזוי ווי עס דארף צו זיין.

דערפאר זאלסטו זיך זייער מחיה זיין און זיך פרייען אז דו האסט די זכיה צו לערנען תורה מיט אידישע קינדער; מיר האבן היינט אינעם דף גמרא (סנהדרין צב): "אָמַר רַב שֵׁשֶׁת כָּל הַמְלַמֵּד תּוֹרָה בָּעוֹלָם הַזֶּה, זוֹכָה וּמְלַמְּדָהּ לָעוֹלָם הַבָּא", ווער עס איז זוכה צו לערנען תורה פאר תלמידים אויף דער וועלט, וועט אויך זוכה זיין צו לערנען בעולם הבא, און מען איז זוכה צו אלע ברכות וואס יוסף הצדיק האט זוכה געווען, שֶׁנֶּאֱמַר (משלי יא, כו): "וּבְרָכָה לְרֹאשׁ מַשְׁבִּיר", עיין שם.

מוצאי שבת איז געווען די יארצייט פון הרב הקדוש מריבניץ זכותו יגן עלינו; ביי מלוה מלכה האב איך פארגעליינט וואונדערליכע מעשיות פון דעם גרויסן צדיק, און איין מעשה איז מיר זייער אריין אין די ביינער. עס איז געקומען א איד צום הייליגן ריבינצער רבי אז מען האט אנדעקט ביי אים א שרעקליכע מחלה לא עלינו, און די דאקטורים האבן אויפגעגעבן אויף זיין לעבן, און ער האט זיך געבעטן פאר א ברכה, אבער דער צדיק האט זיך נישט וויסענדיג געמאכט פון אים. דער איד איז ארויס בפחי נפש, ער האט פארשטאנען אז עס איז מער נישט דא וואס צו טון, די גבאים האבן זייער רחמנות געהאט אויף דעם איד, האבן זיי אנגעפאנגען מוטשען דעם צדיק ער זאל געבן א ברכה פאר דעם איד, זיי האבן אים געזאגט: "רבי, דער איד איז א מלמד פאר קינדער שוין צוואנציג יאר", האט דער צדיק זיך אויסגעדרייט און געפרעגט: "ער איז א מלמד?" האבן זיי געזאגט פארן צדיק: "יא, ער איז א מלמד, און ער דארף א רפואה". דער ריבניצער רבי איז ארויס געלאפן אויפן גאס, און ער האט אנגעפאנגען נאך לויפן דעם איד, ביז ער האט אים געטראפן, און ער פרעגט אים: "איר זענט א מלמד שוין צוואנציג יאר?" זאגט דער איד: "יא", פרעגט אים דער צדיק: "אויב דו וועסט ווערן געזונט, וועסטו ווייטער ממשיך זיין פאר נאך צוואנציג יאר צו לערנען תורה מיט אידישע קינדער?" זאגט דער איד: "יא; איך זאג צו, אויב איך ווער געזונט גיי איך צוריק אין חדר פאר נאך צוואנציג יאר", הערנדיג דאס האט אים דער ריבניצער רבי געגעבן א ברכה, און דער איד איז אויסגעהיילט געווארן, און ער איז געווען א מלמד פאר נאך צוואנציג יאר; זעט מען פון דעם דאס גרויסקייט פון זיין א מלמד.

אשריך ואשרי חלקיך אז דו ביסט א מלמד פאר תינוקת של בית רבן שלא טעמו טעם חטא; פון איין זייט איז זייער הייליג און חשוב צו זיין א מלמד, אבער פון דער אנדערע זייט דארף מען זייער אכטונג געבן נישט צו טשעפען די קינדער. געב זייער אכטונג נישט צו פארשעמען קיין שום קינד, בפרט די קינדער וואס קומען פון צעבראכענע שטובער, וואס בדרך כלל טשעפעט מען זיי און מען פארשעמט זיי - ווייל מען ווייסט אז קיינער וועט נישט פארהאלטן וכו', זיי דארף מען מחזק זיין און געבן גוטע ווערטער יעדן טאג אן א שיעור.

איך געדענק ווען איך האב געעפענט די ישיבה, האב איך געפרעגט מוהרא"ש וואס איך זאל טון מיט די בחורים וואס די עלטערן ווילן נישט צאלן שכר לימוד, צי איך זאל אהיים שיקן די בחורים, האט מוהרא"ש מיר געזאגט: "דו זאלסט קיינמאל נישט אהיים שיקן א בחור; דער אייבערשטער וועט דיר געבן שכר לימוד פאר די בחורים"; דאס זעלבע זאג איך דיר: האב רחמנות אויף די קינדער וואס ברענגען נישט קיין טיפס, דער אייבערשטער וועט דיר געבן טיפס פאר די קינדער. ווען דו זעסט קינדער וואס די עלטערן שיקן נישט קיין טיפס, זיי מאכן זיך נישט וויסענדיג פון דיר, דאס אליין דארף דיר געבן א שטופ צו טראכטן אז די קינדער דארף מען מער מחזק זיין, ווייל די קינדער האבן עלטערן וואס מאכן זיך נישט וויסענדיג, און שרייבן נישט קיין צעטלעך, און מען הערט נישט פון זיי וכו' וכו', און זיי ברענגען נישט קיין חנוכה געלט און פורים געלט, דאס דארף דיר געבן רחמנות געפילן אויף די סארט קינדער אז דו זאלסט זיך זארגן פאר זיי, און זיין ווי א טאטע פאר זיי.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סנהדרין יט:):"כָּל הַמְלַמֵּד אֶת בֶּן חֲבֵרוֹ תּוֹרָה, מַעֲלָה עָלָיו הַכָּתוּב כְּאִילוּ יָלְדוֹ"; פשט דערפון איז, אז איינער וואס לערנט תורה מיט א צווייטענס קינד דארף טראכטן ביי זיך: 'דאס איז מיין קינד'; און נאר אזוי קען ער מצליח זיין מיט די תלמידים. עס זענען דא מלמדים רוצחים וואס פארשעמען די קינדער, זיי שלאגן, ציפן וכו' וכו'; זיי מיינען אז עס איז הפקר וועלט, אבער עס גייט אריבער א פאר יאר, און נאכדעם באצאלט מען מיט די אייגענע קינדער בכפל כפליים.

דערפאר בעט איך דיר זייער אז דו זאלסט אכטונג געבן אויף די קינדער; קינדער זענען נישט קיין מאשינען וואס דארפן קומען און גיין ווי די 'לאנדענע סאלדאטן'. א קינד איז א קינד, און מען דארף זייער אכטונג געבן אויף זיי; וואויל איז פאר א מלמד וואס געבט אכטונג אויף זיינע תלמידים אזוי ווי מען געבט אכטונג אויף די אייגענע קינדער, דער באשעפער וועט אים באצאלן מיט זיינע קינדער אז מען וועט זען אסאך נחת פון זיי.

דאס וואס דו פרעגסט ווי אזוי מען קען אריין לייגן אין די קינדער ליבשאפט צום אייבערשטן, און א ליבשאפט צו די תורה; דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן חלק א', סימן רמח): "דַּע, שֶׁסִּפּוּרֵי מַעֲשִׂיּוֹת מִצַּדִּיקִים, הוּא דָּבָר גָּדוֹל מְאֹד", זאלסט וויסן – זאגט דער רבי – אז פארציילן מעשיות פון צדיקים איז זייער א גרויסע זאך, "כִּי עַל יְדֵי סִפּוּרִים מִצַּדִּיקִים, נִתְעוֹרֵר וְנִתְלַהֵב הַלֵּב בְּהִתְעוֹרְרוּת גָּדוֹל לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַך, בְּחֵשֶׁק נִמְרָץ מְאֹד", ווייל ווען מען הערט א מעשה פון א צדיק, ווערט דאס הארץ אויפגעפלאמט צום אייבערשטן, און מען באקומט א שטארקע חשק צו ווערן אן ערליכער איד ווען מען זעט צו וואס דער צדיק האט זוכה געווען ווען ער איז בייגעשטאנען אלע זיינע נסיונות, און מען וויל אויך ווערן א צדיק; בפרט אז מען פארציילט מעשיות פון צדיקים פאר קינדער האט דאס א שטארקע השפעה אויפן קינד, ווייל ווען א קינד הערט א מעשה פון א צדיק, ווערט ער זייער נתעורר דורך דעם.

דער רבי האט פארציילט ווי אזוי האט ער זוכה געווען אנצוהייבן דינען דעם אייבערשטן, אז דאס האט זיך אנגהויבן דורך דעם וואס ער האט געהערט מעשיות פון צדיקים; דעם רבינ'ס מאמע פיגא האט גע'ירש'נט די הויז פון איר מאמע - די צדיקת אדל, דעם הייליגן בעל שם טוב'ס טאכטער, וואס זי האט גע'ירש'נט דאס הויז פון איר טאטע דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו. אין דעם הויז איז דער הייליגער רבי געבוירן געווארן, און ווען די תלמידים פון הייליגן בעל שם טוב פלעגן קומען קיין מעזיבוז צום ציון פון זייער רבי - דער הייליגער בעל שם טוב זי"ע, פלעגן זיי אריין גיין אין הויז פון בעל שם טוב, און זיך דערמאנען די צייטן וואס זיי פלעגן זיין ביים בעל שם טוב זי"ע און זיי פלעגן שמועסן צווישן זיך פון זייער גרויסער רבי. דער רבי איז געווען א קליין אינגל דעמאלט, און ער פלעגט אויסהערן די שמועסן פון די קדושי עליון, די צדיקים תלמידי הבעל שם טוב זי"ע.

איינמאל האט דער רבי געהערט פארציילן די מעשה ווי אזוי דער בעל שם טוב איז געבוירן געווארן, אז זיין מאמע שרה איז געווען זייער אלט בשעת זי האט געבוירן דעם בעל שם טוב זי"ע און זי איז גלייך נאכדעם נפטר געווארן, און ווען דער בעל שם טוב איז אלט געווען פינף יאר האט אים זיין טאטע גערופן צו זיך און אים געזאגט בזה הלשון: "ישראליק! איך גיי יעצט אוועק פון דער וועלט - כדרך כל הארץ, איך בעט דיר זאלסט נישט מורא האבן פון קיינעם, דו ביסט קיינמאל נישט אליין, דער אייבערשטער איז מיט דיר, ביי דיר און נעבן דיר", און אזוי איז נפטר געווארן דעם בעל שם טוב'ס טאטע.

אזוי איז דער בעל שם טוב אלט זייענדיג פינף יאר געווארן א קיילעכדיגער יתום, און איז געווען איינער אליינס אין א גרויסע וועלט. אבער ער האט שטענדיג געדענקט זיין טאטנ'ס לעצטע ווערטער: "ישראליק! זאלסט נישט מורא האבן פון קיינעם, דו ביסט נישט אליין, דער אייבערשטער איז מיט דיר, ביי דיר און נעבן דיר", אזוי איז ער אויף געוואקסן, און וואס ער האט נאר געדארפט האט ער געבעטן דעם אייבערשטן. ביז איינמאל שפאצירט ער אין פעלד און זינגט זיך צום אייבערשטן, און ער זעט ווי עס קומט צו גיין א איד מיט א ווייסע בארד, און דער איד שטעלט זיך אפ און פרעגט אים: "וואס טוסטו דא אליינס אין וואלד?" רופט זיך אן צו אים ישראליק: "איך בין נישט אליין, דער אייבערשטער איז דא מיט מיר", רופט זיך אן דער מענטש: "דער אייבערשטער איז מיט דיר? דער אייבערשטער איז אויבן אין הימל, ער איז זייער הויך, ער איז בכלל נישט דא", און ער לייגט צו אז עס איז א בפירוש'ע פסוק (יחזקאל ח, יב): "עָזַב ה' אֶת הָאָרֶץ". (וואס באמת שטייט דארט מען זאל נישט אזוי זאגן, אזוי ווי די וואס זאגן אז דער אייבערשטער זעט נישט וואס מען טוט אין די פינסטערניש, און מען זאל נישט זאגן אזוי ווי די וואס זאגן אז דער אייבערשטער האט אונז פארלאזט).

און דער מענטש האט אנגעפאנגען צו רעדן צום בעל שם טוב קעגן די אמונה, האט דער בעל שם טוב געכאפט א צווייג פון דער ערד און אים אנגעפאנגען צו שלאגן, און בשעת ער האט געשלאגן דעם אלטן טיפוש האט ער געשריגן דעם פסוק (תהלים צב, י): "יִתְפָּרְדוּ כָּל פֹּעֲלֵי אָוֶן", און פלוצלינג זעט דער בעל שם טוב גארנישט, דער מענטש איז פשוט געווען אן אויג פארבלענדעניש פונעם ס"ם.

די מעשה האט דער הייליגער רבי געהערט ווי מען פארציילט עס אין זיין הויז ווען ער איז נאך געווען א קליין אינגל. גלייך ווען דער רבי האט געהערט די מעשה איז אריין אין אים א מורא'דיגע חשק צו ווערן א צדיק, ער האט אנגעפאנגען צו טראכטן: "געוואלד! איך וויל אויך זיין א צדיק! אפשר אז איך וועל דאס נאכטון, איך וועל אנהייבן רעדן צום אייבערשטן, וועל איך אויך ווערן א צדיק?" און דער רבי איז גלייך ארויס פון שטוב און ער איז געגענגען צום ציון פון בעל שם טוב און געוויינט צום אייבערשטער: "רבונו של עולם, איך וויל אויך זיין א צדיק, איך וויל אויך זיין אן ערליכער איד וכו' וכו'". ביז דער רבי האט זוכה געווען צו וואס ער האט זוכה געווען.

זעט מען פון דעם, אז ווען א קינד הערט א מעשה פון א צדיק, דאס פלאקערט אים אויף זיין הארץ צו ווערן א גרויסער צדיק.

עס איז באוואוסט אז דער הייליגער צאנזער רב זכותו יגן עלינו האט געפרעגט די מלמד פון זיינע קינדער צי ער לערנט מוסר מיט זיינע קינדער, האט דער מלמד געזאגט: "יא", האט אים דער צאנזער רב געפרעגט: "וואסערע מוסר ספרים לערנסטו מיט זיי?" זאגט ער: "חובות הלבבות", זאגט אים דער הייליגער צאנזער רב זי"ע: "נישט דאס מיין איך צו פרעגן, איך פרעג צי דו לערנסט מוסר, צי דו פארציילסט זיי מעשיות פון הייליגן רבי ר' אלימלך זי"ע און פון זיין ברודער דער הייליגער רבי ר' זושא זי"ע"; ווייל מעשיות פון צדיקים פייערט אויף דאס הארץ צו זיין אן ערליכער איד.

דערפאר, אז דו פרעגסט ווי אזוי מען לייגט אריין אין קינדער אמונה און ליבשאפט צו די תורה, דורך דעם וואס מען פארציילט זיי סיפורי צדיקים, ווי אזוי זיי האבן געבעטן דעם אייבערשטן אויף יעדע זאך, ווי אזוי זיי האבן געלעבט מיטן אייבערשטן, און ווי אזוי זיי האבן זיך נישט דערשראקן ווען עס איז נישט געגאנגען ווי אזוי זיי האבן געוואלט.

ועל כולם דארף א מלמד אסאך טרערן פארגיסן צום אייבערשטן אז אלע זיינע תלמידים זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן יראי ה'.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט קענען אריין לייגן אין די קינדער אמונה פשוטה ויראת שמים, און דו זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת נח, כ"ו תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד יעקב דוב נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו ביסט געווען ביים הייליגן רבי'ן אויף ראש השנה.

דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן רט): "אייערע קינדער זאלט איר מודיע זיין וואס דא האט זיך גיטאן", און ר' נתן שרייבט אז דער רבי האט דאס געזאגט מיט א מורא'דיגע ברען און מיט א התלהבות.

וויסן זאלסטו, אז וואס עלטערן געבן פאר קינדער - קען קיינער נישט געבן, און חינוך וואס קינדער באקומען אין שטוב, איז שטערקער פון אלעס אויף דער וועלט; וויפיל איך פרוביר אריין צו לייגן אין די בחורים וואס לערנען ביי מיר אין ישיבה יראת שמים און מידות טובות, זע איך, אז די בחורים וואס קומען פון געזונטע שטובער וואו מען האט זיי מחנך געווען - איז גרינגער צו ארבעטן ווי מיט בחורים וואס קומען פון שטובער וואס קיינער האט זיי נישט מחנך געווען.

געב א קוק למשל 'נעגל וואסער'; עלטערן וואס האבן מחנך געווען די קינדער אפצוגיסן 'נעגל וואסער', די טאטע און מאמע זענען שטארק מקפיד אויף דעם, און זיי זאגן שיינערהייט יעדע נאכט פאר די קינדער: "קינדער אנגרייטן 'נעגל וואסער' און ליינען קריאת שמע", די קינדער וואקסן אויף ערליך און הייליג, און זיי וועלן זייער גאנץ לעבן זיך אנגרייטן 'נעגל וואסער'. און דאס זעלבע איז פארקערט; קינדער וואס זענען אויף געוואקסן אין א שטוב וואס עס איז נישט דא קיין יראת שמים, מען ווייסט נישט פון קיין 'נעגל וואסער' צו זאגן, די קינדער וועלן זיך נישט אפגיסן קיין נעגל וואסער. איך זע עס אין קעמפ ווען איך לייג שלאפן די בחורים, וויפיל איך זאל זיך בעטן ביי בחורים זיי זאלן אנגרייטן נעגל וואסער איז עס ווי דו רעדסט צו טויבע אויערן, ער קוקט דיר אן ווי איינער וואס רעדט זאכן פון די לבנה, ווייל ער האט עס נישט געזען ביי זיינע עלטערן, מה שאין כן די בחורים וואס ביי זיי אין שטוב גיסט מען זיך אפ נעגל וואסער, צו זיי קען מען רעדן, זיי קען מען מחזק זיין וכו', און אזוי איז אין יעדע פרט.

דער הייליגער רבי האט געזאגט, ער וויל מען זאל אים רופן מיט זיין מאמע'ס נאמען 'רבינו נחמן בן פיגא', פארוואס? ווייל זיין עיקר יראת שמים האט ער גענומען פון זיין מאמע. ווען דער רבי איז געבוירן האט זי גלייך אפגעגאסן דעם רבי'ן נעגל וואסער, און אויך האט זי גענייט א קאפל בשעת זי האט געווארט דעם רבי'ן, און זי האט אנגעטון דעם רבי'ן מיט א קאפל גלייך ווען דער רבי איז געבוירן. אזוי אויך פלעגט זי נעמען דעם רבי'ן מיטן קערידזש און גיין צום ציון פון איר זיידע דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו מתפלל זיין דארט; זעט מען פון דעם, אז וואס עלטערן געבן פאר זייערע קינדער קען קיינער אנדערש נישט געבן.

דאס זעלבע איז מיט אנדערע זאכן, ווי למשל דאווענען מיט מנין; א קינד וואס וואקסט אויף אין א שטוב וואס אלעס ווערט אפגעשטעלט ווען מען דארף גיין דאווענען שחרית מנחה מעריב, אזא קינד וועט אויך גיין אין שול דאווענען דריי מאל א טאג. און א טאטע וואס גייט נישט אין שול דאווענען א גאנצע וואך, וועט זיין קינד אויך נישט גיין דאווענען, און עס וועט נישט העלפן אז מען וועט זאגן פארן בחור גיי דאווענען, ווייל ער ווייסט ביי זיך אז טאטי דאווענט נישט וכו'.

איך קען נישט פארגעסן וואס א בחור האט מיר געזאגט יארן צוריק: "דער ראש ישיבה קומט פון א שטוב ווי יעדער דאווענט, איך קום פון א שטוב וואו מען דאווענט נישט; מיין טאטע טוט אן תפילין אין שטוב, ער גייט נישט אין שול א גאנצע וואך - נאר שבת (נישט צום דאווענען, נאר צו די חברים, טרינקען וכו'), מיין טאטע טוט אן תפילן ווען ער איז נאך מיט די אונטער וועש, פארוואס שרייט דער ראש ישיבה אויף מיר ווען איך דאווען נישט?"

דערפאר, אז דו שרייבסט מיר אז דו ביסט געווען אין אומאן אויף ראש השנה, און דו האסט זיך ארום געדרייט אין די גאסן פאר יום טוב און אויך אום יום טוב, און דו זארגסט זיך וועגן דיינע קינדער; וואס ווילסטו פון דיינע קינדער ווען דו אליין דרייסט זיך ארום אין אלע גאסן וכו'? אז דו וועסט אכטונג געבן אויף זיך אליין, דו וועסט אויסניצן די צייט אין אומאן, דעמאלט וועלן דיינע קינדער דיר נאכמאכן און אויך אויסניצן די צייט.

איך האף אז דו ביסט נישט ברוגז אויף מיר אז איך ענטפער דיר וכו', ווען דו שרייבסט מיר אז דו האסט זיך ארום געדרייט אין אלע גאסן ה' ירחם, ווען אלע גאסן זענען אויסגעלאסן וכו'; חינוך הייבט זיך אן ביי זיך אליינס, אז מען פירט זיך אזוי ווי עס דארף צו זיין, מען גייט אין שול דאווענען, און מען לערנט יעדן טאג, איז מען זוכה אז די קינדער וועלן זיין ערליכע אידן.

ר' נתן האט געזאגט: "עס איז מיר חשוב צו מחנך זיין זיינע קינדער, פונקט ווי אויפשטיין ביי חצות און זאגן 'תיקון חצות'"; ווייל אז מען וויל אויפשטיין ביי חצות זאגן תיקון חצות, דארף מען זיך לייגן שלאפן פרי, און ר' נתן האט נישט געוואלט גיין שלאפן פאר זיינע קינדער קומען אהיים, ווייל ער האט זיי געוואלט מחנך זיין, ער האט געוואלט ליינען קריאת שמע מיט זיי, זיי מחנך זיין צו מאכן נאך ברכות, און אנגרייטן נעגל וואסער וכדומה. ווייל א קינד וואס זיינע עלטערן האבן אים שיינערהייט דערמאנט נאכט נאך נאכט צו ליינען קריאת שמע, אים איז גרינגער דאס צו טון זיין גאנץ לעבן. אודאי דארף יעדער מענטש חיזוק, און יעדע מענטש האט א יצר הרע וכו' וכו', אבער מיט א גוטע חינוך איז די יראת שמים און אידישקייט איינגעבאקן אין הארצן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת נח, כ"ה תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד מרדכי נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואס זאל איך דיר זאגן, איך האב געליינט דיין בריוו, און איך האב מיט געוויינט מיט דיר; דו פרעגסט מיר ווי אזוי דו זאלסט זיך פירן מיט אים, אודאי זאלסטו אים נישט מרחק זיין, ווייל עס וועט גארנישט העלפן.

עס איז זייער א שווערע זאך פאר עלטערן צו מקרב זיין א קינד ווען מען זעט ווי ער פירט זיך נישט אויף ווי די תורה הייסט, מען זאל אפגעהיטן ווערן פון די צער וואס עלטערן האבן ווען זיי זעען ווי זייערס א קינד גייט אוועק פונעם דרך התורה. אבער אויב מען וויל תכלית, אויב מען וויל אמת, מען קוקט נישט אויף די אייגענע כבוד וכדומה, און מען איז מקרב דעם קינד ווי אזוי ער איז, קען מען בעזרת השם יתברך זוכה זיין מיט די צייט אז דאס קינד וועט תשובה טון וכו'.

עס איז דא א מאמר החכם: "הַסֵּבֶל - תַּחְבּוּלָה, לְמִי שֶׁאֵין לוֹ תַחְבֻּלָּה", געדולד איז די וועג, פאר ווער עס האט נישט קיין וועג; מיט סבלנות קומט מען אן, מען דארף האבן אמונה אינעם אייבערשטן. מיר דארפן וויסן אז מיר ווייסן גארנישט, דער אייבערשטער פירט דער וועלט, אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל, צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא (דברים לב, ד), מיר ווייסן גארנישט.

חכמינו זכרונם לברכה פארציילן (ברכות י.) אז ווען ישעיהו הנביא איז געקומען זאגן פאר חזקיהו המלך די נבואה פונעם אייבערשטן אז ער גייט שטארבן, האט חזקיהו המלך אים געפרעגט פארוואס, האט אים ישעיהו הנביא געזאגט: "דְּלֹא עָסַקְתָּ בִּפְרִיָּה וּרְבִיָּה", ווייל דו האסט נישט חתונה געהאט, האט חזקיהו המלך געזאגט פאר ישעיהו הנביא: "דו ווייסט פארוואס איך האב נישט חתונה געהאט? ווייל איך זע ברוח הקודש אז איך גיי האבן א קינד וואס גייט ארויס גיין לתרבות רעה", האט אים ישעיהו הנביא געענטפערט: "בַּהֲדֵי כָּבְשֵׁי דְּרַחְמָנָא לָמָּה לָך?!", וואס האסטו מיט די באהאלטענע וועגן פונעם אייבערשטן, דו דארפסט טון וואס דער אייבערשטער האט אונז געהייסן טון, און וואס דער אייבערשטער וויל טון זאל ער טון; שטייט ווייטער דארט, אז למעשה האט ער חתונה געהאט, און ער איז געבליבן לעבן, עיין שם.

אין דעם חז"ל ליגט זייער אסאך חיזוק; ווייל מען זעט פון דא אז מענטש דארף נישט ווערן צעבראכן ווען ער זעט אז ער איז נישט מצליח מיט זיינע קינדער, ווייל געווענליך הייבט א מענטש אן צו טראכטן אלע נעגעטיווע מחשבות: "ווער איז שולדיג", "פארוואס דארף איך ברענגען קינדער" וכו' וכו', לערנען אונז דא חז"ל אז מיר דארפן טון דעם רצון השם יתברך, אז דער אייבערשטער האט אונז געהייסן חתונה האבן און ברענגען קינדער אויף די וועלט, דארפן מיר דאס טון און זיך פרייען אז מיר טוהן זיין רצון.

דער הייליגער רבי האט געזאגט: "א מענטש זאל מתפלל זיין ער זאל האבן אסאך קינדער, און אפילו אז ער ווייסט קלאר אז אלע זיינע קינדער וועלן ארויס גיין לתרבות רעה רחמנא לצלן, זאל ער ברענגען קינדער אויף די וועלט, ווייל משיח וועט זיי אלע צוריק ברענגען צום אייבערשטן".

דערפאר דארף מען זייער אכטונג געבן חס ושלום נישט צו מרחק זיין קיין קינדער, און אפילו זיי זענען אוועק געפאלן פונעם דרך התורה וכו' דארף מען זיי מקרב זיין; מען מעג זיי זאגן מוסר, אבער נאר אויף דעם וועג ווי אזוי משה רבינו האט גע'מוסר'ט די אידן נאכדעם וואס זיין זענען דורכגעפאלן מיטן חטא העגל. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (גיטין לו:): אז ווען משה רבינו איז אראפ געקומען פון הימל, און געזען ווי די אידן האבן געמאכט דעם עגל און זיי האבן עובר געווען אויף די דריי הארבסטע עבירות, האט זיי משה רבינו געזאגט: "עַדַיָין חֲבִיבוּתָא הוּא גַּבָּן", דער אייבערשטער האט ענק נאך אלץ ליב, אזוי ווי עס שטייט (שיר השירים א, יב): "נִרְדִּי נָתַן רֵיחוֹ", וְלֹא כְּתִיב הִסְרִיחַ; נאר אויף דעם וועג מעג מען געבן מוסר, אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ח) אז נאר איינער וואס קען געבן מוסר אזוי ווי משה רבינו האט גע'מוסר'ט די אידן - נאר ער מעג געבן מוסר. אויב מען האט נישט קיין סבלנות, מען איז מרחק א קינד וואס גייט נישט אויפן דרך התורה, קען מען אינגאנצן פארלירן דעם קינד חס ושלום.

דו שרייבסט מיר אז דו דאווענסט יעדן טאג, און דו זעסט נישט ווי עס העלפט; ליין איבער די בריוו וואס דו שרייבסט אליינס אז 'לעצטענס איז ער זיך אביסל מחזק און ער לערענט מיט דיר אביסל'. שרייבסט דאך אליינס אז דו זעסט א שינוי לטובה, דאס דארף דיר זייער מחזק זיין אז דו זאלסט ווייטער דאווענען און בעטן דעם אייבערשטן אז ער זאל תשובה טון.

איך ווייס אז עס איז זייער שווער צו קוקן אויף דאס ביסל וואס ער קומט לערנען אנטקעגן די גרעסערע חלק וואס ער דארף נאך תשובה טון וכו', אבער וויסן זאלסטו אז יעדע איינציגע תפילה העלפט, נאר מען דארף האבן אויף תפילה זייער אסאך סבלנות, און געדענקען דעם מאמר החכם: "מִי שֶׁשָּׂם הַסֵּבֶל תַּכְלִיתוֹ, יַגִּיעֵהוּ הַסֵּבֶל אֶל חֶפְצוֹ", ווער עס האט געדולד, וועט צום סוף אנקומען צו וואס ער וויל; עס איז נישט דא קיין שום אנדערע עצה בזה העולם ווען א מענטש זעט ווי עס לויפן אים נאך שוועריקייטן - נאר צו אנטלויפן צום הייליגן באשעפער, און צו וויינען צו אים טאג נאך טאג וואך נאך וואך אן אן אויפהער.

עס גייט נישט אריבער א טאג וואס מענטשן רופן מיר נישט וויינען וועגן זייערע קינדער - סיי בחורים און סיי מיידלעך וואס פאלן אוועק מדרך התורה, השם ישמרינו; מען בעט מיר צי איך קען רעדן צו זייער קינד ווען דער קינד וויל נישט הערן פון גארנישט. מען דארף רעדן צום קינד ווען דער קינד וויל נאך הערן, מען דארף אויסהערן דעם קינד ווען ער וויל נאך הערן חיזוק, נישט מען זאל אים זאגן: "דו דארפסט נישט קיין חיזוק", "דו דארפסט לערנען מער וויפיל דו קענסט".

איך האב געעפענט די ישיבה "תפארת התורה" פאר צען יאר צוריק; שוין צען יאר וואס איך לערן מיט בחורים און איך בין זיי מחזק. מען קען נאר רעדן צו איינער וואס וויל הערן, אין זוהר הקדוש שטייט (פרשת תצוה, רצח.): "זַכָּאָה מַאן דְמַּלִיל עַל אִדְּנִין דְשָׁמְּעִין", וואויל איז פאר א מענטש וואס רעדט צו אויערן וואס ווילן הערן; זייער אסאך מאל זענען די עלטערן אליינס שולדיג, ווייל ווען דאס קינד האט נאך געוואלט הערן חיזוק, דער קינד האט געוואלט זיין גוט, האט מען אים געשריגן אויף אים: "דו דארפסט נישט קיין חיזוק", "מאך דיך נישט משוגע", און ווען די עלטערן זעען שפעטער ווי דער קינד איז שוין אינגאנצען אוועק געגאנגען, דעמאלט וועקט מען זיך אויף, דעמאלט וויל מען אים מחזק זיין, אבער דעמאלט וויל שוין נישט דער קינד.

עס איז זייער א ווייטאגליכער נושא ווען עלטערן רופן מיך אן צי איך קען רעדן מיט זייער קינד, ווען די זעלבע עלטערן האבן געווארענט דעם קינד אז אויב וועט מען אים כאפן האבן שייכות מיט א ברסלב'ער וועט זיין אחת דתו, נאר שפעטער ווען דער קינד קען שוין נישט, און ער פאלט אראפ, דעמאלט איז מען שוין מסכים וכו', אבער דער קינד דארף אויך וועלן.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט זוכה זיין צו האבן נחת פון אלע דיינע קינדער, און עס זאל בקרוב אריין גיין א רוח טהרה אין דיין זון דער בכור, אמן.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת נח, כ"ה תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן

לכבוד אהרן נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווען ר' נתן איז מקורב געווארן צום הייליגן רבי'ן, איז ער געקומען צום רבי'ן, און פארציילט אלעס וואס גייט אריבער אויף אים וכו' וכו', האט אים דער רבי געזאגט: "נתן, קום אביסל שפאצירן", און אזוי גייענדיג, האט דער רבי ארויף געלייגט זיין האנט אויף ר' נתנ'ס אקסל און אים געזאגט אפאר ווערטער, וואס די פאר ווערטער האט געטוישט ר' נתנ'ס גאנצע לעבן, דער רבי האט אים געזאגט: "און ווייטער איז גוט, אז מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן אזוי ווי מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צו א גוטע פריינד"; דער רבי האט אים דעמאלט מגלה געווען דאס ענין פון התבודדות, אז א מענטש זאל זיך צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן אויף זיין שפראך וואס ער איז צוגעוואוינט צו רעדן, און אים אלעס אויסדערציילן, ער זאל גארנישט פארהוילן פונעם אייבערשטן. דער רבי האט געזאגט פאר ר' נתן, אז אויב ער וועט זיך צוגעוואוינען זיך צו פירן מיט די הנהגה, וועט אים אלעס גיין גרינגער, און ער וועט האבן א זיס לעבן.

ר' נתן זכרונו לברכה האט שפעטער דערציילט: "ווען דער רבי האט ארויף געלייגט זיין האנט אויף מיין אקסל און מיר געזאגט די ווערטער: "און ווייטער איז גוט, אז מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן, אזוי ווי מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צו א גוטע פריינד", האב איך פארשטאנען אז איך בין שוין א געהאלפענער, ווייל וואס עס זאל נאר נישט אריבער גיין אויף מיר וועל איך זיך נישט פארלירן, נאר גיין צום אייבערשטן און אים אלעס אויסדערציילן".

ווען א מענטש הייבט אן פאלגן דעם רבי'ן, און יעדן טאג רעדט ער זיך אויס זיין הארץ צום אייבערשטן, ער דאנקט אים אויף אלעס וואס ער האט, ער בעט אים אויף אלעס וואס ער דארף, און ער דערציילט אים אלעס וואס עס באדערט אים, און אויב מען איז אראפ געפאלן און געטון שלעכטע מעשים דערציילט מען עס פארן אייבערשטן, און מען בעט אים ער זאל מוחל זיין - אזא מענטש לעבט שוין דא בזה העולם אין "גן עדן", אזא מענטש לעבט א חיים טובים, ער לעבט מיט אמונה, ער ווייסט אז קיינער קען אים נישט טשעפען, און קיינער קען אים נישט שלעכטס טון.

אמאל איז איד געקומען צו ר' נתן נעמען אביסל חיזוק; בכלל דארף מען וויסן אז אלע דיבורים וואס ר' נתן האט גערעדט איז געווען בעיקר פון רעדן צום אייבערשטן, און דאס האט ער איבער געגעבן פאר אלע זיינע תלמידים, אז עס איז נישט דא קיין אנדערע תכלית אויף דער וועלט נאר צו דינען דעם אייבערשטן - אים צו דאנקען, און ווען מען דארף עפעס זאל מען נאר צו אים מתפלל זיין. דער איד האט געזאגט פאר ר' נתן אז ער מאכט יעדן טאג התבודדות אזוי ווי ר' נתן האט אים געלערנט; פרעגט אים ר' נתן: "וואס בעטסטו פונעם אייבערשטן?" האט דער איד געענטפערט: "איך בעט זוכה זיין צו מדריגות וכו'", פרעגט אים ר' נתן: "זאג מיר, פרנסה האסטו?" ענטפערט ער: "ניין", זאגט אים ר' נתן: "הער מיך צו, דו זאלסט בעטן דעם אייבערשטן אויף פרנסה, ווייל דאס איז דיין אמת"; דער אייבערשטער הערט צו אלע תפילות אזוי ווי עס שטייט (תהלים קמה, יח): "קָרוֹב ה' לְכָל קֹרְאָיו", אבער נאך מער נעמט דער אייבערשטער אן די תפילות וואס איז מיט אן אמת – "לְכֹל אֲשֶׁר יִקְרָאֻהוּ בֶאֱמֶת".

זעט מען פון דעם אז א מענטש דארף בעטן דעם אייבערשטן וואס עס ליגט אים אויפן הארצן, ווייל די תפילות וואס קומט ארויס פון הארץ, דאס איז זייער חשוב ביים אייבערשטן.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תענית טז.) אז ווען עס איז דא אן עצירת גשמים, און מען מאכט אן עצרת תפילה זאל מען נעמען פארן שליח ציבור אזא איינער וואס איז "מְטוּפָּל וְאֵין לוֹ", אפילו עס איז דא א זקן וחכם, און רש"י זאגט דארט, אז דער טעם איז, ווייל א מענטש וואס האט א שטוב מיט קינדער, און ער דארף זיי מפרנס זיין, אזא מענטש דאווענט פון די טיפעניש פון זיין הארץ, ער שרייט צום אייבערשטן מיט אן אמת, און ביים אייבערשטן איז זייער חשוב ווען א מענטש קומט צו אים און וויינט זיך אויס, און ער בעט פאר א ישועה.

אין זוהר הקדוש שטייט (פרשת בלק, קצה.) אז ווען אן ארימאן קומט צום אייבערשטן און בעט אויף פרנסה, ער טענה'ט מיטן אייבערשטן פארוואס ער האט נישט קיין פרנסה, זיין ווייב און קינדער ווארטן אויף עסן און ער האט זיי נישט וואס צו געבן, זאגט דער זוהר הקדוש אז דער תפילה איז זייער חשוב ביים אייבערשטן - מער פון אלע תפילות, עיין שם.

דערפאר, וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו רעדסט צום אייבערשטן יעדן טאג, און דו בעטסט אים פרנסה; עס איז נישט קיין חילוק ווי אזוי מען בעט דעם אייבערשטן, דער עיקר דארף מען זען איין זאך: 'נישט אפלאזן די זאך פון תפילה', צי אזוי צי אזוי - דאס איז נישט משנה, ווייל ווי לאנג א מענטש רעדט צום אייבערשטן איז ער צוגעקלעבט צו אים, אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן פד): "דַּע, שֶׁעִקָּר הִתְחַבְּרוּת וּדְבֵקוּת לַשֵּׁם יִתְבָּרַך הִיא עַל יְדֵי תְּפִילָה", דורך תפילה ווערט א מענטש צוגעקלעבט צום אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום ד' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ד תשרי, ערב סוכות, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד הבחור אליעזר נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

 מיר זענען יעצט געווען ביים הייליגן רבי'ן אין אומאן ראש השנה דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תג): "גאר מיין זאך איז ראש השנה, נישט נאר מיינע מענטשן זענען אנגעהאנגען אין מיין ראש השנה נאר די גאנצע וועלט איז תלוי אין מיין ראש השנה". ר' נתן זכרונו לברכה האט געזאגט: "מיין זאך איז יום כיפור", ווייל אין יום כיפור איז דער אייבערשטער מוחל יעדן איינעם אלע עבירות, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (ויקרא טז, ל): "כִּי בַיּוֹם הַזֶּה יְכַפֵּר עֲלֵיכֶם, לְטַהֵר אֶתְכֶם מִכֹּל חַטֹּאתֵיכֶם, לִפְנֵי ה' תִּטְהָרוּ". מוהרא"ש זכרונו לברכה האט געזאגט: "מיין זאך איז בחורים; איך בין אראפ געקומען אויף דער וועלט פאר בחורים און מיידלעך"; און מען זעט אז די ראשי תיבות פון ר'אש השנה, ב'חורים, און י'ום כיפורים, איז ר'ב'י'.

טויזענטער בריוו האט מוהרא"ש געשריבן פאר בחורים - זיי מחזק זיין זיי זאלן נישט אויפגעבן; מוהרא"ש שרייבט אז עס איז דא הונדערטער טויזענטער שאלות ותשובות ספרים פון גדולי ישראל צדיקים וקדושים וואס האבן געשריבן תשובות פאר אלע סארט שאלות פאר כלל ישראל, אבער קיינער שרייבט נישט קיין תשובות פאר בחורים וואס האבן שאלות צי זיי קענען נאך תשובה טון; זיי פרעגן: "וואס זאלן מיר טון אז מיר האלטן אין איין פאלן פון קדושה?" דערפאר האט מוהרא"ש זכרונו לברכה אפגעשריבן זיבעציג טויזענט בריוו, וואס א גרויסע פראצענט דערפון איז פאר בחורים, זיי מחזק זיין זיי זאלן נישט אויפגעבן.

מוהרא"ש שרייבט פאר אלע בחורים וואס פרעגן און בעטן אן עצה ווי אזוי זיי קענען ארויס גיין פון זייער פלאנטער, אז זיי זאלן זאגן יעדן טאג ח"י פרקים משניות, ווייל דאס ראטעוועט פון אלעם שלעכטס; דאס וואס דו שרייבסט מיר אז דו זאגסט ח"י פרקים משניות און דו זעסט נישט עס זאל העלפן, דאס טאר מען נישט זאגן, ווייל מי יודע ווען דו זאגסט ווען נישט די ח"י פרקים משניות צי דו וואלסט נאך אפילו געשריבן אזא בריוו - ווי דו שרייסט אז דו ווילסט זיין ערליך... וויפיל בחורים זענען שוין נעבעך אזוי אראפגעפאלן אז זיי שרייען שוין נישט "ראטעווע מיך!" דאס אליינס אז דו שרייסט נאך: "ראטעווע מיר, איך וויל זיין א ערליכע איד" - דאס אליינס דארף זיין דיין גרעסטע התחזקות, אז דו ווילסט נאך זיין גוט.

חכמינו זכרונם לברכה פארציילן (חולין קמב.) אסאך מעשיות ווי אזוי גרויסע מענטשן זענען אוועק געפאלן פון אידישקייט ווייל זיי האבן געהאט קשיות אויף די תורה, "הֲרֵי שֶׁאָמַר לוֹ אָבִיו, עֲלֵה לַבִּירָה וְהָבֵא לִי גּוֹזָלוֹת, וְעָלָה, וְשָׁלַח אֶת הָאֵם, וְלָקַח אֶת הַבָּנִים, וּבַחֲזָרָתוֹ נָפַל וָמֵת - הֵיכָן אֲרִיכוּת יָמָיו שֶׁל זֶה? וְהֵיכָן טוֹבָתוֹ שֶׁל זֶה?" א טאטע האט געהייסן זיין זון 'גיי ברענג מיר אפאר פייגליך פונעם נעסט', איז דער קינד געגאנגען און געמאכט די מצוה פון שלוח הקן, און אויפן וועג אראפ איז ער אראפגעפאלן פונעם לייטער און געשטארבן - וואו איז דער אריכות ימים פון דעם מענטש? ווי איז די גוטס וואס דער מענטש דארף באקומען פאר דעם מצוה? זאגן דארט חכמינו זכרונם לברכה אז אחר האט דאס געזען, און ער האט געהאט די קשיא וכו'.

אזוי איז דא זייער אסאך מצוות וואס עס שטייט ארויס געשריבן די שכר פאר דעם וואס טוט די מצוה, אזוי ווי עס שטייט (במדבר טו, מ): "לְמַעַן תִּזְכְּרוּ וַעֲשִׂיתֶם אֶת כָּל מִצְו‍ֹתָי"; ביי תפילין שטייט (שמות יג, ט): "וְהָיָה לְךָ לְאוֹת עַל יָדְךָ, וּלְזִכָּרוֹן בֵּין עֵינֶיךָ, לְמַעַן תִּהְיֶה תּוֹרַת ה' בְּפִיךָ", פרעג איך דיר - אויב איינער טוט אן ציצית און דאך פאלט ער אראפ אין עבירות, אדער איינער וואס טוט אן תפילין יעדן טאג און דאך איז זיך דער יצר הרע מתגבר אויף אים, זאל ער אפלאזן זיין תפילין? זאל ער זיך חס ושלום גיין שמד'ן? וואס ליידער - זייער אסאך וואס זענען אוועק געפאלן פון אידישקייט, זענען נאר צוליב די אלע קשיות וואס איז אריין אין זיי, וואס געווענדליך אז דער מענטש האט נישט קיין סבלנות, הייבט ער אן צו האבן קשיות, און נאכדעם פאלט ער נעבעך אינגאנצן אוועק.

דערפאר דארף א מענטש האבן אסאך סבלנות, און וויסן אז אלעס וואס די הייליגע תורה און וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן - איז אמת, און עס איז דא אסאך זאכן וואס מיר קענען נישט פארשטיין.

דו זאג ווייטער משניות, און גלייב אז די תורה וועט דיך ראטעווען פון עבירות, אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן יט): "אֲפִלּוּ אוֹתָן הָאֲנָשִׁים הָרְחוֹקִים מִן הַקְּדֻשָּׁה מְאֹד, שֶׁנִּלְכְּדוּ בִּמְצוּדָה רָעָה, עַד שֶׁרְגִילִין בַּעֲבֵרוֹת חַס וְשָׁלוֹם, רַחֲמָנָא לִצְלָן רַחֲמָנָא לִשֵׁזְבָן", אפילו א מענטש וואס איז נעבעך אריין געפאלן אין די הענט פונעם יצר הרע, ער איז שוין אראפגעפאלן אין שאול תחתיות, "אַף־עַל־פִּי־כֵן, הַכֹּחַ שֶׁל הַתּוֹרָה גָּדוֹל כָּל־כָּךְ, עַד שֶׁיְּכוֹלָה לְהוֹצִיא אוֹתָם מִן הָעֲבֵרוֹת שֶׁרְגִילִין בָּהֶם חַס וְשָׁלוֹם. וְאִם יַעֲשׂוּ לָהֶם חֹק קָבוּעַ וְחִיּוּב חָזָק, לִלְמֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם כָּךְ וְכָךְ, יִהְיֶה אֵיךְ שֶׁיִּהְיֶה, בְּוַדַּאי יִזְכּוּ לָצֵאת מִמְּצוּדָתָם הָרָעָה, עַל יְדֵי הַתּוֹרָה, כִּי כֹּחַ הַתּוֹרָה גָּדוֹל מְאֹד", אויב וועט ער זיך מאכן א קביעות צו לערנען יעדן טאג "כך וכך", וועט ער סוף כל סוף ארויסגיין פון זיין בלאטע, ווייל די כח פון תורה איז אזוי גרויס אז עס נעמט ארויס דעם מענטש פון זיין שלעכטס.

כאפ זיך אריבער קיין יבניאל צו מוהרא"ש'ס ציון; מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מבטיח געווען בזה הלשון: "אִיךְ זָאג צוּ, אַז יֶעדֶער בָּחוּר אָדֶער מֵיידְל וָואס דַארְף אַ שִׁידוּךְ, אוּן זֵיי וֶועלְן קוּמֶען דָא אוֹיף מַיין קֵבֶר, אוּן דוּרְכְזָאגְן גַאנְץ סֵפֶר תְּהִלִים פוּן אָנְפַאנְג בִּיזְן סוֹף פַאר מַיין זְכוּת, וֶועל אִיךְ טוּן אַלֶעס וָואס אִיךְ קֶען, אַז זֵיי זָאלְן טְרֶעפְן זֵייעֶר שִׁידוּךְ, אוּן דָאס זָאג אִיךְ צוּ מִיט אַ שְׁטַארְקֶע צוּזָאג".

איך שרייב דיר דא א תפילה וואס מוהרא"ש האט געשריבן פאר בחורים צו זאגן יעדן טאג, עס איז געדרוקט אין 'קונטרס מציאות הזיווג', דאס איז איבערגעשריבן אין אידיש, זאג עס יעדן טאג וועסטו זוכה זיין צו טרעפן דיין זיווג בקרוב:

אַ תְּפִלָה צוּ בֶּעטְן דֶעם אֵייבֶּערְשְׁטְן יֶעדְן טָאג אוֹיף אַ שִׁידוּךְ

רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל שׁוֹין זוֹכֶה זַיין צוּ טְרֶעפְן אַ גוּטֶע שִׁידוּךְ, אִיךְ זָאל זוֹכֶה זַיין חֲתוּנָה צוּ הָאבְּן שְׁנֶעל אוּן גְרִינְג אוּן נִישְׁט דַארְפְן וַוארְטְן מֶער אַזוֹי לַאנְג.

הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער אִיךְ וֵוייס אַז אִיךְ הָאבּ זִיךְ נִישְׁט אוֹיפְגֶעפִירְט וִוי עֶס דַארְף צוּ זַיין, אוּן אַז אִיךְ בִּין נִישְׁט אֵייבִּיג גֶעוֶוען אַזוֹי וואוֹיל אוּן עֶרְלִיךְ. אִיךְ בֶּעט דִיר אָבֶּער, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, אַז דוּ זָאלְסְט נִישְׁט קוּקְן אוֹיף דֶעם אוּן צוּלִיבּ דֶעם צוּרִיק הַאלְטְן מַיין שִׁידוּךְ. זֵיי מִיר מוֹחֵל אוֹיף אַלֶעס וָואס אִיךְ הָאבּ נִישְׁט גוּט גֶעטוּן, אוּן הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל שׁוֹין שְׁנֶעל חֲתוּנָה הָאבְּן, אוּן דָאס וֶועט מִיר הֶעלְפְן אוּן רַאטֶעוֶוען אַז אִיךְ זָאל מֶער נִישְׁט טוּן קַיין עֲבֵירוֹת אוּן אִיךְ זָאל שׁוֹין זַיין וואוֹיל אוּן עֶרְלִיךְ.

וָואס זָאל אִיךְ טוּן, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם? פוּן מַיין זַייט בִּין אִיךְ גְרֵייט חֲתוּנָה צוּ הָאבְּן הַיינְט נַאכְט! וָואס קֶען אִיךְ טוּן אַז אִיךְ הָאבּ נָאכְנִישְׁט גֶעטְרָאפְן מַיין שִׁידוּךְ? אִיךְ וַוארְט אוּן אִיךְ וַוארְט אוּן אִיךְ בֶּעט דִיר שׁוֹין אַזוֹי לַאנְג אַז אִיךְ וִויל שׁוֹין חֲתוּנָה הָאבְּן, אוּן דֶערְוַוייל אִיז עֶס נָאכְנִישְׁט אָנְגֶעקוּמֶען.

דִי חַזַ"ל זָאגְן אוּנְז אַז וֶוען אֵיינֶער הָאט חֲתוּנָה נָאךְ דִי צְוָואנְצִיג יָאר, וֶועט עֶר שׁוֹין זַיין גַאנְץ לֶעבְּן טְרַאכְטְן פוּן עֲבֵירוֹת, אוּן דוּ זָאגְסְט אוֹיף אַזַא מֶענְטְשׁ אַז זַיינֶע בֵּיינֶער זָאלְן צוּגֵיין. פַארְוָואס זָאל מִיר קוּמֶען אַזַא הַארְבֶּער עוֹנֶשׁ אַז אִיךְ זָאל מַיין גַאנְץ לֶעבְּן טְרַאכְטְן פוּן עֲבֵירוֹת, אוּן אַז מַיינֶע בֵּיינֶער זָאלְן צוּגֵיין? וָואס בִּין אִיךְ דֶען שׁוּלְדִיג? פַארְוָואס קוּמְט עֶס מִיר? אִיז מִיר נִישְׁט גֶענוּג דִי שְׁרֶעקְלִיכֶע פַּיין אוּן וֵוייטָאג וָואס אִיךְ הָאבּ פוּן דֶעם אַלֵיין אַז אִיךְ הָאבּ נָאכְנִישְׁט חֲתוּנָה גֶעהַאט?

הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל זוֹכֶה זַיין צוּ הָאבְּן סַבְלָנוּת אוּן גֶעדוּלְד, אוּן אוֹיסְוַוארְטְן מִיט רוּאִיגְקֵייט בִּיז אִיךְ וֶועל שׁוֹין זוֹכֶה זַיין חֲתוּנָה צוּ הָאבְּן. הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל נִישְׁט הָאבְּן קַיין קֻשְׁיוֹת אוֹיף דִיר. הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל גְלֵייבְּן מִיט אַ שְׁטַארְקֶע אֱמוּנָה אַז דוּ טוּסְט אַלֶעס נָאר צוּם גוּטְן, אוּן יֶעדֶע זַאךְ הָאט אַ פּוּנְקְטְלִיכֶער חֶשְׁבּוֹן, אוּן מִיט דֶעם זָאל אִיךְ זִיךְ שְׁטַארְקְן אוּן נִישְׁט זַיין אַזוֹי צוּבְּרָאכְן פוּן מַיינֶע שְׁוֶוערִיקַייטְן.

הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, נָאר דוּ קֶענְסְט מִיר פַארְשְׁטֵיין! נָאר דוּ וֵוייסְט מַיינֶע גֶעפִילְן! וִוי אַזוֹי אִיךְ שְׁפִּיר זִיךְ אַזוֹי פַארְשֶׁעמְט אוּן דֶערְנִידֶערְט פוּן מִיר אַלֵיין! אַז אַלֶע מַיינֶע חֲבֵרִים הָאבְּן שׁוֹין חֲתוּנָה גֶעהַאט אוּן נָאר אִיךְ בִּין גֶעבְּלִיבְּן אַלֵיין! הֶעלְף מִיר אַז דִי בִּזְיוֹנוֹת זָאלְן זַיין פַאר כַּפָּרַת עַווֹנוֹת אַז מִיט דֶעם זָאל אִיךְ אָפְּקוּמֶען אַלֶע מַיינֶע עֲבֵירוֹת, אִיךְ זָאל מֶער נִישְׁט דַארְפְן לַיידְן אַזוֹיפִיל אוּן אִיךְ זָאל שׁוֹין זוֹכֶה זַיין חֲתוּנָה צוּ הָאבְּן בְּקָרוֹב.

אִיךְ וֵוייס אוּן אִיךְ גְלֵייבּ, הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, אַז דוּ וֶועסְט מִיר זִיכֶער נִישְׁט פַארְלָאזְן. סוֹף כָּל סוֹף וֶועל אִיךְ זוֹכֶה זַיין חֲתוּנָה צוּ הָאבְּן. אוּן דֶערְפַאר בֶּעט אִיךְ דִיר, רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, אַז וֶוען אִיךְ וֶועל שׁוֹין חֲתוּנָה הָאבְּן זָאל אִיךְ זוֹכֶה זַיין צוּ הָאבְּן אַ גוּטֶע שָׁלוֹם בַּיִת, אִיךְ זָאל זִיךְ קֵיינְמָאל נִישְׁט קְרִיגְן אִינְדֶערְהֵיים, עֶס זָאל שְׁטֶענְדִיג הֶערְשְׁן בַּיי אוּנְז אַהֲבָה וְאַחְוָה וְשָׁלוֹם וְרֵעוּת, מִיר זָאלְן זִיךְ לִיבּ הָאבְּן אוּן הָאבְּן אַ גְלִיקְלִיךְ לֶעבְּן אִינְאֵיינֶעם, אוּן אִיךְ זָאל זִיךְ קֵיינְמָאל נִישְׁט דַארְפְן גֶט'ן חַס וְשָׁלוֹם.

הֶעלְף מִיר אַז אִיךְ זָאל שְׁטֶענְדִיג זַיין אַ וַתְּרָן, אִיךְ זָאל אֵייבִּיג מְוַותֵּר זַיין אוּן נִישְׁט זִיךְ קְרִיגְן נָאר שְׁטֶענְדִיג אַרוֹיסְהֶעלְפְן. מִיר זָאלְן הָאבְּן אַ פְרֵיילִיכֶע הוֹיז, עֶס זָאל זִיךְ שְׁפִּירְן דִי שִׂמְחָה אִין דִי לוּפְט בַּיי אוּנְז אִינְדֶערְהֵיים. אִיךְ זָאל זוֹכֶה זַיין צוּ הָאבְּן גֶעזוּנְטֶע אוּן עֶרְלִיכֶע קִינְדֶער, אִיךְ זָאל זֵיי אוֹיפְצִיעֶן אוֹיפְ'ן עֶרְלִיכְן אִידִישְׁן וֶועג אוּן זֶען אַסַאךְ אִידִישׁ נַחַת פוּן זֵיי. מַיין שְׁטוּבּ זָאל זַיין אָפְן פַאר אַנְדֶערֶע אִידִישֶׁע קִינְדֶער אַרַיינְצוּנֶעמֶען אוֹרְחִים אוּן צוּ טוּן אַסַאךְ צְדָקָה אוּן חֶסֶד.

הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, נֶעם אָן מַיין תְּפִלָה, אוּן הֶעלְף מִיר שׁוֹין, אִין זְכוּת פוּן אַלֶע צַדִיקִים וּבִּפְרַט אִין דִי זְכוּת פוּן הֵיילִיגְן רֶבִּי'ן רַבֵּינוּ נַחְמָן בֶּן פֵיגָא זְכוּתוֹ יָגֵן עָלֵינוּ, אוּן אִין זְכוּת פוּן רַבֵּינוּ אֱלִיעֶזֶר שְׁלֹמֹה בֶּן מְנַחֶם זְאֵב זְכוּתוֹ יָגֵן עָלֵינוּ, וָואס הָאט גֶעמַאכְט דִי תְּפִלָה, אָמֵן כֵּן יְהִי רָצוֹן.

דו קענסט זיך נישט פארשטעלן וואספארא רעש עס ווערט אויבן אין הימל ווען א בחור אדער א מיידל קומען צום אייבערשטן, און זאגן: "באשעפער, איך וויל זיין ערליך, איך וויל נישט זינדיגן, אבער וואס זאל איך טון אז דער יצר הרע ווארפט מיר אראפ נאכאמאל און נאכאמאל אין עבירות וכו'; איך וויל חתונה האבן, אז איך וועל חתונה האבן וועל איך מער נישט טון די עקעלדיגע עבירה", ווען א בחור אדער מיידל זאגן דאס פארן אייבערשטן ווערט אויבן אזא רעש, אלע מקטריגים אנטלויפן, זיי שעמען זיך מיט זייערע קטרוג וואס זיי שטייען א גאנצע טאג און זענען מקטרג אויף בחורים וכו', ווייל דער אמת קומט ארויס, און מען זעט קלאר אז בחורים זענען נישט שולדיג.

איך בעט דיר זייער שטארק, דראפע דיר און דערהאלט זיך; דו זאג ווייטער משניות, און פריי זיך אז דו האסט געפאלגט דעם רבי'ן, און דו ביסט געקומען קיין אומאן אויף ראש השנה, דו האסט זיכער גע'פועל'ט א שידוך, און דער אייבערשטער וועט דיר העלפן אז דו וועסט זוכה זיין בקרוב אויפצושטעלן א בית נאמן בישראל אמן.

א גוט יום טוב.

בעזהשי"ת

יום ב' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ב תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד נחמן נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך פריי מיך זייער צו הערן אז דו ביסט זיך מחי' מיט די עצות פון הייליגן רבי'ן, דער רבי איז מחי' ומחזק יעדן מענטש אין וואסערע מצב דער מענטש געפינט זיך נאר.

דער אייבערשטער האט מיר געהאלפן אז איך האב זוכה געווען מקורב צו ווערן צום הייליגן רבי'ן; אנגעהויבן האט זיך דאס ווען איך בין געווען א בחור פון פופצן יאר אלט, אין יענע צייט האט מיר מיין זיידע מוה"ר ר' יחזקאל ראטה שליט"א אב"ד קארלסבורג גענומען מיט זיך קיין אומאן צום הייליגן רבינ'ס ציון, איך בין געווען זייער מקושר צו אים, און איך האב זוכה געווען אים משמש צו זיין אלע מיינע יארן ביז איך האב חתונה געהאט, וואס דעמאלט האב איך זיך אוועק געצויגן פון זיין דירה (מיינע עלטערן וואוינען אינעם זעלבן בנין ווי ער וואוינט).

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ז:): "גְדוֹלָה שִׁמוּשָׁהּ יוֹתֵר מְלִימוּדָהּ", איך האב זייער אסאך קונה געווען פון אים - סיי יראת שמים און סיי מסירות נפש אין עבודת השם, אויך האב איך געהאט די זכיה צו לערנען מיט אים בחברותא. מיין זיידע שליט"א פלעגט מיך מיט נעמען מיט זיך יעדעס מאל ווען ער איז געפארן קיין מירון, דארט האבן מיר געלערנט אין די מערה פון רבי שמעון נגלה און נסתר; אמאל איז נישט געווען אזא עולם אין מירון, נאר אויף ל"ג בעומר איז מען געקומען צו פארן קיין מירון, אבער א גאנץ יאר איז געווען ליידיג, קיינער איז נישט געווען, נאר די פאר מענטשן וואס וואוינען דארט אינעם מושב מירון, און ברסלב'ער חסידים (איך האב נאך געהאט די זכיה צו זען ברסלב'ער חסידים פון פריערדיגן דור).

די בארג ארויף צו גיין צום מערת הרשב"י איז זייער א שווערע בארג, און ווען איך פלעג ארויף באגלייטן מיין זיידע פלעגט ער זיך כסדר אפשטעלן זיך אפצורוען, און אזוי - אויפן וועג ארויף - פלעגט ער מיר פארציילן שיינע זאכן פון יארן צוריק אין מירון, ווען ער פלעגט קומען אין יענע יארן, ווי אזוי עס איז דעמאלט געווען. ער פלעגט מיר דערציילן אז ער געדענקט די ברסלב'ער אידן ווי זיי פלעגן זיצן דא אין די מערה א גאנצע נאכט - פון חצות, ווי זיי פלעגן זאגן תיקון חצות, און נאכדעם זיך מתבודד זיין א גאנצע נאכט וכו' וכו'.

די אלע מעשיות פלעגן אריין גיין אין מיין הארץ, און איך האב אנגעהויבן נאכזוכן וואס איז דאס 'ברסלב'; איך האב געטראכט צו מיר: 'איך וויל אויך זיין אן ערליכער איד, איך וויל אויך דינען דעם אייבערשטן', ביז דער אייבערשטער האט מיר געהאלפן אז איך האב געטראפן מורי ורבי מוהרא"ש זכרונו לברכה, וואס ער האט אלעס אוועק געגעבן פון זיך, אבי איך זאל אויך וויסן פון הייליגן רבי'ן.

מוהרא"ש האט געליטן זיין גאנצע לעבן ביזי בזיונות פאר מיר, און פאר נאך אידישע קינדער; ער האט געשריבן ספרים און עס פארשפרייט אויף די גאנצע וועלט, נאר צוליב דעם אז נאך אידן זאלן וויסן פון הייליגן רבי'ן.

דו פרעגסט מיר וואס מוהרא"ש האט מחדש געווען; מוהרא"ש זכרונו לברכה האט גארנישט מחדש געווען, ער האט נאר מחדש געווען דעם רבי'ן. ער האט גענומען דעם רבי'ן וואס קיינער האט נישט געוואוסט פון אזא ליכטיקייט, און אים פארשפרייט אויף די גאנצע וועלט.

מוהרא"ש האט פארציילט, ווען ער איז געווען א יונגע בחור און ער האט געטראפן דעם הייליגן רבינ'ס ספרים, האט ער ביי זיך אפגעמאכט: "לא אנוח ולא אשקוט ביז איך וועל מפרסם זיין דעם רבי'ן פאר די גאנצע וועלט!" ער האט געזען וואס דער רבי האט געטון מיט אים, האט ער געוואלט אז יעדער איינציגער איד זאל אויך וויסן פון די ליכטיגע עצות.

ויבוא השטן... ער האט נישט געקענט צולאזן אז די גאנצע וועלט וועט וויסן פון רבי'ן, ווייל אזוי וועט דאך יעדער תשובה טון און משיח וועט קומען, האט ער געמאכט א מחלוקת אין ברסלב אליין. אפאר בעלי קנאה און בעלי מחלוקת האבן אנגעפאנגען רודפ'ן דעם איד, והוה מה דהוה, מען האט געמאכט א שלעכטע נאמען אויף די ספרים וכו'. איך האב אפגעמאכט און צוגעזאגט וכו' אז איך וועל נישט רוען ביז איך וועל מפרסם זיין מוהרא"ש פאר די גאנצע וועלט, און ברוך השם צוביסלעך נעמט מען אראפ דעם שלעכטן נאמען וואס די מחרחי ריב האבן אלע יארן ארויף געלייגט אויף דעם צדיק און אויף זיינע ספרים.

שווערע טויזנטער אידן קומען קיין אומאן אויף ראש השנה, ווער האט געברענגט די אלע אידן? ווער איז געשטאנען און שטייט אונטער דעם? די מיליאנען ספרים וואס מוהרא"ש האט אלע יארן געדרוקט, און אויפגעשטעלט מדפיסים ומפיצים וואס טוען דאס ווייטער, דאס האט געברענגט די אלע אידן אויף אומאן, און דאס וועט נאך ברענגען גאנץ כלל ישראל קיין אומאן צום הייליגן רבינ'ס ציון.

דאס איז איינע פון די זאכן וואס מוהרא"ש האט מחדש געווען; ער האט גענומען דעם 'אור הגנוז' דעם באהאלטענע ליכט, און געמאכט אויס 'אור הגנוז', עס איז שוין נישט באהאלטן, עס איז שוין אור הנגלה, אור המאיר, נישט 'אור הגנוז'; עס איז מער נישט 'קרן אור' – אן אור אין א ווינקעלע. מען האט געמיינט אמאל אז דעם רבינ'ס זאך איז מצומצם אין א 'קרן אור', אין עפעס א ווינקעלע, אבער היינט זעט מען ברוך השם אז דער רבי איז דער רבי פון כלל ישראל.

דו ביסט דאך אודאי געווען אין אומאן די יאר, האסטו דאך זיכער מיטגעהאלטן די סוף פון די וואס האבן אלע יארן געשריגן אויף מוהרא"ש, און אויף אלע תלמידי היכל הקודש, אז מיר אלע האבן נישט יוצא געווען "דעם רבינ'ס קיבוץ", ווייל מיר האבן נישט געדאווענט אין קלויז, און דער רבי איז דאך נאר אין קלויז; האסט זיכער געזען דעם סוף פונעם קלויז. די אלע וואס האבן געמיינט אז דער רבי איז ביי זיי אין טאש, און נאר זיי ווייסן ווער עס איז א ברסלב'ער און ווער נישט, זיי ווייסן וועם דער רבי קען יא ליידן און וועם נישט, (איך ווייס נישט וויפיל יאר דו קומסט שוין קיין אומאן, צי דו געדענקסט נאך די אלע וואס האבן געשריגן "ספרדים לא שייכים אל רבינו", אדער די אנדערע מנוולים וואס האבן געמאכט א פלאץ צו עסן, און זיי האבן דאס געטון מיט די גרעסטע ראסיזם, א ספרדי'שער איד האט נישט געקענט אריין גיין דארט, הי' לא תהי') די אלע האבן זיך אויפגעהויבן פון קלויז מיט חרפות ובושות, און איבערגעלאזט דעם קלויז, און געמאכט אן אייגענעם מנין וכו'; זיי האבן זיכער געמיינט אז דער קלויז וועט איינפאלן, עס וועט בלייבן ליידיג, למעשה - ולא נודע כי הלכו וכו' וכו'... יארן לאנג האבן זיי מבזה געווען מוהרא"ש, כאילו היכל הקודש איז נישט ברסלב, זיי האבן געשריגן און געליאמערט "דער קיבָּוּץ", "דעם רבינ'ס קיבוץ איז נאר דא"; יעצט זעט מען זייער סוף.

מוהרא"ש האט שוין פאראויס געזאגט מיט יארן צוריק אז דער רבי געפינט זיך איבעראל חוץ אין שָוּל (מאה שערים), ווייל אין א פלאץ וואו מען קריגט זיך און מען שלאגט זיך וכו', דארט איז זיכער נישט דער רבי. און אז דער רבי איז נישט דארט איז עס צעפאלן.

נאך א זאך האט מוהרא"ש מחדש געווען, אז צו זיין א ברסלב'ער חסיד דארף מען לערנען דעם רבינ'ס ספרים, און מען קען זיך נישט פאררופן א ברסלב'ער חסיד ווען מען קען נישט נאך זאגן איין גאנצע שיחה. דאס קען זיך יעדער איינער איבערצייגן ווען מען כאפט א שמועס מיט א תלמיד היכל הקודש, זאל דאס זיין פון די קלענסטע תלמיד ביזן גרעסטן, ער איז בקי און רבינ'ס ספרים, און האט דיבורים מחזק צו זיין יעדן איד. עס איז נישט געווען א שיעור וואס מוהרא"ש זאל נישט רעדן פון דעם נאכאמאל און נאכאמאל.

ווייסט וואס נאך מוהרא"ש האט מחדש געווען? אז א ברסלב'ער חסיד דארף גיין הפצה, אזוי ווי דער רבי האט געהייסן; ר' נתן שרייבט (חיי מוהר"ן, סימן תקמג): "כַּמָּה פְּעָמִים הָיָה מְדַבֵּר הַרְבֵּה עִמָּנוּ, וְהִזְהִיר אוֹתָנוּ מְאֹד לְקָרֵב נְפָשׁוֹת לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ, לְהִשְׁתַּדֵּל לְדַבֵּר הַרְבֵּה עִם בְּנֵי אָדָם, כְּדֵי לְעוֹרְרָם וְלַהֲשִׁיבָם לְקָרְבָם לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ", דער רבי האט זייער אסאך מאל גערעדט מיט אונז און אונז געהייסן מיר זאלן עוסק זיין אין מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן, "וְכַמָּה פְּעָמִים הָיָה מְבַזֶּה אוֹתָנוּ בְּבִזְיוֹנוֹת עַל שֶׁאָנוּ מִתְעַצְּלִים בָּזֶה, וּפַעַם אַחַת קָרָא אוֹתָנוּ 'עֵצִים יְבֵשִׁים' עַל שֶׁאֵין אָנוּ מוֹלִידִים נְפָשׁוֹת שֶׁיִּתְקָרְבוּ לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ עַל יָדֵינוּ", און זייער אסאך מאל האט דער רבי אונז פארשעמט און אונז אנגערופן "עצים יבשים" טרוקענע ביימער, ווייל מיר געבוירן נישט קיין פרישע נפשות צום אייבערשטן. ר' נתן שרייבט ווייטער: "וּפַעַם אַחַת בְּלֵיל מוֹצָאֵי שַׁבָּת עָמַדְנוּ לְפָנָיו עִם כַּמָּה אֲנָשִׁים מֵהַחֲשׁוּבִים שֶׁלּוֹ, וְהוֹכִיחַ אוֹתָנוּ מְאד כַּמָּה שָׁעוֹת עַל עִנְיָן זֶה", איינמאל מוצאי שבת האט דער רבי אונז געגעבן מוסר אפאר שעה, היתכן מיר זענען נישט גענוג עוסק אין הפצה; דאס האט מוהרא"ש צוריק מחדש געווען, אז א ברסלב'ער חסיד דארף עוסק זיין אין הפצה.

דו קענסט זיך נישט פארשטעלן וויפיל ספרים מוהרא"ש האט אלץ געדרוקט  - הונדערטער מיליאנען ספרים, און געלויבט דעם אייבערשטן אז איך האב אויך זוכה געווען צו דרוקן און פארשפרייטן די ספרים; איך האב געעפענט א בית הדפוס אין ישיבה, וואו די בחורים דרוקן די ספרים פון הייליגן רבי'ן, מיר האבן שוין געדרוקט אין די פאר יאר וואס די דרוק שטייט איבער א מיליאן ספרים, און דאס איז נאך גארנישט וואס מיר גייען מיטן אייבערשטנס הילף דרוקן.

וואס זאל איך דיר זאגן, איך קום מיין גאנצע לעבן פאר מוהרא"ש און פארן רבי'ן; אלעס וואס איך ווייס, אלעס וואס איך האב, און אלעס וואס איך טו - אלעס איז נאר בזכות וואס איך האב זוכה געווען צו הערן און לערנען פון מוהרא"ש, וואס ער געבט איבער וואס דער רבי האט אונז געלערנט.

גלייב מיר, איך האב נאך גארנישט אנגעהויבן צו שרייבן, איך האב נאך אסאך צו שרייבן, אבער יעצט ערב יום טוב דארף איך גיין בויען די סוכה און קויפן ד' מינים, און אלע איבעריגע הכנות פאר אזא הייליגע יום טוב.

דער אייבערשטער זאל העלפן אז מיר זאלן זיך נישט נארן בזה העולם; דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן נא): "אֶת זֶה תְּקַבְּלוּ מִמֶּנוּ, שֶׁא יַטְעֶה אֶתְכֶם הָעוֹלָם", די וועלט נארט, איך בעט אייך לאזט אייך נישט נארן; אבער וואס זאל מען טון אז דער נאר זאגט אויך איבער די שיחה... ווייסן מיר נישט ווער איז דער נאר, אויב אזוי ווי אזוי קען א מענטש וויסן צי ער נארט זיך צי נישט? אפשר בין איך אין א טעות, און איך שריי: "רבותי, נארט אייך נישט!" נאר אויב מען איז זיך מתבודד יעדן טאג צום אייבערשטן, מען בעט דעם אייבערשטן: "רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל מיר נישט נארן, רבונו של עולם, אפשר נאר איך זיך? אפשר לעב איך אין א טעות? רבונו של עולם איך וויל גארנישט, איך וויל נאר דיר, איך וויל זיין אן ערליכער איד, העלף מיר איך זאל לערנען און דאווענען און קיינמאל נישט וויי טון א צווייטן איד", דעמאלט נארט מען זיך נישט.

יעדער שרייט אז ער איז ביים אמת, נו, ווי אזוי קען א מענטש וויסן צי ער איז ביים אמת צי נישט? נאר אמת - זאגט דער רבי - איז נאר איינס, עס איז נישט דא צוויי אמת, און אמת איז דער אייבערשטער, אזוי ווי עס שטייט (ירמיהו י, י): "וַה' אֱלֹקִים אֱמֶת"; א מענטש דארף שטענדיג קוקן 'אויב רעד איך צום אייבערשטן יעדן טאג, איך שמועס מיט אים, איך דערצייל אים אויס מיין הארץ, אלעס וואס גייט אריבער אויף מיר, דעמאלט בין איך ביים אמת, און אז נישט איז עס נישט אמת'. נאך א וועג קען א מענטש זען צי ער איז ביים אמת, אז אמת מיינט אֱ-מֶת, אֶהְיֶּ' מֵּת, איך גיי איין טאג זיין א מֶת, א גוסס, און עס וועט פון מיר גארנישט איבערבלייבן, נאר דאס ביסל תורה ותפילה וואס איך כאפ אריין יעדן טאג, נאר דאס ביסל חסד וואס איך טו יעדן טאג; א מענטש וואס טראכט פון יום המיתה און ער לעבט מיט דעם, דער מענטש איז ביים אֱ'מֶת.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום ב' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ב תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד ארי נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך בעט דיר זייער זאלסט זיך שטארקן מיט אלע דיינע כוחות; עס ווערט געברענגט (מדרש תלפיות) אז שלמה המלך האט געהאט א רינגל אויף זיין פינגער, וואס עס איז געווען אויסגעקריצט אויף דעם די דריי אותיות ג' ז' י', און יעדעס מאל ווען ער איז אריבער א צרה, האט ער געהאלטן אין איין קוקן אויף דעם רינגל און געשמייכלט. די משרתים האבן נישט פארשטאנען וואס איז דא צו קוקן אויף דעם רינגל, און פארוואס שמייכלט ער, האבן זיי געפרעגט שלמה המלך וואס איז פשט פון דעם רינגל און וואס מיינען די אותיות ג' ז' י'? האט זיי שלמה המלך מסביר געווען אז דאס איז די ראשי תיבות פון די ווערטער: "גַּ'ם זֶ'ה יַ'עֲבוֹר" - דאס וועט אויך אריבער גיין. אז יעדעס מאל ווען ער האט א צרה איז ער זיך מחזק אז: "גַּם זֶה יַעֲבוֹר", דאס וועט אויך אריבער גיין.

דערפאר בעט איך דיר זייער אז דו זאלסט אויך קוקן אויף דעם רינגל און געדענקען אז "גַּם זֶה יַעֲבוֹר", און דער אייבערשטער וועט דיר געבן פרנסה בריווח; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות דף סג.): "כָּל הַמְשַׁתֵּף שֵׁם שָׁמַיִם בְּצַעֲרוֹ, כּוֹפְלִין לוֹ פַּרְנָסָתוֹ", ווער עס נעמט אריין דעם אייבערשטן אין זיין צרה, טאפלט אים דער אייבערשטער זיין פרנסה; ווען א מענטש ווייסט אז אלעס וואס פאסירט מיט אים קומט פונעם אייבערשטן - זיין ווייב, זיין פרנסה, זיינע קינדער, אלעס אלעס איז פונעם אייבערשטן, קיינער קען אים נישט געבן קיין פרנסה און קיינער קען נישט צו נעמען קיין פרנסה יעדע זאך איז אנגעשריבן פון אויבן, דעמאלט וועט אים דער אייבערשטער געבן פרנסה בריווח.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא עו.): "שָׁאֲלוּ תַּלְמִידָיו אֶת רַבִּי שִׁמְעוֹן בֶּן יוֹחַאי, מִפְּנֵי מַה לֹא יָרַד לָהֶם לְיִשְׂרָאֵל מָן פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה?" די תלמידים פון רבי שמעון בן יוחאי האבן אים געפרעגט, פארוואס האט דער אייבערשטער געדארפט מאכן עס זאל יעדן טאג פאלן מן פון הימל, עס וואלט געקענט קומען מן פון הימל נאר איינמאל א יאר? "אָמַר לָהֶם, אֶמְשֹׁל לָכֶם מָשָׁל, לְמָה הַדָבָר דּוֹמֶה? לְמֶלֶך בָּשָׂר וָדָם שְׁיֵשׁ לוֹ בֶּן אֶחָד, פָּסַק לוֹ מְזוֹנוֹתָיו פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה, וְלא הָיָה מַקְבִּיל פְּנֵי אָבִיו אֶלָא פַּעַם אַחַת בַּשָּׁנָה, עָמַד וּפָסַק מְזוֹנוֹתָיו בְּכָל יוֹם, וְהָיָה מַקְבִּיל פְּנֵי אָבִיו כָּל יוֹם", האט ער זיי געענטפערט מיט א משל צו א קעניג וואס האט געהאט א בן יחיד, ער האט אים געגעבן גענוג געלט ער זאל קענען לעבן א גאנצע יאר, און דער קינד איז נישט געקומען צום קעניג א גאנצע יאר, ביז די געלט האט זיך אים אויסגעניצט; דער קעניג האט זיך זייער געבענקט נאך זיין קינד, האט ער דעם קומענדיגע יאר אים געגעבן געלט וואס זאל נאר זיין גענוג פאר איין טאג צו לעבן, אז דער זון זאל קומען צו אים יעדן טאג. האט רבי שמעון בן יוחאי אויסגעפירט: "אַף יִשְׂרָאֵל, מִי שְׁיֵשׁ לוֹ אַרְבָּעָה וַחֲמִשָּׁה בָּנִים, הָיָה דּוֹאֵג וְאוֹמֵר, שֶׁמָּא לֹא יֵרֵד מָן לְמָחָר, וְנִמְצְאוּ כֻּלָּן מֵתִים בָּרָעָב, נִמְצְאוּ כֻּלָּן מְכַוְּנִים אֶת לִבָּם לַאֲבִיהֶן שֶׁבַּשָׁמַיִם", אזוי איז געווען אין מדבר, א איד איז אויפגעשטאנען צופרי, ער האט נישט געהאט קיין עסן פאר זיך און פאר זיינע קינדער, איז ער גלייך געגאנגען שרייען צום אייבערשטן אז ער דארף פרנסה, און דער אייבערשטער האט אים געגעבן מן; אזוי איז געווען מיט אלע אידן, יעדן טאג האבן די אידן געבעטן דעם אייבערשטן אז זיי זאלן האבן פרנסה.

ווען א מענטש האט נישט קיין פרנסה, דארף ער געדענקען אז דער אייבערשטער מאכט דאס נאר ווייל ער וויל הערן זיין קול, ווי ער בעט זיך: "טאטע איך דארף פרנסה", "טאטע איך דארף ברענגן ברויט פאר מיינע קינדער", "רבונו של עולם האב אויף מיר רחמנות, העלף מיר איך זאל טרעפן א פרנסה, איך זאל קענען מפרנס זיין מיין משפחה"; אז דו וועסט בעטן דעם אייבערשטן וועסטו זיכער טרעפן א גוטע פרנסה.

וויסן זאלסטו עס איז דא גענוג און נאך ארבעט וואו צו פארדינען וכו', נאר די סיבה פארוואס מען זעט מענטשן דרייען זיך ארום אן קיין פרנסה, כמה בטלני איכא בשוקא, דאס איז ווייל זיי האבן אין זיך גאוה, זיי ווארטן צו טרעפן א פרנסה וואס מען פארדינט גלייך גאר אסאך געלט, און ביז זיי טרעפן נישט די בעסטע דזשאב בארגן זיי געלט וכו'. אבער באמת, ווען עס קומט אהיים צו ברענגען געלט פאר די ווייב און קינדער, טאר מען נישט קוקן אויף כבוד, מען דארף געדענקען אז מען האט אונטער געשריבן ביי די חופה אין די כתובה: "אֲנָא אֵיזִן, וְאוֹקִיר, וְאֶפְלַח לֵכִי", איך וועל דיר שפייזן וכו', עס איז נישט קיין שום בושה צו ארבעטן א פשוט'ע ארבעט וכו', א בושה איז צו זען ווי עס דרייען זיך ארום אינגעלייט כלומר'ישע שיינע אידן (זיי האלטן זיך אזוי), זיי בארגן פון מענטשן געלט און זיי באצאלן קיינמאל נישט צוריק, דאס איז א בושה; איך בין שטענדיג מעורר מיינע תלמידים זיי זאלן גלייך גיין ארבעטן נאך די חתונה, נישט קיין חילוק וואסערע ארבעט - אבי אהיים צו ברענגען פרנסה, ענדערש ווי זיך צו דרייען פוסט און ליידיג און זוכן א גאנץ לעבן א מכובד'יגער פרנסה וכו'.

דערפאר, אז דו שרייבסט מיר וואס דו זאלסט טון אז דו האסט שוין א חודש צייט נישט קיין פרנסה וכו'; זאג איך דיר: וועל דיר נישט קיין סאך, נאר גלייך אז דו הערסט אז איינער זוכט א ארבעטער, זאלסטו גיין ארבעטן, און אז דו טרעפסט עפעס בעסער קענסטו נאכדעם נעמען די בעסערע וכו', אבער סתם זיצן ליידיג איז נישט גוט.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט האבן א פרייליכן יום טוב.

בעזהשי"ת

יום א' פרשת וזאת הברכה-ב, י"א תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד אהרן נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס איז דא זייער א גוטע סגולה פאר אלע וואס קענען נישט אויפשטיין צייטליך, מוהרא"ש זכרונו לברכה שרייבט דאס כסדר אין 'אשר בנחל' פאר בחורים און אינגעלייט וואס קענען נישט אויפשטיין צייטליך, און זיי שלאפן אריין ביז טיף אינמיטן טאג אריין; די סגולה איז "גיין שלאפן צייטליך". די סגולה קאסט נישט גיין געלט, די סגולה איז נישט עפעס וואס איך פארנאר דיר, און דער סגולה איז בדוק ומנוסה - אז מען לייגט זיך שלאפן צייטליך שטייט מען אויף צייטליך, אבער אז מען איז אויף ביז שפעט אויף דער נאכט שטייט מען אויף שפעט, דאס איז זייער פשוט צו פארשטיין.

געווענליך האבן בחורים זייער ליב אויף צו זיין שפעט אויף דער נאכט, מען פארברענגט די צייט, מען זיצט און מען פלוישט שעות אויף שעות מיט דברים של מה בכך, נאכדעם גייט מען שלאפן מידערהייט אן קיין קריאת שמע און אן קיין נעגל וואסער, מען פאלט אריין אין בעט אן יראת שמים. דער יצר הרע ארבעט זייער שטארק אז מען זאל האבן אזא פארדרייטע סדר היום ווייל אזוי האט ער שוין נאכדעם צוגרינד געלייגט דעם גאנצן טאג. א וואוילער בחור מאכט זיך א סדר, ער גייט שלאפן פרי, און ער ליינט קריאת שמע פאר ער לייגט זיך שלאפן.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ה.): "כָּל הַקּוֹרֵא קְרִיאַת שְׁמַע עַל מִטָּתוֹ - מַזִיקִין בְּדֵילִין הֵימֶנּוּ", ווער עס ליינט קריאת שמע פאר ער לייגט זיך שלאפן, גייען אלע מזיקים אוועק פון אים. נאך זאגן חז"ל (ברכות ח:) אז רבא האט געזאגט פאר זיינע קינדער: "אַל תֵּשְׁבוּ עַל מִטַּת אֲרַמִּית", איר זאלט נישט שלאפן אין א גוי'שע בעט, עס איז דא אפאר פשטים וואס דאס מיינט, דער ערשטער פשט איז "לֹא תִּגְנוּ בְּלֹא קְרִיאַת שְׁמַע", ער האט זיי געזאגט זיי זאלן נישט גיין שלאפן אן קריאת שמע; זעט מען פון דעם ווי חשוב עס איז ווען מען ליינט קריאת שמע פאר מען לייגט זיך שלאפן.

א ערליכער בחור גרייט ער זיך אן נעגל וואסער, וואס דאס איז אן עיקר אין קדושה, און ווער עס וויל זיין הייליג און ריין דארף זייער מקפיד זיין אויף נעגל וואסער, נישט אראפ צו גיין פון בעט אן דעם וואס מען גיסט זיך אפ נעגל וואסער. און אז מען לייגט זיך שלאפן ווי אן ערליכער איד שטייט מען אויף ווי אן ערליכער איד. דאס איז די בעסטע סגלה וואס איך קען דיר געבן אויפצושטיין צייטליך.

וועסטו מיר אודאי צוריק שרייבן א בריוו אז דו דארפסט אן עצה צו גיין שלאפן פרי, א עצה נישט צו בטל'נען קיין צייט, א עצה נישט צו פארברענען די נעכט; די עצה אויף דעם איז, צו בעטן אסאך דעם אייבערשטן אויף דעם. מיין נישט אז אויף אזעלכע קלייניקייטן דארף מען נישט דאווענען און בעטן, דער רבי זאגט (ספר המידות, אות תפילה, סימן לז): "עַל כָּל הַדְּבָרִים, הֵן עַל דָּבָר גָּדוֹל הֵן עַל דָּבָר קָטָן, תִּתְפַּלֵּל", אויף יעדע זאך, סיי אויף א גרויסע זאך סיי אויף א קליינע זאך, זאלסטו מתפלל זיין צום אייבערשטן; דו קענסט זיך נישט פארשטעלן וואס תפילה איז, און ווי שטארק תפילה איז, בעט דעם אייבערשטן יעדן טאג: "הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל מיר לייגן צייטליך יעדע נאכט, איך זאל ליינען קריאת שמע פאר איך גיי שלאפן, העלף מיר איך זאל מיך אנגרייטן נעגל וואסער, אזוי וועל איך זיין אן ערליכער איד, און איך וועל קענען אויפשטיין צייטליך, און גיין דאווענען אין שול מיט מנין. הייליגער באשעפער, יעדע נאכט ווער איך אזוי פויל, איך דריי מיר אהער און אהין, איך פארברען די נאכט מיט נארישקייטן, נאכדעם פאל איך אריין אין בעט אן קריאת שמע און אן נעגל וואסער, העלף מיר אייבערשטער איך זאל מיך קענען צאמנעמען צו גיין שלאפן צייטליך, מיט יראת שמים", אויב דו וועסט בעטן יעדן טאג דעם אייבערשטן, וועסטו זען אז דו וועסט אנהייבן צו לעבן מיט ישוב הדעת, דו וועסט אויסנוצן די צייט, און גיין שלאפן פרי און אויפשטיין פרי.

ועל כולם זע צו זאגן יעדן טאג אפאר פרקים משניות, ווייל משניות רייניגט דעם מענטש, "מִשְׁנָה" איז די אותיות "מְשַׁנֶה"; ווי מער א מענטש זאגט משניות איז ער זיך מְשַׁנֶה אינגאנצן. משניות שלעפט ארויס דעם מענטש פון די טיפסטע בלאטע, מִשְׁנָה איז די ראשי תיבות פון (תהלים ל, ד): "הֶ'עֱלִיתָ מִ'ן שְׁ'אוֹל נַ'פְשִׁי", אז מען זאגט משניות נעמט עס ארויס דעם מענטש פון אלע פראבלעמען וואו דער מענטש איז נעבעך אריין געפאלן.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום א' פרשת וזאת הברכה-ב, י"א תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד בערל נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש ברסלב, בלאמינגראוו ניו יארק

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו האסט זוכה געווען צו עפענען א בית המדרש "היכל הקודש", מחזק צו זיין אידישע קינדער מיט די עצות וואס דער הייליגער רבי לערנט מיט אונז.

בנוגע וואס דו פרעגסט אז עס איז נישט דא אין דיין בית המדרש א "הצלה מאן" צי דו זאלסט זיך גיין לערנען צו קענען ראטעווען מענטשן; דו קענסט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון זיין אן "הצלה מאן", חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סנהדרין לז.): "כָּל הַמְקַיֵּם נֶפֶשׁ אַחַת מִיִּשְׁרָאֵל, מַעֲלָה עָלָיו הַכָּתוּב, כְּאִילוּ קִיֵים עוֹלָם מָלֵא", אז א מענטש ראטעוועט אפילו נאר איין מענטש, רעכענט מען אים אזוי ווי ער האט אויפגעשטעלט א גאנצע וועלט; מען קען זיך גארנישט פארשטעלן וואסערע מסירות נפש די אינגעלייט פון חברה הצלה האבן. אינמיטן זייער ארבעט לויפן זיי ראטעווען א צווייטן, אינמיטן פארברענגען מיט זייער משפחה לאזן זיי אלעס איבער און לויפן העלפן א צווייטן, אינמיטן דער נאכט לויפן זיי ארויס פון בעט צו ראטעווען א צווייטן איד - א איד וועם זיי קענען נישט, און וועלן קיינמאל נישט קענען, זיי טוען דאס נאר פארן אייבערשטנס וועגן. ווען איך טרעף אן "הצלה מאן" טראכט איך: 'יהי חלקי עמו', איך וויל האבן א חלק אין די מצוה וואס ער טוט.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ביצה לב:): "כָּל הַמְרַחֵם עַל הַבְּרִיוֹת, בְּיָדוּעַ שֶׁהוּא מִזַּרְעוֹ שֶׁל אַבְרָהָם אָבִינוּ, וְכָל מִי שֶׁאֵינוֹ מְרַחֵם עַל הַבְּרִיּוֹת, בְּיָדוּעַ שֶׁאֵינוֹ מִזַּרְעוֹ שֶׁל אַבְרָהָם אָבִינוּ", ווער עס האט רחמנות אויף א צווייטן, איז א סימן אז ער איז א אידיש קינד - ער שטאמט פון אידן, און ווער עס האט נישט רחמנות אויף א צווייטן, איז א סימן אז ער שטאמט נישט פון אידן.

דערפאר איז זייער א גרויסע זאך ווער עס קען זיך לערנען צו ראטעווען א צווייטן, בפרט אז דו זאגסט אז ביי דיר אין בית המדרש איז נישט דא קיין "הצלה מאן", איז זיכער כדאי זיך צו לערנען [אי עם טי] כדי צו קענען ראטעווען א צווייטן איד. (פארשטייט זיך אז נישט יעדער איז געאייגענט פאר דעם; עס איז דא וואס קענען נישט צוזען קיין טראגעדיע ה' ירחם, און ווען זיי זעען נאר אביסל בלוט, חלש'ט ער, און ווען ער קומט אן צו העלפן יענעם ווערט א בחינה פון הבא ללמד ונמצא למד, ער חלש'ט אוועק און מען דארף יעצט דערמונטערן צוויי מענטשן; עס האט שוין פאסירט אסאך אזעלעכע מעשיות, נאר מען דארף זיין א שטארקער מענטש און זיין געמאכט דאס צו קענען באהאנדלען).

אז מען רעדט שוין פון הצלה, דארף מען וויסן אז זיי ווייסן פונקטליך וואס זיי האבן צו טון עס זאל זיין הלכה'דיג אויסגעהאלטן, און מען טאר נישט אריין רעדן אין דעם; נעכטן יום הקדוש פארציילט מיר א הצלה מאן, אז ער איז געלאפן אינמיטן דאווענען ראטעווען א פרוי וואס האט אוועק גע'חלש'ט, ער האט איר דערמינטערט און געגעבן צו טרינקן אזוי ווי די הלכה איז, זאגט ער מיר אז דער מאן איז געשטאנען דארט און געשריגן אויף אים: 'היתכן ער געבט איר אויסצופאסטן מער ווי דער שיעור, מען מעג געבן נאר פחות מכשיעור'. ער האט נישט געוואוסט די הלכה אז איינמאל א מענטש האט גע'חלש'ט איז מַאֲכִילִין אוֹתוֹ עַד שֶׁיָּאִירוּ עֵינָיו (שלחן ערוך אורח חיים, סימן תרי"ח, סעיף ט), דעמאלט דארף מען נישט מצמצם זיין און געבן פחות מכשיעור, דערפאר דארף מען וויסן נישט אריין צו רעדן וכו'.

דער עיקר זאלסטו זען אז ביי דיר אין שול זאל מען זיך מחזק זיין איינער דעם צווייטן; פאר דער הייליגער רבי איז אוועקגעפארן פון ברסלב צו פארן קיין אומאן, און דער בעל עגלה איז שוין געשטאנען אינדרויסן מיט די פערד און וואגן, אויפן וועג ארויס האט דער רבי זיך אפגעשטעלט ביים טיר און געהאלטן די האנט אויפן מזוזה און געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן קפז): "תִּרְאוּ לְהִתְקַבֵּץ יַחַד וּלְהִתְפַּלֵּל יַחַד", איר זאלט זיך צוזאמנעמען און דאווענען צוזאמען, "כִּי אִם תִּתְפַּלְּלוּ בְּכַוָּנָה, אוּלַי תּוּכְלוּ לְהַמְשִׁיךְ אוֹתִי לְכָאן עוֹד הַפָּעַם", ווייל אויב איר וועט זיך האלטן צוזאמען און דאווענען מיט כוונה, אפשר וועט איר מיר קענען צוריק ממשיך זיין; זעט מען פון דעם אז דער רבי האט זייער שטארק געוואלט אז מען זאל זיך האלטן צוזאמען.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום א' פרשת וזאת הברכה-ב, י"א תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד משה נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן קלה): "כִּי עִקַּר קְדֻשַּׁת הַיּוֹם טוֹב תָּלוּי בַּצַּדִּיקִים", און ר' נתן שרייבט דארט: "עוֹד שָׁמַעְנוּ בְּעִנְיָן זֶה, אִם הוּא מְקֻשָּׁר לְהַצַּדִּיק יוּכַל לְהַרְגִּישׁ קְדֻשַּׁת יוֹם טוֹב", אז מען שפירט א הייליגקייט אין יום טוב איז א סימן אז מען איז מקורב צום אמת'ן צדיק. און דאס זעט מען ממש ווען מען ווערט מקורב צום הייליגן רבי'ן, אז מען הייבט אן ליב צו האבן יום טוב, וואס בעפאר דעם איז עס געווען אן אפקומעניש און מען פלעגט ווערן מרה שחורה וכו' אזוי ווי דו שרייבסט.

מענטשן האבן א טעות, מען מיינט אז יום כיפור איז א שרעקעדיגע טאג, א טאג וואס מען דארף זיין צעבראכן, א טאג וואס מען איז נערוועז. אבער באמת איז יום כיפור די פרייליכסטער טאג פונעם יאר, אין דעם טאג איז דער אייבערשטער מוחל אלע עבירות און מיר ווערן אינגאנצן אויסגערייניגט, די זעלבע זיך איז געזאגט געווארן אויף אלע טעג פון ראש השנה ביז יום הקדוש, דאס זענען נישט שרעקעדיגע טעג, דאס זענען טעג פון רחמנות וואס דער אייבערשטער האט רחמנות אויף אונז, און ער איז אונז מוחל אלע אונזערע עבירות. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות מט:) אויפן פסוק (ישעיה נה, ו): "דִּרְשׁוּ ה' בְּהִמָּצְאוֹ, קְרָאֻהוּ בִּהְיוֹתוֹ קָרוֹב", אָמַר רַב נַחְמָן אָמַר רַבָּה בַּר אֲבוּהָ אֵלּוּ עֲשָׂרָה יָמִים שֶׁבֵּין רֹאשׁ הַשָׁנָה לְיוֹם הַכִּפּוּרִים; ראש השנה דעמאלט שרייבט מען אפ אלעס וואס וועט פאסירן מיטן מענטש, און יום כיפורים פארזיגלט מען דעם פסק. דער אייבערשטער האט אונז געגעבן די עשרת ימי תשובה מיר זאלן קענען תשובה טון און אויסבעטן א גוט געבענטש יאר; מען דארף אבער געדענקען אז אויף אלעס העלפט תשובה, חוץ אז מען טשעפעט א צווייטן, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא פה:): "עֲבֵירוֹת שֶׁבֵּין אָדָם לְמָקוֹם יוֹם הַכִּפּוּרִים מְכַפֵּר, עֲבֵירוֹת שֶׁבֵּין אָדָם לַחֲבֵירוֹ אֵין יוֹם הַכִּפּוּרִים מְכַפֵּר עַד שֶׁיְרַצֶה אֶת חֲבֵירוֹ"; אויב א מענטש טוט וויי א צווייטן דארף ער יענעם איבער בעטן, ווער רעדט נאך אז מען איז שולדיג געלט פאר א צווייטן, דארף מען יענעם באצאלן, אדער זיך דורך קומען מיט יענעם, אים בעטן ער זאל ווארטן נאך אביסל ביז ער וועט אים קענען באצאלן.

בכלל איז א טעות וואס מענטשן מיינען אז ווי מער צעבראכן און אנגעזעצט מען איז, איז מען א גרעסערער צדיק; ר' נחמן טולטשינער פלעגט זאגן: "מענטשן מיינען אז צו זיין א צדיק מוז מען האבן 'עשרה קבין מרה שחורה' און צו זיין פון די ל"ו צדיקים מוז מען זיין א וואסער שעפער וכו', אבער עס איז נישט אזוי - האט ער אויסגעפירט - נאר מען קען זיין א פרייליכער איד און א לוסטיגער איד, און נאכאלץ זיין א גרויסער צדיק און דבוק אינעם אייבערשטן, מען קען זיין א גרויסער עשיר און א בעל הבית אזוי ווי ר' אברהם בערניו (אן אייניקל פון רבי'ן) און זיין איינער פון די ל"ו צדיקים".

איך געדענק ווען איך בין געקומען דאס ערשטע מאל אין 'היכל הקודש' יום כיפור, האב איך געזען נאך שחרית ווי אלע בחורים זעצן זיך אראפ, און זייער מגיד שיעור ר' אליעזר איידלשטיין נרו יאיר לערנט זיי פאר א 'דף גמרא', אזוי ווי א געהעריגע טאג, און אלע אינגעלייט לערנען זייערע שיעורים כסדרן; איך בין געבליבן ערשטוינט און פארגאפט פון וואס איך האב געזען. הכלל, וואס איז דער סימן אז מען ווערט מקורב צום אמת'ן צדיק? אז מען הייבט אן ליב צו האבן יום טוב, וואס באמת אלע ימים טובים פרייליכע טעג, און נישט קיין אנגעצויגענע טעג.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

בעזהשי"ת

יום א' פרשת וזאת הברכה-ב, י"א תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד חיים נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

 וויסן זאלסטו אז אלעס קען מען פועל'ן מיט תפילה; אז דו וועסט יעדן טאג בעטן דעם אייבערשטן אז דו זאלסט זוכה זיין צו ערליכע קינדער, און אלע זאלן חתונה האבן יונג און גרינג אן קיין עגמת נפש, וועסטו זען א ישועה. מען קען זיך גארנישט פארשטעלן וואס תפילה איז, און וואס מען קען פועל'ן דורך תפילה. עס איז באוואוסט דעם סיפור (פעולת הצדיק, סימן ו): ווען דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט משדך געווען זיין תלמיד ר' נחמן הורידענקער זכר צדיק לברכה מיט די שוועסטער פון ר' יצחק דרוביטשער זכר צדיק לברכה, תיכף נאך די חופה איז דער חתן - דער צדיק ר' נחמן הורידענקער נעלם געווארן, און זיין ווייב די כלה האט נישט געוואוסט וואו ער איז, זי האט געווארט אפאר טעג אז ער זאל אהיים קומען, און ווען זי האט געזען אז ער קומט נישט אהיים איז זי געגאנגען צום הייליגן בעל שם טוב און זי האט אויסגעבראכן אין א געוויין, זי האט אים פארציילט אז זי ווייסט נישט וואו איר מאן דער חתן איז, דער בעל שם טוב איז געווארן זייער דערשראקן, און ער האט איר געהייסן צוריק קומען נאך אפאר טעג. דער בעל שם טוב האט געזען מיט רוח הקודש וואו ר' נחמן איז באהאלטן, און ער האט געשיקט א שליח צו אים אז ער באפעלט אים ער זאל תיקף קומען צו אים. ווען ער איז אנגעקומען צום בעל שם הקדוש האט אים דער בעל שם טוב פארגעהאלטן: "היתכן צו טון אזא זאך, צו מעגן זיין א פרוי גלייך נאך די חופה?!" האט ער געענפערט אז ער זעט ברוח הקודש אז ער וועט האבן מיט איר א קינד, אבער תיכף ווען דער קינד וועט געבוירן ווערן וועט זי שטארבן, איך האב רחמנות אויף אירע יונגע יארן, דערפאר האב איך מיך באהאלטן אז זי זאל נאך קענען אביסל לעבן. ווען דער בעל שם הקדוש האט דאס געהערט האט ער איר געלאזט רופן און ער האט איר פארציילט די גאנצע מעשה, אז דער חתן האט זיך באהאלטן ווייל ער וויל נישט זי זאל אזוי יונג נפטר ווערן. האט זי געזאגט: "אויב מיין מאן איז אזוי גרויס, אז ער קען זען וואס גייט זיין וכו', בין איך מסכים טראגעדיג צו ווערן און האבן א קינד פון אים", און אזוי איז געווען, ר' נחמן איז אהיים געגאנגען מיט איר, און זי האט אנגעפאנגען צו ווארטן א קינד, בשעת זי האט געבוירן דאס קינד האט זי זייער געוויינט און געזאגט: "רבונו של עולם, נעם מיר נישט אוועק פון דער וועלט פאר א חודש, ווייל איך וויל זען מיין קינד, און זיך מיט אים משעשע זיין אביסל", און אזוי איז טאקע געווען, זי האט געלעבט א חודש, און נאכדעם איז זי נפטר געווארן.

האט ר' נחמן הורידענקער געזאגט: "א שאד זי האט נאר געבעטן צו בלייבן לעבן א חודש, ווען זי וואלט ווען געבעטן אז די גזירה זאל אינגאנצן בטל ווערן, וואלט עס אינגאנצן בטל געווארן - ווייל זי האט אזוי שטארק געבעטן, מיט אזא צעבראכענע הארץ, אז זי וואלט ווען געקענט מבטל זיין די גזירה". זעט מען ווי שטארק תפילה איז, אז מען קען אלעס פועל'ן מיט תפילה.

דערפאר, אז דו ווילסט חתונה מאכן דיינע קינדער יונג, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות סב:): "הָאוֹהֵב אֶת אִשְׁתּוֹ כְּגּוּפוֹ, וְהַמְכַבְּדָהּ יוֹתֵר מִגּוּפוֹ, וְהַמַּדְרִיך בָּנָיו וּבְנוֹתָיו בְּדֶרֶ יְשָׁרָה, "וְהֲמַשִׂיאָן סָמוּך לְפִרְקָן", עָלָיו הַכָּתוּב אוֹמֵר (איוב ה, כד): "וְיָדַעְתָּ כִּי שָׁלוֹם אָהֳלֶך", ווער עס האט ליב זיין ווייב אזוי ווי זיך אליין, און ער איז מכבד זיין ווייב מער ווי ער איז זיך אליין מכבד, און ער איז מחנך זיינע קינדער זיי זאלן זיך אויפפירן אזוי ווי מען דארף, און ער מאכט זיי חתונה אינגערהייט, אויף אים איז געזאגט געווארן דעם פסוק (איוב ה, כד): "וְיָדַעְתָּ כִּי שָׁלוֹם אָהֳלֶך, וּפָקַדְתָּ נָוְךָ, וְלֹא תֶחֱטָא"; קריג דיך נישט מיט דיין ווייב, דו בעט דעם אייבערשטן ער זאל דיר העלפן אז דיינע קינדער זאלן חתונה האבן יונג און גרינג, וועסטו זען וואונדערליכע ניסים.

בכלל דארפסטו וויסן אז שידוכים האט נאר מיטן אייבערשטן; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בראשית רבה סח, ג): "מָצִינוּ בַּתּוֹרָה בַּנְּבִיאִים וּבַכְּתוּבִים שֶׁאֵין זִוּוּגוֹ שֶׁל אִישׁ אֶלָּא מִן הַקָדוֹשׁ בָּרוּך הוּא", מיר געפונען אין די תורה און נביאים און אין כתובים אז א שידוך האט נאר מיטן אייבערשטן, אין די תורה שטייט (בראשית כד, נ): "וַיַּעַן לָבָן וּבְתוּאֵל, וַיֹּאמְרוּ, מֵה' יָצָא הַדָּבָר", אין נביאים שטייט (שופטים יד, ד): "וְאָבִיו וְאִמּוֹ לֹא יָדְעוּ כִּי מֵה' הִיא", און אין כתובים שטייט (משלי יט, יד): "בַּיִת וָהוֹן נַחֲלַת אָבוֹת, וּמֵה' אִשָּׁה מַשְׂכָּלֶת", זעען מיר איבעראל אז נאר דער אייבערשטער געבט שידוכים.

נאר דורך תפילה וועסטו זוכה זיין צו חתונה מאכן דיינע קינדער, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות רחמנות, סימן יא): "עַל יְדֵי בַּקָּשַׁת רַחֲמִים, זוֹכֶה לַעֲשוֹת שִׁידוּכִים טוֹבִים וְהַגוּנִים", דורך תפילה איז מען זוכה צו טון גוטע שידוכים; זעט מען אז נאר תפילה איז די עצה צו טרעפן א גוטע שידוך - סיי פאר זיך און סיי פאר די קינדער.

דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

  בעזהשי"ת

יום ה' פרשת וזאת הברכה-א, ח' תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד האברך היקר יואל נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

איך קען נישט קומען צו מיר פון דעם וואס דו שרייבסט מיר אז מען האט דיר אפגעזאגט פון דיין פרנסה בלויז פאר דעם איינציגן חטא אז דו ביסט געפארן קיין אומאן אויף ראש השנה צום הייליגן רבינ'ס קיבוץ; איך האב גרויס מיטלייד מיט דיר, איך שפיר דיין צער, און עס טוט מיר זייער וויי.

איך קען דיר פארשטיין ווייל איך בין דאס אריבער פאר צען יאר צוריק, מיר האט מען אויך מקפח געווען מיין פרנסה פאר צען יאר צוריק, ווען איך בין צוריק געקומען פון אומאן, ערב יום כיפור תשס"ט, און מיין גאנצע חטא איז געווען אז איך האב גענומען בחורים וואס האבן נישט געלערנט און נישט געדאווענט און איך האב זיי מקרב געווען צום אייבערשטן, איך האב אין זיי אריין געלייגט אמונה פשוטה און זיי געוויזן אז זיי זענען אויך חשוב ביים אייבערשטן וכו' וכו', איך האב זיי געוויזן אז אפילו זיי זענען נישט קיין מצוינים אדער חריפים קענען זיי אויך לערנען וכו'.

אבער ביי דיר איז עס נאך ערגער, ווייל דו ביסט א כתה ב' מלמד, שוין פאר זעכצן יאר כן-ירבו, אסאך פון דיינע תלמידים האבן שוין חתונה געהאט און קיין איינער פון זיי פארט נישט קיין אומאן, אז מען זאל זיך קענען אנכאפן אויף דיר אז דו פארכאפסט קינדער וכו', שמך הטוב הולך לפניך, יעדער טאטע און מאמע האפן אז זייער קינד וועט אנקומען צו דיר אין דיין כתה, און יעצט איז געקומען א נייער מנהל א באנדיט, וואס ווייסט נאך נישט ווי אזוי דער וועלט פירט זיך (אבות ב, ו): "על דאטפת, אטפוך, וסוף מטיפיך יטופון", און ער האט דיר ארויס געווארפן פון דיין מלמדות, אויך האט מיר גערופן האברך היקר ... נרו יאיר אז מען האט אים אויך ארויס געווארפן פון זיין מלמדות, איר זענט געבליבן אן א פרנסה, דאס טוט מיר זייער וויי און איך האב נישט קיין מנוחה.

אבער איך וויל דיר אביסל מחזק זיין אז דו זאלסט זיך נישט פארלירן, וויסן זאלסטו אז פרנסה קומט פונעם אייבערשטן, און קיינער קען דיר נישט צונעמען וואס עס איז אנגעשריבן פאר דיר. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא לח.): "בשמך יקראוך ובמקומך יושיבוך, ומשלך נתנו לך, אין אדם נוגע במוכן לחבירו, ואין מלכות נוגעת בחברתה אפילו כמלא נימא", קיינער קען נישט צו נעמען פון א צווייטן אפילו א פרוטה, יעדע זאך קומט פונעם אייבערשטן, בפרט פרנסה וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תענית ב.): "אמר ר' יוחנן: ג' מפתחות בידו של הקדוש ברוך הוא", ר' יוחנן זאגט דריי שליסלען איז נאר אין די הענט פונעם אייבערשטן, "מפתח של גשמים, מפתח של חיה, ומפתח של תחיית המתים", די שליסל פון רעגן, קינדער און תחיית המתים, "במערבא אמרי, אף מפתח של פרנסה", אין ארץ ישראל זאגט מען: אויך די שליסל פון פרנסה. זעט מען אז פרנסה קומט נאר פונעם אייבערשטן. נאך זאגן חז"ל (מכילתא, בשלח): "מי שברא יום - ברא פרנסתו", דער אייבערשטער וואס האט באשאפן דעם טאג, האט אנגעגרייט פרנסה פאר דעם טאג.

דערפאר בעט איך דיר זייער, זאלסט נישט ווערן יעצט בעצבות, ווייל דער רבי זאגט (ספר המידות, אות ממון, סימן פט): "העצבות מפסיד הפרנסה", עצבות נעמט אוועק די פרנסה, לייג דיר אריין אין אמונה, גלייב אינעם אייבערשטער, און זינג דיר א גאנצע טאג "קיינער קען מיר נישט גוטס טון, און קיינער קען מיר נישט שלעכטס טון, אלעס איז פונעם אייבערשטן", אזוי וועסטו זוכה זיין צו פרנסה, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות ממון, סימן פג): "אמונה הוא טוב לפרנסה", אז מען האט אמונה וועט מען זוכה זיין צו פרנסה.

שטארק דיך און שטארק דיין ווייב תחי'; געדענק, ווי דערשראקן דו ביסט יעצט אז דו האסט נישט קיין פרנסה, נאך אסאך מער איז דיין ווייב דערשראקן און צעבראכן, אויך דיינע עלטערע מיידלעך זענען זייער פארשעמט צווישן זייערע חבר'טעס, זאלסטו זען זיי צו מחזק זיין, ווייז נישט ארויס קיין שום פחד און מורא ווען דו ביסט אין שטוב, אדרבה, גיי ארום מיט א פרייליכע פנים, און מאך פרייליך דיין ווייב און קינדער וועסטו זוכה זיין צו פרנסה, אזוי ווי חז"ל זאגן (בבא מציעא נט.): "אוקירו לנשייכו כי היכי דתתעתרו", רבא זאגט: זייט מכבד אייערע ווייבער וועט איר רייך ווערן; און דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן סט): "עיקר העשירות באה בזכות האשה", דער עיקר עשירות קומט בזכות וואס מען איז מכבד די ווייב; אז דו וועסט פרייליך מאכן דיין ווייב און קינדער וועסטו ארויס גיין פון דיין קטנות הדעת, און זוכה זיין צו פרנסה בריווח.

דאס וואס דו שרייבסט מיר אז דער מנהל זאגט דיר אז דאס קומט פונעם אדמו"ר ... איך זאג דיר אז דאס האט גארנישט צו טון מיט דעם אדמו"ר פון די מוסד, ער איז קלוגער פון דעם און ברייטער פון דעם. בכלל זאלסטו וויסן אז דאס פאסט פאר אנדערע חסידות, נישט פאר ... דאס קומט פון אפאר היץ קעפ וואס זיי ווייסן נישט אז נאך אביסל קומען פרישע יונגע היץ קעפ און מען וועט זיי ארויס שיקן, וכן עמא דבר - אזוי פירט זיך דער וועלט.

אויפן פליגער אויפן וועג אהיים פון אומאן זענען צו מיר צוגעקומען צוויי אינגעלייט, איינער א מלמד אין ... און איינער א מגיד שיעור אין ישיבה ... ביידע האבן מיר געזאגט אז זיי ווייסן נישט וואס צו טון ווען זיי קומען צוריק ווייל מען גייט זיי אפזאגן; זיי ביידע זענען גרויסע חסידים פון דעם רבי'ן פון דעם מוסד, זיי קומען פשוט אויף אומאן ווייל זיי דארפן א גרויסע ישועה, זיי האבן געזען וואס דער רבי זאגט (חיי מוהר"ן, סימן ת"ו) אז ראש השנה קען ער יעדן העלפן; דער רבי האט געזאגט אז ווער עס קומט צו אים אויף ראש השנה וועט ער זיין פאר אים אן אדוואקאט (לויער) אז דער מענטש זאל האבן א גוט געבענטשט יאר. האבן זיי זיך געמאכט א קלוגער חשבון, זייער לעבן איז זיי וויכטיגער פון אלסדינג,  זענען זיי געקומען אויף אומאן. זיי האבן מיר קלאר געזאגט אז דאס קומט נישט פונעם אדמו"ר דירעקט.

בעט דעם מנהל אז דו ווילסט זיך טרעפן מיט אים נאך פאר יום הקדוש, און זאג אים מיט דיין גאנצע שטארקייט, בזה הלשון: "איך בין דיר קיינמאל נישט מוחל פאר'ן מיר מקפח זיין מיין פרנסה, פאר'ן מיר פארשעמען"; פארצייל אים די מעשה וואס דו האסט געהאט פאר צען יאר צוריק ווען ... האט זיך געקרוינט אלץ ועד החינוך, און ער האט דיר ארויסגעווארפן וכו', ווי ער ליגט טויט קראנק. פארצייל אים די מעשה וואס דו האסט געהאט מיט ... ווען ער האט געמיינט אז ער גייט מסדר זיין די מוסד, ער גייט ארויסרוימען אלע ברסלב'ער מלמדים, ווי ער מוטשעט זיך מיט יעדן איינציגסטן קינד. ער וועט דיר זיכער צוריק זאגן: "אהה דו ביסט אין הימל, דו שעלטסט..." דו שרעק זיך נישט, דארפסט נישט ענטפערן, דיין ווייב זאל אנרופן דעם מחוצפ'ס ווייב און אויך שיינערהייט זאגן אז איך בין נישט מוחל פאר'ן אונז מקפח זיין אונזער פרנסה.

יעצט וויל איך דיר זאגן, דאנק דעם אייבערשטן אז מען האט דיר פארשיקט נאר פאר דעם איינציגן חטא אז דו האסט געפאלגט דעם רבי'ן און געקומען קיין אומאן אויף ראש השנה, און נישט פאר'ן דיר כאפן מיט מעשה תועבות רחמנא לצלן, און זאג פארן אייבערשטן: "רבונו של עולם, מה פשעי ומה חטאתי, וואס האב איך געטון אז מען האט מיר פארשעמט און מיר מקפח געווען מיין פרנסה, נאר ווייל איך וויל זיין גוט, איך וועל זיין ערליך; איך האב געטראפן א רבי וואס לערנט מיר אויס ווי אזוי זיך צו דערהאלטן, א רבי וואס געבט מיר עצות ווי אזוי זיך צו מחזק זיין אפילו ווען עס גייט נישט אזוי ווי איך וויל. הייליגער באשעפער, נעם אן מיינע בזיונות, זאל דאס זיין פאר מיינע עוונות, העלף מיר איך זאל ווייטער קענען מחנך זיין אידישע קינדער, און קענען מפרנס זיין מיין ווייב און קינדער".

בנוגע וואס דו פרעגסט צי דו זאלסט גיין צו ...; אויב זיי ווילן דיר פאר א מלמד זאלסטו נישט גיין צו זיי, נאר לויפן. געדענק דעם כלל וואס מוהרא"ש זכרונו לברכה האט אונז געגעבן: "דו דארפסט מיר נישט, דארף איך דיר טויזענט מאל מער נישט".

ווייז דעם בריוו פאר האברך ... נרו יאיר, ער דארף נאך מער חיזוק פון דיר וד"ל.

היות דו האסט יעצט א צעבראכענע הארץ, בעט איך דיר זיי מתפלל פאר מיר, יואל בן ריצא רעכיל, דער אייבערשטער האט זייער ליב תפילות וואס קומט ארויס פון א צעבראכענע הארץ.

איך האף דיר צו זען היינט נאכט ביים שיעור.

בעזהשי"ת

יום ה' פרשת וזאת הברכה-א, ח' תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד נחמן נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר זענען געווען ביים הייליגן רבי'ן אויף ראש השנה; דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תג): "מִי שֶׁהָיָה אֶצְלִי עַל רֹאשׁ הַשָׁנָה, רָאוּי לִשְׂמוֹחַ מְאֹד כָּל הַשָׁנָה", ווער עס איז געווען ביי מיר ראש השנה דארף זיין זייער פרייליך. ר' נתן האט געזאגט, ווער עס קומט קיין אומאן אויף ראש השנה, האט א חלק אין די גאולה; מען זעט די לעצטע פאר יאר וואס עס טוט זיך אפ אין אומאן, טויזענטער אידן קומען צו פארן פון די גאנצע וועלט צום רבי'נס ראש השנה, יעדער איינער צעברעכט זיינע מניעות און קומט מיט מסירות נפש, און יעדעס יאר ווערט נתרבה דער קיבוץ אין אומאן. דאס יאר זאגט מען איז געווען קרוב צו הונדערט טויזענט אידן, כן ירבו.

איך בין שטענדיג מעורר מיינע תלמידים - סיי די בחורים און סיי די אינגעלייט, פאר ראש השנה ווען מיר פארן צום ציון, אז ביים ציון דארף מען זיך אויפפירן מיט גרויס דרך ארץ. דער רבי איז דארט, און מען דארף זיך פארשטעלן כאילו מיר וואלטן אריין צום רבי'ן, וואלטן מיר זיכער אריין מיט גרויס דרך ארץ און יראת הכבוד.

אמאל איז דער רבי געזיצן אין שטוב מיט זיין טאכטער, און זיי האבן געהערט ווי א פרוי וויינט אויפן קבר פון איר טאטע, האט דער רבי געזאגט פאר זיין טאכטער: "דער מת איז בכלל נישט דא און הערט בכלל נישט איר וויינען, אבער ווען איך וועל אוועק גיין מזה העולם און מען וועט קומען צו מיין קבר, וועל איך הערן וואס מען רעדט צו מיר", און דער רבי איז אריין אין אן אנדערע צימער און געזאגט: "אזוי ווי איך קען הערן דא ווען דו רופסט מיר פון די אנדערע זייט, אזוי וועל איך הערן וואס דו וועסט בעטן ביי מיין ציון" (שיחות הר"ן, סימן קנו).

דערפאר, ווען מען גייט צו א ציון פון א צדיק, בפרט צום הייליגן רבינ'ס ציון, דארף מען קומען מיט גרויס דרך ארץ. ביים רבי'ן איז געווען 'דרך ארץ' א יסוד היסודות; דער רבי האט געזאגט: "אִם קֵיסָרִים וּמְלָכִים הָיוּ יוֹדְעִים אֵי אֲנִי מְלַמֵּד אֶת אֲנָשַׁי דֶרֶך אֶרֶץ", ווען קעניגן וואלטן געוואוסט וואסערע דרך ארץ איך לערן אויס מיינע תלמידים, "הָיוּ שׁוֹלְחִים אֶת בְּנֵיהֶם אֵלַי לִלְמוֹד דֶּרֶך אֶרֶץ", וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער צו מיר איך זאל זיי אויסלערנען דרך ארץ.

פארשטייט זיך אז ווען מען קומט צום רבי'ן איז מען פארנומען מיט זיך אליין; עס איז נישט דיין געשעפט ווי אזוי דער קומט און ווי אזוי יענער קומט, מען דארף קוקן אויף זיך אליין, ווייל דער רבי איז אזוי ווי א דאקטער וואס היילט אויס (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ל), און ווען מען קומט אין שפיטאל קען מען נישט קוקן ווער נאך עס קומט, און וואס ער זוכט ער דא, און וואס ער דארף; נאר יעדער קומט צום רבי'ן זיך אויסהיילן.

מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט זייער מקפיד זיין אז מען זאל נישט לאזן אין א בית המדרש 'היכל הקודש' זיך דרייען מענטשן וואס זעען אויס אינטערעסאנט, ווייל נאכדעם איז דאס מרחק מענטשן; מענטשן זאגן: "קוק די ברסלב'ע משוגעים", און דער רבי זאגט (ספר המידות, אות צדיק, סימן סט): "מִי שֶׁאוֹהֵב אֶת הַצַדִיק צָרִיך לִשְׁמוֹר אֶת הַצַדִיק שֶׁלֹא יָצָא עָלָיו שֵׁם רַע", ווער עס האט ליב דעם צדיק, זאל אכטונג געבן אז עס זאל נישט ארויס גיין קיין שלעכטע נאמען אויף דעם צדיק; דערפאר פלעגט מוהרא"ש זייער מקפיד זיין עס זאלן זיך נישט דרייען אין 'היכל הקודש' מענטשן וואס זענען משונה קרן, ווייל דאס אליין איז שוין חצי נזק. אבער אין אומאן - פלעגט מוהרא"ש זאגן - טאר מען גארנישט זאגן פאר קיינעם, ווייל מען שפילט זיך מיט אידישע נשמות, און זיי זענען נישט געקומען צו דיר, זיי זענען געקומען צום רבי'ן.

מוהרא"ש זכרונו לברכה האט דערציילט אז עס איז געווען איינער פון אנשי שלומינו מיטן נאמען משה וועלוול, עס איז ארויס אויף אים א שם רע - א שלעכטע נאמען אז ער טוט שמוץ, און ווען ער איז געקומען צום ציון אויף ראש השנה האט דער טשערינער רב געשריגן אויף אים: "משה וועלוול, דו ביסט אונז א בזיון, ווער בעט דיר דו זאלסט קומען דא?" און אלע אנשי שלומינו האבן געהאט טענות אויף טשערינער רב, 'וואס הייסט דו שרייסט אויף אים ווער בעט דיר צו קומען דא? ער איז נישט געקומען צו דיר, ער איז געקומען צום רבי'ן'.

דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות בגדים, סימן א): "בִּגְדֵי אָדָם מְרַמְּזִים עַל מִדּוֹתָיו שֶׁל אָדָם", די קליידער וואס מען טוט אן, דאס ווייזט ווער דער מענטש איז, ווען א מענטש טוט זיך אן שיינע בגדים, נישט צעריסן, זעט מען אז דער מענטש איז א נארמאלער מענטש, אבער ווען א מענטש גייט אנגעטון צעריסענע קליידער זעט מען גלייך אז דער איז נישט קיין מסודר'דיגער מענטש וכו'. דאס זעלבע איז ווען א מענטש קומט אין שול דאווענען מיט דרך ארץ אנגעטון, אזוי ווי ער גייט ווען צו א שמחה וכו', זעט מען אז דער מענטש האט דרך ארץ, און פארקערט אויך (פארשטייט זיך אז דאס טאר נישט מעכב זיין צו גיין אין שול; אויב איינער איז אינמיטן ארבעט מיט די ארבעטס קליידער דארף ער אזוי דאווענען וכו', מען רעדט ווי אזוי דער מענטש שטעלט זיך אהער). דאס זעלבע דארף א מענטש אכטונג געבן, ווען ער קומט צום רבי'ן דארף ער קומען אנגעטון מיט דרך ארץ אזוי ווי עס פאסט וכו'.

דאס וואס דו שרייבטס מיר וועגן קומזיץ וכו'; זאלסט וויסן אז עס איז א מורא'דיגע חוצפה צו קומען ביים ציון שיכור'ן, נאכדעם וואס דער רבי האט נישט געוואלט מען זאל טרינקן קיין משקה המשכר, און ווען א מענטש טרינקט פאר זיך איז איין צרה, אבער קומען טרינקען ביים ציון, דאס איז שוין א גרויסע עזות, "הַגַם לִכְבֹּשׁ אֶת הַמַלְכָּה עִמִּי בַּבָּיִת", בפרט ווען דאס ווערט אנגעפירט דורך כלומר'ישע היימישע ברסלב'ער חסידים. עס איז דא גענוג פלעצער ארום דעם ציון וואו צו זינגען און צו טאנצן וכו'. געדענק וואס דער רבי זאגט (ספר המידות, אות צדיק, סימן סט): "מִי שֶׁאוֹהֵב אֶת הַצַדִיק צָרִיך לִשְׁמוֹר אֶת הַצַדִיק שֶׁלֹא יָצָא עָלָיו שֵׁם רַע", ווער עס האט ליב דעם צדיק, זאל אכטונג געבן אויפן נאמען פונעם צדיק.

אז דו דערמאנסט חב"ד, זאלסטו וויסן אז אין חב"ד דארט האט מען געקענט זען וואס הייסט דרך ארץ; וואס הייסט האבן דרך ארץ פארן רבי. מען פלעגט טרינקען ביי די פארברענגען ביז מען איז געווארן טויט שיכור, עס זענען געווען חסידים וואס זענען געליגן טויט שיכור אויף דער ערד, אבער אזוי ווי מען האט געהערט אז דער רבי קומט אריין, האט זיך יעדער אויף געשטעלט מיט אזא פחד, מיט אזא אימה ויראה, אז זיי זענען געווארן גלייך ניכטער. אזוי ווי  עס איז אמאל געווען ביים הייליגן צמח צדק זכותו יגן עלינו, ער האט אמאל געטרינקען זייער א שארפע משקה און ער איז געווארן זייער רויט און שיכור, פלוצלינג האט ער אנגעהויבן זאגן זייער טיפע תורות כאילו ער האט גארנישט געטרינקען. שפעטער האבן די תלמידים געזאגט פארן צמח צדק אז עס איז א חידוש ווי אזוי דער רבי איז געווארן גלייך ניכטער, האט דער הייליגער צמח צדק זיי געזאגט אז ער האט זיך אנגעהויבן מתבונן צו זיין בגדלות השם, און דורכדעם איז געפאלן אויף אים זייער א גרויסע פחד, און חכמינו זכרונם לברכה "יַיִן קָשָׁה - פַּחַד מְפִיגוֹ", אז פחד וועפט אויס וויין (באמת זאגט די גמרא אין בבא בתרא (י.) פארקערט:  "פחד קשה – יין מפיגו", אבער דער צמח צדק האט זיך אזוי אויסגעדריקט).

דער אייבערשטער זאל העלפן אז דו זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

גמר חתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

בעזהשי"ת

יום ד' פרשת וזאת הברכה-א, ז' תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד מרדכי נרו יאיר

איך האב דערהאלטן דיין בריוו.

דאס וואס דו פרעגסט מיר וואו איז דער מקור אז מען קען שוין אנהייבן מעביר סדרה זיין פרשת בראשית פאר שמחת תורה; מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט יעדעס יאר מעורר זיין אלע תלמידי היכל הקודש אז מען זאל שוין אנהייבן מעביר סדרה זיין זונטאג חול המועד סוכות, אזוי ווי דער מחבר פסק'נט (אורח חיים הלכות שבת, סימן רפה, סעיף ג): "מִיוֹם רִאשׁוֹן וְאֵילָך נִקְרָא עִם הַצִּבּוּר", פון זונטאג קען מען שוין מעביר סדרה זיין; אפילו מען האט נאך נישט אנגעהויבן ליינען פרשת בראשית.

מוהרא"ש פלעגט זאגן אז די סיבה פארוואס מענטשן זענען מזלזל אין דעם מצוה איז, ווייל מענטשן זוכן שלימות, מען וויל מקיים זיין די מצוה אזוי ווי דער הייליגער אריז"ל האט געזאגט, אז מען זאל מעביר סדרה זיין ערב שבת, און וויבאלד עס איז זייער שווער פאר רוב מענטשן מעביר סדרה זיין ערב שבת, בפרט ווינטער ווען דער זמן איז זייער פרי, דערפאר זענען מענטשן נישט מעביר סדרה, און מען איז מזלזל אין דעם.

אויף דעם איז די עצה צו טון אזוי ווי עס שטייט אין שלחן ערוך (שם) אז מען זאל אנהייבן פון זונטאג מעביר סדרה זיין, אזוי איז מען זוכה צו מקיים זיין די מצוה בשלימות, אזוי ווי די משנה ברורה (שם) ברענגט אראפ פון ספר מטה יהודה: "אִם הוּא קוֹרֵא מִתְּחִלַּת הַשָּׁבוּעַ וְהָלְאָה, הוּא גַם כֵּן בִּכְלָל מִצְוָה מִן הַמֻּבְחָר".

ר' נתן זאגט (ליקוטי הלכות תרומות ומעשרות, הלכה ג): דאס וואס מענטשן זענען זייער ווייט פונעם אייבערשטן, דאס קומט פון דעם וואס מענטשן ווילן שלימות, זיי ווילן דינען דעם אייבערשטן נאר אויב זיי קענען עס טון מיט אלע חומרות און אלע הידורים. ער געבט א משל, ווען א מענטש וואלט ווען געוואוסט ווי חשוב עס איז אויבן אין הימל ווען ער געבט א פרוטה לצדקה, וואסערע רעש דאס מאכט אויבן אין אלע עולמות, וואלט ער זיכער געגעבן כסדר פרוטות לצדקה. אזוי אויך, ווען א מענטש וואלט ווען געוואוסט וואס עס געשעהט אין הימל ווען ער לערנט א דף גמרא, וואסערע שמחה עס ווערט אין אלע עולמות עליונים, וואלט ער זיכער מקפיד געווען צו לערנען יעדן טאג א דף גמרא. נאר די סיבה - זאגט ר' נתן – פארוואס מענטשן טוען דאס נישט איז, ווייל דער מענטש טראכט צו זיך 'וואס איז שוין איין פרוטה? וואס איז שוין איין דף גמרא? איך דארף טון אסאך אויף אמאל וכו', איך דארף טון די מצות מיטן גאנצע שלימות', און וויבאלד ער קען עס נישט טון בתכלית השלימות, טוט ער גארנישט, עיין שם.

דאס זעלבע איז מיט רעדן צום אייבערשטן. ווען א מענטש וואלט געוואוסט וואס עס געשעהט אין הימל ווען ער רעדט א ווארט צום אייבערשטן, וואלט ער גערעדט נאך א ווארט און נאך א ווארט צום אייבערשטן, נאר וויבאלד א מענטש מיינט אז ער דארף רעדן א גאנצע שעה אויף איין מאל, און ער קען נישט, טוט ער גארנישט.

מוהרא"ש פלעגט יעדע יאר זיך בעטן אז מען זאל שוין אנהייבן זונטאג חול המועד סוכות מעביר סדרה זיין פרשת בראשית שנים מקרא ואחד תרגום מיט רש"י, עס איז א לאנגע סדרה, און אז מען ענדיגט די ערשטע פרשה, וועט מען א גאנץ יאר מעביר סדרה זיין, און אז מען איז נישט מעביר סדרה די ערשטע וואך איז מען שוין די צווייטע וואך אויך נישט מעביר סדרה, און אזוי ווייטער. דערפאר בעט איך דיר זייער, זאלסט שוין במשך די וואך און קומענדיגע וואך ענדיגן פרשת וזאת הברכה, אז זונטאג חול המועד סוכות זאלסטו אנהייבן נאכאמאל חמשה חומשי תורה. ווען מענטשן וואלטן ווען געוואוסט וואס מען איז זוכה דורך מעביר סדרה זיין, סיי די יראת שמים וואס מען באקומט דורכדעם, סיי די סגולה פון אריכות ימים און סיי פרנסה בריווח, וואלט יעדער איינער מקפיד געווען אויף די מצוה.

געדענק וואס דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן יב): "עִקָּר הַיַּהֲדוּת הוּא רַק לֵילֵך בִּתְמִימוּת וּבִפְשִׁיטוּת, בְּלִי שׁוּם חָכְמוֹת", דער עיקר פון אידישקייט איז צו גיין בתמימות ופשיטות, אן קיין חכמות. און די אלע וואס האבן צום סוף אפגעלאזט זייער אידישקייט, איז געווען ווייל זיי זענען געגאנגען מיט חכמות.

דער אייבערשטער זאל העלפן אז דו זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

א גמר חתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

בעזהשי"ת

יום ד' פרשת וזאת הברכה-א, ז' תשרי, שנת תשע"ח לפ"ק

לכבוד מרדכי נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו טוסט די עצה פון הייליגן רבי'ן צו מאכן התבודדות; דער רבי האט געזאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ק): "מִּקָּטָן וְעַד גָּדוֹל אִי אֶפְשָׁר לִהְיוֹת אִישׁ כָּשֵׁר בֶּאֱמֶת, כִּי אִם עַל יְדֵי הִתְבּוֹדְדוּת", מען קען נישט זיין קיין ערליכער איד נאר אז מען מאכט התבודדות; דאס הייסט, מען זאל זיך צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן אויף די שפראך וואס מען איז צוגעוואוינט צו רעדן, מען זאל אים אלעס דערציילן - אלע ירידות, אלע נפילות און אלעס וואס טוט וויי פארן מענטש.

און דער רבי האט געזאגט (שם, סימן צו): "אֲפִילּוּ כְּשֶׁאֵין יְכוֹלִין לְדַבֵּר כְּלָל, אֲפִילּוּ כְּשֶׁמְּדַבְּרִין רַק דִּבּוּר אֶחָד, גַּם כֵּן טוֹב מְאֹד", אפילו מען האט נישט קיין דיבורים וואס צו רעדן צום אייבערשטן, מען קען נאר זאגן איין ווארט, איז דאס אויך זייער חשוב אין הימל.

דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ט): "עִקַּר הַחִיּוּת מְקַבְּלִין מֵהַתְּפִילָּה, כְּמוֹ שֶׁכָּתוּב: 'תְּפִילָּה לְאֵל חַיָּי'", דער גאנצער חיות פונעם מענטש קומט פון דעם וואס א מענטש דאווענט צום אייבערשטן. נאך זאגט דער רבי (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ב) אז תפילה, דאס איז אזוי ווי די נאז פונעם מענטש; א מענטש אן א נאז קען נישט לעבן, ווייל מען אטעמט פון די נאז, אזוי דארף א מענטש זיך צוגעוואוינען אזוי שטארק צו לעבן מיט תפילה אז עס זאל זיין ביי אים ממש ווי אטעמען; עס איז נישט שייך צו זאגן פאר א מענטש יעצט קען מען יא אטעמען, יעצט קען מען נישט אטעמען, אטעמען דארף מען א גאנצע צייט, אזוי אויך דארף זיך א מענטש צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן יעדע מינוט און יעדע סקונדע - א גאנצן טאג, אזוי אויך אינמיטן דאווענען, און דאס איז בכלל נישט קיין הפסק. פארקערט, ווען א מענטש געוואוינט זיך צו צו רעדן צום אייבערשטן ביים דאווענען, איז אים דאס גאנצע דאווענען גאר אנדערש, ער שפירט ווי ער רעדט צום אייבערשטן.

קומט אויס אז ווי מער א מענטש געוואוינט זיך צו צו רעדן צום אייבערשטן, ווערט ביי אים שטערקער זיין אמונה, ער הייבט אן שפירן ווי דער אייבערשטער איז מיט אים, ביי אים און נעבן אים, און דעמאלט וועט ער גאר אנדערש דאווענען, אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן סב): "וּבֶאֱמֶת, אִם הָיָה יוֹדֵעַ הָאָדָם יְדִיעָה בְּלֵב שָׁלֵם, 'שֶׁמְּלֹא כָל הָאָרֶץ כְּבוֹדוֹ', וְהַקָּדוֹשׁ בָּרוּך הוּא עוֹמֵד בִּשְׁעַת הַתְּפִילָּה, וְשׁוֹמֵעַ הַתְּפִילָּה, וַדַּאי הָיָה מִתְפַּלֵּל בְּהִתְלַהֲבוּת גָּדוֹל, וְהָיָה מְדַקְדֵּק מְאד לְכַוֵּן אֶת דְּבָרָיו", ווען א מענטש וואלט ווען געוואוסט ביי זיך קלאר אז דער אייבערשטער שטייט נעבן אים בשעת ער דאווענט, און ער הערט צו יעדעס ווארט וואס ער בעט, וואלט דער מענטש געדאווענט אזוי ווי עס דארף צו זיין, און ער וואלט מכוון געווען יעדע איינציגע ווארט ווי אזוי ער זאגט עס ארויס.

מוהרא"ש האט דערציילט אז ער האט געהערט פון אלטע ברסלב'ער אידן וואס האבן געוואוינט אין אומאן, אז עס איז געווען א ברסלב'ער חסיד א שוסטער, זייער א פשוט'ער איד, ווען מען פלעגט אריין קומען צו אים אין זיין געשעפט, האט מען געזען א מורא'דיגע בילד פאר זיך, ער פלעגט שטיין און האקן מיטן האמער אויף די שיך און רעדן צום אייבערשטן, ער איז געווען אזוי פארטיפט אין רעדן צום אייבערשטן, אז ער פלעגט נישט באמערקן ווי איינער איז אריין געקומען אין געשעפט.

ווען ער פלעגט באמערקן ווי איינער שטייט דארט, פלעגט ער אפשטעלן די ארבעט און פרעגן דעם מענטש וואס איז דארט אריין געקומען: "איך האב א שאלה, איך ארבעט מיט שיך, און ווען מען כאפט אן שיך ווערט מען טמא, און איך וויל רעדן צום אייבערשטן, וויל איך וויסן צי איך מעג רעדן צום אייבערשטן ווען איך ארבעט מיט די שיך?" מוהרא"ש האט פארציילט אז ער האט געהערט די מעשה פון עטליכע ברסלב'ע אידן, וואס אלע האבן געהאט די זעלבע מעשה, און אלע האבן פארציילט אז זיי האבן נישט געוואוסט וואס אים צו ענטפערן.

בשעת מוהרא"ש האט דערציילט די מעשה האט א אינגערמאן אריין געפרעגט אינמיטן שיעור: "למעשה מעג מען רעדן צום אייבערשטן אויף א פלאץ וואס מען טאר נישט לערנען, אדער ווען מען איז נישט געוואשן די הענט?" און מוהרא"ש האט געזאגט: "עס איז 'הלכה ואין מורין כן'"; דאס הייסט, עס איז דא הלכות וואס מען קען נישט זאגן אז מען זאל אזוי טון.

דער אייבערשטער זאל העלפן אז דו זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

א גמר חתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.