בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#4 - מאך מיט די הענט, און דער אייבערשטער וועט העלפן
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, התחזקות, פרנסה, נסים, השתדלות

בעזרת ה' יתברך - ערב שבת קודש פרשת פקודי, ה' אדר ב', שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים פון ארץ ישראל, ה' עליהם יחיו


די וואך זעען מיר אין די פרשה שטארקע חיזוק, די אידן האבן געברענגט די חלקים פון די משכן פאר משה רבינו עס אויפצושטעלן, משה רבינו האט נישט געוויסט וואס צו טון, ער האט פארשטאנען אז דאס איז נישט אין זיינע כוחות, א מענטש קען נישט אויפשטעלן אזא גרויסע משכן, אזעלכע שווערע ברעטער, שוועלן וכו'; האט משה רבינו געפרעגט דעם אייבערשטן (רש"י שמות לט, לג): "אֵיךְ אֶפְשָׁר הֲקָמָתוֹ עַל יְדֵי אָדָם", ווי איז מעגליך א מענטש זאל דאס אויפשטעלן? "אָמַר לוֹ, עֲסֹק אַתָּה בְּיָדְךָ וְנִרְאֶה כִּמְקִימוֹ, וְהוּא נִזְקָף וְקָם מֵאֵלָיו", האט אים דער אייבערשטער געזאגט: "דו מאך מיט דיינע הענט כאילו דו שטעלט עס אויף, און עס וועט זיך אויפשטעלן בדרך נס".


דאס איז זייער שטארקע חיזוק פאר יעדן איינעם אין יעדן מצב, מען דארף נאר אנהויבן טון און דער אייבערשטער העלפט. דאס איז סיי ביי פרנסה; ווען מען מאכט זיך חשבונות וויפיל מען פארדינט און וויפיל דאס לעבן קאסט, זעט מען אז עס איז נישט מעגליך זיך צו דעקן, א בחינה פון: "אֵיךְ אֶפְשָׁר הֲקָמָתוֹ עַל יְדֵי אָדָם", ווי איז מעגליך איך זאל קענען אנגיין מיט מיין משפחה? זאגט דער אייבערשטער: "מאך נישט קיין חשבונות, דו טו רצון השם, גיי ברענג פרנסה, טו עפעס און עס וועט זיך אויפשטעלן א שיינע שטוב".


נעכטן האט זיך מיר א אינגערמאן זייער אויסגערעדט אז עס קאסט אים א חודש דאס לעבן כך וכך, און לויט זיין געהאלט פעלט אים כך וכך חודש'ליך, עס איז נישט מעגליך ער זאל ווייטער אנגיין, דער אינגערמאן איז נישט דער איינציגסטער, דאס איז יעדער צווייטער מענטש, מען מאכט זיך חשבונות און עס שטימט נישט; דארף מען וויסן און געדענקען אז א אידישע לעבן, א אידישע שטוב - איז א בחינה פון די משכן; ביים בית המקדש, זאגן די הייליגע חכמים (בבא בתרא צט.): "מָקוֹם אָרוֹן אֵינוֹ מִן הַמִּדָּה", ווען מען האט אריינגעברענגט דעם ארון אין קדשי הקדשים האט מען געזען אז די חשבון שטימט נישט, מען האט געמאסטן מיט מעסטערס, מען האט געשריבן צעטלעך, עס האט נישט געשטימט, עס האט נישט געקענט אריינגיין אין קדשי קדשים מיטן שכל אנושי, למעשה איז געווען בדרך נס אז דער ארון איז געווען אין קדשי הקדשים; איי עס שטימט נישט, עס איז נישט מעגליך – אבער אזוי איז געווען. די נס איז נישט געווען איין טאג, איין שעה, א נס ווי קריעת ים סוף, וואס די וואסער האט זיך געשפאלטן פאר א שטיק צייט, די נס איז געווען הונדערטער יאר; יאר נאך יאר, חודש נאך חודש, טאג נאך טאג; דער ארון ליגט אין קדשי הקדשים, און לויט די צעטלעך שטימט עס נישט, לויט די מאס קען דאס נישט זיין, מען קוקט אויפן צעטל און עס שטימט נישט, אבער מען קוקט אריין אין בית המקדש זעט מען אז דער ארון ליגט דארט.


אזוי דארף מען לעבן, מאך נישט קיין חשבונות מיט צעטלעך, מען האט גארנישט פון רעכענען נאכאמאל און נאכאמאל וויפיל דאס לעבן קאסט און וויפיל מען פארדינט, מען דארף מאכן אן אנדערע חשבון; עס איז דא א באשעפער, און אז מען רעדט צו אים און מען בעט אים - געבט ער, און ווער רעדט נאך אז מען וויינט זיך אויס צו אים, מען זאגט: "הייליגער באשעפער איך קען נישט מער, די חובות דרוקן מיר, העלף מיר איך זאל קענען אהיימברענגען געלט פאר מיין ווייב און קינדער, הייליגער באשעפער איך ווייס איך בין זיך אליין שולדיג, איך האב געזינדיגט, הרעותי מעשי וקפחתי את פרנסתי, איך טו יעצט תשובה, איך גיי שוין זיין וואויל, איך האב חרטה אויף אלע מיינע נישט גוטע מעשים, זיי מיר מוחל, נעם אן מיין תשובה און געב מיר שפע".


טייערע ברידער אין ארץ ישראל, נעמט אן די פאר ווערטער וואס איך שרייב מיט גרויס איילעניש, עס ווערט שוין שבת ביי ענק, איך מוז שוין שיקן דעם בריוו; איך האב נאך אסאך אסאך צו שרייבן פון די זאך פון מאכן מיט די הענט און די משכן ווערט אויפגעשטעלט, 'עֲסֹק אַתָּה בְּיָדְךָ וְנִרְאֶה כִּמְקִימוֹ'; דאס איז מיט אלעס, דאס איז מיט שלום בית, דאס איז מיט חינוך הילדים, דאס איז מיט יעדע פרט אין לעבן; מיר קענען גארנישט, מיר דארפן נאר טון וואס דער אייבערשטער זאגט, און דער אייבערשטער העלפט, "וְהוּא נִזְקָף וְקָם מֵאֵלָיו", עס ווערט געטון.


נאך א בחינה, 'עֲסֹק אַתָּה בְּיָדְךָ' מאך מיט די הענט, הייב אויף דיינע הענט צום אייבערשטן מיט תפילה.


איך דארף מקצר זיין, עס איז שוין דער זמן ביי ענק.


א פרייליכן שבת.

#3 - די שרעקליכע שוידערליכע נייעס פון ארץ ישראל
תפילה והתבודדות, אמונה, ניגונים, סכנה, נייעס, ארץ ישראל, מלחמה, השתדלות

בעזרת ה' יתברך


אסרו חג סוכות, כ"ד תשרי, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, תלמידי היכל הקודש פון ארץ ישראל, ה' עליהם יחיו


מיר האבן געהערט די שרעקליכע שוידערליכע נייעס, אז רוצחים אראבער זענען געקומען און גע'שחט'ן הונדערטער אידן השם ישמרינו, און געפאנגען אומשולדיגע אידן, קינדער און עלטערע אידן; פון אינמיטן יום טוב ווען די נייעס איז אנגעקומען צו אונז - האבן מיר נישט קיין מנוחה.


מיר דארפן געדענקען וואס די הייליגע תורה זאגט (תהלים קכז, א): "אִם ה' לֹא יִשְׁמָר עִיר", אויב דער אייבערשטער היט נישט דעם שטאט, "שָׁוְא שָׁקַד שׁוֹמֵר", איז גארנישט ווערד די היטערס; דאס זעט מען יעצט, ווען זיי בארימען זיך מיט זייער מיליטער, מיט זייער קלוגשאפט, מיט כוחי ועוצם ידי, זאל אזוינס פאסירן; עס זאל אריבערגיין צענדליגער שעות וואס אראבער זאלן גיין פון הויז צו הויז און אויס'שחט'ן טייערע אידישע קינדער.


אודאי דארף מען זיך היטן פון די רוצחים, און אז עס איז א צייט פון מלחמה - דארף מען טון וואס מען קען זיך צו היטן, אבער זיך נישט איינרעדן קיין איין רגע אז די שומרים - זיי קענען העלפן; נאר דער אייבערשטער, ער העלפט און ער וועט אונז ראטעווען.


מיר דארפן זיך שטארקן מיט אמונה און תפילה. געבט אכטונג נישט זיך פארלירן, היט אויף ענקערע משפחות, זעט עס זאל זיין רואיג אין שטוב, די קינדער זאלן זיין רואיג. הערט נישט די נייעס, נאר אביסל וויפיל עס פעלט אויס צו וויסן, אבער נישט זיצן אויף די נייעס, ווייל זיי ווארפן א פחד און א שרעק.


דער אייבערשטער זאל רחמנות האבן אויף אידישע קינדער. מיר דאווענען פאר אלע וואס זענען פארוואונדעט געווארן זאלן האבן א רפואה שלימה, און אלע געפאנגענע וואס זענען ביי די הענט פון די רוצחים - זאלן באפרייט ווערן.


זינגט ניגונים פון אמונה דאס וועט אייך בארואיגן.

#2 - זוכן פרנסה איז נישט קיין חסרון אין אמונה
מקוה, חינוך הילדים, פרנסה, השתדלות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת טהרה, ב' אייר, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


עס איז נישט ריכטיג וואס דו זאגסט אז בעטן מענטשן מען זאל דיר שיקן ארבעט - איז א חסרון אין אמונה; בעטן מענטשן זאלן געבן ארבעט איז בכלל נישט קיין חסרון אין אמונה, עס איז א חסרון אין קאנפידענס, א חסרון אין גלייבן אין זיך; מען מעג בעטן און מען דארף בעטן פאר ארבעט.


קענסט דאך זאגן נאך מער, אפשר זאלסטו בכלל פארמאכן דיין ארבעט און מער נישט ארבעטן ווייל עס איז א חסרון אמונה? נאר וואס דען, ארבעטן און זוכן ארבעט איז בכלל נישט קיין חסרון אמונה, דער אייבערשטער זאגט מען זאל ארבעטן; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ספרי דברים פרק טו, פיסקא קנח) אויפ'ן פסוק (מלשון הכתוב דברים טו, יח): "וּבֵרַכְתִּיךָ בְּכָל אֲשֶׁר תַּעֲשֶׂה", דער אייבערשטער בענטשט אונז מיר וועלן זען א ברכה אין אונזער ארבעט, "יָכוֹל יְהִי יוֹשֵׁב וּבָטֵל", וועסטו מיינען אז מען דארף נישט ארבעטן, מען קען זיצן ליידיג? "תַּלְמוּד לוֹמַר בְּכָל אֲשֶׁר תַּעֲשֶׂה", אויף דעם שטייט מען זאל טון.


אודאי זאלסטו אנרופן אלע וואס דו האסט זיי געגעבן פרייזן זיי פרעגן פארוואס זיי נעמען דיר נישט, אויב ביסטו צו טייער זאלסטו אראפקומען מיט די פרייז. דער עיקר זאלסטו זיך נישט פארלאזן אויף די ארבעט אז דאס איז דיין מקור הפרנסה, זאלסט זיך נישט פארלאזן אויף מענטשן; זיך פארלאזן אויף מענטשן איז א חסרון אמונה, פארלאז זיך אויפ'ן אייבערשטן.


קענסט נעמען זייטיגע ארבעט כל זמן עס קומט נישט אריין קיין ארבעט פאר דיר ביים בויען. דער רבי האט אונז דערציילט די מעשה פונעם בעל בטחון, עס האט אים געפאסט צו נעמען אלע סארט ארבעט - אבי ער זאל קענען אהיים ברענגען פרנסה; האב נישט מורא צו נעמען ארבעט אינדערזייט, אפילו עמטליך ביסטו א גרויסער קאנטראקטאר.


בנוגע נעמען קינדער אין מקוה; מיר נעמען ערב שבת קינדער פון קליינערהייט אן - אין מקוה, אבער מען טוט דאס אין די צייט ווען עס איז נישט איבערגעפילט מיט מענטשן, בדרך כלל אין אנהייב האבן די קינדער נאך מורא זיך איינטונקען די קאפ, מען הייבט אן קודם אז זיי זאלן אריינקומען אין מקוה זיך טובל'ן ביזן האלז, אזוי מיט דער צייט גייט אוועק די פחד.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1 - מ'קען נאר פרובירן צו טון וואס מ'קען
התחזקות, השתדלות

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וזאת הברכה, מחרת יום הכיפורים, י"א תשרי, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד משפחת ... שיחיו.


איך האב געהערט אלע צענדליגע מעסעדזשעס.


איך פארשטיי נישט וואס אייער פראגע איז; איז דא א וועג צו ראטעווען דעם קינד, דעם יתומ'ל - ער זאל בלייבן ביי אייך, איז וואס איז די פראגע? אוודאי זאלט איר אים מגדל זיין אזוי ווי זיין מאמע האט אייך געלאזט צוואה. איז נישט דא וואס צוטון, דער טאטע וויל נישט וכו' - וואס איז שייך צו טון? איר קענט אויפהייבן די הענט צום הימל און זאגן פאר'ן אייבערשטן: "מיר האבן פרובירט צו טון וואס מיר קענען, יעצט אז דער טאטע וויל נישט - קענען מיר גארנישט טון".


נעמט עס נישט צום הארצן, עסט אייך נישט אויף; מען קען טון נאר וויפיל מען קען, מער פון דעם טאר מען נישט.


א גרוס פון אייער זון, איך האב אים שטארק מקרב געווען יום הקדוש; איך האב אים געליידנט אויף שמחת תורה ער זאל זיין מיין גאסט, לאזט מיר וויסן אויב איר זענט מסכים.