בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#225 - אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז גוט
התחזקות, דרך ארץ, בית המדרש, התבודדות

בעזרת ה' יתברך - יום ה' פרשת ואתחנן, י"ג מנחם-אב, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


קום אין שול דאווענען די דריי תפילות, קום אין שול מיט דרך ארץ, קום אנגעטון מיט א הוט און רעקל. דער שול איז די הויז פונעם אייבערשטן, און אז עס גייט אריבער אויף דיר וואס גייט אריבער - זאלסטו נאך ווייטער קומען אין שול, ווייל דער הייליגער רבי האט געזאגט פאר רבי נתן (חיי מוהר"ן, סימן תקנה): "דו ווייסט וועם דער אייבערשטער האט ליב? דער אייבערשטער האט ליב א געפרעגלטן איד"; א מענטש וואס עס גייט אריבער אויף אים ביטערע שווערע נסיונות און ער דערהאלט זיך, ער קומט ווייטער אין שול דאווענען און לערנט ווייטער די הייליגע תורה - אים האט דער אייבערשטער ליב.


דראפע זיך און דערהאלט זיך, און אז עס איז דיר גאר ביטער - זאלסטו זיך דערהאטלן, דער הייליגער רבי זאגט: "דער עיקר איז זיך דערהאלטן", דאס איז די שענסטע זאך, ווייל דאס חשיבות פונעם מענטש זעט מען ווען עס גייט אריבער אויף אים שווערע ביטערע צרות און דאך דערהאלט ער זיך, ער האט נישט קיין קשיות און קיין תרעומות אויף די אמונה.


גיי א שפאציר און רעד זיך אויס דיין הארץ צום אייבערשטן. בעט אים ער זאל דיר העלפן און רחמנות האבן אויף דיר, און זיי זיך מבטל צום אייבערשטן. אזוי ווי דער רבי האט אמאל געזאגט פאר רבי נתן (שיחות הר"ן, סימן רעט): "אז עס איז גאר ביטער איז מען זיך אינגאנצן מבטל", און רבי נתן האט געפרעגט דעם רבי'ן: "אֵיךְ מְבַטְּלִין עַצְמוֹ", ווי אזוי איז מען זיך מבטל, וואס טוט מען ווען מען איז אין א שווערע מצב אין מען שפירט ווי מען פאלט אינגאצן אוועק? האט אים דער רבי געזאגט: "מען פארמאכט זיך די מויל און די אויגן – דאס איז ביטול", מען פרעגט נישט קיין קשיות.


צדיקים האבן געזאגט אויפן פסוק (תהלים עט, י): "לָמָּה יֹאמְרוּ הַגּוֹיִם", א גוי זאגט "לָמָּה – פארוואס?" אבער א איד זאגט: "אלעס וואס דער אייבערשטער טוט האט א חשבון", מען פארמאכט זיך דאס מויל און מען פרעגט נישט: "פארוואס?" "פאר ווען?" ווייל מען ווייסט אז אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז גוט, מען פארמאכט די אויגן און מען וויל גארנישט פארשטיין, מען גלייבט אז אלעס איז לטובה.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ס:): "לְעוֹלָם יְּהֵא אָדָם רָגִיל לּוֹמַר", א מענטש זאל זיך צוגעוואוינען צו זאגן שטענדיג: "כָּל דְּעָבִיד רַחְמָנָא לְטַב עָבִיד", אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז גוט; ווען א מענטש נעמט דאס אריין אין זיך, ער לעבט מיט אמונה אינעם אייבערשטן אז אלעס וואס גייט אריבער אויף אים קומט פונעם אייבערשטן און דאס איז נאר פאר זיין אייביגע טובה, דאן לעבט ער שוין יעצט אין 'גן עדן'. אזא איינער טראכט נישט פון אוועק פאלן אדער אנדערע שלעכטע מחשבות פון זיך נעמען דאס לעבן רחמנא לצלן, אזא איינער ווען עס גייט אריבער אויף אים א שווערע צייט ווערט ער נענטער און נענטער צום אייבערשטן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#224 - די שול זאל זיך פירן נארמאל
דרך ארץ, בית המדרש, גבאי

בעזרת ה' יתברך - ערב שבת קודש פרשת פנחס, מברכין אב, כ"ב תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


טייערער ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש קרית ברסלב, רחוב ירושלים


זע עס זאל זיין דרך ארץ אין שול, די שול זאל נישט זיין א פלעי גראונד און א פלעי גרופ, מען זאל נישט אריינברענגען אין שול קיין קערידזשעס און בייקס.


עס איז זייער שיין אז אינגעלייט ווילן העלפן אין שטוב, זיי נעמען ארויס די פיצלעך קינדער, זיי בעבי-סיטן; זייער שיין, זייער וואויל, אבער נישט אין שול. די שול איז נישט קיין פלאץ פאר דעם, אויך זאלסטו זען אז די מתפללים זאלן קומען אנגעטון מיט דרך ארץ ווי עס פאסט פאר א שול, לאז נישט קומען מיט קלות ראש, א שול איז נישט קיין מקוה, און נישט קיין פארוויילונגס ארט.


פארשטייט זיך זאלסט רעדן שיין און איידל, אבער עס מוז זיין דרך ארץ, עס מוז זיין א פנים פון א שול. ענקער שול איז אויף רחוב ירושלים, זאלסטו זיך לערנען פון די גבאים אין ירושלים, ווי זיי פירן א הערליכע שול מיט אזויפיל ליבשאפט און די זעלבע צייט שטארק אין א פארעם.


איך האב באקומען א בריוו פון א אינגערמאן מלא טענות, היתכן מען האט אים געזאגט יום טוב שבועות ביינאכט אין ירושלים שול אז ער קען נישט קומען מיט א ווייסע קאפל (מען רעדט נישט פון די וואס גייען קאפטענעס מיט ווייסע קאפלעך), ער טענה'עט, היתכן, ער האט זיך געוואלט שפירן דערהויבן, האט ער זיך אנגעטון א ווייסע קאפל און דער גבאי זאגט אים: "ר' איד, היינט איז נישט פורים, אדער טו אן א שווארצע קאפל, אדער גיי צו די עכטע פליטעס"; דער בריוו האט מיך אזוי פרייליך געמאכט, צו זען אז ענדליך האבן מיר א שול וואו די גבאים פארשטייען וואס איך וויל און וואס מוהרא"ש האט געוואלט, עס זאל זיין מיט דרך ארץ, און נישט משונה קרן.


הענג אויף די בריוו ביי ענק אין שול, און שטיי שטארק מיט געפיל און זיכערקייט אז די שול זאל זיין נארמאלע ד' אמות.

#223 - די שול זאל בלייבן מיט א פנים פון א שול
דרך ארץ, שטעטל, בית המדרש, גבאי

בעזרת ה' יתברך - יום ב' פרשת פנחס, י"ח תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש לקוטי מוהר"ן


איך האב זייער הנאה געהאט צו דאווענען נעכטן מנחה מעריב ביי ענק אין שול און זיין ביים אויספאסטן. די שול ביי ענק אין ווילידזש דערמאנט מיר די אנהויב פון די שטעטל, קליין און שיין, אלע טעמים.


איין זאך וויל איך דיר בעטן, זאלסט בעטן די מתפללים זאלן קומען אין שול מיט הוט און רעקל, מען רעדט נישט דא פון פרעמדע, מען רעדט דא פון אונזערע חברים, תלמידי היכל הקודש, זאלן קומען אין שול מיט דרך ארץ, אנגעטון ווי עס פאסט. דו אלס גבאי מעגסט זאגן, די גבאים דארפן זען אז די שול זאל בלייבן מיט א פנים פון א שול, עס איז דאך פארט נישט א שוויץ באד.


בנוגע די עירוב וכו'; איך וועל רעדן מיט ... מען זאל אנהויבן מאכן די עירוב ארום ענקער געגנט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.



 

#222 - בלייב מיט דיין ווייב ראש השנה
דרך ארץ, אומאן, ראש השנה, בית המדרש, שמחות, מנין

בעזרת ה' יתברך - יום ה' פרשת בלק, י"ד תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר


די יאר ווען דו ווארטסט א שמחה אויף ראש השנה – זאלסטו בלייבן מיט דיין ווייב. דארפסט פארשטיין, דיין ווייב איז זייער באזארגט און נישט רואיג, זי דארף דיך האבן מיט איר, זאלסטו בלייבן מיט איר. זאלסט זיך מקשר זיין מיטן רבי'ן, ווייל דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן נא): "גם בתמימות אסור להיות שוטה", א נאר טאר מען נישט זיין, מען דארף וויסן אז יעדע זאך האט איר צייט.


זיי שטארק אין דאווענען די דריי תפילות מיט מנין. קום אין שול מיט הוט און רעקל מיט דרך ארץ, אויך מיט שיך, נישט מיט סליפערס, אויך זיי שטארק מיט לערנען יעדן טאג גמרא.

#221 - א משונה זאל נישט קומען ביי אונז אין שול
דרך ארץ, בית המדרש, היכל הקודש, גבאי

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת חקת, ג' תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער...


איך האב געהערט וואס האט פאסירט דעם שבת ביי ענק אין שול, ווי ער איז ארום געלאפן מיט א מעסער און געשריגן אז ער איז משיח, השם ישמרינו.


זאג אים אז ער זאל מער נישט קומען ביי אונז אין שול. מוהרא"ש זאגט: "משונה קרן חצי נזק", איינער וואס פירט זיך אויף משונה, אנדערש, חצי נזק, איז שוין א שאדן, מיר האבן שוין גענוג מחלוקת אויף אונז, מיר האבן אזויפיל מחלוקת און לשון הרע, וואס פעלט אויס איינער וואס שרייט און שעלט.


שטארק זיך מיט דיין הייליגע ארבעט, זיין א גבאי איז א גרויסע זאך, און א גבאי פארן הייליגן רבי'ן איז גאר א גרויסע זכות; זאלסטו זיך זייער שטארקן מיט דיין ארבעט, און דאס וועט דיר בלייבן לנצח נצחים.

#220 - בזכות די ווייבער שול וועט משיח קומען
דרך ארץ, בית המדרש, תפילות פון פרויען

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת חקת, ג' תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איר שרייבט כסדר בריוו, וואס קענט איר העלפן אין שטעטל? וויל איך אייך פרעגן, היות האט מען געבויט דעם נייעם שול מיט די נייע ווייבער שול, אפשר ווילט איר העלפן מיט אויסלערנען די מיידלעך מיט די יונגע ווייבלעך וואס קומען אין שול, זיי זאלן וויסן אז אין שול רעדט מען נישט, און אויב חס ושלום מען רעדט, ווערט פארשטאפט די אויערן, מען איז גורם אז די תפילות זאלן נישט ארויפגיין.


איך שפיר אז די ווייבער שול ביי אונז אין די קהילה דארף א תיקון, עס איז נישט ווי עס דארף צו זיין, און איך וויל נישט צוקומען צו דעם צו דארפן פארשפארן די ווייבער שול.


איז אפשר קענט איר העלפן מיט דעם, רעדן צו די מיידלעך און ווייבלעך זיי זאלן קומען מיט דרך ארץ.


מיר האבן יעצט געמאכט צוויי באזונדערע שטיבער, איין שטוב אזוי ווי א פאליש, פאר די וואס קומען נישט דאווענען, נאר קומען זיך אויסלופטערן, און די אינעווייניגסטע צימער (גאלערי) – נאר פאר די וואס ווילן זיך אויסגיסן דאס הארץ, בעטן פאר די דורות און פאר כלל ישראל.


הלוואי ווען מיר וועלן קענען זאגן אז מיר האבן א ווייבער שול וואס דער רבי האט געזאגט, אז בזכות די ווייבער שול וועט משיח קומען, א ווייבער שול וואו מען קומט נאר פאר תפילה, פאר זיך אויסוויינען צום אייבערשטן.

#219 - דיזיינען א שיינע ארון הקודש פאר די נייע שול אין שטעטל
שטעטל, בית המדרש, טאנצן

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת חקת, ג' תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


טייערער ... נרו יאיר


איך וויל דיך בעטן אויב דו קענסט דיזיינען א שיינע ארון הקודש פאר די נייע שול אין שטעטל, איך וויל זאלסט מאכן העכערן ארון הקודש די ברסלב'ע קרוין, און העכער די קרוין זאל שטיין אין גרויס: "אין שום יאוש בעולם כלל".


זאלסט מאכן די אותיות גאר גרויס, ווייל אזוי וועלן אלע זען און זיך דערמאנען פון רבי'ן און זיך באנייען און נישט אויסהערן דעם בעל דבר וואס שטייט און קאנווינסד אלעמען מען זאל זיך מייאש זיין; וועט מען זיך דערמאנען פון רבי'ן, וועט מען תשובה טון; ווייל דער רבי זאגט: "ווען מען וועט זיך דערמאנען אין מיר וועט מען ווערן כקטן שנולד און תשובה טון".


גיי א טענצל נאך שחרית, לכתחילה טאנץ מיט אנדערע און בדיעבד גיי אליינס א טענצל.

#218 - רעד נישט אין שול, וועסטו האבן אן אייגענע הויז
רעדן, בית המדרש, דירה

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת חקת, ג' תמוז, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


טייערער ...  נרו יאיר


איך זע ווי עס גייט דיר אזוי אין לעבן צו קויפן א הויז, דו ווארטסט שוין אזוי לאנג פאר אן אייגענע הויז.


נעם זיך פאר נישט צו רעדן ביים דאווענען אין שול ביי די דריי תפילות, און אז דו האסט עפעס וויכטיג צו רעדן זאלסטו רעדן נאר אינדרויסן פון שול, אין שול רעד נישט מיט קיינעם; וועסטו זייער שנעל האבן אן אייגענע הויז.


עס וועט זיין שווער נאר אין אנהויב, נאך א שטיק צייט וועסטו זען ווי גרינג עס איז נישט צו רעדן אין שול ביים דאווענען, עס איז בדוק ומנוסה, דאס ברענגט גרויס וואונדער.

#217 - יעדער וויל האבן א זכות אין די מצוה פון שרייבן א ספר תורה
סגולות, דרך ארץ, בית המדרש, ספר תורה

בעזרת ה' יתברך - יום ה' פרשת במדבר, ב' סיון, מ"ו לעומר, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר


א שאד אז דו האסט אויפגעהערט צאמנעמען פון אנשי שלומינו זכותים פאר די ספר תורה וואס מיר האבן אנגעהויבן שרייבן פאר אומאן ראש השנה לזכות דעם רבי'ן. עס זענען דא פרישע מקורבים, אויך פרישע אינגעלייטלעך וואס ווילן האבן א זכות אין די מצוה פון שרייבן א ספר תורה, און אליין וועלן זיי לכאורה נישט אנקומען צו שרייבן א ספר תורה, און ווי קענען זיי טון די מצוה פון כתיבת ספר תורה? נאר אז מען שרייבט א גאנצע עולם, קען יעדער איינער האבן די זכותים און די סגולות וואס מען איז זוכה.


בעט יעדן איינעם פון אנשי שלומינו, סיי די בחורים, סיי די אינגעלייט, ווער עס וויל האבן א חלק אין די מצוה פון שרייבן א ספר תורה פארן הייליגן רבי'ן. מען וועט ליינען אין דעם אין אומאן ביים רבינ'ס ראש השנה, און אויך א גאנץ יאר ביי אונז אין שול אין שטעטל. אויך איז דאס א סגולה פאר עשירות. דער רבי זאגט (ספר המדות אות ממון, סימן לו): "לִכְתֹּב סֵפֶר תּוֹרָה מְסֻגָּל לְפַרְנָסָה", שרייבן א ספר תורה איז מסוגל פאר עשירות.


אויך זאלסטו קומען אין שול צו שחרית מנחה מעריב מיט הוט און רעקל. אפילו ביי שחרית וואס מען טוט אן די טלית, קען מען טראכטן 'וואס פעלט אויס צו קומען אין שול מיט א גאנצע שלעפ, מיט א הוט און רעקל?' מאך עס נישט אזוי שווער, עס וועגט נישט אזוי שווער, די גרויסע טעלעפאן - דאס איז וואס וועגט שווער, אין שול קום מיט דרך ארץ און יראת שמים.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#216 - דער יצר הרע ברענט אין מיר
תפילות אויף אידיש, דרך ארץ, בית המדרש, שמירת עינים

בעזרת ה' יתברך - יום ה' פרשת נשא, ט' סיון, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


עס ברענט א פייער אויפן גאס, עס איז אזוי געפערליך, מען קען נישט גיין אין גאס פון די גרויסע פריצות, מען דארף רחמי שמים נישט אראפצופאלן. דער הייליגער רבי פון סאטמער זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "היינט אז מען גייט אין שול דארף מען רחמי שמים אז מען זאל אהיים קומען די זעלבע איד, נישט שוואכער, פון די גרויסע נסיונות".


מען דארף שרייען צום אייבערשטן: "הייליגער באשעפער העלף מיך, ראטעווע מיך, איך זאל קענען היטן מיינע אויגן, האבן ריינע אויגן, לויטערע אויגן, הייליגע אויגן, הייליגער באשעפער איך האב נישט די כוחות פאר דעם, איך האב אזא פייער, דער יצר הרע ברענט אין מיר, איך שפיר ווי איך האב נישט קיין בחירה, ראטעווע מיך"; אזוי זאלסטו שרייען טאג טעגליך צום אייבערשטן.


אויך זאלסטו דאווענען מיט מנין, קום אין שול און זיי מקפיד אויף מנין. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ז ע"ב; תענית ח ע"א), ווען מען דאווענט מיט מנין נעמט דער אייבערשטער אן די תפילות ווי אזוי מען זאל נאר דאווענען. קום אין שול מיט דרך ארץ, קום אין שול אנגעטון מיט הוט און רעקל, און רעד נישט אין שול.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#215 - האלטן ביי אונז אין שול די זמן רבינו תם
בית המדרש, הדרכות, גבאי, מוצאי שבת קודש

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת כי תשא, י"ב אדר, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר, אלעד


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דו שטארקסט זיך מיטן הייליגן רבינ'ס עצות.


אויך הער איך זייער גוטע גריסן פון דיין גבאות ביי אונז אין שול אין אלעד, ווי מען פירט זיך מיט דרך ארץ.


איך וויל דו זאלסט האלטן ביי אונז אין שול די זמן רבינו תם, צוויי און זיבעציג מינוט נאכן שקיעה. מען קען דאווענען מעריב מוצאי שבת אפאר מינוט פריער, אבער נישט ענדיגן פריער מעריב כדאי עס זאל נישט ארויסקומען קיין חשש חילול שבת, און אויך פורים זאלן ענק ליינען די מגילה ביים רבינו תם זמן, און אויך זאלסטו ווייזן די בריוו פאר די גבאים פון אונזערע שולן היכל הקודש בארץ הקודש ירושלים, בני ברק, טבריה, צפת, יבנאל, בית שמש, ברכפלד; מען זאל נישט מזלזל זיין אין די זמן פון רבינו תם, אזוי ווי די הלכה איז.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#214 - אן די ברוינפן, וויין, און ציגארעטלעך, איז נישט דא קיין חובות
שטעטל, בית המדרש, חובות, רייכערן

בעזרת ה' יתברך - ב' פרשת בא, כ"ח טבת, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, קרית ברסלב


איך וויל דיר בעטן זאלסט מכבד זיין די שול און די מקום ארום די שול, עס איז נישט שיין אז דו רייכערסט אין פארנט פון שול; דו ווייסט אז דער רבי האט נישט געוואלט מען זאל רייכערן (חיי מוהר"ן סימן רעג, תעב), איז נישט שיין צו רייכערן ביים רבינ'ס ד' אמות.


אויך זאלסטו נישט ברענגען קיין ברוינפן אין שול, אז דער רבי האט נישט געוואלט מען זאל טרינקען - קען מען נישט קומען ביי אים אין שול און טון אנדערש ווי זיין ווילן.


אויך ביי דיר אין שטוב - אז דו וועסט צאמרעכענען די געלט וואס דו געבסט אויס פאר די ברוינפן, וויין, צוגארעטלעך - וועסטו זען אז דאס זענען דיינע חובות, און אז דו וועסט דאס אפלאזן - איז מער נישט דא קיין חובות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#213 - די צווייטע שטיבל היכל הקודש אין בית שמש
שלום, בית המדרש, היכל הקודש, ארץ ישראל

בעזרת ה' יתברך - עש"ק פרשת וארא, מברכים החודש, כ"ד טבת, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, תלמידי היכל הקודש פון בית שמש, ה' עליהם יחיו


מזל טוב צום עפענען דעם נייעם שטיבל אין בית שמש, רמה ד.


איך פריי זיך זייער אז מען עפנט די צווייטע שטיבל היכל הקודש אין בית שמש, דער רבי האט דאס געוואלט (ספורי מעשיות סוף מעשה ב, ממלך וקיסר): "מֶען זָאל מַאכִין אַרוּם דֶער גַאנְצֶער שְׁטָאט קְוַואלִין אַרוּם אוּן אַרוּם. כְּדֵי אַז אֵיינֶער וֶועט וֶועלִין אַ טְרוּנְק טוּן זָאל עֶר נִיט בַּאדַארְפְן אַוֶועק גֵיין אַ טְרוּנְק טוּן. נָאר אִיטְלִיכֶער זָאל גִיפִינֶען אַ קְוַואל לֶעבִּין זִיךְ", מוהרא"ש אין ספר נהרי אפרסמון זאגט: "אלו הם בתי כנסיות ובתי מדרשות", דאס זענען שולן; דער רבי וויל מען זאל עפענען שולן וואו מען קען טרינקען פון די מים חיים, קוואל וואסער; אז א איד דארף אביסל חיזוק - זאל ער האבן וואו אריינצוקומען.


איך זאג ענק וואס מוהרא"ש האט אונז געזאגט ווען מיר האבן געעפנט די שול אין וויליאמסבורג, און די ישיבה, און די מוסדות: "אויב וועט זיין ליבשאפט צווישן אייך - וועט ענק קיינער נישט קענען שלעכטס טון און עס וועט זיין גרויס הצלחה"; דאס זאג איך אייך אויך, אויב וועט זיין ליבשאפט צווישן אייך, קיינער וועט נישט זוכן צו טרעטן אויף א צווייטן, מען וועט קומען אין שול מיט ליבשאפט, מיט שמחה - וועלן ענק זייער מצליח זיין, די שטיבל וועט ארויסגעבן א שיין אויף די גאנצע געגנט, רמה ד אין בית שמש.


איך וועל אם ירצה ה' ממנה זיין גבאים פאר די שטיבל נאך שבת.



 

#212 - נישט האבן התפעלות און חלישות הדעת פון דעם און יענעם
דרך ארץ, בית המדרש, היכל הקודש, חלישות הדעת

בעזרת ה' יתברך - יום ג' פרשת ויחי, ז' טבת, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ביסט נישט גערעכט אז דו דערציילסט מיר נישט וואס טוט זיך ביי ענק אין שול; אז עס איז דא מיין נאמען אויפן טיר - דארפסטו מיר דערציילן יעדע זאך, און אויך ביסטו נישט גערעכט אז דו ביסט אוועק געגאנגען פון היכל הקודש צוליב די התנהגות פון אנשי שלומינו וכו'; האסט געמיינט אז אלע זענען מלאכים און יעצט זעסטו אז מען טשעפעט, מען פארשעמט.


עס טוט מיר זייער וויי אז מען האט מבזה געווען דעם איד דעם כהן, ביים דוכנ'ען האט מען אים ארויסגעטראגן זיינע שיך, און ווען ער איז געגאנגען זוכן זיינע שיך האט מען אים געזאגט אז עס ליגט אינדרויסן און אים אויסגעשפארט; איך שעם זיך אז מיין נאמען בנשיאות - שטייט אויפן טיר.


איך וויל זאלסט צוריק גיין דאווענען און מיר דערציילן אויב חס ושלום מען איז מבזה אדער מען טוט וויי איינער דעם צווייטן, אויך זאלסטו נישט האבן קיין התפעלות פון דעם אדער יענעם, און אויך נישט קיין חלישות הדעת פון דעם און יענעם. היכל הקודש איז נישט דער און נישט יענער, היכל הקודש איז די שכל און עצות פון צדיק. מען דארף זיין גרייט אויף חלישות הדעת, מוהרא"ש האט מיר דערציילט אויף רבי שמשון שווארץ זכרונו לברכה, א ברסלב'ער חסיד וואס האט געפירט א ברסלב'ער שטיבל אין אמעריקע, אין קרית יואל. ווען ער איז געקומען קיין ארץ ישראל צו דאווענען אין שול אין מאה שערים, זיין ביים קיבוץ ראש השנה, נאכן ערשטן טאג ראש השנה, איז ער מער נישט צוריק געגאנגען קיין ברסלב, ער האט געהאט אזא חלישות הדעת פון די התנהגות וואס דארט האט זיך אפגעטון, פון די עזות פנימ'ער, פון די לצים וכו', ער איז געגאנגען דאווענען אין תולדות אהרן. נאר נאכדעם וואס מוהרא"ש האט גערעדט מיט אים לאנגע שעות, אים מחזק געווען ער זאל נישט קוקן אויף קיינעם, ברסלב איז נישט דער און נישט יענער, ברסלב איז די ספרים פון רבי'ן - איז ער צוריק געקומען און געבויט א שיינע ברסלב'ע קהלה.


דאס זאג איך דיר אויך, עס איז נישט כדאי זאלסט אוועק גיין פון רבי'ן, און אז מען נוצט נישט דיינע מזונות פאר ספורי מעשיות - איז נישט, דאס זאל דיך נישט אוועק טראגן פון הייליגן רבי'ן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#211 - זיי זיך מוסר נפש צו קומען אין שול
חינוך הילדים, בית המדרש, דאווענען

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת חיי שרה, י"ט מר-חשון, שנת תשפ"ה לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


גיי אין שול גלייך אינדערפרי, גיי נישט צו קיינעם, רעד נישט מיט קיינעם, שמועס נישט מיט קיינעם - ביז דו ענדיגסט דאווענען, פארפאס נישט קיין איין תפילה. זיי זיך מוסר נפש צו קומען אין שול, ווייל ווי אזוי דו וועסט זיך יעצט פירן, אפילו מיט די גאר קליינע קינדער - אזוי וועלן דיינע קינדער זיך פירן. דער רבי זאגט (ספר המדות אות תפילה, סימן לו): "מִי שֶּׁיֶּשׁ לוֹ בֵּית הַכְּנֶסֶת, וְאֵינוֹ נִכְנָס לְשָׁם לְהִתְפַּלֵּל, גּוֹרֵם גָּלוּת לְבָנָיו", ווער עס האט שול אין זיין שטאט און ער גייט נישט אין שול דאווענען - ברענגט ער אז זיינע קינדער זאלן דארפן גיין אין גלות; ווייל ווען קינדער זעען ווי דער טאטע גייט נישט אין שול זענען זיי אויך מזלזל אין דעם, זיי וועלן האבן חס ושלום א גלות לעבן רחמנא לצלן.


אזוי אויך, אז דו וועסט שמועסן ביים דאווענען וועלן דיינע קינדער בכלל נישט דאווענען. האלט די שול הייליג, מאך נישט קיין ביזנעס אין שול, קום אין שול מיט דרך ארץ, מיט כבוד, וויקל זיך איין אין טלית און בעט: "רבונו של עולם געב מיר ערליכע דורות, קינדער און אייניקלעך וואס וועלן לעבן מיט דיר, גיין בדרך התורה".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.



 

#210 - דאווענען שבת אינדערפרי אין צייט
בית המדרש, הדרכות, היטן די צייט, גבאי

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת נח, כ"ה תשרי, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש


איך בין נישט צופרידן אז מען דאווענט ביי ענק אזוי שפעט שבת אינדערפרי, אז עס וועלן קומען אינגעלייט און וועלן מאכן נאך א מנין אביסל שפעטער - דאס איז גוט.


איך געדענק ווען איך האב זוכה געווען צו איינשטיין שבת ביי מוהרא"ש אין יבנאל, נאכן דאווענען איז מוהרא"ש אהיים געקומען און מיר האבן געגעסן די סעודה. נאך די סעודה האט מיר מוהרא"ש געזאגט: "קום שפאצירן, איך וויל דיר ווייזן די מנינים ווי שיין דא אין יבניאל איז"; מוהרא"ש האט מיר געוויזן אז עס איז דא נאך מנינים, שפעטע מנינים, מוהרא"ש האט זיך אזוי מחי' געווען, ער האט מיך ארום געפירט פון איין שול צום צווייטן, ער איז ארויף אויבן און געוויזן 'דא איז דא א תימנ'ער מנין, און אונטן שטעלט זיך יעצט נאך א מנין'.


אבער עס דארף זיין אן ערשטע מנין צייטליך, עס זענען דא אינגעלייט וואס ווילן דאווענען אין צייט און מאכן די סעודה אין צייט, דאס שטערט מיר אז די ערשטע מנין איז עלף אזייגער, אז מען דאווענט אין צייט און עס קומען נאך אינגעלייט וואס ווילן אוועק שטעלן נאך א מנין - אדרבה ואדרבה, אבער די ערשטע מנין דארף זיין אין צייט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#209 - דאווענען צייטליך אום יום כיפור
בית המדרש, מנהגים, הדרכות, גבאי, יום כיפור

בעזרת ה' יתברך - יום א' פרשת נח, כ"ה תשרי, שנת תשפ"ה לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש בני ברק


איך האב באקומען זייער שיינע גריסן פון ענקער מנין יום הקדוש, ווי שיין און ווארעם מען האט געדאווענט. איין זאך וויל איך ענק פאררעכטן, קומענדיגע יארן זאלן ענק דאווענען יום הקדוש אביסל פריער, מען הויבט נישט אן דאווענען תפילת שחרית אין אזא הייליגע טאג עלף אזייגער, עס איז צו שפעט אנצוהויבן דאווענען, און אז דער בעל פסוקי דזמרה פארשלאפט - נעמט מען א צווייטן בעל תפילה.


דער מנהג איז אז דער בעל תפילה וואס דאווענט כל נדרי גייט ארום דעם בימה מיטן ספר תורה און זאגט הויך, חזן וקהל, די צוויי פסוקים: "אור זרוע לצדיק ולישרי לב שמחה", ווי ליכטיג איז פאר די וואס האבן א צדיק און גייען אין די וועג פון א צדיק, עס איז אזוי ליכטיג פארן צדיק און אויך פאר די וואס גייען אין די וועג פון צדיק; מען ליידט נישט, מען דארף נישט וויינען, און דעם פסוק "פלגי מים ירדו עיני, על לא שמרו תורתך", און אויב חס ושלום מען היט נישט די תורה, וויפיל טייכן טרערן דארף מען פארגיסן פון צרות וואס מען מוטשעט זיך השם ישמרינו.


דער בעל תפילה זאגט הויך ביז ער קומט אן צום עמוד, עס האט נישט א געוויסע צאל וויפיל מאל מען זאגט דאס.


איך בעט דיר זייער טייערער ..., געדענק וואס איז דער עיקר הצלחה פון אונז, אנן בחבביתא תליא מילתא, אונזער זאך, אונזער הצלחה - ווענדט זיך אין די ליבשאפט צווישן אונז, מען מוז זיך ליב האבן, מען מוז זיך ליידן, נאר אזוי וועלן מיר האבן הצלחה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#208 - נישט ברענגען אין שול קיין ברוינפן
שטעטל, בית המדרש, משקה המשכר

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת כי תבוא לאומאן, ט"ו אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך וויל דיר בעטן זאלסט נישט ברענגען אין שול קיין ברוינפן; עס איז א תקנה וואס מוהרא"ש האט אוועק געשטעלט אין אלע שולן היכל הקודש נישט צו ברענגען קיין ברוינפן. אפילו ווען מען האלט שוין נאכן דאווענען, נאך סיפורי מעשיות און רוב עולם איז שוין אהיים - זאל מען נישט ניצן די שול צו טרינקען וכו'.


העלף מיר בויען די שטעטל; וואס דו טוסט ביי דיר אין שטוב - דארט רעדט איך נישט אריין, דארט דארף מען אויך אכטונג געבן די שבת סעודות זאל זיין מיט יראת שמים, די קינדער זאלן זען שיינע שבת סעודות וכו' וכו', אבער אין שול וויל איך דיר בעטן נישט צו ברענגען קיין משקה המשכר. איך ווארט זאלסט מיר צוריק שרייבן אז דו וועסט אזוי טון, און דו וועסט מיר העלפן בויען אונזער שיינע שטעטל קרית ברסלב, און איך וועל מיך נישט דארפן שעמען אויף יענע וועלט פון מוהרא"ש און פון אלע צדיקים.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#207 - פארלערנען פשוטע זאכן, און עס זאל זיין דרך ארץ
דרך ארץ, בית המדרש, היכל הקודש, הדרכות, גבאי

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת כי תבוא לאומאן, ט"ו אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


עס איז א גרויסע זכות פארצולערנען אין בית המדרש ביים רבי'ן, סיי סיפורי מעשיות און סיי ביי שלש סעודות, מחזק זיין אנשי שלומינו; ווער נאך דארף אזויפיל חיזוק ווי ברסלב'ער חסידים, נאכדעם וואס דער רבי נעמט אראפ איין הסתרה, מען הויבט אן זען ווי ווייט מען איז, און וואס מען דארף אלץ פאררעכטן; דארף מען אסאך חיזוק.


ווען דו לערנסט פאר זאלסטו רעדן דברים פשוטים, לעובדא ולמעשה, נישט קיין תורות מיט קיין לומדות; קיינער איז נישט אינטערעסירט צו הערן ווי א גרויסער ידען אין רבינ'ס ספרים דו ביסט, און ווי א גרויסער תלמיד חכם דו ביסט. עס מאכט זייער נערוועז ווען דער בעל דרשן קוקט זיך פאר משלים מיט נמשלים און זוכט אפיר צו קראצן מאמרים און שיחות וואס נאר ער ווייסט און קיינער ווייסט נישט וכו', קיינער קומט נישט הערן ווי א גרויסער תלמיד חכם דו ביסט, מען קומט הערן פשוט'ע ווערטער, תמימות'דיגע ווערטער - וואס מען קען גלייך אנהויבן טון; ווי למשל, רעדן אפאר ווערטער צום אייבערשטן, זאגן א פרק משניות און רעדן שיין אין שטוב צו די ווייב; אנשי שלומינו קומען הערן חיזוק, די סארט דיבורים דארפן זיי.


אויף די איין זאך זאלסטו יא שטיין, אז בשעת דו רעדסט זאל מען נישט שמועסן. אויב מען שמועסט אויפן קול, מען לאכט - זאלסטו אפטרעטן פון רעדן, זאלן די גבאים ערשט אוועק שטעלן דרך ארץ, דרך ארץ קדמה לתורה, נאכדעם וועט מען פארלערנען. רעד נישט און לערן נישט פאר אין שול אויב מען שמועסט אויפן קול וכו'; אויב מען שמועסט אין שול, מען לאכט - זאלסטו מיט א שמייכל זיך אויפשטעלן און אהיים גיין מאכן די שבת סעודה, און סעודת מלוה מלכה, און מקיים זיין (תהילים א, א): "במושב לצים לא ישב".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#206 - איך האב א שטארקע געפיל צו יבנאל
יבנאל, בית המדרש

בעזרת ה' יתברך - יום ג' פרשת כי תבוא לאומאן, י"ד אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר, יבנאל


איך פריי זיך זייער צו הערן אז ענק גייען אן מיט אונזער בית המדרש, די חבורה ווערט שענער און שענער. איך וועל אם ירצה ה' קומען קיין ארץ ישראל, וועל איך קומען צו ענק. איך האב ליב ענקער חבורה, איך האב א שטארקע געפיל צו יבנאל, די פלאץ וואו מוהרא"ש האט זיך מוסר נפש געווען ביי זיין לעבן.


יישר כח פארן מיר שרייבן די פרטים וואס טוט זיך ביי אונזער שול אין יבנאל, די נעמען פון די מתפללים. געב א גרוס פאר אלע חבירים, און אויב ענק וועלן זיך ווייטער האלטן אינאיינעם - וועלן ענק זוכה זיין צו גאר שיינע זאכן.


בנוגע די בריוו וואס איך שיק ערב שבת; איך וועל פרובירן דאס צו שיקן פריער, אזוי וועלן ענק דאס באקומען ערב שבת און דאס קענען פארליינען ביי שלש סעודות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#205 - ווי וואגט מען זיך מתחצף צו זיין פאר אן ערליכער איד?
דרך ארץ, בית המדרש, גבאי

בעזרת ה' יתברך - יום ב' פרשת כי תצא, ו' אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש ...


איך הער אז מען האט זיך מתחצף געווען ביי ענק אין שול פאר ר' ... שליט"א ווען ער האט מעורר געווען אז מען זאל דאווענען שבת אינדערפרי אין צייט.


עס טוט מיר זייער וויי אז ביי אונז אין שול זאל אזוינס פאסירן, און איך וויל דיר בעטן דו זאלסט זען עס זאל זיין דרך ארץ, מען זאל מכבד זיין תלמידי חכמים און אויך עלטערע אידן; ווי וואגט זיך איינער זיך צו מתחצף זיין פאר א תלמיד חכם אן ערליכער איד?! ווי מעג זיין אזא זאך ביי אונז אין שול, און ווי קען זיין אז די גבאים שטייען אין דער זייט און קיינער איז נישט מוחה?


איך האב דיך אויפגענומען פאר גבאי, דארפסטו זען אז דער שול זאל זיך פירן ערליך, מען זאל דאווענען אין צייט און מען זאל מכבד זיין תלמידי חכמים.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#204 - קומען אין שול מיט הוט און רעקל, און נישט שמועסן אין שול
קינדער, סגולות, דרך ארץ, בית המדרש

בעזרת ה' יתברך - יום ג' פרשת שופטים, א' דראש חודש אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, קרית ברסלב


קום אין שול אנגעטון מיט קליידער, מיט הוט און רעקל; זיי מכבד דעם אייבערשטן - וועט מען דיך מכבד זיין פון הימל, מען וועט דיר געבן כל משאלות לבך לטובה.


ביי אלע דריי תפילות, שחרית מנחה מעריב - זאלסטו קומען אין שול מיט הוט און רעקל, אויך זאלסטו נישט שמועסן אין שול - וועסטו זען אז דו וועסט נפקד ווערן בזרע של קיימא.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א גוטן חודש און א גוט געבענטשט יאר.

#203 - חינוך איז, זיך אליין פאררעכטן, מיט אסאך תפלה
חינוך הילדים, דרך ארץ, בית המדרש, תפילה

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת שופטים, ב' דראש חודש אלול, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


 בעט פאר גוטע קינדער, בעט יעצט ווען אלעס איז נאך גוט, ווען זיי זענען נאך יונג, ווען זיי האבן נאכנישט די ביטערע נסיונות, ווייל נאר מיט תפילות קען מען זוכה זיין צו גוטע קינדער.


מוהרא"ש דערציילט, ווען די הייליגע צוויי ברידער, דער הייליגער רבי ר' אלימלך פון ליזענסק און דער הייליגער רבי ר' זושא זענען געגאנגען גלות ליידן - האבן זיי געטראפן אין איינע פון די דערפער א קינד, זיי האבן געזען אויף דעם קינד אז ער האט א הייליגע נשמה, זיי האבן געזען א שטארקע ליכטיגקייט רוט אויף אים, זיי האבן געפרעגט דעם קינד וואו ער וואוינט, זיי האבן געוואלט זען דעם טאטן, אים נאכקוקן ווי אזוי ער האט זוכה געווען אראפ צו ברענגען אזא הייליגע נשמה, זיי האבן געזען דעם איד, א פשוט'ער איד וואס דאווענט דריי מאל א טאג די דריי תפילות מיט מנין, אוןן לערנט שיעורים כסדרן, זיי האבן זיך זייער געוואונדערט ווי קומט צו אזא פשוט'ער איד אזא הייליג קינד.


זיי האבן געפרעגט און געפרעגט, ביז די ווייב האט געזען ווי זיי עקשנ'ען זיך, האט זי געזאגט אז יעדן שבת אינדערפרי ביי די זמירות, ביי ברוך ה' יום יום ווען איר מאן קומט אן צו די ווערטער: "וזכנו לראות בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות" - וויינט ער, עס רינט אים טרערען פון די אויגן, ער זאגט איבער די ווערטער אן א שיעור מאל, ביז ער פאלט פון די כוחות, אזוי חזר'ט זיך איבער יעדן שבת; האבן די צוויי הייליגע ברידער געזאגט, יעצט פארשטייען זיי ווי קומט אזא הייליג קינד צו אזעלכע פשוט'ע עלטערן, דורך תפילה; דער קינד איז אויסגעוואקסן דער צדיק רבי דוד לעלובער זכותו יגן עלינו.


חינוך הויבט זיך אן ביי זיך אליין, אז מען שמועסט ביים דאווענען, מען רעדט ניבול פה און מען קריגט זיך מיט די ווייב - וועלן די קינדער אויסוואקסן אזוי; זיי וועלן אויך רעדן ביים דאווענען, זיי וועלן אויך רעדן ניבול פה און זיך קריגן מיט יעדן איינעם. חינוך איז - זיך אליין פאררעכטן, אכטונג געבן ווי אזוי מען רעדט, נישט שרייען אין שטוב און קיינמאל נישט שרייען אויף די ווייב, קומען אין שול מיט דרך ארץ, נישט רעדן ביים דאווענען, און מיט אסאך תפילה – דורכדעם איז מען זוכה צו גוטע ערליכע קינדער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א גוטן חודש און א גוט געבענטשט יאר.

#202 - שלש סעודות איז נישט די צייט צו פארברענגען
דרך ארץ, בית המדרש, שלש סעודות, יראת שמים

בעזרת ה' יתברך - יום ב' פרשת בלק, ט' תמוז, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר, קרית ברסלב


איך שרייב דיר דעם בריוו נאר ווייל דו האסט מיר געבעטן איך זאל דיר זאגן און זיך נישט צוריק האלטן וכו'.


איך האב דיך ליב, איך וויל אזוי שטארק דיין לעבן זאל זיין געבויעט מיט יראת שמים; וויל איך דיר בעטן זאלסט נישט מאכן קיין פארטי אין די צייט וואס מיר זיצן אין שול ביי שלש סעודות. מיר פירן זיך שבת נאכמיטאג נאך מנחה צו זיצן אינאיינעם, מען וואשט זיך צו די דריטע סעודה, מען זינגט זמירות און מען רעדט שיינע התחזקות, עס איז נישט קיין צייט פון ארויסגיין פון שול און זיך צאמזעצן אפאר חברים און רעדן וואס מען רעדט, נישט פאר דעם האב איך מייסד געווען קרית ברסלב, און נישט פאר דעם דארפסטו דא וואוינען.


איך בעט דיר פון מיין הארץ – זיי מבטל די זאך, עס איז דא גענוג צייט ווען מען קען זיך טרעפן מיט חברים, יעדע זאך האט זיין צייט; שלש סעודות איז א הייליגע צייט, דער הייליגער ישמח משה זאגט (ישמח משה, פרשת וזאת הברכה) אז דער שטן קען נישט אריינקומען אין שול ביי שלש סעודות פון גרויס קדושה, בלייב אין שול. (אפשר איז כדאי זאלסט אראפקומען צו אונזער שול אין האשקי, ווי איידער זיצן און רעדן וואס מען רעדט), זינג זמירות, הער זיך צו די שיחות והתחזקות פון רבי'ן, וועסטו האבן א יראת שמים לעבן.


פון דיין ראש ישיבה וואס האט דיך ליב.

#201 - געב דיינע קינדער צו טרינקען פון די אונגארישע וויין
דרך ארץ, בית המדרש, בית פיגא

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת חקת, ד' תמוז, שנת תשפ"ד לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך בין פרייליך אז מיר זענען געזיצן צוזאמען און געקענט פארהאנדלען וכו'.


בנוגע דיין טאכטער; איך האב גערעדט מיט אונזער מנהלת תחי' און געגעבן גוטע ווערטער וועגן איר.


עס איז כדאי זאלסט איר שיקן אין מחנה בית פיגא, אפילו פאר א קורצע צייט, און אפילו אז מען קען זיין איין שבת אין מחנה בית פיגא – קען מען באקומען אזויפיל גוטס, וואס וועט באגלייטן פאר די גאנצע לעבן; ווייל ביי אונז אין בית פיגא – לערנט מען מיט די קינדער תכלית החיים, מען פארברענט נישט די זומער וואכן מיט שוואויל טאג, אזוי ווי מען טוט אין אנדערע מקומות.


געב דיינע קינדער צו טרינקען פון די אונגארישע וויין, וואס דו האסט זוכה געווען צו טרינקען, דער רבי האט דאך אונז געזאגט: "אייערע קינדער זאלט איר מודיע זיין פון מיר".