בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#1886 - חנוכה, א יום טוב מיט די קינדער
חינוך הילדים, חנוכה, אומאן, מנהגים

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישב, כ"א כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


מיר קומען נענטער צום הייליגן יום טוב חנוכה; חנוכה איז א צייט פון חינוך, טון דאס פארקערטע וואס די יוונים האבן געוואלט טון - אויסרייסן די אמונה; דארפן מיר אריינברענגען אמונה אין אונזערע קינדער.


מוהרא"ש האט מקפיד געווען מען זאל נישט אוועקפארן חנוכה קיין אומאן ווען מען האט קליינע קינדער, ווייל קינדער דארפן באקומען א חינוך, זען ווי די טאטע צינדט אן די מנורה.


זע אוועקצולייגן אלע דיינע באשעפטיגונגען, זאלסט זיין צייטליך אין שטוב אנצוצינדן די מנורה ביים זמן מיט דיינע קינדער. וואש זיך די הענט פאר'ן צינדן און וואש די הענט פון די קינדער, גרייט אן א מנורה פאר יעדן קינד; מיידלעך צינדן נישט, נאר אינגלעך (קליינע מיידלעך קענען צינדן). טו זיך אן א שטריימל און בעקיטשע, זינג די זמירות און זיי זיך מתבודד. טאנץ מיט דיינע קינדער להודות ולהלל לשמך הגדול, על נסיך ועל נפלאותיך ועל ישועתיך.


 

#1885 - א סדר פאר חנוכה
מקוה, תודה והודאה, חנוכה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישב, כ"א כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


דא האסטו א סדר פאר חנוכה.


זע צו ענדיגן ארבעטן צייטליך, זאלסט קענען צינדן די ליכט אין צייט, גלייך נאך מעריב.


אז דו קענסט כאפן א טבילה פאר'ן צינדן - מה טוב ומה נעים.


בשעת'ן צינדן די מנורה קומט אראפ א גרויסע ליכטיגקייט, עס איז א גרויסע עת רצון, מען קען פועל'ן גרויסע ישועות. זינג די זמירות ביי די ליכט און זיי זיך מתבודד; דער עיקר זאלסטו דאנקען דעם אייבערשטן אויף די גרויסע נס, נישט לאנג צוריק ביסטו געווען איינער אליין און היינט האסטו א שיינע משפחה, א טייערע ווייב מיט א ליכטיגער זון.


מיר פירן זיך אז מען טוט אן בגדי שבת ביים צינדן.


אינדערפרי זאלסטו זאגן הלל מיט חיות, מיט שמחה; דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אויף די גרויסע חסד, "מקימי מעפר דל" ער האט מיר אויפגעהויבן פון "אשפות", ביז ער האט מיר געברענגט "להושיבי עם נדיבים" - צום הייליגן רבי'ן.

#1884 - זאגט מיט א שטארקייט פאר די לערערינס וואס זיי האבן צו טון
לערערין, סקול, חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת וישב, כ' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי', קרית ברסלב ליבערטי.


האט נישט מורא צו זאגן פאר די טיטשערס וואס זיי האבן צו טון; לייגט אין די זייט אלע געפילן, ווערט שטארק און זאגט זיי אן קיין שום מורא וואס זיי האבן צו טון.


א טיטשער טאר נישט איבערלאזן די קינדער; אז איר זעט א טיטשער שפילט ארום, זי נעמט נישט ערנסט איר ארבעט - זאלט איר זי זאגן, און אז איר זעט זי שפילט זיך ווייטער ארום, דעמאלט וועל איך נעמען א צווייטן טיטשער.


ספעציעל ביי יונגע קינדער; יונגע קינדער טאר מען נישט איבערלאזן אפילו פאר איין מינוט, מען דארף אנגרייטן נאך א טיטשער זאל זיין מיט די קינדער אין די צייט וואס די טיטשער נעמט לאנטש, ווייל יונגע קינדער טארן נישט זיין אליין.


אזוי אויך קענען די טיטשערס נישט האבן קיין טעלעפאן; עס איז נישט גענוג פאר מיר דאס וואס מען האלט עס אינדרויסן, ווייל די וואס האבן טעלעפאונס - די טראכטן פון דעם, זיי גייען שטענדיג שטילערהייט צום טעלעפאן געבן א בליק אפשר האט איינער געשיקט א מעסידזש, די קאפ איז נישט ביי די קינדער.


די טיטשערס דארפן קומען אנגעטון איידל, אויף דעם זאלט איר זייער מקפיד זיין; וואס וועט איר האבן פון רעדן צו די קינדער פון איידל און באשיידן ווען די טיטשער קומט אנגעשמירט ווי א קלאון? מען קען נישט מחנך זיין קינדער אויב די לערערינס און די מלמדים פירן זיך אנדערש פון וואס מען וויל פועל'ן; עס איז נישט די שיעורים וואס מען געבט, עס איז דער מענטש וואס זאגט דאס; אז מען קוקט אויפ'ן רבי'ן, אויפ'ן טיטשער - דארף מען שוין אליינס זען ווי אזוי זיך צו פירן.


מוהרא"ש טייטשט (חסדי אבות על מסכת אבות א, ג) וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן כסדר אין פרקי אבות: "הוּא הָיָה אוֹמֵר", וואס איז דער לשון 'ער האט געזאגט?' זאגסט דאך זיין נאמען פאר דעם, וואס זאגט מען אלץ איבער "הוּא הָיָה אוֹמֵר" - ער האט געזאגט? נאר דאס מיינט מען צו זאגן אז דער תנא - זיין מהות האט אליינס געזאגט דאס וואס עס שטייט, ער האט געהאלטן ביי דעם וואס ער האט געזאגט; נישט ער האט סתם געזאגט א שיינע מדה, א שיין ווארט. "הוּא הָיָה אוֹמֵר" - בלויז אים אנקוקן האט שוין אליינס געזאגט וואס ער האט געוואלט אריין ברענגען אין זיינע תלמידים.


איך בעט אייך זייער, ווען עס קומט צו די חינוך פון אונזערע קינדער זאלט איר זיין שטארק ווי אייזן; איר זאלט נישט מורא האבן פון פארלאנגען.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#1883 - אין די חדשים זאל מען נישט גיין אין די מקומות וואס מען מאכט נעגל
קינדער, תפילה והתבודדות, חיזוק פאר פרויען, רפואה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת וישב, כ' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


אין די חדשים וואס מען ווארט למזל טוב איז א סכנה פאר די פרוי צו גיין אין א פלאץ וואס מען מאכט די נעגל. ווייל די הייליגע חכמים זאגן (נדה יז.) עס איז דא זאכן וואס: "הָעוֹשֶׂה אוֹתָן - מִתְחַיֵּב בְּנַפְשׁוֹ", אויב מען טוט דאס איז מען שולדיג, איינע פון די זאכן איז: "הַנּוֹטֵל צִפָּרְנָיו וְזוֹרְקָן לִרְשׁוּת הָרַבִּים", דער וואס שניידט די נעגל און ווארפט עס אין רשות הרבים, "מִפְּנֵי שֶׁאִשָּׁה מְעֻבֶּרֶת עוֹבֶרֶת עֲלֵיהֶן וּמַפֶּלֶת", ווייל א פרוי וואס ווארט וכו', אויב זי גייט אויף נעגל - פארלירט זי; דארף מען זייער אכטונג געבן אז א פרוי וואס ווארט זאל נישט גיין אין די מקומות וואס מען מאכט נעגל.


אין די חדשים וואס מען ווארט דארף מען בעטן טאג און נאכט דעם אייבערשטן אז אלעס זאל זיין בנקל ובנחת; מיט תפילה קען מען טוישן אפילו די טבע. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן רנ): "הַטֶּבַע מְחַיֵיב כָּךְ וְהַתְּפִלָּה מְשַׁנֶּה אֶת הַטֶּבַע", אפילו די טבע זאגט איין זאך, קומט תפילה און דריידט אלעס איבער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#1882 - זאת חנוכה איז זייער א גרויסער טאג
חנוכה, יבנאל, מוהרא"ש, ימים נוראים

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת וישב, כ' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער אז דו נעמסט צאם אלע תלמידים אין ארץ ישראל צו פארן קיין יבנאל זאת חנוכה, מתפלל זיין ביים ציון פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו.


זאת חנוכה איז זייער א גרויסער טאג; עס ווערט געברענגט פון צדיקים (בת עין פרשת וישב, על הפסוק ויהי כמשלוש חדשים וגו'; זרע קודש ליל ג' דחנוכה, דבור המתחיל "בפסוק") אז דער גמר פון ראש השנה איז אינעם טאג 'זאת חנוכה'. אלע תיקונים וואס הייבן זיך אן פון ראש חודש אלול, ראש השנה, יום כיפור, סוכות, הושענא רבה, שמיני עצרת, שמחת תורה, איז דער גמר דערפון זאת חנוכה; עס איז זייער א גרויסער טאג און מען קען פועל'ן גרויסע ישועות.


זאת חנוכה איז זייער א פאסיגע צייט צו גיין קיין יבנאל צום ציון פון מוהרא"ש מתפלל זיין פאר זיך און פאר אלע אידן; מוהרא"ש שרייבט אין זיין צוואה (צוואת מוהרא"ש, אות ה): "וּכְמוֹ בַּחַיִּים חַיּוּתִי נִתְעוֹרְרוּ עַל יָדִי אֲנָשִׁים בִּתְשׁוּבָה", אזוי ווי ווען איך האב געלעבט זענען דורך מיר נתעורר געווארן מענטשן תשובה צו טון, "כְּמוֹ כֵּן עַכְשָׁיו לְאַחַר הִסְתַּלְקוּתִי לְעֵילָא כְּשֶׁיָבוֹאִי אֶל קִבְרִי יִתְעוֹרְרוּ בִּתְשׁוּבָה שְׁלֵימָה", אזוי אויך נאכדעם וואס איך וועל אוועק גיין פון די וועלט, ווען מען וועט קומען צו מיין קבר, וועט מען אויך נתעורר ווערן צו תשובה טון, "וְיַמְשִׁיכוּ לְעַצְמָם יְשׁוּעוֹת וּפְלָאוֹת בְּעֶזְרָתוֹ יִתְבָּרַךְ, וְאֶהְיֶה לָהֶם לְמֵלִיץ יוֹשֶׁר בַּשָׁמַיִם, וְלֹא אָנוּחַ וְלֹא אֶשְׁקוֹט עַד שֶׁיִּהְיֶה לְמִי שֶׁבָּא אֶל קִבְרִי לְהִתְפַּלֵּל וְלִלְמוֹד יְשׁוּעָה שְׁלֵימָה מִן הַשָּׁמַיִם", און איך וועל נישט רוען ביז איך וועל פועל'ן פאר דעם מענטש וואס איז געקומען צו מיר א ישועה.


זייט אויך מתפל פאר מיר, יואל בן ריצא רעכיל איך זאל האבן כח ווייטער ממשיך זיין מיט'ן פארשפרייטן דעם רבינ'ס עצות אזוי ווי מוהרא"ש האט אונז געלערנט - פאר די גאנצע וועלט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#1881 - מ'דארף אכטונג געבן צו טראגן נאר אין די גרעניצן פונעם עירוב
שטעטל, עירוב

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת וישלח, י"ח כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מנהל וועד העירוב קרית ברסלב, ליבערטי ניו יארק.


איך האב געמאכט די מאפע פון דעם 'עירוב קרית ברסלב ליבערטי'; ווייז דאס פאר'ן רב המכשיר, אויב ער איז צופרידן זאלסטו דאס מפרסם זיין כדי מען זאל חס ושלום נישט קומען צו חילול שבת.


מענטשן הערן א ווארט 'עירוב' מיינט מען שוין אז מען קען טראגן וואו מען וויל, דארפן מיר מפרסם זיין אז דער עירוב איז נישט פאר ליבערטי בכלל נאר פאר א שטיקל געגנט וואו מיר וואוינען.


דער נדבן פונעם עירוב טראק בעט מיר איך זאל דאס נישט מפרסם זיין, דעריבער זאלסטו שרייבן אויפ'ן טראק: "עירוב ברסלב ליבערטי ניו יארק", שרייב נישט "זאת נדבת".


עפן א נייעם קארפארעישן; דעם אריין די פאלגנדע נעמען אינעם בארד: ... נרו יאיר, ..., ... און ...; די פיר - מיט דיר.


בייגעלייגט איז די מאפע וואו מען קען טראגן אום שבת קודש; די מיידל קעמפ איז חוץ לעירוב.

#1880 - א מאמע דארף ספעציעל זיין געווארנט נישט צו קוקן שלעכטע זאכן
קינדער, חיזוק פאר פרויען, רפואה, שמירת עינים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך פריי זיך זייער צו הערן די גוטע נייעס; דער אייבערשטער זאל העלפן די אלע חדשים זאלן אריבערגיין גרינג.


די חדשים וואס מען ווארט למזל טוב דארף מען מער אכטונג געבן וואס מען קוקט און וואו מען גייט. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ירושלמי חגיגה ב, א) דער תנא אלישע בן אבויה איז אוועק געפאלן, ער איז געווארן אן אפיקורס, א מחלל שבת, ווייל פאר ער איז געבוירן געווארן, ווען זיין מאמע האט אים געווארט – פלעגט זי זיך דרייען אין נישט גוטע פלעצער, זי פלעגט גיין ביי גוי'שע פלעצער און הנאה האבן פון זייערע מסיבות, זי פלעגט שמעקן די רויך פון זייערע פארטיס, "וְהָיָה אוֹתוֹ הָרֵיחַ מְפַעְפֵּעַ בְּגוּפָהּ כְּאֵירְסָהּ שֶׁל חַכִינָה", דאס איז אריין אין איר און האט פארגיפטעט דאס קינד. יארן שפעטער, נאכדעם וואס ער איז שוין געווען א תנא, ער איז געווען דער רבי פון דעם הייליגן תנא רבי מאיר בעל הנס - האט זיך אויפגעוועקט די באהאלטענע גיפט און דאס האט גורם געווען ער זאל אזוי אוועקפאלן.


היינטיגע צייטן ווען מען קען זיצן ביי זיך אין שטוב און מען קען קוקן און מיט האלטן וואס טוט זיך ביי גוים, דארף מען זיין געווארנט נישט צו קוקן די אלע זאכן, ובפרט אין די חדשים.


אין די חדשים דארף מען בעטן דעם אייבערשטן אלעס זאל אריבערגיין בשלום; ווען איר האט צייט זאלט איר זאגן תהילים, וועט אריינגיין א הייליגקייט אין די קינדער.


די הייליגע חכמים דערציילן (ירושלמי יבמות א, ו) די מאמע פון רבי יהושע בן חנני' פלעגט אים ברענגען אינעם וויגל און לייגן אין בית המדרש עס זאל אריינגיין אין אים - פון ווען ער איז נאך א פיצל קינד - די הייליגקייט פון תורה.

#1879 - דאס גרויסקייט פון זיין א געטרייע לערערין
לערערין, חינוך הילדים, התחזקות

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי', לערערין בית פיגא ברסלב.


איר קענט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון זיין א געטרייע לערערין.


איך ווייס ווי שווער עס איז צו זיין א געדולדיגע לערערין; איך אליין זיץ מיט קינדער שוין איבער זעכצן יאר, אסאך מאל קען מען שפירן ווי מען הייבט אויף די הענט, מען וויל אלעס אפלאזן; דאך דערמאן איך זיך פון די פילע חיזוק וואס מוהרא"ש ברענגט אין אשר בנחל, דאס גרויסקייט פון א מלמד, א טיטשער.


שטארקט אייך מיט אייער הייליגע ארבעט.

#1878 - די שבת התוועדות פאר מיידלעך איז געווען אויסנאם שיין
חיזוק פאר מיידלעך, מוסדות, שבת קודש

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד די חשוב'ע מרת ... תחי', מנהלת בית פיגא וויליאמסבורג.


די מיידלעך און די ווייבלעך, אלע געבן איבער גאר שיינע גריסן פונעם "שבת התוועדות", זיי הערן נישט אויף צו דערציילן ווי שיין און תוכן'דיג דאס איז געווען.


מיר דארפן טראכטן פון מאכן נאך אזא שבת פאר די תלמידות בית פיגא.


דער אייבערשטער זאל אייך געבן כח איר זאלט קענען אנגיין מיט די הייליגע ארבעט.


 

#1877 - יעדעס ווארט וואס מען רעדט גייט אריין אין יענעם
חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


שטארקט אייך מיט די הייליגע ארבעט פון מחנך זיין בנות ישראל זיי זאלן זיין שטארק מיט אמונה און יראת שמים.


אפילו עס זעט צומאל אויס אז די ארבעט גייט לאיבוד, עס דאכט זיך ווי עס גייט אריין אין איין אויער און ארויס פון די אנדערע, דארף מען געדענקען וואס דער רבי זאגט, יעדע ווארט וואס מען רעדט גייט אריין אין יענעם; בפרט קינדער, זיי הערן אויס יעדעס ווארט און עס גייט זיי אריין אין די ביינער, וועלן זיי אויסוואקסן לשם ולתפארת.


 

#1876 - וויפיל מיר וועלן נאר טון פאר'ן רבי'ן, איז דאס נישט גענוג באצאלט
צדקה, מוסדות, מאגאזינען

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ויצא, י' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


א גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן די מוסד אזוי געטריי; וויפיל מיר וועלן נאר טון פאר'ן רבי'ן - וועלן מיר נישט קענען באצאלן אויף וואס מיר האבן באקומען פון רבי'ן.


בנוגע דעם קרן וואס דו ווילסט מאכן; עס זאל זיין א פלאץ וואו אינגעלייט לייגן אריין געלט און מען אינוועסטירט עס וכו' וכו' און די רווחים וועט גיין פאר די ישיבה; איך האב עס איבערגעטראכט, איך וויל נישט האבן מיט דעם.


בנוגע לייגן בילדער אין די מאגאזינען; דאס וואס איך האב דיר געגעבן רשות איז נאר ווייל (חסר); יעצט הער איך אז דו נעמסט צאם געלט, וויל איך דיר בעטן, פון היינט און ווייטער שטיי ווייט פון דעם, איך וויל נישט ליגן אין זייער בית הקברות; איך האב א חלקה פאר מיר וואו איך וויל ליגן.


 

#1875 - איך וויל נישט האבן קיין שייכות מיט צייטונגען און מאגאזינען
הפצה, מאגאזינען, צייטונגען

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ויצא, י' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


געב איבער פאר אלע מיינע תלמידים, זיי זאלן נישט טון קיין נארישקייטן; געבן געלט אריינצולייגן בילדער פון אונזערע אקטיוויטעטן. איך וויל נישט האבן קיין שייכות מיט צייטונגען און מאגאזינען, איך עקל זיך פון זיי, איך וויל נישט ליגן אין זייער "בית הקברות".


עס טוט מיר וויי אז נאך אזויפיל זיצן אין ישיבה, נאך אזויפיל הערן דרשות - לויפט מען נאכאלץ צו די זאכן.


מיר איז א בושה צו זיין אין די צייטונג און מאגאזינען; יעדע דאלער וואס מען געבט פאר דעם איז בל תשחית, ענדערש זאלסטו קאמפיינען צווישן אנשי שלומינו מען זאל דרוקן "אשר בנחל", "עצתו אמונה".


איך וויל נישט האבן קיין שייכות מיט דעם.


 


 

#1874 - אין זכות פון העלפן פאר'ן עירוב וועסטו האבן געזונטע ערליכע קינדער
קינדער, שטעטל, עירוב

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ויצא, י' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


אין דעם זכות וואס דו האסט מנדב געווען דעם עירוב טראק פאר'ן שטעטל - קרית ברסלב ליבערטי, זאל דער אייבערשטער דיך בענטשן מיט נחת ביי דיינע קינדער; געזונטע קינדער, ערליכע קינדער, נאך קינדער און קינד'ס קינדער.


העלפן מאכן אן עירוב איז מסוגל פאר קינדער. עס איז באוואוסט די מעשה, א איד איז געקומען צום הייליגן שינאווער רב זכותו יגן עלינו בעטן פאר קינדער, דער שינאווער רב האט אים געפרעגט אויב עס איז דא אן עירוב אין די שטאט וואו ער וואוינט, האט דער איד געענטפערט: "ניין", זאגט דער הייליגער שינאווער רב: "ווי קען מען טראגן (טראגעדיג ווערן) אז מען קען נישט טראגן, אז עס איז נישטא קיין עירוב? אז איר וועט מאכן דעם עירוב וועט מען קענען טראגן".


זאג פאר ... נרו יאיר אויב דו ווילסט מען זאל מפרסם זיין דיין נאמען אויפ'ן טראק, אדער ווילסטו עס זאל זיין פריוואט צווישן דיר אינעם וועד העירוב.


דיין ראש ישיבה וואס בעט פאר דיר.

#1873 - איינמאל מען טוט תשובה, איז דער אייבערשטער מוחל
תשובה, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ויצא, י' כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך בעט אייך זייער איר זאלט זיין פרייליך; טראכטס נישט וואס איז געווען. איינמאל מען טוט תשובה, מען נעמט זיך פאר מער נישט צו טון עבירות, מען האט חרטה וואס איז געווען - דאן איז דער אייבערשטער מוחל.


איך האב אייך געשריבן די בריוו אז אויב מען היט נישט די הלכות באקומט מען די ביטערע מחלה, אבער אז איר האט תשובה געטון און מקבל געווען אויף זיך צו האלטן די הלכות - וועט דער אייבערשטער אייך געבן געזונט און נחת.


דאנקט דעם אייבערשטן אויף אלע חסדים, וועט דער אייבערשטער מאכן מיט אייך גרויסע ניסים.


איך בעט פאר ענק יעדן טאג איר זאלט אינאיינעם לעבן א גוטע זיסע לעבן.


פון אייער ראש ישיבה.

#1872 - בעט דעם אייבערשטן זאלסט נישט שטעכן און טשעפען א צווייטן
תפילה והתבודדות, בחור, שידוכים, מדות טובות, בין אדם לחבירו

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


אלע רעדן אויף דיר; אלע זאגן אז דיין צוגאנג צו בחורים און אברכים איז נישט שיין, נישט גוט.


איך שרייב דיר דאס ווייל דו ביסט יעצט אין די יארן פון שידוכים; איך האב שוין פרובירט עטליכע מאל אנצוטראגן א שידוך פאר דיר, אלץ קומט צוריק דעם זעלבן ענטפער; מענטשן האבן מורא פון דיר, פון דיין שארפקייט. דיין וועג איז צו שטעכעדיג.


איך האב שוין אפאר מאל גערעדט מיט דיר, וואס געשעט? פאר צוויי וואכן פרובירסטו, נאכדעם ווערסטו נאכמער ציפעדיג, שארף און שטעכעדיג.


אז דו ווילסט דיך אויסארבעטן, דארפסטו גיין יעדן טאג התבודדות; בעטן דעם אייבערשטן 'נאר' אויף דעם פרט, דו זאלסט אויפהערן רעדן שארף, אויפהערן טשעפען, פליקן, שטעכן, ציפן וכו'.


דער אייבערשטער זאל רחמנות האבן אויף דיר.

#1871 - מיט דעם וואס דו טיילסט עסן פאר נויטבאדערפטיגע, ראטעוועסטו אלעמען
קינדער, צדקה, חסד

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, קרית ברסלב ליבערטי.


זיי ממשיך מיט'ן געבן עסן פאר אלע משפחות הנצרכים פון אנשי שלומינו; מיט דעם וועסטו אפהיטן די שטאט פון שלעכטס. דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדקה, סימן מ): "כְּשֶׁאֵין בָּעִיר מִי לִסְמֹךְ אֶת הָעֲנִיִּים", ווען עס איז נישטא אין שטאט ווער עס העלפט ארעמעלייט, "בָּא שְׂרֵפָה", קומט רחמנא לצלן שריפות; מיט דעם וואס דו טיילסט עסן פאר די משפחות הנצרכים - ראטעוועסטו אלעמען.


אז דו ברענגסט מזונות אין בית המדרש דארפסטו דאס טון מיט חכמה; עס איז נישט כדאי דאס ארויסצולייגן ווייל די קינדער עסן זיך אן, נאכדעם איז נישטא קיין סעודה. דארפסט טראכטן א וועג ווי אזוי מען קען דאס טון אויף א וועג אז נאר די משפחות וואס ווילן אהיימטראגן זאלן קענען נעמען, די קינדער זאלן זיך נישט אנעסן פרייטאג צו נאכטס וכו'.


דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט זוכה זיין צו זען נחמת הקדוש ברוך הוא, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המדות אות רחמנות, סימן א): "מִי שֶׁמְּרַחֵם עַל עֲנִיִּים", ווער עס האט רחמנות אויף ארעמעלייט, "זוֹכֶה לִרְאוֹת בְּנֶחָמוֹת הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ", וועט זוכה זיין צו זען בנחמת השם יתברך.

#1870 - אין זכות פון מחזק זיין אנדערע בחורים וועסטו טרעפן א גוטע שידוך
שידוכים, לימוד התורה, חסד

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, תלמיד ישיבה תפארת התורה ברסלב.


הבחור ... נרו יאיר האט מיר דערציילט אז דו זארגסט פאר אים, דו רופסט אים פון צייט צו צייט עסן, דו ביסט אים מחזק. ער זאגט מיר אז דאס איז פאר אים ממש וויכטיג; ער האט נעבעך נישט קיין שטוב, ער איז עלנד, איינער אליין.


וויסן זאלסטו, דאס וואס דו טוסט איז זייער חשוב ביים אייבערשטן; דער אייבערשטער האט ליב ווען איינער טוט מיט א צווייטן חסד.


אין דעם זכות פון מחזק זיין אנדערע בחורים וואס האבן נישט קיין שטוב - וועסטו זוכה זיין צו בויען א שטוב, דו וועסט טרעפן א גוטע שידוך.


איך בעט דיר זייער "דראפע זיך", "דערהאלט זיך"; לאז נישט אפ די משניות, די גמרא; לערן דיינע שיעורים כסדרן, דאס וועט דיר ברענגען צו די שענסטע זאכן.

#1869 - אינדערפרי איז א גוטע צייט זיך צו מתבודד זיין
תפילה והתבודדות, שלום בית, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליכטיגער זון ... נרו יאיר.


יעדעס מאל איך באקום א בילד ווי דו לערנסט - ווער איך זייער פרייליך; דיין ווייב תחי' שיקט כסדר בילדער ווי דו לערנסט אין שטוב, דאס מאכט מיר זייער פרייליך, אויך ווייז איך עס פאר מאמי תחי'. דאס איז אונזער גאנצער באגער, אז אונזערע קינדער זאלן לערנען די הייליגע תורה און זיך פירן מיט יראת שמים.


געוואוין זיך צו צו גיין התבודדות יעדן פארטאגס; ווען דו שטייסט אויף אינדערפרי זאלסטו דאס טון, דעמאלט איז דער קאפ, דער מח - נאך לויטער, איז דאן א גוטע צייט זיך צו מתבודד זיין, בעטן דעם אייבערשטן מען זאל זוכה זיין אים צו דינען.


מאך זיך א סדר אנצוקומען צו ענדיגן "כל התורה כולה"; הייב אן א שיעור אין זוהר הקדוש, לערן צוביסליך אויף א סדר, ביז דו וועסט דאס מסיים זיין, נאכדעם זאלסטו אנהייבן מדרש און אזוי ווייטער.

#1868 - וואס מען לערנט אין די יונגע יארן דאס בלייבט אויף א גאנץ לעבן
לימוד התורה, יונגע יארן

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד הילד הנחמד ... נרו יאיר, ירושלים.


די גבאים פון בית המדרש האבן מסדר געווען איך זאל קענען זען אין אמעריקע אין ישיבה וואס עס טוט זיך אין בית המדרש אין ירושלים.


איך זע אן אינטערעסאנטע זאך, טאג נאך טאג קומט אריין א קינד אין בית המדרש און זיצט און לערנט בהתמדה רבה; איך האב זיך נאכגעפרעגט ווער דאס איז ביז מען האט מיר דערציילט פון דיין התמדה, אז דו לערנסט יעדן טאג פערצן בלאט גמרא אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן.


די יונגע יארן זענען די שענסטע יארן, וואס מען לערנט אין די יונגע יארן דאס בלייבט אויף א גאנץ לעבן; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (אבות ד, כ): "הַלּוֹמֵד יֶלֶד לְמַה הוּא דוֹמֶה, לִדְיוֹ כְתוּבָה עַל נְיָר חָדָשׁ". דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות תשובה, סימן עג): "הָעַבְדוּת שֶׁאָדָם עוֹבֵד אֶת הַשֵּׁם בְּבַחֲרוּתוֹ כָּל יוֹם, עֶרְכּוֹ יָקָר מִשָּׁנִים רַבּוֹת שֶׁל עֲבוֹדָה לְעֵת זִקְנָתוֹ", יעדן טאג עבודת השם אין די יונגע יארן איז חשוב'ער פון עטליכע יאר עבודת השם אויף דער עלטער; אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת קנד.): "יַנְקוּתָא כְּלִילָא דְוַרְדָא", די שענסטע זמן פונעם מענטש זענען זיינע יונגע יארן.


שטארק זיך און זיי ממשיך ווייטער מיט דיין התמדה; לאז זיך נישט שטערן פון קיינעם, ווען דו לערנסט זאלסטו נישט קוקן אויף קיינעם. קוק נישט אויף קיינעם; דו זיץ אין דיין ווינקעלע און זאג די הייליגע ווערטער פון די גמרא, וועסטו זוכה זיין צו ווערן א גרויסער צדיק.


קענסט זיך נישט פארשטעלן וואס פאר א נחת איך האב יעדעס מאל איך זע דיך לערנען מיט התמדה.


געב איבער פאר אלע בחורים וואס קומען לערנען אז דער ראש ישיבה האט שטארק הנאה פון די וואס זענען זיך קובע צו לערנען זייערע שיעורים כסדרן - מקרא, משנה, גמרא און אזוי ווייטער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1867 - לאז אפ די נארישקייטן, זע נאר מקרב צו זיין אידן צום אייבערשטן
הפצה, מוסר

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בנוגע וכו'; עס זעט אויס אז דו ביסט צוריק מיט דיין אלטע קאפ איידער דו ביסט מקורב געווארן, איך געדענק דיר איבער צען יאר צוריק ווען דו ביסט אנגעקומען אין ישיבה - ביסטו געווען פארנומען מיט די פארדרייטע זאכן, דיין חיות איז געווען די זאכן; האסט אנגעהויבן לעבן מיט'ן רבי'ן - ביסטו צוביסלעך פטור געווארן פון די זאכן, יעצט זע איך אז עס הייבט אן צוריק קומען די סארט טיפשות אנגעטון אין שיינע קנאי'שע קליידער.


לייג אריין דיין מח מחשבה אין הפצה; זוך ווי מען קען מקרב זיין נאך א איד צום אייבערשטן, נישט ווי מען קען מרחק זיין נאך איינעם. אונזער זאך איז לקרב את כל העולם כולו לשם יתברך, דיין קאפ און מח זאל זיין: 'ווי קען מען נאך א איד מזכה זיין מיט די הייליגע קונטרסים און ספרים וואס מוהרא"ש האט געשריבן'.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1866 - א שטאט וואו מען דרוקט דעם רבינ'ס ספרים ווערט די גאנצע שטאט הייליג
הפצה, הדפסה, שטעטל

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


פארוואס שלעפט זיך אזוי לאנג? מען ווארט דער אינספעקטאר זאל קומען געבן א סי-או פאר'ן בנין הדפסה; עס טוט מיר וויי יעדן טאג וואס דער בנין איז נישט אין באנוץ, פארוואס איז דאס נישט וויכטיגער פון דיין פריוואטע הויז? פארוואס זאלסטו נישט קוקן אויף די הדפסה בנין אז דאס איז דיין הויז?! דאס איז וויכטיגער פון אלעס, די גאנצע שטעטל וועט האבן נוצן ווען מען וועט דרוקן אין שטעטל די הייליגע ספרים; די לופט אין שטעטל וועט ווערן הייליג, מוהרא"ש זאגט: "אין א שטאט וואו מען דרוקט דעם רבינ'ס ספרים ווערט די גאנצע שטאט הייליג".


איך האב אסאך זאכן וואס מען דארף מאכן; איך וויל אנהייבן ארבעטן ביי די ישיבה, איך וויל מאכן א מצה בעקעריי, אויך וויל איך בויען נאך א שטאק אינעם בנין הדפסה פאר אלע וואס זענען עוסק אין הפצה, זיי זאלן האבן אפיסעס; אבער איך מאך גארנישט ווילאנג די הדפסה גייט צוריק אין קראפט.


געב איבער פאר ... נרו יאיר ער זאל קוקן אויף הדפסה אזוי ווי ער קוקט אויף זיין אייגנס.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1865 - ס'איז דא עצות ווי אזוי צו ווערן אן ערליכער איד
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, קדושה, התחזקות, תשובה, משניות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך הער דיין געשריי ווי דו וויינסט אז דו ווילסט זיין ערליך און דו האלסט אין איין אראפפאלן אין די עבירה פון פגם הברית רחמנא לצלן.


וויסן זאלסטו אז דער הייליגער רבי איז א מתנה פאר אונזער דור, בפרט פאר די אלע וואס פאלן אראפ אין די עבירה, זיי ווערן נעבעך נכשל אין פגם הברית - הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, צו זיי קומט דער רבי און איז זיי מחזק זיי זאלן נישט אויפגעבן; זיי זאלן צוריק קומען צום אייבערשטן, זיי זאלן זיך מתודה זיין פאר'ן אייבערשטן - ביז דער אייבערשטער וועט זיי מוחל זיין.


טייערער ... נרו יאיר, פאלג דעם רבי'ן; זוך א פלאץ, א שטילע פלאץ, א פלאץ וואס קיינער איז נישט דארט; גיי אהין און גיס זיך אויס דיין הארץ צום אייבערשטן, דערצייל אים אלעס וואס גייט אריבער אויף דיר און אלע שלעכטע מחשבות וואס דער יצר הרע ברענגט אריין אין דיר, בעט אים: "רבונו של עולם האב רחמנות אויף מיר, איך וויל זיין אן ערליכער איד; וואס זאל איך טון אז איך האלט אין איין אראפפאלן, איך האלט אין איין פוגם זיין אין פגם הברית הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, די תאות ניאוף פלאקערט אין מיר, איך ווער ממש פארברענט; איך האב שלעכטע מחשבות, איך בין אזוי צעבראכן, דאס לעבן איז מיר נמאס".


איך בעט דיר טייערער ... נרו יאיר, שטארק זיך מיט אלע דיינע כוחות, הער נישט אויף בעטן דעם אייבערשטן ער זאל רחמנות האבן אויף דיר. מוהרא"ש זאגט, עס איז דא א מלאך הקדוש "עזריאל" וואס ער איז געשטעלט אין הימל ארויפצוטראגן די תפילות פון בחורים און מיידלעך וואס וויינען און שרייען און בעטן דעם אייבערשטן זיי זאלן חתונה האבן און אזוי ארום ניצול ווערן פון עבירות. עס איז דא אין דעם גרויסע סודות וואס מען קען נישט אנטפלעקן, ווער דער מלאך איז און וואס זיין זאך איז (קוק עס נאך אין ספר ארך אפים פרק ד', סבלנות לבחור).


אויך זאלסטו אנהייבן לערנען אסאך משניות; משניות רייניגט דעם מענטש, "מִשְׁנָה" איז די אותיות "מְשַׁנֶה"; ווי מער א מענטש זאגט משניות איז ער זיך מְשַׁנֶה אינגאנצן. משניות שלעפט ארויס דעם מענטש פון די טיפסטע בלאטע, מִשְׁנָה איז די ראשי תיבות (תהלים ל, ד): "הֶ'עֱלִיתָ מִ'ן שְׁ'אוֹל נַ'פְשִׁי", אז מען זאגט משניות נעמט עס ארויס דעם מענטש פון אלע פראבלעמען וואו דער מענטש איז נעבעך אריין געפאלן. פרוביר צו זאגן אכצן פרקים משניות; אז מען זאגט ח"י פרקים משניות קומט צוריק די מח מחשבה, ווייל ווען א מענטש זינדיגט אין די עבירה פון פגם הברית - הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן ווערט אים אויסגעריסן זיין מח מחשבה, ווייל די זרע קומט פונעם מח, און אז מען זינדיגט ווערט דער מח אויסגעטרוקנט וכו', און ווען מען זאגט אסאך פרקים משניות באקומט מען צוריק א קלארן מח.


זיי שטארק אין די צוויי עצות פון רבי'ן וועסטו זוכה זיין צוצוקומען צו שיינע זאכן אין לעבן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1864 - א אידישע פרוי דארף זיין אנגעטון שיין אבער נישט אויפפאלנד
צניעות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אודאי גייט אויך אן צניעות ביי טיכלעך; אזוי ווי מען טאר נישט גיין מיט אויפפאלנדע קליידער - טאר מען נישט גיין מיט אויפפאלנדע טיכלעך און אזוי אויך ביי יעדע זאך. אויפפאלנד און שרייעדיג איז שייך ביי יעדע זאך, ביי די קלייד, ביי די טיכל, ביי די שיך און אזוי אויך ביים רעדן, גיין און קומען. יעדע זאך ביי א פרוי וואס שרייט ארויס - איז א חסרון אין צניעות.


דאס וואס איינער האט געזאגט אז איר גייט אריבער שווערע טעג ווייל דיין ווייב גייט אנגעטון שיין; שיין און אויפפאלנד איז צוויי עקסטערע זאכן. א אידישע פרוי דארף גיין אנגעטון שיין, א אידישע פרוי וואס גייט אנגעטון שיין און איידל מאכט א קידוש השם, אויף דעם באקומט מען נישט קיין צרות און יסורים; פאר'ן גיין אנגעטון שיין און איידל באקומט מען נאר גוטס, אלע וועלן איר וועלן נאכמאכן.


אויפפאלנד - איז שוין אן אנדערע מעשה; דאס איז נישט שיין, אויפפאלנד און שרייעדיג איז נישט די וועג פאר א אידישע פרוי, אפילו די טיכל טאר נישט שרייען און רופן.


ווען פרויען וואלטן געוואוסט וואס מען באצאלט פון הימל פאר צניעות - וואלט בכלל נישט געווען קיין נסיון צו גיין אנגעטון בצניעות. די הייליגע חכמים זאגן (מגילה יג:): "בִּשְׂכַר צְנִיעוּת שֶׁהָיְתָה בָּהּ בְּרָחֵל זָכְתָה וְיָצָא מִמֶּנָהּ שָׁאוּל", רחל אמינו האט זוכה געווען אז פון איר איז ארויס געקומען דער גרויסער צדיק שאול המלך וויבאלד זי האט זיך געפירט בצניעות, "וּבִשְׂכַר צְנִיעוּת שֶׁהָיָה בּוֹ בְּשָׁאוּל זָכָה וְיָצָאת מִמֶּנּוּ אֶסְתֵּר", און שאול המלך האט זוכה געווען דורכדעם וואס ער האט זיך געפירט בצניעות אז פון אים איז ארויס געקומען די גרויסע צדיקת אסתר המלכה; און דער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן ט): "הַצְּנִיעוּת שֶׁבְּאִשָּׁה מְזַכֶּה לָהּ לְבָנִים הֲגוּנִים", א פרוי וואס גייט אנגעטון צניעות'דיג וועט זוכה זיין צו גוטע קינדער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1863 - עטליכע וויכטיגע יסודות אין לעבן
שלום בית, דרשות, אידישע שטוב, עצתו אמונה, ישיבה, הדרכות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


מזל טוב פאר דיין שידוך! איך בין זייער פרייליך אז דו האסט שוין זוכה געווען צו טרעפן דיין זיווג; דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל זיין (חגי ב, ט): "גָּדוֹל יִהְיֶה כְּבוֹד הַבַּיִת הַזֶּה הָאַחֲרוֹן, מִן הָרִאשׁוֹן", מיט די צווייטע ווייב זאלסטו מצליח זיין אויפצושטעלן א שיינע שטוב.


בנוגע דו ווילסט דער ראש ישיבה זאל זיין דיין מורה דרך אבער דו וואוינסט ווייט, דו וואוינסט אין ארץ ישראל; אז דו וועסט הערן די שיעורים און לערנען די בריוו - וועסטו וויסן פונקטליך ווי אזוי צו פירן א שטוב. וואס מיינסטו, די בחורים און אינגעלייט וואס זיצן אין ישיבה - זיי באקומען עפעס מער? זיי זיצן ביי די שיעורים און נעמען דארט שכל ווי אזוי זיך צו פירן, זיי האבן גארנישט מער פון די וואס וואוינען ווייט.


הער די שיעורים און לערן די בריוו, וועסטו וויסן ווי אזוי צו לעבן. און אז דו האסט עפעס צו פרעגן - שרייב א בריוו, וועל איך מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף דיר ענטפערן.


אויפ'ן שפיץ גאפל שרייב איך דיר אפאר וויכטיגע יסודות אין לעבן: דאס ערשטע - רעד נישט קיין איבריגע רייד, דערצייל איר נישט דיינע כשלונות אין לעבן, דערצייל איר נישט דיין עבר, בפרט אז דו האלסט שוין ביי די צווייטע מאל חתונה האבן - דארפסטו נישט צופיל רעדן פון דיין עבר.


צווייטנס, רעד נישט קעגן איר משפחה; אפילו זי וועט רעדן צו דיר קעגן זיי זאלסטו איר נאר אויסהערן, קיינמאל נישט רעדן קעגן אירע עלטערן.


דריטנס, זאלסט שטענדיג אויסהערן איר ווייטאג, אפילו דו ווייסט נישט וואס צו טון, זאלסטו איר אויסהערן און ווייזן מיטלייד.


פערטנס, זאלסט זיך קובע זיין צו לערנען אין שטוב; אפילו דו ביסט אין כולל, דו לערנסט סיי ווי א גאנצן טאג - זאלסטו אביסל לערנען אין שטוב, דאס בויט אויף דעם מאן אין די פרוי'ס אויגן, א פרוי האט ליב צו זען איר מאן לערנען.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1862 - האלט דיין שטוב ריין
קדושה, קאמפיוטער, טעלעפאן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אינטערעסאנט, נאכן ליינען אזויפיל בריוו וואלסטו שוין געקענט אליינס צוטרעפן וואס מען וועט דיר ענטפערן.


ברענג נישט אריין אין דיין הייליגע שטוב א קאמפיוטער; דיין שטוב זאל זיין ביי דיר דאס חשוב'סטע זאך. א אידישע שטוב איז א בית המקדש, אין בית המקדש איז געווען נאר כלים וואס דער אייבערשטער האט געהייסן אריין ברענגען: א טיש, א מנורה, א מזבח מיט א ארון. אין א אידישע שטוב קען מען אריין ברענגען אויך נאר די כלים, א טיש, א מנורה מיט א ארון העדות - א ספרים שאנק.


האלט דיין שטוב ריין; ברענג נישט אריין - נישט קיין קאמפיוטער און נישט קיין טעלעפאן, (טעלעפאן מיינט מען טעלעפאונס וואס נעמט אוועק די קאפ פון שטוב, טעלעפאונס וואס מען האט גרופ'ס פון טעקסט מעסידזש), וועסטו זוכה זיין צו שניידן שיינע פירות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.