בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת במדבר, ב' סיון, מ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב פריער אראפגעשריבן דיין ווייב'ס נאמען צו מתפלל זיין פאר איר; פלוצלונג האב איך געהאט א שטארקע בזיון און איך האב מתפלל געווען פאר איר; איך בעט נאכאלץ פאר איר, איך געב ענק אוועק דעם בזיון.
איך האף זי וועט זיין געזונט און שטארק.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת מצורע, ה' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר, חבר הנהלה, ברסלב ליבערטי
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
זיי מעגן קומען חול המועד ענדיגן מיט די וואסער טעסט, עס איז א דבר האבד; שוין אפאר יאר וואס מיר מוטשען זיך צו קענען אויפווייזן פאר די שטאט אז עס איז דא גענוג וואסער אין שטעטל, זיי זאלן לאזן בויען נאך הייזער; יעדעס מאל שלעפט זיך דאס מיט א צווייטע מעשה, יעצט אז זיי ווילן קומען חול המועד - מעגן זיי קומען.
צווייטנס עס איז צורך רבים, אזויפיל משפחות ווארטן פאר דירות צו קומען וואוינען אין שטעטל; אז דו וועסט צושטעלן היינט הונדערט דירות - וועסטו היינט האבן הונדערט פרישע משפחות וואס ווילן קומען וואוינען אין ברסלב, מחנך זיין די קינדער מיט די ברסלב'ער חינוך.
בנוגע גיין צו די טאון בעטן זיי זאלן פאררעכטן די גאסן אין שטעטל, אנפילן די לעכער; יעצט איז נישט כדאי דאס צו טון, יעצט קומט ארויס א טובה פון די גרויסע לעכער, אזוי פארט מען נישט אזוי ווילד; עס זענען דא וואס פארן אזוי שנעל - ממש סכנת נפשות, נאר די לעכער האלט זיי אפ.
א אינגערמאן פרעגט אויב ער קען גיין קלאגן די שטאט נאכדעם וואס זיין קאר האט זיך צעבראכן, די רעדל איז אים אריינגעפאלן אין א לאך; זאג אים אז ער וועט פארן ווילד - וועט מען אים קלאגן, בפרט יעצט ווערט זומער, די קינדער הויבן אן שפילן - איז ממש סכנת נפשות; ענדערש זאלסטו בעטן די שאטאט צו מאכן בערגלעך אפצושטעלן דאס שנעל פארן אז אונזערע קינדער און ווייבער זאלן זיין אפגעהיטן.
אויב דו ווילסט מיר ווייטער העלפן מיט'ן בויען די קהילה נעם איך זיך אויס מיט דיר א תנאי כפול ומכופל, דאס קען נאר זיין אז דו וועסט נישט ווערן באליידיגט פון קיינעם, ווער נישט באליידיגט פון אנדערע; קיינער מיינט נישט קיין שלעכטס, מענטשן טראכטן נישט וואס זיי זאגן און ווי אזוי זיי זאגן דאס, אויב מען ווערט באליידיגט פון יעדע ווארט וואס א צווייטער זאגט - קען מען נישט ארבעטן מיט מיר.
ווען איינער שרייט אויף מיר זאג איך אים גלייך צוריק: "איך האב דיר זייער ליב"; ווען איינער רעדט אויף מיר געב איך יענעם גוטע ווערטער, ווייל נאר דאס פעלט יענעם; וואלט יענער באקומען גוטע ווערטער - וואלט ער נישט גערעדט אויף אנדערע.
זאלסט האבן א פרייליכן פסח.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת מצורע, ג' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
... תחי'
אז אייער שוועסטער טשעפעט אייך וועגן ברסלב, מען שפעט פון היכל הקודש, מען העצט אויף די משפחה קעגן אייך - זאלט איר נישט צוריק טשעפען.
דער רבי האט אונז געלערנט: "ענדערש זיין פון די נרדפים, ווי איידער זיין פון די רודפים", ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת פח:): "הַנֶּעֱלָבִים וְאֵינָם עוֹלְבִים", די וואס ווערן פארשעמט און זיי פארשעמען נישט צוריק, "שׁוֹמְעִין חֶרְפָּתָם וְאֵינָן מְשִׁיבִין", זיי הערן ווי מען שענדט זיי און ענטפערן נישט, "עוֹשִׂים מֵאַהֲבָה וּשְׂמֵחִים בְּיִסּוּרִים", זיי דינען דעם אייבערשטן מיט ליבשאפט און פרייען זיך מיט אלעס וואס דער אייבערשטער שטראפט זיי, אויף זיי זאגט דער פסוק (שופטים ה, לא): "וְאוֹהֲבָיו כְּצֵאת הַשֶּׁמֶשׁ בִּגְבוּרָתוֹ", לעתיד לבוא ווען משיח וועט קומען וועלן זיי שיינען דריי הונדערט און דריי און פערציג מאל שטערקער ווי די זון שיינט יעצט.
מוהרא"ש דערציילט, אמאל איז דער טשערינער רב זכרונו לברכה געגאנגען מיט איינעם פון אנשי שלומינו צום הייליגן רבינ'ס ציון, אויפ'ן וועג איז געקומען א מתנגד און געווארפן אויפ'ן טשערינער רב א שטיק צואה. דער טשערינער רב איז געגאנגען מיט א שיינע זיידענע בעקיטשע און די בעקיטשע איז אים פארשמירט געווארן, ער האט זיך אבער נישט וויסנדיג געמאכט פון דעם, ער איז ווייטער געגאנגען כאילו לא הי'. דער אנדערער וואס איז מיטגעגאנגען מיט'ן רב האט זיך אויסגעדרייט צום מתנגד און געשריגן אויף אים "שגץ, שעם זיך, דרך ארץ!" און דער מתנגד האט צוריקגעשריגן וכו', האט דער טשערינער רב אים אנגעכאפט און געזאגט: "שווייג, דאס איז דאך אונזער זאך, דער רבי האט אונז געלערנט מיר זאלן שווייגן", און ער האט צוגעלייגט: "אויב א מענטש שווייגט אפ אויף בזיונות איז ער זוכה צו גאר שיינע זאכן אויף די וועלט".
וואויל איז דעם וואס שווייגט אפ אויף בזיונות.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת פקודי, כ"ח אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
...
איך האב נאר בזיונות פון דיר; דו פאררופסט זיך אז דו ביסט א תלמיד הישיבה און מיט דיינע עלטערן פירסטו זיך אויף ווי א ציגיינער, דיינע עלטערן דארפן קומען צו מיר אז איך זאל רעדן צו דיר, מיט יעדע זאך וואס זיי ווילן מאכן וכו', דו הערסט זיי נישט אויס, זיי האבן קיין שום ווארט ביי דיר, און אלץ מיט מיין נאמען "ראש ישיבה", "ראש ישיבה", "ראש ישיבה"; יעדע זאך וואס זיי ווילן מאכן וכו' קומסטו זיי איינטיילן מיט דער ראש ישיבה אהער, דער ראש ישיבה אהין, איך האב אזעלכע בזיונות.
איך בין שוין הייזעריג פון רעדן אזויפיל דרשות פון כיבוד אב ואם.
טו מיר א טובה, זוך דיר א צווייטער ראש ישיבה; לאז מיך אפ, איך דארף נישט קיין עזות פנימ'ער ביי מיר.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת ויקהל, כ"א אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
איך ווייס נישט פון וואס דו רעדסט, קיינער האט צו מיר נישט גערעדט אויף דיר וכו', און אפילו מען וועט רעדן צו מיר - דארפסטו נישט מורא האבן. מיך אינטערעסירט נישט קיין אלטע מעשיות פון קיינעם; ווען עס קומען בחורים אין ישיבה - הער איך נישט אויס זייער עבר, עס אינטערעסירט מיר נישט, עס איז נישט נוגע פאר גארנישט; ווער עס וויל קומען לערנען ביים הייליגן רבי'ן און מען איז א געזונטער בחור (א קראנקער בחור וואס לויפט נאך קינדער און בחורים רחמנא לצלן האט דא נישט קיין פלאץ) - קען דא קומען; זאל מען האבן געטון וואס מען האט געטון, עס אינטערעסירט מיר נישט קיין אלטע מעשיות.
מוהרא"ש האט מיר כמה פעמים געזאגט: "הער נישט אויס יענעמס עבר"; מוהרא"ש האט מיר געזאגט אז דאס איז די סיבה פארוואס מענטשן פלעגן אלץ אפלאזן היכל הקודש און רעדן כל דבר אסור אויף אים, ווייל עס האט זיי געפייניגט אז איינער ווייסט ווער זיי זענען געווען, עס האט זיי אויפגעגעסן אז זיי האבן דערציילט זייער עבר, דעריבער האבן זיי געזוכט צו באגראבן מוהרא"ש. ווייל ווען מען ווערט מקורב צום הייליגן רבי'ן, מען קומט אין חדר היכל הקודש - ווערט מען ביז א קורצע צייט א גרויסער צדיק, א גרויסער מתמיד, א גרויסער מתבודד; נאכדעם האט מען חרטה 'איינער ווייסט מיין עבר...'
זיי זיך נישט מבלבל פון גארנישט; אויב מען טשעפעט דיר מיט דיין עבר - זאלסטו דאס נעמען פאר כפרת עוונות, ענטפער נישט צוריק; איין בזיון, איין חלישות הדעת - איז מער פון תעניתים און סיגופים. דער רבי זאגט (ספר המדות, אות תשובה, סימן כה): "חֲלִישׁוּת דַּעְתּוֹ שֶׁל הָאָדָם הוּא גְדוֹלָה מִתַּעֲנִית", איין חלישות הדעת איז א גרעסערע תיקון פון פאסטן; די הייליגע חכמים זכרונם לברכה דערציילן (תענית כד:) אמאל ווען עס איז געווען א טרוקעניש, עס איז נישט געווען קיין רעגן האט דער הייליגער רב פפא גוזר תענית געווען און עס איז נאכאלץ נישט געקומען קיין רעגן, רב פפא איז געווארן זייער שוואך האט ער געגעסן א לעפל גריז זיך צו דערכאפן דאס הארץ, זאגט אים רב נחמן: "בַּר אוּשְׁפַּזְתִּי", אויב איר וועט עסן נאך א לעפל גריז - אפשר וועט קומען רעגן, "חָלַשׁ דַּעְתֵּיהּ, וְאָתָא מִיטְרָא", ער האט געהאט חלישות הדעת און עס איז געקומען רעגן; זעט מען דאס גרויסקייט פון חלישות הדעת, אז דאס איז גרעסער פון עבודות און סיגופים.
ווען עס קומען צו מיר בחורים וויינען, וואס זאלן זיי טון, זיי האבן נישט געוויסט אין זייערע יונגע יארן וואס נישט צו טון השם ישמרינו, זיי האבן געטשעפעט קינדער רחמנא לצלן; ליידער רעדט מען נישט צו קינדער זיי זאלן אכטונג געבן און זיין הייליג, נישט פוגם זיין בברית קודש; יעצט ווען זיי האבן תשובה געטון, זיי האבן זיך אינגאנצן געטוישט, און ווען זיי טרעפן די בחורים וואס זענען דעמאלט געווען קליינע קינדער מיט וועם זיי האבן געטון די עקלדיגע זאכן, שרייען זיי: "מניוול!" זיי שרייען: "וואס מאכסטו זיך ווי אן ערליכער? דו ביסט א שגץ!" זיי בעטן אן עצה, זיי זאגן: "וואס קענען מיר יעצט טון אז מיר ווילן זיין גוט? מיר טוען מער נישט די זאכן, מיר זענען געווען אומשולדיג, קיינער האט אונז נישט געזאגט אז דאס איז עבירות", זיי פרעגן וואס צו טון; זאג איך זיי: "נישטא וואס צו טון, דאס איז דיין תיקון; זיי וועלן דיר נאכשרייען, און דו בעט דעם אייבערשטן ער זאל דיר מוחל זיין בזכות די בזיונות, ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות יב:) 'כָּל הָעוֹשֶׂה דְבַר עֲבֵירָה וּמִתְבַּיֵּשׁ בּוֹ', ווער עס זינדיגט און ער ווערט פארשעמט פון די עבירה, 'מוֹחֲלִין לוֹ עַל כָּל עֲוֹנוֹתָיו', איז מען אים מוחל אויף די עבירה און אויף אלע עבירות".
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת בשלח, י"א שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
מזל טוב פאר'ן אפשערן פון דיין זון נחמן נתן נרו יאיר, דער אייבערשטער זאל העלפן ער זאל אויסוואקסן א צדיק, זאלסט זען נחת פון אים און פון אלע דיינע קינדער, צוזאמען מיט דיין ווייב.
איך הער זאגן אז דיין טאטע נרו יאיר האט נישט געוואלט אפשערן דיין זון, ער איז נאכאלץ ברוגז אויף זיין נאמען, עס שטעכט אים די נאמען נחמן נתן, דו האסט צער פון דעם.
איך וויל דיר זייער בעטן דו זאלסט ווייטער מכבד זיין דיינע עלטערן, נאך נישט קיין עסק פון דעם, מאך מיט חכמה, קיינער זאל נישט כאפן אויב ער שערט יא אדער נישט, רעד נישט פון דעם, מאך נישט קיין עסק פון דעם, ביים סוף וועט זיך אלעס איבערדרייען לטובה.
פאר'ן אייבערשטן קענסטו זיך יא צואוויינען, און דו זאלסט וויינען; זאג פאר'ן אייבערשטן: "רבונו של עולם, קוק ווי פארשעמט דער רבי איז, מיין טאטע וויל נישט אפשערן מיין זון ווייל ער טראגט דעם רבינ'ס נאמען; רבונו של עולם, געוואלד און געשריגן, פארוואס איז דער הייליגער רבי אזוי פארשעמט?!"
זיי שטארק!
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת ויחי, י"א טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר
עס האט מיר זייער וויי געטון די מעשה וואס האט פאסירט, דו האסט געכאפט פעטש פון וכו'; דער אייבערשטער זאל רחמנות האבן אויף דיר און אננעמען די בזיונות און דיר געבן א גוטע שידוך.
ביי מיר ביסטו זייער חשוב, איך האב דיר זייער ליב; זיי זיך נישט מבלבל פון קיינעם, בלייב שטארק מיט דיין עבודת הקודש; סיי מיט דיינע שיעורים כסדרן און סיי מיט העלפן די ישיבה.
מאך זיך א צייט צו רעדן מיט די בחורים וואס האבן נישט קיין חברים, דאס איז די גרעסטע מצוה. איך האב באמערקט אז דו האסט א גוטע ווייכע הארץ, דו ביסט גוט פארדעם. די הייליגע חכמים זאגן (מגילה ג:) מת מצוה קומט פאר אלע מצוות, עס איז די גרעסטע זאך אויף די וועלט.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת ויגש, ה' טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי' ברסלב, ליבערטי
איך בין יעצט אויפ'ן פליגער, אויפ'ן וועג קיין ארץ ישראל, איך וועל בעטן פאר אייך און פאר אייער משפחה ביי מוהרא"ש.
איך וועל דערציילן פאר מוהרא"ש אלעס וואס אייער מאן טוט פאר אונזער קהילה; עס איז נישט צו באגרייפן וואס איין מענטש טוט אלץ, פיר און צוואנציג שעה, אנגעהויבן מיט'ן בית התבשיל, תומכי שבת פאר משפחות נצרכים, מיט אלעס, ובפרט מיט'ן זויבערן דעם בית המדרש.
נעמט אייך נישט צום הארצן ווען פרויען רופן זיך אן נאכן פרויען צאמקום, ווען אייער מאן קומט ארויסשיקן די פרויען צו קענען אויפרוימען די שול - ווערטער פון חוזק אויף אים; נעמט עס נישט צום הארצן, זיי מיינען גארנישט, אייער מאן העלפט מיר, ער איז דער איינציגסטער וועם עס גייט אן אז די שול זאל זיין גרייט און זויבער אינדערפרי.
שטארקט זיך און שטארקט אייער מאן ער זאל בלייבן משמש זיין דעם רבי'ן, עס זאל אייך זיין א זכי' צו האבן א מאן א משמש ביים רבי'ן, און זייט דן יעדן איינעם לכף זכות; קיינער מיינט נישט גארנישט שלעכטס, עס איז אזא אויסדרוק פון מענטשן זיך אנצורופן, נישט טראכטנדיג אז אפשר ווערט איינער וויי געטון.
דאנקט און לויבט דעם אייבערשטן פאר אלע חסדים, פאר אייער שיינע משפחה, פאר אייערע ליכטיגע קינדער - וועט זיך עפענען די הימלען און עס וועט קומען נאך חסדים.
בעזרת ה' יתברך
א' פרשת מקץ, כ"ה כסליו, א' דחנוכה, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
די מעשה וואס דו גייסט יעצט אריבער, דיין ווייב האט דיר געכאפט ביי די שלעכטע זאכן, זי האט דיר געטראפן קוקן עבירות ה' ישמרינו – דאס דארף דיר אויפוועקן פון דיין טיפע שלאף.
יעצט איז די צייט דו זאלסט זען וואס דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן דש): "אָדֶער אַ נִסָּיוֹן אָדֶער אַ בִּזָּיוֹן"; אז מען טוט עבירות, מען קוקט מיסט – ווערט אויס נסיון, עס ווערט א בזיון, מען ווערט פארשעמט. יעצט איז א צייט דו זאלסט אוועקווארפן דיין טעלעפאן, אייפאד, אייפעד; די אלע מאשינדלעך אויף וואס דו קוקסט די זאכן, צעברעך עס אויף פיצלעך און מאך זיך א קבלה אז דו נעמסט מער נישט אריין אין די הענט די זאכן. אין דעם זכות וועט דער אייבערשטער רחמנות האבן אויף דיר, עס וועט צוריק ווערן ליבשאפט צווישן ענק.
דו דארפסט וויסן, ווען די ווייב זעט איר מאן איז נישט ערליך קען די גאנצע שטוב ווערן אויס. דער רבי האט דאס שוין געזאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן קח): "אַ מֶענְטְשׁ פוּן אֵיין תַּעֲנוּג'ל וֶועגְן פוּן אַ פֶערְטְל שָׁעָה, קָאן עֶר אָן וֶוערְן גָאר דֶעם עוֹלָם הַזֶּה מִיט דֶעם עוֹלָם הַבָּא", וועגן א תאוה'לע פון א פערטל שעה קען א מענטש פארלירן די וועלט און יענע וועלט; דעריבער, אז דאס האט יעצט פאסירט, דיין ווייב איז אזוי פארשעמט און דו ביסט פארשעמט – זאלסטו נישט טראכטן קיין צוויי, נאר גלייך צעברעכן אלע עבודה זרה'ס, מער נישט האבן ביי זיך קיין שום מאשין וואס מען קען קוקן דערויף עבירות.
איך זע מיט מיינע אויגן דאס וואס די הייליגע חכמים זאגן (סוטה ג.): "אֵין אָדָם עוֹבֵר עֲבֵירָה אֶלָּא אִם כֵּן נִכְנַס בּוֹ רוּחַ שְׁטוּת", א מענטש זינדיגט נישט נאר נאכדעם וואס ער ווערט משוגע; ווייל שכל'דיג האט דאס נישט קיין זין. דו האסט א טייערע ווייב, זי איז דיר אזוי געטריי, זי וויל נאר דיר, זי דארף נאר דיר, פארוואס אין דער וועלט זאל אפילו אינטערעסירן צו זוכן אין מיסט? וואס האט מען פון מיסט?! איין תירוץ איז דא, דער רוח שטות, דאס שטופט צו די זאכן.
דער רבי האט אן עצה ווי אזוי מען קען פטור ווערן פונעם רוח שטות, דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן א): "הַתּוֹרָה הַקְּדוֹשָׁה הִיא מַכְנִיעַ אֶת הַיֵּצֶר הָרָע", די תורה אונטערטעניגט דעם יצר הרע, "שֶׁרוֹצֶה לַעֲשׂוֹת אֶת הָאָדָם מְשֻׁגָּע מַמָּשׁ, חַס וְשָׁלוֹם", - וואס וויל משוגע מאכן דעם מענטש חס ושלום, "כִּי בַּעַל עֲבֵרָה הוּא מְשֻׁגָּע", א בעל עבירה איז א משוגע'נער; זאלסטו זיך צוריק נעמען לערנען די הייליגע תורה. מאך זיך א שיעור אין משניות, זע צו לערנען יעדן איינציגסטן טאג אכצן פרקים משניות, כסדרן דיקא, על פי סדר דרך הלימוד שקבלנו מרבינו (עיין שיחות הר"ן, סימן עו); אפילו דו פארשטייסט נישט וואס דו לערנסט – זאלסטו זאגן די ווערטער, דאס וועט דיר ארויס קלאפן די שגעון פון קוקן אויף עקלדיגע אויסגעלאסענע עבירות. אויך וועט דיר דאס צוריק ברענגען דיין חן; דו דארפסט דאך יעצט חן, דיין ווייב איז אזוי צעבראכן, זי ווייסט נישט וואס צו טון מיט זיך, זי האט דיר אזוי ארויפגעקוקט, און יעצט איז זי אזוי אויסער זיך.
איך וועל פרובירן רעדן צו דיין ווייב, אבער נאר אז דו ווארפסט אוועק די זאכן. דו ווייסט ווי שטארק מיך באדערט ווען איך זע ביי תלמידי הישיבה, בחורים, אינגעלייט – די זאכן; איך זאג נישט גארנישט צוליב מיינע פריוואטע טעמים, אבער עס טוט מיר אזוי וויי צו זען אז מען פאלגט נישט מוהרא"ש, מען האלט זיך קלוגער, מען גייט קעגן די רבנים וצדיקים וואס זאגן מען זאל נישט האבן קיין טעלעפאן וכדומה.
ווער ליידט ביים סוף? דער מענטש אליין! די שלום בית פלאצט, מען פארלירט די ווייב און די קינדער.
וואויל איז דעם מענטש וואס האט שכל אוועק צו ווארפן זיין שכל, ער ווייסט צו פאלגן צדיקים, ער איז פעלזן פעסט נישט צו האבן א טעלעפאן, קאמפיוטער, אייפאד וכדומה – וואס מען קען זען עקלדיגע זאכן, ער האלט זיין שטוב ריין – ווערט ער האבן די וועלט און יענע וועלט.
אז דו נעמסט זיך אונטער די צוויי זאכן, דו ווארפסט אוועק די זאכן און דו גייסט לערנען אכצן פרקים משניות – וועט זיך אלעס איבערדרייען לטובה; דיין שלום בית וועט נאר ווערן שטערקער און בעסער, דו וועסט צוריק באקומען דיין חן ביי איר און דו וועסט ווערן אן ערליכער איד.
ביינאכט זאלסטו אהיים גיין, בלייב נישט שמועסן מיט קיינעם; געדענק איינער ווארט דיר אין שטוב, דו האסט א ווייב, זי ווארט אין שטוב. שמועס מיט איר, פארברענג מיט איר, שפאציר מיט איר. נישט לאנג צוריק ביסטו געווען אליין, האסט געוויינט אז דו ווילסט חתונה האבן, האסט געטראכט 'איינמאל איך וועל חתונה האבן וועל איך נאר קוקן אויף מיין ווייב, איך וועל דעמאלט זיין ערליך'; זאלסטו זיך אויפפרישן, דאנק דעם אייבערשטן אז דו האסט א שטוב, האסט א ווייב מיט קינדער.
ביי מיר ביסטו גארנישט ווייניגער געווארן, איך האב דיר נאכאלץ זייער ליב; ביי מיר ביסטו זייער חשוב, איך וויל נאר דיין גוטס, איך וויל דיין טובה.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת .. תחי'
איך פריי זיך זייער צו הערן אז איר האט געלייגט אייער ביזנעס אין דער זייט, יעצט זענט איר פארנומען מיט אייער משפחה.
א אידישע פרוי דארף נישט ארבעטן, א אידישע פרוי דארף זיין א ווייב פאר'ן מאן און א מאמע פאר די קינדער; אויב מען וויל זיין געטריי פאר'ן מאן, אים העלפן ברענגען פרנסה - איז דאס זייער חשוב, אבער בתנאי עס זאל נישט שטערן די משפחה. קינדער וואס באקומען די הרגשה פון די עלטערן אז געלט איז דער עיקר - וועלן אריינווארפן די עלטערן אויף די עלטער אין א מושב זקנים, זיי וועלן אויך זיין פארנומען מיט די געלט.
דעריבער בין איך זייער פרייליך מיט דעם וואס איר שרייבט אז איר לייגט די משפחה דאס ערשטע ביי אייער לעבן.
דאנקט דעם אייבערשטן פאר די חסדים וואס ער טוט מיט אייך; אזא טייערע מאן האט איר, מיט ליכטיגע קינדער; הערט נישט אויף צו דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן.
די בזיונות וואס איר זענט אריבער וועט אייך נאר צוניץ קומען; מוהרא"ש זאגט, ווען מענטשן וואלטן געוויסט וואס מען קומט אפ מיט בזיונות, וואס פאר א דינים און גזירות מען נעמט אוועק - וואלט מען געזוכט נאך אביסל בזיונות.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת חקת, ה' תמוז, שנת תשפ"א לפרט קטן
מרת ... תחי', קרית ברסלב
איך בין נאך שולדיג א גרויסן דאנק פאר'ן אוועק געבן אזויפיל צייט און כח אהער צו שטעלן פאר אנשי שלומינו אזא שיינע יום טוב שבועות. איר האט באוויזן צוצושטעלן פאר די גאנצע קהילה אכילה, שתי' און לינה, אלע משפחות האבן זייער הנאה געהאט; די זכות זאל אייך ביישטיין, פאר אייך און פאר אייערע דורות.
נעמט אייך נישט צום הארצן פון די וואס העצן קעגן אייער מאן נרו יאיר, אזוי איז אלץ געווען און אזוי וועט אלץ זיין; ווער עס טוט, ווער עס העלפט בויען קהילות בישראל - איז דא אויף זיי טענות, אויף זיי רעדט מען. דעריבער בעט איך אייך זייער איר זאלט זיך נישט נעמען צום הארצן, גלייבט מיר, עס טוט מיר נאך אסאך מער וויי ווען איך הער ווי מען פארשעמט אייך, ווי מען שטעכט אייך.
דאס וואס איר טוט מיט אייער מאן, איר העלפט מיר אויפבויען די שטעטל, דאס וועט איר מיטנעמען; נאר דאס, עפעס אנדערש בלייבט נישט מיט'ן מענטש, נאר וואס מען איז זוכה צו טון פאר'ן אייבערשטן - דאס נעמט מען מיט.
די בזיונות נעמט אוועק אסאך צרות.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת צו, ט' ניסן, שנת תשפ"א לפרט קטן
לכבוד החתן ... נרו יאיר
מזל טוב פאר דיין שידוך! דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל ארויסקומען ערליכע אידישע דורות.
מזל טוב פאר די סיום מסכת תענית מאה פעמים ואחד! דאס איז א מורא'דיגע שמחה, צו זען ווי פלייסיג דו לערנסט, ווי דו האסט אויסגענוצט דיינע טעג אין ישיבה; יעצט זאלסטו נעמען נאך א מסכתא, דאס לערנען און חזר'ן מאה פעמים ואחד.
ווער נישט איבערגענומען פון די בזיונות וכו', מאך זיך נישט צו טון פון די אלע וואס מאכן ווערטלעך אויף דיין חשבון; דאס איז דיר א שטארקע טובה, עס נעמט אוועק אלע דינים, אלע שלעכטע אויגן. ווי נישט ווי ביסטו יונג און עס זענען דא עלטערע פון דיר וואס האבן קנאה, דאס וואלט געקענט שאטן השם ישמרינו, אבער אז עס איז דא די בזיונות ווערן אלע דינים בטל.
לערן די מעשה ווי אזוי דער רבי האט געקענט פארן קיין ארץ ישראל, נאר דורך בזיונות, והבן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת אחרי-קדושים, ה' אייר, שנת תש"פ לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.
איך האב נישט קיין ווערטער דיר צו דאנקען פאר'ן מיר העלפן בויען דעם שטעטל אויפ'ן רבינ'ס נאמען, "קרית ברסלב".
דו האסט מיר געהאלפן אלע יארן מיט מסירות נפש; אלע קעמפ'ס, כמעט אלע האסטו געבויט און אהער געשטעלט מיט מסירות נפש און יעצט האסטו די זכיה צו בויען דעם שטעטל.
נעם זיך נישט צום הארצן אז מען רעדט אויף דיר, מען זאגט אויף דיר אז דו מאכסט געלט, דו בויסט נישט גוט וכו', וכו'; אויף מיר רעדט מען אויך און אויף אלע טייערע אנשי שלומינו וואס טוען מיט מסירות נפש רעדט מען.
ווער עס וויל קויפן אליין און בויען אליין קען טון וואס זיין הארץ באגערט און איך וואונטש זיי הצלחה אין אלעס וואס זיי וועלן טון, אבער אין די מוסדות אין שטעטל וועל איך נאר ארייננעמען די וואס קויפן און בויען דורך די הנהלה פון שטעטל.
דיר בעט איך: שווייג און שלינג; ענטפער נישט, טענה זיך נישט און פארענטפער זיך נישט; מיט דעם וועסטו אלעס אפקומען, דאס וועט זיין א תשובה אויף אלעס וואס מען דארף פאררעכטן.
וואס יא? רעד שיין צו אלע אנשי שלומינו; קיינער מיינט נישט קיין שלעכטס, אלע זענען טייער און וואויל. מיט רעדן שיין וועסטו יעדעם בארואיגן, אזוי ווי דער חכם מכל אדם זאגט (משלי טו, א): "מַעֲנֶה רַּךְ", דער וואס רעדט ווייכע רייד, "יָשִׁיב חֵמָה", קערט צוריק און נעמט אוועק די צארן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת וירא, ט"ו חשון, שנת תש"פ לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר.
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
בנוגע דיין פראגע, ווען דו הערסט רעדן אנטקעגן מוהרא"ש זכרונו לברכה וואס דו זאלסט טון, אויב דו זאלסט ענטפערן?
איך בעט דיר זייער זאלסט חס ושלום נישט טענה'ען מיט קיינעם נישט, זוך נישט צו פארענטפערן און מסביר זיין, ווייל רבי נתן האט געזאגט: "די אלע וואס האבן זיך גע'טענה'עט און אריין אין וויכוחים האבן זיך נישט דערהאלטן".
דו דארפסט זיך נישט אננעמען פאר מוהרא"ש; מוהרא"ש האט ווער עס וועט זיך אננעמען פאר אים, אזוי ווי מוהרא"ש האט דערציילט: אמאל איז געווען א טענה'ריי צווישן מענטשן, מען האט גע'טענה'עט און געהעצט קעגן ברסלב, ביז אינמיטן דעם שמועס האט א מחוצף אנגעהויבן רעדן אנטקעגן דעם הייליגן רבי'ן, דארט ביי דעם שמועס איז געווען א ברסלב'ער חסיד און ער איז אוועק געגאנגען פונעם שמועס, ער האט נישט געוואלט הערן רעדן אנטקעגן צדיקים. ווען מען האט אים געפרעגט "היתכן ער נעמט זיך נישט אן פאר זיין רבי? אויב מיר וואלטן געהערט רעדן אנטקעגן אונזער רבי וואלטן מיר זיך אנגענומען פאר אונזער רבי!" האט דער ברסלב'ער חסיד געענטפערט: "דיין רבי איז נישט באקאנט אויבן אין הימל, ממילא מוז זיך איינער אננעמען פאר זיין כבוד, אבער מיין רבי, דער הייליגער רבי איז באקאנט אויבן אין הימל, ווען מען רעדט אויף אים וועט מען זיך אננעמען פאר אים פון הימל, דארף איך זיך נישט אננעמען".
ברודער שווייג און ענטפער נישט צוריק פאר קיינעם, לאז דעם אייבערשטן זיך אננעמען. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ברכות יט.): "חַד אִשְׁתָּעֵי מִילְּתָא בָּתְרֵיהּ דְּמַר שְׁמוּאֵל", איינער א מחוצף האט גערעדט אויף דעם הייליגן אמורא שמואל, ער האט חוזק געמאכט פון שמואל, "וּנְפַל קַנְיָא מִטְּלָלָא וּבְזַעָא לְאַרְנְקָא דְמוֹחֵיהּ", און עס איז אראפגעפאלן א באלקאן פון דאך וואס האט געשפאלן זיין מח און ער איז געשטארבן, "שָׁאנֵי צוּרְבָּא מֵרַבָּנָן דְּקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא תָּבַע בִּיקָרֵיהּ", זאגט די גמרא אז דער אייבערשטער אליינס נעמט זיך אן פאר דעם וואס איז מזלזל אינעם כבוד פון א צדיק.
מיר דארפן זיך שטארקן מיט די עצות פון מוהרא"ש, וואס האט אונז געלערנט די זיסקייט פונעם הייליגן רבינ'ס עצות, זיך פלייסן אין די הייליגע תורה, לערנען שיעורים כסדרן על פי דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן, און זיך מתבודד זיין מיט'ן אייבערשטן, שמועסן מיט אים און אים דערציילן אלעס וואס דער יצר הרע מאכט אונז משוגע און לאזט אונז נישט לעבן.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פ' יתרו, י"ז שבט, יומא דהילולא של מוהרא"ש זצוק"ל שנת תשע"ט לפ"ק
מרת ... נרו יאיר.
איך האב ערהאלטן אייער פראגע.
וויסן זאלט איר אז דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ו): "וְעִקַּר הַתְּשׁוּבָה כְּשֶׁיִּשְׁמַע בִּזְיוֹנוֹ, יִדּם וְיִשְׁתֹּק", ווען א מענטש האט א בזיון און שווייגט אפ, דאס איז א סימן אז דער מענטש האלט ביי תשובה; בעיקר דארף מען דאס געדענקען ווען מען האט בזיונות פון זיך אליינס, אפצושווייגן דערויף. דאס מיינט אז מען זאל נישט צוריקוקן און צוריק טראכטן וואס איז געווען, נאר ווייטער אנגיין און דינען דעם אייבערשטן; ווען מען קוקט צוריק ווערט מען ביטער ווי א שטיק זאלץ - אזוי ווי לוט'ס ווייב - מען דארף קוקן נאר אויף פאראויס.
דאס וואס איר פרעגט אויב אמונה איז דער ענטפער; יא, זיכער איז אמונה דער ענטפער, ווייל ווי מער מען נעמט אריין אין זיך דעם אייבערשטן אלץ מער איז מען נישט פארנומען מיטן 'זיך' - טראכטנדיג שטענדיג די שווערע מחשבות: 'איך בין יא?' 'איך בין נישט?' 'איך טויג יא?' 'איך טויג נישט?' 'פאסט מיר צו מאכן א דורכפאל?' וכו' וכו', דאס אלעס פאלט אוועק מיט א שטארקע אמונה, ווייל ווען מען שטייט פאר'ן אייבערשטן איז נישט שייך דער גאנצער ווארט: "איך".
שטארקט אייך מרת ... תחי', איך האב אייך שטענדיג אינזין לטובה; גייט ווייטער אן מיט אייער עבודת הקודש, סיי מיט אייער חינוך הבנים והבנות און סיי מיט'ן העלפן אידישע קינדער. היינט איז אזוי גרינג צו העלפן אידישע קינדער, מען קען זיצן אין א ווארעמע שטוב מיט א ווארעמע גלעזעל טיי און מחזק זיין אידן אין די טויזנטער מיטן ארויס שיקן חיזוק - בריוו, דרשות וכו' וכו'.
דעם פארגאנגענעם פרייטאג איז אריין געקומען א איד אין ישיבה, א ספרד'ישער איד פון ארץ ישראל און ער האט ממש געשריגן פאר שמחה, ער האט געפרעגט: "דא איז די פלאץ וואו מען געבט די שיעורים וואס האט געטוישט מיין לעבן?" ער האט געשריגן פון גרויס איבעראשונג. ער האט דערציילט אז ער וואוינט אין בני ברק און ער הערט יעדן אינדערפרי די שיעורים המתורגמים אויף לשון הקודש, "דאס האלט מיר ביים לעבן!" האט ער געזאגט מיט א פלאם פייער, אזוי אויך האט ער געזאגט אז ער אליינס ווייסט פון הונדערטער אידן וואס דאס איז זייער לעבן.
א שאד מען האט דאס נישט אפגעכאפט דאס צו קענען ווייזן פאר אייך און פאר די אלע וואס זענען עוסק אין די חיזוק יומי המתורגם; אמאל האט מען זיך געדארפט שלעפן אין די קעלט און אין די היצן צו קענען א טובה טון פאר א אידן, היינט קען מען זיצן אין שטוב ווינטער מיט א ווארעמע טיי און זומער מיט א קאלטע טרינק און מחי' זיין די גאנצע וועלט.
שטארקט אייך און שטארקט אלע וואס זענען עוסק און נעמען א טייל אין די "חיזוק יומי המתורגם" פראיעקט, אז זיי זאלן ווייטער ממשיך זיין ביתר שאת וביתר עוז און קיינמאל נישט ווערן קיין שמח בחלקו. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (אבות ד, א): "אֵיזֶהוּ עָשִׁיר? הַשָּׂמֵחַ בְּחֶלְקוֹ", ווער איז אן עושר? דער וואס איז צופרידן מיט וואס ער האט; זאגן צדיקים אז דאס איז נאר בגשמיות. ווען עס קומט צו קוקן אויף די דירה וואו מען וואוינט, די קאר וואס מען האט, אדער וויפיל געלט מען האט אין באנק, דארט דארף מען זיין א "שָּׂמֵחַ בְּחֶלְקוֹ", צופרידן מיט וואס דער אייבערשטער געבט, אבער ווען עס קומט צו רוחניות - צו העלפן אידישע קינדער טאר מען נישט זיין צופרידן מיט וויפיל מען טוט, נאר מען דארף שטענדיג טראכטן: 'וואס נאך קען איך טון צו העלפן נאך א איד?'
איך פריי מיר יעדעס מאל איר שרייבט מיר .
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת יתרו, י"ז שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד אונזער חשוב'ע מנהלת מרת ... תחי'
איך האב געהערט וואס האט פאסירט מיט אייך, אז איינער פון די עלטערן פון אונזער מוסד האבן אייך מבזה געווען אויף א מיאוס'ער אופן וכו'. האב איך געקלערט אז איך וועל אייך שרייבן אפאר חיזוק ווערטער.
חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ויקרא רבה י, ב) אויפן פסוק (ישעיהו ו, ח): "וָאֶשְׁמַע אֶת קוֹל ה' אֹמֵר, אֶת מִי אֶשְׁלַח וּמִי יֵלֶךְ לָנוּ", ישעיהו הנביא האט געזאגט: "איך האב שפאצירט ביי מיר אין בית המדרש, פלוצלינג הער איך ווי דער אייבערשטער זאגט: "וועם זאל איך שיקן צו די אידן מיט א נבואה? איך האב זיי געשיקט דעם נביא עמוס - האבן די אידן חוזק געמאכט פון אים, זיי האבן געזאגט: קען דען זיין אז דער אייבערשטער האט אויסגעקליבן עמוס צו זיין א נביא, ער האט דאך נישט קיין קלארע דיבור?! וואס צוליב דעם הייסט ער עמוס, ווייל ער איז געווען "עָמוֹס בִּלְשׁוֹנוֹ" - ער האט נישט גערעדט קלאר; האב איך זיי געשיקט א צווייטע נביא – מיכה, ער זאל זיי זאגן נביאות, האבן די אידן אים געשלאגן, אזוי ווי עס שטייט (מיכה ד, יד): "בַּשֵּׁבֶט יַכּוּ עַל הַלְּחִי אֵת שֹׁפֵט יִשְׂרָאֵל"; וועם קען איך שיקן צו די אידן?" האט ישעיהו הנביא געזאגט: "וָאֹמַר הִנְנִי שְׁלָחֵנִי", איך בין מסכים צו גיין, האט אים דער אייבערשטער געזאגט: "בָּנַי טַרְחָנִים הֵם, סַרְבָּנִים הֵם, מְקַבֵּל אַתָּה עָלֶי לִלְקוֹת וּלְהִתְבַּזּוֹת מֵהֶם?" מיינע קינדער זענען שווערע קינדער, זיי זענען ווידערשפעניגערס, דו קענסט באשטיין צו זיין זייער נביא אפילו זיי וועלן דיר שלאגן און פארשעמען? האט ישעיהו הנביא געענטפערט: "עַל מְנַת כֵּן", מיט דעם אלעם בין איך מסכים, האט אים דער אייבערשטער געזאגט: "וועסטו זיין מער ווי אלע נביאים".
זעט פון דעם אז ווען א מענטש נעמט זיך אונטער צו זיין א מנהיג פאר אידישע קינדער דארף ער זיין גרייט "עַל מְנַת לִלְקוֹת וּלְהִתְבַּזּוֹת מֵהֶם", אז מען גייט אים פארשעמען און בארעדן. אויף די וועלט וועט ער גארנישט האבן פון דעם וואס ער צערייסט זיך פאר א צווייטן, פארקערט, אויף דער וועלט וועט מען רעדן אויף אים און אים פארשעמען וכו', אבער אויבן אין הימל איז זיין שכר גאר גרויס אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא בתרא ח:): אויפן פסוק (דניאל יב, ג): "וּמַצְדִּיקֵי הָרַבִּים כַּכּוֹכָבִים לְעוֹלָם וָעֶד - אֵלוּ מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת". איינער וואס לערנט תורה מיט אידישע קינדער איז צוגעגליכן צו די שטערנס פון דער וועלט.
מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט דאס זייער שיין מסביר זיין; אז פונקט אזוי ווי מען קען נישט ציילן די שטערנס פון דער וועלט, אזוי קען מען נישט ציילן וויפיל זכותים א מלמד האט, ווייל ער פלאנצט איין אין די קינדער תורה ויראת שמים און אמונה פשוטה אינעם אייבערשטן.
וויסן זאלט איר א כלל אין לעבן, ווען איינער שרייט אויף א צווייטן, ווען איינער איז אייך מבזה - האט דאס גארנישט צו טון מיט אייך, נאר דאס איז יענעמס פראבלעם. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עירובין סה:): "בִּשְׁלֹשָׁה דְּבָרִים אָדָם נִיכָּר, בְּכּוֹסוֹ וּבְכִּיסוֹ וּבְכַּעֲסוֹ", מען דערקענט א מענטש וואס ער איז - לויט ווי אזוי ער רעדט; אויב עלטערן האבן א טענה צום מוסד, דארפן זיי רעדן צום מלמד אדער צום מנהל, אבער אז יענער שרייט מיאוס'ע ווערטער האט דאס גארנישט צו טון מיט אייך, דאס איז יענעמס אייגענע פראבלעם און איר דארפט דאס נישט נעמען צום הארצן. דערפאר זאלט איר זיך שטארקן און ווייטער ממשיך זיין ביתר שאת וביתר עוז צו מחנך זיין אונזערע קינדער.
מען דארף אנזאגן די טיטשערס אז אויב א מיידל פירט זיך נישט אויף אזוי ווי עס דארף צו זיין - בפרט ווען עס קומט צו דרך ארץ ומידות טובות, דארף די מיידל באקומען א קנס, אבער ווען מען קנס'עט דארף מען עס טון מיט ישוב הדעת, מען דארף זיך אריין לייגן אינעם קינד'ס שיך; מען געבט א לייכטע קנס און ווען די מיידל זעט אז מען רעכנט זיך מיט אירע געפילן וויל זי נאכדעם זיין גוט און וואויל.
איך זאג שטענדיג פאר די מלמדים: "עס איז נישט דא אזא זאך ווי ארויס שטעלן קינדער קלאצן אינדרויסן פון כיתה". אויב א מלמד שטעלט ארויס יעדן צווייטן טאג קינדער צו זיצן אינדרויסן פון כיתה, דארף מען ארויס שטעלן דעם מלמד וכו'. איך צאל נישט קיין געהאלט פאר מלמדים זיי זאלן זיצן אין כיתה און די קינדער זאלן זיי ארויס שיקן אינדרויסן, איך צאל זיי א געהאלט זיי זאלן האלטן יעדן איינציגן קינד אין כיתה און לערנען מיט יעדן איינעם. און אז ער קען זיך נישט אן עצה געבן וכו' זאל ער מוחל זיין זוכן א צווייטע ארבעט.
ווער איז א גוטער מלמד? איינער וואס נעמט די לעבעדיגע קינדער, די געזונטע קינדער וואס שפרינגען און טאנצן און ער געבט זיך מיט זיי אן עצה. א מלמד וואס לערנט נאר מיט די בטלנ'ישע קינדער, ער געבט זיך אן עצה מיט די קינדער וואס קענען זיך סיי וויי נישט עפענען דאס מויל וכו' - דער איז נישט קיין מלמד, ווייל אויף צו לערנען מיט די קינדער דארף מען אים נישט האבן. ווען א מלמד האט א גוטע שפראך מיט די לעבעדיגע קינדער, ער נעמט די קינדער וואס הייסן מחוצפים און ער מאכט זיי פאר זיינע בעסטע קינדער - דאס הייסט א מלמד.
איך בין געווען א מלמד במשך פינף יאר פאר דרייצן יעריגע קינדער - כיתה ט'; איך פלעג זען ווי קינדער זיצן אינדרויסן פון כיתה א גאנץ יאר, האב איך געטראכט 'וואס וועט שוין זיין ווען זיי וועלן אנקומען צו מיר? ווי אזוי וועלן איך זיך אן עצה געבן מיט זיי?' למעשה ווען זיי זענען אריין געקומען אין כיתה ט' האב איך זיי גענומען און זיך אפגעגעבן מיט זיי ביז זיי זענען געווארן די מצוינים אין כיתה. דאס קען מען באשטעטיגן ביי אלע מיינע תלמידים; די עלטערן האבן דאס ממש נישט געקענט גלייבן, וואס הייסט, זייער מחוצף, זייער קינד וואס דארף שוין טערעפי איז געווארן די בעסטע קינד אין כיתה...
ווען א קינד פארגעסט עפעס צו ברענגען פון שטוב, קען מען נישט זאגן פארן קינד "גיי אהיים"; א מלמד וואס שיקט אהיים קינדער אינמיטן טאג דארף ער אהיים געשיקט ווערן (חוץ פון דעם וואס דאס איז נישט קיין אחריות, ווייל דער קינד קען זיך דרייען אויפן גאס). יעדער מענטש קען פארגעסן צו ברענגען עפעס. איך בין שוין כמעט פערציג יאר און איך קען אויך פארגעסן וויכטיגע זאכן וואס דארפן ווערן געטון. א מענטש איז א מענטש און א קינד איז א קינד; דער מלמד האט א פליכט צו זוכן מיט זיין פארשטאנד א וועג ווי אזוי ער קען מאכן אז דער קינד זאל געדענקען צו ברענגען וואס ער דארף ברענגען.
גלייבט מיר אז איך קען אייך מחזק זיין, ווייל איך גיי אריבער אביסל וואס איר גייט אריבער - און נאך מער; וויפיל מאל טראכט איך צו מיר 'מה לי ולצרה הזאת?' באשעפער אין הימל, וואס דארף איך ארבעטן מיט מענטשן בפרט מיט בחורים, וואס ווער עס ווייסט און ווער עס טוט מיט בחורים ווייסט וואס דאס איז; דו קענסט ארבעטן מיט א מענטש און זיך אוועק געבן פאר יענעם - דיין לעבן, דיין צייט, דיין אייגענע ווייב און קינדער, אין ביים סוף כאפט מען א ביס פון אים.
חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש תנחומא פרשת נח, ט) אויפן פסוק (בראשית ז, כג) "וַיִשָּׁאֵר אַ נֹחַ"; שֶׁאִיחֵר מְזוֹנוֹת לָאֲרִי וְהִכִּישׁוֹ, נח האט זיך אביסל פארשפעטיגט צו געבן עסן פארן לייב, האט אים דער לייב געביסן. פונקט אזוי ווי נח וואס האט זיך מוסר נפש געווען א גאנץ יאר פאר אלע חיות און בהמות זיי צו געבן עסן אין די תבה, און איין טאג האט ער זיך אביסל פארשפעטיגט צו געבן עסן פארן לייב, האט ער געכאפט א ביס, אזוי איז מיט מענטשן; דו קענסט ארבעטן פאר זיי, זיך צערייסן פאר זיי פשוטו כמשמעו שלא על מנת לקבל פרס און נאכדעם שפייט מען דיר אין פנים.
דערפאר, אז מען האט אייך אזוי פארשעמט וכו', בעט איך אייך איר זאלט נישט טראכטן קיין איין רגע פון אפלאזן חס ושלום אייער הייליגע ארבעט, ווייל ווען עס איז באשערט פאר איינעם א בזיון קען מען זיך פון דעם נישט ארויס דרייען, אפילו איר וואלט נישט געהאט צו טון מיט מענטשן וואלט די בזיון אויך געקומען. געלויבט דעם אייבערשטן אז די בזיון איז נישט פון שטוב וכו', עס איז פון אינדרויסן. אודאי טוט וויי אז מען געבט זיך אוועק פאר מענטשן, מען ארבעט מיט יענעמס קינדער, וואס עס איז נישט דא נאך אזא שווערע ארבעט ווי ארבעטן מיט קינדער; עלטערן וועלן קיינמאל נישט וויסן וואס א מלמד אדער א טיטשער גייען אריבער איין טאג אין כיתה, די עלטערן קענען זיך קוים אן עצה געבן מיט זייער קינד, בשעת דער מלמד האט אין כיתה נישט איין קינד נאר א גאנצע קלאס וכו' און ווער רעדט נאך פון א מנהל/מנהלת וואס טראגט די אחריות פון אלע כיתות. אודאי טוט דאס וויי וכו', אבער אז מען טראכט פונעם אייבערשטן, מען טראכט: 'איך ארבעט נישט פאר קיינעם, איך בין בלויז א שליח פונעם אייבערשטן צו העלפן אידישע קינדער', דעמאלט נעמט מען דאס נישט אזוי צום הארצן.
איר פארט דאך יעצט קיין אומאן צום הייליגן רבינ'ס ציון און קיין ארץ ישראל צו אלע מקומות הקדושים און קיין יבניאל, זאלט איר מתפלל זיין אז מיר זאלן האבן גוטע מלמדים און גוטע טיטשערס פאר אונזער קינדער. איך בעט יעדן איינציגן טאג דעם אייבערשטן אז מיר זאלן האבן גוטע מלמדים און גוטע טיטשערס, איך בעט יעדן טאג דעם אייבערשטן אז ער זאל מיר העלפן מיר זאלן האבן תלמידים הגונים, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות למוד, סימן ע): "צָרִיךְ לְהִתְפַּלֵּל, שֶׁיִּזְכֶּה לְתַלְמִידִים הֲגוּנִים", מיר זאלן זוכה זיין אויפצושטעלן א דור פון סאלדאטן פארן אייבערשטן.
מוהרא"ש האט מיר געשריבן אין א בריוו אז איך זאל זיך מתוודה זיין יעדן טאג פארן אייבערשטן, ווייל דער רבי זאגט (ספר המידות, אות דרך, חלק ב', סימן א): "עַל יְדֵי וִידוּי דְבָרִים גּוֹרְמִים שֶׁהַקָּדוֹשׁ בָּרוּ הוּא מַזְמִין מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת שֶׁלּוֹמְדִים בָּאֱמוּנָה", אז מען איז זיך מתוודה, געבט דער אייבערשטער גוטע און ערליכע מלמדים; דאס טו איך יעדן טאג - נישט איין מאל און נישט צוויי מאל וכו'. און ברוך השם אז מיר קענען מחנך זיין אונזערע קינדער אזוי ווי דער רבי האט געוואלט.
איך האב גערעדט צו די עלטערן פאריגע חודש ביי די חינוך אווענט, אז אויב מען האט עפעס וואס צו זאגן לגבי די מוסד וכו' זאל מען רעדן מיט די טיטשער אדער מנהלת, די שענסטע זאך איז אז מען רעדט זיך דורך, אבער שרייען, פארשעמען און רעדן מיאוס'ע ווערטער - דאס איז נישט קיין וועג, דאס איז יענעמס אייגענע פראבלעם. יענער דארף תשובה טון אויף דעם און אייך איבער בעטן.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה מיט אלע תלמידות. איר זאלט האבן א גרינגע רייזע און פועל'ן אלעס גוטס.
