בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#45 - ווען עס צעברעכט זיך א גלאז שרייט מען מיט פרייד, מזל טוב
שמחה, סגולות, קברי צדיקים, שלום, אידישע שטוב, עצבות, מנהגים, ראש ישיבה, שמחות, חודש ניסן

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת תזריע מצורע, כ"ה ניסן, שנת תשפ"ג לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


דאנק דעם אייבערשטן אויף אלע חסדים וואס ער טוט מיט דיר, קרעכץ נישט, רעד זיך נישט אפ, אפילו עס שטערט דיר וכו'. מענטשן גייען אריבער שווערע ביטערע צרות און יסורים; נאר הערן וואס מענטשן גייען אריבער - פון דעם קען שוין פלאצן דער מח, דאנק און לויב דעם אייבערשטן וועסטו זען נאך און נאך ניסים.


היינט איז דער יארצייט פון הרב הקדוש מצאנז זכותו יגן עלינו, איך האף מיטן אייבערשטנ'ס הילף היינט ארויס צו פארן קיין פוילן און זיין אין צאנז, מתפלל זיין ביים ציון פון הייליגן צאנזער רב. הגם דער מנהג איז נישט צו גיין חודש ניסן צו קברים; דאס איז נישט ביי קברי צדיקים, צו קברי צדיקים גייט מען שטענדיג.


אז עפעס צעברעכט זיך אין שטוב - זאלסטו נישט מאכן קיין עסק פון דעם. ביי אונז איז דער מנהג, ווען עס צעברעכט זיך א גלאז שרייט מען מיט פרייד: "מזל טוב!" דאס אליינס אז מען רעגט זיך נישט ווען עפעס צעברעכט זיך, מען קריגט זיך נישט, מען בלייבט פרייליך - דאס ברענגט שמחות, קינדער און שידוכים.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#44 - טשעפע נישט דיין ווייב און מאך נישט חוזק פון אירע מנהגים
שלום בית, דרך ארץ, סיום, מוהרא"ש, סיפורי צדיקים, מנהגים, פסח

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שמיני א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


טשעפע נישט דיין ווייב און מאך נישט חוזק פון אירע מנהגים, פיר זיך מיט דרך ארץ, דאס איז די גרעסטע הפצה. ווייל דו טראגסט דעם רבינ'ס נאמען, אלע קוקן אויף דיר און זאגן 'קוק ווי אזוי א ברסלב'ער חסיד פירט זיך, קוק ווי שיין זייער לעבן איז', און חס ושלום אז מען איז אן עזות פנים, מען פירט זיך מיט חוצפה צו אנדערע און עלטערע - ווערט דער הייליגער רבי פארשעמט.


מוהרא"ש פלעגט יעדן ערב פסח מאכן א סיום אויף מסכת תמיד. עס איז א קליינע שיינע גרינגע מסכתא, עס נעמט נישט לאנג דאס דורך צו לערנען. איך פיר זיך אויך אזוי, ערב פסח אינדערפרי לערן איך די מסכתא און איך בין דאס מסיים.


איך האב זוכה געווען צו זיין איין מאל ערב פסח ביי מוהרא"ש, שנת תשס"ט, דעמאלט זענען מיר געפארן מיט מוהרא"ש צום אטלאנטיק אושען מאכן די ברכה אינדערפרי ביים נץ החמה און נאכדעם זענען מיר געפארן דאווענען שחרית ביי מוהרא"ש אין בית המדרש, האב איך געזען נאכן דאווענען ווי מוהרא"ש לערנט מסכת תמיד און איז דאס מסיים.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.


 

#43 - צו זיין אפגעהיטן פון א משהו חמץ, דארף מען בעטן דעם אייבערשטן
תפילה והתבודדות, אמונה, סיפורי צדיקים, מנהגים, ראש ישיבה, פסח, מצה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת שמיני א', י"א ניסן, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


געדענק, אז מען וויל זיין אפגעהיטן פון א משהו חמץ - דארף מען אסאך בעטן דעם אייבערשטן אויף דעם, אז מען זאל נישט עסן קיין חמץ, און אויב מען רעדט זיך איין אז מען קען אליינס אכטונג געבן - קען מען חס ושלום נכשל ווערן. אזוי ווי מוהרא"ש דערציילט די מעשה פון רבי דוד ממיקולייב זכרונו לברכה, א תלמיד פונעם הייליגן בעל שם טוב זכותו יגן עלינו. ער האט זיך אונטערגענומען צו מאכן וויין פאר זיין רבי דער הייליגער בעל שם טוב, ער האט עס געמאכט מיט אלע חומרות, מיט אלע בחינות וכו' וכו'. אויפן וועג אהיים האט מען אים אפגעשטעלט ביי די גרעניץ, און דער וועכטער האט געעפנט די וויין און עס מטמא געווען, ער האט עס געמאכט יין נסך. רבי דוד איז געווארן אויסער זיך, ער איז געווארן זייער צעבראכן פארוואס דאס האט פאסירט, ער האט געפרעגט זיין רבי דער הייליגער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו פארוואס דאס האט פאסירט, האט אים דער הייליגער בעל שם טוב געפרעגט: "האסטו געבעטן דעם אייבערשטן אז אלעס זאל זיך אויסארבעטן לטובה?" האט ער געענטפערט פארן הייליגן בעל שם טוב אז ער האט טאקע אינגאנצן פארגעסן צו בעטן דעם אייבערשטן.


עס זענען דא וואס פירן זיך איבער צו קוקן אלע מצות ערב פסח, בודק זיין אויב עס איז דא כפילות; איך פארלאז זיך אויף די הכשר פונעם מצה בעקעריי. איך קוק נישט דורך די מצות ערב פסח, און אויב מיר טרעפן אין די מצה א כפילה - ברעכט מען עס אראפ און מען עסט דאס נישט.


איך בין שוין אין שטעטל, איך וועל מיטן אייבערשטנ'ס הילף דא זיין אויף פסח. מיר האבן געהאט א שיינע שבת מיט אנשי שלומינו, ממש טעם גן עדן.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.


 

#42 - ווען דו קענסט, זאלסטו רעדן פון רבי'ן
חברים, מוסדות, חסידות ברסלב, שטעטל, רעדן, מוהרא"ש, סיפורי צדיקים, מנהגים, חדר, פסח

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויקרא, כ"ט אדר, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך בין נעכטן געווען אין חדר און אין בית פיגא אין שטעטל, איין זאך קען איך דיר זאגן: "מיר האבן זיך נישט וואס צו שעמען פון קיינעם נישט".


די ווערטער פלעגט מיר מוהרא"ש שטענדיג זאגן. ווען מוהרא"ש איז געקומען באזוכן די ישיבה פלעגט מוהרא"ש שמייכלען צו מיר און זאגן די ווערטער: "מיר האבן זיך נישט וואס צו שעמען פון קיינעם נישט"; די קינדער, די אינגלעך און מיידלעך - אזוי פרייליך, אזוי רואיג, אנגעפילט מיט אמונה, אנגעפילט מיט שמחה; איך בין ארויס פון דארט אזוי פרייליך.


איך בין געפארן כשר'ן מיין קאך, ווייל מיטן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך זיין פסח אין שטעטל. איך האב גע'כשר'ט די קאך און אלעס איבערגעדעקט, מיר פירן זיך אפילו מען כשר'ט דעקט מען איבער אלע קאונטערס, סינקס און טיש, אלע פלעצער וואו מען עסט חמץ.


ווען דו קענסט - זאלסטו רעדן פון רבי'ן; אז דו קומסט אין שול, דו טרעפסט אנשי שלומינו, אדער אין שטוב מיט דיין ווייב, מיט דיינע קינדער - רעד פון הייליגן רבי'ן.


מוהרא"ש דערציילט, עס איז געווען א ברסלב'ער חסיד א גרויסער צדיק, רבי אברהם שטערנהארץ זכרונו לברכה, אן אייניקל פון רבי נתן זכותו יגן עלינו, אויך אן אייניקל פון טשערינער רב זכר צדיק לברכה, ער האט געקענט דעם גאנצן ספר לקוטי מוהר"ן אויף אויסנווייניג. ער פלעגט אלץ רעדן נאר פון רבי'ן, אפילו אויף דער עלטער ווען ער איז געווען העכער די ניינציג יאר און ער איז געווען זייער שוואך - האט ער גערעדט נאר פון רבי'ן. מען האט אים געפרעגט: "רבי אברהם, וואס מוטשעט איר זיך אזוי צו רעדן פון רבי'ן, איר האט קוים כח?" האט ער געזאגט: "איך מוז רעדן פון רבי'ן, ווייל נאך אביסל קומט דער מלאך המות צו מיר, וויל איך ער זאל מיר צונעמען מיין נשמה אינמיטן רעדן פון הייליגן רבי'ן".


אז מען דריידט זיך אין ברסלב מיינט נישט אז מען האט שייכות מיטן רבי'ן, זוך חברים וואס רעדן פון רבי'ן.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.


 

#41 - ווען מען ליינט די מגילה עפענען זיך אויף די הימלען
מנהגים, פורים, אידיש, הכנה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תשא, י"ג אדר, תענית אסתר, שנת תשפ"ג לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


היינט נאכט גייען מיר זוכה זיין צו ליינען די מגילה. צדיקים האבן אונז מגלה געווען דאס גרויסקייט פון קריאת מגילה, אז עס לוינט זיך צו זיין דא זיבעציג יאר און ליידן וואס מען ליידט - אבי צו הערן די מגילה.


ווען מען ליינט די מגילה עפענען זיך אויף די הימלען, די טירן פון גן עדן, מען קען זוכה זיין צו ווערן זייער הייליג און נאנט צום אייבערשטן. אלעס ווענדט זיך לויט די הכנה, וויפיל מען גרייט זיך און וויפיל מען בענקט צו די מצוה; דאס בענקען און בעטן: "רבונו של עולם, איך וויל זוכה זיין צו באקומען פון די קדושה פון מרדכי הצדיק און אסתר המלכה"; דורכדעם איז מען זוכה צו גרויסע זאכן.


מען קומט אין שול צו מנחה מעריב מיט שבת'דיגע קליידער און מען פירט זיך צו געבן א מחצית השקל. דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדקה חלק ב', סימן יט): "עַל יְדֵי נְתִינַת שְׁקָלִים נִצּוֹל מִיֵּצֶר הָרָע", דורך געבן שקלים ווערט מען געראטעוועט פונעם יצר הרע. מען געבט פאר די גאנצע משפחה; פאר זיך, פאר די ווייב און פאר אלע קינדער - דריי האלבע דאלער, און מען בעט דעם אייבערשטן מען זאל זוכה זיין ניצול צו ווערן פונעם יצר הרע וואס וויל נאר מאכן פירודים צווישן אידישע קינדער.


א פרייליכן פורים.

#40 - מנהגים פון יוצרות אין שבת שקלים
מנהגים, שבת שקלים

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת משפטים, ל"ח שובבי"ם, כ"ד שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד גבאי בית המדרש היכל הקודש, ה' עליהם יחיו


די וואך, שבת שקלים, איז דער מנהג ביי אונז אז מיר זאגן די יוצרות סיי ביי הויכע שמונה עשרה פון שחרית, און סיי ביי די הויכע שמונה עשרה פון מוסף.


ביי שחרית זאגן מיר נישט די לאנגע פיוט פאר קדושה. אזוי איז ביי די אלע ד' פרשיות, מיר זאגן נישט די לאנגע פיוט פון פאר נקדישך.


איך האף אייך צו שיקן א בריוו וואס פארצוליינען ביי שלש סעודות.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#39 - נישט אוועקגיין פון די מנהגים פון די עלטערן
תפילה והתבודדות, צניעות, חיזוק פאר פרויען, שטעטל, דרייוון, מסורה, מנהגים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת בא, י"ז שובבי"ם, ב' שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


מרת ... תחי' ברסלב, ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו, מיט די פראגע אויב איר זאלט זיך מאכן לייסענס צו פירן א קאר; איר פרעגט וואס איז ריכטיג.


עס איז מיר נישט גרינג צו ענטפערן די פראגע, ווייל פון איין זייט זעען מיר בריוו אין אשר בנחל ווי מוהרא"ש זאגט פאר די פרויען אין יבנאל זאלן דיקא יא אליינס פירן א קאר אלס צניעות, עס זאל נישט צוקומען צו קיין מכשולות פון פארן מיט פרעמדע מענער, איסור יחוד רחמנא לצלן.


פון די אנדערע זייט זאגט איר דאך אז ביי אייערע עלטערן און ביי אייער מאן'ס עלטערן איז דאס נישט אנגענומען, מען קוקט אויף דעם ווי א ירידה אין צניעות.


ווידעראום מוהרא"ש האט זייער מקפיד געווען מען זאל נישט אוועקגיין פון די מנהגים פון די עלטערן; סיי ווי אזוי די עלטערן גייען אנגעטון און סיי מיט אלע מנהגים.


אויב איז דאס נוגע נאר צוליב וואס איר וואוינט אין שטעטל, איר שפירט זיך איינגעשפארט; וואלט איר געוואוינט אין שטאט - וואלט איר בכלל נישט געטראכט פון פירן א קאר, אי משום הא - איז ענדערש צוריק צו גיין אין שטאט וואוינען.


מאכט התבודדות, בעטס דעם אייבערשטן איר זאלט וויסן ווי אזוי זיך צו פירן. התבודדות קלארט אויס דעם מענטש, מען ווערט קלאר ווי אזוי צו לעבן און וואס צו טון אין לעבן.

#38 - די וועלט איז דער גיהנום אליינס
צרות, התחזקות, הפצה, עבודת השם, לימוד התורה, מנהגים, תעניתים, דאווענען, מוהרנ"ת ז"ל, עשרה בטבת

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ויחי, ט' טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


יעדער איינער מוטשעט זיך. דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן קיט) עס איז נישטא קיין מענטש וואס זאל נישט האבן קיין יסורים, אויך די גרויסע עשירים זענען פול מיט יסורים, אזוי ווי עס שטייט (איוב ה, ז): "אָדָם לְעָמָל יוּלָד", א מענטש איז באשאפן געווארן זיך צו מוטשען, "קְצַר יָמִים", דאס לעבן פון א מענטש איז ווייניג, "וּשְׂבַע רֹגֶז", און פול מיט ווייטאג, אזוי אויך זאגט שלמה המלך (קהלת ב, כג): "גַּם כָל יָמָיו", דאס גאנצע לעבן, "כַּעַס וּמַכְאוֹבוֹת", איז פול מיט כעס און ווייטאג; עס איז נישטא קיין שום עצה וואו צו אנטלויפן, נאר צום אייבערשטן און צו די תורה.


וואויל איז דעם מענטש וואס לערנט יעדן טאג און גייט אין שול דאווענען דריי מאל א טאג, דאס וועט בלייבן; "נאר דאס איז יא און מען קען עס באקומען". היינט נאכט איז די יארצייט פון הייליגן רבי נתן זכרונו לברכה, ער פלעגט זאגן: "די וועלט איז נישט און מען קען זי נישט באקומען, תורה ותפילה איז יא און מען קען איר קריגן". די וועלט איז נישט, דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן קיט): "אֶפְשָׁר יֵשׁ גַּם עוֹלָם הַזֶּה גַּם כֵּן בְּאֵיזֶה עוֹלָם", אפשר איז דא אויבן אין הימל א וועלט וואס הייסט 'עולם הזה', "כִּי בְּכָאן נִרְאֶה שֶׁהוּא הַגֵּיהִנּוֹם", דא איז דער גיהנום אליינס, "כִּי כֻלָּם מְלֵאִים יִסּוּרִים גְּדוֹלִים תָּמִיד", ווייל יעדער איז פול מיט יסורים.


היינט נאכט וועלן מיר זיך צאמקומען דאנקען דעם אייבערשטן אויף רבי נתן, מוהרא"ש זכותו יגן עלינו פלעגט רעדן פון רבי נתן אזוי גרויס און אזוי הויך. מוהרא"ש האט געזאגט: "דער חידוש איז רבי נתן"; דער רבי, דאס איז א זאך וואס מיר ווייסן נישט און פארשטייען נישט, למעלה מהשגתינו, רבי נתן איז דער חידוש, און נאר דורך אים ווייסן מיר פון רבי'ן און מיר האבן אונזער גוטע לעבן.


דער עיקר דארפן מיר צוהערן די לעצטע ווערטער וואס רבי נתן האט אונז געזאגט איידער זיין הסתלקות: "עזרא הסופר גייט אוועק פון די וועלט, (עזרא הסופר איז נסתלק געווארן עשרה בטבת, רבי נתן האט מרמז געווען אויף זיך אז ער האט געהאט נשמת עזרא הסופר) און טריף פסול איז זיך מתגבר, אזויפיל ווי עס איז היינט דא אלפים ורבבות טריף פסול; נאר איך האף, אז איין בלעטל פון רבינ'ס ספרים וועט זיין א תיקון אויף אלסדינג", און רבי נתן האט אויסגעפירט: "איך זאג אייך אן, אז אייער עובדא זאל זיין איר זאלט דרוקן די ספרים, סע זאל זיין 'יפוצו מעינותיך חוצה', איר זאלט זיין שטארק מיט 'געלט' מיט 'רצון' און מיט 'טירחא'".


מארגן פאסטן מיר, פרויען פאסטן נישט עשרה בטבת.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#37 - אפשערן א קינד אום ראש חודש
שטעטל, מנהגים, הלכה, אפשערן, ראש חודש

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת לך לך, ז' מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


מזל טוב צו די גרויסע שמחה אז דו גייסט יעצט מאכן פאות פאר דיין זון נרו יאיר, דער אייבערשטער זאל העלפן ער זאל אויסוואקסן א גרויסער צדיק.


בנוגע שערן ראש חודש; עס איז א צוואת רבי יהודה החסיד זיך נישט צו שערן ראש חודש (צוואת רבינו יהודה החסיד, סימן מח). הגם עס זענען דא וואס זאגן אז מאכן פיאות פאר א דריי יעריג קינד - קען מען יא, אפילו ראש חודש, דאך זאלסטו אפשערן - אדער ערב ראש חודש, אדער א טאג נאך ראש חודש.


אגב, א כלה וואס האט חתונה ראש חודש ביינאכט שערט זיך אפ גלייך אינדערפרי, אום ראש חודש. אזוי אויך, ווען מען דארף זיך מטהר זיין וכו' - שערט מען זיך אפילו ראש חודש.


זיי שטארק מיט דיין אמט, זיין א גבאי אין שטעטל; זע אז אלעס אין שטעטל זאל זיך פירן אזוי ווי עס דארף צו זיין.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#36 - אז דו וועסט נישט היטן די אויגן, וועסטו אלעס פארלירן
תפילה והתבודדות, שמחה, קדושה, אמונה, משפחה, בזיונות, מאוויס, עבירות, חסד, תכלית, ישיבה, מנהגים, ראש ישיבה, שמירת עינים, דאווענען, קשיות, פרויען צאמקום, ניחום אבלים, הצלה, סיפוק, יום כיפור קטן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


נעכטן האב איך זיך זייער נישט גוט געשפירט, עס האט געהייסן איך וועל אויפנעמען אינגעלייט, אזוי ווי געווענליך יעדע זונטאג נעם איך אויף די חתונה געהאטע תלמידי הישיבה, אבער איך האב נישט געקענט, איך האב שווער געאטעמט, איך בין פארקילט.


דיר בעט איך זייער, היט דיינע אויגן; קוק נישט קיין שמוציגע בילדער, עקעלדיגע ווידיאוס. אויב מען איז מפקיר די אויגן - פאלט מען אראפ אין די שרעקליכע עבירה פון פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן. די עבירה הרג'עט דעם מענטש, מען פארלירט אלעס; מען פארלירט די פרנסה, מען פארלירט די ווייב מיט די קינדער, מען פארלירט די טעם פון דאווענען און לערנען, ועל כולם פארלירט מען די הייליגע אמונה; מען ווערט אנגעפילט מיט קשיות אויפ'ן הייליגן באשעפער, אלץ דורך די עבירה פון פגם הברית.


דו ווייסט דאס אז יעדער גנב לאזט נאך פיס טריט אונטער זיך, נישטא אזא זאך איינער זאל זיך קענען ארויסדרייען, ביים סוף קומט מען אן אין תפיסה. אזוי אויך, ווער עס באהאלט זיך מיט אן עבירה מיינט אז ער קען זיך באהאלטן, אבער ביים סוף קומט ארויס די סוד, דעמאלט איז גאר ביטער, מען ווערט פארשעמט פאר אלעמען; די ווייב אנטלויפט, און אפילו מען וועט איר זאגן נישט אנטלויפן האט דאס שוין יענע טעם, יענץ פנים; זי קען נישט לעבן מער אינאיינעם וכו' וכו', די קינדער שעמען זיך פון אזא טאטע, און אזוי ווייטער, דעריבער זאלסטו שוין באצייטנס אפלאזן אלע דיינע קשרים וכו'.


זוך דיר נישט קיין צרות. אפילו ווען דו ווילסט טון א חסד וכו' - זאלסטו טון חסד מיט מענער, און דיין ווייב זאלסטו לאזן טון חסד מיט פרויען, דו געב אכטונג פאר דיין לעבן. דערפאר האב איך גרויס חשק אין שטעטל אז פרויען זאלן זיך אויסלערנען צו קענען ראטעווען לעבנס, ווייל די שטעטל איז קליין, אלע קענען זיך, איז וואס פעלט אויס אינגעלייט זאלן זיך באשעפטיגן מיט זיי; ענדערש זאלן פרויען טון חסד מיט פרויען און מענער מיט מענער.


איך בין נעכטן געווען מנחם אבל זיין מיין מחותן, דער שווער פון אונזער מנהל ר' מרדכי אינדיג נרו יאיר, הרב ..., ער זיצט שבעה נאך א ברודער זיינע, טאטע פונעם מלמד ...; וואס זאל איך דיר זאגן, מען זעט ממש וואס מוהרא"ש פלעגט זאגן, מען גייט מנחם אבל זיין, דארט הערט מען נאר רעדן פון תורה, תפילה און תמימות; קיינער רעדט נישט פון קיין געלט, מען רעדט נישט פון הייזער, מען רעדט נאר דבורי תכלית.


ביינאכט האב איך זיך שוין בעסער געשפירט, בין איך צוריק אין ישיבה פארלערנען דעם בלאט גמרא. אם ירצה ה' מיטוואך זענען מיר מסיים מסכת כתובות און מען הויבט אן מסכת נדרים.


זאג דיינע בחורים זאלן קומען אין ישיבה מיט א מסכת נדרים, און אויב דיין בחור האלט מיט די הלכה שיעור - זאל ער ברענגען א הלכות שבת, מען גייט לערנען סימן שי"ח - הלכות בישול. און דיינע יונגערע בחורים זאלן אויך ברענגען מסכת סוכה.


היינט זאגט מען נישט יום כיפור קטן, וסימנך מלבד ח'ט'א'ת הכיפורים, יעדע ערב ראש חודש זאגט מען יום כיפור קטן, אויסער די פיר חדשים וואס איז ראשי תיבות חטא"ת: ח'שון ט'בת א'ייר און ת'שרי - זאגט מען נישט יום כיפור קטן.


היינט נאכט וועט זיין די פרויען צאמקום, מען האט צעטיילט די צאמקום, מען קען מיטהאלטן די שיעורים סיי אין בית המדרש עצתו אמונה און סיי אין בית המדרש אשר בנחל; זע צו בלייבן אין שטוב אז דיין ווייב זאל קענען גיין שעפן פרישע כוחות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#35 - מנהגים פאר שבת חול המועד סוכות
מנהגים, סוכות

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש , י"ט תשרי, ג' דחול המועד סוכות, שנת תשפ"ג לפ"ק


לכבוד דער חשוב'ער גבאי היכל הקודש נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


שבת חול המועד זינגען מיר דעם גאנצן "לכה דודי"; אזוי האט מוהרא"ש איינגעפירט.


מיר זאגן נישט די שטיקלעך זוהר פון "כגונא".


ביי "לא תבושי", ביי די שטיקל "בואי בשלום" - טאנצן מיר ארום דעם בית המדרש; אנדערש ווי סתם א שבת וואס מיר דרייען זיך אויס מקבל שבת זיין.


בנוגע זאגן די הושענות שבת חול המועד; מיר פירן זיך אז דער בעל תפילה זאגט פאר נאר די ערשטע פיר שטיקלעך: למענך אלוקינו, למענך בוראנו, למענך גואלנו און למענך דורשינו, נאכדעם זאגט יעדער איינער פאר זיך.


שבת גייען מיר נישט ארום די בימה.


בנוגע ליינען קהלת בציבור; ביי אונז פירט מען זיך צו זאגן "קהלת" שבת חול המועד, מיר זאגן דאס נאך שחרית, יעדער איינער זאגט דאס פאר זיך.


א גוט שבת און א גוט יום טוב.

#34 - מעג מען חתונה מאכן סוף חודש?
חתונה, מנהגים

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שופטים, ב' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין פראגע.


בנוגע וואס דו פרעגסט אויב דו זאלסט זיך עקשנ'ען אז די חתונה זאל נישט זיין סוף חודש.


אין שאלות ותשובות ברסלב איז דא די פראגע, מען פרעגט מוהרא"ש (חלק לא, מכתב ג' תתעז): "הַאִם יֵשׁ יָמִים שֶׁאָסוּר לַעֲרֹךְ בָּהֶם חֲתֻנָּה? איז דא טעג וואס מען מאכט נישט חתונה? ענטפערט מוהרא"ש: בדרך כלל מאכט מען נישט חתונה פון כ"ד לחודש ווייל אין די טעג איז נישטא קיין ברכה, אֲבָל כְּפִי גֹּדֶל הַנִּסְיוֹנוֹת הַקָּשִׁים וְהַמָּרִים שֶׁעוֹבְרִים הַיּוֹם עַל כָּל אֶחָד וְאֶחָד, אבער וויבאלד עס גייט אריבער שווערע ביטערע נסיונות אויף יעדן איינעם, אֲזַי יְכוֹלִים לְהִתְחַתֵּן בְּכָל יוֹם שֶׁרַק רוֹצִים, קען מען מאכן די חתונה סיי וועלכע טאג, כִּי בְּכָל יוֹם וָיוֹם מֵאִיר בּוֹ הָאוֹר הַגָּנוּז שֶׁל הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא, ווייל יעדן טאג שיינט די ליכטיגקייט און די זיסקייט פונעם אייבערשטן, וְלָכֵן לֹא צְרִיכִים לִדְאֹג כְּלָל, מען דארף זיך גארנישט זארגן, כִּי עָדִיף לְהִתְחַתֵּן מִלְּהִכָּשֵׁל בַּעֲבֵרוֹת חֲמוּרוֹת, ענדערש זאל מען חתונה האבן ווי איידער אראפפאלן אין די ביטערע עבירה פון פגם הברית רחמנא לצלן; וְלָכֵן צְרִיכִים לָדַעַת שֶׁכָּל יוֹם וָיוֹם זֶה יוֹם מֻצְלָח, יעדן טאג איז א גוטע טאג, וְלֹא לְהִתְבַּלְבֵּל מִשּׁוּם דָּבָר, מען דארף זיך נישט מבלבל זיין פון קיין שום זאך.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#33 - פאר א גוטע שידוך איז ווערד צוצודעקן דעם שייטל
צניעות, שידוכים, מנהגים, שייטל

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת מטות מסעי, כ"ז תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


אז מען רעדט אייך א גוטע שידוך, א גוטער בחור, א בחור מיט גוטע מידות, און סך הכל וואס זיי בעטן איז אז איר זאלט גיין מיט א צוגעדעקט שייטל - איז זיכער אז איר זאלט דאס טון; א גוטע שידוך, א גוטע משפחה - איז ווערד מען זאל זיך טוישן די לבוש.


נאך א זאך, ווען מען טוט זיך אן מער בצניעות הייסט דאס נישט געטוישט דעם לבוש; אז ביי ענק גייט מען מיט א אפענע שייטל און מען רעדט פון זיך צודעקן די שייטל - הייסט דאס נישט אז מען האט געטוישט לבוש.


דעריבער זאלט איר זאגן פאר אייער טאטע אז איר זענט גרייט אנצוטון א צודעק אויפ'ן שייטל אבי צו באקומען א גוטער בחור, אן ערליכע שטוב.


מוהרא"ש פלעגט זאגן, דאס וואס מענטשן וויינען: "נישטא קיין שידוכים" - איז א ליגנט; עס איז דא שידוכים, און דאס וואס מען זעט עלטערע בחורים, עלטערע מיידלעך - דאס איז ווייל מען וועלט זיך, מען זאגט אפ שידוכים; דער זאגט אפ וועגן א צודעק אויפ'ן שייטל, א צווייטער זאגט אפ צוליב די משפחה אהער משפחה אהין, די קינדער ווערן עלטער און עלטער ביז מען פאלט אראפ השם ישמרינו.


וואלט מען פארלאנגט איר זאלט זיך אויסטון דעם צודעק, אראפגיין א שטאפל - וואלט מען געדארפט אריינקלערן, אבער אז מען וויל ווערן בעסער - איז דאס בכלל נישט קיין שאלה.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#32 - הנהגות פאר תשעה באב וואס געפאלט אום זונטאג
הפצה, שבת קודש, מנהגים, הלכה, תשעה באב

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת דברים, ז' אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש בראכפעלד


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ביי אונז מאכט מען נישט קיין שום אבילות שבת חזון; מען זינגט לכה דודי אזוי ווי אלע וואכן און מען ליינט די פרשה אזוי ווי אלע וואכן, מען זינגט נישט דעם פסוק "איכה אשא לבדי" מיט'ן ניגון פון איכה.


שבת טאר מען נישט ווייזן קיין שום צייכענעס פון אבילות.


ביי אונז מאכט מען אלעס געהעריג אזוי ווי אלע שבתים; מען עסט אינאיינעם שלש סעודות, מען הויבט אן אביסל פריער, מען ענדיגט עסן ביי די שקיעה און מען בלייבט ווייטער זינגען אינאיינעם ביזן זמן רבינו תם. מען גייט אהיים זיך איבערטון וואכנדיגע קליידער און מען קומט צוריק צו מעריב און מגילת איכה.


פרויען און קינדער וואס פאסטן נישט מאכן נישט קיין הבדלה, זיי עסן אן הבדלה; זיי הערן הבדלה פון די מענער ביים אויספאסטן.


זע צו האבן חיות פון הפצה, נישט פון אויסלעשן די לעקטער ביי איכה, פון אראפנעמען די פרוכת וכו'; אונזער חיות דארף זיין 'ווי קען מען נאך א איד מקרב זיין צום אייבערשטן'.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#31 - הנהגות פאר א אידישע מאמע וואס ווארט אויף א שמחה
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, כיבוד אב ואם, תודה והודאה, חיזוק פאר פרויען, רפואה, מנהגים, הדרכות, עין הרע, שמות הצדיקים

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נשא, י"א סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך פריי זיך זייער צו הערן די גוטע נייעס אז איר ווארט וכו'.


איר ווילט הערן אין קורצן וואס צו טון אין די טעג.


הדבר הראשון, גלייך מודיע זיין די עלטערן; עלטערן זענען באזארגט, זיי ווילן הערן גוטע נייעס ביי זייערע קינדער, גייט אריבער פערזענליך דערציילן די גוטע נייעס.


צווייטנס, דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אויף די גרויסע חסדים, און אין די זעלבע צייט בעטן אז אלעס זאל זיין גרינג, און אלעס זאל זיין מיט נחת און פרייד.


דריטנס, זיך אכטונג געבן פון עין הרע; מען דערציילט נישט פון דעם, מען רעדט נישט פון דעם, מען באהאלט עס פון מענטשן. אויך אין די שפעטערדיגע טעג, ווען מען קען שוין נישט באהאלטן - גייט מען אנגעטון איידל, נישט אויסשטעכן מענטשן'ס אויגן.


פערטנס, אין די צייט דארף מען רוען, זיך נישט איבערשטרענגען, זיכער נישט מאכן קיין איבערגעשטרענגטע איבונגען (עקסערסייז), עס קען זיין א סכנה.


פינפטנס, אין די צייט זאל מען נישט קוקן קיין טמא'נע חיות און בהמות; מען גייט נישט אין קיין טיער-גארטן (זו), מען קוקט נאר אויף הייליגע זאכן, זומער דארף מען זיך מער אבאכט געבן, ווייל וואס די מאמע קוקט און טראכט - קריצט זיך איין אינעם קינד, דאס העלפט אים זיין אן ערליכער איד.


זעקסטנס, מען עסט נישט קיין רויע קנאבל און רויע צוויבל, עס איז נישט גוט נישט פאר די מאמע און נישט פאר די קינד (ספר המדות אות הריון, סימן ד). צוויבל עס מיר נישט אין אלע צייטן, רויע צוויבל - זאגט דער רבי - איז סם (שיחות הר"ן, סימן רסה). אויך רעטעך איז נישט גוט צו עסן אין די טעג (ספר המדות אות קשוי לילד, סימן א).


זיבעטנס, עס איז דא א סגולה אין רבינ'ס ספרים (ספר המדות אות הריון, סימן ב), א פרוי זאל האבן מיט זיך א מאגינעט און א שטיקל האלץ פון די דאך פון א קבר פון א צדיק, אויך א זילבערנע ה (איך געב א מתנה א זילבערנע ה פאר אלע תלמידות פון בית פיגא וואס שערן זיך אפ די האר, איך מיין איך האב אייך דאס שוין געגעבן).


ועל כולם - תפילה, און נאכאמאל תפילה און א דריטע מאל תפילה.


מוהרא"ש זאגט, מען זאל זאגן די נעמען פון צדיקים, צום ביישפיל: אברהם, יצחק, יעקב, משה, אהרן, יוסף, דוד און שלמה, רבי שמעון בר יוחאי, רבי יצחק לוריא אשכנזי, רבי ישראל בעל שם טוב, רבי נחמן בן פיגא מברסלב, רבי נתן מברסלב וכו' וכו', און נאכדעם בעטן בזכות די צדיקים זאל אלעס זיין בשלום; דא האט איר די תפילה:


"הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, הֶעלְף מִיר אִיךְ זָאל גֶעבּוֹירְן גְרִינְג אַ גֶעזוּנְט קִינְד בְּרַמַ"ח אֵיבָרִים וּשְׁסָ"ה גִּידִים אוּן אִיךְ זָאל זוֹכָה זַיין אַרִיבֶּער צוּ גֵיין דִי אַלֶע טֶעג וָואס אִיךְ וַוארְט - גְרִינְגֶערְהֵייט. נֶעם אַוֶועק פוּן מִיר אַלֶע מִינֵי עַיִן הָרַע'ס אַז קֵיינֶער זָאל מִיר נִישְׁט קֶענֶען שֶׁעדִיגְן. הֶעלְף מִיר אִיךְ זָאל זוֹכֶה זַיין צוּ הָאבְּן עֶרְלִיכֶע קִינְדֶער וָואס וֶועלְן טוּן דַיין וִוילְן זֵייעֶר גַאנְץ לֶעבְּן. רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, הֶעלְף מִיר אִיךְ זָאל זַיין גֶעזוּנְט אוּן שְׁטַארְק מַיין גַאנְצֶע לֶעבְּן, אִיךְ זָאל אֵייבִּיג טוּן נָאר גוּטֶע מַעֲשִׂים וָואס דוּ וֶועסְט הָאבְּן פוּן דֶעם אַ נַחַת רוּחַ. הֵיילִיגֶער בַּאשֶׁעפֶער, נֶעם אָן מַיין תְּפִלָה אוּן הֶעלְף מִיר אִין זְכוּת פוּן אַלֶע צַדִיקִים, וּבִּפְרַט אִין דִי זְכוּת פוּן הֵיילִיגְן רֶבִּי'ן רַבֵּינוּ נַחְמָן בֶּן פֵיגָא זְכוּתוֹ יָגֵן עָלֵינוּ [אוּן אִין זְכוּת פוּן רַבֵּינוּ אֱלִיעֶזֶר שְׁלֹמֹה בֶּן מְנַחֶם זְאֵב זְכוּתוֹ יָגֵן עָלֵינוּ, וָואס הָאט גֶעמַאכְט דִי תְּפִלָה], יִהְיוּ לְרָצוֹן אִמְרֵי פִי וְהֶגְיוֹן לִבִּי לְפָנֶיךָ ה' צוּרִי וְגוֹאֲלִי, אָמֵן כֵּן יְהִי רָצוֹן".


 

#30 - גבאים דארפן זען אז יעדער מתפלל זאל זיין פרייליך
בית המדרש, מנהגים, גבאי, שבועות, תיקון ליל שבועות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת במדבר, ב' סיון, מ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש עצתו אמונה חסידי ברסלב ליבערטי


מיר קומען זיך צוזאם שבועות ביינאכט ארום איינס אזייגער, מיר זינגען אביסל לכבוד יום טוב, נאכדעם זאגן מיר אינאיינעם דעם "תיקון ליל שבועות", אזוי ווי מיר האבן מקבל געווען פון מוהרא"ש; מיר זאגן די ערשטע פסוק פון יעדע פרשה און די לעצטע פסוק פון יעדע פרשה, נישט מער און נישט ווייניגער.


אזוי גייען מיר פון תורה צו נביאים און פון נביאים צו כתובים, פון יעדן ספר זאגן מיר אינאיינעם הויך אויפ'ן קול. ווען מיר ענדיגן תורה זינגען מיר א ניגון, און ווען מיר ענדיגן נביאים זינגען מיר, אזוי יעדעס מאל זינגען מיר.


נאכדעם זאגן מיר תרי"ג מצוות; מיר זינגען נאך יעדע הונדערט מצוות א ניגון כדי דער עולם זאל נישט איינשלאפן.


אז עס בלייבט איבער צייט רעד איך אפאר ווערטער, נאכדעם גייען מיר אין א טאנץ, און ביים עלות השחר גייען מיר אין מקוה.


איך שרייב דיר דאס אלעס ווייל דו האסט מיר געבעטן אז דו ווילסט וויסן ווי אזוי צו מאכן ביי ענק אין בית המדרש. אבער איך וויל דיר קלאר שטעלן אז עס דארף נישט זיין פונקט אזוי, מיר מאכן אזוי ווייל אזוי ארבעט זיך אויס ביי אונז, דו מאך ווי אזוי עס ארבעט זיך אויס ביי ענק; מען דארף נישט נאכמאכן די זאכן.


איין זאך דארף מען אכטונג געבן, גבאים דארפן זען אז יעדער מתפלל, יעדער איד וואס האט נאר אריינגעטראטן אינעם שול - זאל יענעם גוט זיין, יענער זאל זיין פרייליך.


גבאים דארפן האלטן קאפ אויב איינער פעלט, איינער קומט נישט - וואס איז די מעשה, אפשר דארף יענער הילף.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#29 - מנהגים ביי א וואך נאכט און ברית אום יום טוב
מנהגים, שמחות, יום טוב, ברית, וואך נאכט

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת במדבר, ב' סיון, מ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


מזל טוב פאר דיין נייע געבוירענע אינגל, דער אייבערשטער זאל העלפן די ברית זאל זיין אין צייט, און דו זאלסט אים מגדל זיין לתורה ולחופה ולמעשים טובים.


בנוגע מאכן א וואך נאכט יום טוב; זאלסט מאכן די וואך נאכט אינאיינעם מיט די סעודת יום טוב, דארפסט נישט מאכן קיין גרויסע זאכן; זיי מודיע פאר די משפחה און נאנטע פריינט, זיי זאלן קומען ווינטשן ברכות.


בנוגע רופן קינדער ליינען קריאת שמע נעבן דעם קינד; יעצט אז עס פאלט אויס אום יום טוב - קענסטו רופן קינדער פאראויס ליינען קריאת שמע.


בנוגע דיין פראגע אויב דו זאלסט רופן א מנין צום סעודת הברית; דער רמ"א זאגט (יורה דעה הלכות מילה, סימן רסה, סעיף ב): "וְנָהֲגוּ לָקַחַת מִנְיָן לִסְעֻדַּת מִילָה, וּמִקְרֵי סְעֻדַּת מִצְוָה", מען פירט זיך צו נעמען צען מענטשן צום סעודה; זאלסטו פרובירן צו ברענגען צען מענטשן צו די סעודה, און אז עס איז נישט שייך - זאלסטו מאכן אן דעם.


דאס ווייסטו דאך, אז ביי א ברית איז דער אייבערשטער מוחל אלע עבירות פאר טאטע מאמע און פאר אלע משתתפים; מען קען פועל'ן בשעת'ן ברית גרויסע זאכן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#28 - די פייל און בויגן לערנט אונז די איינציגסטע עצה איז תפלה
תפילה והתבודדות, חינוך הילדים, משיח, מנהגים, ל"ג בעומר

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אמור, י"א אייר, כ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


אין ל"ג בעומר איז א מנהג צו שיסן מיט א פייל און בויגן, עס איז דא כמה טעמים בזה. איינע פון די טעמים, דער הייליגער זוהר זאגט (תיקונים, תיקון יח, דף לו:): "וְסִימָנָא דָא יְהֵא בִידָךְ", דאס זאל זיין דיין סימן, "עַד דְּתֶחזֵי קַשְׁתָּא בְּגַוְּונוֹי נְהִירִין לָא תְצַפֵּי לְרַגְלֵי דִמְשִׁיחָא", ווען מען וועט זען א קשת בְּגַוְּונוֹי נְהִירִין וועט משיח קומען; דעריבער שפילט מען מיט'ן קשת צו ווייזן אז ל"ג בעומר איז א טאג וואס איז מסוגל לזה.


מיט'ן רבינ'ס הקדמות קען זיין פשט, דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א, סימן ב): "עִקַּר כְּלֵי זֵינוֹ שֶׁל מָשִׁיחַ הוּא הַתְּפִלָּה", משיח וועט אייננעמען די וועלט מיט תפילה, "וְכָל מִלְחַמְתּוֹ שֶׁיַּעֲשֶׂה", אלע זיינע מלחמות, "וְכָל הַכְּבִישׁוֹת שֶׁיִּכְבֹּשׁ", אלעס וואס משיח וועט אייננעמען, "הַכֹּל מִשָּׁם", אלעס וועט זיין מיט תפילה; זיין געווער, זיין שווערד, זיין בויגן – וועט זיין תפילה. אזוי ווי עס שטייט (בראשית מח, כב): "בְּחַרְבִּי וּבְקַשְׁתִּי", זאגט רש"י, מיט תפילה און בקשה; דאס קען זיין פשט וואס רבי שמעון בר יוחאי זאגט פאר זיין זון, ווילאנג דו וועסט נישט זען א קשת בְּגַוְּונוֹי נְהִירִין, כל זמן עס איז נישטא תפילה, "לָא תְצַפֵּי לְרַגְלֵי דִמְשִׁיחָא", איז דאס נישט משיח; דער סימן פון משיח איז קשת התפלה.


ל"ג בעומר איז א הייליגע טאג, עס ווערט נתגלה סודות התורה, מען הויבט אן שפירן דעם אייבערשטן אין יעדע זאך; נעמט מען די קינדער און מען געבט זיי א בויגן, זיי אויסלערנען אז עס איז דא איין עצה – תפילה והתבודדות, והבן למעשה.

#27 - ל"ג בעומר שפילן די קינדער מיט א פייל און בויגן
חינוך הילדים, מנהגים, ל"ג בעומר

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אמור, י"א אייר, כ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


אין ל"ג בעומר איז א מנהג אז די קינדער שפילן זיך ביי א פייל און בויגן, עס ווערט געברענגט א טעם פון צדיקים, עס שטייט אין זוהר (תיקונים, תיקון יח, דף לו:) דער הייליגער רבי שמעון בר יוחאי האט געזאגט פאר זיין זון רבי אלעזר: "לָא תְצַפֵּי לְרַגְלֵי דִמְשִׁיחָא עַד דְּתֶחזֵי קַשְׁתָּא בְּגַוְּונוֹי נְהִירִין", דער סימן פון ביאת משיח וועט זיין ווען מען וועט זען א קשת בְּגַוְּונוֹי נְהִירִין; ל"ג בעומר איז א טאג וואס רבי שמעון בר יוחאי האט מגלה געווען די סודות התורה וואס ברענגט משיח, דערפאר גייען די קינדער ארויס אין פעלד שפילן מיט א קשת, מרמז צו זיין אז ל"ג בעומר איז א צייט פון ביאת משיח.


זאלסטו נעמען די קינדער ל"ג בעומר, גיין מיט זיי אין פעלד; מען זאל שיסן מיט'ן בויגן און בעטן דעם אייבערשטן משיח זאל שוין קומען.


לייג אריין אין די קינדער יראת שמים, רעד צו זיי פון שכר ועונש. אויב מען טוט מצוות באקומט מען גן עדן, קינדער דארף מען פארשטיין געבן גן עדן לויט זייער פארשטאנד; און אויב מען טוט אן עבירה איז דא עונשים, און אז מען טוט תשובה נעמט מען אוועק די עונשים.

#26 - מ'זינגט בר יוחאי דעם שבת פאר ל"ג בעומר
בית המדרש, מנהגים, גבאי, ל"ג בעומר

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת אמור, י"ב אייר, כ"ז לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... גבאי בית המדרש עצתו אמונה, ליבערטי


איך האב ערהאלטן דיין פראגע.


וואויל איז דיר אז דו ביסט א משמש ביים רבי'ן. עס איז נישט גרינג צו זיין א שמש אין בית המדרש; פון איין זייט דארף מען אכטונג געבן אויף סדר, אין בית המדרש זאל נישט זיין קיין הפקרות, פון די אנדערע זייט דארף מען אכטונג געבן אויף מענטשן, קיינעם נישט וויי טון; מען דארף קענען גיין לרוחו של כל אחד ואחד, דעריבער דארף א גבאי שטענדיג בעטן דעם אייבערשטן צו וויסן ווי אזוי צו פירן דעם בית המדרש.


צדיקים זאגן, די ראשי תיבות פון גבאי איז א'נא ב'כח ג'דולת י'מינך, מען בעט דעם אייבערשטן מען זאל וויסן ווי אזוי זיך צו פירן.


די וואך שבת, א שבת פאר ל"ג בעומר, פירן מיר זיך צו טאנצן "בר יוחאי", אויך דעם שיר "אמר רבי עקיבא" - פאר מען זאגט כגוונא, דאס הייסט נאך קדיש יתום.


א פרייליכן שבת.

#25 - ביי אונז מאכט מען נישט א וואך נאכט פאר פרויען
שטעטל, מנהגים, ראש ישיבה, שמחות, ברית, וואך נאכט

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אחרי ב', כ"ז ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


מזל טוב פאר דיין שמחה! איך פריי זיך זייער צו הערן אז דער מוהל זאגט מען קען שוין מאכן דעם ברית אינעם זעלבן טאג פונעם פדיון הבן.


זיי נישט בייז, איך בין אזוי טרוד, איך האב געדארפט מאכן א באשלוס מער נישט גיין צו שמחות; וואלט איך געגאנגען צו שמחות - וואלט איך געדארפט פארן בייטאג און ביינאכט... דא האב איך די ישיבה, איך דארף פארלענען שיעורים פאר די בחורים, און פארשטייט זיך - זיך פארקוקן. אויך בין איך טרוד מיט די מוסדות, יומם ולילה לא ישבותו. לעת עתה קען איך מיטהאלטן נאר שמחות אין ישיבה אדער אין שטעטל, איך פרוביר צו זיין אין שטעטל יעדע וואך, קען איך אויסרעכענען צו זיין ביי די שמחה.


איך וואונטש דיר מזל טוב, מזל טוב! דער אייבערשטער זאל העלפן כשם שנכנס לברית, כשם שנכנס לפדיון הבן - כן יכנס לתורה ולחופה ולמעשים טובים.


א וואך נאכט פאר פרויען איז פון די נייע זאכן, ביי אונז מאכט מען נישט.

#24 - וועלכע יוצרות זאגט מען אום יום טוב
מנהגים, פסח, יום טוב, יוצרות, מצה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אחרי א', י"ג ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


מיר זאגן נישט די יוצרות פון פאר שמונה עשרה. מיר זאגן די יוצרות פון חזרת הש"ץ; אויך נישט אלע, די לעצטע שטיקל פאר קדושה, די לאנגע פיוט - דאס זאגן מיר נישט.


צו תפילת טל טוט דער שליח ציבור אן א ווייסע קיטל, מען זאגט נאר די ערשטע צוויי שטיקלעך פיוט "בדעתו" און דער פיוט "תהומות", און מען לאזט אויס אלעס ביז די איין שטיקל פאר מכלכל חיים בחסד, דער פיוט "טל תן לרצות ארצך" - דאס זינגען מיר מיט א ווארעמע הארציגע ניגון.


בנוגע מאשין מצות; מיר זענען זייער מקפיד אויף דעם דאס נישט צו עסן.


א כשר'ן פרייליכן יום טוב.


 

#23 - הנהגות פאר א גבאי בית המדרש היכל הקודש
חברים, דרך ארץ, שבת קודש, בית המדרש, היכל הקודש, מוהרא"ש, מוסר, מנהגים, פסח, יום טוב, גבאי, יוצרות, שבת הגדול, פתיחת הארון

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי א', ט' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש בני ברק


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אז מען שמועסט ביים זינגען זמירות - דאס איז נישט דיין עסק; ביי מיר שמועסט מען אויך, און איך געדענק ביי מוהרא"ש זכותו יגן עלינו ווען איך פלעג אמאל אריין וואקן פון וויליאמסבורג קיין בארא פארק זיין ביי מוהרא"ש ביי שלש סעודות - האט מען אויך געשמועסט.


ביים פארלערנען - בין איך יא מקפיד מען זאל נישט רעדן, אזוי איז געווען ביי מוהרא"ש, ביים פארלערנען איז געווען זייער שטיל. אויך דעמאלט זוך איך נישט ווי איך קען כאפן איינעם רעדן, נישט אלעס דארף מען זען און באמערקן, אמאל קומט אויס אז דאס שטיל מאכן שטערט מער ווי דאס גאנצע שמועסן וד"ל.


זוך נישט ווי צו באמערקען און קריטיקירן, דאס איז נישט דער אמט פון גבאות אין היכל הקודש; זוך ווי צו קענען אריינברענגען א חיות אין אנשי שלומינו.


בנוגע די חברים וואס בלייבן שמועסן נאכן דאווענען און דו זאגסט זיי אז מען קען נישט בלייבן שמועסן, דער ראש ישיבה זאגט מען דארף גיין מאכן די סעודה, דו פרעגסט מיר אויב דו טוסט גוט; דאס איז נישט דער אמט פונעם גבאי, וואס שטערט דיר אז די טייערע חברים ווילן בלייבן אביסל שמועסן שיחות חברים? אמת, מען דארף גיין מאכן א סעודה, אבער דאס איז נישט דיין עסק, א גבאי האט זיך נישט צו מישן אין יענעמ'ס זאכן, דער גבאי דארף זען מען זאל דאווענען אין צייט, עס זאלן זיין גוטע בעלי תפילות, א גוטער בעל קורא; אויך דער בית המדרש זאל זיין ריין און מסודר, אלעס זאל זיך פירן שיין און נארמאל, אבער אין יענעמ'ס עסק דארף מען זיך נישט מישן.


איך וועל דיר זאגן נאכמער, איך זאג קיינמאל נישט פאר א צווייטן וואס צו טון, אז יענער וועט מיר פרעגן: "טו איך גוט, טו איך נישט גוט?" דעמאלט זאג איך, אבער אז יענער פרעגט נישט - זאג איך נישט.


בנוגע יוצרות; ביי אונז זאגט מען נישט דעם לאנגן שטיקל יוצר פאר קדושה, נאר איינמאל אין יאר, שבת הגדול, דעמאלט זאגן מיר די לאנגע יוצר וואס גייט אריבער אלע הלכות פסח, אבער אלע אנדערע צייטן און ימים טובים - לאזן מיר אויס דעם שטיקל.


בנוגע פתיחת הארון וכו'; מוהרא"ש פלעגט מאכן פתיחת הארון און זיך אביסל מתבודד זיין. מיר טוען אויך אזוי; אינדערוואכן ביי די בחורים האלטן מיר אפן דעם ארון קודש אביסל לענגער, שבת מאך איך אביסל קורצער כדי נישט אויפצוהאלטן, נישט מאכן טירחא דציבורא.


נאך א שיינע זאך צו וויסן אין אלע שולן היכל הקודש; ווען עס געפאלט אויס יום טוב אום שבת אזוי ווי די יאר פסח - פירן זיך אלע אז מען לאזט אויס שטיקלעך פונעם פיוט לכה דודי, אבער מוהרא"ש פלעגט זאגן דעם גאנצן לכה דודי און נישט אויסלאזן די שטיקלעך משום מעשה שהי', מוהרא"ש האט געהאט א חלום ווי דער בעל הפיוט איז אים געקומען אין חלום וכו', און אזוי פירט מען זיך אין אלע בתי מדרשים היכל הקודש.


זאלסט האבן א כשר'ן פרייליכן יום טוב.

#22 - דאס רעדן צום אייבערשטן שטעלט אלעס אין פלאץ
תפילה והתבודדות, מנהגים, פסח, מסודר, שבת הגדול

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת מצורע, שבת הגדול, ז' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו, תלמידי היכל הקודש די בכל אתר ואתר, ה' עליהם יחיו


דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן פח) וואס איז דער ענין פון "הֲפִיכַת הַשֻּׁלְחָן בְּשַׁבָּת הַגָּדוֹל"? מען זעט שבת הגדול איז אין אלע שטובער איבערגעדרייט, עס טוט זיך א בהלה; זאגט דער רבי, דער טיש ווייזט אויפ'ן דיבור, אזוי ווי עס שטייט (יחזקאל מא, כב): "וַיְדַבֵּר אֵלַי זֶה הַשֻּׁלְחָן אֲשֶׁר לִפְנֵי ה'", וויל מען יעצט ווייזן אז יעצט איז נאך דער דיבור אין גלות, עס איז נישט מסודר, עס איז איבערגעדרייט, אבער אז מיר וועלן זוכה זיין צו מקבל זיין דעם יום טוב פסח, מיר וועלן אנהויבן רעדן צום אייבערשטן און עס וועט ווערן פֶּה-סָח, דאן וועלן מיר האבן א געהעריגע טיש און אזוי וועלן מיר ארויסגיין פון מצרים.


דאס איז וויכטיג צו געדענקען, יעדעס מאל עס ווערט ביי איינעם 'הפיכת השלחן', עס ווערט אים איבערגעדרייט זיין סדר היום, זיין שטוב, זיין פרנסה, זאכן גייען פארקערט - דאס איז אלץ ווייל עס פעלט דעם דיבור, מען רעדט נישט צום אייבערשטן; דאס רעדן צום אייבערשטן שטעלט אלעס אין פלאץ, עס איז שוין גארנישט איבערגעדרייט, נישטא קיין הפיכת השלחן.


דעם בריוו שרייב איך פאר ענק אלע, אבער עס שפירט זיך מער פערזענליך ווען עס איז געשריבן בלשון נוכח:


טייערער ליבער ברודער, גיי יעצט אין א זייט און גיס זיך אויס דיין הארץ צום אייבערשטן, וויין צו אים, בעט אים ער זאל דיך מקרב זיין צו אים. דער זוהר הקדוש זאגט (פרשת בלק, קצה.): ווען א מענטש וויינט זיך אויס צום אייבערשטן, זאגט דער אייבערשטער: "לֹא בָּעִינָא הָכָא בֵּי דִינָא דִיְדוּנוּן בֵּינָנָא", איך וויל נישט אז בית דין של מעלה זאל זיך אריינמישן ווען דער מענטש קומט מיט זיינע טענות צו מיר, "אָנָא וְהוּא בִּלְחוֹדָנָא", נאר איך וויל זיין אליינס מיט דעם מענטש, "וְלֵית תֵּיאוּבְתָּא לְקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא אֶלָּא כַּד מְקַבֵּל לוֹן וְאוֹשְׁדוּ קַמֵּיהּ", דער אייבערשטער האט נישט קיין גרעסערע פארגענוגן ווי ווען א מענטש וויינט זיך אויס פאר אים, "דְּהָא כָּל נִטוּרֵי תַּרְעִין לֹא שַׁבְקִין הָכִי לְמֵיְעַל כַּמָה דְשַׁבְקִין לְמִסְכְּנִין", אלע טירן פון הימל זענען אפן פאר א צעבראכענעם מענטש וואס וויינט זיך אויס פאר'ן אייבערשטן, "דְּהָא בְּלֹא רְשׁוּתָא עָאֳלִין", און זיינע תפילות גייען ארויף אן קיין רשות; דאס הייסט, ווען א מענטש גייט אין א ווינקל וואו קיינער איז נישט דארט, ער רעדט זיך אויס זיין הארץ צום אייבערשטן און ער פארציילט אים אלעס - די תפילות גייען גלייך ארויף צום אייבערשטן, ווייל דער אייבערשטער ענטפערט פאר אן ארעמאן שנעלער ווי ער ענטפערט פאר דעם גרעסטן צדיק.


דער זוהר זאגט דארט ווייטער אז ווען דוד המלך האט געזען די חשיבות פונעם ארעמאן'ס תפילה האט ער אויסגעטון די בגדי מלכות, זיך געזעצט אויף דער ערד און געבעטן דעם אייבערשטן (תהלים פו, א): "תְּפִלָּה לְדָוִד, הַטֵּה ה' אָזְנְךָ עֲנֵנִי", הייליגער באשעפער העלף מיר און הער אויס מיין געבעט, "כִּי עָנִי וְאֶבְיוֹן אָנִי", ווייל איך בין אזוי ווי אן ארעמאן; זעט מען פון דעם אז דער אייבערשטער איז זייער נאנט צו א מענטש וואס קומט און רעדט זיך אויס דאס הארץ.


פסח זאלט איר נישט מאכן קיין קידוש אין שול, מען מישט זיך נישט.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.


א פרייליכן ליכטיגן שבת.

#21 - מסיים געווען די פערטע מאל ששה סדרי משנה
סיום, משניות, סדר דרך הלימוד, לימוד התורה, מנהגים, תיקון חצות, שמיטה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת תזריע, כ"ח אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דו לערנסט אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו); דו האסט מסיים געווען די פערטע מאל ששה סדרי משנה.


שטארק זיך און זיי ממשיך מיט'ן לערנען משניות, אזוי אויך זאלסטו לערנען מקרא, גמרא, הלכה און מדרש. ביי אלע שיעורים זאלסטו זיך נישט אפשטעלן אויב דו פארשטייסט נישט, נאר לערנען אזוי ווי דער רבי האט אונז געלערנט.


עס איז כדאי דו זאלסט אריין קוקן אין שיחות הר"ן (סימן עו), דער לשון פון הייליגן רבי'ן: "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד", מען דארף נישט ביים לערנען, "רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר וּמִמֵּילָא יָבִין", נאר זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, און צום סוף וועט מען פארשטיין. "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד, וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט נאר זאגן די ווערטער כסדרן און מען וועט פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ", און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל, און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל, וּכְמוֹ שֶׁאָמְרוּ רַבּוֹתֵינוּ זִכְרוֹנָם לִבְרָכָה: 'לִגְּמוֹר וַהֲדַר לִסְבֹּר, וְאַף עַל גַּב דְּלָא יָדַע מַה קָאָמַר' שֶׁנֶּאֱמַר: 'גָּרְסָה נַפְשִׁי לְתַאֲבָה'", ווייל די מעלה פון לערנען אסאך שטייגט אלעס איבער, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עבודה זרה יט.) אז א מענטש זאל קודם אסאך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה אפילו ער פארשטייט נישט וואס ער לערנט און דערנאך זאל ער לערנען צו פארשטיין, "כִּי עַל יְדֵי רִבּוּי הַלִּמּוּד, שֶׁיִּלְמַד בִּמְהִירוּת וְיִזְכֶּה לִלְמֹד הַרְבֵּה, עַל יְדֵי זֶה יִזְכֶּה לַעֲבֹר כַּמָּה פְּעָמִים אֵלּוּ הַסְּפָרִים שֶׁלּוֹמֵד, לְגָמְרָם, וְלַחֲזֹר לְהַתְחִיל וּלְגָמְרָם פַּעַם אַחַר פַּעַם, וְעַל יְדֵי זֶה מִמֵּילָא יָבִין וכו'", אז מען געוואוינט זיך צו צו לערנען שנעל קען מען זוכה זיין צו לערנען זייער אסאך, ווייל אזוי איז מען זוכה איבערצוגיין יעדע זאך זייער אסאך מאל, ביז מען איז זוכה צו פארשטיין וואס מען לערנט.


בנוגע זאגן תיקון חצות אין שנת השמיטה; מוהרא"ש זאגט אז אונזער מנהג איז יא צו זאגן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.