בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#1011 - א גראדער מח איז מער ווי געלט
עבודת השם, אידיש געלט

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת לך לך, י' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך געב דיר א ברכה: "זאלסט האבן פרנסה בריווח, זאלסט זיין א גרויסער עושר", און איך געב דיר נאך א בעסערע ברכה: "דיין קאפ זאל קיינמאל נישט ליגן אין געלט, דיין קאפ זאל בלייבן שטיין גראד ביים רבי'ן".


אך און וויי פאר די פרישע אינגעלייטלעך וואס האבן אמאל געהאט א טעם אין תורה, תפלה והתבודדות, זייער הארץ האט געפלאקערט און געברענגט צום אייבערשטן, און היינט איז זייער גאנצע מח מחשבה געלט, געלט און געלט.


איך וואונטש דיר, אז בזכות וואס דו העלפסט מיר אזוי געטריי זאלסטו האבן גרויס שפע, אבער דיין הארץ, קאפ און מח זאל בלייבן ביים רבי'ן.


זאג אמן; אסאך מאל געבט מען איינעם א ברכה און די ברכה בלייבט אין די לופט, ביז יענער זאגט נישט "אמן", קומסט עס נישט אן צו אים.

#1010 - ווען מ'גייט ליידיג, האט מען נישט קיין כח
הפצה, זיכוי הרבים, היטן די צייט

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת לך לך, י' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


זאג דיין ווייב תחי' אז ווי מער זי וועט טון פאר'ן רבי'ן, אלץ מער כח וועט זי האבן.


בכלליות איז דאס אן עצה פאר כח; ווען א מענטש גייט ליידיג מאכט דאס אים דיפרעסט און מען פארלירט די גאנצע כח, ווידער ווען מען גייט נישט ליידיג, מען איז פארנומען – דעמאלט ווערט מען פרייליך און דאס ברענגט כח.


בפרט ווען מען איז פארנומען מיט גאר גוטע און וויכטיגע זאכן, מען העלפט אויפשטעלן מוסדות וואס פארשפרייטן עצות און חיזוק פון הייליגן רבי'ן פאר די גאנצע וועלט, מען איז פארנומען צו מחזק זיין אידישע קינדער, מען האט נישט קיין איין רגע ליידיג, - דאס מאכט אז דער מענטש זאל באקומען הימל'ישע כחות פאר אלעס, מען באקומט א ברכה אין די צייט און א ברכה אין אלעס.


דו וואוינסט דאך אין אזא שיינע הייליגע פלאץ "קרית ברסלב", עס שפירט זיך דארט א ריח אזוי ווי "יבנאל", מען שפירט דארט דעם אייבערשטן; זאלסטו זיך מתבודד זיין דארט צווישן די פעלדער און וועלדער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#1009 - זיך לערנען שפילן מוזיק
חיזוק פאר מיידלעך, מוזיק

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נח, ג' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי'.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בנוגע זיך לערנען שפילן מוזיק וכו'; דאס ערשטע דארפסטו פרעגן דיינע עלטערן אויב זיי זענען מסכים, דעמאלט קענסטו זיך לערנען מוזיק. אבער נאר ביי אן ערליכע פרוי וואס האט ריינע השקפות וכו', ווייל אפילו מען לערנט נאר מוזיק וכדומה, אויב איז די פרוי נישט קיין יראת שמים, קען ארויסקומען גרויסע פראבלעמען, ממילא דארף מען מברר זיין אויב די טיטשער איז אן ערליכע פרוי, דעמאלט איז נישט קיין פראבלעם זיך צו לערנען ביי איר.


זע צו זאגן יעדן טאג אביסל תהלים; דער רבי זאגט (עיין ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן עג) אז אלע ישועות און רפואות ליגט אין תהלים, דורכדעם וועסטו זוכה זיין צו שיינע זאכן אין לעבן.


חבר זיך נאר מיט איידעלע מיידלעך, מיט מיידלעך וואס האבן א געפיל צו אנדערע; אויך זאלסטו שטענדיג מקרב זיין די מיידלעך וואס קיינער וויל נישט שפילן מיט זיי.

#1008 - הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל קענען היטן מיינע אויגן
משניות, שמירת עינים, תפלות אויף אידיש

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת לך לך, ח' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד הילד הנחמד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן די הערליכע נייעס אז דו האסט שוין זוכה געווען צו לערנען און ענדיגן צוויי מאל ששה סדרי משנה; דו קענסט זיך נישט פארשטעלן וואס דאס מיינט, א קינד פון עלף יאר אלט זאל שוין האבן געענדיגט צוויי מאל ששה סדרי משנה.


מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט זאגן פאר די בחורים אין ישיבה, ווען מען האט אים דערציילט א סיום משניות פלעגט ער זאגן: "גייט ארויס אין גאס, שטעלט אפ א מענטש און פרעגט אים צי ער האט שוין געענדיגט משניות, וועט ער קוקן אויף דיר ווי דו ביסט געפאלן פון די לבנה", און ברוך השם דו נוצט אויס די צייט מיט גוטע זאכן.


אויף דיין פראגע וועגן שמירת עיניים וכו'; יעדעס מאל פאר דו גייסט ארויס פון שטוב זאלסטו זיך שטעלן ביי די מזוזה, לייג דיין הענט אויף די מזוזה און בעט די ווערטער: "הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל קענען היטן מיינע אויגן, איך זאל נישט נכשל ווערן אין קוקן וואו מען טאר נישט, הייליגער באשעפער העלף איך זאל צוריק קומען בשלום", און זאג דעם פסוק: "הֵן אֶרְאֶלָּם צָעֲקוּ חֻצָה מַלְאֲכֵי שָׁלוֹם מַר יִבְכָּיוּן", וואס דאס איז מסוגל צו האבן ריינע אויגן, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות, אות ראיה, חלק ב', סימן ט): "כְּשֶׁאָדָם יוֹצֵא לַשּׁוּק וּמִתְיָרֵא שֶׁלּא יָבוֹא לִידֵי הִרְהוּר עַל יְדֵי הָרְאִיָּה שֶׁיִּרְאֶה נָשִׁים יָפוֹת, יֹאמַר הַפָּסוּק "הֵן אֶרְאֶלָּם צָעֲקוּ חוּצָה" וְכוּ', וְעַל יְדֵי זֶה יִנָּצֵל מֵרְאוֹת", אויב מען האט מורא אז מען וועט נכשל ווערן - ווען מען גייט אין גאס - מיט ראיות אסורות זאל מען זאגן פאר מען גייט ארויס פון שטוב דעם אויבנדערמאנטן פסוק, דורך דעם וועט ער געראטעוועט ווערן.


ווען דו גייסט נאכאמאל צום ציון פון מוהרא"ש זכרונו לברכה בעט איך דיר זאלסט מיר מזכיר זיין ביים ציון און בעטן פאר מיר, מיין נאמען איז יואל בן ריצא רעכיל.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

#1007 - זינג צום אייבערשטן מזמורי תהילים וועט דיר ווערן גרינגער
חיזוק פאר מיידלעך, שידוכים, שאלות, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת לך לך, ז' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דו ביסט פרייליך און צופרידן מיט דיין ארבעט, דער אייבערשטער זאל דיר ווייטער העלפן זאלסט שטענדיג זיין פרייליך און צופרידן.


אויף דיין פראגע וועגן קידוש מאכן וכו'; דו קענסט אליינס מאכן קידוש און עסן מזונות וכדומה, אזוי וועסטו נישט דארפן זיין הונגעריג ביז דיין טאטע קומט אהיים און די סעודה וועסטו מיט עסן מיט אים. הבדלה קענסטו יוצא זיין פון דיין ברודער וכו' אפילו ער זאגט נישט קלאר די ווערטער.


אויף דיין פראגע אויב א מיידל מעג אראפ נעמען די האר וכו'; מען מעג אראפ נעמען די האר אונטער די הענט, דער איסור איז נאר פאר מענער.


אויף דיין פראגע וועגן גיין עדות זאגן וכו'; שטיי אוועק פון די אלע זאכן. האב נישט מורא פון קיינעם נישט; די אלע וואס שעלטן קללות און רעדן פון קפידות די ווילן סתם דערשרעקן, ביי דעם איז געזאגט געווארן וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (פסחים קי:): "כָּל דְּקָפִּיד קָפְּדֵי בְּהַדֵּיהּ וּדְלָא קָפִּיד לָא קָפְּדֵי בְּהַדֵּיהּ", ווער עס מאכט זיך נישט צו טון פון דעם, ווער עס לאכט זיך אויס - וועט עס אים נישט שאטן.


אויף דיין פראגע וואס צו טון שבת וכו'; נעם דיר א תהילים און זינג די קאפיטלעך וואס דוד המלך האט געזינגען ווען ער איז געווען ארומגענומען מיט חיות אין וואלד. דוד המלך האט געדאנקט און געלויבט דעם אייבערשטן אויף די חסדים, איז אים גוט געווארן, דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן רנ; חלק ב', סימן קיט) אז יעדע מענטש פרובירט מען אויס מיט שוועריקייטן, דער חילוק איז ווי אזוי דער מענטש נעמט דאס; איינער קרעכצט טאג און נאכט, וואס דאס אליינס מאכט אים פיל ערגער זיין מצב, און דער צווייטער זינגט צום אייבערשטן מזמורי תהילים וואס דורכדעם ווערט אים נאכדעם גרינגער.


אמת, דיין צער איז זייער גרויס; דו ווילסט שוין חתונה האבן און אנהייבן דיין לעבן, בעט איך דיר זייער זאלסט זיך נישט לאזן צעברעכן, זאלסט זינגען צום אייבערשטן, אים דאנקען און לויבן אז דו ביסט געזונט און שטארק און אויף אלעס גוטס וואס ער טוט מיט דיר.


אויף דיין פראגע אז דיין ברודער גיסט זיך נישט אפ נעגל וואסער, צי די עסן ווערט טמא; א איד איז בחזקות כשרות, דארפסטו נישט מורא האבן פון דעם, דער עיקר זאלסטו מקפיד זיין אז דו אליינס זאלסט אפגיסן נעגל וואסער.


אויף דיין פראגע וכו'; זארג נישט וכו', נאך אביסל וועסטו שיין חתונה האבן, דעמאלט וועסטו הערן פון דיין מאן גוטע ווערטער. יעצט זאלסטו זיך אליינס געבן גוטע ווערטער, ווייל עס קומט זיך דיר אסאך גוטע ווערטער אז דו קענסט זיך דערהאלטן מיט אלע שוועריקייטן, מיט אלע ביטערע טעג וואס דו גייסט אריבער וכו' וכו'.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#1006 - פרויען צוזאמקום אין צפת
חיזוק פאר פרויען, הפצה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת לך לך, ו' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד משפחת ... הי"ו


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


וואויל איז אייך און וואויל איז אייער חלק אז איר פארשפרייט דעם הייליגן רבינ'ס עצות פאר די פרויען פון צפת.


דער הייליגער רבי האט דערציילט (סיפורי מעשיות, מעשה ג): "מעשה, אמאל איז געווען א חכם, פאר זיין טויט האט ער גערופן זיינע קינדער און זיין משפחה, און האט זיי געלאזט צוואה אז זיי זאלן 'אנטרינקען ביימער'; איר מעגט עוסק זיין אין אנדערע פרנסות אויך, נאר דאס זאלט איר זען שטענדיג צו טון: 'אנטרינקען ביימער'"; מוהרא"ש איז מסביר (ספר נהרי אפרסמון) אז דאס גייט ארויף אויף מקרב זיין מענטשן צום אייבערשטן, ווייל א מענטש איז צוגעגליכן צו א בוים, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (דברים כ, יט): "כִּי הָאָדָם עֵץ הַשָּׂדֶה", און מען דארף עס אנטרינקען מיט אמונה.


אז איר ווילט קענט איר צוזאמנעמען די פרויען פון צפת מער ווי איינמאל א חודש זיך מחזק זיין מיט די עצות פון רבי'ן; מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך זיי מחזק זיין און איבער געבן די זיסע עצות וואס איך האב מקבל געווען פון מוהרא"ש.


איך שיק אייך א בריוו פאר אייער חבר'טע.

#1005 - אז מ'פארשפרייט אמונה איז מען זוכה צו קינדער
קינדער, הפצה, סגולות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת לך לך, ו' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


דער אייבערשטער זאל העלפן אז אין דעם זכות וואס איר העלפט אנגרייטן די פרויען צוזאמקום אין צפת, איר זעט עס זאל זיין מיט הצלחה, זאלט איר זוכה זיין בקרוב געהאלפן צו ווערן מיט זרע של קיימא, אזוי ווי עס איז באוויסט פון צדיקים אז ווער עס איז זוכה צו פארשפרייטן אמונה פאר אנדערע וועט זוכה זיין צו זרע של קיימא.


איר האט אודאי געהערט פון די סגולה פון 'מקוה מלכה', וואס מוהרא"ש האט מבטיח געווען אז יעדע פרוי וואס וועט גיין אין מקוה מלכה וועט זוכה זיין צו קינדער; זאלט איר גיין קיין יבניאל זיך אינטערעסירן וכו' וועט איר זוכה זיין צו געהאלפן ווערן בקרוב מיט קינדער.


איך ווארט צו הערן די גוטע בשורה.

#1004 - אויב ער וועט נישט תשובה טון וועט ער פון זיך אליינס אראפפאלן
צרות, מחלוקת

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת לך לך, ו' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת לב.): "שַׁבְקֵיהּ לְרַוְיָא דְּמִנַּפְשֵׁיהּ נָפִיל", לאז אפ דעם שיכור, דו דארפסט אים נישט אראפווארפן ווייל ער וועט ממילא אליינס אראפפאלן; דאס זעלבע איז ביי דיין מעשה, דו דארפסט גארנישט טון מיט אים, אויב ער וועט נישט תשובה טון וועט ער פון זיך אליינס אראפפאלן; איינער וואס טשעפעט א צווייטן באקומט ביים סוף א גרויסער עונש.


דו זיי מחזק דיין מאמע תחי', דערצייל איר נאר שיינע זאכן; האב נישט צו טון מיט אים. שלמה המלך, דער חכם מכל אדם זאגט (משלי כו, ד): "אַל תַּעַן כְּסִיל כְּאִוַּלְתּוֹ פֶּן תִּשְׁוֶה לּוֹ גַם אָתָּה", האב נישט צו טון מיט א נאר א מניוול, ווייל ווער עס האט צו טון מיט א נאַר ווערט אליינס א נאַר.


דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל זיין שלום ביי אייך אין די משפחה.

#1003 - דארפסט נישט מורא האבן פון קיין קללות
הפצה, קללות

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נח, ג' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא ברסלב.


איך האב דיר שוין געשריבן אז דו דארפסט נישט מורא האבן פון קיין קללות, אויב דו האסט מורא פון די קללות וכו' זאלסטו מקיים זיין וואס דער רבי זאגט (ספר המידות, אות קללה, חלק ב', סימן ה): "עַל יְדֵי שִׁמּוּשׁ הַצַּדִּיק בָּא חֵרוּת וְנִתְבַּטֵּל הַקְּלָלוֹת", דורך דעם וואס מען באדינט א צדיק ווערט מען פריי, און אלע קללות ווערן בטל; אזוי ווי מיר געפינען ביי אליעזר עבד אברהם, ער האט משמש געווען אברהם אבינו דערפאר איז ער ארויס מכלל ארור לכלל ברוך און ער איז געווארן געבענטשט (מדרש בראשית רבה ס, ז).


אז דו וועסט עוסק זיין אין הפצה, דו וועסט מקרב זיין נאך מיידלעך און ווייבלעך צום אייבערשטן, דו וועסט פארשפרייטן דעם רבינ'ס עצות - וועסטו ניצול ווערן פון אלע קללות.


שלאפן אויף די רוקן איז נישט קיין פראבלעם פאר פרויען און מיידלעך.


דו קענסט פרעגן דיינע שאלות, און מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך דיר עס ענטפערן.

#1002 - זע צו לערנען פלייסיג הלכה
הלכה

בעזרת ה' יתברך


חורף, שנת תש"פ לפרט קטן


 


טייערער ליבער ... נרו יאיר.


זע צו לערנען פלייסיג הלכה; דו ווייסט דאך אז דער הייליגער רבי האט אונז זייער מזהיר געווען מיר זאלן לערנען הלכה מער פון אלעס אנדערש (יעיין שיחות הר"ן, סימן כט), ווייל הלכה איז דער אייבערשטער אליינס. אזוי ווי דער הייליגער רבי האט אמאל געזאגט: "ווען מען האלט א מצה אין האנט האלט מען כביכול דעם אייבערשטן; ווייל ווער האט געהייסן עסן מצה? מאכן די מצה? דער אייבערשטער, איז עס אזוי ווי מען האלט אים אליינס".


אזוי איז אויך מיט "הלכה", פארוואס פסק'נט מען אזוי? ווייל 'גאט' האט אזוי געזאגט, איז די הלכה דער אייבערשטער אליינס.


איך און אויך מאמי האבן זייער פיל נחת פון דיר.

#1001 - דער רבי האט זייער מקפיד געווען אויף לימוד הלכה
הלכה

בעזרת ה' יתברך


חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך פריי זיך זייער אז דו האסט אנגעהויבן לערנען הלכה, דו גייסט צום שיעור פון הרב הגאון ר' ... שליט"א, וואס לערנט פאר הלכה בטוב טעם ודעת, אזוי וועסטו קענען פירן א אידיש לעבן.


דאס ווייסטו אז דער רבי האט זייער מקפיד געווען אויף לימוד הלכה, מער ווי אויף אנדערע שיעורים (עיין שיחות הר"ן, סימן כט); ווייל אן הלכה קענען מען נישט זיין א איד.


איך האף אז בקרוב וועסטו זוכה זיין צו טרעפן א גוטע שידוך און אויפשטעלן אן ערליכע חסידי'שע ברסלב'ע שטוב לשם ולתפארת, און מאכן נחת פאר דיינע טייערע עלטערן. דיינע עלטערן זענען גרויסע צדיקים; זיי האבן אוועקגעגעבן זייער לעבן פאר אידישע קינדער, דיין טאטע איז א גרויסער צדיק.


דערפאר פריי איך זיך זייער יעצט צו הערן אז דו לערנסט פלייסיג דיינע שיעורים און אויך הלכה, מיט דעם וועסטו מאכן א נחת רוח פאר דיין טאטע און מאמע; עס קומט זיך זיי די נחת פאר זייערע גוטע מעשים וואס זיי טוען טאג טעגליך פאר כלל ישראל.


דיין ראש ישיבה וואס האט דיר זייער ליב.

#1000 - די חשיבות פון אן הצלה-מאן
מדות טובות

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נח, ג' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


א גרויסן יישר כח פאר'ן אוועקגעבן צייט צו העלפן די מוסדות. געב איבער א יישר כח פאר אלע אינגעלייט און בחורים וואס האבן זיך מתנדב געווען צו העלפן מאכן די עלעקטעריק אין מיידל קעמפ, עס זאל זיין געזעצליך אויסגעהאלטן וכו'.


איך האב געזען בילדער ווי אלע ארבעטן אינאיינעם, איך האב אויך געוואלט דארט זיין; זיין א חלק פון אזא שיינע חברותא וואו מען ארבעט אינאיינעם כאיש אחד בלב אחד צו העלפן די מוסדות פון רבי'ן.


וואויל איז דיר אז דו געבסט זיך אוועק פאר אנדערע מענטשן זייענדיג א חלק פון "חברה הצלה", דו לויפסט ראטעווען מענטשן וועם דו קענסט ניטאמאל. איך הער נישט אויף צו טראכטן פון די מעשה פון מוצאי שבת ווי דו נעמסט אהיים דיין פידל צו מאכן א שיינע מלוה מלכה וכו', און פלוצלינג ווערט די גאנצע פלאן אויס, ווייל דו לויפסט ראטעווען א קינד וכו', דו פארסט אריין ביז'ן שטאט און געענדיגט מיט'ן מלוה מלכה.


איך וועל אם ירצה ה' שרייבן א באזונדערע בריוו פאר דיין ווייב תחי'; איר קומט די ברכה, זי געבט דאך אוועק איר מאן אין די שענסטע צייטן אבי צו ראטעווען אידישע קינדער.

#999 - בלייבן אין שטוב מיט די ווייב און קינדער
שלום בית, משפחה

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נח, ג' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


איך האב זייער הנאה געהאט ווען דו האסט מיר דערציילט מסיח לפי תומו ערב סוכות, אז מען האט דיר געלאדנט צו די סעודות אבער דו בלייבסט עסן אין שטוב ווייל אין שטוב איז דיר זייער באקוועם; הלוואי זאל איך דאס קענען הערן פון אלעמען, אז זיי האבן הנאה צו בלייבן אין שטוב מיט די ווייב און קינדער, נישט גיין צו חברים עסן וכו'.


דו האסט מיר ממש מחי' געווען, איך האב געהאט חיות פון דעם א גאנץ יום טוב; הערנדיג אז די דרשות און שמועסן וואס איך געב שוין אזויפיל יארן, טאג איין טאג אויס, גייט אריין אין די תלמידים; צו לעבן אן איידעלע לעבן און וויסן אז די שענסטע פלאץ איז בלייבן אין שטוב, מילא מען גייט צו עלטערן וכו', איז איין זאך, אבער חברים איז נישט א זאך וואס ברענגט גוטס.


וואויל איז דעם וואס לעבט מיט יראת שמים, ער היט זיך די אויגן, ער קוקט נישט און זעט נישט קיינעם, נאר זיין אייגענע ווייב; דער איז פייליך און צופרידן, דער האט נישט די קללה פון קין (בראשית ד, יב): "נָע וָנָד תִּהְיֶה בָאָֽרֶץ", נאר ער איז שטענדיג צופרידן.


איך האב דיר ליב.

#998 - א ווארט פון טאטע מאמע איז א ווארט
חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נח, ב' דראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך זע אז וויפיל איך שרייב פון דעם ענין דארף איך שרייבן נאכאמאל און נאכאמאל מען זאל וויסן ווי אזוי מען ברענגט אויף קינדער אויף די גוטע וועג.


דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן סה): "צָרִיךְ לְלַמֵּד אֶת הַתִּינוֹק דֶּרֶךְ אֶרֶץ מִנְּעוּרָיו", מען דארף אויסלערנען פאר קינדער דרך ארץ ווען זיי זענען נאך גאר יונג, זיי זאלן פאלגן טאטע מאמע; מען דארף שטיין אויף דעם זייער שטארק אין די יונגע יארן, דעמאלט שניידט מען שיינע פירות אין די שפעטערדיגע יארן.


עלטערן דארפן זיין זייער שטארק אז "א ווארט פון טאטע מאמע איז א ווארט"; אז מען זאגט פאר'ן קינד ניין איז ניין, מען טאר נישט ווערן דערשראקן אויב דער קינד וויל דאס נישט אננעמען, ער הייבט אן וויינען, בלאזן און פארפירן וכו'; דער נאטור פון קינדער איז אז זיי פרובירן אויסצופירן, ביז ווען זיי זעען איין אז די עלטערן זענען שטארק מיט זייערס א ווארט, דעמאלט געבן זיי זיך אונטער און וואקסן אויף געזונטע קינדער.


דאס וואס דו שרייבסט אז דו פארשטייסט פונעם וועג ווי אזוי מען פירט זיך מיט בחורים אז מען זאגט זיי נאר זאכן וואס זיי וועלן יא אננעמען וכו' וכו'; דאס האט נישט צו טון איינס מיט'ן צווייטן, יונגע קינדער איז מען נישט מחנך ווי מען איז מחנך ערוואקסענע קינדער וואס הייבן אן יעצט א פרישע לעבן. דו קענסט נישט פארגלייכן א יונגע ריינע קינד צו א בחור וואס קומט אן קיין חינוך וכו' וכו'; א קינד דארף מען מחנך זיין, מען דארף אים העלפן אויסארבעטן זיינע שווערע נאטורן, עסן געזונטע עסן, גיין שלאפן צייטליך, און אזוי ווייטער.


איך בין יעצט זייער פארנומען, איך האב פשוט נישט קיין צייט; איך וועל דיר נאך שרייבן מער באריכות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#997 - נישט צווינגען דאס קינד צו זאגן קדיש
חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת נח, ב' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


ער איז א קליין קינד, קוים אריין געגאנגען אין כתה א', א שעמעדיג קינד, זאלסטו אים נישט צווינגען ער זאל זאגן קדיש נאך זיין מאמע; ווי מער דו וועסט אים צווינגען אלץ מער וועט ער נישט וועלן זאגן קדיש, נישט נאר דו וועסט מאכן ער זאל נישט זאגן קדיש נאר דו וועסט אים אינגאנצן פארלירן, ער וועט נישט וועלן גיין אין שול וכו', וכו'.


דעריבער אז דו האסט זיך אונטערגענומען צו זיין א מגדל יתום בתוך ביתך, דו האסט אריין גענומען דיין נעפיו וואס איז געבליבן א יתום פון זיין מאמע השם ירחם, זאלסטו אים נאר אויפבויען און רעדן צו אים נאר דיבורי אמונה; וועסטו זוכה זיין צו די ברכה וואס דער אייבערשטער געבט (מדרש תנחומא דברים, סימן יח): "אִם אַתָּה מְשַֹמֵּחַ אֶת שֶׁלִּי אֲנִי מְשַֹמֵּחַ אֶת שֶׁלָּךְ"; דו וועסט זען דורות ערליכע אידן און פיל נחת.


אמת, דיין שוועגערין עליה השלום האט נישט נאך קינדער וואס זאלן זאגן קדיש נאך איר, און זי פלעגט רופן דעם אינגל - אין די לעצטע צייט ווען זי איז געווען זייער נישט געזונט - "מיין קדיש'ל", אבער מען קען נישט צווינגען; מיט צווינגען מאכט מען נאר ערגער.


דאס מערסטע וואס דו זאלסט טון יעדעס מאל ווען דו גייסט מיט אים אין שול, קענסט אים פרעגן: "ווילסט זאגן קדיש?" אבער נישט מער פון דעם, אויב זאגט ער "ניין" זאלסטו אים זאגן מיט א שמייכל: "אויב דו ווילסט נישט דארפסטו נישט".


שטארק זיך און שטארק דיין ווייב, איך האב געשיקט א בריוו פאר דיין ווייב איר מחזק זיין; דער אייבערשטער זאל איר געבן כח זי זאל האבן די כחות צו מגדל זיין די קינדער און ווייטער אנגיין מיט עבודת הבית בשמחה.


אויב דו וועסט צוגיין אויף דעם וועג וועט ער מיט די צייט מסכים זיין צו זאגן קדיש.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#996 - דיין זון איז פון די בעסטע תלמידים
גמרא

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נח, ג' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


דו האסט מיר זייער דערקוויקט מיט די גוטע נייעס אז דו האסט אנגעהויבן לערנען יעדן טאג דעם דף גמרא, דאס וועט דיר ברענגען אלע ישועות ברוחניות ובגשמיות און פרנסה בריווח.


איך האב א גרוס פאר דיר פון דיין זון ... נרו יאיר; איך האב געפרעגט דעם מלמד שליט"א וועגן דיין זון, זאגט ער מיר אז ער איז פון די בעסטע תלמידים, סיי מיט'ן לערנען און סיי מיט דרך ארץ. איך האף אז דו וועסט איבערגעבן די גוטע גרוס פאר דיין אשת חיל, זי וועט האבן נחת דאס צו הערן.


א שאד אז דו ביסט נישט געווען אין ישיבה הושענא רבה, איך האב גערעדט ביי די הושענות פאר אלע תלמידים זייער וויכטיגע זאכן פאר'ן עתיד פון אונזערע דורות; איך האף אז דו וועסט זיך צוהערן צו די ווערטער, מען קען עס הערן אויפ'ן האטליין "קול ברסלב". איך וויל דו זאלסט בלייבן מיט דיינע דורות, קינדער און אייניקלעך ערליכע אידן.


איך האב דיר ליב.

#995 - פארשפרייטן דעם רבינ'ס עצות
חיזוק פאר מיידלעך, הפצה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נח, ב' דראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


מען קען זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון פארשפרייטן די עצות פון הייליגן רבי'ן פאר אנדערע; עס איז נישט דא נאך אזא חשוב'ע זאך ביים אייבערשטן ווי דער וואס איז עוסק צוריק צו ברענגען מענטשן צו די אמונה.


מוהרא"ש זכרונו לברכה האט דערציילט, אז ווען דער הייליגער צדיק רבי יצחק מדראהביטש זכותו יגן עלינו איז נפטר געווארן איז אים רש"י הקדוש אנקעגן געקומען אויבן אין הימל און אים געפרעגט: "וואס פאר א גוטע מעשים טוט אייער זון דער צדיק רבי מיכל'ע זלאטשובער אז דא אין הימל מאכט מען פון אים אזא רעש?" האט דער טאטע רבי יצחק מדראהביטש געענטפערט: "ער לייגט אריין שטארקע כוחות אינעם דאווענען וכו'", האט אים רש"י הקדוש געזאגט: "פאר דעם אליינס וואלט מען נישט געמאכט פון אים אזא רעש דא אין הימל; אסאך צדיקים לייגן אריין כוחות אינעם דאווענען און מען מאכט נישט אזא גרויסע עסק פון זיי", האט רבי יצחק מדראהביטש ווייטער געזאגט: "ער לערנט זייער פלייסיג", האט אים רש"י הקדוש געענפערט: "דאס קען אויך נישט זיין די סיבה, ווייל אסאך צדיקים לערנען פלייסיג די הייליגע תורה, און פאר דעם אליינס רעש'ט זיך נאך נישט", האט ער געזאגט: "צוליב זיין חסד און צדקה וכו'", רש"י הקדוש האט אבער נאך אלץ נישט מסכים געווען, ביז רבי יצחק מדראהביטש האט אים געזאגט: "אפשר ווייל ער ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן? ער איז עוסק אין דעם זייער שטארק", האט רש"י הקדוש געזאגט: "היינו דאהני ליה, יעצט פארשטיי איך שוין פארוואס עס רעש'ט זיך פון אים"; ווייל ביים אייבערשטן איז זייער חשוב דער וואס ברענגט צוריק זיינע קינדער צו אים.


עס זענען פארהאן אסאך זאכן אין וואס מען קען אויפטון וכו' וכו', אז איר ווילט און איר האט א געפיל צו פארשפרייטן דאס חשיבות פון צניעות אדער דאס הארבקייט פון לשון הרע - קענט איר דאס טון, מיר דארפן אבער בעיקר עוסק זיין אין פארשפרייטן דעם רבינ'ס עצות און ווען דער מענטש דערוויסט זיך פון די עצות וועט ער שוין ממילא אנקומען צו אלסדינג.


דעריבער אז איר שרייבט אז איר האט א צוגאנג צו מיידלעך וכו' זאלט איר בעיקר רעדן מיט זיי דיבורי אמונה און עצות פון הייליגן רבי'ן לויט ווי מוהרא"ש האט עס אראפ געברענגט פאר אונז פשוט'ע מענטשן, דורכדעם וועט איר זיי צוקלעבן צום אייבערשטן, וועלן זיי ממילא זיין נזהר אין לשון הרע, זיך אנטון בצניעות און לעבן א חיים טובים; אנדערש איז ווען מען רעדט צום מענטש פון פרטיות'דיגע נושאים וכו'.


אין דעם זכות וואס איר וועט פארשפרייטן פאר אלעמען די חיזוקים ובפרט פאר מיידלעך וואס האלטן אין אנהייב פון זייער לעבן, וואס זיי איז גרינג צו מקרב זיין צום אייבערשטן, וועט איר זוכה זיין צו האבן ליכטיגע קינדער און זען פון זיי אסאך נחת.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע וועגן.

#994 - אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז מיט א פונקטליכער חשבון
אמונה, קשיות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נח, ב' דראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב געהערט די ביטערע בשורה, ברוך דיין האמת; דער אייבערשטער זאל טרייסטן אייך און די גאנצע משפחה, מען זאל נישט וויסן מער פון קיין צער.


איך בעט אייך זייער איר זאלט זיך שטארקן אין אמונה; גלייבן אינעם אייבערשטן און נישט פרעגן קיין קשיות אויף די אמונה. דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן נב): אויפ'ן אייבערשטן איז דא קשיות און דאס איז זיין גרויסקייט; ווייל אויב וואלטן מיר אלעס פארשטאנען, וואלט געווען חס ושלום זיין שכל אזוי ווי אונזער שכל, דערפאר קען מען נישט פארשטיין דרכי המקום; אבער מיר דארפן גלייבן באמונה שלימה אז אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז גוט און אלעס איז בהשגחה. מען דארף שטענדיג חזר'ן דעם פסוק (דברים לב, ד): "הַצּוּר תָּמִים פָּעֳלוֹ, כִּי כָל דְּרָכָיו מִשְׁפָּט, אֵל אֱמוּנָה וְאֵין עָוֶל, צַדִּיק וְיָשָׁר הוּא", אלעס וואס דער אייבערשטער טוט איז מיט א פונקטליכער חשבון.


דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין אלע אויסגעלייזט ווערן, און יעדער איינער פון זיין פריוואטן גלות - מיט'ן שיקן משיח צדקינו במהרה בימינו.

#993 - פיר מאל א יאר וואס מ'זאגט נישט "יום כיפור קטן"
ראש חודש

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, ערב ראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער תלמיד ... נרו יאיר.


א גרויסן יישר כח פאר אלעס וואס דו העלפסט מיר טאג טעגליך אינעם מוסד בכלל און מיט די מיידל סקול בפרט. דער אייבערשטער זאל העלפן דו זאלסט טרעפן יעצט בקרוב ממש דיין זיווג, עס זאל דיר צוריק קומען דאס אלעס וואס דו האסט געהאלפן אזוי געטריי אויפשטעלן די ברסלב'ע מוסדות.


איך האב באמערקט אינעם "לוח ברסלב" אז ביי ערב ראש חודש חשון האסטו אריינגעשטעלט "יום כפור קטן"; וויל איך באמערקן אז פיר מאל דורכאויס דעם יאר זאגט מען נישט יום כפור קטן אום ערב ראש חודש, די פיר מאל זענען "ערב ראש חודש חשון", ווייל עס איז נאך אין חודש תשרי ווען מען זאגט נישט קיין תחנון; אזוי אויך "ערב ראש חודש טבת", ווייל דעמאלט איז דער יום טוב חנוכה; "ערב ראש חודש אייר", וואס איז נאך אין חודש ניסן, און אום "ערב ראש חודש תשרי", וואס מיר באהאלטן דעם ראש חודש כדי לערבב השטן.


די דורשי רשימות געבן א רמז אויף דעם, לויט ווי עס שטייט אין פסוק (במדבר כט, יא): "מִלְּבַד חַטַּאת הַכִּפֻּרִים", חַטַּאת איז ראשי תיבות: ח'שון, ט'בת, א'ייר און ת'שרי, דאס הייסט אז אלע ערבי ראש חודש זאגט מען יום כפור קטן, מִלְּבַד חַטַּא"ת – אויסער די פיר מאל וואס דעמאלט זאגט מען נישט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים. 

#992 - לימוד דף גמרא בכל יום איז א יסוד היסודות
קינדער, גמרא

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, ערב ראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


איך בין אזוי פרייליך אז דו קומסט יעדן אינדערפרי צום "גמרא שיעור" און נאכדעם גייסטו אין כולל פאר א שעה צו איבער חזר'ן דעם דף גמרא וואס מיר לערנען פאר יעדן טאג.


ביי מוהרא"ש זכרונו לברכה איז דער לימוד דף גמרא בכל יום געווען א יסוד היסודות, בפרט ביי אינגעלייט האט זיך מוהרא"ש געבעטן זיי זאלן גיין צו א שיעור גמרא; מוהרא"ש פלעגט זיך בארומען אז אין יבנאל איז דא יעדן טאג פינף שיעורים אינעם דף גמרא. ברוך ה' אז מיר לערנען יעדן טאג דעם דף גמרא אינדערפרי און איך פריי זיך אז דו קומסט.


זיי מחזק דיין ווייב אז זי זאל נישט זארגן פאר קינדער, איר וועט זוכה זיין צו זרע ברך ה'; זיי מקיים וואס דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן כב): "מַה יַּעֲשֶׂה אָדָם וְיִהְיֶה לוֹ בָּנִים?" וואס זאל א מענטש טון ער זאל האבן קינדער? "יְפַזֵּר מְעוֹתָיו לַעֲנִיִּים", ער זאל געבן צדקה, "וִישַׂמַּח אֶת אִשְׁתּוֹ וכו'", און ער זאל פרייליך מאכן זיין ווייב וכו', עיין שם.


איך האב דיר ליב.

#991 - שיעורים פאר פרישע אינגעלייט
דרשות, מדות טובות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, ערב ראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


דו מאכסט מיר נחת און דו מאכסט א קידוש השם; דיינע עלטערן און דיין ווייב'ס עלטערן זאגן אויף דיר און אויף דיין ווייב אז איר פירט זיך אויף זייער דרך ארץ'דיג, איר פירט זיך אויף איידל און באשיידן אזוי ווי עס פאסט פאר א תלמיד הישיבה און פאר א תלמידה פון בית פיגא.


איך וויל דו זאלסט צוזאמנעמען אלע אינגעלייט – תלמידי הישיבה – וואס האבן חתונה געהאט פאריאר און פאר צוויי יאר צוריק, תשע"ח און תשע"ט, איך וויל זיי געבן באזונדערע שיעורים; זיי מיר מודיע ווען עס איז גוט פאר ענק, וועל איך ענק געבן הדרכה והתחזקות ווי אזוי צו לעבן מיט א ווייב און בויען א שיינע שטוב.


זיי שטארק ווייטער אנצוגיין מיט דיינע שיעורים כסדרן, און יעדעס מאל דו ביסט נאכאמאל מסיים משניות וכו' זאלסטו זאגן דערוועגן פאר דיין ווייב אפאר טעג פארדעם, אזוי וועט איר קענען פייערן א שיינע סיום אין שטוב אינאיינעם.


איך האב דיר ליב.

#990 - מיט שמחה וועט דיין ווייב זיך ארויסדרייען פון די ביטערע מחלה
שמחה, רפואה

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת נח, א' דראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך בעט דיר זייער ליבער ..., שטארק זיך מיט אלע כחות צו גלייבן אינעם אייבערשטן אז אלעס וועט זיך איבערדרייען, דו וועסט האבן א געזונטע ווייב און א געזונטע מאמע פאר דיינע קינדער.


עס טוט מיר זייער וויי צו הערן וואס דיין ווייב תחי' מאכט מיט, און נאכמער טוט מיר וויי צו זען ווי דו ביסט צעבראכן ווי א צעבראכענעם שארב.


טייערער ברודער, שטארק זיך און הויב זיך אויף; דאס איז אלעס נאר א פרואוו וואס מען פרואווט דיר צו זען צו וועם דו וועסט זיך ווענדן בעת צרה.


שטארק זיך ברודער און שטארק דיין ווייב; מענטשן ווייסן נישט אז מער מענטשן מיט "יענע מעשה" ה' ירחם דרייען זיך ארויס ווי פארקערט.


לערן יעדן טאג דעם תורה (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן כד) וואו דער רבי זאגט בפירוש אז מיט שמחה קען מען אויסגעהיילט ווערן פון אלע מחלות, "וְגַם חַכְמֵי הָרוֹפְאִים הֶאֱרִיכוּ בָּזֶה, שֶׁכָּל הַחוֹלַאַת עַל יְדֵי מָרָה שְׁחֹרָה וְעַצְבוּת, וְהַשִֹֹּמְחָה הִוא רְפוּאָה גְּדוֹלָה", אויך די דאקטורים זענען מודה אז אלע פראבלעמען און קרענק קומען פון נישט זיין פרייליך, און שמחה איז א רפואה פאר אלע קרענק.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.

#989 - געב צדקה דער סכום פון "בנים", געהאלפן צו ווערן מיט קינדער
קינדער, סגולות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, ערב ראש חודש חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


שטארק זיך באמונה פשוטה אינעם אייבערשטן; איך בין זיכער אז דער אייבערשטער וועט דיר העלפן, דו וועסט בקרוב זוכה זיין צו א גוטע בשורה, צו בנים זרע ברך ה'.


ווען דו בעטסט דעם אייבערשטן פאר קינדער זאלסטו געבן פאר צדקה דעם סכום פון 5.92; פינף דאללער מיט צוויי און ניינציג צענט, אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדקה, חלק ב', סימן יד) עס זענען דא תפילות וואס ווערן נישט אנגענומען נאר ווען מען געבט צדקה, דער רבי געבט א ביישפיל, למשל ווען מען בעט: "תֶּן לִי בָּנִים", זאל מען געבן דעם סכום פרוטות וויפיל עס באטרעפט "תֶּן לִי בָּנִים" – 592; און די געלט זאלסטו געבן פאר ארימעלייט אדער זאלסטו דרוקן מיט דעם ספרים פון רבי'ן, פון מוהרא"ש; וועסטו זוכה זיין צו ליכטיגע קינדער.


א גרוס פון דיין מאן, איך האב זייער הנאה יעדן טאג אים צו זען קומען דאווענען אין ישיבה און לערנען.


פון ענקער ראש ישיבה און שדכן.

#988 - נישט אריינברענגען דעם טעלעפאן אין שטוב
חינוך הילדים, שלום בית, סמארטפאון

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת בראשית, כ"ה תשרי, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


דו האסט מיר מחי' געווען ווען דו האסט מיר געזאגט הושענא רבה נאכ'ן דאווענען אז איך האב גע'פועל'ט ביי דיר, דו גייסט נישט אהיימברענגען דיין טעלעפאן וכדומה אין שטוב.


זה חלקי מכל עמלי; דאס איז מיין גאנצע נחת, צו זען ווי די תלמידים בויען ערליכע אידישע שטובער לשם ולתורתו.


נאך אפאר תלמידים זענען צו מיר צוגעקומען במשך דעם יום טוב מיר מבשר זיין די גוטע נייעס אז זיי נעמען זיך פאר מער נישט אהיים צו ברענגען זייער טעלעפאן אין שטוב.


איך בעט יעדן טאג דעם אייבערשטן פאר דיר, דיין ווייב און קינדער, איר זאלט האבן א גוטע לעבן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.


 

#987 - זיי ממשיך צו געבן "פרנס החודש" פאר די רענט
צדקה, שטעטל, רענט

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת בראשית, כ"ה תשרי, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


אויף דיין פראגע, אז דו האסט זיך ארויסגעצויגן אין שטעטל, קרית ברסלב ליבערטי יצ"ו, און דו ווילסט וויסן אויב דו זאלסט ממשיך זיין מיט די צדקה פאר די ישיבה וואס דו פלעגסט געבן ברוח נדיבה א פרנס החודש, אדער אנהייבן געבן די צדקה פאר וכו'.


אוודאי זאלסטו ממשיך זיין מיט'ן "פרנס החודש" פאר די ישיבה, העלפן דעקן די גרויסע הוצאות פון רענט וכו'.


דער אייבערשטער זאל העלפן דו זאלסט קיינמאל נישט פארגעסן דיין עבר, זאלסט שטענדיג געדענקען דאס ערשטע מאל ווען דו ביסט ארויפגעקומען אין ישיבה וואס דו האסט דא באקומען, וועט דיר זיין א פשוט'ע זאך וואו דיין צדקה זאל גיין.


איך חזר זיך יעדן טאג וואס דער רבי האט מיר געגעבן און וואס מוהרא"ש האט געטון מיט מיר, דאס געבט מיר כח צו טון און טון און טון אן ערווארטן אז איינער זאל מיר זאגן יישר כח, א דאנק וכו', וכו'. ווען מען געדענקט וואס דער רבי געבט אונז דעמאלט איז גוט.


איך האב דיר ליב.