בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#32 - א שיינע גרוס פונעם בעל הבית וואו דו ארבעסט
רעדן, פרנסה, לימוד התורה, היטן די צייט, ניבול פה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמות, י"ח טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד מיין ליבער טייערער ... נרו יאיר


איך האב באקומען א גרוס פון דער בעל הבית וואו דו ארבעסט, ער שרייבט מיר אז ער קען זיך נישט איבערקומען פון דיין איידלקייט און דיין התמדת התורה, דו קומסט אין ארבעט מיט א זעקל ספרים, און יעדע איבריגע מינוט ביסטו שוין מיט דיינע ספרים.


אויך דיין איידלקייט; ער שרייבט אז דער גוי וואס ארבעט דארט זאגט אים אז דו ביסט אנדערש פון אנדערע, דו רעדסט נאר איידל, דו רעדסט נישט ניבול פה, און ווען איינער דערווייגט זיך צו רעדן ניבול פה – ביסטו זייער שטרענג, דו לאזט דאס נישט.


שטארק זיך, זיי ממשיך מיט לערנען און דאווענען און יראת שמים, כי זה כל האדם.


איך קוק זייער ארויס אויף דיר, וכו' וכו'.

#31 - שלום בית איז אנגעהאנגען אינעם זיך דורכרעדן
שלום בית, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת וארא, י"ב שובבי"ם, כ"ו טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בשעת די ווייב שרייט און שאפט, טוט מען אלעס - אבי עס זאל נישט ווערן קיין מחלוקות, ובפרט אז די קינדער זעען און פארשטייען וואס טוט זיך - טוט מען אלעס עס זאל זיין שלום און זיי זאלן נישט כאפן אז עפעס גייט דא פאר.


שפעטער, ווען דו האסט אפאר מינוט פריוואט מיט דיין ווייב - זאלסטו מיט איר דאס אויסשמועסן. ווייל מוהרא"ש זכותו יגן עלינו שרייבט זייער אסאך, אז שלום בית איז אנגעהאנגען אינעם זיך דורכרעדן; מען דארף רעדן, מען קען נישט האלטן אין זיך זאכן און זיך אויפעסן. אז דער מאן האט עפעס וואס שטערט אים אויף די ווייב; די וועג ווי אזוי זי רעדט צו אים, די וועג ווי אזוי זי פירט זיך מיט אים - זאל מען דאס אויסשמועסן, און פארקערט, אויב די ווייב האט זאכן וואס שטערט איר פונעם מאן - דארף מען דאס אויסרעדן.


האב נישט קיין פחד צו רעדן פון דעם, זאג איר בזה הלשון: "מיין טייערע ווייב, איך טו אלעס פאר דיר, און איך וועל ווייטער אלעס טון פאר דיר, נאר עס שטערט מיר זייער איין זאך, עס צעברעכט מיך זייער די וועג ווי אזוי דו זאגסט מיר", בעט דיין ווייב: "מיין ליבע ווייב, די זאכן וואס דו זאגסט מיר צו טון וועל איך טון אויך אז דו וועסט מיר דאס בעטן שיינערהייט צו טון"; רעד מיט איר, שמועס אויס וואס שטערט איר, קען זיין זי כאפט אפילו נישט וואס זי טוט.


אויב מיט דעם אלעם וועט זי ווייטער שאפן אויף דיר - זאלסטו זיך נישט צוליב דעם אויפעסן דיין געזונט. זיי זיך מבטל צום אייבערשטן; אזוי האט דער הייליגער רבי געזאגט פאר רבי נתן (שיחות הר"ן, סימן רעט): "ווען עס איז גאר ביטער - איז מען זיך אינגאנצן מבטל".


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#30 - אז מען רעדט ניבול פה ווערט מען אויסגעריסן פון די וועלט
רעדן, תשובה, היכל הקודש, מוהרא"ש, מוסר, ישיבה, ניבול פה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת ויחי, ח' טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


וויסן זאלט איר, יעדער איינער קען תשובה טון און אויף יעדע עבירה קען מען תשובה טון; דער אייבערשטער נעמט אן ווען מען טוט תשובה. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (פסחים קיט.): "ידו של הקדוש ברוך הוא פרוסה תחת כנפי החיות כדי לקבל בעלי תשובה", דעם אייבערשטנ'ס האנט איז אויסגעשטרעקט אונטער די פליגלעך פון די מלאכים וואס ווערן אנגערופן 'חיות' - אנצונעמען די אלע וואס טוען תשובה.


תשובה טון אויף הערן ניבול פה איז נישט ווען מען זאגט 'יענער איז א מניוול', דאס מיינט נישט תשובה טון; הערן ניבול פה איז אזוי ווי רעדן ניבול פה, הערן ניבול פה איז אזוי עקלדיג ווי רעדן ניבול פה. תשובה טון מיינט, מען האט חרטה אויף וואס מען האט געטון, און מען זאגט דעם אייבערשטן אז מען וועט מער נישט רעדן און הערן קיין ניבול פה.


ניבול פה איז אזא עקלדיגע זאך; מוהרא"ש האט מיר געזאגט: "נאר אויף ניבול פה, אויף די איין זאך - זאלסטו ארויסשיקן בחורים פון ישיבה". מוהרא"ש האט מיר געזאגט, אויב איך הער ניבול פה זאל איך פארשיקן דעם מניוול און ראטעווען די אנדערע בחורים.


איך בוי די קהילה מיט בלוט און שווייס, איין זאך בעט איך פון די יונגע ווייבלעך: "רעדט נישט קיין ניבול פה", אז מען רעדט ניבול פה ווערט מען אויסגעריסן פון די וועלט; רעדט פון אלעס - אבי נישט ניבול פה.


וואויל איז דעם וואס טוט תשובה, איז אים דער אייבערשטער מוחל.

#29 - די צייט נאך די חתונה איז די שענסטע צייט אין לעבן
צניעות, רעדן, חתונה, הלכה, חומרות, שנה ראשונה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת תולדות, כ"ז מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


שטארק זיך מיט דיינע שיעורים כסדרן און תפילה והתבודדות. יעצט נאך די חתונה איז די שענסטע צייט אין לעבן, דו קענסט זוכה זיין צו ווערן זייער א גרויסער צדיק; פון איין זייט האסטו נאכנישט קיין טרדות פון פירן א שטוב, און פון די אנדערע זייט האסטו שוין א ווייב וואס היט דיך, דו קענסט לערנען תורה בטהרה. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא עב:) אויפ'ן פסוק (תהילים יט, י): "'יראת ה' טהורה עומדת לעד', אמר רבי חנינא זה הלומד תורה בטהרה, מאי היא נושא אשה ואחר כך לומד תורה", אז מען האט חתונה קען מען לערנען די הייליגע תורה מיט א ריינעם מח.


בנוגע וואס דו שרייבסט אז מענטשן פרעגן דיר אויס בדברים שבינו לבינה וכו'; געב אכטונג, רעד נישט מיט קיינעם פון דברים שבינו לבינה וכו'. ווער עס קומט דיר פרעגן פריוואטע פראגעס וכו', אפילו פון אנשי שלומינו - זאלסטו זיך ארויסדרייען.


אנטלויף פון חומרות ופרישות. ליידער האט זיך אריינגעכאפט די זאכן אין ברסלב, מען פארדריידט אינגעלייט, מען רעדט איין אינגעלייט מיט חומרות ופרישות וואס איז קעגן די תורה, דאס איז גורם מען זאל אראפפאלן אין עבירות חמורות רחמנא לצלן. די אלע זאכן וואס מען זאגט נאך פון צדיקים פאר אברכים, אויף דעם זאגן די הייליגע חכמים (נדרים כ:): "דמצייני כמלאכי השרת", דאס איז א וועג פון מלאכים, און מען פסק'נט נישט אזוי וכו'.


וואס דארף מען מער פון זיך פירן פשוט לויט וואס שטייט אין שלחן ערוך, זיך פירן פשוט על פי תורה איז דאך די גרעסטע מדרגה. דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן מד): "גַּם מֵחָכְמוֹת שֶׁיֵּשׁ בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם בְּעַצְמוֹ צָרִיךְ לְהַרְחִיק מְאֹד", מען דארף זיך זייער היטן פון חכמות, "כִּי כָל אֵלּוּ הַחָכְמוֹת שֶׁל הָעוֹלָם שֶׁיֵּשׁ לְהַנִּכְנָסִין וּמַתְחִילִין קְצָת בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם, אֵינָם חָכְמוֹת כְּלָל, וְהֵם רַק דִּמְיוֹנוֹת וּשְׁטוּתִים וּבִלְבּוּלִים גְּדוֹלִים", די אלע חכמות וואס מען האט ווען מען הויבט אן דינען דעם אייבערשטן - דאס זענען בכלל נישט קיין חכמות, דאס זענען בלויז דמיונות, שטותים און קאפ דרייענישן, "וְאֵלּוּ הַחָכְמוֹת מַפִּילִין מְאֹד אֶת הָאָדָם מֵעֲבוֹדַת הַשֵּׁם", דאס מאכט אז דער מענטש זאל אפלאזן זיין עבודת השם, "דְּהַיְנוּ מַה שֶׁחוֹשֵׁב וְחוֹקֵר וּמְדַקְדֵּק בְּיוֹתֵר, אִם הוּא יוֹצֵא כָּרָאוּי בַּמֶּה שֶׁעוֹשֶׂה", דאס וואס מען טראכט צי מען איז יוצא די מצוה וואס מען טוט - צי נישט; מען איז מדקדק און מען האלט אין איין אריין טראכטן: 'אפשר בין איך נישט יוצא, אפשר בין איך יא יוצא?' דאס אלעס ברענגט דערצו אז דער מענטש זאל אלעס אפלאזן רחמנא לצלן. "כִּי בָּשָׂר וָדָם אִי אֶפְשָׁר לוֹ שֶׁיֵּצֵא יְדֵי חוֹבָתוֹ בִּשְׁלֵמוּת", ווייל א מענטש קען נישט יוצא זיין די מצוות פונעם אייבערשטן בשלימות, "וְאֵין הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא בָּא בִּטְרוּנְיָא' וְכוּ'", דער אייבערשטער זוכט נישט א וועג ווי אזוי ער קען אונז כאפן און אויפווייזן אז מיר קענען נישט טון די מצוות, ווייל די תורה איז געגעבן געווארן פאר מענטשן, "וְלֹא נִתְּנָה תּוֹרָה לְמַלְאֲכֵי הַשָּׁרֵת", נישט פאר קיין מלאכים, "וְעַל אֵלּוּ הַמְדַקְדְּקִים וּמַחְמִירִים בְּחֻמְרוֹת יְתֵרוֹת עֲלֵיהֶם נֶאֱמַר: 'וְחַי בָּהֶם, וְלֹא שֶׁיָּמוּת בָּהֶם' כִּי אֵין לָהֶם שׁוּם חִיּוּת כְּלָל", און די אלע וואס זענען פארנומען מיט חכמות און ספיקות זענען אלץ מסופק צי זיי האבן יוצא געווען די מצוה צי נישט - די האבן נישט קיין שום חיות, "וְתָמִיד הֵם בְּמָרָה שְׁחֹרָה מֵחֲמַת שֶׁנִּדְמֶה לָהֶם שֶׁאֵינָם יוֹצְאִים יְדֵי חוֹבָתָם בְּהַמִּצְווֹת שֶׁעוֹשִׂין, וְאֵין לָהֶם שׁוּם חִיּוּת מִשּׁוּם מִצְוָה מֵחֲמַת הַדִּקְדּוּקִים וְהַמָּרָה שְׁחֹרוֹת שֶׁלָּהֶם", זיי זענען שטענדיג דעפרעסט און לעבן אלץ אין ספיקות, ווייל די חומרות ווארפט זיי אריין אין מרה שחורה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#28 - צו האבן א גוטע שלום בית, מוז מען רעדן אפן איינער מיט'ן צווייטן
שלום בית, רעדן, בין אדם לחבירו, לימוד התורה, אידישע שטוב

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת חיי שרה, י"ט מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער אויף די שיינע זאכן וואס דו דערציילסט; דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט זוכה זיין צו בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות.


בנוגע וכו'; זאלסט זאגן דיין ווייב וואס עס שטערט דיר. זאג איר עס באופן אז דיר איז דאס שווער, נישט אז זי האט א פראבלעם. זאג איר נישט: "דו שטינקסט!" זאג איר: "מיר איז שווער די גערוך", און שלאג פאר זי זאל לייגן וואס מען לייגט - אוועק צו נעמען די שווייס, און אזוי אויך זיך וואשן די מויל מיט א מינט, וכדומה לזה. קען זיין אז ביים זאגן וועט דאס נישט זיין אזוי איינגענעם, אבער דאס וועט מאכן עס זאל זיין געשמאק און עס זאל בלייבן די ליבשאפט צווישן אייך.


דארפסט פארשטיין, נישט יעדער איינער ווייסט אז עס גייט א גערוך פון מויל, נישט יעדער איינער איז סענסעטיוו צו דעם, און אז מען זאגט עס אויף א שיינעם וועג - פריידט זיך יענער.


צו האבן א גוטע שלום בית - מוז מען רעדן, מען דארף זיין אפן איינער מיט'ן צווייטן, בפרט זאכן וואס מאכט מען זאל זיך פאר'מיאוס'ן איינער אויפ'ן צווייטן - מוז מען זאגן; מען דארף נאר וויסן ווי אזוי עס צו זאגן.


מאך זיך א שיעור אין שטוב, א פרוי האט זייער ליב צו זען איר מאן לערנען; עס מאכט זי זאל אים ארויפקוקן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#27 - אנשטאט זאגן 'ניין' אדער 'יא', דארף מען אויסשמועסן און פארשטיין
מחלוקת, שטעטל, שלום, רעדן, אחדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וירא, י"ג מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, חבר הנהלה


עס איז וויכטיג פאר דיר און פאר די אנדערע חברי הנהלה צו זיין אפן מיט אנשי שלומינו; אנשטאט זאגן 'ניין' אדער 'יא' - זאלט איר רעדן און שמועסן, מען זאל פארשטיין וואס דא גייט פאר. צום ביישפיל, אז אינגעלייט ווילן אינוועסטירן, קויפן אלטע בנינים אין די ווילידזש, און מיר ווילן נישט עס זאלן קומען געוויסע געשעפטן אין אונזער געגנט, און נישט אויפהייבן די פרייזן, איז אנשטאט זאגן "ניין", "מען קען נישט קויפן" - דארף מען דאס אויסשמועסן, און אלע זאלן וויסן וואס יא צו טון און וואס נישט צו טון.


וויסן זאלסטו, די אלע משפחות וואס זענען געקומען וואוינען אין שטעטל, קיינער איז נישט געקומען דא וואוינען זיך צו קריגן מיט מיר. מיר אלע ווילן איין זאך, מיר ווילן לעבן מיט ליבשאפט איינער מיט'ן צווייטן, און מחנך זיין אונזערע קינדער מיט אמונה און קדושה. מען דארף זיך אויסשמועסן.


איך האב שוין זייער אסאך מאל ענק געבעטן ענק זאלן זיך צאמנעמען און אויסשמועסן וואס מען טוט און פארוואס מען טוט, אזוי וועט איר אראפנעמען אלע טענות וואס מען האט אויף מיר.


געב איבער א גרויסן יישר כח פאר אלע חברי הנהלה, פאר'ן טון טאג און נאכט פאר אונזער קהילה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#26 - מען דארף רעדן שטייטליך און ווייך, דאס איז די וועג צו פועל'ן
שלום בית, שערן די האר, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ג' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ז אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בנוגע אז דיין ווייב זאל זיך אפשערן וכו'; וויסן זאלסטו, מען קען נישט הייסן א ווייב וואס צו טון; אז זי וויל זיך נישט שערן - קען מען איר נישט הייסן און באצווינגען.


מען קען אבער שיין רעדן און איר געבן צו פארשטיין דאס גרויסקייט פון זיך שערן די האר; קענסט איר ווייזן די הונדערטער בריוו וואס מוהרא"ש זכותו יגן עלינו שרייבט פאר פרויען איבער דאס גרויסקייט פון זיך אפשערן.


מוהרא"ש ברענגט אראפ דעם שטיקל זוהר (נשא קכה:): "'תּוּנְבָא לֵיתֵי' א קללה זאל קומען, 'עַל הַהוּא בַּר נָשׁ' אויף דעם מענטש, 'דְּשָׁבַק לְאִנְתְּתֵיהּ' וואס לאזט זיין ווייב, 'דְּתִתְחַזֵי מִשַׂעֲרָא דְּרֵישָׁה לְבַר' אז איר האר פון קאפ זאל זיך ארויסזען. 'וְדָא הוּא חַד מֵאִינּוּן צְנִיעוּתָא דְּבֵיתָהּ' און דאס איז פון די יסודות פון א אידישע שטוב, אז מען זאל נישט זען די האר פון די פרוי. 'וְאִתְּתָא דַּאֲפִּיקַת מִשַׂעֲרָא דְּרֵישָׁה לְבַר' און א פרוי וואס גייט מיט אויפגעדעקטע האר, 'לְאִתְתַּקְּנָא בֵּיהּ' זיך שיין צו מאכן, 'גָּרִים מִסְכְּנוּתָא לְבֵיתָא' איז זי גורם אז עס זאל זיין ארעמקייט אין שטוב, 'וְגָרִים לִבְנָהָא דְּלָא יִתְחַשְּׁבוּן בְּדָרָא' און זי איז גורם אז אירע קינדער וועלן נישט מצליח זיין און זיי וועלן נישט זיין חשוב, 'וְגָרִים מִלָּה אַחֲרָא דְּשַׁרְיָא בְּבֵיתָא' און זי איז גורם אז די סמ"ך מ"ם און די נישט גוטע זאלן זיין אין איר שטוב. 'מַאן גָּרִים דָּא?' ווער איז דאס אלעס גורם? 'הַהוּא שַׂעֲרָא דְּאִתְחֲזֵי מֵרֵישָׁהּ לְבַר' די פרוי וואס איר האר זעט זיך ארויס"; און פארשטייט זיך אז פארקערט איז נאך מער, א פרוי וואס געבט אכטונג אז אירע האר זאל זיך נישט ארויסזען וועט האבן אלע ברכות, און זי וועט האבן נחת פון אירע קינדער.


מען דארף אכטונג געבן ווי אזוי מען רעדט; מען קען נישט רעדן צו שטארק, מען דארף רעדן שטייטליך און ווייך; דאס איז די וועג צו פועל'ן.


ענדערש זאלסטו ווארטן ביז זי וועט דאס טון מיט איר גאנצע הארץ, ווי איידער צו מאכן דחיקת השעה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#25 - נישט האבן קיין שום שייכות מיט מחלוקת און פאליטיק
חינוך הילדים, חסידות ברסלב, מחלוקת, רעדן, בית המדרש, שבת טיש, פאליטיק

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת במדבר, ג' סיון, מ"ז לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך צו הערן די גוטע גרוס פון אונזער שול אין ירושלים; דו שרייבסט אז דו ביסט זיך מחי' צו דאווענען דארט, מען רעדט נישט ביים דאווענען, מען דאווענט מיט א זיסקייט; דאס איז פאר מיר א גרויסע פארגענוגן.


בנוגע וכו'; געב אכטונג נישט צו האבן קיין שום שייכות מיט מחלוקות. דער הייליגער רבי זאגט (ספר המדות אות מריבה, סימן סו): "בִּמְקוֹם מְרִיבָה שָׁם הַשָּׂטָן", דער שטן געפונט זיך דארט וואו מען קריגט זיך; זיי קלוג, אנטלויף פון מחלוקות, נעם נישט קיין טייל.


דער רבי זאגט (שם אות פחד חלק ב', סימן ג): "מִי שֶׁבּוֹרֵחַ מִן הַצָּרָה, הוּא פִּקֵּחַ", ווער עס אנטלויפט פון פראבלעמען - איז קלוג; נישטא נאך אזא צרה ווי מחלוקות, עס רייסט דאס הארץ צו זען ווי אידישע קינדער קריגן זיך איינער מיט'ן צווייטן; פארוואס זאל מען זיך קריגן? פארוואס זאל מען זיך פיינט האבן? זאל יעדער איינער גיין צו זיין אמת, זאל יעדער איינער זאגן אז זיין רבי איז א חד בדור; מוהרא"ש זאגט, ווען מענטשן קריגן זיך צווישן זיך, דער זאגט "מיין רבי איז א חד בדרא", דער אנדערערע שרייט: "מיין רבי איז א חד בדרא"; וואס דארף מען זיך קריגן? וואס איז שלעכט מיט צוויי חד בדרא'ס? דריי חד בדרא'ס? לאז יעדן איינעם גיין צו א פלאץ וואו עס ציט אים, א פלאץ וואס ברענגט אים נאנט צום אייבערשטן.


איך בעט דיר זייער, רעד נישט אין שטוב פון מחלוקות; קינדער ווערן דערשראקן און צעמישט ווען זיי הערן וועגן מחלוקות, אין שטוב זאלסטו נאר רעדן פון אייבערשטן, פון צדיקים; בפרט ביי די סעודות שבת - דעמאלט איז די צייט פון חינוך הבנים והבנות, דעמאלט רעדט מען פון די גרויסקייט פון צדיקים, פון די גרויסקייט פון היטן די מצוות; די אלע וואס רעדן ביי סעודות שבת פון פאליטיק, פון מחלוקות ביי חסידים, פון ליצנות אויף דעם רבי'ן, אויף יענעם רבי'ן - די קינדער ווערן צעמישט, עס קען פירן צו דאס ערגסטע.


לצערינו איז דא מחלוקות אויך צווישן אונז, מענטשן וואס פאררופן זיך חסידי ברסלב; מען דארף זיך אכטונג געבן נישט צו האבן צו טון מיט קיינעם, מיר זענען געקומען צום רבי'ן נישט צו באלעבאטעווען אויף אנדערע, מיר זענען געקומען צום רבי'ן לטהרינו ולקדשינו - זיך צו דערנענטערן צום אייבערשטן, מיר זענען געקומען צום רבי'ן מיר זאלן זיך אויסארבעטן אונזערע מידות, נישט אויסארבעטן יענעמ'ס מידות.


וואויל איז דעם וואס לאזט זיך נישט נארן, ער פאלגט דעם רבי'ן - וועט ער זוכה זיין צו ווערן א גרויסער צדיק. אזוי ווי דער הייליגער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שנד): "עַל שְׁנֵי כִּתּוֹת אֲנָשִׁים יֵשׁ לִי רַחֲמָנוּת גָּדוֹל עֲלֵיהֶם", אויף צוויי גרופעס מענטשן האב איך גרויס רחמנות, "עַל אֵלּוּ אֲנָשִׁים שֶׁהָיוּ יְכוֹלִים לְהִתְקָרֵב אֵלַי וְאֵינָם מִתְקָרְבִים", אויף די מענטשן וואס האבן געקענט מקורב ווערן צו מיר און זענען נישט מקורב געווארן, "וְעַל אֵלּוּ הַמְקֹרָבִים אֵלַי וְאֵינָם מְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי", און אויף די וואס זענען מקורב צו מיר און פאלגן מיך נישט; "כִּי אֲנִי יוֹדֵעַ, שֶׁיִּהְיֶה עֵת, בְּעֵת שֶׁיִּהְיֶה הָאָדָם מֻנָּח עַל הָאָרֶץ עִם רַגְלָיו אֶל הַדֶּלֶת, אָז יִסְתַּכֵּל עַל עַצְמוֹ הֵיטֵב, וְיִתְחָרֵט מְאֹד מְאֹד עַל שֶׁלּא זָכָה לְהִתְקָרֵב אֵלַי, אוֹ שֶׁלֹּא קִיֵּם אֶת דְּבָרַי. כִּי אָז יֵדְעוּ שֶׁאִם הָיוּ מְקֹרָבִים אֵלַי וּמְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי, לֹא הָיָה שׁוּם דַּרְגָּא בָּעוֹלָם שֶׁלֹּא הָיִיתִי מְבִיאָם לְאוֹתָהּ הַמַּדְרֵגָה, אֲבָל לֹא יוֹעִיל אָז", ווייל עס וועט קומען א צייט ווען דער מענטש וועט ליגן מיט די פיס צום טיר (דאס מיינט ווען מען וועט שטארבן - וואס דעמאלט לייגט מען אראפ דעם מענטש אויפ'ן ערד מיט די פיס אויסגעדריידט צום טיר), דעמאלט וועט זיך דער מענטש באטראכטן ווי אזוי ער זעט אויס און ער וועט חרטה האבן: 'פארוואס האב איך נישט געפאלגט דעם רבי'ן?! ווען איך וואלט ווען געפאלגט דעם רבי'ן וואלט איך זוכה געווען צוצוקומען צו די גרעסטע מדריגות אויף די וועלט', אבער דעמאלט וועט שוין זיין צו שפעט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#24 - אנגעצויגנקייט ביי די ארבעט, איז נישט קיין תירוץ צו שרייען אויף די ווייב
תודה והודאה, שלום בית, רעדן, סיפורי צדיקים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' בהר, ט"ז אייר, ל"א לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין ליבער טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך וויל דיר מחזק זיין דו זאלסט זיך דערמאנען די חסדים וואס דער אייבערשטער מאכט מיט דיר, די חסד חנם אז דו האסט חתונה געהאט. דערמאן זיך צוריק, ביסט געווען א שברי כלי, א בחור א רחמנות, האסט זיך געוואלגערט וכו'; יעצט האסטו באקומען א מתנה פונעם אייבערשטן, א טייערע פרוי.


דער הייליגער רבי דערציילט אונז (ספורי מעשיות, מעשה יג) די צוויי קינדער וואס זענען פארלוירן געווארן אין וואלד, נאך די חתונה האבן זיי זיך שטענדיג דערמאנט די חסדים פונעם אייבערשטן, ווי די בעטלערס זענען זיי געקומען העלפן; דאס לערנט אונז מיר זאלן נישט נעמען אונזער לעבן אז אזוי קומט עס, מיר זאלן שטענדיג דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן.


דו פרעגסט מיר טאג און נאכט וואס נאך דו קענסט מיר העלפן, מיט וואס נאך דו קענסט מיר גרינגער מאכן די ארבעט; אז דו ווילסט מיר גרינגער מאכן די ארבעט - זאלסטו פון היינט און ווייטער נאר רעדן שיין אין שטוב, נאר רעדן ווייך און איידל. דיין ווייב איז גאר אן איידעלע פרוי, זי ווערט דערשראקן ווען מען רעדט צו איר שנעל, הויך און שארף. איך ווייס אז דו ביסט א גוטער מענטש, דו מיינסט בכלל נישט קיין שלעכטס, דו רעדסט טאקע רוב מאל ווייך, שיין און איידל, נאר די פאר מאל וואס דו ווערסט איבערגעשטרענגט רעדסטו שנעל, הויך און שארף, זי ווערט פשוט דערשראקן דערפון, קען זיך נישט קאנצעטרירן וואס דו זאגסט, ווערסטו נאך מער אנגעצויגן, רעדסטו נאך שנעלער וכו' וכו'; זאלסט מיט אלע דיינע כוחות זיך קאנצעטרירן נאך רעדן ווייך, איידל און שיין, מיט דעם וועסטו מיר העלפן און גרינגער מאכן די ארבעט.


דאס איז נישט קיין תירוץ, צו זאגן 'עס איז דא צייטן ווען עס איז אנגעצויגן ביי די ארבעט, דארף מיין ווייב פארשטיין אז עס איז אנגעצויגן'; ווער דארף די ארבעט? ווער דארף די געשעפטן? ווער דארף געלט? נישטא אזא זאך רעדן שנעל, הויך און שארף.


מוהראש זכותו יגן עלינו דערציילט אונז, דער גרויסער צדיק רבי אברהם בן רבי נחמן האט אמאל געהערט ווי איינער רעדט הויך, ער שרייט צו זיין ווייב, האט דער צדיק אפיר גענומען דעם איד און די זייט און אים פארגעהאלטן: "אויף א ווייב שרייט מען?! צו א ווייב דארף מען רעדן פוטערדיג, ווייך, שטיל, איידל און שיין".


איך בין יעצט אויפ'ן וועג קיין מירון, איך וועל בעטן פאר דיר.

#23 - ווי אזוי קריכט מען ארויס פון חובות?
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, חברים, רעדן, חובות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אמור, י' אייר, כ"ה לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


נישט באצאלן חובות איז נישט אזא עוולה ווי זיך נישט וויסנדיג מאכן פון די מענטשן. ווען מען מאכט זיך נישט וויסנדיג איז מען א לוה רשע ולא ישלם; וואס איז דאס זיך נישט וויסנדיג מאכן? האסט נישט צו באצאלן? – זאג יענעם: "איך גיי דיר באצאלן", "איך האב א פלאן ווי אזוי דיר צו באצאלן", "איך וועל דיר באצאלן צוביסליך", וכדומה לזה. רעד, ענטפער, קום צום טעלעפאן ווען יענער רופט. יענער האט דאך דיר געהאלפן ווען דו ביסט געווען צעדרוקט, ער האט דיר געבארגט געלט; וואס איז דאס מען מאכט זיך נישט וויסנדיג?!


פאלג וואס איך זאג דיר, מאך זיך א ליסטע פון אלע וועם דו קומסט געלט, און זאלסט יעדן איינעם רופן און זאגן די ווערטער: "איך שעם זיך פון וואס איך האב געטון, אז איך האב זיך נישט וויסנדיג געמאכט פון דיר, איך קום דיר געלט שוין אזא לאנגע צייט, שוין אריבער דער זמן הפרעון און איך איגנאריר דיך, איך וויל דיר נאר זאגן אז איך גיי דיר אם ירצה ה' באצאלן ביזן לעצטן פרוטה; איך האב א שטיקל פלאן, איך ווארט אויף געוויסע געלטער און איך וועל דיר באצאלן".


ווען דער מלוה וועט הערן אז דו טראכסט נאך פון באצאלן וועט שוין אראפגיין די חימה, און ווען ער וועט הערן אז דו בעטסט אים איבער און אז דו געדענקסט נאך ווען ער האט געעפנט זיין טיר פאר דיר – וועט ער אויסווארטן ביז דו וועסט אים באצאלן, וועסטו נישט זיין קיין (תהלים לז, כא): "לֹוֶה רָשָׁע וְלֹא יְשַׁלֵּם".


דאס זאלסטו שוין טון גלייך נאך ליינען דעם בריוו; נעם זיך צאם, שרייב אראפ אלע נעמען, אלע חובות, נעם דעם טעלעפאן און הויב אן רופן.


צווייטנס זאלסטו יעדן איינציגסטן טאג גיין אין פעלד, וואוינסט דאך אין שטעטל צווישן פעלדער און וועלדער; גיי אין פעלד אונטער דיין הויז, דארפסט נישט גיין צי טיף, גיי אביסל אריין צווישן די ביימער, קענסט אהין טראגן א בענקל; דארט זאלסטו וויינען צום אייבערשטן מיט די ווערטער, זאג די געבעט:


"רבונו של עולם, העלף מיר, איך בין אין א טיפע גרוב, איך זינק אין חובות, איך בין שולדיג געלט פאר מענטשן, איך האב גענומען הלוואות פון קרעדיט קארדס - און איך האב נישט קיין געלט זיי צו באצאלן, איך האב נישט קיין געלט פאר'ן טאג טעגליכן לעבן, איז פון וואו זאל איך נעמען געלט זיי צו באצאלן?


הייליגער באשעפער, איך בין אזוי שטארק פארשעמט; וואס טו איך דא ווייטער? וואס זאג איך פאר זיי?


אנא, איך בעט דיר, זיי מיר מוחל, איך טו תשובה; דער הייליגער רבי האט אונז אנטפלעקט (שיחות הר"ן, סימן קיב): "יֵשׁ עֲבֵרָה שֶׁעָנְשָׁהּ שֶׁל עֲבֵרָה הַהִיא שֶׁיְּהֵא בַּעַל חוֹב תָּמִיד, וַאֲפִלּוּ יַעֲשֶׂה כָּל טַצְדְּקִי דְּאֶפְשָׁר וְהִתְפַּעֲלוּת לֹא יוֹעִיל כְּלָל, וְיִהְיֶה בַּעַל חוֹב תָּמִיד", עס איז דא אן עבירה וואס דער עונש פון די עבירה איז אז מען איז א גאנץ לעבן א בעל חוב, וואס מען זאל נאר נישט טון – וועט מען אלץ בלייבן א בעל חוב; דאס איז די עבירה פון פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, רחמנא לשיזבן.


על כן באתי לפניך הייליגער באשעפער, זיי מיר מוחל, איך הויב אן פון יעצט, איך הויב אן פונדאסניי, איך גיי שוין זיין וואויל, איך גיי שוין זיין ערליך, איך גיי מער נישט טון קיין עבירות, זיי מיר מוחל, נעם אן מיין תשובה, נעם אן מיין צעבראכנקייט, מיין פארלוירנקייט, יהיו לרצון אמרי פי והגיון לבי לפניך ה' צורי וגואלי".


דאס זאלסטו טון יעדן טאג מיט א קביעות, קוק נישט אויף די וועטער; זאל רעגענען, שנייען, דינערן און בליצן; דו גיי מיט א קביעות.


דריטנס, די אלע וואס האבן דיר געבארגט געלט, זיי זאלסטו אלץ באדאנקען, אויך יעצט ווען זיי רופן דיר און צומאל וועלן זיי שרייען אויף דיר, זאלסטו זיי נישט רעכענען פאר דיינע פיינט, זיי זענען נישט דיינע פיינט, זיי זענען דיינע פריינט, זיי האבן דיר דאך געבארגט, געעפנט דעם טיר בעת דחקות, דו ביסט דיין פיינט, זיי זאלסטו שטענדיג מכיר טוב זיין.


אז דו וועסט פאלגן יעדע ווארט פונעם בריוו וועט נישט נעמען לאנג ביז דו וועסט אפצאלן אלע דיינע חובות און דו וועסט נאך בלייבן מיט גרויס שפע.


איך פאר קומענדיגע וואך קיין מירון, איך וועל בעטן פאר דיר און דיין משפחה ל"ג בעומר ביים תנא האלקי רבי שמעון.


 

#22 - שווייגן איז די בעסטע ענטפער
תפילה והתבודדות, וויכוחים, רעדן, התנגדות

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אמור, י"א אייר, כ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין פראגע.


דער רבי האט אונז געלערנט וואס צו ענטפערן ווען מען פרעגט שאלות וכו', און ווען מען האלט פאר וכו'; בפרט ווען מען רעדט קעגן רבי'ן.


דער רבי דערציילט (ספורי מעשיות מעשה יג - די זיבן בעטלערס, דעם פינפטן טאג) אמאל איז געווען א שמועס, מענטשן האבן זיך בארומט מיט די זאך פון מיעוט מחזיק את המרובה, א קליינע מקום וואס האלט אין זיך אסאך, "אֵיינֶער הָאט גִיזָאגְט אַז זַיין שְׁוַוייגִין אִיז מִיעוּט מַחְזִיק אֶת הַמְרוּבָּה. וַוייל עֶר הָאט אוֹיף זִיךְ זֵייעֶר אַסַאךְ מְקַטְרִיגִים אוּן בַּעֲלֵי לָשׁוֹן הָרָע וָואס רֵיידִין אוֹיף אִים, מֶען קְרִיגְט אוֹיף אִים אוּן מֶען רֶעט אוֹיף אִים זֵייעֶר אַסַאךְ, אוּן עֶר שְׁוַוייגְט, דָאס אִיז זַיין תִּירוּץ אוֹיף אַלֶע קַשְׁיוֹת אוּן אוֹיף אַלֶעס וָואס מֶען רֶעט אוֹיף אִים. מִיט זַיין שְׁוַוייג פַארְעֶנְטְפֶערְט עֶר אַלְץ. נִמְצָא אִיז זַיין שְׁוַוייגִין אַ מִיעוּט מַחְזִיק אֶת הַמְרוּבָּה".


מוהרא"ש זאגט: "השתיקה תשובת הכסיל", שווייגן איז דער ענטפער פאר'ן נאר; טענה נישט מיט קיינעם, פארענטפער זיך נישט פאר קיינעם. אז מען וועט דיר פארדרייען דעם קאפ 'ברסלב איז געמאכט פאר שוואכערע סארט מענטשן, דו ביסט דאך א גאלדענער איד' - זאלסטו נישט ענטפערן, שפעטער גיי אין א זייט און וויין צום אייבערשטן, אזוי ווי דער שני למלכות האט געטון ווען אלע האבן אים אפגערעדט, מען האט אים מדחה געווען; ער האט געוויינט צום אייבערשטן, ער האט געזאגט (שם, מעשה א): "אִיךְ וֵוייס עֶס אִיז בְּוַודְאַי יָא דָא".


שטארק זיך מיט דיינע שיעורים כסדרן.


איך האף זיך צו זען מיט דיר קומענדיגע וואך אין ארץ ישראל.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#21 - העלפן יענעם געבן גוטע ווערטער
קאמפלימענטס, שלום בית, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אמור, י"א אייר, כ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


אסאך האבן די זאך אז זיי ווייסן נישט ווי אזוי צו געבן א קאמפלימענט; דאס קלאפט אויס צווישן מאן און ווייב, מען ווארט אויף א גוט ווארט און ווען מען באקומט עס נישט ווערט מען אנגעגעסן אויפ'ן צווייטן.


די ריכטיגע וועג איז יענעם העלפן געבן א גוט ווארט. צום ביישפיל, אין אייער פאל וואס איר שרייבט אז עס שטערט אייך אז אייער מאן זאגט אייך קיינמאל נישט אויף אייערע קליידער א גוט ווארט, ווען איר קויפט זיך א נייע קלייד זאגט ער גארנישט, און ווען איר טוט זיך אן שיין פאר אים זאגט ער אויך גארנישט, עס שטערט אייך וכו'; די ריכטיגע וועג איז, אים העלפן געבן גוטע ווערטער; פרעגט אים: "דער קלייד איז שיין?" "די שיך צייגט גוט אויף מיר?" אפשר אין אנהויב וועט ער נישט וויסן וואס צו ענטפערן; דאס איז נישט ווייל ער ווייסט נישט די זאכן, ער ווייסט זייער גוט די זאכן, ער ווארט איר זאלט זיך שיין אנטון און צייגן גוט וכו'; ער ווייסט נאר נישט ווי אזוי מען רעדט פון די זאכן, ער ווייסט נישט ווי אזוי זיך ארויסצוברענגען.


אזוי איז מיט גוטע ווערטער; פון ווארטן אויף גוטע ווערטער קומט מען אין ערגעץ נישט אן, מען דארף זיין דער וואס הויבט אן געבן גוטע ווערטער, און העלפן יענעם געבן גוטע ווערטער, נישט זיך אויפעסן אז מען האט נישט באקומען א גוט ווארט. צום ביישפיל, נאכן עסן אז אייער מאן זאגט נישט "שכוח פאר די עסן, עס איז זייער גוט געווען" - זאלט איר אים פרעגן: "די עסן איז גוט געווען? האסט הנאה געהאט?" און ער וועט ענטפערן "יא"; צוביסליך וועט ער שוין אליינס זאגן: "שכוח פאר די עסן, עס איז זייער גוט געווען".


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#20 - הייליגער באשעפער העלף איך זאל זיך ליב האבן און גלייבן אין מיר
תפילות אויף אידיש, רעדן, מדות טובות, בין אדם לחבירו, זעלבס זיכערקייט

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי ב', כ"ג ניסן, אסרו חג, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ...


דו ביסט אזא גוטער מענטש, ביסט אזא וואוילער אינגערמאן, דעריבער זוכט דער יצר הרע דיך אראפצואווארפן, ער רעדט דיך איין אלע שלעכטע זאכן, דו טראכסט נאר שלעכטס אויף דיר, נאכדעם פאסירט אז דו רעדסט צו אנדערע מיט האס, ווייל דו מיינסט אז יעדער מיינט דיין שלעכטס, אלע ווילן דיך אונטערברענגען.


קיינער וויל דיך נישט אונטערברענגען, קיינער זוכט נישט דיין שלעכטס; עס איז דער יצר הרע וואס רעדט דיר איין אז דו ביסט נישט גוט.


בעט דעם אייבערשטן די ווערטער יעדן טאג: "רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל זיין פרייליך, איך זאל האלטן פון מיר. איך קען נישט לעבן, מען האט מיר אזוי דערנידערט אין מיינע יונגע יארן, מען האט מיר געמאכט שפירן ווי דער ערגסטער מענטש, ערגער פון דער ערגסטער מענטש; בעט איך דיר הייליגער באשעפער, הייל מיך אויס, מאך מיך געזונט, איך זאל טראכטן גוטס אויף מיר, איך זאל זיך ליב האבן, איך זאל גלייבן אין מיר"; אזוי זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן יעדן טאג, ביז דו וועסט זיך ליב האבן.

#19 - דו מוזסט טוישן די וועג ווי אזוי דו רעדסט
כיבוד אב ואם, שלום בית, רעדן, מדות טובות

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי ב', כ"ג ניסן, אסרו חג, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, קרית ברסלב


דו ווייסט אז ביים רבי'ן איז געווען שלום בית א וויכטיגע יסוד, מען האט נישט געהאט קיין פלאץ ביים רבי'ן אויב מען האט נישט געהאט קיין שלום בית, דעריבער שרייב איך דיר אז איך הער דו רעדסט נישט שיין אין שטוב, דו טוסט וויי אין שטוב; עס טוט מיר וויי, איך האב זיך זייער געפארעט פאר דיר פאר דיין שידוך, און אז דו רעדסט נישט שיין, דו פליקסט דיין ווייב, דו שטעכסט איר - זע איך נישט קיין עתיד פאר דיר.


אז עס איז דיר ביטער האסטו איין ברירה, גיין צווישן די פעלדער און שרייען צום אייבערשטן, נאר דאס איז די עצה. אז דו ווילסט בלייבן וואוינען אין שטעטל און בלייבן ארבעטן פאר מיר - דארפסטו טוישן די וועג ווי אזוי דו רעדסט אין שטוב, אז נישט וועסטו נישט האבן קיין פלאץ דא.


אויך מיט דיינע עלטערן און מיט אירע עלטערן דארפסטו רעדן מיט דרך ארץ, איך ציטער ווי אזוי דיינע קינדער וועלן רעדן מיט דיר.

#18 - תלמידות בית פיגא רעדן אנדערע סארט שמועסן
חברים, לערערין, חיזוק פאר פרויען, מוסדות, שבת קודש, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


א גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן אין סקול אזוי געטריי. אונזער הצלחה אין סקול איז נאר ווייל מיר האבן אזעלכע געטרייע טיטשערס, ווארעמע טיטשערס; טיטשערס וואס קומען נישט ארבעטן פאר זייער געהאלט, זיי קומען ארבעטן פאר'ן רבי'ן, פאר די קינדער; אויפצובויען קינדער, אויפצובויען נאך אידישע ערליכע דורות – דאס איז אונזער הצלחה.


זייער גוט טוט איר אז איר מאכט שלש סעודות ביי אייך אין שטוב, איר נעמט אייערע חבר'טעס, יונגע ווייבלעך; מען שמועסט פון רבינ'ס עצות, דעם רבינ'ס חיזוק, דעם רבינ'ס ווייטאמינען.


אז איר וועט צולייגן קאפ וועט איר זען, וואו פרויען קומען זיך צאם – וואס רעדט מען? וואס שמועסט מען? אדער פון א נייע ווייטאמין, א נייע דייעט אדער א נייע האטליין; תלמידות בית פיגא רעדן פון אנדערע סארט ווייטאמינען, אנדערע שמועסן – פון תפילה מעשיות, הפצה מעשיות, ותרנות מעשיות, פון זיך שטארקן מעשיות – און אזוי ווייטער.


תלמידות בית פיגא דארפן וויסן אז זיי פארטרעטן ברסלב, ווען מען קוקט אויף זיי – קוקט מען אויף ברסלב; לויט ווי זיי פירן זיך – ווייסן מענטשן וואס ברסלב איז. דארף מען אלץ זיך פירן ווי עס דארף צו זיין.

#17 - רעדט מיט חבר'טעס פון נארמאלע זאכן, נישט פון חלומות און דמיונות
חברים, רעדן, דמיונות, חלומות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת מצורע, ג' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


רעדט מיט חבר'טעס וואס רעדן נארמאלע זאכן, די וואס רעדן פון חלומות און דמיונות - די וועלן אייך אריינווארפן אין טפשות.


איר ווייסט זיכער וואס רבי נתן פלעגט זאגן ווען מען איז אים געקומען דערציילן חלומות: "זאגט מיר וואס איר טראכט ווען איר זענט אויף", אנשטאט רעדן פון דמיונות, חלומות און חזיונות רעדט פון קלארע זאכן; אז מען חלומ'ט זיך פון צדיקים - איז דאס פאר זיך אליינס גוט, דער רבי האט זייער אויסגעלויבט דער וואס זעט אים אין חלום וכו', אבער דערציילן פאר אנדערע איז טפשות.


עס איז דא גענוג און נאך פרויען צווישן אנשי שלומינו וואס רעדן שיינע זאכן. פון אמונה, פון שמחה, פון התבודדות ותפלה, מעשיות פון צדיקים; אזעלכע פרויען זאלט איר נעמען פאר חבר'טעס.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#16 - דער סוד פון שלום בית איז רעדן שיין, ווייך און גיסן גוטע ווערטער
שלום בית, רעדן

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויקרא-זכור, ט' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


דער סוד פון שלום בית איז רעדן שיין, רעדן ווייך און געבן גוטע ווערטער. ווען די ווייב זעט ווי איר מאן רעדט צו איר שיין, ווייך און גיסט גוטע ווערטער - וועט זי אלעס טון פאר'ן מאן, זי וועט טון רצון בעלה.


עס איז גרינג צו האבן א זיס לעבן, מען דארף נאר געדענקען די דריי זאכן: "רעדן שיין, ווייך און גיסן גוטע ווערטער".


אז מען טוט נישט דאס, עס פאסט נישט צו רעדן שיין, ווייך, זאגן "איך האב דיר ליב" - דעמאלט הויבט זיך אן די אלע פראבלעמען; די פרוי שפירט ווי דער מאן לויפט נאך וכו' און דער מאן שפירט ווי די ווייב דערווייטערט זיך וכו', השם ישמרינו.


איך בעט דיר זייער, לערן דורך די פאר שורות, קוק וואס דא שטייט; ווייל אין די פאר שורות ליגט דיין ענטפער, דיין ישועה.

#15 - ווי אזוי צו רעדן און מחזק זיין א צווייטן
חברים, התחזקות, זיכוי הרבים, חסידות ברסלב, רעדן, ראש ישיבה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת פקודי, כ"ז אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער הודעה.


אן עצה ווי אזוי אנצוהויבן א שמועס מיט וכו'; זאגט איר די ווערטער: "מיר זענען אזוי גליקליך אז מיר זענען מקורב צום רבי'ן", זאגט איר: "איך ווייס נישט ווי אזוי מענטשן לעבן אנעם רבי'ן, איך וואלט געווען אין בית משוגעים אנעם רבי'ן"; זאגט עס בלשון רבים, אויף אייך און אויף איר; אזוי וועט איר האבן א וועג, אריינצוגיין מיט איר אין א שמועס.


אזוי טו איך, ווען איך וויל אנהויבן א שמועס מיט איינעם, איך ווייס אז יענער דארף חיזוק און מען קען נישט רעדן דירעקט, הויב איך אן רעדן פון רבי'ן, פון די עצות; אזוי קומט ארויס די ריכטיגע ווערטער. אזוי ווי דער רבי האט געזאגט: "ווען מען וועט רעדן פון מיר - וועט מען ווערן כקטן שנולד", מען וועט ווערן ניי געבוירן, מען וועט אנהויבן לעבן.


רעדט אויף זיך; זאגט איר: "אנעם רבינ'ס ווערטער וואלט איך שוין היינט געסנעפט, נאר בזכות דעם רבי'ן לעב איך; איך הער די שיעורים, עס איז מיין לופט צו אטעמען, איך ליין די בריוו, עס איז מיין לייף סעיווער"; אזוי וועט איר קענען אריינגיין אין א שיינע שמועס.


ווען מען דארף רעדן מיט מענטשן טאר מען נישט טראכטן: 'וואס זאל איך רעדן?' 'וואס זאל איך זאגן?' דער רבי האט געזאגט פאר רבי נתן: "רעד מיט מענטשן, שמועס מיט אנדערע, זיי מחזק אידישע קינדער", האט רבי נתן געפרעגט דעם רבי'ן: "ווי אזוי ווייס איך וואס צו רעדן? אפשר דארף יענער הערן עפעס אנדערע דיבורים?" האט אים דער רבי געזאגט: "דו רעד, דו וועסט פועל'ן"; מוהרא"ש זאגט, דאס איז פאר אונז אלע; וואס דער רבי זאגט פאר רבי נתן - איז פאר כלל אנשי שלומינו, מיר דארפן רעדן מיט מענטשן, מחזק זיין אידישע קינדער.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#14 - די אלע וואס טשעפען און לאכן, ווייסן גארנישט וואס ברסלב איז
הפצה, רעדן, משניות, פירושים, התנגדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ויקהל, כ' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך בין אפגעמאטערט, איך בין היינט געפארן א גאנצן טאג. איך בין געווען ביים נייעם בנין הדפסה אין שטעטל, אויך בין איך געגאנגען קוקן צו קויפן א קאנטרי, און נאך זאכן; דאך וויל איך דיר שרייבן אפאר ווערטער, דיר מחזק זיין זאלסט ווייטער גיין הפצה, ווייטער עוסק זיין אין די הייליגע עבודה.


ווער נישט באליידיגט ווען מען טשעפעט וכו'; די אלע וואס טשעפען און מאכן פאקסן - די ווייסן גארנישט וואס ברסלב איז. די אלע וואס לאכן און שפעטן מיינען אז מען טאר נישט לערנען די ספרים, מען האט זיי איינגערעדט וואס מען רעדט איין; דו גיי מיט א שטארקייט, מיט א שמחה, מיט זיכערקייט; טראכט 'איך בין אן הצלה מאן', 'איך לויף ראטעווען מענטשן'.


זיי שטארק מיט ח"י פרקים משניות; אנשטאט רעדן און פלוישן נארישקייטן - זאלסטו זאגן נאך א פרק משניות און נאך א פרק משניות. עס שטייט פון צדיקים אויפ'ן פסוק (תהלים קלו, כד): "וַיִּפְרְקֵנוּ מִצָּרֵינוּ, כִּי לְעוֹלָם חַסְדּוֹ", ויפרקנו איז א לשון פון פרקים, די פרקים משניות ראטעוועט מיך פון אלע צרות, "כִּי לְעוֹלָם חַסְדּוֹ".

#13 - אונזער פלאץ זאל זיין ריין און הייליג, נישט רעדן וואס מ'דארף נישט
צניעות, סקול, שידוכים, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת כי תשא, י"ג אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך וויל אייך בעטן, אויב עס פאלט אייך איין א שידוך פאר אייער שוועגערין - זאלט איר דאס רעדן נאר מיט אייער מאן און מיט זיינע עלטערן, רעדט נישט צו איר.


איך וויל זייער שטארק אז די מיידלעך זאלן נישט רעדן פון בחורים; ווען עס וואלט געבליבן נאר צווישן די מיידלעך - איז איין זאך, אבער נאכדעם קומט די שמועסן אן צו די בחורים, דאס איז שוין זייער ביטער.


די תלמידות בית פיגא האבן א גוטע שדכן, די מנהלת תחי' מיט'ן ראש ישיבה פרובירן פאר זיי דאס בעסטע.


איך האף איר ווערט נישט באליידיגט אז איך שרייב אייך דאס, ביי מיר זענט איר ווייטער זייער חשוב, טאקע וועגן דעם שרייב איך אייך די בקשה. איך ארבעט זייער שווער מיט די בחורים, אינגלעך און מיידלעך, איך וויל אונזער פלאץ זאל זיין ריין און הייליג, עס איז נישט גוט דאס רעדן וכו'.


 

#12 - ווערט נישט צעבראכן פון מענטשן וואס רעדן פון קנאה
חברים, קנאה, רעדן, תכלית

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת תרומה, ב' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי', ברסלב ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך האב געשריבן פאר די פרוי מרת ... אז זי זאל נישט רעדן צו אייך פון די הויז וכו'.


איך בעט אייך, ווערט נישט צעבראכן וואס מען רעדט אויף אייער מאן. שטארקט זיך און שטארקט אים; וואס קען מען טון, עס פלאקערט קנאה, מענטשן זענען מקנא, מענטשן זענען נישט צופרידן מיט זיך, מען קוקט אויף אנדערע; קוקט נישט וואס מענטשן זאגן אייך.


מיט מיין ווייב טוט מען דאס אויך. יעדעס מאל זי דערציילט מיר אז איינער האט איר וויי געטון, זאג איך איר: "דאנק דעם אייבערשטן אז דו האסט די שכל ווי אזוי צו רעדן צו אנדערע, וואס יא צו זאגן און וואס נישט צו זאגן".


קוקט אויף למעשה, אייער מאן האט מיר געבויט די ישיבה בנין, אלע קעמפס האט ער געראטעוועט די מצב, מען האט אלע יארן געשפיגן אויף אים; וואס בלייבט איבער? אלע גוטס וואס קומט ארויס פון די פלאץ וועט איר האבן גוטס אין אייער אקאונט.


 

#11 - נעמט זיך פאר נישט צו רעדן פון אנדערע מענטשן
קינדער, רפואה, רעדן, לשון הרע

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת שמות, ט"ו טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איר האט מיר געפרעגט וואס איר קענט זיך פארנעמען א גוטע קבלה פאר א רפואה פאר אייער קינד.


נעמט זיך פאר נישט צו רעדן פון אנדערע מענטשן; איך מוז אייך זאגן עס איז א עקלדיגע זאך צו רעדן טאג און נאכט פון אנדערע, מען האט גארנישט פון רעדן פון א צווייטנ'ס פריוואטע זאכן. די הייליגע חכמים זאגן (תענית ח.) ווען משיח וועט קומען וועלן די חיות גיין צום שלאנג און אים פרעגן: "פארוואס בייסטו מענטשן? וואס פאר א הנאה האסטו פון דעם?! ווען מיר פארציקן א באשעפעניש האבן מיר הנאה, מיר האבן וואס צו עסן, מיר שטילן אונזער הונגער; אבער דו שלאנג - וואס האסטו פון בייסן אנדערע און זיי פאר'סם'ן, דו עסט זיי דאך נישט אויף, דו שפירסט נישט קיין טעם אין דעם? דו שפירסט דאך נאר א טעם פון ערד!" וועט די שלאנג ענטפערן: "וואס ווילט איר פון מיר? פרעגט דעם 'בעל הלשון' - דער וואס רעדט לשון הרע, דער וואס פלאפלט און דערציילט לשון הרע, פרעגט אים וואס פאר א הנאה ער האט פון דעם; ער איז דאך אויך א שלאנג, ער שטעכט יעדן איינעם מיט זיינע לשון הרע'ס און האט גארנישט דערפון?"


אז איר וועט מער נישט רעדן פון יענעמ'ס צרות - וועט איר זען א גרויסע ישועה, אייער קינד וועט האבן א רפואה שלימה.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#10 - די ריכטיגע פארשטאנד צו וויסן וואס צו רעדן און צו וועמען צו רעדן
חיזוק פאר מיידלעך, שידוכים, רעדן, שכל

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ד' טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


די חשוב'ע תלמידה פון בית פיגא ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


אז אייערע עלטערן ווילן אייך געבן מעדעצין צוליב דעם וואס איר ווילט אזוי שטארק חתונה האבן – זאלט איר אויפהערן מוטשען פאר א שידוך, ווייל מען וועט אייך נאך ארויפלייגן אויף מעדעצין; אנשטאט מוטשען אייערע עלטערן זאלט איר צוריק גיין צום אייבערשטן, אים קענט איר בעטן און מוטשען.


איר דערמאנט מיך א מעשה, מיין באבע עליה השלום, מיין מאמע'ס מאמע, זי איז געווען א גרויסע צדיקת און זייער א קלוגע, האט זי דערציילט אז נאכן קריג איז זי געווען אזוי זיכער אז משיח קומט שוין אט אט אז זי האט גערעדט מיט יעדן איינעם נאר פון משיח, איין טאג הערט זי ווי מען רעדט אונטער איר רוקן אז זי איז משוגע געווארן, ווייל זי רעדט צופיל פון משיח, האט זי דעמאלט אויפגעהערט צו רעדן; זי איז געווען גענוג קלוג צו וויסן פון וואס צו רעדן און מיט וועם צו רעדן.


דאס זעלבע וואונטש איך אייך, איר זאלט האבן די ריכטיגע פארשטאנד צו וויסן וואס צו רעדן און צו וועמען צו רעדן. רעדט צום אייבערשטן, דער אייבערשטער זעט אייער צעבראכן הארץ, אייער ווילן, ווי שטארק איר ווילט זיין גוט, איר ווילט חתונה האבן צו ווערן גאנץ, צו אנהייבן לעבן.


אויך בעט איך אייך זייער, פרובירט מיט אלע אייערע כוחות צו זיין פרייליך; עס איז טאקע שווערער – יעצט ווען מען ווארט אויף א שידוך – צו זיין פרייליך, אבער אז דער רבי זאגט מען זאל זיין פרייליך – דארף זיין א וועג אויך יעצט צו זיין פרייליך.

#9 - רעד מיט אלעמען דבורי אמונה, מיט אידן און להבדיל מיט גוים
אמונה, רעדן, פרנסה, ניבול פה, גוים

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת וישלח, ט"ו כסליו, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


זאלסט רעדן מיט אלעמען דבורי אמונה, מיט אידן און להבדיל מיט גוים; ווען מען רעדט פון אייבערשטן ווערט ליכטיג, אלע פראבלעמען פאלן אוועק.


מוהרא"ש זאגט מען זאל רעדן דבורי אמונה אפילו מיט גוים; מוהרא"ש זאגט דאס איז אן עצה ווען מען דארף טובות פון זיי זאל מען זיי זאגן אין זייער שפראך: "יברכך ה'" - דער אייבערשטער זאל דיך בענטשן; דעמאלט ווערן זיי בטל ומבוטל, זיי טוען אלעס וואס מען בעט זיי.


איך אליינס האב דאס געהאט צענדליגער מאל, איך האב געדארפט אנקומען צו זייערע טובות און נאכן מזכיר זיין שם שמים, נאכן זאגן עפעס ווערטער פון אייבערשטן - האבן זיי געטון וואס איך האב געבעטן.


אז דו ווילסט מצליח זיין - זאלסטו אכטונג געבן עס זאל זיין אלעס בקדושה. געב אכטונג דיינע ארבעטערס זאלן נישט רעדן ניבול פה, ארבעטערס וואס רעדן ניבול פה פארטרייבן די שכינה הקדושה און אז מען פארטרייבט דעם אייבערשטן איז נישטא קיין הצלחה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#8 - מאן און ווייב דארפן זיין אפן איינער מיט'ן צווייטן
שלום בית, חיזוק פאר פרויען, תהלים, רעדן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת חיי שרה, י"ט מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך האב אייך שוין געשריבן און געזאגט מערערע מאל, אויב איז דא זאכן וואס שטערט אייך פון אייער מאן - דארפט איר דאס אויסשמועסן מיט אים. מאן און ווייב זענען שותפים אין לעבן; ביי שותפות דארף מען זיין אפן איינער מיט'ן צווייטן.


עס זענען דא וואס האלטן זיך צוריק פון רעדן און זיין אפן ווען עפעס באדערט מיט די טענה אז נאכן רעדן ווערט צעשטערט די רואיגקייט, מען ווערט אביסל אנטוישט איינער אויפ'ן צווייטן; דאס איז נישט גערעכט, ווייל אזוי ווי ווען מען האט אן אינפעקשן גייט מען צום דאקטער, דער דאקטער פלאצט אויף דעם וואונד, עס רינט ארויס די אייטער און בלוט; עס זעט אויס שרעקעדיג, עס איז נישט בא'טעמ'ט - אבער דאס איז די רפואה, אז די אייטער און שמוץ זאל ארויסגיין. וועט איינער זאגן: "איך גיי נישט צום דאקטער, איך וויל נישט זען די אייטער און בלוט"? וועט איינער טראכטן נישט אויפצועפענען די וואונד ווייל עס טוט וויי? מען קען דאך אינגאנצן פאר'סמ'ט ווערן השם ישמרינו! אזוי איז ביי מאן און ווייב, מען מוז עפענען דעם וואונד, אפילו עס טוט וויי.


אז מען האט זאכן צו שמועסן דארף מען דאס דורכרעדן און אז מען רעדט עס דורך איינמאל און נאכאמאל, מען זאגט פאר'ן מאן: "דאס טוט מיר וויי, דאס שטערט מיר", און דער מאן ענטפערט: "מיר טוט וויי עפעס אנדערש", - ווייסט מען ווי אזוי אכטונג צו געבן איינער אויפ'ן צווייטן, אבער אז מען רעדט נישט, מען עסט זיך אויף פון אינעווייניג - איז נישט גוט, די גאנצע ליבשאפט גייט אוועק.


נאך א וויכטיגע כלל אין שלום בית; אז דער מאן האט א פארקערטע נאטור פון די ווייב און דאס שטערט פאר די ווייב, צום ביישפיל, אז דער מאן איז א שטייטער און די פרוי איז מער שנעל, מער שארף, און זי ווערט נערוועז פון זיין שטייטקייט - איז דאס איר פראבלעם, נישט זיין פראבלעם; די פרוי האט צוויי ברירות, אדער זיך אויפעסן און חוזק מאכן צו אירע געשוויסטער אדער חבר'טעס פון איר מאן און לעבן יענע סארט לעבן השם ישמרינו, אדער זיך איינבייגן דעם קאפ פאר'ן אייבערשטן, אנערקענען אז דער אייבערשטער פירט דער וועלט און נישט אלעס מוז זיין ווי איך וויל; זוכן די וועג ווי אזוי זיך צוגעוואוינען לעבן מיט א שטייטע מענטש.


אדער צום ביישפיל, דער מאן איז א נישט מסודר'דיגער און די ווייב איז א פונקטליכע - איז דאס נישט זיין פראבלעם; זי האט א פראבלעם, זי מיינט אז אלע מענטשן דארפן זיין לויט איר פונקטליכקייט, לויט איר ריינקייט וכו'. אנשטאט וויינען אויפ'ן מאן - זאל זי וויינען אויף איר צרה, זי זאל ארויסקריכן פון די וועג וואס זי לעבט אז אלע דארפן זיין אזוי ווי איר.


אבער אז מען ווערט וויי געטון איינער פון צווייטן - דאס מוז ווערן דורכגערעדט, אדער חס ושלום האבן א פחד איינער פון צווייטן - דאס טאר נישט זיין; ווען מען רעכנט זיך נישט מיט'ן צווייטנ'ס געפילן, מען מאכט יענעם אוועק, מען טוט וויי יענעם - דארף מען זיין אפן איינער מיט'ן צווייטן.


בעטס דעם אייבערשטן עס זאל זיין שלום ביי אייך אין שטוב, זאגט אביסל תהילים יעדן טאג און פלעכטס אריין צווישן די פסוקים אייגענע ווערטער, זאגט ארויס דעם אייבערשטן וואס דרוקט אייך אויפ'ן הארץ - וועט איר זען גרויסע ניסים.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.