בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת תולדות, כה מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
א גרויסן יישר כח פאר אייער געטרייע ארבעט מיט די מיידלעך; יעדעס טראפ כח וואס מען לייגט פאר אידישע קינדער – באצאלט דער אייבערשטער בכפלי כפליים.
נישטא קיין ווערטער ארויסצוברענגען דאס גרויסקייט פון א טיטשער; אויבן אין הימל זענען די טיטשערס זייער חשוב.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת חיי שרה, כ"ג מרחשון, מברכים החודש, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
יישר כח פאר אייער איבערגעגעבנקייט.
געדענקט, קינדער - ווען זיי מאכן זיך נאריש, איז דאס נישט אזוי געפערליך ווייל זיי זענען קינדער, איר זאלט נישט ווערן נערוועז ווען זיי מאכן זיך קינדיש, האט זיי ווייטער ליב, נאר אזוי וועט איר זיי קענען ארויפברענגען זיי זאלן ווערן דערוואקסן, נאר אז איר האט ליב די קינדער וועט איר מצליח זיין.
כלל גדול, נאר ווען מען האט יענעם ליב קען מען יענעם העלפן.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת חיי שרה, כ"ג מרחשון, מברכים החודש, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי' ברסלב, ליבערטי
א גרויסן יישר כח פאר די געטרייע ארבעט וואס איר לייגט אריין אין אונזערע טעכטער אין "בית פיגא".
לייגט אריין אין די קינדער תפילה והתבודדות; דערציילט זיי יעדן טאג א מעשה פון תפילה פון אייך, אזוי וועלן זיי אויך אנהייבן דאס צו טון. עס איז אסאך שטערקער ווען א טיטשער דערציילט א מעשה פון תפילה פון זיך ווי סתם האלטן א שיינע דרשה, ווייל די קינדער קענען דאס גלייך נאכטון, ווען זיי הערן מעשיות פון היינטיגע טעג.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת חיי שרה, כ"ג מרחשון, מברכים החודש, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי' ברסלב, ליבערטי
איך האב נישט קיין ווערטער אייך צו דאנקען פאר'ן העלפן די סקול, איר לייגט אריין אייער גאנצע קאפ און מח ווי אזוי צו מחנך זיין אונזערע טעכטער, איר ארבעט אזוי געטריי.
נישטא קיין גרעסערע זאך פון אויפבויען אידישע טעכטער זיי זאלן אויפוואקסן מיט א ליבשאפט צום אייבערשטן; ליב האבן דעם אייבערשטן, ליב האבן די תורה.
יישר כח.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת חיי שרה, י"ט מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד דער חשוב'ער מלמד ... נרו יאיר
מיינע קינדער ... נרו יאיר און ... נרו יאיר האבן זייער גוט געקענט חומש רש"י מיט גמרא.
איך זע ווי זיי שטייגן טאג טעגליך בתורה ויראת שמים און מידות טובות. זייער כיבוד אב ואם איז זייער גוט, זיי פאלגן טאטע מאמע און זיי פירן זיך ערליך.
א גרויסן יישר כח פאר דיין איבערגעגעבנקייט פאר אונזערע קינדער.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת חיי שרה, כ' מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין ליבער טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך וויל דיר שטארקן דו זאלסט האבן כח אנצוגיין מיט דיין הייליגע ארבעט.
זיין א מלמד איז פון די הייליגסטע זאכן, די גאנצע וועלט שטייט אויף די תורה פון תינוקות של בית רבן שלא טעמו טעם חטא (שבת קיט:); דעריבער בעט איך דיר ליבער ברודער, טראכט נישט פאר קיין איין רגע אפצולאזן די הייליגע ארבעט, טראכט נישט 'אנדערע ארבעטן נישט אזוי שווער ווי א מלמד'; יעדער מוטשעט זיך, יעדער פלאגט זיך; איינער ביי די ארבעט, א צווייטער מיט די קינדער, איינער מיט די ווייב און א פערטער - מיט זיך אליינס; יעדער איינער בזה העולם מוטשעט זיך, "אָדָם לְעָמָל יוּלָד" (איוב ה, ז), א מענטש איז באשאפן געווארן זיך צו פלאגן, "בְּזֵעַת אַפֶּיךָ תֹּאכַל לֶחֶם" (בראשית ג, יט), מען דארף אסאך שוויצן ביז מען ברענגט אהיים פאר די משפחה ברויט, "אַשְׁרֵי מִי שֶׁעֲמָלוֹ בַּתּוֹרָה" (ברכות יז.), וואויל איז אונז וואס אונזער פלאג גייט אוועק מיט גוטע זאכן, זאכן וואס בלייבן; אויפבויען אידישע קינדער.
האב רחמנות אויף די קינדער; מען דארף טאקע זיין שטרענג, בפרט אנהייב יאר דארף מען אוועקשטעלן א שטארקע דיסציפלין, א דרך ארץ, אבער זיי מטה כלפי חסד, מאך נישט יעדן איינעם פאר א מחוצף. געדענק דיינע קינדערישע יארן, דו ביסט אויך געווען א קינד, איך בין אויך געווען א קינד, מיר זענען אלע געווען אמאל נישט דערוואקסן. האב ליב די קינדער אפילו זיי מאכן זיך קינדיש וכו', מלמדות איז א חכמה ואינה מלאכה.
בעט דעם אייבערשטן זאלסט מצליח זיין מיט יעדן תלמיד, בעט דעם אייבערשטן פאר זייער הצלחה.
איך האב דיר זייער ליב.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת וירא, ט"ו מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד דער חשוב'ער מלמד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
אשריך ואשרי חלקך אז דו ביסט א מלמד, דיין לעבן גייט אריבער מיט אזעלכע גרויסע זאכן; דיין ארבעט, פלאג און מי - איז אין זאכן וואס וועט בלייבן; יעדע ווארט וואס מען רעדט צו קינדער - בלייבט אויף אייביג, יעדע ווארט תורה, יעדע ווארט יראת שמים, יעדע שמייכל - בלייבט.
דער עיקר שבעיקרים זאלסטו צילן אויף איין נקודה, דיין ציל זאל זיין אז אלע קינדער זאלן האבן א שטארקע קלארע אמונה. מען דארף רעדן פון אלעמען, מען דארף רעדן פון גוטע מידות, פון יראת שמים, פון מצוות ומעשים טובים, אבער דער עיקר איז אמונה! די גאנצע תורה האט דער אייבערשטער געגעבן נאר אז מיר זאלן וויסן אז עס איז דא איין איינציגער באשעפער וואס ער טוט אלעס, ער מאכט אלעס און ער האט אלעס באשאפן.
רעד אויך פון צייט צו צייט צו די קינדער פון קדושה. ווען דו רעדסט צו די קינדער פון קדושה - זאלסטו רעדן מיט א שטארקייט; אז די קינדער פרעגן דיר ווי אזוי מען פירט זיך ווען מען באדט זיך, ווען מען נעמט א שויער, ווי אזוי מען פירט זיך ווען מען גייט ארויס - זאלסטו זיי קלאר ענטפערן אז מען טאר נישט אנרירן דעם אות ברית קודש. האב נישט מורא אז די עלטערן זענען מער מאדערענע; זיי גייט נישט אן פון וואס דו רעדסט, זיי ווילן איין זאך, די קינדער זאלן אהיים קומען צופרידן, פרייליך און לעבעדיג.
רעד צו די קינדער פון תפילה, דערצייל זיי מעשיות פון תפילה. א ברסלב'ער חסיד האט יעדן טאג מעשיות פון תפילה, ווייל יעדע זאך בעט מען פונעם אייבערשטן, צוביסליך וועסטו זען אז די קינדער וועלן דיר אנהייבן דערציילן מעשיות פון תפילה. רעד צו זיי פון תפילה פון זייערע זאכן, נישט פון הויכע זאכן. ברענג אריין אין זיי אז 'דער אייבערשטער איז דא, דער אייבערשטער איז דארט, דער אייבערשטער איז איבעראל; אלעס וואס מען וויל, אלעס וואס מען דארף - איז דא נאר איין עצה, אים בעטן אויף די אייגענע שפראך'.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
בנוגע וואס דו פרעגסט, אויב דו זאלסט קויפן פאר דיינע קינדער אן אייפא"ד צו קענען שפילן געימ"ס; עס איז נישט גוט צו קויפן די זאכן פאר קינדער, מוהרא"ש זאגט מען זאל נישט קויפן פאר די קינדער די אלע כלים.
דארפסט אבער זען זיי צו געבן אנדערע זאכן, זיי זאלן זיין באשעפטיגט מיט אנדערע זאכן, נישט זיי זאלן זיצן אינדרויסן ווען אלע שכינים שפילן מיט די טעלעפאונס און זייערע אויגן קריכן ארויס פון קנאה; געב זיי זאכן מיט וואס זיי זאלן זיין באשעפטיגט.
האב שכל וויאזוי דו זאגסט דאס פאר'ן קינד, אסאך עלטערן שיקן זייערע קינדער מיר פרעגן אויף געוויסע זאכן אויב זיי מעגן דאס האבן, איך וויל זיי זאגן "ניין", איך וויל זיי זאגן נישט צו האבן דער זאך, אבער איך טראכט צו מיר 'מיר איז וויכטיגער אז דאס קינד זאל נאך וועלן מקבל זיין אין ישיבה אלע זיסע עצות פון רבי'ן; אויב וועל איך זיין דער שלעכטער וואס זאגט ניין אויף יעדע זאך וועט ער נישט וועלן אננעמען וואס ער הערט אין ישיבה', דעריבער זאג איך נישט וואס איך האב צו זאגן. אזוי אויך דארפסטו מיט שכל זיי אנפילן מיט גוטע זאכן און נישט זאגן פיר און צוואנציג שעה: "דער ראש ישיבה לאזט נישט", פארוואס זאל ער אויפוואקסן מיט א געפיל אז מען לאזט נישט און נישט וועלן מקבל זיין? איך האף דו פארשטייסט.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, קרית ברסלב
איך האף אז דו ציסט נישט ארויף די פרייזן, דו פארקויפסט פאר די געהעריגע פרייז. געב אכטונג אויף אנשי שלומינו, איך וויל מען זאל שטיצן אנשי שלומינו, אבער מען דארף זיך אליינס אויך שטיצן.
בנוגע דיינע קינדער; זאג פאר'ן מלמד ער זאל דיר זאגן דעם אמת. אויך די טיטשערס; זאג זיי זאלן דיר זאגן דעם אמת. איך ווייס אז זיי זאגן אלע די זעלבע נוסח פאר אלע עלטערן, עס איז שווער פאר מלמדים צו זאגן דעם טאטן אין פנים אריין: "דיין זון איז א מחוצף", דעריבער זאגן זיי אלע די זעלבע ליגנט. עלטערן דארפן אבער דרוקן די מלמדים צום וואנט, העלפן די קינדער אויסוואקסן בעלי דרך ארץ, בעלי מידות.
ווען די מלמדים זאגן מיר אויף מיינע קינדער גוטע גרוסן, זאג איך זיי אפאר מאל: "זאג מיר דעם אמת", און איך שטיי זייער שטארק אויף דרך ארץ.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
אז זיי ווילן מאכן אייער טאכטער פאר א מענטל קעיס - זאלט איר ארויסנעמען אייער טאכטער פון די סקול. איר קענט איר אריבער פירן זי זאל לערנען אין די זעלבע כיתה מיט איר צווילינג; עס וועט זיי נישט שאטן, עס איז נישט קיין פראבלעם ווען געשוויסטער לערנען אינאיינעם.
דער עיקר זאלט איר אסאך בעטן דעם אייבערשטן פאר אייערע קינדער זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן; די תפילות פון עלטערן איז די שטערקסטע זאך פאר קינדער.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
איך וועל פרובירן מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף דיר ענטפערן אויף אלע דיינע פראגעס.
אויף די פראגע: 'וואס זאגט מען מיט קינדער ביי קריאת שמע שעל המיטה?' דער ענטפער איז, מען גייט צוביסליך. גאר קליינע קינדער, פון צוויי יאר אלט - ליינט מען די ערשטע פרשה, ווען זיי זענען גאר יונג קענען זיי נאכנישט מיט זאגן, אבער זיי הערן דאס איינמאל און נאכאמאל, ביז עס גייט אריין אין זיי, און ווען זיי הייבן אן רעדן - קענען זיי שוין די חלק קריאת שמע, נאכדעם גייט מען נאך א שטיקל, ביז זיי קענען שוין אליינס ליינען, דעמאלט ליינען זיי די גאנצע קריאת שמע.
אויף די פראגע וועגן האבן א מאשינדל וואס מען קען אריינלייגן א קארטל און זען זאכן; דער ענטפער איז, נעם נישט אריין אין שטוב די זאכן; נישט קיין חילוק פארוואס מען דארף עס, נאר פאר מוזיק און נאר פאר דאס און יענץ, געב אכטונג אז דיין שטוב זאל זיין ריין, עס איז דא גענוג וועגן וויאזוי מען קען הערן מוזיק אויף א וועג וואס מען קען נישט זען קיין שום זאכן.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת וירא, י"א מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
וואס איז בכלל די שאלה? אודאי זאלט איר זוכן פאר די קינדער א מוסד וואס האבן נישט קיין שייכות מיט די ערב רב; וואס איז די גאנצע לעבן פון א איד? די גאנצע לעבן איז נאר די קינדער, אויפציען קינדער על טהרת הקודש, קינדער זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן, נישט האבן צו טון מיט די מינים ואפיקורסים.
אייערע עלטערן זענען גערעכט, מען מוז געבן די קינדער אן ערליכע חינוך, א ריינע חינוך; א איד קוקט נישט וואו ער קען האבן א שיינע דירה, א גרויסע דירה, א ביליגע דירה; א איד וואוינט וואו ער קען געבן פאר זיינע קינדער דאס בעסטע, שענסטע און ריינסטע חינוך.
בעטס דעם אייבערשטן איר זאלט מצליח זיין מיט די קינדער; תפילה איז די שטערקסטע זאך, בפרט ווען די מאמע טוט אירע מצוות, זי איז מפריש חלה, זי צינדט די שבת ליכט און אזוי ווייטער, דעמאלט איז אן עת רצון צו בעטן פאר די דורות.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת לך לך, ה' מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער קאזין און תלמיד ... נרו יאיר, קרית ברסלב
איך וויל דיר מחזק זיין, איך געדענק די ערשטע צייט ווען דו האסט זיך ארויסגעצויגן אין שטעטל פלעגסטו קומען פארטאגס לערנען, האסט געלערנט דיינע שיעורים צופרי פאר'ן דאווענען, עס איז געווען אזוי מחי'דיג, די גאנצע טאג, די גאנצע מענטש - איז אינגאנצן אנדערש.
וויל איך דיר מחזק זיין, באניי זיך, הייב אן פון פריש; קום צופרי לערנען דיינע שיעורים כסדרן, אויך ביינאכט זאלסטו זיך קובע זיין א שיעור אין גמרא. דער רבי זאגט (ספר המדות אות בנים, סימן נב): יַקְדִּים וְיַחְשִׁיךְ לְבֵית הַכְּנֶסֶת, עַל יְדֵי זֶה יַאֲרִיךְ יְמֵי בָנָיו", אז מען קומט אין שול אינדערפרי און ביינאכט - וועלן די קינדער לאנג לעבן; ווייל קינדער וואס באקומען א חינוך פון קומען אין שול ביינאכט און צופרי - וועלן זיי אויך אזוי טון, וועלן זיי לעבן; ווייל נאר אז מען לערנט און מען דאווענט לעבט מען א חיים טובים.
שרייב מיר יעדע מאל דו מאכסט א סיום משניות, א סיום מסכתא, א סיום אויף א חלק פון די תורה.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת לך לך, ה' מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
וואס איז בכלל די שאלה? אז די בעביסיטער טוישט נישט דאס קינד, זאלט איר מער נישט אהין שיקן דאס קינד.
איר האט צוויי ברירות, אדער זוכט א נארמאלע פרוי וואס וועט אכטונג געבן אויפ'ן קינד און ווען מען דארף טוישן דאס קינד וועט זי דאס טון, אדער לאזט אפ אייער ארבעט; וואס דארפט איר ארבעטן? איר דארפט זיין א מאמע פאר אייערע קינדער.
עס איז דא גוטע בעביסיטערס, אבער עס איז דא בעביסיטערס וואס טוען גארנישט, זיי לאזן די קינדער וויינען און שרייען, זיי פארשפארן די טיר; זיי אינטערעסירט נאר די פאר דאלער השם ישמרינו.
אויב איר ווילט בלייבן ארבעטן - זאלט איר בעטן דעם אייבערשטן איר זאלט טרעפן א גוטע פלאץ וואו צו שיקן אייער קינד.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת לך לך, ד' מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
זייט מיר מוחל, איך וועל אייך נישט ענטפערן וואס צו טון; ווי קען מען זאגן א צווייטן וואס צו טון און ווי אזוי זיך צו פירן? זיכער נישט וואו מען זאל וואוינען.
מיינט נישט אז איך שטופ אייך אוועק, אז מיר ווילן נישט האבן אייער משפחה ביי אונז אין שטעטל; אדרבה, מיר וועלן זיך זייער פרייען אז אייער משפחה וועט קומען וואוינען ביי אונז אין שטעטל, עס איז פאר אונז א זכיה צו האבן אזעלכע באזעסענע ערליכע משפחות ווי אייער משפחה, אבער מיר קענען דאס נישט זאגן צו טון; דאס דארפט איר - אינאיינעם מיט אייער מאן - אסאך בעטן דעם אייבערשטן אויב איר זאלט זיך אריבערציען פון אייער מדינה און קומען קיין אמעריקע, קיין קרית ברסלב.
וואס מיינט איר, וואס האב איך געטון ביים עפענען דעם שטעטל? איר מיינט איך בין אויפגעשטאנען איין טאג אויף די לינקע זייט און מחליט געווען אז מיר גייען בויען א שטעטל? מיט טייכן טרערן האב איך געוויינט צום אייבערשטן ער זאל מיר אריינשיינען וואס צו טון, אויב מיר זאלן מייסד זיין א שטעטל על שם רבינו און וואו די שטעטל זאל זיין, און אזוי ווייטער, יעדע פרט ופרט.
דער עיקר דארפט איר קוקן אויף די חינוך הבנים והבנות, די קינדער זאלן באקומען א גוטע חינוך, אן ערליכער חינוך; א איד קוקט אויף איין זאך 'וואו וועלן מיינע קינדער אויפוואקסן ערליך? וואו וועל איך קענען מחנך זיין מיינע קינדער זיי זאלן זיין ערליכע אידן?' אזוי ווי די תורה זאגט אויף אברהם אבינו, דאס גרויסקייט פון אברהם אבינו (בראשית יח, יט): "כִּי יְדַעְתִּיו לְמַעַן אֲשֶׁר יְצַוֶּה אֶת בָּנָיו וְאֶת בֵּיתוֹ אַחֲרָיו, וְשָׁמְרוּ דֶּרֶךְ ה' לַעֲשׂוֹת צְדָקָה וּמִשְׁפָּט".
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת נח, ב' דראש חודש מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי', קרית ברסלב
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
דאס וואס איר פרעגט, אייער טאכטער זאגט אייך: "נאר מאמי ווארט מיט מיר אינדרויסן צופרי און נאכמיטאג", איר ווילט וויסן וואס איז די בעסטע זאך איר זאלט טון.
אודאי איז דאס די וועג, אפצואווארטן די קינדער און זיי געבן דאס מערסטע וואס מען קען נאר. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות יז.): "אֲמַר לֵיהּ רַב לְרַבִּי חִיָּא, נָשִׁים בְּמַאי זָכְיָן", וואס איז די שכר פאר פרויען? פרויען לערנען דאך נישט קיין תורה?! זאגט די גמרא, בשכר וואס זיי שיקן די קינדער לערנען און ווארטן אפ די קינדער.
מען קען נישט דן זיין אנדערע מאמעס; עס זענען דא משפחות וואס זענען זייער פארפלאגט, זיי האבן נישט די מעגליכקייט צו ווארטן אינדרויסן צופרי און נאכמיטאג, אבער אז איר האט די כח און צייט - איז נישטא קיין בעסערע זאך ווי אפווארטן די קינדער צופרי און ביינאכט, זיי געבן די גאנצע ווארעמקייט און ליבשאפט.
איך פריי זיך זייער יעדעס מאל איר שרייבט מיר אז איר זאגט תהילים און אז איר האט נאכאמאל געמאכט א סיום אויף תהילים; מען קען זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון תהילים, אלע ישועות ליגן אין תהילים.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת נח, א' דראש חודש מרחשון, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר
מיר האלטן שוין א חודש נאך ראש השנה און איך בין נאכאלץ אין די לופטן אז מיר האבן זוכה געווען צו זיין ביים הייליגן רבי'ן ראש השנה.
איך וויל דיר נאכאמאל באדאנקען פאר'ן אזויפיל אוועק געבן פאר אונזער קיבוץ, זיך אזויפיל געפארעט מיט יעדן איינעם באזונדער, אלע זאלן זיין צופרידן. איך וואונטש דיר די ברכה וואס דער מלאך טוב וואונטשט יעדן שבת ווען ער זעט די שיינע שבת'דיגע שטוב (שבת קיט:): "לשבת הבאה כן"; וואונטש איך דיר: "לשנה הבאה כן", מיר זאלן ווייטער האבן די זכי' צו משמש זיין דעם רבי'ן.
יעדע וואך ביי שלש סעודות וויל איך צוגיין צו דיר און דיר זאגן: "אשריך ואשרי חלקיך" - אז דו געבסט אוועק דיין באקוועמע צייט פון זיצן און זיך אפרוען, אזוי ווי אלע טוען; דו געבסט זיך אוועק פאר די קינדער, דו זינגסט מיט זיי די זמירות אזוי שיין, דו געבסט אכטונג אז אלע קינדער זאלן זיצן מיט דיר, זיי זאלן נישט זיין אינדרויסן אן קיין אחריות. איך שפיר זיך זייער רואיג אז מיינע קינדער זיצן מיט דיר א גאנץ שלש סעודות, יעדע וואך וויל איך דיר זאגן: "אשריך!" איך זאג דיר יעצט: "וואויל איז דיר, וואויל איז דיין חלק!"
איך בעט דיר זייער, האלט אן די הייליגע ארבעט פון אויפבויען אידישע קינדער; דאווען מיט זיי, זינג מיט זיי זמירות. דו האסט נישט קיין השגה וואס דו טוסט אויף, איך האב באקומען א בריוו פון א מאמע, זי זאגט אז נאך קעמפ, פון ווען אירע קינדער זענען אהיים געקומען פון דיר איז דער שבת אן אנדערע שבת, זיי זינגען אזוי שיין; דאס איז דיין קרעדיט.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת נח, כ"ח תשרי, שנת תשפ"ב לפרט קטן
צו מיין טייערער ... וזוגתו תחי'
איר דארפט נעמען אין אכט אז דאס וויכטיגסטע זאך פאר אידישע קינדער איז חינוך הבנים והבנות, א איד קען נישט וואוינען וואו אימער אין די וועלט, מען קען נאר וואוינען וואו עס איז דא א חדר פאר די קינדער. עלטערן וואס ווילן מצליח זיין מיט די קינדער דארפן לייגן אלע זייערע ענינים, אלע זייערע באקוועמליכקייטן אין דער זייט - און טון אלעס פאר די הצלחה פון די קינדער.
דאס וואס איר טוט, איין טאג וואוינט איר אין שטעטל, איין טאג אין שטאט - איר פארט און קומט און קומט און פארט, דאס איז זייער נישט גוט פאר ענקערע קינדער. די קינדער דארפן האבן א כתה, א מלמד, א סדר, זיין מיושב; איר קענט דאס נישט טון פאר די קינדער.
עס איז מיר א חידוש אז איר פארשטייט דאס נישט אליינס, איר זענט נישט קיין נארישע מענטשן, איר זענט נארמאלע מענטשן; דאך מאכט איר דא עפעס א טעות, אייערע קינדער וועלן אייך נישט מוחל זיין אויף דעם, אפגערעדט אז דאס שטערט די מלמדים, דאס שטערט די סקול; און ווען דער מלמד רעדט צו דיר זאגסטו אז דו וועסט זיך אנשטרענגען פאר אים, דער מלמד זאגט מיר לאכעדיג אז דו גייסט זיך מוסר נפש זיין פאר אים, כאילו דו טוסט א טובה פאר'ן מלמד, דו טוסט דיר אליינס א טובה.
מאך אפ, אדער שטעטל אדער שטאט; געענדיגט מיט'ן פארן און קומען. איך, ווען איך גיי מפעם לפעם אין שטעטל, פאר איך פרייטאג נאך חדר און איך קום צוריק מוצאי שבת אז די קינדער זאלן נישט פארפאסן א פינטל חדר.
בעזרת ה' יתברך
ליל שישי פרשת נצבים, כ"ו אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן, אומאן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
חסדי השם יתברך מיר זענען אריבער אלע מניעות, מיר זענען אין אומאן ביים הייליגן רבי'ן - נאך אזויפיל מניעות, נאך אזויפיל געגעועים און כיסופים. מען קען נישט מסביר זיין וואס אנשי שלומינו טוען, וויפיל מסירות נפש מען גייט אריבער אנצוקומען צום רבי'ן אויף ראש השנה.
א גאנץ יאר ביסטו אזוי געטריי, דו ביסט א געטרייער מלמד, די קינדער האבן דיר אזוי ליב; דו האסט א געפיל פאר די קינדער, די קינדער האבן דיר ליב, וויל איך דיר זייער שטארק בעטן, די פאר טעג וואס מיר זענען אין אומאן זאלסט מסדר זיין א חדר פאר אונזערע קינדער. מיר האבן די יאר אינעם בנין אין אומאן איבער הונדערט קינדער כן ירבו, תלמידי היכל הקודש קומען צום רבי'ן נאר מיט די קינדער, ווי שווער עס איז, ווי שטארק די קאפ וויי איז - קוקט מען נישט אויף גארנישט.
בעט איך דיר זייער, נעם צאם אלע קינדער פון מארגן ערב שבת, מאך מיט זיי א סדר פאר אפאר שעה. הייב אן מיט דאווענען, דערצייל זיי מעשיות פון צדיקים, זאג מיט זיי די תיקון הכללי, אויב דו קענסט גיין מיט זיי צום ציון, עס מוז נישט זיין דוקא אינעם ציון, קענסט גיין ארום דעם ציון, לערן מיט זיי ווי אזוי צו בעטן דעם אייבערשטן, זאג פאר תפילות און זיי זאלן דיר נאכזאגן.
אויב דו דארפסט הילף, נאך מלמדים, זאג מיר; איך וועל זיי אויך מחזק זיין.
טייערער ... נרו יאיר, ביי מיר איז דער עיקר ארבעט - די קינדער. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בראשית רבה מב, ג): "אִם אֵין גְּדָיִים אֵין תְּיָשִׁים", עס איז גרינגער ווען מען ברענגט אויף די קינדער לכתחלה אריבער, מיט'ן הייליגן רבינ'ס הקדמות, ווי זיך מוטשען שפעטער.
כתיבה וחתימה טובה.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת נצבים, כ"א אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
אפשר קענסטו אריבער רופן איין טאג דעם מלמד ... ער זאל זען אביסל ווי אזוי מען געבט ליבשאפט פאר קינדער; ער איז זייער א געלונגענער מלמד, אבער עס איז אויסגעלאשן, עס איז נישטא קיין חיות ביי אים אין כתה. איך האלט אז ווען ער וועט הערן ווי אזוי דו רעדסט מיט די קינדער, די ווארעמקייט וואס דו גיסט, די ליבשאפט, דאס פארגינען; יעדער קינד איז א צדיק, יעדער קינד איז טייער, יעדער קינד איז דער בעסטער - וועט ער קענען אביסל משפיע זיין פאר זיינע תלמידים ווארעמקייט און ליבשאפט.
איך בעט דיר זייער, שטארק זיך מיט דיין הייליגע ארבעט. דו געדענקסט וואס מוהרא"ש פלעגט דערציילן פון הייליגן רבי מענדל וויטעבסקער זכותו יגן עלינו, ער איז געווען ביי זיך אזוי צעבראכן, ער האט ממש נישט געקענט אנגיין, האט אים זיין רבי דער גרויסער מגיד זכותו יגן עלינו געזאגט: "מענדל מענדל, ווען דו גייסט אין גאס, יעדן מענטש וועם דו זעסט - ביסטו מער פון אים"; דאס זעלבע זאג איך דיר, יעדער מלמד וועם דו זעסט - ביסטו מער.
דו ווייסט אז ביי מיר איז נישטא קיין חנופה, איך זאג וואס איך האלט, אויב דארף מען עפעס זאגן - זאג איך; איך בין נבהל ונשתומם פון די ווארעמקייט און ליבשאפט וואס דו לייגסט אריין אין די קינדער.
הלואי זאל זיין ביי כלל ישראל נאך אזעלכע מלמדים ווי דיר.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש לסדר כי תבוא לאומאן, י"ט אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
לכבוד מיינע ליבע חברים פון ירושלים, ה' עליהם יחיו
מיר שטייען יעצט אין חודש אלול, א חודש וואס דער אייבערשטער האט אונז געגעבן, פון רחמנות, א חודש וואס מיר קענען אנהייבן פונדאסניי. עס ווערט געברענגט פון צדיקים (לקוטי תורה פרשת ראה לב, ב) א משל צו א קעניג וואס איז א גאנץ יאר אין פאלאץ, נאר גרויסע שרים קענען אריינגיין אין פאלאץ, איינמאל א יאר גייט דער קעניג אין פעלד, דעמאלט קומען אלע פויערן, אלע פארמערס, דעמאלט קענען זיי רעדן צום קעניג; אזוי איז חודש אלול, א צייט וואס יעדער איינער קען קומען צום אייבערשטן אים בעטן רחמנות.
געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר זענען ביים רבינ'ס חדר, דער רבי לערנט אונז און ווייזט אונז דעם רחמנות פונעם אייבערשטן. אין אמעריקע האבן מיר מוסדות פאר די קינדער וואו מען לייגט אריין אין זיי פון יוגענט אן די רחמנות פונעם אייבערשטן; מען לערנט אלעס וואס מען לערנט אין אנדערע מוסדות - אבער עס איז בטעם רבינו. אלע מוסדות שיקן אהיים א בילד פון א וואגשאל, איין זייט שטייט מצוות און די אנדערע זייט שטייט עבירות, אויסלערנען די קינדער די זאך פון שכר ועונש, ביי אונז לערנט מען עס מיט די הקדמות פון רבי'ן.
איך האב באקומען א בריוו, א מאמע שרייבט מיר די ווערטער: לכבוד דער חשוב'ער ראש ישיבה, ברוך ה' אונזער טאכטער ... האט אנגעהויבן די יאר סקול אין בית פיגא, קרית ברסלב ליבערטי.
מיין מאן און איך זענען זייער זייער איבערגענומען וואס מען לייגט אריין אין די קינדער, אונזער טאכטער איז אהיים געקומען מיט א צעטל, א בילד פון א וואגשאל פון מצוות און עבירות וואס יעדע סקול שיקט אהיים, אבער וואס דא איז אנדערש איז, אז די עבירות איז אויסגעמעקט, די עבירות זייט איז ליידיג, מיר האבן געפרעגט אונזער טאכטער פארוואס איז די עבירות ליידיג? זאגט זי: "ווייל ווען מען טוט תשובה האט מען נישט קיין עבירות".
דאס לערנט מען מיט די קינדער פון יונגווייז אן, אז דער אייבערשטער איז מוחל ווען מען טוט תשובה; מען רעדט אויך פון דעם אז אויב מען טוט נישט תשובה באקומט מען אן עונש, אבער מען רעדט מער פון תשובה.
איך האף בקרוב צו עפענען מוסדות היכל הקודש אין ירושלים און אויך אין אלע שטעטלעך אין ארץ ישראל, מיר זאלן קענען מחנך זיין די קינדער מיט א ליבשאפט צו תורה און מצוות, זיי זאלן נישט זיין דערשראקן און פארפאניקט.
איך האב באקומען א בריוו פון איינער פון ענקערע קינדער פון ירושלים, א געשריבענע בריוו; איך האב געבעטן דעם אינגערמאן וואס העלפט מיר מיט די בריוו ער זאל דאס אויפטייפן, איך וויל אייך ווייזן וואס אן אומשולדיג קינד שרייבט:
לכבוד מיין וועג ווייזער, דער חשוב'ער ראש ישיבה שליט"א
דא שרייבט ... ירושלים, איך קען נישט אנפאנגען און איך פאנג נישט אן צו דאנקען אויף אלעס וואס דער ראש ישיבה שליט"א טוט פאר מיר און מיט מיר, ווייל וויפיל איך וועל דאנקען וועט נישט זיין גענוג.
יישר כח פאר די וועכנטליכע עצתו אמונה, דאס איז די גרעסטע עונג שבת וואס איז נאר פארהאן.
אזוי ווי יעצט איז חודש אלול און מן הסתם ווייסט דער ראש ישיבה שליט"א וואס עס גייט פאר חודש אלול אין אלע סקולס און סעמינארן, איין זאך רעדט מען: "גיהנום, גיהנום, גיהנום, גיהנום... אוי וויי, אוי וויי, אוי וויי", מען ווייזט אויף פאר יעדע מיידל ווי שלעכט זי איז און ווי נישט גוט זי איז, אבער א דרך תשובה געבט מען נישט, מען געבט נאר צו שפירן אז תשובה איז א העכערע זאך, מען לערנט נישט אויס אז תשובה איז אזא גרינגע, זיסע און געשמאקע זאך צו טון, וואס דאס ברענגט א נאנטקייט צום באשעפער, מען ווייזט נאר ווי שווער און ווי קאמפליצירט איז תשובה צו טון.
איך וויל נישט רעדן אויף קיינעם, אבער דאס איז דער מציאות; איך שרייב דעם בריוו נאר ווייל איך בין צעדרייט און צעמישט, מען לייגט ארויף אזא דרוק און לחץ אויף מיידלעך. איך קען נישט זאגן אז עס איז אלע לערערינס, אבער איך פריוואט האב נאכנישט געהערט פון קיין איין לערערין אז איך קען תשובה טון, נישט נאר איך זאג עס, נאר מיין גאנצע כתה כמעט.
איך בעט איבער אויף די לאנגע דרשה, אבער דאס איז א הקדמה צו מיין שאלה:
מיין לערערין האט דערציילט א מעשה בשם איינער פון די גרעסטע גדולים, אז עס איז געווען א מענטש, א פשוט'ער איד, וואס איז ארויף אויבן אין הימל נאכן ענדיגן זיין תפקיד בזה העולם און ער האט געטראכט צו זיך 'מצוות האב איך נישט, אבער לפחות די דריי תפילות א טאג וואס איך האב אויף דעם מקפיד געווען זייער שטארק - וועט מיר שטיין פאר א זכות', אינמיטן זעט ער ווי א מלאך קומט מיט א פיצעלע זעקעלע און מען לייגט עס אויפ'ן וואגשאל, דער מענטש הייבט אן שרייען: "איין מינוט, וואו איז מיינע אלע תפילות וואס איך האב געדאווענט יעדן טאג, די דריי תפילות?!" האט מען אים געענטפערט אז נאר איין מאל האט ער מכוון געווען ביים דאווענען און דאס איז אים געבליבן; ווייל עס שטייט תפלה בלא כוונה כגוף בלא נשמה, די גוף איז געבליבן אונטן מיט אלע תפילות וואס איז כגוף און דא ביסטו ארויפגעקומען מיט איין מצוה פון דאווענען איינמאל מיט כוונה.
איך בין אזוי צעמישט פון די מעשה, ווייל איך בין דאך א פשוט'ע נארמאלע מיידל, וואס האב איך מיט כוונות און ייחודים? איך דאווען נישט בכוונה ווייל איך ווייס נישט ווי אזוי מען דאווענט מיט כוונה; כוונה קוקט מיר אויס צו א הויכע זאך, צו הימליש; איך דאווען פשוט, פשוט, פשוט, אן אויסרעדן ביים דאווענען מיט א סידור... צי איז כוונה געמאכט פאר מיידלעך? אבער אויב איך דאווען אן כוונה איז מיין תפלה דאך נישט ווערד אין הימל, איז צו וואס דארף איך בכלל דאווענען?!
די מעשה האט מיר אריינגעלייגט אין אזא לחץ, אז די לעצטע וואך האב איך געזאגט נאר ברכת השחר, ברכת התורה און אני מאמין מיט תיקון הכללי און תהלים, ווייל די המשך קען איך שוין נישט דאווענען, איך ווייס נישט ווי אזוי מען איז מכוון.
צי קען מיר דער ראש ישיבה שליט"א עס אויסקלארן? צי קען איך דאווענען מיט כוונה? ווי אזוי? איך וויל אזוי שטארק דאווענען ווי עס דארף צו זיין, אן לחץ.
דאס איז א חלק פונעם בריוו פון איינע פון ענקערע טעכטער; יעצט וועט איר אביסל פארשטיין פארוואס עס גייט מיר אזוי אין לעבן צו עפענען מוסדות פאר אונזערע קינדער, זיי זאלן אויפוואקסן געזונט, זיי זאלן אויפוואקסן מיט ליבשאפט צום אייבערשטן, שפירן די רחמנות פונעם אייבערשטן.
ביים רבינ'ס חדר הערט מען נישט די סארט משלים, די בייסיגע מוסר, די נעגעטיווע תורות; דער רבי האט אנדערע דיבורים, דער רבי דערשרעקט נישט, דער רבי זאגט אונז: "גיי דאווענען, רעד צום אייבערשטן ווי אזוי עס לאזט זיך, זאג דעם אייבערשטן ווי שטארק דו ווילסט זיין גוט, זאג דעם אייבערשטן 'איך האב נישט אינזין דאס דאווענען, העלף מיר איך זאל קענען אינזין האבן פירוש המילות'".
דער רבי האט דערציילט די מעשה פונעם קאפצין פאשא, ווי דער קאפצין פאשא האט געזאגט פאר'ן איד: "דער קעניג האט צער פון דיר, דו שטינקסט!" דער קאפצין פאשא - דאס איז דער יצר הרע וואס רעדט איין דעם מענטש 'דו שטינקסט', ער האט געזאגט דעם איד ער זאל קומען צום קעניג מיט א שמאטע אויפ'ן מויל ווייל דער קעניג וויל נישט רעדן מיט אים, און צום קעניג איז ער געגאנגען זאגן: "דער איד וויל נישט רעדן מיט'ן קעניג!" דאס איז אלעס וואס דער יצר הרע טוט, ער זאגט פאר'ן אייבערשטן אז מיר זענען שלעכט, און אונז רעדט ער איין אז מיר שטינקען, ביז שפעטער ווערט נתגלה דעם אמת ווי שטארק מיר ווילן דעם אייבערשטן, און ווי שטארק דער אייבערשטער וויל אונז.
א רחמנות אויף די קינדער, סיי ביי די אינגלעך און סיי ביי די מיידלעך און בעיקר ביי די בחורים, וואס מען האקט זיי אין קאפ, מען שלאגט זיי מיט צעדרייטע מעשיות, מיט משוגע'נע משלים.
אנשטאט 'גיהנום' זאג זיי די ווערטער: "דער אייבערשטער האט אונז ליב", אנשטאט 'דערשרעקן' לערן מיט זיי די ווערטער פון ראש השנה דאווענען, דער פיוט פון 'וכל מאמינים'; די הארץ קען צוגיין פון די זיסע ווערטער פון וכל מאמינים, ווי מען רעכנט אויס די רחמנות וואס דער אייבערשטער האט אויף אונז: "וְכֹל מַאֲמִינִים", מיר אלע גלייבן, "שֶׁהוּא חַי וְקַיָּם", אז דער אייבערשטער בלייבט אויף אייביג, "הַטּוֹב", דער אייבערשטער איז גוט, "וּמֵטִיב לָרָעִים וְלַטּוֹבִים", און ער טוט גוטס מיט שלעכטע מענטשן און מיט גוטע מענטשן, "הַסּוֹבֵל, וּמַעְלִים עַיִן מִסּוֹרְרִים", דער אייבערשטער ווארט מיט געדולד מען זאל תשובה טון, "הַפּוֹתֵחַ שַׁעַר לְדוֹפְקֵי בִתְשׁוּבָה", דער אייבערשטער עפנט אויף די טיר פאר די וואס קלאפן און ווילן תשובה טון, "וְכֹל מַאֲמִינִים", מיר אלע גלייבן, "שֶׁהוּא פְּתוּחָה יָדוֹ", אז דער אייבערשטער שטרעקט אויס די הענט מיר זאלן צוריק קומען צו אים, "הַצּוֹפֶה לָרָשָׁע וְחָפֵץ בְּהִצָּדְקוֹ", ער זוכט אינעם רשע גוטס אים צו קענען בארעכטיגן, און אזוי ווייטער; דאס וואלט מען געדארפט לערנען מיט קינדער, די רחמנות פונעם אייבערשטן, די גרויסקייט פון תשובה.
איך ווייס אז עס איז אייך שווער צו הערן די ווערטער מוסדות היכל הקודש; עס איז גרינגער ווען מען קען בלייבן נארמאל און קומען שטילערהייט איינמאל א וואך אין שול הערן חיזוק, וואס דארף מען יעצט ארויסנעמען די קינדער פון די מוסדות וואו זיי לערנען און זיך גיין קריגן מיט די משפחה וכו' וכו'? איך ווייס ווי אזוי איר שפירט יעצט ביים ליינען דעם בריוו, איר וואלט ענדערש געוואלט די וואך זאל נישט זיין קיין בריוו, איר ווערט דערשראקן ווען איר הערט רעדן פון מוסדות. מיר זענען דאס אויך אריבער מיט יארן צוריק ווען מיר האבן געעפנט די מוסדות, אבער יעצט ווען מיר האבן מוסדות זעען מיר די נס פון האבן א פלאץ פאר די קינדער, וואו מען צעהאקט זיי נישט מיט די שרעקעדיגע דרשות.
איינער פון די אינגעלייט וואס דאווענען אין אייער שול דערציילט מיר אז זיין זון האט געבעטן דעם מלמד אויב מען קען אויסלעשן דעם ערקאנדישן ווייל עס איז אים זייער קאלט; דער קינד איז א דאר קינד און דער מלמד איז מער א פולער מענטש, א הייסער מענטש, און דער קינד ווארפט זיך פאר קעלט, דער מלמד ענטפערט אים מיט חוזק: "אויב דו ביסט קאלט גיי אהיים ברענג א מאנטל", דער קינד זיצט פארפרוירן פאר קעלט, און דער מלמד מאכט חוזק פון אים: "טו אן א מאנטל!" אינמיטן זומער. א טאג שפעטער בעט דער קינד נאכאמאל מיט גרויס דרך ארץ: "רבי, עס איז מיר קאלט!" דער מלמד רופט אויס: "אלע קינדער זאלן קומען מיט מיר אין אן אנדערע כתה, דארט וועלן מיר קענען אנצינדן דעם ערקאנדישן, און דו בלייב דא אליינס"; איך פרעג אייך, דאס איז נארמאל? איך פרעג אייך, דאס קומט זיך פאר א קינד וואס זאגט 'איך בין קאלט'?
איך קען אייך דערציילן אסאך אזעלכע מעשיות פון ענקערע קינדער, ירושלימ'ע מעשיות; איך וויל אייך נישט אויפהאלטן, מען דארף שוין גיין בענטשן און דאווענען מעריב; דער עולם וויל שוין אהיים גיין, מען דארף קומען צו סליחות.
איך האף צום אייבערשטן צו עפענען בקרוב מוסדות וואו מיר וועלן קענען מחנך זיין די קינדער, זיי ווייזן די רחמנות פונעם אייבערשטן.
מאכט א מנין מוצאי שבת אין שול; ביי אונז איז דער מנהג צו זאגן סליחות מוצאי שבת מיט די בגדי שבת. לאמיר בעטן דעם אייבערשטן פון אונזער הארץ: "'פְּנֵה נָא אֶל הַתְּלָאוֹת וְאַל לַחֲטָאוֹת'; רבונו של עולם קוק אויף דעם וואס אידישע קינדער ליידן, קוק נישט אויף אונזערע זינד, רבונו של עולם קוק וויפיל אידן זענען נעבעך נישט געזונט, וויפיל אידן מוטשען זיך אויף פרנסה, וויפיל מוטשען זיך מיט שידוכים".
דער אייבערשטער זאל שוין רחמנות האבן אויף אונז און עס זאל שוין זיין: "תִּכְלֶה שָׁנָה וְקִלְלוֹתֶיהָ", די יאר זאל זיך ענדיגן מיט אלע שלעכטע זאכן, "תָּחֵל שָׁנָה וּבִרְכוֹתֶיהָ", עס זאל קומען א נייע יאר, נאר מיט גוטס פאר אלע אידן.
איך ווארט אויף אייך אלע אין אומאן.
א פרייליכן שבת.
א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' לסדר כי תבוא לאומאן, י"ז אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
עס איז נישט שייך צו ענטפערן די פראגע באופן כללי ווען איך ווייס נישט די מעשה פון דער נאנט; פון איין זייט קען מען זאגן אז זי דארף באקומען הילף, פון די אנדערע זייט קען מען זאגן וואס מען זאגט אויף יעדן קינד - אז מען דארף טערעפי.
ווייל ווער עס ווייסט וואס טוט זיך היינטיגע טעג ביי די קינדער, די מלמדים און טיטשערס מיינען אז מען האט זיי גענומען צו לערנען מיט די קינדער וואס פאלגן מיט איין מאל הייסן; אנשטאט ארבעטן שווער מיט די קינדער, אריינלייגן אין זיי די גאנצע הארץ - איז די גרינגסטע און שנעלסטע וועג פאר זיי צו זאגן פאר די עלטערן: "דאס קינד דארף הילף", אדער אויב די מוסד האט א פראגראם וואס צאלט פאר שוואכע קינדער זוכט מען מיט ליכט נאך א קינד און נאך א קינד כדי צו קענען געניסן פון די גרויסע געלטער, און אז א קינד איז לעבעדיג דארף דאס קינד שטארקע הילף, און אז דאס קינד איז איידל און שטיל, דארף דאס קינד אויך הילף; אז די קינד וויל נישט מיט דאווענען דארף מען שוין גיין צו א גרויסער מומחה און אזוי ווייטער; ווען עס איז אלעס הבל הבלים, ווייל קינדער קענען זיין טאנצעדיג און קינדער קענען זיין איידל, קינדער ווילן נישט דאווענען און קינדער קריגן זיך, און די ארבעט פון די מלמדים, טיטשערס און עלטערן איז זיי מחנך זיין און זיי אויסארבעטן זיי זאלן אויפוואקסן מיט גוטע מידות, נישט מאכן די קינדער פאר פראבלעמען, דעריבער איז מיר שווער צו ענטפערן אייער שאלה.
בעט דעם אייבערשטן אינאיינעם מיט דיין ווייב פאר דעם קינד, פאר אלע קינדער און פאר אלע דורות אז אלע זאלן זיין געזונט און שטארק, ערליך, און קיינמאל נישט אוועק גיין פון די הייליגע תורה.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת כי תצא, ח' אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
מרת ... תחי', קרית ברסלב
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
איך שפיר זייער שלעכט; איך בעט אייך איבער, זייט מיר מוחל; עס טוט מיר זייער וויי צו הערן אז איר זענט געווארן וויי געטון פון אונזער מוסד. איך האב פריער גערעדט מיט איר, זי שפירט זיך אזוי שלעכט, אין איר חלום האט זי נישט געמיינט אייך וויי צו טון. זי איז אן אויסנאם פרוי, זי האט זיך אוועקגעגעבן פאר אונזערע קינדער; דער טיטל זאגט מען אויף אסאך, אבער ביי איר איז דאס טאקע אזוי, זי גייט אייך רופן און רעדן מיט אייך.
זייט מיר מוחל וואס איך גיי אייך זאגן, זייער אסאך מאל איז דא וואס מענטשן ווערן וויי געטון אבער עס איז דער מענטש אליינס, אסאך מאל קען דער מענטש אויסטראכטן אז מען האט עפעס קעגן אים, מען האט ראיות, מען בויט א בנין, מען זעט עס קלאר מיט די אויגן, ביז ווען יענער זאגט א ווארט שפירט מען א שטעך, א פליק וכדומה, מען שפירט זייער וויי געטון, ווען באמת איז אלעס דער מענטש אליינס, דער דמיון. איך זאג אייך דעם אמת, ווי נאר איך האב געליינט דעם בריוו האב איך איר גלייך געזאגט, איך האב איר געפרעגט אויב זי געדענקט די ווערטער וואס זי האט געזאגט, די ווערטער וואס איר האט מיר געשריבן אינעם בריוו; זי האט דאס נישט געדענקט, איין זאך האט זי געזאגט: "אוי וויי, זי איז וויי געטון געווארן? איך גיי איר איבערבעטן, איך גיי רעדן מיט איר".
איר שרייבט אינעם בריוו אז דאס איז נאר איין פרט וואס טוט זיך דא אין שטעטל, ווי מען טוט זיך וויי, אויב איר האט נאך מעשיות בעט איך אייך זייער איר זאלט מיר שרייבן די מעשיות; איך וויל נישט מענטשן זאלן זיין פארווייטאגט, אויב איז דא זאכן וואס איך אדער איינגעשטעלטע אינעם מוסד אדער אנשי שלומינו דארפן פאררעכטן - וויל איך דאס וויסן און פאררעכטן, און אויב איז דאס נישט וואר - איז דאך א שאד סתם זיך אויפצועסן.
איין זאך וויל איך אייך מיטטיילן פון מיין פריוואטע לעבן, איך האב אויך געהאט מעשיות אין סקול מיט מיינע טעכטער; מיין טאכטער פלעגט אהיים קומען מיט יארן צוריק פון סקול אז מען האט איר גע'קנס'עט, זי האט געוויינט אז מען האט איר אנגעשריגן, מען האט איר געהייסן איבערבעטן, מען האט איר בא'עולה'עט וכו' וכו', מעשיות וואס פאסירט ביי לעבעדיגע קינדער וכו', און ווי ביי יעדע אזא פאל איז די נאטור פון א מאמע אז זי נעמט זיך גלייך אן פאר'ן קינד, די מח מחשבה ווערט פארמאכט, די הארץ און די געפילן נעמען איבער דעם מענטש, די טאכטער איז שטענדיג גערעכט. איך פלעג זיך בעטן שטילערהייט ביי מיין ווייב: "טו מיר א טובה, רעד נישט; טו מיר א טובה, בארעד נישט די טיטשער; עס איז נישט געזונט אונזערע קינדער זאלן הערן ווי מען שענדט זיי"; עס איז געווען אסאך מאל זייער שווער, דאך האבן מיר געטון וואס דער מח זאגט, די זאך איז ביי מיר פון די שטערקסטע עבודות, צו קענען האלטן דעם מח העכער די הארץ.
אזוי אויך ביי מיינע זין; נישט איינמאל און נישט צוויי מאל האב איך זיי געדארפט געבן א פאטש אין חדר ווען דער מלמד האט מיר דערציילט אז דער קינד איז חוצפה'דיג, איך האב געזאגט מיין קינד זייער שטרענג: "מען מוז זיין דרך ארץ'דיג!" און בשעת מעשה האב איך געדארפט בייסן מיין ליפן נישט צו זאגן דעם מלמד וואס איך האב אים צו זאגן, איך וואלט אים געקענט פרעגן: "וואס חוצפה? ווי חוצפה? ווען חוצפה? וואס מאכסטו זיך נאריש?" א מלמד קען פון יעדע זאך מאכן אן עסק, יעדער קינד קען זיין א מחוצף, און א קלוגער מלמד קען פארווישן די גרעסטע מעשה עס זאל נישט זיין קיין חוצפה; דאך האב איך גענומען די פארשטאנד פון מוהרא"ש אז קינדער טארן נישט הערן ווי די עלטערן רעדן און לאכן זיך אונטער אויף די טיטשערס. אינעווייניג האט מיין הארץ געוויינט, אבער פון אינדרויסן האב איך געדארפט געדענקען דער תכלית פון דאס קינד.
בעט איך דאס פון אייך און איך רעד צו אלע אנשי שלומינו, אויב ווילט איר מצליח זיין מיט אייערע קינדער - זאלט איר אויסלויבן די טיטשערס און די מנהלת פאר די קינדער, די קינדער זאלן וועלן מקבל זיין פון זייערע לערערינס; די קינדער זאלן זיך פירן מיט דרך ארץ, און אז מען האט עפעס וואס שטערט, קען מען דאס דורך רעדן, און אויב מען שפירט אז עס איז נישטא צו וועם צו רעדן, מען מאכט זיך נישט וויסנדיג, דארף מען נישט ווארטן ביז עס זאל אזוי אויפעסן דאס געזונט, מען קען מיר גלייך שרייבן, און אויב איך בין דער פראבלעם, מען האט פון מיר חלישות הדעת, מען ווערט באליידיגט פון מיר - בין איך גרייט צו הערן און פאררעכטן.
איך בין נישט געקומען דא עפענען א שטעטל צו מאכן פאר מענטשן חלישות הדעת; איך בין א מענטש, איך קען מאכן טעותים און איך מאך טעותים, אבער איך בין גרייט צו הערן און פאררעכטן, אויסער אז עס איז זאכן אין פרינציפ, אין די וועג ווי אזוי מיר פירן זיך; צום ביישפיל, אז איינער וועט מיר קומען זאגן, עס שטערט אים אז מען רעדט אזוי סאך פון אייבערשטן, עס שטערט אים די זאך פון זאגן משניות, פון זיין פרייליך, פון פארן קיין אומאן - קען איך אים גארנישט טון, ווייל דאס איז די יסודות פון אונזער קהלה, אבער אז עס שטערט עפעס א זייטיגע זאך - בין איך גרייט צו הערן און פאררעכטן.
עס איז געקומען צו מיר א משפחה און זיך געבעטן, עס שטערט זיי זייער אז ביי די חתונות וואס מיר מאכן אין שול, פארוואס דער ראש ישיבה עקשנ'ט זיך אזוי שטארק אז עס זאל זיין פלעסטיק טישטוכער ביי די ווייבער, פארוואס קען נישט זיין סחורה'נע טישטוכער? וואס מיינט איר, איך האב זיי ארויסגעווארפן? איך האב גלייך געזאגט פאר די גבאים אז פון היינט און ווייטער לייגט מען ביי די ווייבער שיינע ווייסע סחורה'נע טישטוכער; דאס איז א קליינע פרט וואס ליגט מיר יעצט אויפ'ן זכרון. אזוי טו איך כסדר, איך בין גרייט צו הערן אויב איז דא זאכן וואס שטערט.
איך פריי זיך זייער אז איר האט געשריבן און איך ווארט איר זאלט ווייטער שרייבן.
א גוט געבענטשט יאר.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת שופטים, ד' אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
מרת ... תחי'
א גרויסן יישר כח פאר אייער געטרייע ארבעט.
איר רעדט אזוי שיין צו די קינדער, אזוי ווייך, אזוי פוטערדיג.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן א כתיבה וחתימה טובה.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת שופטים, ג' אלול, שנת תשפ"א לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
א גרויסן יישר כח פאר אלעס וואס דו טוסט מיט די קינדער, איך הער צוריק נאר גוטע גרוסן.
איך באקום יעדע וואך די בריוו פון אלע קינדער און בחורים, אבער נישט אלץ האב איך די מעגליכקייט צוריק צו שרייבן. זיי מחזק די קינדער זיי זאלן ווייטער שרייבן, עס איז זייער א גוטע זאך אויסצולערנען קינדער שרייבן בריוו, אזוי וועלן זיי קענען שרייבן אין זייער לעבן.
רעד אסאך צו זיי פון מוותר זיין, רעד צו זיי פון דאס גרויסקייט פון זיין בשלום. אז דו זעסט איינער פון די קינדער אדער בחורים מיט אויסגעצייכנטע מדות, א קינד וואס איז מוותר; זאלט מאכן אן עסק פון אים, אזוי וועלן די אנדערע קינדער אויך וועלן זיין אזוי.
איינער פון די קינדער ... נרו יאיר, שרייבט מיר אז ... נרו יאיר – רודפ'ט אים, ער וויינט אינעם בריוו אז ער האלט נישט אויס. זיי מברר וואס דארט גייט פאר, ווייל ער איז א טייער קינד, און דער אנדערער איז אויך וואויל, דארף מען זען אז קיינער זאל נישט ווערן בא'עולה'ט.
איך וויל קומען מארגן, דאנערשטאג, רעדן צו די קינדער; לאז מיר וויסן אויב עס איז גוט צו קומען מארגן.
אויך וויל איך דיר בעטן, דינסטאג פרשת כי תבוא האבן מיר א חתונה אין ישיבה, איך האף אז דו וועסט נישט אפלאזן די מצוה, אנשי שלומינו זאלן קענען חתונה מאכן בחנם ממש.
איין זאך וויל איך טוישן, איך וויל לייגן ביי די פרויען סחורה'נע טישטוכער, עס זאל האבן א שטיקל פנים.
בנוגע אומאן; לאזן וויסן פאר די פאר וואס האבן נישט קיין בעט אז מען קען יא דינגען ווייל מיר (חסר).
