בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#418 - כל זמן עס ארבעט, צעברעכט מען נישט
תפילה והתבודדות, חינוך הילדים, חדר

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אמור, ז' אייר, כ"ב לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, לאנדאן


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בנוגע ארויסנעמען דיין זון פון די סדר התלמוד תורה, ער זאל לערנען פריוואט מיט איינעם פון אנשי שלומינו; נעם דעם כלל פאר דיר, כל זמן עס ארבעט - צעברעכט מען נישט; אז דיין זון איז מסודר אין חדר - לאז אים בלייבן, אז ער איז נישט מסודר - דעמאלט פרוביר צו מאכן בעסער.


שטארק זיך מיט תפילה והתבודדות, בעט דעם אייבערשטן פאר דיינע קינדער זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן; תפילה איז די טריק פאר גוטע קינדער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


 

#417 - עלטערן דארפן אויסלערנען די קינדער צו טון וואס מען דארף
חינוך הילדים, נעגל וואסער

בעזרת ה' יתברך


ליל שישי פרשת קדושים, ה' אייר, כ' לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מאנסי


איך האב ערהאלטן א בריוו פון דיין ווייב.


וואס איז בכלל די פראגע, וואס איז אז ער וויל זיך נישט אפגיסן נעגל וואסער? מען טוט נישט וואס מען וויל, מען טוט וואס מען דארף טון. ענקער ארבעט איז אים אויסלערנען צו טון וואס מען דארף, יעצט איז די צייט, ביי די פינף יאר – דעמאלט איז די צייט אויסצולערנען די קינדער צו טון וואס איז ריכטיג.


ווען מיינע קינדער זאגן מיר "איך וויל נישט", "איך האב נישט ליב", וכדומה, לערן איך זיי מען טוט נישט נאר זאכן וואס מען וויל און וואס מען האט ליב, מען טוט וואס איז ריכטיג.


גיס אים אפ נעגל וואסער; מאך עס אינטערעסאנט. לויב אים און הייב אים אויף, און מאך אים פאלגן.

#416 - אנטון די קינדער איידל
קינדער, צניעות, חינוך הילדים, קליידער

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אחרי ב', כ"ז ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


עס איז נישט קיין תירוץ אנצוטון די קינדער נישט אויסגעהאלטן און זאגן: "מיר קויפן נישט די סארט קליידער, מיר באקומען דאס פון שכנים"; וואלט אייער שכן אדער חבר'טע אייך אנגערופן זאגן: "מיר האבן אן אלטע סמארטפאון, מיר ווילן דאס אייך אוועק געבן, מיר קויפן זיך די נייערע" – וואלט איר דאס גענומען? זיכער נישט! בחנם איז נישט קיין תירוץ, אזוי אויך ביי קליידער פון אנדערע.


איך שרייב אייך נאר ווייל איר האלט אין איין שרייבן און בעטן איך זאל אייך זאגן ווי אזוי זיך צו פירן. איך זע אייער זון גייט מיט אזא שמאלע הויזן, דאס איז נישט אויסגעהאלטן, אויך איז א גרויסע סכנה אנצוטון די קינדער אזוי, וד"ל.


איך האף איר וועט אננעמען דעם בריוו נישט פאר א שטעך, נאר זיך פרייען אז מען לערנט אין היכל הקודש ווי אזוי צו היטן די קינדער און זיי אויפברענגען צו זיין גרויסע צדיקים.

#415 - מלמדים זאלן זיך צוזאמנעמען איינמאל א וואך, זען וואס בעסער צו מאכן
חינוך הילדים, מלמדים, מוסדות, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת אחרי ב', כ"ז ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


איך בעט דיר זייער זאלסט צאמנעמען אלע מלמדים און איינגעשטעלטע פון די מוסד, איינמאל א וואך זאלט איר זיצן אינאיינעם, רעדן אינאיינעם, זען וואס מען קען בעסער מאכן, זען וואס נאך מען קען טון מיט די קינדער (אויב ווילט איר מאכן נייע זאכן זאל מען פרעגן), ותשועה ברב יועץ, עס וועט ארויסקומען אסאך גוטס פון דעם, ווייל יעדער האט א נקודה וואס א צווייטער האט נישט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן לד, אות ד).


מלמדים וועלן רעדן, מען וועט דערציילן ווי אזוי מען געבט זיך אן עצה און ווי אזוי מען געבט זיך נישט קיין עצה; דער וועט דערציילן פון זיין בריוו וואס ער האט באקומען, א צווייטער וועט ווייזן זיין בריוו, זיין פסק; אזוי וועט מען מצליח זיין מיט די קינדער. איך וועל נישט רוען ביז איך וועל זען אן אוועקגעשטעלטע אפעראציע פון חינוך הבנים והבנות לויט די וועג פון מוהרא"ש.


ביז דערווייל וואקלט זיך נאך אלעס, מלמדים און טיטשערס פארן אוועק, מען נעמט נישט ערנסט די ארבעט, מען קומט און מען גייט, מען איז נישט מחשיב די ארבעט. אויך איז מען ביי זיך געפאלן ווייל מען האט נישט געענדיגט די אייגענע שיעורים, מען האט נישט געענדיגט מדרש, ווען די הייליגע חכמים זאגן (סוכה כה:): "העוסק במצוה פטור מן המצוה". אמאל ווען איך האב געארבעט אין די וויענע מוסד, איך האב גערעדט מיט'ן וויענער רב שליט"א, האב איך אים געפרעגט: "וואס מיינט העוסק במצוה פטור מן התפלה, מן המצוות?" איך געדענק נישט וואס איז געווען דער שמועס, ווי די שאלה איז אריינגעקומען, זאגט ער מיר: "דו ביסט פטור פון דאווענען, דו ביסט עוסק מיט בחורים, ביסט א מנהל"; דאס זאג איך פאר אלע מלמדים, זייט נישט נאריש, טראכטס נישט די שלעכטע מחשבות 'איך בין גארנישט ווערד ווייל איך קום נישט אן צו לערנען מיינע שיעורים'; דו ביסט דאך א מלמד, דאס איז דיינע שיעורים, די תורה וואס דו לערנסט מיט די קינדער.


א מלמד קרעכצט מיר, ער וויל אויפגעבן מלמדות ווייל ער קומט נישט אן צו גיין הפצה; איך קוק אים אן ווי א חסר דעה: 'דו ווילסט גיין הפצה... ווי איז דא א גרעסערע מפיץ ווי זיצן מיט קינדער און רעדן מיט זיי פונעם אייבערשטן...?' א מלמד וואס לייגט אריין קאפ און מח, הארץ און קישקעס אויסצולערנען די קינדער תורה, תפילה און יראת שמים – דאס איז דאך הפצה!


איך בעט דיר זייער זאלסט ווייזן דעם בריוו פאר אלע מלמדים אין שטעטל. אויך געב דאס פאר די מנהלת תחי', זי זאל אויך צאמנעמען אלע טיטשערס, די גאנצע סטעף, זיצן איינמאל א וואך אינאיינעם, מען זאל איבערגיין וואס מען קען בעסער מאכן. די מלמדים זאלן זיצן באזונדער און די טיטשערס באזונדער – אזוי וועט ארויסקומען שיינע זאכן.


אויך דארף מען זייער אנזאגן די יונגע מלמדים און די יונגע טיטשערס אז מען קען נישט רעדן מיט קיינעם פון די מעשיות פון חדר, אזוי אויך פון די מיידלעך.


א פרוי שרייבט מיר זי וויל נישט קומען צו די פרויען צאמקום ווייל יונגע טיטשערס קומען רעדן צו איר: "דיין טאכטער בייסט", "מיט דיין טאכטער איז געווען די מעשה פון די דרשה", "דיין קינד האט געשלאגן"; פון וואו זאלן פרויען מיט האלטן מעשיות פון סקול? נאר אז מען רעדט צווישן זיך.


דארף מען זיי מחזק זיין און אויך די מלמדים, יעדע מעשה וואס פאסירט אין די פיר ווענט פון תלמוד תורה און בית פיגא – איז פריוואט, דאס קען מען נישט רעדן און דערציילן. און ווען מען קומט אהיים און מען שמועסט מיט די ווייב, אדער א טיטשער קומט אהיים און שמועסט מיט'ן מאן – טאר מען זיך נישט אונטערהאלטן אויף די קינדער; וואלסט דאך נישט געוואלט אז דיין קינד'ס מלמד'ס ווייב'ס שוויגער שוועסטער זאל וויסן אז דיין קינד האט היינט איינגעמאכט, אויך וואלסטו נישט געוואלט אז דיין טאכטער'ס טיטשער'ס מאן'ס ברודער שוועגערין זאל וויסן אז דיין טאכטער איז אן עקשן אזוינס און אזעלעכס.


איך האף דו וועסט מיר העלפן, איר וועט זיצן אינאיינעם זען וואס מען קען טון אז יעדע איינציגסטע קינד זאל אויסוואקסן מיט די גרעסטע מאס הצלחה.

#414 - מען טאר גארנישט טון אויפ'ן חשבון פון די קינדער
חינוך הילדים, מלמדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי ב', כ"ו ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך וויל דיר זייער בעטן, מהיום והלאה זאלסטו מיר מער נישט העלפן מיט קיין שום זאך אין די צייט וואס דו דארפסט זיין מיט די קינדער; דו ביסט מיר טאקע זייער געטריי אבער דאס קען נישט זיין אויף די חשבון פון די קינדער.


ווי געלונגען דו ביסט - קענסטו נישט טון צוויי זאכן אויף איין מאל, אפילו א מלאך קען נישט טון צוויי זאכן אויף איין מאל.


איך וועל אלעס מבטל זיין; די שיעור גמרא, די שיעור פאר פרויען, די חתונות, אלעס אלעס - אויב קען דאס נאר גיין אויפ'ן חשבון פון חדר.


איך וועל זיך פרובירן אן עצה געבן, אבער דו זאלסט אלעס אפלאזן; לאז אלעס פליען כל זמן דו ביסט מלמד.


איך זאג קלאר, איך בין נישט אזוי צופרידן פון אונזער חדר; עס איז אמאל געווען בעסער.

#413 - עס מוז זיין דרך ארץ ביי דיר אין קלאס
חינוך הילדים, מוסדות, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי ב', כ"ו ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


וואס גייט פאר אין חדר - ביי דיר אין כתה?! איך הער זאגן דו דארפסט ארויסשיקן יעדן טאג קינדער צום אפיס, וואס איז מיט דיר? וואס גייט פאר? א מלמד וואס דארף ארויסשיקן יעדן טאג קינדער - דארף מען אפשר מאכן פארקערט, אפשר אים אהיים שיקן אנשטאט אהיים שיקן אלע קינדער...


דו האסט יונגע קינדער, פארוואס זאל נישט זיין ביי דיר דרך ארץ?! פארוואס זאלסטו נישט אריינלייגן אין זיי יראת שמים, מורא האבן פון אייבערשטן, מורא האבן פון א רבי!


איך האב געוויסט אז מוסדות איז שטענדיגע ארבעט, אבער איך האב געמיינט אז איך וועל שוין האלטן ערגעץ ווייטער, יעצט אז דו שיקסט יעדן טאג ארויס קינדער - איז עפעס געשען מיט דיר.


איך בין נישט מסכים זאלסט בלייבן מלמד אויב די קינדער זענען נישט דרך ארץ'דיג, דרך ארץ איז הדבר הראשון, קדמה לתורה; אדער הויבסטו אן לערנען מיט זיי דרך ארץ, אז נישט זוך דיר א צווייטע פרנסה.


 

#412 - קיין איין קינד טאר נישט ארויספאלן פון חדר
תפילה והתבודדות, חינוך הילדים, מלמדים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת אחרי ב', כ"ה ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


וואס קען מען טון אז קיינער זאל נישט ארויספאלן פון חדר? עס גייט מיר אין לעבן אז אלע אינגלעך זאלן ליב האבן צו קומען אין חדר, פארוואס זאל דער בחור ... נרו יאיר נישט קומען אין חדר פאר לאנגע חדשים? ער איז דאך א טייער קינד, ער איז דאך אזא הארציגע נשמה, פארוואס זאל ער נישט וועלן קומען?!


וואס קען מען טון אז אונזערע קינדער זאלן אלע באקומען א חיות אין חדר?


די עלטערן זענען אזעלכע טייערע עלטערן, זיי זענען געקומען דא וואוינען נאר צוליב די קינדער; מיר מוזן אלעס טון אז די קינדער זאלן וועלן קומען אין חדר, זיין א חלק פון די מוסד.


גיי אינדערפרי שפאצירן, שריי צום אייבערשטן ער זאל דיר געבן א וועג מיט יעדן קינד, טרעפן זיין הארץ.

#411 - בלייבט מיט די גוטע קבלה צו האלטן די שטוב ריין און זויבער
חינוך הילדים, קאמפיוטער, טעלעפאן, אידישע שטוב, קבלה טובה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי ב', כ"ג ניסן, אסרו חג, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי', ברסלב ליבערטי


אז איר האט צוגעזאגט דעם אייבערשטן אין שפיטאל ביים געבוירן וכו' אז איר גייט נישט אריינברענגען אין שטוב קיין טעבלעט, אייפאד וכו' - קענט איר נישט יעצט מיר קומען בעטן איך זאל אייך זאגן איר קענט דאס יא אריינברענגען אין שטוב.


אזוי איז ביי מענטשן, ווען מען איז ענג, מען איז אין א סכנה - זאגט מען צי, מען איז זיך מקבל קבלות טובות, אבער ווען דער אייבערשטער העלפט פארגעסט מען און מען האט צוריק די נסיון.


בלייבט מיט די גוטע קבלה נישט אריינצונעמען אין שטוב די אלע כלים, האלטס די שטוב ריין און זויבער. פארוואס זאלט איר שווער מאכן פאר אייערע קינדער? עס קומט יעצט נסיונות וואס איז נאך קיינמאל נישט געווען, אונזערע קינדער גייען זיך דארפן דראפען מיט אויסטערלישע נסיונות; דארפן מיר זיי העלפן גרינגער מאכן און נישט שווערער מאכן.


זאגט אביסל תהלים יעדן טאג.

#410 - מיט חכמה דארף מען מאכן יעדעס קינד א חלק פון קלאס
חינוך הילדים, מלמדים, פרנסה, תכלית

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי ב', כ"ג ניסן, אסרו חג, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


וואויל איז דיר אז דיין פלאג און מי איז אין אייביגע זאכן, דו לייגסט אריין דיין מי און פלאג אין מלמדות; דו זיצט פון אינדערפרי ביז נאכמיטאג מיט קינדער, מיט אזא סבלנות.


געדענק, יעדער איינער מוטשעט זיך, "אָדָם לְעָמָל יוּלָד" (איוב ה, ז), "אַשְׁרֵי מִי שֶׁעֲמָלוֹ בַּתּוֹרָה" (ברכות יז.), וואויל איז דעם וואס מוטשעט זיך אריינצוברענגען תורה ויראת שמים אין אידישע קינדער.


עס איז היינט געקומען צו מיר משפחת ... שיחיו. זיי זענען זייער צופרידן פון אונזערע מוסדות, זיי האבן א שטיקל פראבלעם מיט זייער קינד וואס לערנט ביי דיר, ער איז זייער א פארמאכטער קינד, זיי ווילן זייער מען זאל פרובירן אים עפענען, ער זאל זיין א חלק פון די כתה. צום ביישפיל, מען שיקט אהיים מעשיות פון תפלה, זיין נאמען איז אלץ ליידיג; דער מלמד דארף פרובירן מיט חכמה אים מאכן זאגן א מעשה, אפשר שעמט ער זיך צו זאגן ברבים, קען מען אים פרעגן פריוואט. דאס איז נאר א משל, פארשטיי וואס און ווי אזוי אים צו עפענען.

#409 - מען וועט נאר געדענקען די ווארעמקייט פאר די קינדער
חינוך הילדים, מוסדות, משמש דעם רבי'ן

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


ווען מען טוט פאר'ן רבי'ן טוט מען פאר זיך, ווען מען איז משמש דעם רבי'ן איז מען זיך מתקן. אויף די וועלט זעט מען נישט דאס גרויסקייט פון טון פאר'ן רבי'ן, מען זעט נאר דאס חשיבות פון טון פאר זיך; ווער עס האט א שיינע הויז, א שיינע קאר, א ביזנעס – דער איז חשוב, אויבן איז עפעס אן אנדערע מעשה, אויבן איז דא אנדערע געשעפטן, אויבן קוקט מען ווער עס האט געטון פאר אנדערע, ווער עס האט געטון פאר אידישע קינדער.


מיין מאמע תחי' זאגט מיר כסדר: "זאג פאר דיינע טיטשערס, פאר די מחנכות, 'אין הונדערט יאר ארום ווען מען נישט וויסן און געדענקען וואס פאר א קלייד דו האסט אנגעטון, וואס פאר א שיך האסט געטראגן, קיינער וועט נישט וויסן און געדענקען וואס פאר א קערידזש האסט געהאט, וואס פאר א קאר האסט געדרייווט, אבער איין זאך וועט מען יא געדענקען, דאס וואס דו האסט געטון פאר די קינדער, די ווארעמקייט און ליבשאפט וואס דו האסט געגעבן פאר די קינדער'".


איך האף צום באשעפער אז איר וועט ווייטער טון מיט אונזערע קינדער.


א כשר'ן פרייליכן פסח.

#408 - וואקסינירן די קינדער מיט אמונה, מיט קדושה און מיט יראת שמים
חינוך הילדים, מוסדות, וואקסינען

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת אחרי א', י"א ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי', מנהלת בית פיגא ברסלב


אינעם זכות וואס איר טוט מיט אונזערע קינדער זאלט איר זוכה זיין צום פסח.


דער אייבערשטער זאל אייך געבן כח און הצלחה, און נחת ביי די קינדער און תלמידות, מיר זאלן קענען ווייטער ממשיך זיין צו וואקסענירן די קינדער מיט אמונה, מיט קדושה און מיט יראת שמים.


א פרייליכן כשר'ן פסח

#407 - די בעסטע נחת איז ווען די קינדער לערנען מיט תינוקות של בית רבן
חינוך הילדים, נחת

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


וואס נאך דארף א אידישע מאמע ווען זי זעט אירע קינדער מקטן ועד גדול זענען עוסק אין די הייליגסטע זאך – אין לערנען מיט תינוקות של בית רבן?


אייערע זין זענען מלמדים און די טעכטער זענען טיטשערס; וואס נאך דארף מען? וואס נאך מער פון דעם איז דא? דאס איז די גרעסטע, העכסטע, רייכסטע און שענסטע פארמעגן.


בלייבט נאר איבער צו וואונטשן איר זאלט נאר זען נחת ביי אלע קינדער און אייניקלעך, איר זאלט האבן כח און הצלחה אין אלע אייערע וועגן.


א כשר'ן פרייליכן פסח.

#406 - יישר כח פאר דיין געטרייע ארבעט
כיבוד אב ואם, לערערין, סקול, חינוך הילדים, נחת

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערע טאכטער ... תחי'


יישר כח ... תחי' פאר דיין געטרייע ארבעט מיט די קינדער אין בית פיגא, אלע זענען זייער צופרידן.


אויך א גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן מאמי תחי'; דו האסט נישט קיין אנונג ווי דו ביסט מחי' מאמי ווען דו קומסט אריבער העלפן.


דיין מאן נרו יאיר מאכט מיר אזויפיל נחת, ער לערנט און דאווענט מיט א שטארקע התמדה.


 

#405 - אין זכות פון טון אין חינוך הבנות, וועט מען זען אסאך נחת
סקול, חינוך הילדים, הכרת הטוב, משמש דעם רבי'ן, נחת

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי א', י"ב ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


יישר כח פאר'ן העלפן אויפבויען בית פיגא אין קרית יואל.


די מנהלת תחי' דערציילט מיר אז איר זענט דארט מיט די גאנצע הארץ, מיט מסירת נפש. די אנדערע ווייבלעך זענען מיר אנטלאפן וכו', נאר איר זענט געבליבן.


נאך פסח וועלן מיר האבן נאך א טיטשער, א תלמידה; הכלה ... תחי'. זי איז א גוטע טיטשער, איך האף זי וועט מצליח זיין, און נישט אוועקלויפן.


בזכות וואס מען טוט פאר'ן רבי'ן, בפרט בחינוך הבנות – דאס איז זייער חשוב; מען זעט נחת ביי די קינדער און אייניקלעך.


א כשר'ן פרייליכן יום טוב פסח.

#404 - א הערליכע קלאס; דרך ארץ און דיסציפלין, און אויך שמחה
חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת אחרי א', י"א ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב זייער הנאה ווי אזוי איר פירט די קלאס, עס הערשט אזא דרך ארץ, אזא דיסציפלין, און אין די זעלבע צייט – אויך א שמחה; די קינדער זענען אזוי פרייליך.


איך האב היינט גערעדט מיט די מנהלת תחי', מיר זענען אריבער די פלענער פאר'ן קומענדיגן יאר, מיר ווילן זייער שטארק איר זאלט בלייבן זיין א טיטשער.


אייער מאן נרו יאיר איז זייער טייער, זייער וואויל; יעדעס מאל ווען איך טרעף אים פריי איך זיך זייער.


א פרייליכן כשר'ן פסח.

#403 - יעדע תנועה פונעם מלמד ווערט איינגעקריצט אין די הערצעלעך פון די קינדער
חינוך הילדים, מלמדים

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו ביסט א מלמד פאר תינוקות של בית רבן, דו לייגסט אריין אין די קינדער אזויפיל יראת שמים און גוטע מדות.


נישטא קיין ווערטער וואס זאלן קענען ארויסברענגען דאס גרויסקייט פון מלמדים, עס איז א שווערע ארבעט, מען ווערט גוט אויסגעמוטשעט פון רעדן און רעדן און רעדן, מען קען צומאל שפירן ווי מען רעדט אין די לופט אריין, אבער עס איז נישט אזוי; יעדע ווארט, יעדע תנועה פונעם מלמד ווערט איינגעקריצט אין די הערצעלעך, אין די נשמה'לעך; די זכותים בלייבן לנצח נצחים.


א פרייליכן פסח.

#402 - צוזאמנעמען און דרוקן אלע בריוו איבער חינוך הילדים
חינוך הילדים, מלמדים, ריינקייט, שטעטל, דרייוון, בריוו, עצתו אמונה, פסח

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב


עס וואלט געווען א גוטע זאך זאלסט זיך ווענדן צום מכון עצתו אמונה זיי בעטן ארויסצוגעבן אלע בריוו וואס איז געשריבן פאר מלמדים און טיטשערס, אזוי וועסטו דאס קענען חזר'ן; דו מיט די אנדערע מלמדים. איר וועט זיך קענען האלטן פריש, איר וועט זען וואס איז די מטרה פונעם חדר, וואס איז דער ציל פון אונזערע מוסדות.


על כל פנים, ווילאנג דאס איז נישטא, קענסטו אליינס צאמנעמען אלע בריוו וואס איך האב דיר געשריבן און פון דיינע ברידער, אויך דיינע שוועסטערס די טיטשערס; ענקער משפחה פון אנהויב ביזן סוף זענען אלע כהנים גדולים, אלע ארבעטן אין בית המקדש, אין חינוך הבנים והבנות. אפשר וועסטו דאס צאמנעמען, דרוקן און דאס חזר'ן, זיך אויפפרישן מיט די חיזוק פאר מחנכים, און נאכאמאל זען וואס מיר ווילן דא פון אונזערע קינדער.


שטארק זיך, ברענג אריין א שמחה אין תלמוד תורה. די קינדער אין שטעטל חדר זענען קלוגע לעבעדיגע קינדער, מען דארף האבן אייזערנע געדולד, הלל'ס געדולד צו קענען זיין מלמד.


 איך האב צו דיר איין קריטיק, דו פארסט זייער שנעל אין די גאסן פון שטעטל. מילא פארן שנעל אויפ'ן הויפט שאסיי (היי וועי) - איז איין זאך, און אויך א סכנה, אבער אין שטעטל איז דאך סכנת נפשות; דו קענסט דאך הרג'ענען א קינד.


עס זענען דא אסאך וואס פארן שנעל, ווי חיות, אבער מיינע מלמדים דארפן זיין א ביישפיל פאר אונזער שטעטל. מיינע מלמדים זענען ביי מיר דאס טייערסטע זאך, איך בין מקפיד אז די מלמדים, די מחנכים, די טיטשערס, אלע וואס ארבעטן פאר מיר - זאלן זיין א ביישפיל. גיין שיין אנגעטון, צאמגענומען, ריין און זויבער. אין שטעטל איז דא בלאטע, אלע גייען פארשמירט די שיך, אבער די מלמדים דארפן האבן אין קאר פאפיר זיך שטענדיג זויבערן און זיך האלטן ריין, די קאר זאל זיין ריין. דאס אויפפירונג דארף זיין זייער קלאסיש; אפילו אזא זאך ווי דרייוון שנעלער ווי מען מעג, כל שכן פארן מיט רציחה ווען קינדער גייען, ווייבלעך שפאצירן - איז דאך סכנת נפשות.


ביים סדר נאכט ווען דו וועסט זאגן: "עבדים היינו לפרעה במצרים", זאלסטו דאנקען דעם אייבערשטן וואס איז געווען מיט אונז פאר'ן מקורב ווערן צום רבי'ן, "ועכשיו קרבנו המקום..." זאלסט טאנצן, פאטשן און זינגען.


 

#401 - אריינלייגן אין קינדער א פייער, א ברען, א ליבשאפט און א יראה
חינוך הילדים, מלמדים, יראת שמים

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


נישטא קיין ווערטער צו באשרייבן דאס גרויסקייט פון א מלמד וואס לייגט אריין זיין קאפ, הארץ און מח צו מחנך זיין די קינדער לתורה ויראת שמים. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא בתרא ח:) אויפ'ן פסוק (דניאל יב, ג): "וּמַצְדִּיקֵי הָרַבִּים כַּכּוֹכָבִים לְעוֹלָם וָעֶד - 'אֵלוּ מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן'", אזוי ווי די שטערנס קען מען נישט ציילן - אזוי קען מען נישט ציילן די זכותים פון א מלמד.


האב נישט מורא צו לערנען מיט די קינדער אסאך; ווי מער מען לערנט מיט יונגע קינדער - אלץ מער קענען זיי פארנעמען, אלץ מער קענען זיי דערהייבן; לערן מיט זיי מער ווי אין אנהויב יאר, לייג אלץ צו נאך א פסוק חומש מיט נאך א רש"י, אויך ביים דאווענען זאלסטו צוביסליך צולייגן נאך א שטיקל און נאך א שטיקל.


לייג אריין אין די קינדער א פייער, א ברען, א ליבשאפט און א יראה צום באשעפער און צו די תורה. מען קען הערן פון די קינדער און וויסן וואס פאר א מלמד זיי האבן. קינדער וואס הויבן אן לערנען די גמרא און זאגן: "זאגט די גמרא" - דאס איז שוואכע מעשיות, ווידעראום קינדער וואס הויבן אן זאגן: "זאגט די 'הייליגע' גמרא", "זאגט די 'הייליגע' פסוק" - דאס איז דעם מלמד'ס ווערק. קינדער וואס הויבן אויף א ספר וואס איז אראפגעפאלן אויף דער ערד - דאס איז דעם מלמד'ס ארבעט, קינדער וואס כאפן אן די שיך אן זיך וואשן די הענט - דאס איז דעם מלמד'ס ארבעט.


שטארק זיך.

#400 - איך דאנק דיר פאר'ן נעמען די פולסטע אחריות אויף די חדר
חינוך הילדים, מלמדים, סכנה, חדר

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מנהל תלמוד תורה היכל הקודש ברסלב


געלויבט דעם אייבערשטן מיר האבן א תלמוד תורה וואו מיר קענען מחנך זיין אונזערע קינדער מיט ריינע אמונה אויפ'ן וועג ווי אזוי מיר האבן מקבל געווען פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו.


איך דאנק דיר זייער פאר'ן מיר העלפן מיט'ן אראפנעמען פון מיר דעם עול פונעם חדר, איך בין רואיג אז דו שטייסט על המשמר אויף די מלמדים זיי זאלן קומען צייטליך, עס זאל נישט זיין קיין הפקרות. האב נישט מורא צו פארלאנגען פון די מלמדים זיי זאלן זיין צייטליך, עס קען נישט זיין קיין הצלחה נאר אז עס איז דא א שטארקע סדר; אזוי אויך, אז די קינדער זאלן זיין צייטליך, דאס אלעס איז נישט מיין זארג, דאס דארף זיין דעם מנהל'ס זארג.


א מנהל דארף שטיין אויף דעם אז די קינדער זאלן זיין צייטליך, אז דער זמן פון חדר הויבט זיך אן ניין אזייגער דארפן אלע באסעס און ווענס שוין זיין דארט צען צו ניין, אזוי אויך די ארבעטערס דארפן זיין ניין אזייגער אין תלמוד תורה, אין כתה; נישט אנקומען ניין אזייגער און זוכן וואו צו פארקן די קאר וכו'.


היינט אינדערפרי בין איך געווען אין סקול, עס האט מיר באפאלן א פחד; שטייען קינדער אן קיין טיטשער, אזא צעפארעניש, די קינדער ווילן עסן און די קאך איז פארשפארט, די טיטשער וואס האט די שליסל - שלאפט. דאס לאזט מיר נישט גיין ווייטער, אז איך דארף זיין דער באס-מענידזשער, איך דארף זארגן זיי זאלן זיין צייטליך - האלט איך נאך ביי א'.


מיין ווייב רופט מיר נעכטן דערציילן אז א פרוי וואס האט געלערנט מיט איר אלס מיידל רופט איר אן אז איר זון איז אהיים געקומען פון ישיבה, די ישיבה געפונט זיך אינדרויסן פון די אידישע געגנט. איר זון דערציילט אז אויפ'ן וועג אהיים האבן זיי באגעגנט א קליין קינד גיין, דאס איז זייער מאדנע, זיי פרעגן דעם קינד: "וואו גייסטו?" זאגט ער: "איך האב פארשפעטיגט די ווען אהיים פון חדר, איך גיי צופיס קיין בארא פארק"; א וועג פון דריי שעה צווישן גוים. די בחורים פרעגן דעם קינד: "וואו לערנסטו?" זאגט ער: "אין ברסלב"; בקיצור זיי האבן אים נישט געלאזט גיין ווייטער, זיי האבן אים צוריקגעברענגט און געגעבן געלט צו גיין מיט די באס.


א פחד פון א מעשה! איך רוף דעם באס מענידזשער - ער ווייסט פון גארנישט, איך רוף דעם דרייווער - ענטפערט ער מיט לייכטזיניגקייט: "די קינדער קומען נישט אראפ צייטליך פאר איך אוועק, איך לאז זיי איבער".


די מעשה לערנט מיר אז איך האלט נאך ביי א'; דאס לערנט מיר אז איך דארף ווערן מנהל, באס מענידזשער וכו' וכו'; דאס מיינט א שיף אן א רודער.


דערפאר דאנק איך דיר פאר'ן אראפנעמען פון מיר דעם עול, איך ווייס אז עס איז דא איינער וואס טראגט דעם פולסטן אחריות; דעמאלט קען איך ווייטער גיין, טון נאך און נאך, און אז קיינער נעמט נישט קיין אחריות -צעפאלט אלעס.


איך האב געהאט א גרויסע נס, א איד האט געברענגט אסאך געלט פאר די מלמדים, איך זאל זיי קענען אויסצאלן פאר יום טוב.


א פרייליכן יום טוב.

#399 - דארפסט רעדן צו אלע קינדער כסדר פון די שלעכטע מדה פון שלאגן
חינוך הילדים, מלמדים, שטעטל, מדות טובות, דרייוון

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב


איך האב נישט די ווערטער דיר צו דאנקען וואס דו העלפסט מיר אין חדר מיט די קינדער. זייער גוט האסטו געטון היינט, האסט געגעבן צוויי פעטש פאר דעם קינד וואס האט נעכטן געשלאגן, גע'הרג'עט און שיער דערווארגן א צווייטע קינד. עס איז נישט גענוג צו געבן פעטש, דו דארפסט רעדן צו אלע קינדער כסדר פון די שלעכטע מדה פון שלאגן; א אידיש קינד שלאגט נישט, מען טאר נישט אויפהייבן א האנט אויף א צווייטן איד. די הייליגע חכמים זאגן (סנהדרין נח:): "המגביה ידו על חבירו", אז איינער הייבט אויף זיין האנט צו שלאגן זיין חבר, "אף על פי שלא הכהו", אפילו ער האט אים נישט געשלאגן, "נקרא רשע".


פון איין זייט זאלסטו זען עס זאל זיין א פרייליכע לופט אין חדר, די קינדער זאלן זיין פרייליך, פון די אנדערע זייט זאלסטו זען עס זאל זיין דרך ארץ, און יראה פאר די מלמדים; א ווארט פון א מלמד זאל זיין א ווארט.


גיי אביסל שפאצירן מיט'ן אייבערשטן, דאנק אים פאר אלע חסדים און בעט אים פאר דיר, פאר דיינע קינדער און פאר דיינע תלמידים.


איין קריטיק אויף דיר, דו פארסט אביסל ווילד אין שטעטל; עס איז סכנת נפשות. אויף דיר איז דאס א קשיא, דו ביסט דאך א מחנך, א באזעסענער מענטש, דו טארסט נישט פארן שנעל.

#398 - אונטער די קינדער וואס זעען אויס קאלט און טרוקן, גיסט זיך טרערן
חינוך הילדים, מלמדים, דרשות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמיני, כ' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


איך וויל דו זאלסט אויסהערן די שיעור וואס איך האב געגעבן נעכטן דינסטאג פאר די מלמדים אין וויליאמסבורג, די שיעורים קענסטו הערן אויף "קול ברסלב" אין א באזונדערע אפטיילונג "שיעורים פאר מחנכים".


איך האב דערציילט א מעשה וואס איך האב געהאט אייער נעכטן מיט איינער פון דיינע תלמידים, הילד ... נרו יאיר. נאכן שיעור וואס איך האב געגעבן אין ישיבה מאנטאג איבער דאס גרויסקייט פון דאווענען, קומט ער צו צו מיר אז ער וויל רעדן פריוואט מיט מיר, פרעג איך אים: "וואס ווילסטו רעדן?" זאגט ער: "איך וויל רעדן פריוואט"; אז א קינד וויל רעדן פריוואט איז דאס אינטערעסאנט. איך גיי מיט אים אריין אין אפיס און ער הויבט אן וויינען, ער זאגט מיר: "איך דאווען שוין נישט פאר אפאר חדשים..." ער וויינט, ער קען נישט קומען צום ווארט, איך פרעג אים: "פארוואס דאווענסטו נישט?" זאגט ער מיר: "איך קען נישט קיין עברי, עס איז מיר זייער שווער צו דאווענען, עס נעמט מיר זייער לאנג", ער דערציילט מיר אז אין זיין אלטע חדר פלעגט מען אים טשעפען אז ער דאווענט זייער לאנג ביז ער האט אויפגעהערט צו דאווענען. איך האב אפגערעדט מיט אים אז איך גיי אים צושטעלן א מלמד זאל אים העלפן, אויסלערנען די פאר כללים פון עברי וואס פעלט אים.


איך דערצייל עס דיר ווייל איך וויל דו זאלסט וויסן וואס טוט זיך אפ אין די הערצעלע פון דעם קינד, דו זאגסט מיר אז דו ווייסט נישט וואס צו טון מיט אים, ער דאווענט נישט, ער טוט נישט גארנישט; זאלסטו וויסן אז אלעס האט א סיבה, אונטער די קינדער וואס טוען גארנישט - איז דא א הארץ וואס וויינט, אונטער די קינדער וואס זעען אויס קאלט און טרוקן - גיסט זיך טרערן, קיינער טראכט נישט; מען ווייסט נישט אדער וויל מען נישט וויסן.


איך שרייב דיר דעם בריוו אויפ'ן פליגער אויפ'ן וועג קיין ארץ ישראל. איך האב אביסל יסורים, עס טוט מיר וויי מיין רעכטע זייט אונטער מיין האנט, דאך שרייב איך דיר, ווייל איך וויל זייער שטארק האבן מלמדים ומחנכים וואס וועלן אויפבויען אידישע קינדער, נישט אויסלאזן קיינעם.


איך גלייב וואס צדיקים האבן אונז מגלה געווען, אז יעדע ווארט פון תורה, יראת שמים און מידות טובות וואס מען רעדט צו די קינדער - גייט אריין אין זיי און עס טוט אויף ביי יעדן איינציגסטן קינד, אויך די וואס זעען אויס קאלט און מיד ווילן אויך זיין גוט, און זיי וועלן זיין גוט.


איך שרייב דיר דאס אלעס נאר ווייל איך ווייס אז דו נעמסט אלעס אן.

#397 - קענסט ראטעווען די קינדער
קינדער, קאמפלימענטס, חינוך הילדים, מלמדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויקרא-זכור, ט' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


נישט נאר א מלמד קען אויפבויען קינדער, יעדער וואס ארבעט אין א מוסד קען אויפשטעלן אידישע דורות.


דו ביסט א סגן מנהל, דו דרייסט זיך צווישן קינדער; זאלסטו געדענקען אז דו טראגסט א גרויסע אחריות, אז דו זעסט א קינד מיט אן אראפגעלאזטע מוט - זאלסטו אים גרוסן, געבן א שמייכל, פרעגן "וואס מאכסטו?" געבן א גלעט און א גוט ווארט; מען האט נישט קיין השגה וואס איין גוט ווארט טוט אויף, מען האט נישט קיין השגה די שטארקייט פון איין גוט ווארט.


בפרט ווען דו ארבעטסט אין א מוסד וואס מען לייגט נישט קיין דגוש אויף דעם, מען מאכט נישט קיין גרויסע עסק פון קינדער וואס די נאז רינט זיי, נעבעכדיגע וכדומה; זאלסטו אגאנצן צייט טראכטן נאר פון דעם, פון אויפבויען קינדער, שמייכלען און געבן גוטע ווערטער.

#396 - פארוואס איז דאס קינד נישט דרך ארצ'דיג?
קינדער, חינוך הילדים, מלמדים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ויקרא, ה' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך וואלט ווען גענומען דעם קינד אין א זייט און אים געפרעגט אויב עפעס שטערט אים, פארוואס ער טוט דאס; "פארוואס מאכסטו חוזק פון מיר? דו פארשעמסט מיר, מען טאר נישט פארשעמען א איד"; דאס וואלט איך געטון.


האסט גוט געטון אז דו האסט אים געזאגט ער זאל נישט צוריקקומען איידער זיין טאטע רופט, דו קענסט זאגן דעם טאטן אז דער קינד מאכט דיר נאך ווי אזוי דו רעדסט, עס איז נישט קיין דרך ארץ נאכצומאכן דעם מלמד; לאמיר האפן אז דער טאטע וועט האבן שכל און אויסלערנען דעם קינד ווי אזוי צו האבן דרך ארץ.


עס זאל נישט פאסירן נאכאמאל, אבער אויב פאסירט אז א קינד פירט זיך נישט אויף מיט דרך ארץ - מוז זיין אז עפעס שטערט אים; זאלסטו נעמען דעם קינד אין א זייט און רעדן מיט אים הארציגע ווערטער, אים פרעגן וואס שטערט אים, אויב דער קינד זאגט אז גארנישט שטערט אים נישט, זאלסטו אים זאגן א גוט ווארט: "ביסט א גוט קינד", "איך האלט פון דיר", "איך גיי זאגן דיין טאטע אז דו ביסט וואויל", און לייג צו וואס ער דארף פאררעכטן, זאג אים: "אזוי קען מען זיך נישט אויפפירן אין כיתה, עס שטערט וכו'".


וואויל איז די מלמדים וואס זענען מחנך די קינדער מיט ליבשאפט און ווארעמקייט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#395 - מיט די קליינע קינדער זאלט איר זיין שטרענג אבער פרייליך
צניעות, שמחה, חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת פקודי, ב' דראש חודש אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


טאנצט מיט אייערע תלמידות דעם ניגון: "אה מחי' צניעות, איך האב ליב צניעות, שכוח באשעפער פאר די זאך פון צניעות, העלף איך זאל אייביג זיין בצניעות און זיך אלץ פרייען מיט צניעות, און ליבן צניעות".


מיט די קליינע מיידלעך זאלט איר זיין שטרענג אבער פרייליך, מען מוז פאלגן אבער עס מוז זיין זייער פרייליך; א גוטע טיטשער קען באווייזן ביידע.


בעטס דעם אייבערשטן איר זאלט האבן כח אייער גאנץ לעבן צו בלייבן טיטשן אין בית פיגא.

#394 - איין גוט ווארט גייט אריין טיף אין די ביינער פאר'ן גאנצן לעבן
לערערין, קאמפלימענטס, חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת פקודי, ב' דראש חודש אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


געדענקט צו געבן גוטע ווערטער פאר אייערע תלמידות; איין גוט ווארט פון א טיטשער גייט אריין טיף אין די ביינער, עס העלפט פאר די גאנצע לעבן; עס טוט אויף מער פון קנסות, מער פון שרייען. דער הייליגער רבי זאגט: "מיט גוטנ'ס פועל'ט מען בעסער און שנעלער ווי מיט שלעכטס".


דאנקט דעם אייבערשטן פאר די מתנה, איר האט א מאן וואס לערנט, דאווענט און פירט זיך מיט יראת שמים.