בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#254 - אכטונג געבן אויף די בחורים נישט צו גיין אין רעסטוראנט ביינאכט
חברים, חינוך הילדים, אידיש געלט, היטן די צייט

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת משפטים, כ"ז שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך וויל אייך אויפמערקזאם מאכן, איך הער אז אייער בחור זיצט אסאך אין רעסטאראנט ביינאכט, ער קויפט זיך טייערע סעודות.


איך ווייס נישט וואו די בחורים פארברענגען די נעכט; ווען ישיבה ענדיגט זיך גייען די בחורים אהיים, פון דעמאלט דארפן די עלטערן וויסן וואס זייער סדר הלילה איז.


מילא בחורים וואס קומען פון צעריסענע שטובער, צוטיילטע עלטערן - זיי האבן נישט וואו צו עסן, אבער אייער זון האט עלטערן, ער האט א שטוב - איז פארוואס זאל ער גיין מאכן סעודות נאכט נאך נאכט אין רעסטאראנט? עס איז נישט געזונט, נישט ברוחניות און אויך נישט בגשמיות; דאס ארויסגיין עסן איז א זאך וואס ווערט א געוואוינהייט, ער וועט דאס אדאפטירן אויף נאך זיין חתונה, ער וועט אלץ וועלן ארויסגיין מיט חברים, השם ישמרינו.


איך האף איר וועט אכטונג געבן אויף אייערע בחורים זיי זאלן אויסוואקסן בקדושה ובטהרה, זיי זאלן נישט האבן צוטון מיט לצים, זיי זאלן האבן שמירת עיניים.


איך דאנק דעם אייבערשטן וואס האט מיר געגעבן אזעלכע טייערע עלטערן, וואס האבן געהיטן אויף מיר ביז מיין חתונה; זיי האבן זיכער געמאכט איך זאל אלעס האבן אין שטוב, איך זאל נישט גיין אין קיין רעסטאראנט עסן, אפילו אין גראסערי האט מיר מיין מאמע נישט געשיקט; זי האט אלץ געשיקט די שוועסטערס אז אירע זון זאלן זיין אפגעהיטן.

#253 - דער גליון פון שטעטל לעבט אויף דעם שבת טיש
חינוך הילדים, אידישע שטוב, עצתו אמונה, גליון, שבת טיש

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת משפטים, כ"ז שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


דער גליון פון שטעטל איז זייער שיין, איך האב זייער ליב צו ליינען מעשיות פון תפילה; יעדע וואך ווערט עס שענער און שענער.


אויך די חידות פאר קינדער איז זייער שיין, איינער פון אנשי שלומינו זאגט מיר אז זייט דער בלעטל פון שטעטל האט אנגעהויבן די חידות האט זיין שבת טיש באקומען אן אנדערע פנים. ער הייבט אן אין שול, ער ווייזט פאר די קינדער די חידות, די קינדער ווערן זייער נייגעריג, אבער ער זאגט ערשט די ענטפערס ביי די סעודה. אלע הערן אויס, אלע פרובירן צו זאגן ענטפערס; צום ביישפיל, פאריגע וואך איז געווען א חידה 'וואס האט רבי נתן געטון בשעת מען האט אים געבינדן מיט קייטן?' איין קינד זאגט: "ער האט געזאגט גם זו לטובה", איינער זאגט: "ער האט געזאגט אלעס איז דער אייבערשטער"; ווען אלע ענדיגן זאגן די ענטפערס קומט דער טאטע מיט זיין ענטפער.


ער טוט דאס אויך מיט עצתו אמונה; ער פרעגט א שאלה ביי די סעודה און יעדע קינד פרובירט צו ענטפערן, ער דערציילט מיר אז פאריגע וואך האט ער געפרעגט די שאלה וואס א אינגערמאן פרעגט 'וואס קען איך טון אז מיין ווייב האט א טריפה'נעם טעלעפאן?' איין קינד זאגט ער זאל זיך גט'ן און חתונה האבן מיט א צווייטן; ווען אלע ענדיגן זאגט ער: "יעצט וועט מען הערן וואס דער ראש ישיבה זאגט, דער ראש ישיבה זאגט ער זאל זיך חס ושלום גט'ן, גט'ן איז נישט די עצה".


מיט קינדער דארף מען האבן גרויס חכמה ווי אזוי זיך צו פירן זיי זאלן אויסהערן און מיטהאלטן.

#252 - ווי מער מען איז מחזק אנדערע, אלץ מער כח באקומט מען
חברים, חינוך הילדים, חיזוק פאר פרויען, התחזקות, הפצה, חסידות ברסלב, בושה, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת משפטים, כ"ה שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


שטארקט אייך מיט די הייליגע ארבעט פון צאמנעמען נשות אנשי שלומינו - זיי מחזק זיין; נישטא קיין גרעסערע תענוג ביים אייבערשטן, צו זען ווי מען טוט פאר אנדערע אידן.


דער הייליגער בעל התניא זכותו יגן עלינו האט נאכגעזאגט פון זיין רבי'ן דער הייליגער מגיד פון מעזריטש זכותו יגן עלינו, וואס ער האט דאס געהערט פונעם הייליגן בעל שם טוב זכותו יגן עלינו: "א נשמה קומט אראפ אויף די וועלט און לעבט דא אפ א זיבעציג אכציג יאר - נאר כדי א טובה טון פאר א צווייטן איד"; דאס מיינט צו זאגן "עס לוינט זיך צו לעבן זיבעציג יאר א טובה צו טון פאר א צווייטן", ווען מען שיינט אריין אין א צווייטן אביסל שכל, אביסל דעת; יענער זאל שפירן דעם אייבערשטן - מיט דעם טוט מען יענעם א טובה בזה ובבא.


שטעלט נישט אפ אייער ארבעט פאר קיין שום זאך אויף די וועלט, דאס וועט אייך געבן כח אויף אלעס; איר וועט האבן כח צו די קינדער, כח פאר אייער מאן און פאר אלע אייערע געברויכן. עס איז פארקערט ווי מען טראכט, מענטשן מיינען אז מיט דעם וואס מען איז עוסק אין הפצה - פארלירט מען כח, עס גייט אויפ'ן חשבון פון משפחה, אויפ'ן חשבון פון די קינדער וכו' וכו', מען האלט זיך צוריק פון טון מיט אנדערע ווייל עס מוטשעט אפ. עס איז נישט אמת; ווי מער מען איז מחזק אנדערע אלץ מער כח באקומט מען, ווי מער מען שיינט אריין די זיסע עצות פון רבי'ן אין אנדערע - אלץ מער האט מען כח פאר די אייגענע לעבן.


נעמט ווייטער צוזאם פרויען און זייט זיי מחזק, איר קענט זיי געבן צו הערן שיעורים פון חיזוק, שיעורים פון אמונה, שיעורים פון שלום בית, טאנצט מיט זיי און שפילט מיט זיי; דאס איז זייער א גרויסע מצוה, ווייל פרויען דארפן דאס מערסטע חיזוק צו קענען אנגיין מיט זייער ארבעט אין שטוב.


אויף אייער פראגע וואס מען טוט מיט קינדער וואס שפילן זיך מיט משפחה - אינגלעך און מיידלעך; דאס איז נישט גוט, מען דארף זיי מחנך זיין זיי זאלן וויסן אז אינגלעך שפילן זיך מיט אינגלעך און מיידלעך שפילן זיך מיט מיידלעך, ווען זיי זענען נאך יונג דארף מען שוין אכטונג געבן אויף דעם.


מען דארף עס אבער טון מיט חכמה, נישט מיט געוואלד; זאגט זיי די ווערטער: "גרויסע קינדער שפילן זיך נישט אינגלעך מיט מיידלעך, גרויסע קינדער שפילן זיך אינגלעך מיט אינגלעך און מיידלעך מיט מיידלעך"; מען זאגט עס נאכאמאל און נאכאמאל ביז עס גייט אריין אין זיי. די קינדער וועלן נישט גלייך אפלאזן דער געוואוינהייט, בפרט ווען זיי זענען שוין באפריינדעט, אבער מען טאר נישט מיד ווערן, נאר נאכאמאל זאגן: "דו ביסט שוין אזוי גרויס, דו ביסט שוין נישט קיין בעבי; גרויסע קינדער שפילן נישט אזוי וכו' וכו'".


אויף אייער פראגע וואס צו טון מיט די חברט'עס וואס שפעטן וכו'; וואס וואלט איר געטון מיט א חבר'טע וואס וויל אייך אוועק נעמען אייערע קינדער, איר וואלט גערעדט מיט איר? וואס וואלט איר געטון ווען אייער חבר'טע וויל אייך צונעמען אייער מאן, וואלט איר געענטפערט ווען זי רופט אייך פרעגן אייערע שאלות?! א נארמאלע פרוי וואלט נישט געהאט צו טון מיט שכנים און חבר'טעס וואס ווילן אוועקנעמען איר מאן און קינדער וכו' וכו'; אזוי דארף מען קוקן אויף די וואס מאכן חוזק פון רבי'ן, אויף די וואס שפעטן פון היכל הקודש; וואס געבט אונז דער רבי? וואס געבט אונז דער צדיק? ער געבט אונז לעבן. מיט זיין כח, מיט זיין שכל - קען איך האבן קינדער, מיט זיינע עצות קען איך זיך אן עצה געבן, קען מען לעבן מאן און ווייב. אן דעם צדיק בין איך א געשטארבענער, אן דעם צדיק בין איך נישטא; אזוי ווי איך וואלט זיך געהיטן פון איינעם וואס וויל מיר אוועקנעמען מיין שטוב, אזוי דארף איך זיך היטן פון לצים, נישט האבן מיט זיי.


אויף אייער פראגע אויב מען דארף אין די טעג וכו'; איר זענט נישט דער ערשטער וואס זאגט אז עס איז שווער וכו', אנדערע זאגן אויך עס איז שווער וכו', אבער זייט מיר מוחל איך פארשטיי נישט וואס איז שווער; אין די טעג דארף מען גיין אזוי וכו'.


בנוגע פארן קיין יבנאל וכו'; אודאי זאלט איר גיין אין מ. מלכה, איר וועט זען גרויסע ישועות. מוהרא"ש האט צוגעזאגט אז ווער עס וועט גיין אין מ. מלכה וועט זען גרויסע ישועות.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#251 - קינדער ווערן צעשניטן טאג טעגליך
חינוך הילדים, מלמדים, חדר

בעזרת ה' יתברך


מוצאי שבת קודש פרשת יתרו, מברכים אדר, כ"ה שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס ציטערט צו הערן אזעלכע שענדליכע מעשיות וואס איר שרייבט, וואס דער מלמד האט געטון מיט אייער קינד ... נרו יאיר; ער האט אים פארשעמט פאר אלע קינדער ווען ער האט זיך בטעות נאס געמאכט, ער האט אים פארשעמט, ער האט געזינגען מיט אלע קינדער: "שעם שעם בעבי" און דאס האט אים זייער צעקלאפט השם ישמרינו.


די גרעסטע צרה איז, ווען מען וויל רעדן פון דעם וואס מלמדים טוען מיט קינדער זאגט מען מיט שפאט: "היינט טוט מען שוין נישט אזוי", "היינט איז שוין נישטא די מעשיות"; מען וויל נישט גלייבן אז ביזן היינטיגן טאג ווערן קינדער צעשניטן טאג טעגליך פון מענטשן וואס וואלטן געדארפט ארבעטן ביי די מיסט. מוהרא"ש פלעגט אלץ זאגן: "די מלמדים וואס נוצן זייערע הענט, די מלמדים וואס פארשעמען - די דארפן ארבעטן ביי די מיסט, זיי טארן נישט ארבעטן מיט קינדער".


איך בעט אייך זייער, פארלירט זיך נישט, איר וועט נאך האבן פון דעם קינד אסאך נחת. שטייט אין דער זייט, לאזט אים וואקסן זיין וועג. געבט אים ווייטער גוטע ווערטער און פרובירט אים אויפהייבן מיט גוטע ווערטער; אז ער ווארפט עס צוריק, ער וויל דאס נישט אננעמען - מיינט נישט אז ער נעמט עס טאקע נישט אן, נאר דאס איז א וועג ביי קינדער, זיי ווילן נישט מען זאל זען ווי עס שמעקט זיי גוטע ווערטער, אבער אלע דארפן גוטע ווערטער, אלע בויען זיך מיט גוטע ווערטער.


קינדער זענען אזוי ווי ביימעלעך, מען דארף ארבעטן מיט זיי; עס איז א שווערע ארבעט, דער עיקר שוועריקייט איז אז מען זעט נישט גלייך די פירות; מען פלאנצט, מען אקערט און מען זייט, אבער מען זעט נישט גלייך די פירות, דאס איז אבער זיכער, אז די ארבעט גייט נישט לאיבוד.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#250 - צניעות הייבט זיך אן פונעם געבוירן
צניעות, חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת יתרו, כ' שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


איך וויל פאררעכטן; איך האב געשריבן אז מען קען באדן קינדער אינאיינעם ביז די דריי יאר, יעצט זע איך אז מוהרא"ש שרייבט קלאר מען טאר נישט באדן קינדער אינאיינעם.


דא איז דער לשון (שאלות ותשובות ברסלב חלק לז, מכתב ד' אלפים תתקיד): "צְנִיעוּת מַתְחִילָה מִגִּיל אֶפֶס", צניעות הייבט זיך אן פונעם געבוירן, "וְלָכֵן אָסוּר לְקַּלֵחַ בָּנִים וּבָנוֹת יַחַד בְּשׁוּם פָּנִים וְאוֹפָן", מען טאר נישט באדן קינדער - אינגלעך מיט מיידלעך אינאיינעם אויף קיין שום וועג, "וְזֶה מִטַּעֲמֵי צְנִיעוּת, וְזֶה לְטוֹבַת הַיְלָדִים", דאס איז פאר זייער טובה וועגן, פאר צניעות, "כִּי כְּשֶׁהֵם גְּדֵלִים הֵם זוֹכְרִים אֶת הַכֹּל", ווייל ווען מען ווערט עלטער געדענקט מען אלעס, "וְלָכֵן צְרִיכִים לְהַרְגִּיל אֶת הַיְלָדִים מִגִּיל אֶפֶס לְהַפְרִיד בֵּינֵיהֶם, וּבִפְרָט בְּדוֹר פָּרוּץ כָּזֶה שֶּׁכָּל כַּךְ הַרְבֵּה בָּנִים וּבָנוֹת יוֹצְאִים לְתַרְבּוּת רָעָה רַחֲמָנָא לִיצְלָן, אֲזַי צְרִיכִים לִשְׁמֹר עַל זֶה בְּיוֹתֵר", בפרט אין אונזער דור וואס איז אזוי געפאלן, אזויפיל קינדער - אינגלעך און מיידלעך גייען ארויס לתרבות רעה, דארף מען נאך מער היטן אויף זיי.

#249 - די עלטערן מוזן העלפן מחנך זיין די קינדער
חינוך הילדים, מוסדות, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת יתרו, י"ט שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר וזוגתו


איך דארף ענקער הילף; איך קען נישט אליינס זיך פארען מיט די קינדער, די עלטערן מוזן העלפן מחנך זיין.


איר דארפט אויסלערנען אייער טאכטער אז זי דארף האבן דרך ארץ פאר איר טיטשער, אזוי אויך האבן דרך ארץ פאר אייך. זי איז זיך מתחצף פאר די טיטשער, זי לאכט די טיטשער אין פנים אריין, זי זאגט נאך מיט געשפעט וואס די טיטשער זאגט; די טיטשער זאגט "קלאפ נישט", הייבט זי אן שטערקער קלאפן.


מיר גייט נישט אן אויב די קינדער לערנען און קענען, מיר לייגן נישט קיין דגוש אויף די זאכן; אבער אויף דרך ארץ לייגן מיר די שטערקסטע דגוש, אויב א קינד איז זיך מתחצף, פירט זיך אן דרך ארץ - האט דאס קינד נישט קיין פלאץ ביי אונז אין מוסד.


עס איז נישט קיין אונטערשייד וועמענס קינדער; זאל דאס זיין מיינע קינדער, וועלן זיי אויך נישט קענען לערנען אין ברסלב.


איך דארף ענקער הילף; איך ווארט צו הערן וואס ענקער פלאן איז.

#248 - יעדער מוטשעט זיך מיט קינדער, מ'דארף נאר בעטן דעם אייבערשטן
תפילה והתבודדות, חינוך הילדים, חיזוק פאר פרויען

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת יתרו, שובבי"ם, י"ח שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


אייער פראבלעם איז, איר מיינט אז איר קענט זיך נישט קיין עצה געבן מיט די קינדער; איר מיינט אז דאס איז אייער פראבלעם, איר מיינט אז עפעס גייט פאר מיט אייך, כאילו אלע פרויען, אלע מאמעס ווייסן פונקטליך ווי אזוי צו זיין א מאמע און נאר ביי אייך גייט עס נישט...


וויסן זאלט איר אז ביי אלע הייזער זעט אויס ווי ביי אייך, אלע קינדער זענען אייניג און אלע עלטערן זענען אייניג; אלע קינדער זענען נישט פאלגעדיג, נישט הערעדיג און נישט רואיג און אלע עלטערן האבן נישט קיין כח.


די עצה איז בעטן דעם אייבערשטן אינדערפרי, פארמיטאג, נאכמיטאג, אווענט, פארנאכטס און ביינאכט; אגאנצן צייט בעטן דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל זיין רואיג, העלף מיר איך זאל נישט ווערן נערוועז ווען מען פאלגט מיר נישט; העלף מיר איך זאל נישט שרייען, שלאגן און שטויסן וכו'".


נאך אן עצה פון רבי'ן, נעמען יעדן טאג אויף אמאל; טראכטס נישט פונעם יאר, פונעם חודש און פונעם וואך, נאר פונעם טאג; איין טאג איז נישט אזוי שווער.


איך בעט אייך, קלאפט אייך נישט אראפ

#247 - נעם אינגעלייט פון כולל זאלן העלפן בודק זיין דעם עירוב
כולל, חינוך הילדים, עברי, עירוב

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת בשלח, י"ג שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, קרית ברסלב ליבערטי


א גרויסן יישר כח פאר'ן בודק זיין דעם עירוב וועכנטליך מיט אזא איבערגעגעבנקייט.


זע צו נעמען אינגעלייט פון כולל זאלן העלפן בודק זיין דעם עירוב; לערן זיי אויס די הלכות, זיי זאלן וויסן וואס צו קוקן און אלע פאטענטן ווי אזוי דער עירוב איז געמאכט וכו'.


איך האף אז אלעס איז אין בעסטן ארדענונג אין חדר, אלע קינדער קענען די א-ב, קיינער פאלט נישט ארויס.


כתה א' איז די וויכטיגסטע יאר פון אלע יארן; געב אכטונג אז אלע קינדער זאלן קענען ליינען ווי עס דארף צו זיין.

#246 - א קינד וואס לערנט עברי טאר נישט פארפעלן א טאג אין קלאס
חינוך הילדים, שמחות, עברי

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת בשלח, י"ג שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


מזל טוב פאר דיין אינגל! דער אייבערשטער זאל העלפן ער זאל זיין אן ערליכער איד.


דו האסט צעטיילט דיינע קינדער, דיין טאכטער איז נישט געווען אין סקול פאר צוויי וואכן, זי איז יעצט צוריקגעקומען; די טיטשער זאגט אז זי האט פארפעלט פון ליינען, זי ווייסט נישט וואס צו טון.


אז עס פאסירט אזוינס, מען דארף צעטיילן די קינדער, דארף מען אין אכט נעמען אז די קינדער וואס לערנען ליינען זאלן טרעפן וואו צו זיין אין די שטאט וואו זיי לערנען כדי זיי זאלן נישט פארפעלן; עס איז נישט קיין חכמה צו טראגן קינדער פון שטאט צום שטעטל און פון שטעטל צום שטאט - ווען זיי לערנען עברי.


יעצט זאלסטו זיך פארבינדן מיט די סקול; זיי משלים וואס זי האט פארפעלט כדי זי זאל קענען ווייטער ממשיך זיין מיט די עברי.

#245 - פרעג דיין קינד יעדן טאג אויב זי פירט זיך מיט דרך ארץ אין שולע
סקול, חינוך הילדים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת בא, ו' שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד משפחת ... שיחיו, קרית ברסלב ליבערטי


איך וואונדער זיך אויב דו פרעגסט דיין טאכטער יעדן טאג אויב זי איז דרך ארץ'דיג?


איך מוטשע זיך זייער מיט דיין טאכטער; זי עסט אויף די קישקעס פון איר טיטשער, איך מוטשע זיך זייער מיט איר. אז דו וועסט איר פרעגן יעדן טאג ווען זי קומט אהיים און אינדערפרי ווען זי גייט: "דו ביסט דרך ארץ'דיג? דו ביסט וואויל? איך קען פרעגן דיין טיטשער אויב דו ביסט דרך ארץ'דיג?" וועט זי צוביסליך אנהייבן כאפן וואס איז חשוב ביי דיר און זי וועט זיך צושטעלן.


איך טו דאס יעדן טאג מיט מיינע קינדער.

#244 - צדקה אין די בָּנֵינוּ פושקע
חינוך הילדים, צדקה, ליכט צינדן, שמירה

בעזרת ה' יתברך - יום ד' פרשת בא, ז' שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


לכבוד נשות אנשי שלומינו שתחיו


בעפארן ליכט צינדן, ווען איר געבט צדקה, זאלט איר אינזין האבן אונזערע קינדער; מיר זאלן קענען צאלן די מלמדים און טיטשערס, זיי זאלן האבן ישוב הדעת, זיצן רואיג מיט די קינדער, לערנען מיט זיי און אריינלייגן אין זיי יראת שמים און מידות טובות.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא בתרא ט:): "פְּרוּטָה וּפְרוּטָה מִצְטָרֶפֶת לְחֶשְׁבּוֹן גָדוֹל", איין פרוטה און נאך א פרוטה נעמען זיך צוזאמען אויף א גרויסע חשבון, אזוי ווי עס שטייט (ישעיה נט, יז): "וַיִּלְבַּשׁ צְדָקָה כַּשִּׁרְיָן", צדקה איז אזוי ווי א פאנצער, א פאנצער איז צאמגעשטעלט פון אסאך שטיקלעך אייזן, דאס מאכט אז די פייל זאל נישט אריינגיין אינעם מענטש; די אלע פרוטות נעמען זיך צאם און ווערט א גרויסער פאנצער צו באשיצן דעם מענטש.


נעמט אהיים א פושקע פונעם גבאי, האברך אהרן פיש נרו יאיר; ער העלפט מיר צאלן די מלמדים און טיטשערס פון אונזערע מוסדות היכל הקודש פון וויליאמסבורג, מאנרא און קרית ברסלב ליבערטי; ער האט עס געגעבן א נאמען "בָּנֵינוּ" - אונזערע קינדער.


מיר וועלן אלעס טון אז אונזערע קינדער זאלן באקומען דאס בעסטע חינוך.

#243 - אז די עלטערן ווילן נישט מיטארבעטן, זאלן זיי זיך אליין אפגעבן מיט'ן קינד
חינוך הילדים, מלמדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת בא, ה' שבט, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, יבנאל


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אשריך ואשרי חלקך אז דו ביסט א מלמד פאר קינדער, דו געבסט זיך אפ מיט אזא שטארקע סבלנות, דו האסט א געפיל פאר יעדן איינציגסטן קינד.


מען קען זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון א מלמד; דא בזה העולם איז א מלמד נישט דער חשוב'סטער, אבער אין הימל איז א מלמד זייער חשוב. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (תענית כד.): עס איז אמאל געווען א טרוקעניש - עס האט נישט גערעגנט פאר א לאנגע צייט, האט מען זיך צאמגענומען אין בית המדרש צו מתפלל זיין פאר רעגן, א פשוט'ער איד איז צוגעגאנגען צום עמוד און גלייך ווען ער האט געזאגט: "מַשִּׁיב הָרוּחַ, וּמוֹרִיד הַגֶּשֶׁם" - האט אנגעפאנגען צו רעגענען, האט מען אים געפרעגט: "וואס זענען די גוטע מעשים וואס דו טוסט?" האט ער געזאגט: "איך בין א מלמד דרדקי - איך לערן מיט אידישע קינדער און איך מאך נישט קיין אונטערשייד פון א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר געלט אז איך זאל לערנען מיט'ן קינד אדער א קינד וואס דער טאטע צאלט מיר נישט; נאך א מנהג האב איך, אז ווען איך זע א קינד וואס וויל נישט לערנען, בין איך אים משחד; איך קויף אים אונטער, איך האב אין שטוב א פיש טאנק און איך בין אים משכנע אז אויב ער וועט לערנען וועל איך אים ווייזן די פישעלעך און דורכדעם הייבט ער אן לערנען"; זעט מען פון דעם אז אויב א מלמד, א טיטשער, געבן אכטונג אויף דעם אייבערשטנ'ס קינדער, האט מען א כח אין הימל און מען נעמט אן אלע תפילות.


בנוגע דעם קינד וכו'; אז די עלטערן ווילן נישט מיט ארבעטן, זיי ווילן נישט געבן פאר'ן קינד אביסל ריטעלין - איז נישטא וואס צו טון, זאלן זיי זיך אליינס מטפל זיין מיט'ן קינד. ער איז נישט קיין בן יחיד אין כיתה, עס איז דא א גאנצע כיתה און אז אלע כאפן מכות פון אים און ער רעדט ניבול פה, ער שלאגט יעדן איינעם, ער שלאגט דעם מלמד; דו אליינס האסט געכאפט מכות - זאלן זיי זיך אליינס מטפל זיין מיט אים.


קוק די צענדליגער בריוו אין אשר בנחל ווי מוהרא"ש שרייבט פאר די מלמדים אין יבנאל וואס ליידן פון אזעלכע קינדער וואס קומען פון עלטערן וואס ווילן נישט מיט ארבעטן; צענדליגער און הונדערטער בריוו פאר משפחות אין יבנאל וואו מוהרא"ש שרייבט זיי און ווארנט זיי, זיי זאלן מיט ארבעטן מיט די מוסד, אז נישט וועלן די קינדער נישט קענען קומען אין חדר.


דעריבער זאלסטו רופן די עלטערן און זיי זאגן קלאר אז דער קינד קען קומען אין חדר נאר אויב ער רעדט נישט קיין ניבול פה און אז ער וועט נעמען אביסל ריטעלין זיך צו בארואיגן.


בנוגע דיין שוואגער וכו'; איך בעט דעם אייבערשטן ער זאל טרעפן א גוטע שידוך. ער איז א טייערער בחור, ער האט גוטע מידות, איך האף אז ער וועט בקרוב טרעפן זיין שידוך.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#242 - קינדער זאלן נישט האבן קיין טעלעפאן
חינוך הילדים, מוסדות, טעלעפאן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וארא, כ"ז טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב גערעדט מיט אייער שוואגערס מלמד ער זאל אכטונג געבן אויף אים; נישט שרייען אויף אים.


זייער גוט אז איר האט מיר מודיע געווען אז דער מלמד שרייט אויף אים, אויב איז דא נאך זאכן וואס באדערט אים קענט איר מיר מודיע זיין.


איך וויל אייך בעטן איר זאלט אים זאגן אז ער זאל נישט קומען אין חדר מיט'ן טעלעפאן; עס פעלט נישט אויס ער זאל האבן אזוי יונג א טעלעפאן. אלע קינדער האבן נישט - זאל ער זיין אזוי ווי אלע; אויב דארף ער אהיים רופן קען ער בעטן ביים מלמד ער זאל אים בארגן א טעלעפאן.


איך האף איר וועט אים דאס זאגן און ער וועט פאלגן.

#241 - לערן אויס דיינע קינדער זיי זאלן נישט קוקן אין קיין טעלעפאונס
קדושה, חינוך הילדים, טעלעפאן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וארא, כ"ז טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין מעסידזש.


לערן אויס דיינע קינדער זיי זאלן נישט קוקן אין קיין טעלעפאונס; היינט איז עס דער בחור, מארגן איז עס א צווייטער, נאכדעם א דריטער; אז דיין זון וועט וויסן נישט צו קוקן ביי יענעמ'ס טעלעפאן, וועסטו קענען זיין רואיג.


ליידער איז די וועלט זייער געפאלן, מען קען נישט וויסן ווער עס איז אפגעהיטן און ווער נישט; מען קען גיין אנגעטון מיט שמונה בגדים און האבן א טעלעפאן אנגעפילט מיט די ערגסטע בילדער און מאוויס רחמנא לצלן.


וואס קען מען טון מיט די קינדער זיי זאלן זיין הייליג? די ערשטע זאך דארף מען זייער אסאך בעטן זיי זאלן זיין הייליג. די צווייטע זאך, מען דארף אסאך רעדן צו זיי, זיי זאלן נישט קוקן ביי קיינעם אין טעלעפאן, אפילו עס זעט אויס ווי א כשר'ע טעלאפאן.

#240 - א גוטער מלמד מעסט זיך נישט מיט וויפיל צעטלעך ער שיקט אהיים
חינוך הילדים, מלמדים

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת שמות, כ"ג טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, מלמד תלמוד תורה קרית יואל


איך האף דו האסט פארשטאנען וואס מיר האבן גערעדט; א גוטער מלמד, א גוטע תלמוד תורה מעסט זיך נישט מיט וויפיל צעטלעך די קינדער קומען אהיים, נישט דאס מאכט דעם מלמד בעסער אדער ערגער, אויב דער מלמד איז א נערוועזער, אנגעפילט מיט נערוון וועט אים נישט נוצן די צעטלעך וכו'.


מיר קען מען נישט פארקויפן וואס א מלמד איז, איך בין געווען א מלמד מיט יארן צוריק; די אלע קונטרסים, צעטלעך, טשארטס וכו', וכו' - איז לא מעלה ולא מוריד, דער עיקר דארף מען האבן מלמדים וואס געבן אכטונג אויף די קינדער, מלמדים וואס זענען רואיג, מלמדים וואס זענען נישט נערוונדיג ה' ירחם.


אין די וויליאמסבורג'ע חדר פלעגט מען אריינלייגן כוחות אין די זאכן, מען פלעגט פרובירן צו ווייזן פאר די עלטערן וויפיל בעסער די תלמוד תורה איז, אז מען איז געלונגען מיט ארט"ס ענ"ד קרעפט"ס, ביז איך האב געבעטן מען זאל אלעס אפלאזן, מען זאל אריינלייגן די קאפ, מח, מחשבה, הארץ און געפיל אין די קינדער, לערנען מיט זיי און זיי אויפהייבן, אויפבויען.

#239 - אריינלייגן אין די קינדער אמונה, וועלן זיי נישט זוכן אנדערע גליקן
צניעות, חיזוק פאר מיידלעך, לערערין, סקול, חינוך הילדים, שידוכים

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת וארא, שובבי"ם, כ"ו טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


מרת ... תחי', טיטשער בית פיגא ברסלב


שטארקט אייך מיט אייער ארבעט; מחנך זיין אידישע קינדער איז פון די חשוב'סטע זאכן, בפרט הייניגע צייטן ווען עס בלאזט אזעלכע שטארקע ווינטן, אידישע קינדער פאלן אוועק ה' ישמרינו - זענען די לערערינס זייער חשוב.


לייגט אריין אידישקייט מיט זיסקייט, לייגט עס אראפ פאר די מיידלעך מיט שטאלץ, מיט זאפט; זיי זאלן נישט נאכגיין די נישט גוטע וועג.


על פי רוב די אלע קינדער וואס קומען פון צעבראכענע שטובער די זוכן זיך אנצוטון נישט איידל, זיי זוכן צופרידנקייט. זיי האבן נישט קיין לעבן, זיי זוכן ליבשאפט, זיי זוכן שמחה, נעבעך די יונגע נשמה'לעך, זיי לעכצן פאר א טעם אין לעבן; למשל די מיידל ..., זי האט נישט קיין שטוב, טאטע מאמע הרג'ענען זיך, די קינדער הערן ווי זיי שרייען א גאנצן טאג אז מ'גייט זיך גט'ן השם ישמרינו, דאס מאכט זי זאל זיך שמירן די פנים און זיך אנטון קורץ.


בעט איך אייך זייער, איר זאלט נישט אויפהערן רעדן פונעם אייבערשטן; באגיסט זיי מיט חיזוק, וועלן זיי נישט דארפן די אלע זאכן, זיי וועלן זיין צופרידן.


נאך א נקודה. ביי די תלמידות וואס פאלגן, זיי פירן זיך איידל - וועל איך ווייטער זיין שדכן, אבער די וואס פאלגן נישט; וויפיל איך בעט זיך און איך שרייב זיי מען זאל נישט רעדן צווישן זיך פון שידוכים, די וואס רעדן ווייטער - וועל איך נישט טון פאר זיי.


ברוך ה' פאריגע וואך איז געווען דריי שידוכים, אלע דריי כלות זענען איידל, זיי רעדן נישט פון זאכן וואס מען דארף נישט; בין איך געווען זייער שדכן.

#238 - א קליינע שמועס וואס עלטערן רעדן צו די קינדער, קען זיי געבן לעבן
קינדער, תפילות אויף אידיש, תודה והודאה, קדושה, חינוך הילדים, שמירת עינים, מעביר סדרה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת וארא, כ"ו טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דו האסט יעצט דאס ערשטע מאל אין לעבן געענדיגט ספר בראשית שנים מקרא ואחד תרגום; דו ביסט מעביר סדרה יעדן טאג אביסל, זונטאג הייבסטו אן די פרשה און דו לערנסט ביז שני, מאנטאג לערנסטו ביז שלישי און אזוי ענדיגסטו יעדע וואך די פרשה.


דער הייליגער אריז"ל זאגט (פרי עץ חיים, שער הנהגת הלימוד [ע' שנז]) מען זאל מעביר סדרה זיין ערב שבת; אבער א מענטש טאר זיך נישט נארן, מען דארף קוקן צי מען איז מעביר סדרה, אז עס גייט אריבער וואך נאך וואך אן קיין חומש רש"י, אן קיין מעביר סדרה זיין - דארף מען טון אזוי ווי די הלכה זאגט, דער שולחן ערוך פסק'נט (אורח חיים סימן רפה, סעיף ג): "מִיּוֹם רִאשׁוֹן וְאֵילַךְ חָשׁוּב עִם הַצִּבּוּר", פון זונטאג קען מען שוין אנהייבן מעביר סדרה זיין, און דער משנה ברורה ברענגט אראפ (שם) פונעם הייליגן גר"א זכר צדיק לברכה, אז ער האט זיך אזוי געפירט, יעדן טאג האט ער מעביר סדרה געווען אביסל; זונטאג ביז שני, מאנטאג ביז שלישי, דינסטאג ביז רביעי און אזוי ווייטער. אז מען גייט אויף דעם וועג, דעמאלט קען מען זיין זיכער אז מען וועט ענדיגן יעדע וואך די פרשה.


אויף דיין פראגע וועגן רעדן צו די טעכטער וכו'; וויסן זאלסטו אז מיידלעך דארפן א שטארקע שמירה, חכמינו זכרונם לברכה זאגן (במדבר רבה יא, סימן ה): "וְיִשְׁמְרֶךָ בְּבָנוֹת", א מיידל דארף א שטארקע שמירה; בפרט היינטיגע טעג איז דא אסאך פריצות, דארף מען אכטונג געבן אויף די קינדער, זיי אנזאגן זיי זאלן זיך אכטונג געבן פון מניוולים און משחיתים.


ווען מען רעדט צו די קינדער טאר מען נישט דערשרעקן; מען טאר נישט אריינלייגן אין קינדער זיי זאלן לעבן אין שרעק, מען דארף זיי אבער אנגרייטן זיי זאלן זיך אכטונג געבן נישט אריין צו פאלן אין שלעכטע זאכן.


די אלע אויבער חכמים וואס האלטן זיך קלוג און זאגן מען זאל נישט רעדן, מיט'ן טענה 'וואס דארף מען רעדן צו קינדער וכו'?' די זענען נישט גערעכט, ווייל דער הייליגער רבי זכותו יגן עלינו מסאטמאר האט געהייסן די מלמדים זאלן רעדן צו די קינדער זיי זאלן זיין הייליג; וויפיל מען האט געזאגט דעם רבי'ן 'פארוואס פעלט אויס צו רעדן צו קינדער?' האט דער רבי זיך גע'עקשנ'ט און געזאגט: "ענדערש זאלן זיי דאס הערן פונעם מחנך אויף א הייליגע וועג ווי איידער אריינפאלן אין עבירות".


יפה שעה אחת קודם, מיט א קליינע שמועס וואס טאטע מאמע רעדן צו די קינדער קענען זיי געבן לעבן דעם קינד; ווער עס טוט מיט מענטשן ווייסט וויפיל מענטשן ליידן אין לעבן און וויפיל מענטשן זענען צוגרינד געגאנגען נאר פון דעם וואס מען האט זיי ב'עולה'ט רחמנא לצלן, מען האט זיי גענוצט פאר עבירות; וואלטן זיי געוויסט זיך צו היטן וואלטן זיי זיך נישט געלאזט און זיי וואלטן געבליבן געזונט און ערליך.


בנוגע וואס איר זענט אריבער; דו פרעגסט וואס מען וויל פון הימל, פון הימל וויל מען ענק אויפוועקן איר זאלט אנהייבן דאנקען דעם אייבערשטן אויף די חסדים וואס ער טוט מיט אייך. מענטשן כאפן זיך נישט וויפיל מען דארף דאנקען דעם אייבערשטן אויף די חסדים, מען קוקט אויפ'ן לעבן ווי א זאך וואס קומט אזוי צו זיין, ביז זאכן הייבן אן גיין שלא כסדר, דעמאלט וועקט מען זיך אויף פון שלאף.


בנוגע וואס דו מוטשעסט זיך מיט שמירת עיניים וכו'; איידער דו גייסט ארויס פון שטוב זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן ביי די מזוזה אז דו זאלסט האבן שמירת עיניים. זאג דעם פסוק (ישעיה לג, ז): "הֵן אֶרְאֶלָּם צָעֲקוּ חֻצָה, מַלְאֲכֵי שָׁלוֹם מַר יִבְכָּיוּן", אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המידות אות ראיה, חלק ב', סימן ט): "כְּשֶׁאָדָם יוֹצֵא לַשּׁוּק וּמִתְיָרֵא שֶׁלֹּא יָבוֹא לִידֵי הִרְהוּר עַל יְדֵי הָרְאִיָּה שֶׁיִּרְאֶה נָשִׁים יָפוֹת, יֹאמַר הַפָּסוּק 'הֵן אֶרְאֶלָּם צָעֲקוּ חוּצָה' וְכוּ', וְעַל יְדֵי זֶה יִנָּצֵל מֵרְאוֹת", אויב מען האט מורא אז מען וועט נכשל ווערן מיט ראיות אסורות ווען מען גייט אין גאס זאל מען זאגן דעם פסוק פאר מען גייט ארויס פון שטוב; און בעט דעם אייבערשטן: "רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל זיך קענען היטן מיינע אויגן, העלף מיר איך זאל נישט ווערן פארברענט פונעם יצר הרע וואס וויל מיר אויסרייסן פון די וועלט און פון יענע וועלט, ברענג מיר צוריק אהיים בשלום.


רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל היטן מיינע אויגן, העלף מיר איך זאל געדענקען פון דיר, איך זאל נישט נאכגיין דעם יצר הרע".


די פאר ווערטער ביי די מזוזה וועט דיר געבן הימלישע כוחות צו קענען היטן די אויגן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#237 - א גוטער מלמד בויט אויף די קינדער, און האט געדולד צו די קינדער
חינוך הילדים, מלמדים, סבלנות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמות, שובבי"ם, כ"ב טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, מלמד


זיין א מלמד איז א גרויסע אחריות; א גוטער מלמד איז נישט ווער עס מאכט בעסערע צעטלעך אהיים צו שיקן וכו', א גוטער מלמד געבט אכטונג אויף די קינדער, ער בויט אויף די קינדער, ער האט הלל'ס געדולד צו די קינדער.


אמאל פלעגסטו מיר רופן אפאר מאל א טאג פרעגן: 'איך האב גוט געטון אזוי?' 'איך האב גוט געטון אזי?' האסט מיר דערציילט יעדע פרט ופרט, דעמאלט בין איך געווען זייער רואיג, איך האב מיטגעהאלטן וואס טוט זיך, איך האב געוויסט אז דו וועסט מיר זיכער דערציילן ווען דו ביסט ארויס פון די כלים וכו'. לעצטנס רופסטו מער נישט, איך הער נישט פון דיר; בין איך אביסל באזארגט אויב אלעס איז בסדר גמור.


נישט אז איך זוך זיך ארבעט נאר איך וויל דו זאלסט זיין א געדולדיגער מלמד, נישט שרייען וכו'; אז מען דארף שרייען איז שוין ביטער, אז די קינדער כאפן טאג און נאכט פסקים איז נישט גוט.


איך זע דיין צעטל וואס דו מאכסט וועכנטליך, אבער דאס מיינט פאר מיר גאר ווייניג, איך וויל וויסן וואס טוט זיך הונטערן צעטל, אויב דארט ליגט א מלמד וואס האט געדולד - איז גוט, אויב ליגט א נערוונדיגער נערוועזער מלמד - איז נישט גוט.


איך ווארט צו הערן וואס טוט זיך.

#236 - ענדערש שיקן צו אן ערליכע סקול, אפילו ס'איז ווייט פון שטוב
סקול, חינוך הילדים, חסידות ברסלב, נסיעה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שמות, כ' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


אויף די פראגע אויב מען זאל ענדערש גיין אין א בעסערע סקול וואס איז ווייט פון שטוב וכו'; אודאי איז בעסער מען זאל גיין אין א ערליכע סקול אפילו מען דארף פארן א לאנגע וועג פון שטוב און א לאנגע וועג אויף צוריק, ווי איידער גיין אין א שוואכערע סקול אפילו עס איז נענטער.


אויפ'ן וועג איז דא אסאך וואס צו טון; מען קען זאגן דעם יום תהילים, מען קען זיך אביסל מתבודד זיין. מוהרא"ש האט דערציילט, ער איז מקורב געווארן דורך דעם וואס ער האט געדארפט פארן א לאנגע וועג יעדן טאג אין ישיבה. מוהרא"ש'ס עלטערן האבן געוואוינט אין די בראנקס געגענט און מוהרא"ש האט געלערנט אין וויליאמסבורג אין ישיבה ערוגת הבושם דצהעלים, עס האט אים גענומען צו פארן מיט'ן באן צוויי שעה פון זיין שטוב ביז די ישיבה און צוויי שעה צוריק, מוהרא"ש פלעגט יעדן טאג נעמען א קליין ספר'ל צו לערנען אויפ'ן טרעין, ביז איין מאל האט ער גענומען אין די האנט דעם ספר משיבת נפש און אזוי איז ער מקורב געווארן.


דאס וואס איר פרעגט אז מען לערנט נישט אין סקול פון רבי'ן, וואס האט מען פון גיין אין סקול? חס ושלום אזוי צו זאגן, וואס וויל דען דער רבי מען זאל רעדן פון אים? וואס וויל דער רבי? דער רבי וויל איין זאך, ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן, ברענגען אידישע קינדער צו די וועג פון די תורה. דער רבי וויל מען זאל לערנען און קענען גוט הלכות, דאס טוט מען אין סקול, מען לערנט הלכות, מען לערנט יראת שמים; דאס איז וואס דער רבי וויל.


דארף מען ווייטער גיין לערנען אין סקול אפילו עס איז נישט ספעציעל געשטעלט אויפ'ן רבינ'ס וועג, אזוי ווי מוהרא"ש האט דערציילט, עס איז געווען א ברסלב'ער חסיד וואס האט נישט געשיקט זיינע קינדער אין חדר ווייל עס איז נישט געווען א ברסלב'ער חדר, ער האט זיי געלאזט אויף הפקר, ביז אלע זיינע קינדער האבן אפגעלאזט די תורה, זיי האבן זיך אויסגעמישט מיט גוים רחמנא לצלן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#235 - אז מ'פירט אן ערליכע שטוב, ברענגט מען נאר נחת פאר די עלטערן
כיבוד אב ואם, חינוך הילדים, חסידות ברסלב, נחת, תפלין

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת שמות, י"ט טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, קענווי איילענד


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אז דו וועסט קויפן דיינע קינדער צוויי פאר תפילין - רש"י און רבינו תם - וועסטו נישט וויי טון דיין טאטע; כל זמן מען פירט א שטוב מיט יראת שמים ברענגט מען נאר נחת פאר די עלטערן, אפילו א טאטע וואס איז א מתנגד צום רבי'ן - ווערט נישט וויי געטון ווען זיינע קינדער פירן ערליכע שטובער און ציען אויף ערליכע קינדער אויף אן אנדערע שניט.


איך האב געהערט פון א ברסלב'ער חסיד זאגן: "מיין כיבוד אב ואם איז אז איך גיי יעדן טאג אין שול דאווענען דריי תפילות; מיין כיבוד אב איז אז איך רעד שיין צו מיין ווייב, איך שריי נישט אין שטוב; מיין כיבוד אב איז אז איך בין מגדל מיינע קינדער מיט יראת שמים; דאס אז עס שטערט מיין טאטע אז איך בין א ברסלב'ער - דאס האט נישט מיט מיר, מיין טאטע שטערט אויך ווען עס שנייט און ווען עס רעגנט, ער וואלט ווען געוואלט עס זאל שיינען יעדן טאג די זון און עס זאל זיין א שיינע וועטער; דאס איז נישט קיין פגם אין כיבוד אב ואם".


זיי שטארק ווייטער צו מכבד זיין די עלטערן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#234 - מ'דארף אכטונג געבן וואס די קינדער ליינען
קינדער, חינוך הילדים, מאגאזינען

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ח' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן, אמסטערדאם, אויפ'ן וועג קיין אומאן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


אזא שיינע ארבעט שטעלסטו אהער, די 'עצתו אמונה' פאר קינדער - איז הערליך שיין, עס ווערט שענער און שענער; איך האף אז דאס וועט מיט די צייט ווערן וועכנטליך א גאנצע קונטרס, א קונטרס ספעציעל פאר קינדער.


מיר דארפן אכטונג געבן אויף אונזערע קינדער - וואס זיי ליינען; ליינען קען זיין זייער שעדליך, גיי ווייס ווער עס זענען די שרייבערס פון די אלע קינדער מאגאזינען, מיר דארפן היטן אונזערע קינדער.


די מוסדות ווערן גרעסער און גרעסער, מיר האבן היינט שוין אין דריי שטעט מוסדות היכל הקודש; אין וויליאמסבורג - א חדר און א סקול, אין ליבערטי אין שטעטל - א חדר און א סקול, און אין קרית יואל האבן מיר א חדר; איך האף צו עפענען בקרוב אין .... דארפן מיר היטן די קינדער זיי זאלן ליינען נאר ריין אמונה, ריין יראת שמים; אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן רט): "אַייעֶרֶע קִינְדֶער זָאלְט אִיר מוֹדִיעַ זַיין וָואס דָא הָאט זִיך גֶעטוּן" און רבי נתן שרייבט (שם): וְאָמַר בְּרֶתֶת וְזִיעַ בְּהִתְלַהֲבוּת נוֹרָא, דער רבי האט דאס געזאגט מיט א מורא'דיגע פלאם און מיט א פלאקער.


זע אז די בילדער זאלן זיין שיין, קלאר און גרויס; איך וויל זען יעדע בילד פאר דו דרוקסט דאס.

#233 - געוואוין איין דיין זון צו רעדן צום אייבערשטן אין פעלד
תפילה והתבודדות, חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ח' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן, אמסטערדאם, אויפ'ן וועג קיין אומאן


 


לכבוד משפחת ... שיחיו, קרית ברסלב ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו מיט די צדקה.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז איר לעבט בשלום ובאהבה, אויך פריי איך זיך צו הערן אז איר זענט צופרידן פון די מלמדים און פון די טיטשערס; מיר האבן אויסנאם מלמדים און אויסנאם טיטשערס, זיי לייגן אריין גרויסע כוחות אין די קינדער און זיי געבן זייער אכטונג אויף די געפילן פון די קינדער.


געוואוין איין דיין זון ... ער זאל רעדן צום אייבערשטן אין פעלד; האסט א שיינע פריוואטע פעלד, שיק אים ארויס רעדן צום אייבערשטן. ער איז שוין א גרויס קינד, פינף יאר; יעצט איז די צייט דאס אריינצולייגן אין אים. דער רבי האט געזאגט: "ווען איך וואלט געהאט א זון וואלט איך נישט מורא געהאט אים צו שיקן קליינערהייט אין פעלד רעדן צום אייבערשטן".

#232 - א מלמד דארף אכטונג געבן אויף די געפילן פון די קינדער
חינוך הילדים, מלמדים, התנגדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ח' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן, פארנדיג קיין אומאן


 


לכבוד אונזער טייערער מלמד ... נרו יאיר, קרית ברסלב ליבערטי


משפחת ... האט מיר גערופן, זיי האבן ממש געוויינט פון שמחה אז זייער זון האט אזא מלמד. זיי דערציילן מיר ווי דו געבסט אכטונג אויף די געפילן פון זייער קינד, זייער קינד דערציילט אז דו נעמסט אים מיט ווען דו גייסט ארויס פון כתה מאכן קאפי"ס, דו געבסט אכטונג אויף זיינע פחדים; ער זאגט פאר זיינע עלטערן: "מיין רבי איז אזוי גוט צו מיר, ער ווייסט אז איך האב מורא - געבט ער אכטונג אויף מיר, אבער איך שעם זיך פון אים", ער ווייסט אז ער האט א פראבלעם.


איך האב נישט קיין ווערטער דיר צו לויבן, איין זאך קען איך זאגן: "כמותך ירבו בישראל!" א מלמד וואס גייט ארויס פון זיין וועג, ער געבט אכטונג אויף די טייערע ריינע נשמה'לעך - איז א יקר המציאות.


בעט מיט די קינדער פאר מיר; יעצט האט זיך אנגעהויבן א פרישע קול הברה, מען רעדט צו רבנים לשון הרע אויף אונזער קהילה; מיר פערזענליך גייט עס נישט אן, אבער א שאד די אלע צעבראכענע בחורים וואס האבן חיות, חיזוק און לעבן פון די ישיבה וועלן האבן פרישע שוועריקייטן.


בעט פאר מיר, יואל בן ריצא רעכיל; איך בעט פאר דיר און דו בעט מיט די קינדער פאר מיר.


 

#231 - זיי אינדערהיים און פארברענג מיט דיינע קינדער
חינוך הילדים, שלום בית, פרנסה, אידישע שטוב

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ח' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן, אמסטערדאם, אויפ'ן וועג קיין אומאן


 


טייערער ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דו האסט באקומען א מתנה פונעם אייבערשטן, אן ערליכע פרוי, אן אשת חיל מיט טייערע ליכטיגע קינדער - דארפסטו דאס האלטן טייער; זיין אין שטוב, העלפן אין שטוב; בפרט שבתים, וואס דעמאלט איז זייער וויכטיג צו זיין אין שטוב מיט די משפחה.


זוך דיר נישט אוועק צו גיין אין די צייטן וואס מען דארף זיין אין שטוב; א גאנצן טאג ביסטו ביי די ארבעט, די פאר שעה ווען די קינדער גייען שלאפן זאלסטו זיין אין שטוב. ליין מיט זיי קריאת שמע, הער אויס זייערע מעשה'לעך און דערצייל זיי מעשיות פון צדיקים.


איך האף אז דו ווייסט און דו ביסט מכיר די מתנה וואס דער אייבערשטער האט דיר געגעבן.


 

#230 - די ליכטיגקייט ביים הייליגן רבינ'ס ציון מיט מיין אינגל
חינוך הילדים, תהלים, אומאן, תיקון חצות, תיקון הכללי

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ויגש, ט' טבת, שנת תשפ"א לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך בין יעצט אויפ'ן פליגער, אויפ'ן וועג צוריק פון רבינ'ס ציון; איך האב גענומען מיין זון ... נרו יאיר פאר די זיבן יאר.


איך בין ארויסגעפארן דינסטאג פארנאכטס; יעצט איז נישטא קיין פליגערס וואס פארן גלייך קיין קיעוו, מיר האבן געמאכט א סטאפ אין אמסטערדאם און מיטוואך פארמיטאג זענען מיר אנגעקומען קיין קיעוו.


מיר זענען אנגעקומען קיין אומאן מיטוואך ביינאכט, איך האב געלייגט שלאפן מיין זון און איך בין געגאנגען אין מקוה. איך בין אליינס געגאנגען צום ציון, געגעבן א פרוטה לזכות דעם רבי'ן און געזאגט די צען קאפיטלעך מיט די תפלה פון רבי נתן. נאכדעם האב איך געקלערט: 'איך האב נאך אסאך צייט ביז צוויי אזייגער פארטאגס ווען איך וועל צוריק גיין צו די דירה אויפוועקן מיין זון, ווייל פיר אזייגער דארפן מיר שוין צוריק פארן קיין קיעוו; וועל איך אויסזאגן גאנץ ספר תהלים'.


איך האב אנגעהויבן תהלים; ווען איך זאג תהלים זינג איך עס פאר מיר מיט א ניגון, יעדע מאל אן אנדערע ניגון; איך האב ליב דעם קארלינער ניגון - דאס וואס די וועלט זינגט אויף 'קה אכסוף', איך האב זיך מחי' געווען זינגענדיג די קאפיטלעך, ביז איך בין אנגעקומען צו קאפיטל כה, פסוק ה' וואו עס האט זיך מיר געעפנט די הארץ, איך האב זייער געוויינט; איך האב נישט געקענט ווייטער ממשיך זיין ארויסרעדן אפילו א ווארט, איך האב זייער געוויינט און געבעטן די ווערטער: "הַדְרִיכֵנִי בַאֲמִתֶּךָ וְלַמְּדֵנִי, רבונו של עולם, ווייז מיר דעם אמת'ן וועג, לערן מיר דעם אמת; העלף מיר איך זאל וויסן וואס צו טון, זיך נישט לאזן נארן", איך האב זיך נישט געקענט געזעגענען פון די ווערטער, ביז עס איז שפעט געווארן און איך בין געגאנגען אויפוועקן מיין זון אים נעמען אין מקוה און זאגן די תיקון הכללי.


איך שרייב דיר דאס ווייל איך וויל דיר מחזק זיין דו זאלסט אויך נעמען א תהלים און זאגן קאפיטלעך ביז דאס הארץ וועט זיך דיר עפענען, דו וועסט זיך קענען אביסל אויסרעדן דאס הארץ.


דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן רעג) אז א ניגון האט א כח צו עפענען דאס הארץ; דערפאר זאג איך תהלים מיט א ניגון, אמאל 'קה אכסוף', אמאל מיט אנדערע הארציגע ניגונים, מען בעט דעם אייבערשטן מען זאל קענען רעדן צו אים און ווען עס עפנט זיך דאס הארץ דארף מען שוין גארנישט, דעמאלט וויל מען נאר אביסל נאנטקייט צום אייבערשטן, אביסל שפירן דעם אייבערשטן.


איך בין צוריק צו די דירה נעמען מיין זון אין מקוה און מיר זענען געגאנגען צום ציון. ווען איך בין אריינגעקומען צום ציון דעם צווייטן מאל מיט מיין זון האב איך געשפירט א שטארקע ליכטיגקייט, אנדערש ווי דאס ערשטע מאל ווען איך בין אליינס געגאנגען, (איך טראכט ווייל איך האב שוין אראפגענומען די שטיינער פון מיין הארץ). מיר האבן געגעבן א פרוטה לצדקה און אנגעהויבן זאגן ווארט ביי ווארט די צען קאפיטלעך, איך האב פארגעזאגט און זיי האבן נאכגעזאגט (מיין זון מיט נאך צוויי קינדער), עס איז געווען א גרויסע גערידער ביים ציון, עס זיצן דארט בחורים, זיי זינגען און קלאפן, עס איז געווען אביסל שווער, בפרט פאר די קינדער; קינדער האבן ליב אינטערעסאנטע זאכן, יעדע מינוט האב איך זיי געדארפט צוריק ברענגען פון זייער חלום וכו', עס איז געווען שווער אבער ליכטיג.


מיר האבן געענדיגט די צען קאפיטלעך, בין איך צוגעגאנגען מיט מיין זון צום ציון און מיר האבן געזאגט: "רבי, איך בין ..., איך בין געקומען צו דיר פאר די זיבן יאר ווייל דו האסט צוגעזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תקיז) אז ווער עס וועט קומען צו דיר פאר די זיבן יאר וועט גיין צו זיין חתונה מיט א ריינע העמד, אן קיין עבירות; העלף מיר רבי איך זאל זוכה זיין חתונה צו האבן ריינערהייט אן קיין עבירות", אזוי האבן מיר אינאיינעם געבעטן א שטיק צייט.


נאכדעם האב איך זוכה געווען צו זאגן תיקון חצות ביים ציון, קודם תיקון רחל און נאכדעם תיקון לאה, איך האב זיך גוט אויסגעוויינט. דערנאך האב איך געזאגט דעם שיר דודי ירד לגנו, דער רבי האט דאס זייער אויסגעלויבט (שיחות הר"ן, סימן רסח), עס איז געבויט אזוי ווי א ויכוח צווישן אידישע קינדער מיט'ן אייבערשטן; איך האב דאס געזינגען מיט'ן נוסח פון אנשי שלומינו, די ווערטער, די טייטש און די נוסח אינאיינעם שיינט אריין אין די פארשטאפסטע הארץ.


וואס זאל איך דיר זאגן? איין ווארט איז דא צו זאגן, "אשרינו!" וואויל איז אונזער חלק אז מיר האבן א רבי וואס האט זיך פאר אונז מוסר נפש געווען מיר זאלן האבן א שטיקל געפיל צו רוחניות; מיר זענען דאך אזוי פארגרעבט, אזוי פארשמירט, מיר זענען ווייט פון איידלקייט און דער רבי קומט און לאזט זיך אראפ צו אונז, ער הייבט אונז אויף צו די גרעסטע מדריגות.


ברודער, זיי זיך נישט מייאש, נעם דעם רבינ'ס עצות, גיי אביסל התבודדות וועסטו פאר'מיאוס'ן די גאנצע וועלט, דו וועסט וועלן איין זאך, זיין נאנט צום אייבערשטן.