בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת בשלח, ה' שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
איך האב זייער הנאה צו הערן פון אייך אז איר געבט אכטונג אויף צניעות, די שיינקייט פון א אידישע טאכטער איז "באשיידענקייט" אזוי ווי עס שטייט (תהלים מה, יד): "כָּל כְּבוּדָּה בַת מֶלֶךְ פְּנִימָה".
וואס איר דארפט זאלט איר בעטן פונעם אייבערשטן; ווען א מענטש רעדט צום אייבערשטן און ער בעט אים אלע זיינע בקשות, העלפט אים דער אייבערשטער און מען זעט גרויסע ישועות.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת בא, ראש חודש שבט, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיינע טייערע תלמידים ר' אברהם הערש נרו יאיר און ר' בערל נרו יאיר, גבאים בית המדרש היכל הקודש בלומינגראוו קרית יואל יצ"ו
איך האב זייער הנאה געהאט צו זיין ביי אייך אויף שבת; בעיקר האב איך הנאה געהאט פון דאס דאווענען ביי אייך. מען דאווענט זייער שיין, קיינער שמועסט נישט, עס שפירט זיך ביי אייך א גוטע אויר און מען לעבט באחדות איינער מיטן צווייטן, עס הערשט א דרך ארץ וכו' און עס נישט דא קיין הפקירות.
מוהרא"ש האט איינגעפירט אז מען זאל זאגן דעם "תיקון הכללי" גלייך נאכן דאווענען, דארפט איר זיין שטארק מיט דעם. אפילו עס איז דא א קידוש נאכן דאווענען און עס קומען געסט קען מען נישט מבטל זיין דאס זאגן תיקון הכללי צוזאמען מיט א מנין. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן כט) אז דער "תיקון הכללי" איז מסוגל פאר פרנסה און פאר אלע ישועות.
איר געדענקט דאך אודאי ווי מוהרא"ש פלעגט צו גיין צום עמוד זאגן דעם "תיקון הכללי" יעדע שבת נאך מוסף. מוהרא"ש האט נישט געדאווענט פארן עמוד, אבער דעם תיקון הכללי דאס האט ער געזאגט ביים עמוד יעדע וואך. אויך געדענק איך אז ווען איך האב זוכה געווען צו דאווענען ראש השנה ביי מוהרא"ש תפילת שחרית און דער סדר איז אז ראש השנה און יום כיפור זאגט מען דעם "תיקון הכללי" נאך שחרית, האט מיר מוהרא"ש געזאגט אז דאס זאל איך זאגן שטייט. דאס הייסט, א גאנצן דאווענען האט מיר מוהרא"ש געווינקען מיט די הענט איך זאל נישט שלעפן דאס דאווענען אבער ביים תיקון הכללי האט ער מיר געווינקען מיט די האנט צו זאגן שטייט; דערפאר זאלט איר אזוי טון ביי אייך אין בית המדרש, פאר מען מאכט קידוש וכו' זאל מען זאגן צוזאמען "תיקון הכללי". אפילו עס קומען געסט וכו' דארפן זיי פארשטיין אז יעדע שול האט זיינע מנהגים און דא איז דער מנהג צו זאגן "תיקון הכללי", ווארט מען נאך די פאר מינוט וכו'.
ד ער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת שמות, י"ז טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מו"ה פנחס פריעדמאן נרו יאיר
איך דאנק אייך זייער פארן העלפן די ישיבה, מיט אייער הילף נעמט איר א חלק אין ראטעווען אידישע דורות.
איר ווייסט דאך אודאי אז היינט איז א צייט וואס עס איז מקוים געווארן דעם פסוק (איכה ד, א): "תִּשְׁתַּפֵּכְנָה אַבְנֵי קֹדֶשׁ בְּרֹאשׁ כָּל חוּצוֹת, בְּנֵי צִיּוֹן הַיְקָרִים הַמְסֻלָּאִים בַּפָּז", עס וואלגערן זיך טייערע אידישע קינדער אין אלע גאסן, אלע ישיבות זוכן נאר מצוינים וכו', אבער ביים רבינ'ס ישיבה נעמט מען אן אלעמען, ווער עס וויל קומען לערנען תורה, קען קומען ביי אונז לערנען.
חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ברכות כח.): ווען רבי אלעזר בן עזריה איז געווארן ראש ישיבה, האט מען אוועק געשיקט דעם שומר הפתח, כדי אז אלע תלמידים וואס ווילן קומען לערנען זאלן קענען אריין קומען אין ישיבה. ווייל ווען רבן גמליאל איז געווען דער ראש ישיבה, האט ער אויסגערופן: "כָּל תַּלְמִיד שֶׁאֵין תּוֹכוֹ כְּבָרוֹ, לֹא יִכָּנֵס לְבֵית הַמִּדְרָשׁ", ווער עס איז נישט אינגאנצן אויסגעארבעט, נעמט מען נישט אן אין ישיבה. און יענעם טאג וואס רבי אלעזר בן עזריה איז געווארן ראש ישיבה און מען האט אוועקגעשיקט דעם שומר הפתח, האט מען געדארפט אריין ברענגען אין בית המדרש נאך בענק; איין שיטה זאגט נאך פיר הונדערט בענק, און איין שיטה זאגט נאך זיבן הונדערט בענק, אזוי סאך תלמידים זענען צוגעקומען אין ישיבה.
פארציילט די גמרא (שם) אז רבן גמליאל האט געהאט חלישות הדעת, ער האט געזאגט: "דִּלְמָא, חַס וְחָלִילָה, מָנַּעֲתִּי תּוֹרָה מִיִּשְׂרָאֵל", אפשר האב איך צוריק געהאלטן תורה פון אידישע קינדער? האט ער זיך גע'חלומ'ט ווי ער זעט שיינע טייערע פעסער, וואס זענען אנגעפילט מיט זאמד, דאס הייסט אז אלע תלמידים וואס זענען צוגעקומען אין ישיבה זינט מען האט געעפענט די טויערן זעען אויס ווי זיי לערנען, אבער אינעווייניג זענען זיי בלויז ווערד אזוי ווי פשוט'ע ערד. פירט אויס די גמרא, אז דאס איז נישט אמת, מען האט אים נאר געוואלט בארואיגן ער זאל נישט האבן קיין חלישות הדעת, דערפאר האט מען אים געוויזן דעם חלום.
זעט מען פון דעם, אז דער וועג איז צו עפענען די טירן פון ישיבה פאר אלע וואס ווילן קומען לערנען.
א גריס פון אייערע אייניקלעך, זיי פירן זיך אויף זייער איידל, מיט גרויס דרך ארץ, דער אייבערשטער זאל אייך געבן געזונט און נחת פון אלע קינדער און אייניקלעך, אמן.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת שמות, י"ד טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער חבר חיים ווייס נרו יאיר
א גרויסן יישר כח פארן מנדב זיין די סעודה ביי ר' נתן'ס יארצייט.
וויפיל דארפן מיר דאנקען דעם אייבערשטן אויף די חסד אז מיר ווייסן פון הייליגן רבי'ן; דער רבי לערנט מיט אונז אזעלכע שיינע עצות אין לעבן, און צו לעבן מיטן תכלית, אזוי ווי דער בעל תפילה פלעגט זאגן (ספורי מעשיות, מעשה יב): "עס איז נישט דא קיין אנדערע תכלית אויף דער וועלט, נאר צו דינען דעם אייבערשטן".
מען האט אמאל געפרעגט ר' נתן צי ער איז דער בעל תפילה פון וועם דער רבי רעדט ביי די מעשה פונעם בעל תפילה, ווייל דער רבי דערציילט דארט, אז דער בעל תפילה האט ארויס געגעבן ספרים פון תפילות און דאס געגעבן פאר זיינע לייט אז זיי זאלן מתפלל זיין אין דעם, און ר' נתן האט דאך ארויס געגעבן דעם ספר "ליקוטי תפילות"; האט ר' נתן אויף דעם געענטפערט: "דער רבי איז דער בעל תפילה, און איך בין דער מליץ", ווייל ר' נתן האט מלמד זכות געווען אויף יעדן איינעם, אפילו אויף דעם ערגסטן מענטש.
ר' נתן האט זיך אמאל אפגעשטעלט פאר ער איז אריין אין רבינ'ס שטוב און געזאגט: "וַאֲנִי – איך ווייס דאך ווער איך בין, איך ווייס אז איך האב נישט קיין זכות אז איך זאל זיין מקורב צום הייליגן רבי'ן, אויב אזוי פארוואס האב איך זוכה געווען צו וויסן פון רבי'ן? נאר וואס דען, בְּרֹב חַסְדְּךָ – מיט דיין גרויסן חסד האסטו מיר געהאלפן באשעפער, אז אָבוֹא בֵיתֶךָ, אֶשְׁתַּחֲוֶה אֶל הֵיכַל קָדְשְׁךָ".
דאס דארפן מיר אויך זאגן פארן אייבערשטן: "וַאֲנִי, וואס האב איך זוכה געווען צו קומען צו אזא רבי, וואס האב איך געטון מער ווי א צווייטן אז איך בין מקורב געווארן צום רבי'ן, און אז איך בין נישט קיין מתנגד – ה' ירחם - אויף אזא רבי? נאר בְּרֹב חַסְדְּךָ – מיט דיין גרויס חסד האסטו מיר געהאלפן, אז אָבוֹא בֵיתֶךָ, אֶשְׁתַּחֲוֶה אֶל הֵיכַל קָדְשְׁךָ".
דער רבי לערנט מיט אונז ווי אזוי אנצוגיין אין לעבן און זיך נישט פארלירן, אפילו עס גייט אריבער שווערע ביטערע נסיונות וכו' זאלן מיר זיין שטארק מיט אמונה אינעם אייבערשטן און נישט האבן קיין קשיות אויפן אייבערשטן.
דער רבי האט אמאל געזאגט פאר ר' נתן (שיחות הר"ן, סימן רעט): "אז עס איז גאר ביטער איז מען זיך אינגאנצן מבטל", האט ר' נתן געפרעגט דעם רבי'ן: "אֵיךְ מְבַטְּלִין עַצְמוֹ?" ווי אזוי איז מען זיך מבטל? האט אים דער רבי געזאגט: "מען פארמאכט זיך די מויל און די אויגן – דאס איז ביטול", דאס הייסט, מען פרעגט נישט קיין קשיות, מען טראכט נישט אנקעגן די אמונה; דאס זענען די לימודים וואס דער רבי לערנט מיט אונז.
דער אייבערשטער זאל דיר געבן שפע ברכה והצלחה און זאלסט ווייטער קענען פארשפרייטן דעם הייליגן רבינ'ס עצות אויף די וועלט, אמן.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת שמות, י"ג טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד אלי נרו יאיר
איך פריי מיך זייער אז דו האסט מיר שוין באשטעלט טיקעטס צו פארן קיין אומאן צום הייליגן רבי'ן אויף קומענדיגע ראש השנה שנת תשע"ט לפ"ק. דעם קומענדיגן יאר דארף מען שוין פארן מיטוואך פרשת נצבים, ווייל ראש השנה געפאלט אויס מאנטאג און דינסטאג, דארף מען שוין זיין אין אומאן נאך פאר שבת.
ביי אונז איז ממש מקוים געווארן וואס דער רבי זאגט: "גלייך נאך ראש השנה בייג איך צו מיינע אויערן צו הערן ווי דער שמש קלאפט שוין אויפצואוועקן צו סליחות"; מען קויפט שוין דעם טיקעט אנהייב יאר פארן קומענדיגן יאר; מיר פאלגן דעם רבי'ן בתמימות ובפשיטות און מיר קומען קיין אומאן אזוי ווי ער האט אונז געהייסן, אפילו עס איז שווער - יעדער מיט זיינע שוועריקייטן, דאך פאלגן מיר דעם רבי'ן אן קיין דריידליך וכו'.
געב איבער פאר אלע בחורים ווען איך פאר, ווייל איך וויל זייער שטארק פארן צוזאמען מיט זיי; איך דארף דיר נישט זאגן ווי מען דארף אכטונג געבן אויפן וועג, ווייל חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי ברכות, פרק ד, הלכה ד): "כָּל הַדְּרָכִים בְּחֶזְקַת סַכָּנָה", אלע וועגן זענען בחזקת סכנה - בגשמיות, ווער רעדט נאך אז מען דארף אכטונג געבן פון די רוחניות'דיגע סכנה; מען זאל האבן ריינע אויגן אויפן וועג, נישט צו קוקן מאוויס השם ישמרינו, און אז מען פארט צוזאמען איז מען אפגעהיטן.
ווען מען פארט צום הייליגן רבי'ן דארף מען פארן מיט יראת שמים בקדושה ובטהרה, און דוקא דעמאלט פארלייגט זיך דער יצר הרע אז מען זאל נכשל ווערן מיט הסתכלות רעות.
געדענק וואס איך זאג דיר: "אליין - בלאנדזשעט מען"; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (אבות ב, יג): "אַל תְּהִי רָשָׁע בִּפְנֵי עַצְמְך", זאגט ר' נתן, אפילו א מענטש זעט אז ער טויג נישט, ער פירט זיך נישט אויף ווי עס דארף צו זיין, זאל ער נישט זיין איינער אליין, נאר ער זאל זיך האלטן מיט ערליכע אידן, ווייל אליין איז זייער ביטער.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת ויחי, ז' טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד יואל נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
איך בין גרייט צו קומען צו ענק פאר א דרשה, נאר בתנאי אז דו ביסט מיר נישט מפרסם וכו'. אויב דו וועסט נישט מפרסם זיין אז איך קום, וועל איך בלי נדר קומען צו דיר מזמן לזמן.
גלייב מיר, יוֹתֵר מִמַּה שֶׁהָעֵגֶל רוֹצֶה לִינוֹק וכו'; אבער אז מען מאכט א פירסום קומט נישט ארויס קיין גוטס דערפון.
דו געדענקסט דאך אודאי וואס האט פאסירט מיט דיר וכו' יארן צוריק; וואס האט מוהרא"ש דעמאלט געזאגט? אז דאס האט פאסירט ווייל מען האט געמאכט א גרויסע פירסום מיטן הכנסת ספר תורה, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש תנחומא כי תשא, סימן לא): די ערשטע לוחות איז צעבראכן געווארן ווייל עס איז געגעבן געווארן מיט א רעש וכו'.
איך האף דו פארשטייסט וואס איך מיין, עס איז נישט כדאי זיך צו רייצן וכו'.
לאז מיר וויסן אויב דו ביסט גרייט אויף דעם, וועל איך אם ירצה ה' קומען נאך די וואך.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת ויחי, ו' טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
איך האף אז איר זענט מקרב די מיידלעך וואס קיינער טראכט נישט פון זיי; למשל, ווען מען שמועסט זיך אפ מיט חבר'טעס צו גיין איינקויפן (שאפינג) וכדומה, דארפט איר האלטן קאפ צו רופן די מיידלעך וועם קיינער רופט נישט וכו'. אזוי אויך, ווען מען מאכט פארברענגענס, דארפט איר שטענדיג טראכטן פון די וואס קיינער טראכט נישט פון זיי.
חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש שמות רבה ב, ב-ג): "ווען דוד המלך איז געווען א יונגער בחור איז ער געווען א פאסטוך, ער פלעגט שטענדיג אכטונג געבן אויף די שוואכע שעפעלעך און אויף די יונגע שעפעלעך זיי זאלן האבן וואס צו עסן. ער פלעגט קודם ארויסברענגען די קליינע שאף וואס זיי האבן נאך נישט קיין גרויסע ציינער און קענען נישט עסן פון אונטען נעבן דעם ווארצל וואו עס איז הארט, זיי האט ער קודם ארויסגענומען זיי זאלן אפעסן די ווייכע תבואה. נאכדעם האט ער געפענט די טיר פאר די מיטעלע שאף וואס האבן שוין גרעסער ציינער זיי זאלן עסן פון די מיטלסטע חלק פון די תבואה, נאכדעם האט ער ארויסגענומען די עלסטע שאף וואס האבן שוין גאר שארפע ציינער, זיי זאלן אויסרייסן ביז די ווארצלען; האט דער אייבערשטער געזאגט פאר דוד: 'דוד, דו האסט רחמנות אויף שעפעלעך, דו ביסט ראוי צו זיין דער מנהיג ישראל', אזוי ווי עס שטייט (תהלים עח, עא): "מֵאַחַר עָלוֹת הֱבִיאוֹ, לִרְעוֹת בְּיַעֲקֹב עַמּוֹ, וּבְיִשְׂרָאֵל נַחֲלָתוֹ"".
זעט מען פון דעם אז מען דארף אכטונג געבן אויף די קליינע שוואכע מיידלעך וואס האבן נישט קיין חבר'טעס וכו', און אויב מען איז זיי מקרב, מען האט רחמנות אויף זיי, האט דער אייבערשטער א נחת רוח, און ער נעמט דעם מענטש זאל העלפן אידישע קינדער.
איר קענט זיך נישט פארשטעלן וויפיל מיידלעך וויינען צאם שטילערהייט ווען קיינער זעט נישט, ווייל זיי האבן נישט קיינעם פאר א חבר'טע. אסאך מאל שפילן זיי פון אינדרויסן כאילו זיי גייט גוט, אבער שטילערהייט זענען זיי זייער צעבראכן.
דערפאר בעט איך אייך, איר זאלט טראכטן פון די מיידלעך וואס קיינער קוקט נישט אויף זייער זייט, אסאך מאל מיט איין גוט ווארט קען מען זיך איינקויפן עולם הבא.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת ויחי, ו' טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
פארוואס וויינט איר אזוי סאך, וואס פעלט אייך אין לעבן? איר האט אזא שיינע משפחה, אזא טייערע טאטע און מאמע, אזא גוטע סקול. געלויבט דעם אייבערשטן אז איר קומט זיך אויס אין סקול מיט אייערע טיטשערס, איר האט אלעס אויף דער וועלט. איר זענט געזונט, עס פעלט אייך גארנישט, סאך הכל ווילט איר חתונה האבן, דאס וויל דאך יעדע געזונטע מיידל. דער אייבערשטער וועט אייך געבן אייער שידוך ווען עס וועט קומען די ריכטיגע מינוט, אבער ביז איר טרעפט אייער שידוך, דארפט איר זיין שטארק ביי זיך און ארום גיין מיט א שמייכל.
עס איז א נארמאלע זאך פאר א מיידל צו טראכטן א גאנצן טאג: 'איך וויל חתונה האבן'; עס איז א סימן אז מען איז געזונט און שטארק. זארגט נישט, דער אייבערשטער וועט אייך העלפן, איר וועט טרעפן א גוטע שידוך ווען עס וועט קומען די ריכטיגע מינוט.
אנשטאט וויינען א גאנצן טאג, דארפט איר טאנצן פאר שמחה אז איר זענט געזונט און שטארק; טאנצט פאר שמחה אז איר האט א ווארעמע שטוב, עס זענען דא נעבעך מיידלעך אין אייער יארגאנג וואס האבן נישט אזעלכע ווארעמע עלטערן ווי איר האט, זייערע משפחות זענען צעבראכן וכו', זיי וויינען א גאנצן טאג און א גאנצע נאכט, אבער איר האט נישט אויף וואס צו וויינען, איר דארפט טאנצן פאר שמחה.
דער הייליגער ר' נתן זכרונו לברכה פלעגט זאגן: "ווען א מענטש רעדט זיך אפ, זאגט דער אייבערשטער: 'קוקט אן דעם מענטש, איך געב אים גוטס און דאך רעדט ער זיך אפ, איך וועל אים ווייזן וואס מיינט שלעכט', אבער ווען א מענטש דאנקט דעם אייבערשטן, זאגט דער אייבערשטער: 'קוק אן דעם מענטש, ער האט גארנישט אין לעבן, און ער איז אזוי פרייליך און דאנקבאר, איך וועל אים ווייזן וואס מיינט גוט', און מען געבט אים א גוטע לעבן".
איז דאך זיכער אז איר – וואס האט אלעס אויף דער וועלט - פארוואס זאלט איר וויינען א גאנצן טאג; פאלגט דעם הייליגן רבי'ן, דער רבי זאגט אז מען דארף זיין פרייליך א גאנצע טאג.
בעט דעם אייבערשטן ער זאל אייך געבן א גוטע שידוך, פארציילט אים אז איר טראכט פון וכו', בעט אים אז איר ווילט חתונה האבן און האבן א שיינע לעבן.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת ויחי, ו' טבת, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד יואל נרו יאיר
איך האף אז דו האסט פארשטאנען וואס איך האב גערעדט מיט דיר און דיין ווייב, ווי אזוי איר זאלט זיך באגיין מיט אייער קינד. אויב דו וועסט פאלגן וועסטו האבן נחת פון אלע דיינע קינדער.
האסט מיר פארציילט אז דיין משפחה מוטשעט דיר זאלסט גיין צו איינער וואס ליינט כתובות וכו', ער קען זען אויף די כתובה זאכן וואס טוט זיך אין שטוב און זאכן וואס גייט געשען; איך ווייס נישט צי איך זאל לאכן אדער וויינען, ווי וואגט זיך א מענטש צו מאכן ליצנות פון צעבראכענע אידישע הערצער, ווי שעמט זיך נישט א חסיד'ישער איד צו טרייבן שפאס פון אידישע קינדער וואס מוטשען זיך - יעדער מיט זיינע צרות, מען קומט דיר זאגן בשמו אז ער זעט אויף דיר עשירות וכו' נאר קודם דארפסטו איבער מאכן דיין כתובה; ברודער אנטלויף פון דעם מענטש.
חכמינו זכרונם לברכה פארציילן (ירושלמי סנהדרין, פרק ב', הלכה ו'; בבלי גיטין סח.) אז ווען שלמה המלך האט געוואלט בויען דעם בית המקדש האט ער געזוכט דעם ווארים "שמיר" וואס קען שניידן שטיינער, ער האט געשיקט זיין גענעראל בניהו בן יהוידע ער זאל כאפן "אשמדאי" דער קעניג פון די שדים, ווייל ער ווייסט וואו עס געפונט זיך דער ווארים "שמיר", בניהו האט אים געכאפט און געברענגט צו שלמה המלך. אויפן וועג זענען זיי אריבער געגאנגען א הויז פון א כישוף מאכער, אסאך מענטשן זענען געקומען צו אים ער זאל זיי זאגן וואס גייט זיין וכו', האט אשמדאי זייער שטארק געלאכט, שפעטער האט אים בניהו געפרעגט: "וואס האסטו געלאכט ווען מיר זענען פארביי געגענגען דעם מענטש וואס האט געזאגט פאר מענטשן וואס גייט זיין וכו'?" האט אים אשמדאי געזאגט: "אונטער דעם מענטש געפונט זיך א גרויסער אוצר, אז ער ווייסט נישט וואס טוט זיך אונטער אים, ווי אזוי קען ער זאגן וואס גייט זיין..." דאס זעלבע זאג איך דיר: "די אלע וואס מאכן ליצנות פון צעבראכענע אידישע הערצער, איינער ליינט הענט, איינער ליינט דעם פנים, איינער ליינט שריפט, איינער ליינט כתובות - די קענען זיך אליינס נישט העלפן, נו ווי אזוי קענען זיי זאגן וואס גייט זיין..."
דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן סא): "יֵשׁ מַנְהִיגִים שֶׁנִּקְרָאִים בְּשֵׁם רַבִּי, וְלֹא דַּי שֶׁאֵינָם יְכוֹלִים אֲפִילּוּ לְהַנְהִיג אֶת עַצְמָן, וּמִכָּל שֶׁכֵּן שֶׁאֵינָם יְכוֹלִים לְהַנְהִיג אֶת אֲחֵרִים", עס זענען דא פירער'ס וואס רופן זיך רבי'ס, נישט נאר וואס זיי קענען זיך אליינס נישט העלפן, איז דאך זיכער אז זיי קענען נישט העלפן א צווייטן.
איך בעט דיר, אנטלויף פון דעם משוגענעם; ווי קען ער דיר זאגן אז די כתובות פון הרה"צ דומ"ץ ... שליט"א איז פסול?! נעבעך אויף אידישע קינדער אז מען גלייבט יעדן נאר, יעדער טיפוש - וואס קומט מיט זיינע דמיונות מאכן געלט אויף אידישע צרות.
געדענק וואס דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן רס): "ווער עס האט געטרינקען אונגארישע וויין, אים קען מען שוין נישט פארנארן" - אזוי אויך האט דער רבי געזאגט – "ווער עס האט מיר טועם געווען אים קען מען מער נישט פארדרייען דעם קאפ"; ברוך השם אז מיר זענען מקורב צום הייליגן רבי'ן וואס ער לערנט אונז אויס צו גלייבן אינעם אייבערשטן, ער שטופט אונז צום אייבערשטן מיר זאלן שטענדיג גיין צו אים אליין, און אים בעטן אלעס וואס מיר דארפן.
אויב מען דארף פרעגן אן עצה וכו' גייט מען נאר צו אן ערליכע איד, איינער וואס איז מגלה ומפרסם דעם אייבערשטן. דער רבי זאגט (ספר המידות, אות עצה, סימן א): "אַל תִּשְׁאַל עֵצָה אֶלָּא מִמִּי שֶׁיּוֹדֵעַ סִתְרֵי תּוֹרָה", זאלסט נישט נעמען קיין עצה נאר פון איינער וואס ווייסט די סודות פון די תורה; דער זוהר הקדוש זאגט (פרשת יתרו, פז:): "די גאנצע תורה איז שמות פונעם אייבערשטן"; אין יעדע ווארט תורה איז באהאלטן דער אייבערשטער. איינער וואס ווייסט סתרי תורה, דער קען געבן עצות, די אלע וואס רעדן פון אלעס נאר נישט פונעם אייבערשטן, די אלע ווייסן נישט וואס טוט זיך אונטער זיי, ווי קענען זיי העלפן א צווייטן?!
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת ויגש, ל' כסליו, א' דר"ח טבת, ו' דחנוכה, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
האסט מיר פארציילט אז דו האסט באקומען בטעות א מעסידזש פון א פרוי וואס זי האט געמיינט צו שרייבן פאר איר מאן; זי שרייבט אים אז ער פירט זיך נישט אויף ווי א מענטש, נאר ווי א חי'. ער מאכט זיך פאר מענטשן כאילו ער האט שלום בית, אבער באמת ביסטו שלעכט צו מיר; דו פארציילסט מיר אז נאכדעם האט דער מאן דיר גערופן זאגן אז זיין ווייב איז פארשעמט געווארן אז עס איז אנגעקומען בטעות צו דיר וכו', דו ביסט ארום געגאנגען אזוי צעטומלט פון די מעשה וואס די פרוי מאכט מיט פון איר מאן.
עס איז גארנישט קיין טעות; די טעקסט מעסידזש איז אנגעקומען צו דיר אז דו זאלסט ארויסנעמען פון דעם א לימוד. דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן א): א מענטש דארף זיך צוגעוואוינען ארויס צו נעמען פון יעדע זאך - וואס ער זעט, אדער ער הערט - אז מען וויל אים עפעס ווייזן מיט דעם, ער זאל ארויס נעמען שכל פון דעם.
היות דו ביסט א מלמד, האט דער אייבערשטער דיר געוואלט ווייזן וואס אידישע קינדער מאכן נעבעך מיט. קינדער ווען זיי קומען צו דיר אין חדר לערנען די הייליגע תורה, קומען אסאך מאל פון צעדרייטע שטובער; דארפסטו אויף זיי רחמנות האבן, רעדן צו זיי שיין, ווייל קינדער וואס זעען ווי די עלטערן קריגן זיך, ווערן זייער דערשראקן. זייער מח ווערט פארמאכט, און זיי קענען שוין נישט מיט האלטן גמרא רש"י תוספות. א קינד דארף סיי זיין טאטע און סיי זיין מאמע; ווען ער זעט ווי זיי קריגן זיך, ווערט ער זייער צעבראכן, זיין מח פרעגט אים 'ווער איז גערעכט?' זיין מח באזשעוועט: 'מיט וועם האלסטו?' ביז עס בארירט זיי אינגאנצן, השם ירחם.
פאריגע וואך דערציילט מיר א בחור אזא מעשה; ער איז אויפגעשטאנען צופרי צו קומען אין ישיבה, אבער ער האט געהערט פון קאך ווי זיין טאטע מאמע קריגן זיך ארום, מען טענה'ט זיך, עס האט אים אזוי וויי געטון אז ער האט זיך צוריק געלייגט שלאפן, און ער איז אזוי געשלאפן ביז נאכמיטאג. דאס איז נישט דאס ערשטע מאל וואס איך הער דאס פון בחורים, ווי זייער לעבן ווערט זיי זייער נמאס ווען זיי זעען ווי זייערע עלטערן קריגן זיך ארום.
יעצט אז דו ביסט אזוי צעטומלט אז עס איז אנגעקומען צו דיר בטעות טעקסט מעסידזש פון א פרוי ווי זי שרייבט צו איר מאן וכו'; דאס איז דיר געקומען צו ווייזן וואס אידישע קינדער גייען אריבער. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (ברכות כח.): רבי יהושע האט געזאגט פאר רבן גמליאל - ווען ער האט אים געזאגט אז עס זעט אויס ווי ער איז א 'שמיד' - "אוֹי לוֹ לְדוֹר שֶׁאַתָּה פַּרְנָסוֹ, שֶׁאִי אַתָּה יוֹדֵעַ בְּצַעֲרָן שֶׁל תַּלְמִידֵי חֲכָמִים, בַּמֶּה הֵם מִתְפַּרְנְסִים וּבַמֶּה הֵם נִזּוֹנִים", וויי איז פאר דער דור וואס דו ביסט דער מנהיג, ווייל דו ווייסט נישט וואס עס גייט איבער אויף אידישע קינדער, דו ווייסט נישט זייער צער, ווי זיי מוטשען זיך וכו'; א מלמד איז א מנהיג ישראל, ער שטעלט אויף אידישע דורות, דארף ער וויסן וואס עס גייט אריבער אויף די קינדער פאר זיי קומען אין חדר.
זאלסט געבן גוטע ווערטער פאר אלע קינדער - נישט נאר פאר די מצוינים; אסאך מאל כאפט מען זיך נישט, און מען געבט גוטע ווערטער נאר פאר אפאר קינדער, מען דארף געבן פאר אלע קינדער גוטע ווערטער. ווען איך בין געווען א מלמד האב איך געהאט א בוך מיט די נעמען פון אלע קינדער, איך פלעג דארט פארצייכענען יעדעס מאל איך האב געגעבן א גוט ווארט פאר א קינד, סוף טאג האב איך געקוקט אינעם בוך צי ביי אלע קינדער איז דא א צייכן, אזוי האב איך זיכער געמאכט אז איך האב יעדן טאג געגעבן פאר אלע קינדער גוטע ווערטער. דו אליינס האסט געלערנט ביי מיר פאר פופצן יאר צוריק, געדענקסטו זיכער דעם בוך וואו איך פלעג פארצייכענען וכו'. די קינדער פלעגן מיר פרעגן וואס דער בוך איז, וואס צייכענט מען, א פינטל מיינט שלעכטס אדער גוט, זיי האבן נישט געקענט אויס טרעפען וואס דער בוך איז.
איך דאנק דיר אז דו נעמסט צוזאמען די קינדער ביי שלש סעודות און דו זינגסט מיט זיי. ווען איך דארף ווען נישט פארלערנען ביי שלש סעודות וואלט איך געזיצן צוזאמען מיט דיר ביי די קינדער טיש, ווייל דאס איז ביי מיר דער עיקר פון אלעמען - אויפצושטעלן א נייע דור קינדער יראים ושלמים וואס וועלן זיך פירן בתמימות ופשיטות. לייג אריין אין זיי נארמאלקייט, זיי זאלן וויסן זמן תורה לחוד וזמן תפילה לחוד - ווען מען זינגט זמירות דעמאלט זאגט מען נישט משניות, און ווען מען דאווענט דאווענט מען.
איך האב זייער הנאה אז אלע מלמדים קומען זיך צוזאמען יעדן דינסטאג און מען גייט איבער וואס מען קען בעסער מאכן, יעדער איינער פרעגט עצות פונעם צווייטן, מקבלין דין מן דין.
דו קענסט ווייזן דעם בריוו פאר אלע מלמדים; פארצייל זיי די מעשה וואס דו האסט געהאט מיט די מאמע וכו' (פארשטייט זיך אן א נאמען), זאלן זיי וויסן וואס גייט אריבער אויף אידישע קינדער, וועלן זיי זיין מער פארזיכטיג וכו'.
איך בין מתפלל פאר דיר און פאר דיין ווייב איר זאלט זוכה זיין צו בָּנֶיךָ כִּשְׁתִלֵי זֵיתִים סָבִיב לְשֻׁלְחָנֶךָ, בזכות וואס ביידע פון אייך העלפן מיר אזוי געטריי.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת מקץ, כ"ה כסליו, א' דחנוכה, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד יואל נרו יאיר
איך האב געהערט דיין מעסידזש.
איך זע אז דו ווייסט נישט וואס חינוך איז, און דו ביסט דיר אליין שולדיג; אז א קינד זאל ביי די ניין יאר רעדן צו א טאטע מיט אזא חוצפה, איז א סימן אז די עלטערן ווייסן נישט ווי אזוי מען איז מחנך די קינדער. דער רבי זאגט זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן סה): "צָרִיך לְלַמֵּד אֶת הַתִּינוֹק דֶּרֶך אֶרֶץ מִנְּעוּרָיו", מען דארף אויסלערנען דעם קינד דרך ארץ ווען ער איז נאך יונג; זייער אסאך עלטערן זענען זיך טועה מיט דעם וואס זיי טראכטן אז חינוך הייבט זיך אן שפעטער ווען די קינדער זענען שוין גרעסער, עס איז נישט אזוי, חינוך הייבט זיך אן ווען מען איז נאך גאר יונג.
א מענטש ווערט באשאפן מיט שלעכטע נאטורן, און מען דארף דאס אויסארבעטן; עלטערן דארפן העלפן זייערע קינדער אויפוואקסן געזונט. ווי קען זיין אז א קינד פון ניין יאר זאל רעדן מיט אזא חוצפה צו זיין טאטע?! עס גייט מיר נישט אריין אין קאפ אז עס איז דא אזא זאך בכלל, דאס איז נאר ווייל דו ביסט אים נישט מחנך, דו מיינסט אז מיט דעם וואס דו מוסר'סט אים נישט, וועט ער דיר ליב האבן. שלמה המלך זאגט (משלי יג, כד): "חוֹשֵׂך שִׁבְטוֹ שׂוֹנֵא בְנוֹ, וְאֹהֲבוֹ שִׁחֲרוֹ מוּסָר", ווער עס האט ליב זיין קינד, זאגט אים מוסר, און ווער עס זאגט נישט קיין מוסר, איז א סימן אז ער האט פיינט זיין קינד.
דאס וואס דו זאגסט מיר אז דו פירסט זיך מיט דיינע קינדער אזוי ווי מוהרא"ש האט געלערנט, מען זאל גיין בדרכי נועם און מען זאל האבן סבלנות וכו', דאס רעדט מען ווען דער קינד האט עפעס צעבראכן, דער קינד האט עפעס אויסגעגאסן, דער קינד טאנצט, דער קינד שפרינגט - אויף דעם דארף מען האבן סבלנות, אבער ווען א קינד רעדט צו די עלטערן מיט חוצפה, דארף מען אים באשטראפן, און אויב מען מאכט זיך נישט וואוסענדיג וועלן די קינדער ארויס גיין לתרבות רעה רחמנא לצלן.
ווען עס קומט צו דרך ארץ, טאר מען קיינמאל נישט נאכגעבן. ווען דער טאטע זעט ווי דער קינד פאלגט נישט די מאמע, דארף דער טאטע זיך שטעלן זייער שטארק אויף דעם, און אויסלערנען דעם קינד אז מען דארף פאלגן מאמי; ווער רעדט נאך אויב דער קינד האט זיך מתחצף געווען פאר די מאמע אדער טאטע, דארף מען אים מחנך זיין אז מען טאר נישט צוריק ענטפערן פאר א טאטע אדער מאמע.
די הייליגע חכמים לערנען אונז (תנא דבי אליהו רבה, א): "דֶּרֶך אֶרֶץ קָדְמָה לַתּוֹרָה"; דאס איז א' ב' פון חינוך. א קינד דארף וויסן אז א ווארט פון טאטע מאמע איז א ווארט, נישט דא קיין ויכוחים, נישט דא קיין הסברים און נישט דא קיין טעמים, ווען א קינד פרעגט: "פארוואס דארף איך דאס טון?" איז דא איין תירוץ: "ווייל טאטע מאמע האבן אזוי געזאגט", אן קיין פארוואס און אן קיין פארווען; וואויל איז פאר עלטערן וואס זענען מחנך די קינדער ווען זיי זענען יונג.
דריי שנעל צוריק דעם זייגער, ווייל נאך אביסל איז שוין שפעט. איינמאל די קינדער ווערן גרויס דעמאלט איז שוין אן אנדערע מעשה; אויב מען האט מחנך געווען די קינדער פון ווען זיי זענען יונג קען מען זיי נאך אפשר ווייטער מחנך זיין, אבער אז מען וועקט זיך אויף און מען וויל אנהייבן מחנך זיין פערצן יעריגע קינדער, דאס איז שוין נישט אזוי פשוט, דעמאלט קען מען שוין נישט וכו'.
מען טאר נישט מורא האבן צו פארלאנגען פון קינדער זיי זאלן זיך אויפפירן מיט דרך ארץ; א טאטע דארף אויסלערנען פאר זיינע קינדער אז ווען א טאטע רעדט טאר מען נישט אריין רעדן, א טאטע דארף מחנך זיין זיינע קינדער אז ווען דער טאטע קומט אריין אין שטוב דארף מען זיך אויפשטעלן.
עס זענען דא עלטערן וואס טראכטן: 'עס פאסט מיר נישט צו פארלאנגען פון מיינע קינדער זיי זאל מיר מכבד זיין, עס זעט אויס ווי לכבוד עצמו אני דורש'; עס איז נישט אזוי, ווייל ווער דען זאל אויסלערנען פארן קינד ווי אזוי זיך צו פירן?
עס קומט מיר אויס צו שמועסן מיט בחורים, און אסאך מאל שטיי איך און איך וואונדער זיך, זעענדיג ווי קיינער האט זיי נישט אויסגעלערנט די א-ב פון כיבוד אב ואם, א-ב פון דרך ארץ; עס זעט אסאך מאל אויס ווי די קינדער זענען עזות פנימ'ער, עס איז אבער נישט אזוי, די קינדער זענען נישט שולדיג אז זייערע עלטערן האבן זיי נישט מחנך געווען.
איך האף אז דו האסט פארשטאנען וואס איך שרייב דיר; איך וויל רעדן מיט דיר און דיין ווייב אויב מעגליך פערזענליך.
א פרייליכן חנוכה.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת תולדות, כ"ח מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
וואויל איז דיר און וואויל איז דיין חלק אז דו העלפסט דרוקן די ספרים און קונטרסים וואס מוהרא"ש זכרונו לברכה האט געשריבן פאר אונזער דור; דו קענסט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון מזכה זיין אידישע קינדער מיט אמונה, תורה ותפילה וכו'.
דער פלאץ וואו א מענטש וואוינט האט גארנישט מיט אים צו טון, דער אייבערשטער שיקט א מענטש דארט וואו ער דארף אנקומען, אזוי ווי עס שטייט (תהלים לז, כג): "מֵה' מִצְעֲדֵי גֶבֶר כּוֹנָנוּ, וְדַרְכּוֹ יֶחְפָּץ". דער בעל שם הקדוש זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "א איד גייט נישט, א איד פירט מען"; דערפאר, אז דער אייבערשטער האט דיר געשיקט דארט וואוינען, דארפסטו זיך פרייען און דאנקען דעם אייבערשטן אז דו ביסט אנגעקומען אהין מיט דיין ווייב און קינדער געזונטערהייט וכו'.
קוק וואסערע ניסים דער אייבערשטער האט געטון מיט דיר; דו האסט באקומען א טייערע ווייב, דו האסט דריי לעכטיגע קינדער, און פרנסה האסטו אויך ברוך ה' (פון דיינע חובות וועסטו ארויס קריכן, זיי נישט פאר דאגה'ט).
איך האב דיר ליב, איך בענק נאך דיר; אפילו איך זע דיר נישט, איך שמועס נישט מיט דיר וכו' וכו', דאך ביסטו איינגעקריצט אין מיין מח און אין מיין הארץ.
איך בעט דיר, שטארק דיר און זיי זיך מחזק; טראכט יעדן טאג וואס נאך מיר קענען טון אריין צו ברענגען דעם אייבערשטן אין די גאנצע וועלט.
זיי מיר געזונט; זיי פרייליך און מאך פרייליך דיין ווייב. געדענק אז פאר נישט צו לאנג צוריק ביסטו געווען איינער אליין, ביסט געווען א בחור במקלו ובתרמילו, ועתה הרחיב ה' לך, האסט א ווייב מיט קינדער; מאך זיי פרייליך, טאנץ מיט זיי שבת ביי די סעודה.
א גוט שבת.
יואל בן ריצא רעכיל
נ.ב. איך ווארט אויף די נייע קאווער פאר די סידי "טאנץ מיט אמונה 2#"
אויך דארף מען זיך רוקן מיט די קונטרסים; מען דארף א קאלער פרינטער ווייל אלעס איז אפגעשטעלט. מען קען נישט דרוקן קיין ספרים ווייל די קאלער פרינטער ארבעט נישט און די מפיצים דארפן נאך קונטרסים.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת תולדות, כ"ח מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מרת ... תחי', מנהלת "בית פיגא" ברסלב
דער מענידשער ... נרו יאיר האט מיר געבעטן איך זאל מעורר זיין אז מען זאל רעדן צו די מיידלעך זיי זאלן אכטונג געבן אויף די רבי'ס געלט; יעדן טאג פאלן אוועק גאנצע פעקלעך טעלערס, קאפס, וכדומה לזה, מען דארף רעדן צו די מיידלעך וואס זענען געשטעלט אויסצוטיילן די עסן פאר אלע קלאסן אז זיי זאלן זייער אכטונג געבן אויף יעדע טעלער און אויף יעדע קאפ, ווייל דאס איז דעם רבינ'ס געלט.
אודאי וואלט געווען גרינגער ווען מיר וואלטן געהאט א שיינע פלאץ פאר די מיידלעך מיט א באזונדערע עס-זאל וואו די מיידלעך זאלן עסן, ווייל יעצט עסט מען אין די כיתה וואו מען לערנט. דער אייבערשטער וועט העלפן מיר וועלן אם ירצה ה' האבן א שיינע פלאץ בקרוב.
באמת, דאס וואס מיר האבן יעצט איז אויך א נס; ווען מען דערמאנט זיך צוריק ווי אזוי עס האט אויסגעזען פאר זעקס יאר צוריק, ווען מיר האבן אנגעפאנגען מיט די סקול "בית פיגא" וואס איז געווען פלאצירט אין א דירה דא אויף סקילמען, איין קלאס איז געווען אין שלאף צימער, די צווייטע קלאס איז געווען אין די קאך; עס איז נישט געווען קיין לופט דארט, עס איז נישט געווען קיין פענסטער, מען האט נישט געוויסט צי עס איז נאכט אדער טאג, ועתה הרחיב ה' לנו, מיר האבן א שיינע פלאץ פאר די מיידלעך, דער אייבערשטער וועט העלפן עס וועט נאך ווערן שענער און שענער.
וויבאלד די מיידלעך דארפן אויסטיילן עסן אין אלע קלאסן, אזוי אויך טיילן זיי אויס 'פעיפער גודס', דארפן זיי וויסן אז יעדע פרוטה איז ממון הקדש וואס מען דארף אכטונג געבן אויף דעם, בכלל איז זייער וויכטיג צו רעדן צו קינדער זיי זאלן אכטונג געבן נישט אויס צו ברענגען געלט. דער רבי זאגט (ספר המידות, אות בנים, סימן סה): "צָרִיךְ לְלַמֵּד אֶת הַתִּינוֹק דֶּרֶךְ אֶרֶץ מִנְּעוּרָיו", מען דארף אויס לערנען דעם קינד דרך ארץ ווען ער איז נאך יונג, נאך האט דער רבי געזאגט: "ווען קעניגן וואלטן געוואוסט וואס פאר א דרך ארץ איך לערן אויס מיינע תלמידים, וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער צו מיר איך זאל זיי אויסלערנען דרך ארץ"; ביים רבי'ן איז געווען א יסוד היסודות מידות טובות און דרך ארץ.
אין ישיבה בין איך זייער שטרענג ווען איך זע ווי א בחור איז מזלזל אפילו מיט איין פרוטה פון ממון הקדש; למשל ביים עסן, ווען א בחור קומט נעמען נאך עסן - ער נעמט א פרישע טעלער, האלט איך אים פאר פארוואס ער נעמט א פרישע טעלער: "ברענג דיין טעלער פון פריער", א סאך מאל זע איך ווי די בחורים קוקן אויף מיר, פון זייערע בליקן פארשטיי איך שוין וואס זיי ווילן מיר זאגן: "ראש ישיבה, וואס קאסט א טעלער? ניטאמאל א פעני, פארוואס שרייט דער ראש ישבה וועגן א קאפ, א טעלער, א לעפל א גאפל?" זאג איך זיי: "עס האט נישט צו טון וויפיל עס קאסט, אויב מען דארף עס נישט איז עס אזוי ווי א מיליאן דאללער".
פארציילט פאר די מיידלעך די מעשה וואס האט פאסירט מיט דעם רבינ'ס תלמיד ר' שמעון זכרונו לברכה; ער פלעגט האלטן די געלט פון רבי'ן, איינמאל האט ער געטראכט צו זיך אז ער גייט אראפ נעמען אפאר דאללער צו בארגן פאר א שטיק צייט, נאכדעם וועט ער שוין צוריק לייגן די געלט. דער רבי האט דאך אלעס געזען און אלעס געוואוסט, האט אים דער רבי געזאגט: "און פארן ניצן מיין געלט אן רשות דארף מען דיר פארשיקן", למעשה איז ער געווען פארווארפן אין א ווייטע פלאץ אין רוסלאנד פאר אפאר יאר, ביז דער רבי האט רחמנות געהאט אויף אים און ער איז צוריק געקומען צום רבי'ן. זעט מען ווי שטארק מען דארף אכטונג געבן אויף ממון הקדש.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת חיי שרה, י"ט מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
א גרויסן יישר כח פאר די ליקוטי מוהר"ן וואס דו האסט מיר געגעבן א מתנה, עס איז א הערליכע דרוק, שיינע גרויסע אותיות; איך וויל דיר בעטן אויב דו קענסט מיר קויפן צוואנציג ליקוטי מוהר"ן'ס דיקא פון דעם דרוק "מהדורת פארקאש", איך וועל דיר באצאלן פאר דעם.
איך וויל אז אלע בחורים זאלן האבן שיעורים אין ליקוטי מוהר"ן; דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שמט) אז מען קען ווערן א אמת'ער בעל תשובה דורך לערנען זיין ספר. נאך האט דער רבי געזאגט, אז ווער עס וועט לערנען זיין ספר מיט אן אמת וועט זיך אים עפענען אלע זיינע פארשטאפטע אדערן, "וְאָמַר, שֶׁכָּל אָדָם צָרִיךְ לְהִשְׁתַּדֵּל לִקְנוֹת הַסֵּפֶר שֶׁלּוֹ. וּמִי שֶׁאֵין לוֹ בַּמֶּה לִקְנוֹת [ימכור כל ספריו שיש לו, ויקנה זה הספר שלו, ומי שאין לו ספרים למכור] יִמְכֹּר כַּר מִתַּחַת ראשׁוֹ וְיִקְנֶה הַסֵּפֶר שֶׁלּוֹ", נאך האט דער רבי געזאגט: "ווער עס האט נישט קיין געלט זאל פארקויפן זיינע ספרים און קויפן מיט די געלט מיינע ספרים, און ווער עס האט נישט קיין ספרים, זאל פארקויפן זיין קישן און דעק און קויפן מיינע ספרים"; ווען מען קוקט אריין אין חיי מוהר"ן איז ארויס גענומען די ווערטער "ימכור כל ספריו שיש לו ויקנה זה הספר שלו", ווייל מען האט נישט געוואלט מאכן מחלוקת וכו' אז דער רבי הייסט פארקויפן אלע ספרים און קויפן נאר זיינע ספרים. דערפאר האט מען ארויס גענומען די ווערטער און עס געלייגט אין די השמטות (עיין בהשמטות).
געווענליך זענען אלע ליקוטי מוהר"ן'ס געדרוקט מיט קליינטשיגע אותיות, אבער מוהרא"ש האט דאס ארויס געגעבן מיט שיינע גרויסע אותיות, געפענט אלע ראשי תיבות. יעצט האט דאס דיין שווער איבער געדרוקט הערליך שיין, וויל איך דיר בעטן אויב דו קענסט מיר ברענגען צוואנציג ליקוטי מוהר"ן'ס, איך וועל דיר באצאלן דערפאר.
דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן חלק א', סימן א): "עִיקָר הַכְנָעָתוֹ שֶׁל יֵּצֶר הָרָע, הוּא עַל יְדֵי הַתּוֹרָה", דער עיקר עצה ווי אזוי מען קען פטור ווערן פונעם יצר הרע איז דורך לערנען תורה, "וְהַתּוֹרָה הִיא בְּחִינַת וָי"ו", און די תורה איז אזוי ווי די אויסזען פון די אות ו', ווייל די לוחות איז געווען ברייט זעקס טפחים און לאנג זעקס טפחים, וְהַוָי"ו הוּא צוּרַת מַקֵּל", די אות ו' זעט אויס ווי א שטעקן, "כִּי הַתּוֹרָה הַקְדוֹשָׁה מַכְנִיעַ אֶת הַיֵּצֶר הָרָע שֶׁרוֹצֶה לַעֲשׂוֹת אֶת הָאָדָם מְשׁוּגָע מַמָּשׁ חַס וְשָׁלוֹם", די תורה איז צוגעגליכן צו א שטעקן, פונקט אזוי ווי א משוגענער פארשטייט נאר ווען מען שלאגט אים מיט א שטעקן, אזוי אויך דער מענטש וואס זינדיגט, וואס ער איז אויך א משוגענער, פארשטייט אויך נאר ווען מען שלאגט אים מיט די תורה, נאר די תורה וועט אים מאכן אויפהערן זינדיגן.
דערפאר בעט איך דיר זייער, נעם א משניות און הייב אן זאגן פרקים משניות, אפילו דו פארשטייסט נישט וואס דו לערנסט און קוים וואס דו קענסט די עברי, דאך זאג א פרק נאך א פרק, אפילו דו זאגסט עס מיט גרייזן און אן פארשטיין, ווייל דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו) אז דער עיקר איז מען זאל זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה, אפילו מען פארשטייט נישט, עיי"ש.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת חיי שרה, י"ט מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער תלמיד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
אשריך ואשרי חלקך אז דו האסט די זכיה צו זיין א מלמד פאר קינדער - תינוקות של בית רבן שלא טעמו טעם חטא, וואס אויף זייער תורה שטייט דער וועלט. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (מדרש איכה, פתיחתא ב): "מָאן אִינוּן נְטוּרֵי קַרְתָּא? אֵלּוּ סוֹפְרִים וּמְשַׁנִּים, שֶׁהֵם הוֹגִים וּמְשַׁנִּים וּמְשַׁמְרִין אֶת הַתּוֹרָה בַּיוֹם וּבַלַּיְלָה", ווער זענען די וואס היטן אפ די שטאט פון שלעכטס? די מלמדים וואס לערנען תורה מיט קינדער, זיי היטן אפ די שטאט פון אלעס שלעכטס.
א מלמד דארף זייער אכטונג געבן וואס ער רעדט און ווי אזוי ער רעדט צו די קינדער; עס זענען דא מלמדים וואס מיינען אז מיט דעם וואס זיי וועלן פארציילן פאר די קינדער זייערע קינדער יארן וועלן די קינדער זיי ארויף קוקן, אבער באמת איז נישט גוט אז א מלמד זאל דערציילן זיינע קינדער יארן, אדער סתם שמועסן מיט די קינדער זאכן וואס ברענגען נישט ארויס מידות טובות און יראת שמים. דערפאר זאלסטו דערציילן פאר די קינדער נאר מעשיות פון צדיקים, ווי זיי האבן געדינט דעם אייבערשטן, און זיך געפירט מיט מידות טובות. קינדער זענען נאך ריין און הייליג, און ווען מען דערציילט זיי מעשיות פון צדיקים פלאקערט דאס אויף זייער הארץ, זיי טראכטן: "איך וויל אויך זיין א צדיק".
דער רבי זאגט (ספר המידות, אות אהבה, סימן ז): "כְּשֶׁתְּחַזֵּק אֶת הָאָדָם בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ, הוּא יֹאהַב אוֹתְךָ", ווען דו וועסט מחזק זיין א מענטש ער זאל זיך שטארקן אין עבודת השם, וועט ער דיר ליב האבן; דאס איז דער וועג צו געווינען קינדער. נארישע מלמדים און טיטשערס מיינען, אז מיט דעם וואס מען וועט געבן פאר קינדער אסאך נאש אדער מתנות, וועט דער קינד ליב האבן דעם רבי'ן אדער טיטשער; עס איז מעגליך אז אויף די מינוט האסטו געכאפט דעם קינד, אבער נאך א שטיק צייט וועט דאס קינד דיר בכלל נישט ארויף קוקן. דער ריכטיגער וועג צו געווינען די קינדער אז זיי זאלן באקומען א שטארקע געפיל צו זייער מלמד אדער טיטשער, איז דורך דעם וואס מען איז זיי מחזק אויף עבודת השם, מען רעדט צו זיי פאזעטיוו: "דו קענסט יא", "דו וועסט עס באווייזן".
די בריוו שרייב איך פאר דיר און פאר אלע דיינע חברים מלמדים, ווייז עס פאר זיי אלע, (אלע בריוו וואס איך שרייב פאר יחידים, שרייב איך פאר אלע מיינע תלמידים), אויך זאלסטו ווייזן דעם בריוו פאר דיין ווייב תחי' וואס איז א טיטשער ביי אונז אין סקול, זי זאל וויסן אז די וועג ווי אזוי מען געווינט די קינדער זיי זאלן ליב האבן סקול איז נישט אז מען געבט נאש יעדן טאג, אדער מתנות וכו', נאר דער וועג צו מצליח זיין מיט קינדער איז דורך רעדן פאזעטיוו. זאג איר אז זי זאל אויך ווייזן דעם בריוון פאר אלע טיטשערס.
אז מען רעדט שוין פון רעדן פאזעטיוו, דארפסטו וויסן, אז ווען מען רעדט פון שכר ועונש צו קינדער, דארף מען רעדן פון ביידע, מען קען נישט רעדן צו קינדער פון יראת הרוממות, נאר קינדער דארף מען מחנך זיין מיט יראת העונש. דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן ה) "אַשְׁרֵי מִי שֶׁהוֹלֵךְ בִּתְמִימוּת וְיֵשׁ לוֹ יִרְאַת הָענֶשׁ, כִּי עִקַּר הָעֲבוֹדָה בִּתְחִלָּה הִיא רַק מֵחֲמַת יִרְאַת הָעֹנֶשׁ, וּבְלִי יִרְאַת הָעֹנֶשׁ אִי אֶפְשָׁר לְהַתְחִיל כְּלָל בַּעֲבוֹדַת ה'", וואויל איז דעם מענטש וואס דינט דעם אייבערשטן בתמימות, ער האט מורא פון די שטראף וואס דער אייבערשטער געבט אויב מען טוט עבירות, ווייל אויב א מענטש האט נישט קיין יראת העונש קען מען בכלל נישט דינען דעם אייבערשטן (קוק נאך די גאנצע שיחה). דער רבי זאגט אלע צדיקים וואס דינען דעם אייבערשטן מיט יראת הרוממות אדער מאהבת השם האט זיך דאס קודם אנגעפאנגען מיט יראת העונש, ווייל ווען א מענטש איז נאך בקטנות הדעת פארשטייט ער נאך נישט וואס יראת הרוממות איז, נאר יראת העונש.
דערפאר דארף א מלמד רעדן פשוט פון יראת העונש; איינע פון די י"ג עיקרים איז צו גלייבן אין שכר ועונש: "אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה. שֶׁהַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ שְׁמוֹ גּוֹמֵל טוֹב לְשׁוֹמְרֵי מִצְוֹתָיו, וּמַעֲנִישׁ לְעוֹבְרֵי מִצְוֹתָיו", דער אייבערשטער געבט שכר פאר ווער עס היט אפ זיינע מצוות, און ער באשטראפט דעם וואס היט נישט אפ זיינע מצוות.
דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן פז) אז מען קען נישט צוקומען צו אמונה נאר דורך יראת העונש; דערפאר דארף מען אריין לייגן אין די קינדער פון ווען זיי זענען נאך יונג, זיי זאלן מורא האבן פונעם אייבערשטן; פארצייל זיי מעשיות פון צדיקים, מעשיות פון די הייליגע חכמים ווי דער אייבערשטער העלפט ווען מען רעדט צו אים, ווי דער אייבערשטער ווארט מען זאל זיך צוריק קערן צו אים, און ווען ער זעט ווי מען וויל אים נישט פאלגן געבט ער א שטראף.
קינדער האבן זייער ליב מעשיות; דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן רמח): "דַּע שֶׁסִּפּוּרֵי מַעֲשִׂיּוֹת מִצַּדִּיקִים, הוּא דָּבָר גָּדוֹל מְאֹד", וויסן זאלסט אז פארציילן מעשיות פון צדיקים איז זייער א גרויסע זאך, "כִּי עַל יְדֵי סִפּוּרִים מִצַּדִּיקִים נִתְעוֹרֵר וְנִתְלַהֵב הַלֵּב בְּהִתְעוֹרְרוּת גָּדוֹל לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַך, בְּחֵשֶׁק נִמְרָץ מְאֹד", ווייל ווען מען הערט א מעשה פון א צדיק ווערט אויף געפלאמט דאס הארץ, מען באקומט א מורא'דיגע בענקעניש צו ווערן אן ערליכער איד. ווען מען הערט ווי דער צדיק האט זוכה געווען און איז בייגעשטאנען אלע זיינע נסיונות וויל מען אויך זוכה זיין צו דעם און ווערן א צדיק. בפרט א קינד, ווען ער הערט א מעשה פון א צדיק ווערט ער זייער נתעורר דורך דעם.
דער הייליגער רבי האט דערציילט אז ער האט אנגעפאנגען דינען דעם אייבערשטן ווען ער איז געווען א קליין קינד, ער האט באקומען זיין התעוררות דורך די מעשה וואס ער האט געהערט דערציילן פון די תלמידים פון הייליגן בעל שם טוב זכותו יגן עלינו, דעם גאנצן סיפור ווי אזוי דער בעל שם טוב זי"ע האט גערעדט צום אייבערשטן בלייבנדיג אן עלנדער יתום פון טאטע מאמע, יעדע זאך וואס ער האט געדארפט האט ער געבעטן נאר פונעם אייבערשטן. ווען דער רבי האט געהערט די מעשה איז אריין אין אים א מורא'דיגע חשק צו ווערן א צדיק, ער האט אנגעפאנגען צו טראכטן: "געוואלד! איך וויל אויך זיין א צדיק! אפשר אז איך וועל דאס נאכטון, איך וועל אנהייבן רעדן צום אייבערשטן וועל איך אויך ווערן א צדיק". גלייך ווען דער רבי האט געהערט דעם סיפור איז ער ארויס פון שטוב און געגאנגען צום ציון פון בעל שם טוב און געוויינט צום אייבערשטן: "רבונו של עולם, איך וויל אויך זיין א צדיק, איך וויל אויך זיין אן ערליכער איד וכו'", ביז ער רבי האט זוכה געווען צו וואס ער האט זוכה געווען.
פון דעם אלעם זעט מען אז ווען א קינד הערט א מעשה פון א צדיק פלאקערט דאס אים אויף זיין הארץ צום אייבערשטן.
עס איז באוואוסט דער סיפור אז דער הייליגער צאנזער רב זכותו יגן עלינו האט אמאל געפרעגט די מלמד פון זיינע קינדער צי ער לערנט מוסר מיט זיינע קינדער, האט דער מלמד געזאגט: "יא"; האט ער אים געפרעגט: "וואסערע מוסר ספרים לערנסטו מיט זיי?" זאגט ער: "חובות הלבבות", זאגט אים דער הייליגער צאנזער רב: "נישט דאס מיין איך צו פרעגן, איך פרעג צי דו לערנסט 'מוסר', צי דו פארציילסט זיי מעשיות פון הייליגן רבי ר' אלימלך פון ליזענסק זי"ע און זיין ברודער דער הייליגער רבי ר' זושא זי"ע"; ווייל מעשיות פון צדיקים דאס פייערט אויף דאס הארץ צו זיין אן ערליכער איד.
נאך א כלל דארפסטו וויסן, אז א מלמד דארף לעבן מיט די כתה; א מלמד קען נישט זיין מלמד בלויז מיט דעם אז ער לערנט וואס מען דארף לערנען אין חדר, א מלמד דארף וויסן וואס טוט זיך צווישן די קינדער, א מלמד דארף בודק חמץ זיין אויב עס איז דא א קינד וואס טרעט אויף אנדערע קינדער, אפשר האבן אלע קינדער מורא צו קומען אין חדר מיט אזא און אזא העמד אדער הויזן אדער מאנטל ווייל איינער שפעט אפ פון אים. אזוי אויך דארף א מלמד זייער אכטונג געבן אז די קינדער זאלן זיך נישט נעמען איין קינד פאר א קרבן לעזאזל, דאס איז דער עיקר שבעיקרים - אויס לערנען פאר די קינדער מידות טובות.
איך דארף דיר באמת שרייבן יעדן טאג א בריוו, ווייל דו דארפסט אסאך חיזוק, אבער איך קום פשוט נישט אן מיט מיין ארבעט; איך בעט דיר זייער, שטארק דיר, זאלסט נישט נאכלאזן קיין איין טאג. שטארק דיין ווייב זי זאל אויפהייבן די מוט פון די מיידלעך, בפרט די צעקלאפטע קינדער וואס באקומען נישט קיין ליבשאפט אין שטוב; די אלע קינדער וואס מען קלאפט שטענדיג אראפ - אין זיי דארף מען אריין בלאזן לופט פון לעבן.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת חיי שרה, י"ז מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
דו האסט מיר פארציילט אז פאריגע וואך ביי די חתונה וואס איז פארגעקומען אין ישיבה האסטו ארויס געווארפן א איד פון בית המדרש, ווייל ער האט ארומגענומען קינדער און זיי געקושט; דו פרעגסט מיר צי דו האסט גוט געטון אז דו האסט ארויס געווארפן דעם איד פון בית המדרש וכו'.
איך מוז דיר זאגן אז איך בין זייער אנטוישט פון דיר פארוואס דו האסט יענעם אוועק געלאזט מיט גאנצע גלידער; א מענטש וואס איז קראנק, ער קומט אריין אין שול און קושט קינדער, ער רופט זיי אין א ווינקל צו טון מעשה תועבות מיט זיי, אזא איינעם טאר מען נישט סתם אזוי ארויס שיקן פון בית המדרש, העניק תעניק לו, מען דארף אים געבן צדה לדרך, אים צעברעכן די הענט און פיס, ווייל די מענטשן זענען זייער קראנק, ווען ער גייט אוועק פון דא גייט ער גלייך צו א צווייטע שול וכו', די מענטשן כאפן יונגע קינדער און מאכן זיי אומגליקליך פאר זייער גאנץ לעבן.
פון די מעשה וואס האט פאסירט קענסטו זען ווי אזוי אונזערע קינדער זענען אנגעגרייט, ער האט נאר ארום גענומען א קינד און דער קינד האט גלייך אנגעפאנגען שרייען אויף אים מניוול; דאס איז ווייל געלויבט דעם אייבערשטן סיי די מלמדים סיי די טיטשערס ביי אונז אין מוסד גרייטן אן די קינדער זיי זאלן זיין גרייט אויב חס ושלום איינער קומט זיי מטמא זיין. א צווייטער קינד וואס ווייסט נישט פון וועמען מען דארף זיך היטן, גייט נאך אזא מענטש (משלי ז, כב): "הוֹלֵךְ אַחֲרֶיהָ פִּתְאֹם, כְּשׁוֹר אֶל טָבַח", אזוי ווי אן אקס גייט צו דער שחיטה רחמנא לצלן.
איך דאנק דיר פארן מיר העלפן מיט יעדע פרט אין די ישיבה וכו'; בפרט אז דו האסט מיר געהאלפן ביי די חתונה אז אלעס זאל קלאפן. די מחותנים זענען אזוי דאנקבאר, זיי הערן זיך נישט אויף צו באדאנקען פאר מיר פארן זיי העלפן חתונה מאכן זייער ערשטע קינד אן קיין חובות; די נאכט פון דער חתונה האט זיי גארנישט געקאסט, די ישיבה האט צוגעשטעלט די סעודה.
דער אייבערשטער זאל דיר העלפן זאלסט טרעפן דיין זיווג בקרוב ממש.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת חיי שרה, ט"ז מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האף אז דו האסט פארשטאנען וואס איך האב גערעדט מיט דיר; איך האב געטראכט איך זאל דיר אראפ שרייבן אלע נקודות וואס מיר האבן גערעדט אז דאס זאל זיין בכתב - סיי פאר דיר אז דו זאלסט דאס קענען איבער חזר'ן, אזוי אויך פאר אנדערע אינגעלייט וואס ווילן וויסן ווי אזוי זיך צו פירן אין שטוב.
א אינגערמאן דארף העלפן אין שטוב אז זיין ווייב זאל נישט דארפן טון שווערע ארבעט; היינט קען מען זייער גרינג העלפן אין שטוב דורכדעם וואס פאר א פאר דאללער קען מען ברענגען א פרוי וואס רייניגט, זיי נעמען בערך צען דאללער א שעה, מען ברענגט זיי לויט וויפיל עס פעלט זיך אויס אז די שטוב זאל זיין צוזאמגענומען.
ווען עס קומט צו נעמען א פרוי וואס רייניגט טאר מען נישט קוקן אויף קיין געלט, ווייל דאס איז ווערד אלע געלטער פון דער וועלט; א מאמע פון קינדער דארף האבן כח צו די קינדער, זי טאר נישט טון די שווערע ארבעט. דערפאר אז דיין ווייב זאגט אז זי קומט נישט אן מיט די ארבעט וכו', בעט איך דיר דו זאלסט נעמען א פרוי וואס רייניגט, אפילו א פאר מאל א וואך, אז דיין ווייב זאל זיך קענען אפרוען, זי זאל זיין אויסגערוהט זיך צו קענען אפגעבן מיט די קינדער.
זאג פאר דיין ווייב אז פרויען זענען פטור פון דאווענען ווייל זיי זענען פארנומען מיט די שטוב ווירטשאפט; א פרוי וואס האט נאך נישט קיין קינדער אדער זי האט שוין חתונה געמאכט די קינדער און זי האט צייט צו דאווענען, דארף זי דאווענען, אזוי אויך א פרוי וואס קומט אן מיט איר סדר היום, און עס בלייבט איר איבער צייט - קען זי דאווענען, אבער א מאמע פון קינדער וואס קומט נישט אן צו שלאפן און צו עסן וכו' וכו', איז פטור פון דאווענען.
אז א פרוי האט אביסל צייט אינמיטן טאג ווען די קינדער זענען אין חדר און אין סקול, זי האט צייט אדער צו שלאפן אביסל אדער צו זאגן דעם "יום תהילים", זאל זי ענדערש זיך אראפ לייגן שלאפן, ווייל דער רבי זאגט (ספר המידות, אות תשובה, סימן פד): "תִּקוּן הַגוּף קוֹדֶם תִּקוּן הַנֶפֶשׁ", א מענטש דארף קודם אכטונג געבן אז זיין גוף זאל זיין רואיג און נישט איבערשטרענגען, נאכדעם זאל ער אכטונג געבן אויף זיין נפש; עס איז זייער וויכטיג צו שלאפן גענוג און זיין אויסגערוהט, ווייל שלאפן מאכט רואיג א מענטש, נאכמער זאגט דער רבי (שיחות הר"ן, סימן קי): ""וּבְיוֹתֵר מוֹעִיל הַשֵּׁנָה לָאֱמוּנָה", ווען א מענטש שלאפט ווערט געשטארקט זיין אמונה.
זאג דיין ווייב אז בשעת זי איז באשעפטיגט מיט די שטוב ארבעט זאל זי רעדן צום אייבערשטן - ווען זי וואשט די געשיר, זי לייגט צוזאם די וועש וכו', זאל זי רעדן צום אייבערשטן - דאס איז איר דאווענען, און דאס איז איר יום תהילים.
מען האט אמאל געזאגט פארן רבי'ן אז דער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "ווען משיח וועט קומען וועט מען מבטל זיין אלע ווייבער שולן", האט דער רבי געזאגט: "עס איז נישט אמת, עס קען נישט זיין אז דער בעל שם טוב האט דאס געזאגט, פונקט פארקערט! משיח וועט קומען בזכות די תפילות פון אידישע פרויען וואס זיי דאווענען און בעטן אז משיח זאל קומען". זעט מען פון דעם אז דער רבי האט זייער שטארק געהאלטן פון תפילות פון פרויען.
מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט שטענדיג דערמאנען ביי די דרשות וואס ער פלעגט זאגן פאר די פרויען דעם מאמר חז"ל (קידושין מט:): "עֲשָׂרָה קַבִּין שִׂיחָה יָרְדוּ לָעוֹלָם, תִּשְׁעָה נָטְלוּ נָשִׁים, וְאֶחָד נָטְלוּ כָּל הָעוֹלָם כֻּלוֹ", א מאס פון צען קב 'שמועסן' איז אראפ געקומען אויף דער וועלט, ניין קב האבן גענומען די פרויען, און איין קב איז צעטיילט געווארן פאר די גאנצע וועלט; סתם מענטשן ניצן דעם חז"ל אראפ צו קלאפן פרויען און צו אפשעפעטן פון זיי, אז פרויען רעדן אסאך וכו', אבער מוהרא"ש פלעגט זאגן פאר די פרויען: "פון דעם חז"ל זעט מען אז א פרוי קען מער רעדן ווי א מאן, זאל א פרוי ניצן איר מאס רייד צו רעדן צום אייבערשטן".
דאס וואס דיין ווייב זאגט אז זי קען נישט איינשלאפן ביינאכט פון פחדים; דער הייליגער רבי זאגט (ספר המידות, אות אמונה, חלק ב', סימן יז): "מִי שֶׁאֵינוֹ יָכוֹל לִישֹׁן, יַעֲלֶה עַל מַחֲשַׁבְתּוֹ אֱמוּנַת תְּחִיַּת הַמֵּתִים", ווער עס קען נישט איינשלאפן זאל טראכטן פון תחיית המתים; לכאורה, וואס העלפט תחיית המתים פאר איינעם וואס קען נישט איינשלאפן? נאר געווענליך ווען מען וויל איינשלאפן, הייבט מען אן טראכטן אלע שרעקעדיגע זאכן, עס הייבן אן קומען דמיונות 'וואס וועט זיין?' 'אפשר גיי איך שטארבן וכו' וכו'?' אויף דעם זאגט דער רבי, טראכט פון תחיית המתים, דאס הייסט, ביים סוף וועט זיין גוט, אפילו מען גייט שטארבן, גייט מען אויפשטיין תחיית המתים; דאס זאלסטו גוט וויסן, אז מען לעבט מיט אמונה איז מען רואיג, מען ווייסט אז עס קען גארנישט פאסירן פארן מענטש אן דעם אייבערשטן.
באמת אז מען קוקט גוט זעט מען אז אלע שלעכטע מחשבות קומען נאר ביינאכט, אזוי ווי דער רבי פארציילט אין די מעשה פון דעם בן מלך ובן השפחה שנתחלפו (ספורי מעשיות, מעשה יא): "ווען עס איז געווארן טאג האבן זיי געהערט א גרויס געלעכטער, האבן זיי געפרעגט דעם מענטש פון וואלד "וואס איז דאס געלעכטער?" האט ער געזאגט, דער טאג לאכט אויס דער נאכט, ווייל דער נאכט פרעגט דעם טאג פארוואס אז דו קומסט האב איך קיין נאמען נישט, הייבט דער טאג אן צו לאכן און עס ווערט טאג"; דאס זעט מען ממש בחוש, ביינאכט הערט מען ברומען פון די חיות רעות, ביינאכט קומען אן אלע שלעכטע מחשבות, מען טראכט 'וואס וועט זיין'; 'אפשר גיי איך שטארבן'; 'אפשר גייט זיין א פייער'; 'אפשר גייט א גנב קומען'; דאס זענען די ברומען פון די חיות, מען טראכט נעגעטיווע מחשבות. ווען מען שטייט אויף אינדערפרי פאלט אלעס אוועק, עס איז נישט דא קיין פחדים, עס איז נישט דא קיין "וואס וועט זיין" - דאס איז דער געלעכטער וואס דער טאג לאכט אויס דעם נאכט, און דאס חזר'ט זיך איבער יעדע נאכט נאכאמאל און נאכאמאל.
זאג פאר דיין ווייב זי זאל זאגן יעדן טאג קאפיטל כ"ט אין תהלים; דער רבי זאגט (ספר המידות, אות קליפה, סימן י): "הַשִּׁבְעָה קוֹלוֹת שֶׁאָמַר דָּוִד עַל הַמַּיִם, בְּדִבּוּרָן מַכְנִיעִין הָרוּחַ רָעָה", אז מען זאגט דעם קאפיטל, נעמט מען אוועק דעם רוח רעה וואס כאפט זיך אריין אינעם מענטש; איך האב געטראכט אז מען קען זאגן פשט, וואס האט די זיבן קולות צו מכניע זיין א רוח רעה? נאר מען חזר'ט צו זיך אז אלעס איז דער אייבערשטער, דער אייבערשטער קען יעדן איינעם העלפן; איינער האט א פחד פון וואסער - זאגט מען אים 'קוֹל ה' עַל הַמָּיִם', דער אייבערשטער העלפט א מענטש אין וואסער, איינער האט א שרעק אז א בעל כח גייט אים עפעס שלעכטס טון, אדער איינער דמיונ'ט אז ער האט נישט גענוג כח - זאגט מען אים 'קוֹל ה' בַּכֹּחַ', דער אייבערשטער געבט כח; איינער האט מורא פון פייער - זאגט מען אים "קוֹל ה' חֹצֵב לַהֲבוֹת אֵשׁ", דער אייבערשטער איז דער וואס מאכט די פייער, ער וועט דיר ראטעווען פון פייער - אריין צו ברענגען אינעם מענטש אז גארנישט קען נישט פאסירן מיט אים, און נאר דער אייבערשטער וועט אים העלפן.
איך האב געזאגט פאר דיין ווייב אז איך וועל איר שרייבן א קורצע תפילה וואס זי זאל זאגן יעדן טאג, וועט זי ווערן רואיגער און פרייליכער. איך שרייב איר דא א קליינע תפילה, זאלסט איר עס געבן, אבער דער עיקר זאל זי אויסרעדן איר הארץ אליין צום אייבערשטן, זי זאל פארציילן פונקטליך פארן אייבערשטן וואס עס שטערט איר, און וואס עס באדערט איר, וועט איר דער אייבערשטער העלפן זי וועט ווערן צוריק רואיג און פרייליך אזוי ווי אמאל.
שטארק דיך און שטארק דיין ווייב; איר דארפט טאנצן פאר שמחה אז איר האט א שיינע לעבן און געזונטע קינדער. דא האסטו די תפילה:
רבונו של עולם, איך דאנק דיר פאר מיין שיינע לעבן וואס דו האסט מיר געגעבן, פאר מיין טייערע מאן וואס איז אזוי ערליך און אזוי גוט צו מיר; איך דאנק דיר פאר מיינע טייערע קינדער וואס דו האסט מיר געגעבן, איך דאנק דיר אייבערשטער אז זיי זענען געזונט און אזוי זיס און לעכטיג. איך דאנק דיר פאר אלעס וואס דו געבסט מיר, אז איך בין געזונט און מיין מאן איז געזונט. יישר כח אייבערשטער אז אונז האבן פרנסה און מיר מוטשען זיך נישט, מיר האבן א רחוות'דיגע דירה.
רבונו של עולם, איך בעט דיר זייער, העלף מיר איך זאל נישט האבן קיין פחדים און שרעק. איך בין אזוי דערשראקן לעצטנס, אז איך שפיר ווי איך האלט עס נישט אויס מער, הייליגע באשעפער זע מיין צער, קוק מיינע טרערן, העלף מיר איך זאל זיין פרייליך, איך זאל גלייבן אז קיינער קען מיר גארנישט טון, איך זאל שטענדיג געדענקען אז דו פירסט דער וועלט מיט א פונקטליכע חשבון און אלעס איז פאר מיין טובה.
הייליגער באשעפער, איך האב נישט צו וועם צו גיין, קיינער קען מיר נישט פארשטיין; איך בין אזוי אליין, איך קען נישט פארציילן פאר מענטשן וואס איך טראכט. מיינע פחדים מיט מיינע שרעקעדיגע מחשבות, וואס קומען מיר כסדר אריין אין מח - זיי לויפן מיר נאך א גאנצע טאג, אבער דו ווייסט דאך אלעס, און דו מאכסט דאך אלעס, און דו קענסט יעדן איינעם העלפן, בעט איך דיר טאטע זיסער, העלף מיר איך זאל זיין געזונט און שטארק, איך זאל זיין א געזונטע מאמע און א געזונטע ווייב פאר מיין מאן.
אייבערשטער, ווען איך רעד צו דיר שפיר איך אזוי גוט, אבער נאכדעם פאל איך צוריק, און פלוצלינג כאפט מיר א פחד אז איך קען מיך נישט קאנטראלירן, ווען עס קומט ביינאכט קען איך נישט איינשלאפן פון אלע נעגעטיווע מחשבות וואס לויפן אין מיין מח; העלף מיר, העלף מיר, איך גלייב און דיר, איך גלייב נאר אין דיר, העלף מיר בזכות אלע צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען פאר דיינעט וועגן, בזכות זייער תורה, זייער תפילה און זייער ערליכקייט. בזכות אברהם אבינו, בזכות יצחק אבינו, בזכות יעקב אבינו, בזכות משה רבינו, בזכות אהרן הכהן, בזכות יוסף הצדיק, בזכות דוד המלך, בזכות שלמה המלך, בזכות רבי שמעון בר יוחאי, בזכות רבי יצחק לוריא אשכנזי, בזכות רבי ישראל בעל שם טוב, בזכות רבי נחמן בן פיגא מברסלב, בזכות רבי נתן מברסלב, בזכות רבינו אליעזר שלמה מברסלב, יהי לרצון אמרי פי והגיון לבי לפניך, ה' צורי וגואלי, אמן כן יהי רצון.
זאג דיין ווייב זי זאל זאגן די תפילה יעדן טאג, אפילו אפאר מאל א טאג, און ווען זי צינדט אן די שבת לעכט זאל זי זאגן די תפילה, זי זאל בעטן ביי די ליכט דעם אייבערשטן אז זי זאל ווערן רואיג וכו'.
איך בין געווען פאריגע וואך ביים ציון פון האדמו"ר מליובאוויטש זכותו יגן עלינו, וואו איך האב מתפלל געווען פאר דיר און פאר דיין ווייב, זי זאל ארויס גיין פון אירע פחדים און צוריק קומען צו אירע כוחות.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת נח, כ"ח תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן אייער בריוו.
א גרויסן יישר כח פאר אלעס וואס איר העלפט אין סקול; דער אייבערשטער זאל אייך באצאלן איר זאלט האבן נחת ביי אייערע קינדער.
בנוגע וואס איר פרעגט, אז איר מאכט מיט די מיידלעך עקסערסייז, און איר ווילט זיי זאלן אנטון לעגינגס, צי מען מעג דאס אנטון אלץ צניעות; וויסן זאלט איר, אז א פרוי טאר נישט גיין מיט קיין הויזן און נישט מיט קיין לעגינגס וואס איז כמו הויזן. הויזן פאר א מיידל איז פריצות, נישט קיין חילוק וואס די כוונה איז; בכלל פארשטיי איך נישט פארוואס עס פעלט אויס דאס אנצוטון ווען די מיידלעך גייען שוין מיט טייץ.
אז איר פרעגט שוין וועגן לעגינגס, דארפט איר וויסן בכלליות, אז מען דארף אויסלערנען די מיידלעך די זאך פון צניעות אויף א שיינעם אויפן. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סנהדרין צד.): "רַבִּי יוֹחָנָן קָרֵי לֵיהּ לְמָאנֵי מְכַבְּדוֹתַי", רבי יוחנן, ווען ער פלעגט בעטן זיין משמש מען זאל אים ברענגען זיינע קליידער, פלעגט ער זאגן, 'ברענג מיר די זאך וואס ברענגט מיר "כבוד"'; ווייל קליידער איז מכבד א מענטש. ווען א מענטש איז אנגעטון ווי עס דארף צו זיין, דעמאלט איז ער מכובד וכו'. מען דארף אויסלערנען די מיידלעך אז צניעות איז א שיינע זאך, צניעות איז א בא'טעמ'טע זאך, און ווען מען גייט אנגעטון פראסט, קורץ, טייט און אויסגעשניטן וכו' וכו', איז מען נישט קיוט אדער שיין, נאר מען איז פראסט, און דאס איז נישט איידל.
אויך דארף מען רעדן פון די שכר וואס מען באקומט ווען מען גייט בצניעות; דער רבי זאגט (ספר המדות, אות בנים, סימן ט) "צְנִיעוּת שֶׁבָּאִשָּׁה מְזַכָּה לָהּ לְבָנִים הֲגוּנִים", אז א פרוי געבט אכטונג אויף צניעות, וועט זי זוכה זיין צו גוטע קינדער; מען זעט ווי מענטשן מוטשען זיך היינט נעבעך מיט קינדער, מען זוכט עצות פאר גוטע קינדער, און מען וויינט און מען שרייט און מען מאכט אסיפות, אלע שרייען "וואס טוט מען מיט די קינדער?" פארוואס זאל מען נישט פאלגן וואס דער רבי זאגט אז צניעות ברענגט ערליכע אידישע דורות. אז מען רעדט פון דעם אסאך אין די יונגע יארן וועט עס צוביסלעך אריין גיין אין די הערצער פון די מיידלעך.
עס איז דא וואס זאגן אז מיידלעך זאלן שלאפן מיט הויזן ווייל די פיס דעקט זיך אויף וכו'; אבער עס איז נישט גערעכט, ווייל א מיידל מיט הויזן איז פריצות, נאר מען דארף זיי אויסלערנען צו שלאפן צוגעדעקט, און אויב מען דעקט זיך אויף – זאגן שוין חכמינו זכרונם לברכה (נדרים כז:): "אוֹנֶס רַחֲמָנָא פָּטְרֵיהּ", און אז (קידושין נד.): "לֹא נִתְּנָה תּוֹרָה לְמַלְאֲכֵי הַשָּׁרֵת", דער תורה איז נישט געגעבן געווארן פאר מלאכים.
דערפאר בעט איך אייך זייער, אדרבה, טאנצט מיט די מיידלעך, שפרינגט מיט זיי, און מאכט עקסערסייז מיט זיי; עס איז זייער געזונט צו טאנצן און צו שפרינגען, און ווי מער מען שפרינגט מיט קינדער, אלץ מער וואקסן זיי אויף געזונטער, אבער נאר בצניעות, דאס אז זיי גייען מיט טייץ איז גענוג.
דער אייבערשטער זאל אייך געבן כח איר זאלט ווייטער קענען מחנך זיין אידישע קינדער, און אריין ברענגען אין זיי א ליבשאפט צו די תורה, א ליבשאפט צו אידישקייט, וואס דאס פעלט אויס זייער שטארק אין אונזער דור; די מיידלעך זאלן אויפוואקסן שטאלץ מיט זייער ווען א פרוי איז צניעות'דיג איז זי זוכה צו מורא'דיגע זאכן, און נישט זיך שעמען אז זיי גייען אנגעטון איידל, שעמען דארפן זיך די וואס גיין אנגעטון פראסט און פריצות'דיג.
אויך א גרויסע ישר כח פאר אייער טייערער מאן נרו יאיר, וואס ער העלפט מיר ארויס מיט יעדע טריט און שריט; ער איז א וואונדערליכער מלמד, אלע זענען צופרידן פון זיין ארבעט.
דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת וירא, י"א מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
א גרויסן יישר כח פארן מיר שיקן דיינע ארבעטער אריין צו לייגן נאך אן עירקאנדישן אין די ווייבער שול, עס זאל נישט זיין אזוי הייס ביי די חתונה וואס גייט אם ירצה ה' פארקומען דאנערשטאג נאכט בשעה טובה ומוצלחת, איך וויל דיר אם ירצה ה' באצאלן פאר דעם.
אויך וויל איך דיר בעטן, דו האסט מיר שוין לאנג נישט געשיקט דעם חשבון וויפיל געלט איך האב שוין געשיקט קיין אומאן פאר דעם נייעם בנין וואס מיר בויען יעצט; איך האב נעכטן נאכט געגעבן פאר האברך ... נרו יאיר אכט טויזנט דאללער, און פאריגע וואך האב איך געגעבן פינף טויזענט דאללער; דאס איז חוץ פון וואס איך האב אליין געגעבן אין אומאן פאר דעם קאנטראקטאר האברך ... נרו יאיר צען טויזענט דאללער. ביטע שרייב מיר א פונקטליכער חשבון וויפיל איך האב שוין געשיקט.
בנוגע וואס דו שרייבסט מיר אז איך זאל מיך אנשטרענגען צו ענדיגן דעם בנין אויף דעם יאר; גלייב מיר, איך וויל אסאך מער פון דיר ענדיגן דעם בנין, איך האב געמיינט אז אלע וועלן מיר העלפן וכו', למעשה זע איך אז איך אליין וועל דארפן צוזאמשטעלן דעם גאנצן סכום פון א מיליאן דאללער, וועט דאס נעמען אביסל צייט; זארג נישט, גלייך ווען איך וועל האבן אפאר דאללער וועל איך דיר עס שיקן, אז דו זאלסט עס קענען שיקן קיין אומאן.
הבחור ... נרו יאיר האלט מיר אין איין מוטשען אז ער וויל מאכן א דינער וכו'; איך האלט אים אין איין זאגן אז איך בין נישט קיין חסיד פון די זאכן. איך גלייב אינעם אייבערשטן, און איך וועל בעטן נאכאמאל און נאכאמאל מיינע תלמידים אז זיי זאלן מיר ארויס העלפן, און בעזרת השם יתברך וועלן מיר ענדיגן דעם בנין בקרוב.
געב א קוק ווי מיר האבן מצליח געווען מיט די ישיבה, חדר, מיידל סקול, אן די הילף פון נדבנים וכו'; מיר האבן אריין געלייגט אינעם בנין הישיבה דאס אויפצובויען איבער א האלב מיליאן דאללער, פארן בנין אין אומאן האב איך דיר שוין געגעבן קרוב צו דריי הונדערט טויזענט דאללער, איך צאל א חודש פאר די מלמדים און טיטשערס דרייסיג טויזענט דאללער, קומט דאס אויס א יאר... ברוך השם די מוסד שטייט שוין זיבן יאר, קומט דאס אויס זייער אסאך געלט - פרעג מיך נישט פון וואו איך האב געהאט די געלט, ווייל איך ווייס אויך נישט; איין זאך טו איך, איך בעט דעם אייבערשטן ער זאל מיר העלפן איך זאל נישט האבן קיין חובות, און איך זאל קענען יעדן איינעם באצאלן.
איך וויל דיר בעטן, אפשר קען מען ארויסגעבן די אלע בריוו וואס איך שרייב פאר מיינע תלמידים, און אויך די בריוו וואס איך ענטפער פאר שאלות וואס מענטשן פרעגן. הלואי זאל מען דאס צוזאמנעמען און דרוקן, ווייל מענטשן זאגן מיר אז דאס איז זייער גאנצע התחזקות, דאס איז זייער וועג ווייזער וכו'.
שטארק דיך, און גיי ארום נאר מיט א שמייכל וועסטו מצליח זיין.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת וירא, יד מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מרת ... תחי'
איך בעט דיר זייער שטארק דו זאלסט אריין נעמען אין דיר די אמונה, אז דער אייבערשטער פירט דער וועלט, און ער טוט וואס אים געפעלט; קיינער קען גארנישט טון פאר א צווייטן אן דעם וואס דער אייבערשטער זאל אזוי הייסן - נישט קיין גוטס און זיכער נישט קיין שלעכטס.
ווי מער א מענטש נעמט אריין אין זיך די אמונה; ער ווייסט אז עס איז גארנישט דא אויף דער וועלט אויסערן אייבערשטן, און דער אייבערשטער איז ממלא כל עלמין, וסובב כל עלמין, ובתוך כל עלמין, אין שום מציאות בלעדיו יתברך כלל, לעבט ער א רואיג לעבן.
מוהרא"ש זכרונו לברכה האט זיך געמאכט א ניגון אויף די ווערטער אלץ בחור ווען ער פלעגט גיין אין וואלד רעדן צום אייבערשטן, און ער האט מורא געהאט צו זיין אליינס אין וואלד, פון די חיות וכו', האט ער זיך אונטער געזינגען די ווערטער: "ממלא כל עלמין, וסובב כל עלמין, ובתוך כל עלמין, אין שום מציאות בלעדיו יתברך כלל, ובכל תנועה ותנועה שם אלופו של עולם". און מוהרא"ש האט פארציילט אז עס איז אים געווען זייער שווער אין אנהייב, ווייל ער האט זייער מורא געהאט צו זיין אליינס אין וואלד, און דערפאר האט ער גע'חזר'ט די ווערטער: "ממלא כל עלמין, וסובב כל עלמין, ובתוך כל עלמין, אין שום מציאות בלעדיו יתברך כלל, ובכל תנועה ותנועה שם אלופו של עולם", ער האט דאס גע'חזר'ט אן א שיעור, ביז ער האט שוין נישט געהאט קיין שום פחד פון קיינעם, פון דעם איז געווארן די שיינע ניגון אויף די ווערטער.
וויסן זאלסטו אז ווען א מענטש לעבט מיט אמונה ווערט אים שטארק זיינע נערוון, און אזוי אויך פארקערט, אויב א מענטש האט נישט קיין שטארקע אמונה, ער שפירט נישט דעם אייבערשטן, און ער מיינט אז זאכן פאסירן סתם אזוי אן קיין חשבון, ער מיינט אז עס איז דא טבע מקרה מזל - אזא מענטש לעבט שטענדיג מיט פחדים, מיט שלעכטע מחשבות; מען באשולדיגט זיך כסדר, און פון דעם קומען אלע נערווען קראנקהייטן לא עלינו ולא עליכם, און די איינציגסטע רפואה פאר די וואס ליידן אויף די נערווען איז נאר "אמונה".
דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ה): "הָעִקָּר הוּא הָאֱמוּנָה, וְצָרִי כָּל אֶחָד לְחַפֵּשׂ אֶת עַצְמוֹ, וּלְחַזֵּק אֶת עַצְמוֹ בֶּאֱמוּנָה", דער עיקר אויף וואס א מענטש דארף ארבעטן צו צוקומען - איז צו אמונה, "כִּי יֵשׁ סוֹבְלֵי חֳלָאִים, שֶׁיֵּשׁ לָהֶם מַכּוֹת מֻפְלָאוֹת, וְהֵם סוֹבְלִים הֶחֳלָאִים רַק בִּשְׁבִיל נְפִילַת הָאֱמוּנָה", ווייל עס זענען דא זייער אסאך מענטשן וואס האבן מחלות, זיי ליידן נאר ווייל זיי האבן נישט קיין אמונה; דאס גייט ארויף אויף יסורי הנפש וואס מענטשן ליידן זיך נעבעך צאם, דער רבי זאגט ווייטער: "כִּי עַל יְדֵי נְפִילַת הָאֱמוּנָה, בָּאִים מַכּוֹת מֻפְלָאוֹת שֶׁאֵין מוֹעִיל לָהֶם - לֹא רְפוּאוֹת, וְלֹא תְּפִלָּה, וְלא זְכוּת אָבוֹת", ווען א מענטש האט נישט קיין אמונה און ער ליידט נעבעך פון די מחלות וואס קומט פון חסרון אמונה, דעמאלט העלפט נישט קיין רפואות, און עס העלפט נישט קיין תפילה, און אויך נישט זכות אבות. דאס גייט ארויף אויף די יסורים וואס מענטשן מאכן נעבעך מיט פון אלע סארט יסורי הנפש; עס פייניגט זיי פון אינעווייניג - יעדער מיט זיינע שלעכטע מחשבות, און די איינציגסטער רפואה אויף דעם איז אמונה.
דערפאר בעט איך דיר זייער דו זאלסט זיך שטארקן מיט אמונה, א גאנצן טאג זאלסטו נאר זינגען ניגונים פון אמונה; היינט איז דא זייער שיינע ניגונים פון אמונה, צינד אן דעם סידי 'טאנץ מיט אמונה' ביי דיר אין שטוב, א גאנצן טאג זאלסטו טאנצן מיט די ניגונים פון אמונה, ביז עס וועט ווערן איינגעבאקן אין דיר אז אלעס איז דער אייבערשטער. דו וועסט זיך אויפהערן צו באשולדיגן, דו וועסט זיך אויפהערן צו דערנידערן וכו', און דו וועסט וויסן אז אלעס אלעס איז דער הייליגער באשעפער, און מען קען זיך נישט געבן קיין ריר אן דעם וואס דער אייבערשטער זאל הייסן.
איך שיק דיר דא א תפילה וואס דו זאלסט יעדן טאג זאגן, און איך זאג דיר צו, אז אויב דו וועסט יעדן טאג זאגן די תפילה - לכל הפחות איין מאל, וועסטו ביז א קורצע צייט ווערן געזונט און שטארק, דו וועסט האבן שטארקע נערוון, דו וועסט מער נישט האבן קיין פחדים מיט דמיונות, און דו וועסט זיך נישט באשולדיגן וכו'.
איך האב באקומען א בריוו פון א אינגערמאן פאריגע וואך, ער שרייבט מיר אז ער איז געווען ביי מיר פאר א האלב יאר צוריק מיט זיין ווייב; זיין ווייב האט געהאט בערך דאס וואס דו גייסט אריבער, זי האט געהאט שרעקליכע פחדים, עד כדי כך עס פלעגט איר אנכאפן אן ענקזייעטי אטאקע. איך האב איר געגעבן א תפילה וואס צו זאגן יעדן טאג, און ער שרייבט מיר די ווערטער: "מיין ווייב איז ארויס געקראכן אינגאנצען פון אירע שלעכטע מחשבות, אן קיין טערעפי און אן קיין מעדיצין, ממש א מופת פון די ראש ישיבה"; ער מיינט אז דאס איז מיין מופת, עס איז א מופת פונעם אייבערשטן, א מופת פונעם הייליגן רבי'ן וואס זאגט אז די איינציגסטע רפואה פאר שוואכע נערוון, פחדים, דמיונות, איז נאר אמונה.
דערפאר בעט איך דיר אויך דו זאלסט יעדן טאג זאגן די תפילה, נישט איין מאל, נישט צוויי מאל - נאר יעדעס מאל דו שפירסט ווי דיינע מחשבות קומען צו לויפן און שטורמען דיין קאפ, דו שפירסט ווי דער קאפ דרייט זיך דיר מיט אלע נעגעטיווע מחשבות, זאלסטו נעמען די תפילה און דאס זאגן אויפן קול, וועסטו זען ביז א קורצע צייט אז עס וועט דיר בעסער ווערן.
הייליגע באשעפער, איך דאנק דיר פאר אלעס גוטס וואס דו געבסט מיר, איך דאנק דיר פאר מיין שיינע לעבן וואס דו האסט מיר געגעבן, פאר מיין טייערע מאן, פאר מיינע ליכטיגע קינדער, פאר אלעס גוטס וואס דו טוסט מיט מיר.
הייליגע באשעפער, העלף מיר איך זאל געדענקען אז יעדע זאך וואס פאסירט מיט מיר - אלעס קומט פון דיר, איך זאל גלייבן אז קיינער קען מיר גארנישט טון, נישט קיין גוטס און זיכער נישט קיין שלעכטס, איך זאל גלייבן אז אלעס וואס גייט אריבער אויף מיר קומט פון דיר. העלף מיר איך זאל האבן אמונה, איך זאל לעבן מיט אמונה, איך זאל לעבן מיט דיר, איך זאל דיר שפירן, הייליגע באשעפער עס איז מיר אזוי ענג, מיין קאפ דרייט זיך מיר א גאנצע טאג מיט שלעכטע מחשבות, איך טראכט א גאנצן טאג נאר שלעכטס אויף מיר, איך באשולדיג מיר, איך האב מיר נישט ליב, מיינע מחשבות פייניגן מיר, איך שפיר אסאך מאל ווי איך האלט עס מער נישט אויס, איך שפיר אז מיינע נערוון פלאצן מיר פון אלע שלעכטע מחשבות.
איך בעט דיר אייבערשטער, טאטע זיסער, האב אויף מיר רחמנות, העלף מיר איך זאל טראכטן נאר פאזעטיוו, איך זאל נישט טראכטן שלעכטע מחשבות, העלף מיר איך זאל מיך נישט באשולדיגן, איך זאל געדענקען אז אלעס קומט פון דיר. באשעפער, קוק צו מיינע טרערן, קוק ווי איך וויין, קוק אויף מיין צעבראכן הארץ, אתה חונן לאדם דעת - דו גרויסער באשעפער געבסט שכל פאר יעדן איינעם, ומלמד לאנוש בינה - דו געבסט פארשטאנד פאר אלעמען, בעט איך דיר טאטע - וחנינו מאתך חכמה בנה ודעת, געב מיר אויך שכל און פארשטאנד איך זאל מיך נישט פייניגן.
באשעפער, אסאך מאל שפיר איך ווי מיין לעבן איז מיר גארנישט ווערד, איך טראכט שלעכטע מחשבות, איך וויל אנטלויפן פון מיין לעבן, אבער איך ווייס דאך דעם אמת אז עס איז נישט דא וואו צו אנטלויפן, נאר צו דיר טאטע זיסער.
דערפאר קום איך צו דיר און איך בעט דיר העלף מיר! העלף מיר בזכות דיינע צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען זייער גאנצע לעבן פאר דיינעט וועגן, העלף מיר בזכות די אבות הקדושים אברהם יצחק און יעקב, העלף מיר בזכות די אמהות הקדושות שרה רבקה רחל און לאה, בזכות דער הייליגע רבי רבינו נחמן מברסלב זכותו יגן עלינו, בזכות זיין תלמיד רבי נתן זי"ע, און בזכות מוהרא"ש זי"ע, אמן.
די תפילה זאלסטו האלטן מיט דיר, און יעדן טאג זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן, וועסטו האבן א רפואה שלימה בקרוב ממש.
זאלסט האבן הצלחה אין אלע דיינע וועגן.
א פרייליכן שבת.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת לך לך, ב' מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער תלמיד ... נרו יאיר
איך דאנק דיר פאר אלעס וואס דו העלפסט מיר, בפרט מיט דעם וואס דו זעסט אז די 'טרענספארטעישן' זאל קלאפן אזוי ווי עס דארף צו זיין, אז די אינגלעך און מיידלעך זאלן אנקומען צייטליך אין חדר און אין סקול, כדי אלעס זאל גיין אזוי ווי עס דארף צו זיין.
איך וויל דיר זייער בעטן דו זאלסט איבער געבן פאר אלע דרייווערס, אז מען דארף זיין צייטליך אין חדר און אין סקול, און יעדע מינוט וואס מען קומט אן שפעט אין חדר איז דאס ביטול תורה פון תינוקת של בית רבן, וואס אין זכות פון זייער לערנען תורה שטייט דער וועלט. דערפאר זאל מען נישט שטיין און ווארטן ביי די הייזער ביז יעדע מאמע נעמט זיך צוזאם און ווערט גרייט, נאר מען דארף וויסן א זמן ווען מען קומט אן, און אויב קיינער ווארט נישט אינדרויסן זאל דער דרייווער אוועק פארן און איבער לאזן די קינדער.
ווען די עלטערן וועלן זען אז דער דרייווער פארט אוועק, ער מאכט זיך נישט וואוסענדיג און ער הייבט נישט אויף דעם טעלעפאן ווען מען רופט אים, וועלן אלע עלטערן זיין גרייט אין צייט.
איך האב היינט באקומען א אויפגעברויזטע טעלעפאן רוף פון א טאטע, ווי ער שרייט אז דער דרייווער ווארט נישט וכו', איך האב אים גארנישט געענטפערט, אבער ביי מיר האב איך זייער הנאה געהאט צו זען אז דער דרייווער פארט אין צייט, און מאכט נישט קיין אויסנאם פאר קיינעם.
אויך בעט איך דיר, זאלסט זען צו מאכן גרינגער פאר די דרייווערס זיי זאלן נישט דארפן אריין פארן אין יעדן גאס; אויב עס קומט אויס גרינגער מען זאל נישט אריין פארן אינעם גאס, זאלן די קינדער קומען ביים עק גאס. געדענק דעם כלל וואס איך זאג דיר: "ווי מער מען געבט, אלץ מער שפייט מען צוריק"; מען ווערט נישט קיין גוטע מוסד אז דער באס שטעלט זיך אפ ביי יעדע הויז וכו', און מיר דארפן נישט נאכמאכן וואס יעדע מוסד טוט כדי צו געוואונען נאך קינדער אינעם מוסד. אויב די עלטערן וועלן נישט זיין צופרידן אז מען הייסט זיי קומען צום קארנער, קענען זיי זוכן א מוסד וואס נישט נאר מען שטעלט זיך אפ ביים הויז, נאר מען שיקט ארויף דעם מלמד ביזן שטוב, און נעמט איבער דעם קינד פונעם טיר צום טיר - "טיר צו טיר סערוויס".
אויך וויל איך דיר בעטן דו זאלסט איבער געבן פאר די וואס דרייוון דעם באס דא אין שטאט, אז די מיידלעך קענען נישט גיין מיטן באס, דער באס איז נאר געמאכט פאר קליינע קינדער וואס קענען נאך נישט אליין גיין וכו'.
שטארק דיך, און ווי לאנג דו ביסט אין ישיבה זע צו העלפן אז מיר זאלן האבן שיינע מוסדות; פארגעס נישט אז דו טוסט דאס אלעס פאר דיר אליין, ווייל נאך אביסל וועסטו האבן א פלאץ וואו דו וועסט שיקן דיינע קינדער, א פלאץ וואו מען לערנט תורה בקדושה ובטהרה; מען פארשעמט נישט און מען פראסקעט נישט וכו' וכו'.
מען קען הערן היינט ווי מענטשן זאגן: "נַא, היינט שלאגט מען שוין נישט, היינט שטויסט מען שוין נישט"; איך וועל דיר פארציילן א קליינע מעשה וואס דו וועסט שוין אליין פארשטיין. א אינגערמאן פארציילט מיר, ער וואוינט אין מאנסי, און ער האט אריין געשיקט יעצט נאכן זומער זיין אינגל אין כתה א' אין א חשוב'ע תלמוד תורה (וואס מיינט חשוב? אז דארט נעמט מען נישט אן נאר אויב מען שרייבט איין דאס קינד נאך פאר מען איז געבוירן), נאך אפאר טעג, האבן די עלטערן באמערקט אז דאס קינד וועקט זיך אויף נאכט נאך נאכט מיט קולי קולות, ווען דער מאמע האט אים בארואיגט און געפרעגט: "וואס גייט פאר? וואס שרייסטו?" ענטפערט ער: "מיין רבי גייט מיר הרג'נען", יעדע נאכט האט זיך איבער גע'חזר'ט די זעלבע מעשה, דאס קינד שרייט: "מיין רבי גייט מיר הרג'נען"; דא רעדט מען פון כתה א', א קינד פון פיר און א האלב יאר וועקט זיך אויף יעדע נאכט און שרייט: "מיין רבי גייט מיר הרג'נען", דער אינגערמאן זאגט מיר עס האט אים געכאפט א ציטער, וואס גייט דא פאר? דאס איז דאך א חשוב'ע מוסד... הער ווייטער די מעשה, חול המועד זאגט אים זיין קינד: "טאטי, שרייב א מצוה צעטל פאר די בעבי, ווייל זי האלט די הענט אויף די הייטשער גראד פאר א לאנגע צייט, זי רירט זיך נישט, און מיין רבי זאגט אז ווער עס האלט די הענט אויפן טיש און רירט זיך נישט, ער באקומט א מצוה", דאס הייסט א מלמד אין א חשוב'ע מוסד...
א פרוי זאגט מיר: איך קען נישט זאגן קיין תהילים, ווייל ווען איך בין געווען אין צווייטע קלאס האט מען געזאגט תהילים; יעדע מיידל האט געדארפט זאגן א פסוק, די סדר איז געווען אז איין מיידל האט געזאגט א ווארט און די מיידלעך האבן איר נאכגעזאגט ווארט ביי ווארט. פארציילט די פרוי אז זי האט נישט געקענט אזוי גוט עברי, האט זי געזאגט זייער שטייט, און אנשטאט די טיטשער זאל איר מחזק זיין און איר העלפן אז זי זאל זיך אויסלערנען גוט עברי, רופט זיך אן די טיטשער: "דער אייבערשטער האט נישט קיין כח צו ווארטן ווי לאנג דו זאגסט, דו דארפסט נישט זאגן"; זי איז געזיצן א גאנץ יאר אין קלאס, און ווען עס איז געקומען איר רייע צו זאגן האט מען איר איבערגעהיפט, ווייל "דער אייבערשטער האט נישט קיין כח צו ווארטן ווי לאנג זי זאגט". זאגט זי, אז ביז היינט קען זי נישט קיין עברי, און אפגערעדט אז זי איז פארווייטאגט אויף די תהילים, און זי קען נישט זאגן קיין תהילים. דערפאר, אז דו העלפסט מיר אויפבויען די חדר מיט די סקול, זאלסטו וויסן אז דו גרייסט אן מוסדות פאר דיר אליין - פאר דיינע קינדער.
נאכאמאל, אויב דו ווילסט מיר העלפן וויל איך וויסן יעדע פרט וואס טוט זיך אינעם מוסד, און איך וויל נישט מען זאל נעמען די טרענספארטעישן און מאכן אז עס זאל קאסטן פאר די מוסד מער מיט איין דאללער אויב עס פעלט נישט אויס; איך בין נישט קיין נצרך לבריות, איך זוך נישט צו האבן מיט נאך א קינד מער אינעם מוסד.
איך וועל דיר פארציילן א מעשה, ביי מיר אין בנין וואוינען אסאך משפחות; געדענק איך, אז דארט האט אמאל געוואוינט א משפחה וואס די מאמע האט זיך אויפגעטון אז זי האט איבערגעדרייט די מוסד וואו זי האט געשיקט אירע קינדער. די מוסד איז געווען א קליינע מוסד און זיי האבן נישט געהאט גענוג באסעס, האבן זיי געבעטן די מאמעס זיי זאלן קומען צו די עק גאס (קארנער), אבער זי האט איבערגעדרייט די מוסד אז זי גייט נישט ארויס קיין איין טריט פונעם בנין, זי איז געלאפן צום מנהל, צו די הנהלה, און זיי האט זיך נישט אפגעשטעלט פאר גארנישט ביז זי איז געגאנגען צום רב, וואס היות דער רב דארט איז א נצרך לבריות, און דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן סו) אז עס איז דא כמה אופנים ווי אזוי מען קען זיין א נצרך לבריות; איינער איז א נצרך לבריות אז ער דארף יענעמס געלט, איינער דארף כבוד פון יענעם, איינער דארף פשוט נאך א מענטש אויף די פארענטשעס, האט ער געהייסן מען זאל קויפן נאך א באס אז די מאמע זאל זיך נישט דארפן מטריח זיין אין ארויס גיין אפאר איבעריגע טריט.
ברוך השם איך דארף נישט קיינעם, איך האב אויפגעשטעלט די מוסד מיט מסירת נפש פאר מיינע תלמידים, פאר ווער עס וויל געבן פאר זיינע קינדער א חינוך אזוי ווי מוהרא"ש האט אונז איבערגעגעבן פונעם הייליגן רבי'ן; איך וויל נישט מען זאל קויפן נאך א באס אדער נאך א ווען אויב פעלט עס נישט אויס. געדענק וואס איך זאג דיר: "ווי מער מען געבט, אלץ מער שפייט מען צוריק".
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת נח, כ"ה תשרי, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר
הגם איך האב שוין גערעדט מיט דיר און דיר מחזק געווען, דאך וועל איך דיר שרייבן אפאר חיזוק ווערטער, ווייל איך זע ווי צעבראכן דו ביסט, און דו זאגסט מיר אז דיין ווייב איז נאך מער דערשראקן און צעבראכן.
וויסן זאלסטו אז אפילו א מענטש זאל טון די הארבסטע עבירה רחמנא לצלן, אויב טוט ער תשובה - ער זאגט פארן אייבערשטן: "רבונו של עולם, חָטָאתִי עָוִיתִי פָּשַׁעְתִּי לְפָנֶי, איך האב געזינדיגט פאר דיר", און ער זאגט ארויס די עבירה וואס ער האט געטון: "'וְכָזֹאת וְכָזֹאת עָשִׂיתִי', און איך וויל תשובה טון. זיי מיר מוחל אייבערשטער וכו' וכו'", דארף ער גלייבן אז דער אייבערשטער איז אים מוחל אויף די עבירה.
חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תנא דבי אליהו רבה, פרק ד): "אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּך הוּא: אִם אָדָם עוֹבֵר עֲבֵירָה לְפָנַי, אִם חוֹזֵר וְעוֹשֶׂה תְּשׁוּבָה - הַרֵי אֲנִי עִמּוֹ בְּרַחֲמִים, וַאֲנִי מְקַבֵּל אֶת תְּשׁוּבָתוֹ, וְאֵין אֲנִי זוֹכֵר לוֹ אֲפִילוּ מִקְצָת עֲוֹנוֹתָיו", דער אייבערשטער זאגט, אויב א מענטש זינדיגט, און ער טוט תשובה, וועל איך רחמנות האבן אויף אים. איך וועל אנעמען זיין תשובה, און איך וועל מער נישט דערמאנען זיינע עבירות. נאך זאגן חז"ל (תורת כהנים בחוקותי, פרק ח): "אָמַר הַקָדוֹשׁ בָּרוּך הוּא, מִיָּד שֶׁהֵם מִתְוַדִּים עַל עֲוֹנוֹתֵיהֶם, מִיָּד אֲנִי חוֹזֵר וּמְרַחֵם עֲלֵיהֶם", דער אייבערשטער זאגט, גלייך ווען א מענטש איז זיך מתודה פאר מיר, האב איך רחמנות אויף אים, און איך נעם צוריק דעם מענטש צו מיר.
דערפאר בעט איך דיר זייער, זיי נישט צובראכן וכו'; דער יצר הרע האט דא געטראפן א גוטע וועג ווי אזוי ער קען צעברעכן דיין שלום בית. ער וועט דיר אינגאנצן צעברעכן און דערשרעקן דיין ווייב, בשעת ווען עס איז בכלל נישט געווען קיין שוגג און אודאי נישט קיין מזיד. נאר דאס הייסט א אונס גמור, ווייל עס איז נישט געווען ביום הוסת וכו'.
קוק וואס דער רמ"א זאגט (יורה דעה סימן קפה, סעיף ד): "וְאִם שִׁמְשָׁהּ שֶׁלֹא בְּשַׁעַת וֶסְתָּהּ, וּמָצְאָה אַחַר הֲתַּשְׁמִישׁ דָּם; אֲפִילוּ נִמְצָא עַל עֵד שֶׁלּוֹ - מִקְרֵי אוֹנֵס, אֲפִילוּ לֹא בָּדְקָה תְּחִלָּה, וְאֵינָם צְרִיכִים כַּפָּרָה לֹא הוּא וְלֹא הִיא".
דאס וואס דו זאגסט מיר אז אפשר וואלט זי זיך געדארפט בודק זיין וכו'; דער רמ"א פסק'נט (שם, סימן קפד, סעיף א) אז מען זאל נישט מרבה זיין בבדיקות וכו', עיין שם.
דערפאר זאלסטו נישט זיין ביי זיך געפאלן, וואס דאס וועט דיר נאר אראפ ווארפן אין עבירות רחמנא לצלן; ווייל דער ס"מ וויל נאר אז א מענטש זאל זיין ביי זיך צעבראכן, און אזוי קען ער אים נאכדעם אראפ ווארפן אין אנדערע עבירות, אזוי ווי דער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן קסט): "כִּי עִקַּר פְּגַם הַבְּרִית הוּא עַל יְדֵי עַצְבוּת כַּיָּדוּעַ, כִּי פְּגַם הַבְּרִית בָּא עַל יְדֵי הַקְּלִפָּה הַיְדוּעָה שֶׁנִּקְרֵאת לִילִית, עַל שֵׁם שֶׁמְּיַלֶּלֶת תָּמִיד", דער עיקר פארוואס א מענטש פאלט אראפ אין די עבירה פון פגם הברית, קומט פון צעבראכנקייט, אז דער מענטש איז טרויעריג און דעפרעסט, מה שאין כן ווען א מענטש איז פרייליך, ווערט ער געראטעוועט פון עבירות. און דער רבי פירט דארט אויס: "עִקַּר שְׁמִירַת הַבְּרִית זוֹכִין עַל יְדֵי שִׂמְחָה", דער עיקר ווי אזוי מען איז זוכה צו שמירת הברית, דורכדעם וואס מען איז פרייליך.
דערפאר בעט איך דיר זייער, שטארק דיך און שטארק דיין ווייב; עס דיך נישט אויף אויף אלטע מעשים, וואס איז געווען איז געווען, און מען דארף נישט טראכטן פונעם עבר.
דער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן כו) אז שכחה איז א גרויסע מעלה, ווייל אז מען פארגעסט וואס עס איז געווען און מען טראכט נישט פונעם עבר, דעמאלט קען מען אנהייבן פון דאסניי דינען דעם אייבערשטן, אבער אויב מען האלט אין איין צוריק טראכטן וואס עס איז געווען, דאס לאזט נישט דעם מענטש ער זאל נאכאמאל אנהייבן דינען דעם אייבערשטן.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת נח, א' דראש חודש מר-חשון, שנת תשע"ח לפרט קטן
לכבוד מרת ... תחי'
איך האף אז דו האסט הנאה געהאט פון די פרויען צוזאמקום און פון די שיעור; גלייב מיר, עס איז מיר נישט גרינג צו געבן אזא שיעור און רעדן אזוי וכו', איך טו עס נאר ווייל מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מיר געהייסן רעדן צו די פרויען וכו' וכו'. איך וויל אויפשטעלן א שיינע קהילה וואס די מענער וועלן לערנען און דאווענען און זיין פשוט'ע ערליכע אידן, מענער וואס וועלן זיין אינטערעסירט אהיים צו קומען צו זייער ווייב און קינדער, און דאס זעלבע ביי די פרויען - פרויען וואס וועלן לעבן מיטן מציאות, אז זייער לעבן איז זייער מאן און קינדער, נישט די חבר'טעס.
זע צו זיין פרייליך, און בעט דעם אייבערשטן אז דו זאלסט זיין רואיג און פרייליך, און דו זאלסט זיין אין א גוטע גיסטע, ווייל אז דו וועסט זיין פרייליך וועט די גאנצע שטוב זיין פרייליך, אלעס ווענדט זיך אין די מאמע - ווען די מאמע איז פרייליך זענען די קינדער פרייליך, און ווען די מאמע איז אנגעצויגן, זעט מען עס גלייך אן אויף די קינדער. א מאמע האט אויף זיך א גרויסע אחריות, און אלעס ווענדט זיך אין איר. דערפאר בעט אסאך דעם אייבערשטן אויף שמחה.
ווען דו זאלסט וויסן וואסערע כוחות א פרוי האט מיט אירע תפילות, בפרט ווען זי צינדט אן די שבת ליכט יעדע וואך - וואס מען קען דעמאלט פועל'ן, און אלע הימלען זענען אפען פאר דיר, וואלסטו אויסגעניצט די צייט און געבעטן דעם אייבערשטן אויף געזונט, אויף קינדער און אויף נחת; עס איז א שאד אז פרויען ווייסן נישט ווי חשוב זייערע תפילות זענען, און ווי אזוי אויסצוניצן זייער צייט דעמאלט. דארפאר, זע צו בעטן פונעם אייבערשטן בשעת דו צינדסט אן די שבת ליכט אויף אלעס וואס דו דארפסט.
וויסן זאלסטו אז גוטע קינדער קומט נישט פון זיך אליין, גוטע קינדער באקומט מען לויט וויפיל מען בעט און מען וויינט צום אייבערשטן; אפילו דיינע קינדער זענען נאך גאר קליין, זאלסטו בעטן דעם באשעפער אז זיי זאלן זיין וואויל און ערליך, מען זעט נעבעך קינדער פון די שענסטע שטובער גייען נעבעך ארויס לתרבות רעה רחמנא לצלן; די איינציגסטע עצה איז נאר צו בעטן און וויינען צום אייבערשטן אז ער זאל רחמנות האבן.
איך שרייב דיר א קליינע תפילה וואס דו זאלסט בעטן: "רבונו של עולם, העלף מיר איך זאל זיין פרייליך, איך זאל זיין צופרידן, איך זאל קיינעם נישט מקנא זיין. הייליגער באשעפער, העלף מיר איך זאל זיין גוט-מוטיג, ווייל ווען איך בין פרייליך איז מיין מאן פרייליך, און אז איך און מיין מאן זענען פרייליך זענען די קינדער רואיג און צופרידן; העלף מיר באשעפער איך זאל נישט האבן קיין שום פחד און קיין שום שרעק, איך זאל געדענקען אז קיינער קען מיר גארנישט שלעכטס טון, און קיינער קען מיר נישט טשעפען מיין לעבן. הייליגער באשעפער, העלף מיר, און העלף מיין מאן אז מיר זאלן קענען אויפציען א שיינע ערליכע שטוב, מגדל זיין אונזערע קינדער צו תורה און צו עבודת השם יתברך. רבונו של עולם, איך דארף גארנישט און איך וויל גארנישט - נאר ערליכע קינדער, דער לעבן איז מיר נישט ווערט נאר אז מיינע קינדער זאלן זיין ערליכע אידן, איך וויל זוכה זיין צו קינדער וואס וועלן ליכטיג מאכן דער וועלט, קינדער וואס וועלן נאר טון דיין ווילן", איך שרייב דיר אפאר שורות ווי אזוי דו זאלסט אנהייבן רעדן צום אייבערשטן, אבער דער עיקר איז, אז דו זאלסט אליין רעדן צום אייבערשטן, און אים בעטן אלעס וואס דו דארפסט.
מוהרא"ש פלעגט זאגן אז דער עיקר דארף מען בעטן דעם אייבערשטן אויף שמחה, ווייל ווען א מענטש איז פרייליך, ער דאנקט דעם אייבערשטן אויף יעדע זאך וואס דער אייבערשטער געבט אים, פאלן אוועק אלע פראבלעמען און אלע ווייטאגן וכו'.
זאלסט האבן א פרייליכע שבת און א גוטן חודש.
בעזהשי"ת
יום ד' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ד תשרי, ערב סוכות, שנת תשע"ח לפ"ק
לכבוד מרת ... תחי'
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
א גרויסן ישר כח פאר אלעס וואס איר טוט אין סקול מיט די מיידלעך, איך הער צוריק זייער גוטע גריסן פון די עלטערן, אלע זענען זייער צופרידן, אזוי אויך די מיידלעך און די מנהלת מרת לעזער תחי' - אלע זענען זייער צופרידן פון אייער ארבעט וואס איר לייגט אריין אין די קינדער מיט אזא איבערגעגעבנקייט, דער אייבערשטער זאל אייך באצאלן איר זאלט האבן נחת פון אייערע קינדער.
עס איז זייער וויכטיג אז די מיידליך זאלן קענען גוט הלכות שבת, ווייל נאך אביסל וועלן זיי אלע חתונה האבן, און זיי וועלן קענען פירן א אידישע שטוב. הלכות איז דאס וויכטיגסטע לימוד אויף וואס מען דארף לייגן א דגוש, ווייל אן הלכות קען מען נישט פירן א אידישע שטוב; אנדערע לימודים וואס מען לערנט מיט מיידלעך ווי למשל חומש רש"י וכו' וכו' - דאס איז נישט וואס זיי דארפן וויסן און קענען, מה שאין כן הלכות, דאס איז זייער וויכטיג, ווייל אן הלכות - ווי אזוי וועט זי וויסן וואס מען מעג טון שבת, און וואס טאר מען נישט טון שבת וכו'.
דאס וואס איר פרעגט אז איר לערנט יעצט הלכות בישול מיט די מיידלעך, איר ווילט וויסן צי מען מעג אריינלייגן א געקאכטע זאך וואס עס איז שוין נישט דא ביי דעם קיין בישול, אין א כלי ראשון וואס איז שוין נישט אויפן פלאם; דער ענטפער איז יא, ווייל א זאך וואס איז שוין געקאכט איז נישט שייך עס זאל זיך נאכאמאל קאכן "אֵין בִּשּׁוּל אַחַר בִּשּׁוּל", פארשטייט זיך אז דאס דארף זיין אינגאנצן טריקן, ווייל אויב עס איז נאס איז שוין יא דא בישול, ווייל ביי א דָבָר לַח - אויב עס איז אפגעקילט, איז שוין דא ביי דעם בישול.
די צווייטע שאלה וואס איר פרעגט: "מעג איך עס נאכדעם צוריקלייגן אויפ'ן פלאם?" דער ענטפער איז ניין, אפילו אויב מען האט אינזין געהאט בשעת מען האט אראפגענומען דעם טאפ פון פלאם, אז מען גייט צוריק לייגן דעם טאפ, און מען האט עס נישט אראפ געלייגט אויפן קאנטער, טאר מען עס נישט צוריק לייגן אויפן פייער; מען מעג צוריק לייגן א טאפ אויפן פייער שבת נאר מיט פינף תנאים (שלחן ערוך הלכות שבת, סימן רנג, סעיף ג) די ערשטע תנאי: "כָּל זְמַן שֶׁהִיא רוֹתַחַת" - דער טאפ דארף זיין הייס. צווייטע תנאי: "עוֹדָהּ בְּיָדוֹ" - נאר אויב מען האלט עס אין דער האנט, אבער אויב האט מען אראפ געלייגט דעם טאפ, טאר מען דאס מער נישט צוריק לייגן אויפן פלאם, אפילו עס איז נישט דא קיין בישול, וועל עס איז "מֶחְזֵי כִּמְבַשֵּׁל" עס זעט אויס ווי ער קאכט. די דריטע תנאי: "דַּעְתּוֹ לְהַחֲזִירָהּ" – בשעת ער נעמט אראפ דעם טאפ פון פלאם האט ער אינזין עס צוריק צו לייגן אויפן פלאם. פערטע תנאי: "עַל גַּבָּהּ, אֲבָל לְתוֹכָהּ אָסוּר" – נאר אויפן פלאם מעג מען צוריק לייגן, אבער נישט אין א תנור, און די פיפטע תנאי: "מְבֻשָּׁל כָּל צָרְכּוֹ" – עס דארף זיין אינגאנצן געקאכט, אויב איז עס נאך נישט אינגאנצן געקאכט טאר מען עס נישט צוריק לייגן, ווייל מען טאר נישט קאכן שבת.
דאס דארף מען גוט וויסן פאר א הקדמה צו וויסן ווען מען מעג צוריק לייגן שבת א זאך אויפן פייער, איינמאל מען האט ארויס גוט די תנאים קען מען שוין אליינס וויסן אלע פרטים.
דערפאר טאר מען נישט צוריק לייגן א טאפ אויפן פייער - אויב מען האט אריין געלייגט אינעם טאפ א נייע זאך וואס איז נאך נישט געווען אויפן פייער, ווייל עס איז "מֶחְזֵי כִּמְבַשֵּׁל", עס זעט אויס ווי מען קאכט.
היינט איז דא זייער גוטע ביכלעך פאר מיידלעך אויף הלכות שבת, אלעס איז קלאר און פארשטענדליך, אז מען לערנט עס מיט זיי אויף א קלארער אופן, ווערט עס איינגעבאקן אין זיי, און אזוי וועלן זיי קענען פירן א אידישע שטוב און היטן שבת.
דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
א גוט יום טוב.
בעזהשי"ת
יום ד' פרשת וזאת הברכה-ב, י"ד תשרי, ערב סוכות, תשע"ח
לכבוד מרת ... תחי'
ברוך השם מיר גייען יעצט אריין אין דעם הייליגן יום טוב סוכות; ווען מיר זיצן אין די סוכה זיצן מיר אונטער די שאטן פונעם אייבערשטן, און ווען מען זיצט אונטערן שאטן פונעם אייבערשטן איז זייער גוט. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (שמות רבה כז, ג): עס איז געווען א פייגל וואס מען האט איר געזוכט צו כאפן, האט די פייגל זיך באהאלטן אינעם פאלאץ פונעם קעניג, זי האט געטראכט אז דארט וועט קיינער נישט קומען שיסן אויף איר, די זעלבע איז ווען א מענטש האט צרות - לויפט ער זיך באהאלטן ביים אייבערשטן, דעמאלט טשעפעט אים קיינער נישט.
מיר מאכן א זכר אויף דעם וואס דער אייבערשטער האט אונז ארויסגענומען פון מצרים און מען איז געגאנגען אין מדבר אונטער די ברענעדיגע זון, און דער אייבערשטער האט אונז געמאכט סוכות אז מיר זאלן נישט פארברענט ווערן פון די זון.
חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ילקוט שמעוני תהלים, סימן תשצה): בזכות נשים צדקניות זענען די אידן ארויס פון מצרים; די מענער זענען געווען אזוי פארשקלאפט און פארפלאגט פאר די מצרים - אזוי ווי היינט, מען האט געארבעט ביטער שווער, זיי זענען געווען אזוי אריינגעטון אין מאכן געלט אז זיי זענען פשוט נישט אהיים געקומען צו זייערע ווייבער, וואס האבן די ערליכע פרויען געטון? זיי זענען געגאנגען צו זייערע מענער אויפן פעלד, דארט וואו זיי האבן געארבעט, זיי האבן געברענגט פאר זייערע מענער וואסער מיט קליינע פיש, און זיי האבן זיי אפגעוואשן וכו', און אזוי איז ארויס געקומען די גאנצע אידישע פאלק וואס איז ארויס פון מצרים און געגאנגען מקבל זיין די הייליגע תורה ביים בארג סיני.
זעט מען פון דעם דאס גרויסקייט פון א אידישע פרוי וואס זי גייט צו איר מאן און זי איז דער וואס רעדט שיינע ווערטער וכו', ביז דער מאן ווערט איבערגערעדט און מען לעבט מיט ליבשאפט, מען שטעלט אויף א שטוב צוזאמען.
דערפאר זאלסטו פון היינט און ווייטער זיין דער וואס הייבט אן איבער צו בעטן, און רעדט שיינע ווערטער וכו', וועסטו האבן א חלק אין די גאולה העתידה.
א פרייליכן יום טוב.
