בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#206 - קיין שום זאך זאל דיך נישט אפהאלטן פון גיין אין שול דאווענען
שידוכים, התחזקות, בית המדרש, קבלה טובה, דאווענען, מנין

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת כי תשא, ט"ו אדר א', שושן פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


זיי שטארק מיט'ן גיין דאווענען אין שול די דריי תפילות. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ז:): "אֵימָתַי עֵת רָצוֹן?" ווען איז אן עת רצון, "בְּשָׁעָה שֶׁהַצִּבּוּר מִתְפַּלְּלִין", ווען מען דאווענט מיט מנין – איז אן עת רצון, די תפילות ווען דעמאלט אנגענומען.


נאך זאגן די הייליגע חכמים (תענית ח.): "כָּאן בְּיָחִיד, כָּאן בְּצִבּוּר", ווען מען דאווענט מיט מנין גייען אלע תפילות ארויף, אפילו דער מענטש האט נישט אינזין אזוי ווי עס דארף צו זיין, מה שאין כן ביחידות ווערט נאר אנגענומען די תפילות מיט כונה.


נעם דאס פאר דיין קבלה, זיי זיך מקבל אז דו גייסט אין שול דריי מאל א טאג דאווענען, זאל זיין וואס זאל זיין, לייג אלעס אין דער זייט, קוק נישט אויף גארנישט, קיין שום זאך זאל דיך נישט אפהאלטן פון גיין דאווענען.


איך פרוביר צו טון פאר דיר, אויך מיין ווייב פרובירט טאג און נאכט צו טון פאר א שידוך פאר דיר. מיר ווערן נישט אפגעשוואכט, מיר ווערן נישט פארלוירן ווען מיר זעען ווי עס גייט אריבער א יאר נאך א יאר און ביז דערווייל האסטו נאכנישט דיין שידוך. מיר גלייבן באמונה שלמה יעדן טאג אז אט אט ווערסטו א חתן און דו וועסט אזוי שיין אויפגעראכטן ווערן, דו וועסט פארגעסן בכלל אז דו ביסט געווען אמאל איינער אליין.

#205 - אפילו די בחורים וואס ארבעטן, זאל אריינקומען נעמען אביסל חיזוק
בחור, התחזקות, פרנסה, התחדשות, מוהרא"ש, ישיבה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת כי תשא, ט"ו אדר א', שושן פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך האב זיך זייער געפריידט דיר צו זען אין ישיבה; שוין א לאנגע צייט וואס איך ווארט דו זאלסט אריינקומען אין ישיבה צו א שיעור אדער סתם זיך זען.


מוהרא"ש זכותו יגן עלינו האט מיר געזאגט כמה וכמה פעמים, נישט אלע בחורים דארפן זיצן א גאנצן טאג אין ישיבה, עס זענען דא בחורים וואס עס איז גוט פאר זיי צו ארבעטן וכו', זע אבער זיי זאלן ארויפקומען צו א שיעור, זע זיי זאלן האבן שייכות מיט דיר.


דו מאכסט מיך פרייליך ווען דו קומסט אין ישיבה, און איך בין זיכער אז יעדעס מאל דו קומסט אין ישיבה – גייסטו ארויס מיט רווחים. מען ווערט נתעורר לתשובה, מען דערמאנט זיך פונעם חומש'ל, פונעם משניות'ל, מען דערמאנט זיך פונעם באשעפער. אזוי האט דער רבי געזאגט: "ווען מען וועט זיך דערמאנען פון מיר ווען מען ווערן כקטן שנולד", מען וועט אנהויבן פון פריש זיין אן ערליכער איד.


קום ארויף נאכאמאל און נאכאמאל.

#204 - אז דו וועסט זיך דערהאלטן וועסטו זען א גרויסער נס
שלום בית, התחזקות, רפואה, נסיונות, נסים

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת כי תשא, ט"ו אדר א', שושן פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך בעט דיר פארליר זיך נישט; דיין ווייב וועט זיין געזונט און שטארק. עס פאסירט אמאל אזעלכע זאכן, א פרוי פאלט פון די כוחות; נעם איר צום דאקטער, עס איז דא גוטע מעדעצין, זי וועט זיין געזונט און שטארק; מען קען האבן א גוטע זיסע לעבן אפילו ווען די ווייב דארף נעמען מעדעצין פאר די נערווען.


איך בעט דיר זייער, ווער נישט צעפאלן; דאס אלעס וואס גייט אריבער אויף דיר איז למען הבחירה והנסיון, פארליר זיך נישט; אז דו וועסט זיך דערהאלטן וועסטו זען א גרויסער נס.


דו זאלסט איר נאר אויפבויען, אויפהייבן; רעדן גוטע און שיינע ווערטער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#203 - פארליר זיך נישט, זאל זיין וואס זאל זיין
התחזקות, רפואה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת כי תשא, י"ב אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ווער נישט פארלוירן, גיי מיט איר צום דאקטער, עס זעט אויס אז איר מח איז איבערגעשטרענגט; עס איז דא רפואות פאר די זאכן.


איין זאך בעט איך דיר, פארליר זיך נישט! זאל זיין וואס זאל זיין.


דער אייבערשטער זאל רחמנות האבן אויף דיר.

#202 - ווער נישט צעבראכן פון די מוסר רייד
שידוכים, התחזקות, מוסר

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת תצוה, ט' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך זע פון דיין בריוו אז דו ביסט זייער צעבראכן; דו האסט נישט גוט אויפגענומען מיינע ווערטער.


איך בעט דיר זייער, קלאפ זיך נישט אראפ; דו ביסט א טייער קינד, איך האב דיר זייער ליב. דאס וואס איך זאג דיר ווי אזוי זיך צו פירן וכו', אזוי טו איך מיט מיינע קינדער; מיינע קינדער זאג איך, איך געב זיי מוסר, - נאר ווייל איך האב זיי ליב.


לויט דיין התנהגות וועסטו טרעפן א גוטע שידוך; דו פירסט זיך מיט יראת שמים, דו פירסט זיך מיט גוטע מידות, דו האסט אלץ א שמייכל; איך זע א שיינע עתיד פאר דיר.


זיי נישט ברוגז איבער דאס וואס איך האב דיר געזאגט בנוגע די בחורים וכו'; איך וויל נאר עס זאל דיר גוט זיין, אז דו ביסט קלוגער פון מיר, דו פארשטייסט בעסער - זאל דיר דער אייבערשטער העלפן, אבער אויב דו וועסט פאלגן - וועסטו בקרוב טרעפן דיין שידוך, דו וועסט האבן א זיסע לעבן; עס ליגט אין דיינע הענט די בחירה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#201 - מ'דארף אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל בלייבן ביים רבי'ן
התחזקות, חסידות ברסלב

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת תצוה, י' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דו פרעגסט מיר פארוואס ער האט ארויסגענומען די קינדער? פרעג זיי; זיי האבן מיר נישט געזאגט אז זיי נעמען ארויס, זיי זענען נעלם געווארן פון איין מינוט אויפ'ן צווייטן; איך האב גרויס רחמנות אויף זיי.


בסך הכל האב איך אים געעפנט די טיר ווען ער איז אהערגעקומען וואוינען פון יבנאל, ביי מיר זענען אנשי שלומינו זייער חשוב. איך האב אים געטראפן פאר אפאר יאר צוריק, ער זאגט מיר אז ער האט זיך אהערגעצויגן קיין אמעריקע, איך שמועס מיט אים, איך דערצייל אים אז מיר האבן מוסדות וואס פירן זיך אזוי ווי דער רבי האט געוואלט, אזוי ווי מוהרא"ש האט געוואלט; איך האב אים געזאגט: "ביי אונז האסטו אן אפענעם טיר", און פון איין מינוט אויפ'ן צווייטן זענען זיי פארשווינדן געווארן.


מען דארף אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל זוכה זיין צו בלייבן ביים רבי'ן אויף די וועלט - אזוי וועלן מיר קענען זיין ביים רבי'ן אויף יענע וועלט; ווי אזוי מען לעבט דא - אזוי איז דארט. מענטשן מיינען אז אויבן אין הימל איז עולם האמת, דארט איז יעדער ביים צדיק; דער רבי זאגט (ספר המדות אות צדיק, סימן עד): "הַמְקֹרָבִים שֶׁיֵּשׁ לַצַּדִּיק בְּחַיָּיו, הֵם יִהְיוּ מְקֹרָבִים בְּמוֹתָם [בְּמוֹתוֹ]", ווער עס איז מקורב צום צדיק אויף די וועלט - דער איז מקורב צום צדיק אויף יענע וועלט.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#200 - א מענטש וואס איז צעבראכן פון אלע זייטן, קומט אן אין קדשי קדשים
התחזקות, סיום, לימוד התורה, גמרא, פירושים

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת תצוה, ה' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


שבת ביי שלש סעודות האבן מיר פארגעלערנט שיחות הר"ן, סימן יט; דער רבי זאגט: "אֲפִילּוּ אוֹתָן הָאֲנָשִׁים הָרְחוֹקִים מִן הַקְּדֻשָּׁה מְאֹד, שֶׁנִּלְכְּדוּ בִּמְצוּדָה רָעָה", אפילו מענטשן וואס זענען זייער ווייט פון קדושה, "עַד שֶׁרְגִילִין בַּעֲבֵרוֹת חַס וְשָׁלוֹם רַחֲמָנָא לִצְלָן", וואס טוען עבירות רחמנא לצלן, "אַף עַל פִּי כֵן, הַכֹּחַ שֶׁל הַתּוֹרָה גָּדוֹל כָּל כָּךְ, עַד שֶׁיְּכוֹלָה לְהוֹצִיא אוֹתָם מִן הָעֲבֵרוֹת שֶׁרְגִילִין בָּהֶם חַס וְשָׁלוֹם. וְאִם יַעֲשׂוּ לָהֶם חֹק קָבוּעַ וְחִיּוּב חָזָק לִלְמֹד בְּכָל יוֹם וָיוֹם כָּךְ וְכָךְ, יִהְיֶה אֵיךְ שֶׁיִּהְיֶה, בְּוַדַּאי יִזְכּוּ לָצֵאת מִמְּצוּדָתָם הָרָעָה עַל יְדֵי הַתּוֹרָה, כִּי כֹּחַ הַתּוֹרָה גָּדוֹל מְאֹד", אויב וועלן זיי לערנען יעדן טאג תורה, וועט די תורה זיי ארויסנעמען פון זייערע עבירות.


מען קען זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון לערנען תורה. דער אייבערשטער זאגט פאר משה רבינו (שמות כה, ח): "וְעָשׂוּ לִי מִקְדָּשׁ וְשָׁכַנְתִּי בְּתוֹכָם", איך וויל רוען צווישן אידן; די ערשטע זאך מאכט מיר אן ארון, אינעם ארון זאלט איר אריינלייגן די תורה.


מיר געפונען ביי די ארון, אלע זייטן האט עס מידות שבורות, צעבראכענע מאסן, אמתיים וחצי, אמה וחצי; די מפרשים זאגן פשט (עיין בעל הטורים), דאס קומט אונז ווייזן אז די תורה האלט זיך נאר ביי א מקום נמוך, ביי אין עניו.


מיט די הקדמות פון רבי'ן קען מען זאגן נאכמער, אפילו א מענטש וואס איז צעבראכן פון אלע זייטן, א מענטש וואס קען נישט זיין מסודר מיט א סדר, פון אלע זייטן איז ער צעבראכן, נישט מסודר, א כלי נשבר; אויב לייגן מען אריין די תורה אין דעם צעבראכענעם כלי – ווערט דאס די ארון הקודש, דאס קומט אן אינעם הייליגסטן פלאץ – אין קדשי קדשים! נישט קיין אונטערשייד ווער מען איז, "אֲפִילּוּ אוֹתָן הָאֲנָשִׁים הָרְחוֹקִים מִן הַקְּדֻשָּׁה מְאֹד", אפילו דער וואס איז ווייט פון קדושה, אויב לערנט מען די הייליגע תורה - איז מען זוכה ארויסצוגיין פון אלעם שלעכטס און מען איז זוכה צו אלע קדושות.


די וואך זענען מיר מסיים מסכת מועד קטן, מען הייבט אן ערב שבת קודש מסכת חגיגה. ליל שישי וועט פארקומען די סיום. איך האף דו ביסט מסיים די מסכתא, און אויב נישט – זאלסטו כאטשיג אנהויבן מסכת חגיגה; א שאד עס זאל אריבערגיין א טאג אן לערנען די הייליגע גמרא.

#199 - מען דארף ארויסטרייבן די שלעכטע מחשבות
התחזקות, מחשבות, יאוש

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת תצוה, ה' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


די אלע מחשבות רעות וואס דער סמ"ך מ"ם ברענגט אריין, צום ביישפיל: 'דער אייבערשטער איז ברוגז אויף מיר', 'דער אייבערשטער דארף מיך נישט', 'קיינער דארף מיך נישט' וכדומה – דאס איז 'מחשבת פיגול'; די מחשבות זענען טרייף פסול, מען דארף דאס אויסרוימען, דאס איז נישט אמת.


בייג צו די אויערן, הער דעם קול פון רבי'ן (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עח): "געוואלד, זייט אייך נישט מייאש! קיין יאוש איז גארנישט פארהאן!" דער אייבערשטער דארף מיך יא, דער אייבערשטער האט מיך ליב, איך קען יא, איך בין יא!


שרייב מיר יעדע וואך א בריוו – וועסטו מיך מחי' זיין.


אויך זאלסטו מיר שרייבן וויפיל דו לערנסט יעדן טאג.


 

#198 - דער אייבערשטער דארף מיך יא, מען האט נישט פארגעסן פון מיר
אמונה, התחזקות, צדקה, מוסדות, מחשבות

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת תרומה, ב' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


א גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן די ישיבה. ווער עס העלפט די ישיבה באקומט א פראצענט פון אלע גוטע זאכן וואס קומט ארויס פון דעם פלאץ; ער וועט באקומען שכר פון אלע תלמידים וואס לערנען און דאווענען, און פון זייערע שיינע שטובער וואס זיי גייען אויפשטעלן.


פארליר זיך נישט, חזר זיך א גאנצן צייט די אמונה: "דער אייבערשטער מאכט אלעס, ער טוט אלעס, נישטא גארנישט אויסער אים".


חס ושלום צו טראכטן 'מען האט פארגעסן פון מיר'; חס ושלום צו טראכטן 'מען דארף מיך נישט'; אדער די טריפה'נע מחשבה אז 'דער אייבערשטער איז ברוגז אויף מיר'; די מחשבה איז טמא ומטמא, דאס איז מחשבות פונעם יצר הרע. צדיקים זאגן אונז: 'דער אייבערשטער דארף מיך יא, מען האט נישט פארגעסן פון מיר, איך בין יא ווערד'.


אשרינו מה טוב חלקינו ומה נעים גורלינו!

#197 - קוקן גוטס אויף זיך אליינס
שמחה, שלום בית, התחזקות, לימוד התורה, סיפורי צדיקים, שיעורים כסדרן, נסים, נקודות טובות, עצות, חודש אדר

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת משפטים, מברכים חודש אדר א', כ"ו שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו, תלמידי היכל הקודש תושבי ארץ ישראל, ה' עליהם יחיו


מיר האבן געבענטשט דעם שבת - חודש אדר, די יאר האבן מיר צוויי אדר'ס. די הייליגע חכמים זאגן (תענית כט.): "מִשֶּׁנִּכְנַס אֲדָר מַרְבִּין בְּשִׂמְחָה"; די יאר האבן מיר צוויי חדשים צו פארמערן מיט שמחה, ווי אזוי קען מען זיין פרייליך? ווי אזוי ווערט מען פרייליך? א מענטש זאגט: 'אדרבה, איך וויל זיין פרייליך, אבער איך בין אזוי צעבראכן פון וואס עס גייט אויף מיר אריבער, פון וואס איך לייד אלץ, אפגערעדט פון מיינע נסיונות, מיינע נפילות וואו דער יצר הרע ווארפט מיר אראפ, ווי אזוי קען איך זיין פרייליך?'


דער ענטפער איז, דער הייליגער רבי האט אונז געגעבן א וועג ווי אזוי צו קוקן אויף זיך, דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן רפב; חלק ב', סימן י): "זוך אויף אין זיך גוטע נקודות, זוך גוטס אין זיך אליינס; זיי זיך מחי' מיט דעם וואס דו ביסט א איד, שלא עשני גוי!"


מוהרא"ש דערציילט, דער הייליגער צדיק הרב הקדוש רבי צדוק הכהן מלובלין זכותו יגן עלינו ברענגט אין זיין ספר פרי צדיק, א מורא'דיגע מעשה (חג השבועות, אות יג). דער הייליגער קדושת לוי זכותו יגן עלינו פלעגט יעדן טאג זאגן די ברכות השחר הויך אויפ'ן קול, איין טאג האט ער פארפעלט צו זאגן די ברכה "שלא עשני גוי", איז איינער צוגעגאנגען צו אים און געזאגט: "רבי, איר האט אויסגעלאזט א ברכה, די ברכה פון שלא עשני גוי", האט אים דער הייליגער קדושת לוי געזאגט: "איך האב שוין געמאכט היינט די ברכה! ווען איך בין אויפגעשטאנען אינדערפרי בין איך געווען זייער צעבראכן ביי זיך, איך האב נישט געקענט טרעפן קיין שום זאך מיט וואס איך זאל זיך קענען מחי' ומחזק זיין, האב איך געטראכט צו מיר: 'א איד בין איך דאך, איך בין נישט קיין גוי', און פון גרויס שמחה האב איך מיך נישט געקענט איינהאלטן און איך האב גלייך געמאכט די ברכה 'שלא עשני גוי', מיט דעם האב איך זיך מחי' געווען".


זעט מען פון דעם, אז אויב אזא הייליגע צדיק, וואס דער רבי האט אים אנגערופן "פאר הדור" (עיין שיחות הר"ן, סימן קצו) - האט נישט געהאט מיט וואס זיך צו מחזק זיין, נאר מיט'ן "שלא עשני גוי", איז דאך זיכער אז מיר קליינטשיגע מענטשעלעך, וואס מיר זענען טאקע גארנישט - דארפן מיר זיכער נעמען דעם "שלא עשני גוי" און זיך מחזק זיין מיט דעם, טראכטן שטענדיג צו זיך: 'ברוך ה' איך בין נישט קיין גוי טמא, איך בין א איד!'


אז דו וועסט גוט אריינקוקן אין זיך וועסטו זען אז דו ביסט נישט אזוי שלעכט, דו ביסט אנגעפילט מיט אזויפיל גוטס; 'ברוך ה' פיאות האב איך, א בארד האב איך, איך לייג טלית און תפילין, איך גיי מיט ציצית, איך עס כשר'ס, איך האב א מזוזה' - די אלע זאכן מאכן פרייליך.


ווער רעדט נאך אז מען איז זוכה, מען לערנט אביסל חומש רש"י יעדן טאג, - דאס איז דאך ממש א פארמעגן! מען לערנט משניות, גמרא - דאס מאכט פרייליך, "פִּקּוּדֵי ה' יְשָׁרִים מְשַׂמְּחֵי לֵב (תהלים יט, ט)", מען ווערט פרייליך, מען ווערט אויסגעלייזט, אזוי ווי די הייליגע חכמים זאגן (אבות ו, ב): "אֵין לְךָ בֶן חוֹרִין", ווער איז אויסגעלייזט? "אֶלָּא מִי שֶׁעוֹסֵק בְּתַלְמוּד תּוֹרָה", נאר דער וואס לערנט תורה.


שטארקט אייך טייערע חברים, לאמיר זיך שטארקן מיט די שיעורים כסדרן, לאמיר זיך שטארקן מיט די זיסע ליכטיגע עצות פון רבי'ן; די עצה פון קוקן גוטס אויף זיך אליינס, פון זיך אליינס ליב האבן, פון זיך מחי' זיין מיט אונזערע דריי עקיגע דאווענען. דער הייליגער תם פלעגט נעמען זיין שיך וואס האט געהאט א פנים ווי דריי עקן, ער האט זיך אזוי מחי' געווען דערמיט, ער האט זיך געזינגען (ספורי מעשיות, מעשה ט', מחכם ותם): "מיין טייערע שיכעלע, מיין ליבער שיכעלע, מיין וואוילע האניגדיגע שיכעלע", ווען דער רבי האט אויסגעפירט די מעשה האט דער רבי געזאגט: "אז דער דאווענען איז אזוי ווי דריי עקן, פארשטיי גוט ווי אזוי מען קען אפלעבן א לעבן מיט א שיך מיט דריי עקן, און זיך אזוי מחי' זיין און זיך אזוי פרייען און האבן א פרייליכע לעבן, מער ווי דער וואס פאלט אין חכמות".


מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך קומען אין אפאר וואכן ארום קיין ארץ ישראל, איך וועל באזוכן ביי אייך אין שול. איך בענק שוין זייער, איך ווארט שוין זייער אייך צו טרעפן, צו הערן פון יעדן איינעם זיינע סיומים, צו הערן יעדנ'ס מופתים; די עכטע מופתים - וואס מען האט באקומען פון רבי'ן.


וואס איז א מופת? א מופת איז, אז מען קוקט זיך אן און מען געבט א טראכט: 'ווער בין איך געווען? ווי אזוי האב איך אויסגעזען? איך ווייס דאך יא ווער איך בין, איך האב געטראפן דעם רבי'ן, דער רבי האט מיך געברענגט צו אזעלכע שיינע זאכן; איך האב שיעורים, איך בין זיך מתבודד, איך האב שלום בית', שלום בית איז די גרעסטע מופת פון רבי'ן; 'איך ענטפער נישט אין שטוב, איך שלינג אראפ ווען זי זאגט מיר'; אוי איז דאס א מופת, נאר דער רבי קען באווייזן אזעלכע מופתים, נעמען א מענטש און אים מאכן נישט ענטפערן... 'איך ווייס דאך יא ווער איך בין, און קוק וואס דער רבי האט געטון מיט מיר'.


א אינגערמאן פון ענקער חבורה האט מיר געשריבן די וואך אזא שיינע מופת, איך מוז אייך שיקן א קליינע שטיקל פון די בריוו:


דער אייבערשטער האט געמאכט מיט מיר א נס אז איך בין מקורב געווארן צו היכל הקודש.


איך בין אהיימגעקומען פרייטאג צו נאכטס נאכ'ן דאווענען, און איך זע אז דער שבת טיש איז א באלאגאן, נאך פול מיט מוקצה זאכן, די בענקלעך זענען נאך איבערגעדרייט אויפ'ן טיש פון אויפוואשן די ערד פריער, און מיין ווייב שלאפט נאך א שווערע וואך ארבעט.


איך טראכט צו זיך וואס איך וואלט געטון אין אזא צייט, ווען איך זאל נישט זיין מקורב צום ראש ישיבה שליט"א, עס וואלט ארויס א געדיכטע רויך פון הויז. דער אייבערשטער האט אבער רחמנות געהאט אויף מיר, איך האב גלייך געבעטן דעם אייבערשטן איך זאל זיך נישט אויפרעגן, מיר זאלן האבן א פרייליכער שבת אפילו די הויז זעט אזוי אויס, איך האב ברוך ה' מסדר געווען און צוגעגרייט דעם שבת טיש, און מיר האבן געהאט א פרייליכע סעודה.


די זעלבע האט זיך איבערגע'חזר'ט שבת אינדערפרי, איך קום אן אהיים, און אלעס ליגט נאך פונקט אזוי ווי מ'האט עס איבערגעלאזט נעכטן נאכט נאך די סעודה, ווען מען איז געווען מיד און מ'איז געגאנגען שלאפן אן אפרוימען דעם טיש. יעצט האלט איך נאך פאר'ן קידוש מאכן, מיין ווייב האט שוין קידוש געמאכט פאר די קינדער און איז געגאנגען שלאפן נאך א שווערע פולע וואך מיט די קינדער, ווען יעדע נאכט טיילן זיך די קינדער איין, יעדע שעה וויינט א צווייטער און וועקט אונז אויך, און איך האלט יעצט איינס אזייגער נאכמיטאג, נאך גארנישט געגעסן היינט, און איך בעט ווידער דעם אייבערשטן ער זאל רחמנות האבן אויף מיר, איך זאל נישט ווערן אין כעס, איך זאל זיך האלטן פרייליך, און ברוך ה' דער אייבערשטער האט מיר געהאלפן, אום דריי אזייגער האבן מיר געקענט אנהויבן די סעודת שבת קודש.


איך דאנק דעם אייבערשטן און איך דאנק דעם ראש ישיבה שליט"א, איך קען אפילו נישט טראכטן ווי אזוי איך וואלט געלעבט אן די עצות פון הייליגן רבי'ן, אז איך זאל קענען בלייבן פרייליך, און מיין ווייב זאל אפילו נישט כאפן ווי אזוי די הויז האט אויסגעזען ווען איך בין אהיימגעקומען, און ווי לאנג איך האב געווארט אויף איר מיט סבלנות אז זי זאל זיך קענען אפרוען אביסל, און זי ווייסט נישט ווי שטארק איך האב געדארפט ארבעטן אויף זיך, נישט זיך אויפצורעגן און זיין פרייליך, נאר דורכ'ן אסאך בעטן דעם אייבערשטן.


יישר כח פאר אלע עצות און חיזוק, ווי אזוי זיך צו קענען דערהאלטן אין יעדן מצב.


איך דארף מקצר זיין, איך מוז אהיים לויפן העלפן מיין ווייב.


א פרייליכן ליכטיגן שבת און א גוטן חודש.

#196 - ווען דו לערנסט, זאלסטו ארויסזאגן די ווערטער
התחזקות, לימוד התורה, שיעורים כסדרן

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת משפטים, כ"ה שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


שטארק זיך מיט דיינע שיעורים כסדרן; אפילו עס איז דיר שווער - דאך זאלסטו ווייטער אנגיין מיט דעם. אזוי איז ווען מען דינט דעם אייבערשטן, אין אנהויב שפירט מען א שווערע טעם, אבער מיט דער צייט ווערט עס אזוי זיס און געשמאק, מען וויל שוין גארנישט, מען דארף שוין גארנישט; מען וויל נאר בלייבן מיט די טעם פון לערנען און דאווענען.


ווען דו לערנסט - זאלסטו ארויסזאגן די ווערטער. דער רבי זאגט (ספר המדות אות לימוד, סימן טז): "הַלּוֹמֵד בְּקוֹל רָם מַאֲרִיךְ יָמִים, וְתַלְמוּדוֹ מִתְקַיֵּם בְּיָדוֹ", ווער עס לערנט אויפ'ן קול - וועט לאנג לעבן, און די תורה וועט זיך ביי אים האלטן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#195 - זוך אנדערע מענטשן וועמען מחזק צו זיין
התחזקות, הפצה, זיכוי הרבים, עבירות, דן לכף זכות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת משפטים, כ"ב שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך קען דיר זאגן וואס איך האב געהערט פון ..., ער פלעגט גיין הפצה אין פלעצער וואו מען טוט די עבירות רחמנא לצלן. מוהרא"ש זכותו יגן עלינו האט אים געזאגט ער זאל נישט אהין גיין, ער זאל נישט האבן מיט די מענטשן. אזוי ווי דער רבי זאגט (ספר המדות אות נאוף חלק ב', אות ח): "אָסוּר לְלַמֵּד זְכוּת, עַל זֶה שֶׁעָבַר עַל מִשְׁכַּב זָכוּר", מען טאר נישט מלמד זכות אויף מענטשן וואס טוען די עקלדיגע זאך; דערפאר זאלסטו זוכן אנדערע מענטשן וועמען צו מחזק זיין, לאז אים אפ.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#194 - נישט רייסן די האר ווען מען האט צרות
תפילה והתבודדות, צרות, אמונה, התחזקות, שבת קודש, כעס, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת משפטים, כ"ב שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי', בית שמש


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


מען מעג זיך אויסוויינען צום אייבערשטן שבת. עס ווערט געברענגט אין די פוסקים (שלחן ערוך אורח חיים, סימן רפח, בטורי זהב סעיף קטן ב) ווער עס האט א תאוה זיך צו מתבודד זיין און זיך אויסוויינען צום אייבערשטן, אזוי אויך ווער עס וויל תשובה טון פון ליבשאפט צום אייבערשטן וכו', - מעג דאס טון שבת קודש, ווייל דאס איז אן עונג שבת; צו שפירן די זיסע, איינגענעמע און געשמאקע טעם פון זיין נאנט צום אייבערשטן.


ווען עס גייט אריבער אויף אייך צרות - זאלט איר נישט רייסן אייערע האר. עס איז דא א לאו אין די תורה אז מען טאר נישט אויספליקן האר פון צער ווען איינער שטארבט (ויקרא כא, ה), און די פוסקים זאגן אז אויב מען רייסט די האר ווען מען גייט אריבער א שווערע צרה איז דאס אויך אן עבירה (ש"ך יורה דעה סימן קפ, סעיף קטן ט, בשם הב"ח).


אז עפעס גייט אייך נישט גוט - זאלט איר זאגן: "גַּם זוּ לְטוֹבָה", דאס איז אויך גוט; זאגט: "כָּל מַה דְּעָבֵיד רַחְמָנָא לְטַב עָבֵיד", אלעס וואס דער אייבערשטער טוט - איז גוט; רייסט נישט אייער האר, פליקט נישט אויס אייערע האר, עס איז נישט גוט.


בעטס דעם אייבערשטן איר זאלט האבן א שטארקע אמונה, איר זאלט שפירן דעם אייבערשטן טאג און נאכט - וועט איר נישט ווערן אזוי אין כעס ווען זאכן גייען נישט ווי אזוי איר ווילט. ווייל ווען מען גלייבט און מען ווייסט אז דער אייבערשטער מאכט אלעס, ער טוט אלעס און ער איז אלעס - דעמאלט ווערט מען נישט פארלוירן ווען זאכן גייען פארקערט ווי מען וויל, מען ווערט נישט פארלוירן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#193 - אפילו דו זעסט נישט קיין שום האפענונג, איז אויך פאר דיר דא האפענונג
תפילות אויף אידיש, צרות, התחזקות, יאוש

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת משפטים, כ"א שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך האב אזוי רחמנות אויף דיר, איך האלט נישט אויס דיין צער און יסורים; איך ווייס נישט אויב עס איז דא נאך מענטשן וואס זענען אריבער די שרעקליכע יסורים וואס דו ביסט אריבער השם ישמרינו.


דאך בעט איך דיר ליבער ברודער, דער רבי זאגט (עיין עלים לתרופה, מכתב יא): "וְיֵשׁ עִנְיָן שֶׁיִּתְהַפֵּךְ הַכֹּל לְטוֹבָה", עס וועט זיך אלעס איבערדרייען צום גוטן; יש תקוה, עס איז פאר דיר אויך דא האפענונג. אפילו דו זעסט נישט קיין שום האפענונג, עס איז ביי דיר "טוב מותי מחיי", ענדערש שטארבן ווי לעבן, דו שפירסט טעם מיתה יעדע רגע, דאך זאלסטו גלייבן אין הייליגן רבי'ן.


זאג די ווערטער פון הייליגן רבי נתן (תפלה אחר תיקון הכללי):


"'אֲנִי מַאֲמִין בֶּאֱמוּנָה שְׁלֵמָה כִּי אֵין שׁוּם יֵאוּשׁ בָּעוֹלָם כְּלָל', איך גלייב מיט א שטארקע אמונה אז עס איז נישטא קיין יאוש, 'וַעֲדַיִן יֵשׁ לִי תִּקְוָה', איך האב נאכאלץ אן האפענונג, 'וַעֲדַיִן לֹא אָבְדָה תּוֹחַלְתִּי מֵה'', איך בין נישט דערנאך, איך האף צום אייבערשטן אז ער וועט מיר העלפן, 'כִּי חַסְדֵּי ה' כִּי לֹא תָמְנוּ כִּי לֹא כָלוּ רַחֲמָיו'".


בעט דעם אייבערשטן די ווערטער:


"הייליגער באשעפער, דערבארעמדיגער באשעפער, גוטער באשעפער, זיסער באשעפער - דערבארעם זיך אויף מיר, האב רחמנות אויף מיר; איך בין אזוי צעבראכן, איך בין אזוי צעריסן, איך שפיר זיך ווי א טויטער מענטש, איך לעב נישט. פון אינדרויסן זעט אויס ווי איך בין א נארמאלער מענטש, איך גיי, איך קום, איך טו, איך מאך, אבער פון אינווייניג בין איך אזוי צעבראכן כחרס הנשבר.


הייליגער באשעפער, נאר דו קענסט מיר העלפן. דו קענסט אלעס טון, דו געבסט א מח פאר'ן מענטש; געב מיר א מח, געב מיר אביסל כח, איך זאל קענען לעבן. קיינער ווייסט נישט וואס איך לייד, קיינער ווייסט נישט וואס איך מאך מיט. דו אייבערשטער, דו ווייסט וואס אויף מיר גייט אריבער, העלף מיר, מאך מיך פרייליך, העלף מיר איך זאל גלייבן אין דיר, איך זאל טראכטן פון דיר, איך זאל געדענקען אז אלעס ביסטו, עס איז גארנישט דא אויסער דו.


העלף מיר בזכות די הייליגע צדיקים וואס האבן זיך מוסר נפש געווען פאר דיינעט וועגן, יִהְיוּ לְרָצוֹן אִמְרֵי פִי וְהֶגְיוֹן לִבִּי לְפָנֶיךָ ה' צוּרִי וְגֹאֲלִי".


 

#192 - ווען א ווייטער מענטש קומט צוריק צום אייבערשטן, איז דאס זייער חשוב
התחזקות, פירושים

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת משפטים, כ"א שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


דער אור החיים הקדוש פרעגט דיין קשיא, פארוואס רימט די תורה הקדושה אויס יתרו אלס כהן מדין - עס איז בכלל נישט קיין יחוס, און עס איז זיכער נישט א גרעסערע יחוס פון חותן משה, פארוואס זאגט די תורה קודם די תואר?! ער ענטפערט, די תורה הקדושה וויל אונז ארויסברענגען אז אפילו יתרו וואס ער איז געווען 'כהן מדין' איז ער אויך צוגעקומען צו די אנערקענונג "כִּי גָּדוֹל ה' מִכָּל הָאֱלֹקִים", דער אייבערשטער איז גרעסער פון אלע אפגעטער.


אזוי אויך זאגט דער זוהר הקדוש (סח.): "אָתָא יִתְרוֹ", ווען יתרו איז געקומען, "כּוֹמָרָא עִלָּאָה וְרַבְרְבָא", דער גרויסער און מעכטיגער גלח, "רַב מְמָנָא דְּכָל טַעֲוָון אַחֲרָנִין", ער איז געווען דער הער פון אלע געטשקעס, "וְאוֹדֵי לֵיהּ לְקוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא", און יתרו האט מודה געווען אז דער אייבערשטער איז העכער אלעמען, "וְאָמַר, עַתָּה יָדַעְתִּי כִּי גָּדוֹל ה' מִכָּל הָאֱלֹקִים", ער האט געזאגט, יעצט זע איך אז דער אייבערשטער איז גרעסער פון אלע געטשקעס, "כְּדֵין אִסְתַּלָּק וְאִתְיְיקָר קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ עֵילָּא וְתַתָּא", דעמאלט איז געווארן דער אייבערשטער'ס כבוד גרויס און חשוב אויבן און אונטן.


דאס איז זייער שטארקע חיזוק פאר אונז; ווען דער יצר הרע קומט אונז אריינרעדן 'דו ביסט גארנישט ווערד', 'דו ביסט ווייט פון אייבערשטן', 'קיינער דארף נישט דיין דאווענען, קיינער דארף נישט דיין לערנען', 'דו ביסט דער ערגסטער מענטש', - דארף מען זיך זייער שטארקן, און געדענקען, אזוי ווי יתרו וואס איז געווען א גלח, ער האט געדינט אלע עבודה זרה'ס, ווען ער איז געקומען און מודה געווען צום אייבערשטן, "כְּדֵין אִסְתַּלָּק וְאִתְיְיקָר קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ עֵילָּא וְתַתָּא", - איז דעם אייבערשטנ'ס כבוד גרויס געווארן, אזוי אויך וועט זיין מיט מיר, אז איך וועל דינען דעם אייבערשטן, איך וועל זיך דערהאלטן, איך וועל דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן, - וועט דער אייבערשטער האבן א נחת רוח, און עס וועט ווערן גרויס זיין כבוד.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#191 - מזל טוב פאר די עפענונג פון די תלמוד תורה היכל הקודש אין ירושלים עיר הקודש
התחזקות, מוסדות, חדר

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת בשלח, י"א שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד די חשוב'ע חברי הנהלה היכל הקודש בארץ ישראל, ... נרו יאיר, ... נרו יאיר, ... נרו יאיר, ... נרו יאיר און ... נרו יאיר


מזל טוב פאר די עפענונג פון די תלמוד תורה היכל הקודש אין ירושלים עיר הקודש; דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט מצליח זיין מיט די חדר, איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע מעשים.


איך שיק אייך א בריוו וואס מוהרא"ש האט מיר געשריבן ביים עפענען אונזער מוסד בית פיגא, מוהרא"ש דערציילט ווי אזוי עס האט זיך געעפנט די סאטמאר מוסדות, אזוי ווי דער חדר אין ירושלים מיט צוויי קינדער, און היינט איז דאס די גרעסטע מוסד אין די וועלט; ווייל אז מען גייט מיט'ן אייבערשטן לשם שמים איז דא הצלחה.


איך וויל קלארשטעלן אז אונזער מוסד זאל נישט האבן קיין שום שייכות מיט די רעגירונג, איך וויל נישט נעמען קיין פרוטה פון זיי, אויך זאל מען לערנען אין אונזערע מוסדות נאר אידיש.


איך וועל אם ירצה ה' ממנה זיין א גבאי אין אמעריקע וואס וועט צאמנעמען געלט פאר די מוסדות אין ארץ ישראל; זארגט נישט, איך וועל ענק העלפן.


שרייבט מיר די חשבונות וואס עס קאסט יעצט א חודש, איך וויל ענק העלפן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#190 - דער אייבערשטער וועט העלפן אלעס וועט זיין בנקל ובנחת
התחזקות, רפואה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בשלח, י' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


זארג נישט, און זאג דיין ווייב זאל נישט זארגן; דער אייבערשטער וועט העלפן אלעס וועט זיין בנקל ובנחת.


דאנק דעם אייבערשטן פאר אלע חסדים ביז אהער און בעט אים ער זאל ענק היטן פון אלעם שלעכטס.


לאז מיר וויסן וואס דער דאקטער זאגט.


 

#189 - שטארק זיך און דערהאלט זיך, כאטש מען האט אפגעלאזט דעם שידוך
שידוכים, התחזקות, סיפורי צדיקים

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת בשלח, ח' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


דיין חבר האט מיר דערציילט די זאך וואס דו גייסט יעצט אריבער, די צד הכלה האט אפגעלאזט די שידוך אפאר טעג פאר דיין חתונה; ער שרייבט מיר אז ער קען נישט נעמען דיין צער, ווען ער טראכט פון דיר שפירט ער ווי ער גייט אראפ פון זין, איז דאך זיכער אז דו אליינס שפירסט אזוי.


איך בעט דיר זייער זאלסט זיך דערהאלטן, זאלסט בלייבן שטארק; אז דו וועסט זיך דערהאלטן, דו וועסט ווייטער דינען דעם אייבערשטן געטריי, לערנען און דאווענען - וועסטו בקרוב טרעפן גאר א גוטע שידוך, שענער און בעסער.


איך ווייס פערזענליך כמה וכמה מעשיות פון חתנים וואס מען האט אפגעלאזט די שידוך, זיי האבן דאס נישט אויסגעהאלטן, און מיט רעכט; וואס קען דען זיין א גרעסערע צער פאר א חתן כלה אז מען לאזט אפ די שידוך? מען ווארט אזוי לאנג צו קענען חתונה האבן, אנהייבן די לעבן, און אז מען לאזט אפ די שידוך איז דאס זייער ווייטאגליך; דאך האבן זיי זיך דערהאלטן מיט די חיזוק פון הייליגן רבי'ן, זיי האבן זיך געשטארקט מיט אמונה אינעם אייבערשטן, און ביים סוף האבן זיי געטראפן אסאך בעסערס און שענערס.


די שידוך וואס מען האט אפגעלאזט איז אויך געווען דיין שידוך, און דאס וועט ברענגען נענטער דיין שידוך; אזוי האט דער רבי מגלה געווען ווען דעם רבינ'ס ווייב איז נפטר געווארן. דער רבי געווען אין ראדוויל, דער רבי האט זייער שטארק געוואלט חתונה האבן, ער האט נישט געוואלט זיין אן א ווייב, דעמאלט זענען געקומען אסאך פרויען, זיי האבן זיך געוואלט משדך זיין מיט אים, האט דער רבי געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תקצה): "אלע וואס זענען געקומען צו פארן זענען זיינע שידוכים, און אזוי איז ביי יעדן מענטש, מען האט כמה וכמה זיווגים, די שידוכים וואס מען רעדט איז אויך א בחינה פון שידוך, אפילו עס ווערט נישט אויסגעפירט, אפילו ווען מענטשן שמועסן ביי זיך אין שטוב, עס פאלט זיי ביי אז דער בחור וואלט גוט געווען פאר די מיידל - איז דאס א שידוך, אפילו ווען דער שידוך זאל זיך נישט אנהייבן און נישט ענדיגן - איז דאס אויך א בחינה פון א שידוך. "וְלִפְעָמִים נוֹסְעִים לַעֲשׂוֹת הַשִּׁדּוּךְ וּבְעֵת הַגְּמָר נִפְרָדִים מֵאֵיזֶה סִבָּה, וְלִפְעָמִים נִגְמָר הַשִּׁדּוּךְ וְאַחַר כָּךְ מַפְסִיקִים הַקֶּשֶׁר שֶׁל תְּנָאִים, וְלִפְעָמִים בָּאִין לִידֵי נִשּׂוּאִין וְאַחַר כָּךְ בְּסָמוּךְ נַעֲשֶׂה גֵּט בֵּינֵיהֶם. וְלִפְעָמִים אֵינוֹ נַעֲשֶׂה הַגֵּט עַד אַחַר אֵיזֶה זְמַן וְכַיּוֹצֵא בָּזֶה כַּמָּה בְּחִינוֹת שֶׁיֵּשׁ בְּעִנְיְנֵי הַשִּׁדּוּכִים וְהַזִּוּוּגִים שֶׁאֵינָם נִגְמָרִים אַחַר כָּךְ, אֲבָל כֻּלָּם הֵם בְּחִינַת זִוּוּגִים שֶׁלּוֹ. כִּי כָּל אֶחָד יֵשׁ לוֹ כַּמָּה זִוּוּגִים, רַק שֶׁאֵצֶל זֶה נִגְמָר אֵיזֶה זִוּוּג שֶׁלּוֹ עַל יְדֵי אֵיזֶה דִּבּוּר בְּעָלְמָא שֶׁמְּדַבְּרִים מִזֶּה הַשִּׁדּוּךְ, וְלִפְעָמִים עַל יְדֵי אֵיזֶה דִּבּוּר יוֹתֵר אוֹ עַל יְדֵי אֵיזֶה הִתְקַשְּׁרוּת אוֹ נְסִיעָה אוֹ עֻבְדָּא בִּשְׁבִיל הַשִּׁדּוּךְ לְפִי שָׁעָה וְכוּ' כַּנַּ"ל"; זעט מען פון דעם אז יעדע זאך וואס מען טוט פאר א בחור און פאר א מיידל כדי זיי זאלן טרעפן זייער שידוך - אפילו עס ווערט נישט - איז אויך עפעס, ווייל עס ווערט נענטער זייער ריכטיגער שידוך, עיין שם.


איך בעט דיר זייער, דערהאלט זיך, זיי נישט ברוגז אויף קיינעם. זיי זיך מבטל צום אייבערשטן, נעם אריין אמונה אין זיך, גלייב אז די גאנצע זאך איז פונעם אייבערשטן אליינס און אלעס איז לטובה, אלעס איז נאר פאר אונזער טובה, אפילו עס זעט אויס שלעכט - איז דאס נאר פאר די טובה פונעם מענטש - וועסטו בקרוב טרעפן שענער און בעסער.


לאז מיר וויסן ווען דו טרעפסט דיין שידוך.


 

#188 - ווער עס טוט פאר אנדערע אידן, דער באקומט א ברכה אין זיין צייט
בחור, התחזקות, זיכוי הרבים, לימוד התורה, חסד, היטן די צייט, חבורות, תחנון

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בא, ג' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן די שיינע גרוסן פון די חבורה פון די בחורים אין בית המדרש היכל הקודש ירושלים.


בנוגע אויב דו זאלסט לערנען מיט יונגערע בחורים בחברותא, מען בעט דיר מטעם הישיבה דו זאלסט דאס טון, נאר דו ביסט מסופק אויב דו זאלסט דאס אננעמען אדער נישט; וואס איז בכלל די פראגע? אודאי זאלסטו לערנען מיט יונגערע בחורים; דער אייבערשטער האט דיר געגעבן א מתנה, דו האסט גוטע כשרונות, דו האסט שטאף, דו האסט א געפיל צו אנדערע - זאלסטו דאס זיכער טון.


זארג נישט וועגן דיינע שיעורים כסדרן, דו וועסט נאר באקומען דורך דעם א ברכה אין דיין צייט; ווער עס טוט פאר אנדערע אידן - דער באקומט א ברכה אין זיין צייט. פרוביר דאס אויס, איבערצייג זיך, זאג פאר די ישיבה אז דו ביסט גרייט צו לערנען מיט יונגערע, שוואכערע וכדומה.


בלאז אריין אין זיי א חיות; דער עיקר וואס פעלט ביי בחורים איז אמונה אין זיך אליינס. "לְהוֹדִיעַ לִבְנֵי הָאָדָם גְּבוּרֹתָיו" (תהלים קמה, יב), טייטשן צדיקים, מען דארף מודיע זיין פאר מענטשן זייערע כוחות וואס ליגט באהאלטן אין זיי; עס וועט דיר גארנישט שאטן, דו וועסט האבן גענוג צייט פאר דיינע אייגענע שיעורים.


ביי שחרית זאגט מען ביי נפילת אפים "לדוד אליך ה" (קאפיטל כה), ביי מנחה זאגט מען רחום וחנון.


געב א גרוס פאר אלע חברים, איך בענק זיך שוין זייער צו ענק.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#187 - איך בין דער ערגסטער מענטש אויף די וועלט
התחזקות, עבודת השם, מחשבות, זעלבס זיכערקייט

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וארא, כ"ד טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ...


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וויסן זאלסטו, די אלע מחשבות וואס בוזשעווען אין דיר אז דו ביסט דער ערגסטער מענטש אויף די וועלט, אדער די מחשבות אז איך בין ברוגז אויף דיר, איך גיי דיר געבן א פסק, איך גיי דיר פארשעמען, איך גיי דיר ארויסווארפן וכדומה, - אלעס איז פונעם יצר הרע.


דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן מט) שלעכטע מחשבות – דאס איז דער יצר הרע, 'יצר' איז טייטש מאלן, מען מאלט זיך אויס, מען טראכט זיך אויס 'הרע' – איך בין שלעכט. יצר טוב מיינט, מען טראכט גוט, מען מאלט זיך אויס גוט, איך בין גוט, יעדער איז גוט.


דעריבער בעט איך דיר זייער, פון יעצט האסטו א נייע עבודת השם, דיין עבודת השם גייט זיין, פון היינט גייסטו טראכטן 'איך בין גוט, דער אייבערשטער האט מיך ליב, אויף מיר איז געזאגט געווארן דער פסוק (ישעיה מט, ג) 'יִשְׂרָאֵל אֲשֶׁר בְּךָ אֶתְפָּאָר', דער אייבערשטער האט פון מיר התפארות, ער בארומט זיך מיט מיר'.


איך האלט זייער פון דיר, איך בין זייער נתפעל פון דיר, ווי שיין דו דערהאלסט זיך, דו ביסט פעלזן פעסט, דו ביסט אזוי גוט צו אלעמען, דו פארגינסט יעדן איינעם גוטע ווערטער.


שטארק זיך, לאז זיך נישט צעברעכן פון קיינעם נישט, אפילו זאל זיין וואס זאל זיין, ווער זאל זיין.


יואל בן ריצא רעכיל

#186 - מ'דארף זיך טרעפן פערזענליך פון צייט צו צייט
חברים, התחזקות, לימוד התורה, שיעורים כסדרן

בעזרת ה' יתברך


א' פרשת שמות, ט"ז טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מאנסי


איך האב שוין זייער לאנג נישט געהערט פון דיר, און אויך דיך שוין לאנג נישט געזען.


לעצטנס, זייט מען קען מיט האלטן די וועכנטליכע ליל שישי שיעור פון מאנרא, מאנסי, לעקוואד, שטעטל - קומט אויס אז מען זעט זיך נישט פאר לאנגע וואכן. דו זעסט מיך ביי די שיעורים, אבער איך זע דיך נישט.


איך בענק זיך צו דיר; אפשר וואלט כדאי געווען מזמן לזמן זאלסטו יא אריינקומען, ווייל אינו דומה ראי' לראי', עס איז גאר אנדערש ווען מען זעט זיך פנים בפנים ווי מען זעט וכו'.


העיקר שטארק זיך מיט דיינע שיעורים כסדרן; מאך זיך א פלאן צו ענדיגן כאטשיג איינמאל אין לעבן כל התורה כולה.

#185 - הערט אויף צו זיין ארעמעלייט, הייבט זיך אן באנוצן מיט ענקערע אוצרות
התחזקות, חסידות ברסלב, חלישות הדעת, חשבון הנפש

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת שמות, כ' טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו, תלמידי היכל הקודש די בכל אתר ואתר, ה' עליהם יחיו


איך בעט ענק זייער טייערע ליבע חברים, תלמידי היכל הקודש, זייט אייך מחזק מיט די אוצרות וואס דער רבי האט אונז געגעבן.


דער הייליגער רבי האט דערציילט (ספורי מעשיות מעשה יג, פון די זיבן בעטלערס, דעם ערשטן טאג): דערווייל איז אנגעקומען א גרויסער אדלער, ער האט געקלאפט אויפ'ן טיר פונעם טורעם און געזאגט: "הערט אויף צו זיין ארעמעלייט, הייבט זיך אן באנוצן מיט ענקערע אוצרות"; דער אדלער, דאס גייט ארויף כביכול אויפ'ן אייבערשטן, וואס קלאפט אויפ'ן טורעם, דער טורעם דאס איז דער צדיק, אזוי ווי עס שטייט (משלי יח, י): "מִגְדַּל עֹז שֵׁם ה' בּוֹ יָרוּץ צַדִּיק וְנִשְׂגָּב". אינעם טורעם זענען געזיצן די מענטשן וואס זענען געראטעוועט געווארן פונעם צעבראכענעם שיף, ווייל די אלע מענטשן וואס קומען צום צדיק זענען אריבער עפעס א זאך אין לעבן וואס דאס האט זיי געמאכט מקורב ווערן, ווייל מען קען נישט מקורב ווערן צום צדיק ווען מען איז ביי זיך פול מיט ישות וגאות, מוהרא"ש זאגט, נאר ווער עס איז גוט צעבראכן ביי זיך - דער נעמט אין האנט א ספר אשר בנחל, נאר דער שפירט די געשמאקע זיסע טעם פון קרבת אלקים.


די אלע זענען געקומען צום טורעם, ביים צדיק, און ער האט זיי געזאגט: "הערט אויף צו זיין ארעמעלייט", דער צדיק זאגט אונז אין נאמען פונעם אייבערשטן: "הייבט זיך אן באנוצן מיט ענקערע אוצרות"; א מענטש פאר זיך אליינס ווייסט נישט וואס פאר א אוצרות ער האט, ער ווייסט נישט צו וואס פאר א מדריגות ער קען אלץ זוכה זיין, ביז דער אייבערשטער האט רחמנות אויף אים, דער צדיק וועקט אים אויף און איז אים מעורר: "הייב אן נוצן דיין מויל, רעד אפאר ווערטער צום אייבערשטן, גיי אין שול דאווענען שחרית, מנחה, מעריב; נעם א חומש, א משניות, א גמרא און זאג אפאר ווערטער צום אייבערשטן"; ווילאנג מען לעבט קען מען זוכה זיין צו אזעלכע געוואלדיגע אוצרות.


דאס אלעס איז מען זוכה ווען מען איז מקורב צום צדיק.


מיר געפונען, די אידן אין מצרים, כל זמן יוסף הצדיק האט געלעבט - איז נישט געווען קיין שיעבוד מצרים, עס איז נישט געווען קיין נסיונות. אז מען האט א צדיק - איז מען ערליך און הייליג, דער צדיק בלאזט אריין חיות, ער בלאזט אריין האפענונג; איינמאל יוסף הצדיק איז נסתלק געווארן, "וַיָּמָת יוֹסֵף וְכָל אֶחָיו וְכֹל הַדּוֹר הַהוּא (שמות א, ו)", - דעמאלט האט זיך אנגעהויבן שיעבוד מצרים, אלע צרות; און אזוי איז עד היום הזה, ווען א מענטש איז מקושר צום צדיק - האט ער כח צו זיין ערליך און הייליג.


מיר דארפן בעטן דעם אייבערשטן יעדן טאג מיר זאלן בלייבן ביים צדיק, נישט זיין ווי פרעה, וואס (רש"י שם, ח): "עָשָׂה עַצְמוֹ כְּאִלוּ לֹא יָדַע", - וועלן מיר האבן אלעס גוטס בזה ובבא; מיר זאלן נישט האבן חלישות הדעת און איבערלאזן דעם רבי'ן, אזוי ווי ר' ליפא וואס איז געווען א גרויסער סוחר און אן ערליכער איד, איינמאל איז ער געפארן אויף א גרויסער יריד צו מאכן געשעפטן, האט ער געטראכט אז ער וועט קודם גיין צום רבי'ן נעמען א ברכה, איז ער געווען אויף שבת ביים רבי'ן, ביי שלש סעודות האט אים שוין די הויט געברענט אז דער רבי זאל שוין ענדיגן די תורה כדי ער זאל שוין קענען פארן צום יריד פארדינען געלט, און אזוי ווי דער הייליגער רבי האט דאך אלעס געזען, האט ער אים מרמז געווען אינמיטן די תורה אז עס שטייט אין תקוני זוהר (תיקון ג' מהתיקונים האחרונים): "חֲיֵיכִת בְּהוֹן בְּעוּתְרָא בְּהַאי עָלְמָא, וּלְּבָתַר, קְטִילַת בְּהוֹן", געלט לאכט צום מענטש אין די יונגע יארן און שפעטער הרג'עט עס דעם מענטש; דער רבי האט געוואלט מיט דעם מרמז זיין פאר ר' ליפא אז נישט אלעס איז געלט וכו', ר' ליפא האט זיך אבער פון דעם באליידיגט, ער איז אוועק געגאנגען פון רבי'ן און ער איז מער נישט געקומען.


יארן שפעטער האט אים רבי נתן געטראפן, האט ער אים געפרעגט: "ליפא, וואו ביסטו אנטלאפן, עמנו הייתם?!" האט אים ר' ליפא געזאגט: "דער רבי האט מיך פארשעמט", מיינענדיג די תורה וואס דער רבי האט דעמאלט געזאגט און אים מרמז געווען אין די תורה, זאגט אים רבי נתן: "ליפא! פון אזא רבי גייט מען אוועק?! זאל דער רבי נעמען א דראנג (א דיקע האלץ) און מיך שלאגן וועל איך אויך נישט אוועק גיין!" פון דעם זעט מען אז א מענטש דארף זיך מאכן א חשבון: 'איך ווייס ווער איך בין און איך ווייס גוט וואס דער רבי האט געטון פאר מיר, איך ווייס וואס איך האב באקומען און וואס איך באקום נאך יעצט פון זיך דרייען אין היכל הקודש; איז אפילו דער רבי זאל מיך שלאגן מיט א דראנג וועל איך אויך נישט אוועק גיין פון אזא פלאץ'.


א פרייליכן שבת!

#184 - מ'דארף זיין זייער פארזיכטיג מיט צדקה געלט
שלום בית, התחזקות, הפצה, צדקה, הדפסה, אידיש געלט, חלישות הדעת

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמות, י"ח טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס איז נישט אמת וואס איר שרייבט, איך בין נישט געקומען קיין ירושלים קיינעם וויי צו טון, איך ווייס נישט פארוואס אייער מאן זאגט אזוי; איך בין געקומען מחזק זיין אנשי שלומינו. איך האב זייער ליב אייער מאן; עס טוט מיר זייער וויי אז ער זאגט איך בין געקומען אים וויי טון.


אז איר שרייבט מיר און איר ווילט דא עפעס העלפן, אפשר קענט איר זיין די גוטע שליח וואס וועט האבן א גוטע השפעה אויף אים, אים מחזק זיין ער זאל זיך נישט אפטיילן פון אונזער חבורה; עס טוט מיר זייער וויי, עד דכדוכה של נפש - אז אייער מאן וויל זיך אפטיילן פון אונז.


בנוגע די הדפסה; מוהרא"ש האט געזאגט, יעדער איינער קען דרוקן זיינע ספרים, עס איז נישטא קיין 'כל הזכיות שמורות' אויף דעם; אבער אז מען נעמט צאם געלט, מען בעט נדבות פון מענטשן און עס איז אויף מיין נאמען - מוז איך עס טון לויט די הלכה; עס דארף זיין א וועד פון אפאר מענטשן, נישט אז איינער אליין זאל האבן די שליסל צו די געלט. נישט חס ושלום אז מען איז חושד איינעם דא, נאר אין די עבר איז אזוי געווען; ביי מוהרא"ש איז געווען שרעקליכע מעשיות פון גניבות, דעריבער מוז זיין א וועג פון אפאר מענטשן וואס האלטן חשבון אויף די געלט.


איך האף אז אייער מאן וועט געדענקען ווער עס האט אים מקרב געווען, ער וועט געדענקען ווער עס האט אלעס אוועק געגעבן פון זיך אז ער זאל וויסן די שיינע עצות פון רבי'ן, און ער וועט ווייטער בלייבן א מפיץ נאך מער ווי ביז אהער.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#183 - מען קען נאר העלפן אזא איינעם וואס וויל זיך העלפן
התחזקות, דרך ארץ, הדפסה, שאלות, בית המדרש, היכל הקודש, ישיבה, ארץ ישראל

בעזרת ה' יתברך


עשרה בטבת, יארצייט פון אונזער גרויסן רבי נתן זכרונו לברכה, יום ג' פרשת ויחי, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך בין נעכטן צוריק געקומען פון ארץ ישראל, א גאנצן צייט האב איך געטראכט א שאד אז דו ביסט נישט מיט געקומען, דו וואלסט זיך אזוי מחי' געווען צו זען די הונדערטער פרישע מקורבים, תלמידי היכל הקודש; בפרט דער שול אין ירושלים איז דאך ממש א וואונדער, די פרישע מקורבים פירן דעם בית המדרש אזוי ווי איך וואלט ווען דארט געווען.


דו ווייסט דאך אז היכל הקודש איז א פלאץ וואס איז מחזק יעדן מענטש אין יעדן מצב, און פון די אנדערע זייט האט מוהרא"ש געוואלט דער בית המדרש זאל זיך פירן מיט א שטארקע דרך ארץ; האיך יתקיימו שניהם - ווי אזוי קען מען אויספירן ביידע? דארף מען האבן גרויס סייעתא דשמיא; פון איין זייט אז יעדער זאל זיך געפונען דאס פלאץ און אז עס זאל זיין משמעת.


בנוגע דיין איידעם נרו יאיר; וואס האט ער מורא אליינס צו פרעגן? וואס האט ער מורא אליינס צו שרייבן? זיי אים מחזק ער זאל אליינס פרעגן, אויב פרעגט ער דיר - קענסטו אים ענטפערן.


בנוגע דער בחור ... נרו יאיר; מוהרא"ש פלעגט זאגן, מען קען נאר העלפן אזא איינעם וואס וויל זיך העלפן, איך האב אים אוועק געגעבן צענדליגער שעות, אויך האב איך אונטער געשיקט מיינע קינדער זאלן רעדן מיט אים דברי חיזוק וכו' וכו'; אז ער וויל נישט - קען מען נישט העלפן.


בנוגע הדפסה, וואס דו שרייבסט מיר אז מען האט דאס געעפנט נאר כדי די בחורים זאלן האבן מיט וואס צו זיין באשעפטיגט; שתי תשובות בדבר, איינס, נישט ממש אזוי, מען האט געעפנט די הדפסה צו העלפן די מפיצים זיי זאלן האבן פאר ביליג ספרים, קונטרסים וכו'. צוויי, אז די ישיבה איז לעת עתה אין וויליאמסבורג, איז נישט שייך אז בחורים זאלן ארבעטן אין הדפסה.

#182 - שובבי"ם ת"ת, אכט וואכן וואס מיר קענען אלעס פאררעכטן
התחזקות, תהלים, חסידות ברסלב, תשובה, בית המדרש, היכל הקודש, נסיונות, פירושים, יאוש, ארץ ישראל, שובבי"ם

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויחי, י"ג טבת, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו, תלמידי היכל הקודש פון ירושלים און בני ברק, ה' עליהם יחיו


איך בין נאכאלץ זייער איבערגענומען מיט גרויס התרגשות פון מיין נסיעה, פון זיין מיט אייך דעם פארגאנגענעם שבת קודש; איך האף איר האט אויך הנאה געהאט פונעם שבת.


איך בעט אייך זייער אז דער בית המדרש זאל זיין א פלאץ וואס מען רעדט פון רבינ'ס דיבורים; נישט קיין תורות, פלפולים - נאר ווערטער פון חיזוק. מענטשן זענען זייער צעבראכן היינטיגע טעג, נישטא א מענטש וואס האט נישט זיין פעקל, זיין פרשה - וואס ער גייט אריבער. מענטשן מוטשען זיך זייער מיט עניות און דחקות, נאכדעם זענען דא וואס מוטשען זיך מיט די ווייב און קינדער, און ועל כולם מוטשענען מיר זיך אלע מיט צרות היצר; מענטשן זוכן אביסל חיזוק אזוי ווי מען זוכט לופט צו אטעמען, מען זוכט א שמייכל, א גוט ווארט - אזוי ווי א דורשטריגער מענטש זוכט א טראפ וואסער, דעריבער דארף מען זען צו רעדן אין בית המדרש דבורי חיזוק.


די וואך האבן מיר זייער גוטע חיזוק, מוהרא"ש פלעגט דאס חזר'ן ביי די שיעורים פרשת ויחי. די פרשה ענדיגט זיך (בראשית נ, כו): "וַיָּמָת יוֹסֵף בֶּן מֵאָה וָעֶשֶׂר שָׁנִים וַיַּחַנְטוּ אֹתוֹ וַיִּישֶׂם בָּאָרוֹן בְּמִצְרָיִם", יוסף איז געשטארבן און מען האט אים באערדיגט אין מצרים, עס זעט אויס ווי לאחר הייאוש, מען קען שוין גארנישט טון, מען קען שוין גארנישט מאכן, אלעס איז טויט, שוין באגראבן; דארף מען וויסן אז מען מוז זיך מחזק זיין, מען שרייט אויס אלע אינאיינעם: "חזק חזק, ונתחזק!" שטארקט זיך, שטארקט זיך, לאמיר זיך אינאיינעם שטארקן! ווייל עס איז נישטא קיין ייאוש, דער הייליגער רבי האט געשריגן (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עח): "קיין ייאוש איז גארנישט פארהאנען!"


טייערע אנשי שלומינו, מיר גייען היינט נאכט אריין אין די ליכטיגע שובבי"ם טעג, די יאר האבן מיר שובבי"ם ת"ת - אכט וואכן וואס מיר קענען פאררעכטן אלע אונזערע נישט גוטע מעשים. איך וויל אייך מחזק זיין איר זאלט אלע זאגן יעדן טאג דעם יום תהלים, איר ווייסט דאך אלע אז דער הייליגער רבי נתן זכרונו לברכה פלעגט יעדן טאג זאגן דעם יום תהלים, און אין די טעג פון שובבי"ם פלעגט ער זאגן דעם יום תהלים צוויי מאל א טאג; לאמיר זאגן דעם יום תהלים יעדן טאג, דאס וועט אונז ברענגען צו די גרעסטע דרגא, אזוי ווי דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עג): "מִי שֶׁרוֹצֶה לִזְכּוֹת לִתְשׁוּבָה, יִהְיֶה רָגִיל בַּאֲמִירַת תְּהִלִּים, כִּי אֲמִירַת תְּהִלִּים מְסֻגָּל לִתְשׁוּבָה וכו'. וְהִנֵּה, הַכֹּל חֲפֵצִים לְיִרְאָה אֶת שְׁמֶךָ, וְאַף עַל פִּי כֵן לָאו כָּל אָדָם זוֹכֶה לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה, כִּי יֵשׁ אֶחָד שֶׁאֵין לוֹ הִתְעוֹרְרוּת כְּלָל לִתְשׁוּבָה", ווער עס וויל זוכה זיין תשובה צו טון - זאל זאגן תהלים; יעדער איד וויל זיין אן ערליכער איד און טון דעם ווילן פונעם אייבערשטן, אבער נישט יעדער איז זוכה אויסצופירן זיין ווילן אויף למעשה, ווייל ער האט בכלל נישט קיין שום התעוררות תשובה צו טון, "וַאֲפִילּוּ מִי שֶׁיֵּשׁ לוֹ הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, אֵינוֹ זוֹכֶה לְהַגִּיעַ אֶל הָאוֹת וְהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה הַשַּׁיָּךְ לוֹ", און אפילו איינער וואס האט שוין יא אן התעוררות תשובה צו טון - ווייסט ער נישט וואס ער זאל טון דאס צו קענען אויספירן, "וַאֲפִילּוּ אִם מַגִּיעַ לְשָׁם, יָכוֹל לִהְיוֹת שֶׁהַשַּׁעַר שֶׁל תְּשׁוּבָה סָגוּר, וּמֵחֲמַת כָּל זֶה אֵין הָאָדָם זוֹכֶה לִתְשׁוּבָה", און אפילו איינער וואס האט יא אן התעוררות תשובה צו טון, און ער ווייסט וואס מען דארף טון צו ווערן אן ערליכער איד - דארף ער נאך אויך זוכה זיין צו טון למעשה און נישט ווערן צעבראכן וכו' וכו', דערפאר איז נישט יעדער זוכה תשובה צו טון, "וְעַל יְדֵי אֲמִירַת תְּהִלִּים, אֲפִילּוּ מִי שֶׁאֵין לוֹ שׁוּם הִתְעוֹרְרוּת לִתְשׁוּבָה, הוּא מִתְעוֹרֵר לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", פירט דער רבי אויס; אז א מענטש איז זוכה און ער זאגט תהלים, אפילו ער האט נישט קיין שום התעוררות, ווערט ער אבער נתעורר תשובה צו טון דורך דעם, "וְגַם זוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לְהַגִּיעַ אֶל הַשַּׁעַר וְאוֹת הַשַּׁיָּךְ לוֹ, וְלִפְתֹּחַ הַשַּׁעַר; נִמְצָא שֶׁזּוֹכֶה עַל יְדֵי תְּהִלִּים לַעֲשׂוֹת תְּשׁוּבָה", און ער קען אנגיין מיט א מורא'דיגע שטארקייט וכו', ביז ער איז זוכה תשובה צו טון און ווערן אן ערליכער איד.


איך קען נישט מער מאריך זיין, איך בין זייער אפגעשוואכט, אויך מיינע קינדער זענען אין שטוב מיט היץ, געלויבט דעם אייבערשטן עס איז מיט גרויס חסדים; איך וועל אייך שרייבן מער קומענדיגע וואך.


א פרייליכן שבת.