בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#261 - סדר השיעורים פאר א בחור אין ישיבה קטנה
תפילה והתבודדות, בחור, מוסדות, משניות, לימוד התורה, ספרי ברסלב, גמרא, סדר היום, מעביר סדרה

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת לך לך, ז' מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ישיבה קטנה היכל הקודש ירושלים


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דו לערנסט פלייסיג סדר דרך הלימוד, און אויך גייסטו הפצה.


בנוגע דיין פראגע וואס פאר א שיעורים דו זאלסט לערנען; מאך זיך א סדר צו לערנען יעדן טאג חומש - שנים מקרא מיט'ן תרגום, איינגעטיילט לויט די וואך: זונטאג ביז שני, מאנטאג ביז שלישי - און אזוי ווייטער.


די צווייטע שיעור זאלסט לערנען משניות; לערן יעדן טאג אכצן פרקים משניות, זאג די ווערטער שיין, הויך און קלאר, אויפ'ן קול. אויב איז דיר שווער צו זאגן אכצן - קענסטו עס איינטיילן אויף זעקס פרקים אינדערפרי, שפעטער נאך זעקס פרקים און פארנאכטס נאך זעקס פרקים; אזוי זאלסטו טון יעדן טאג - וועסטו ענדיגן גאנץ ששה סדרה משנה יעדע חודש.


די דריטע שיעור זאלסטו לערנען גמרא. האסט שוין זוכה געווען צו ענדיגן איין מאל ש"ס - זאלסטו אנהויבן נאכאמאל און גיין כסדרן א בלאט נאך א בלאט, א מסכתא נאך א מסכתא, ביז דו וועסט ענדיגן נאכאמאל ש"ס - וועסטו אנהויבן א דריטע מאל; אזוי זאלסטו טון יעדן טאג.


דאנק דעם אייבערשטן אז דו לערנסט אין היכל הקודש, ביי אונז אין ישיבה וועט מען דיר נישט שטערן פון לערנען פלייסיג; דיין מגיד שיעור הרב משה שמואל שליט"א וועט דיר מחזק זיין צו לערנען נאך און נאך בלעטער גמרא.


לאז זיך נישט שטערן פון קיינעם, זיץ אין דיין ווינקעלע און זאג בלעטער גמרא אויפ'ן קול מיט א ניגון, און יעדע מאל דו זאגסט א נאמען פון א תנא אדער פון אן אמורא - זאלסטו זיך פארשטעלן ווי דו שטייסט פאר דעם הייליגן תנא אדער אמורא, און דו זאלסט רעדן צו אים און אים בעטן אז דיין קאפ זאל זיך עפענען, דו זאלסט פארשטיין די גמרא. אזוי פירן זיך די צדיקים, ווען זיי לערנען תורה - מאלן זיי זיך אויס ווי דער תנא, דער אמורא - שטייט דא; זיי לערנען תורה מיט קדושה וטהרה.


נאכדעם מאך זיך א שיעור אין ספר המידות. דער הייליגער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שעט), דער ספר האט אים געמאכט פאר א איד; לערן דאס, און ביי יעדע אות זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן דו זאלסט זוכה זיין צו קענען צוקומען צו דעם, און אויב איז דאס א שלעכטע זאך - זאלסטו וויינען צום אייבערשטן דו זאלסט פטור ווערן פון די שלעכטע מידה.


שרייב מיר יעדע וואך וואס טוט זיך אין ישיבה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#260 - דארפסט נישט קיין ישיבה, בלייב אין בית המדרש מיט א הויפן ספרים
שידוכים, סדר דרך הלימוד, משמש דעם רבי'ן, לימוד התורה, ישיבה

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת לך לך, ז' מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


לכבוד מיין טייערע ליבער הארציגער ... נרו יאיר, ירושלים


איך הער אויף דיר זייער גוטע גריסן, אז דו לערנסט מיט א שטארקע התמדה און דו געבסט זיך איבער פאר אונזער בית המדרש מיט דיין גאנצע הארץ; דו האסט געבויט די סוכה און צענומען די סוכה, אויך זארגסטו פאר יעדע זאך - מדבר קטן עד דבר גדול. אויך העלפסטו מיט יעדע זאך וואס מען דארף אין חדר, און אזוי ווייטער.


וויסן זאלסטו, וואס מען טוט פארן רבי'ן - איז א נצחיות, און דאס ברענגט נאר גוטס פאר'ן מענטש.


שטארק זיך מיט דיינע שיעורים כסדרן. זארג נישט, נאך אביסל ווערסטו א חתן. דארפסט נישט גיין זוכן א ישיבה, בלייב זיצן אין בית המדרש מיט א הויפן ספרים; א חומש, נ"ך, משניות, בבלי, ירושלמי, תוספתא, רמב"ם, טור, שלחן ערוך, מדרש רבה, מדרש תנחומא, זוהר הקדוש, תיקונים, לקוטי מוהר"ן און אשר בנחל; די פופצן שיעורים, אביסל פון יעדע ספר, און אויך זאלסטו זיך גיין מתבודד זיין - וועסטו אויסוואקסן א גרויסער צדיק.


הלואי זאלסטו מיר שרייבן וואס דו לערנסט, וועסטו מיר מחי' זיין.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#259 - א בחור האט געענדיגט די צווייטע מאל ש"ס, א שיינע התחלה פאר'ן זמן
כולל, תפילה והתבודדות, חברים, שלום בית, סיום, משניות, לימוד התורה, ישיבה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נח, ב' דראש חודש חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


וואו דו גייסט און וואו דו שטייסט זאלסטו רעדן צום אייבערשטן. אויפ'ן וועג צום בית המדרש, אויפ'ן וועג אהיים פון בית המדרש און אין בית המדרש - זאלסטו זיך צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן; ווייל יעדע ווארט וואס א איד רעדט צום אייבערשטן - דאס בלייבט פאר אייביג, דאס איז א נצחיות; וואויל איז דעם וואס כאפט ארויס ווערטער צום אייבערשטן.


מאך זיך א שיעור אין משניות. משניות רייניגט דעם מענטש פון אלע טומאות און אלע זוהמות. משנה איז ראשי תיבות די ווערטער פון ה'עלית מ'ן ש'אול נ'פשי; משנה נעמט ארויס דעם מענטש פון אלע בלאטעס. אפילו דו פארשטייסט נישט וואס דו לערנסט - זאלסטו זאגן די ווערטער, אין א רייע, גיי כסדרן דיקא; הויב אן סדר זרעים, מסכת ברכות, זאג א פרק נאך א פרק, עס וועט אראפפאלן פון דיר שטיקער בלאטע; ווער עס איז שטארק אין דעם - איז זוכה צו ווערן א גרויסער צדיק.


ביינאכט נאך א טאג פון שווער ארבעטן און פון אזויפיל איבערגייאכץ וכו' - זאלסטו זיך נישט פארלירן וכו'; לויף צו די תורה. אז דו וועסט לויפן צו די משניות - וועט דיין ווייב דיר אנטקעגן קומען, זי וועט דיר זיין פאר אן עזר, און אז מען לויפט נאך - ווערט מען דערנידערט און זי ווערט א כנגדו וד"ל.


געלויבט דעם אייבערשטן, נעכטן איז אריבער א שיינע טאג אין ישיבה. עס האט זיך אנגעהויבן מיט זייער א פרייליכע זאך, א בחור האט מסיים געווען די צווייטע מאל גאנץ ש"ס! דאס איז אזא שיינע התחלה; עס האט געגעבן א וועק אויף יעדן איינעם, אלע זאלן זיך מאכן א שיעור, אנהויבן ש"ס.


נעכטן נאכט איז געווען ביי מיר אין שטוב א סעודת ראש חודש מיט אפאר פון אנשי שלומינו וואס העלפן די כולל. עס איז געווען זייער געשמאק צו זיצן מיט אנשי שלומינו און רעדן פון רבי'ן, מען האט גערעדט פון וואס מען האט געהאט נעכטן אינעם בלאט גמרא, דאס גרויסקייט פון העלפן תלמידי חכמים; מיט'ן העלפן תלמידי חכמים זאלן קענען לערנען - מיט דעם איז מען מקיים "ולדבקה בו", מען ווערט איינס מיט'ן הייליגן באשעפער.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#258 - א הערליכע שבת בראשית אין ישיבה מיט אנשי שלומינו
הפצה, צדקה, הדפסה, שבת קודש, פרנסה, אידיש געלט, לימוד התורה, חובות, ישיבה, גמרא, ראש ישיבה, שמחות, חסידות, ראש חודש

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת נח, כ"ח תשרי, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


א הערליכע שבת איז געווען אין ישיבה מיט אנשי שלומינו. אנגעהויבן האט זיך עס פרייטאג צו נאכטס, די תפילות איז געווען זייער שיין, נאכן דאווענען זענען מיר ארויס אין א ריקוד כמנהג אנשי שלומינו.


שבת אינדערפרי איז געווען א שיינע שמועס וועגן חתונה מאכן אין ישיבה און נישט מאכן טייערע שמחות. איינער האט נישט פארשטאנען וואס פעלט אויס אזוי סאך צו רעדן פון דעם, האב איך אים געזאגט: "גיי ברענג מיר איינעם וואס האלט שוין נאכן חתונה מאכן צוויי דריי קינדער וואס האט נישט קיין איין דאלער חובות... איך רעד נישט פון גרויסע עשירים, איך רעד פון דורכשניטליכע אינגעלייט, ברוך ה' איך האלט נאכן חתונה מאכן דריי קינדער און איך קום נישט קיין איין פרוטה פאר קיינעם, נאר ווייל איך פאלג מוהרא"ש, איך מאך פשוט'ע שמחות, איך מאך זיך נישט נאריש. דעריבער רעד איך צו מיינע תלמידים אזוי סאך פון דעם, ווייל איך וויל ענק זאלן אויך קענען לעבן אן קיין איין פרוטה חובות".


עס איז א שאד מען שרייבט נישט אפ די שיינע שמועסן; אזוי וואלטן אלע געקענט מיטהאלטן די שיינע זאכן.


שחרית האב איך געדאווענט פאר'ן עמוד, איך האב עולה געווען די זיבעטע עלי', שביעי. ביי מיין עלי', בשעת דער בעל קורא האט געליינט דעם פסוק (בראשית ה, כט): "זֶה יְנַחֲמֵנוּ מִמַּעֲשֵֹנוּ וּמֵעִצְּבוֹן יָדֵינוּ" - האב איך געוואלט אנהויבן טאנצן פאר שמחה, ווייל דא איז דאך מרומז דער הייליגער רבי'ן; די תורה זאגט זֶה יְ'נַחֲמֵנ'וּ, דער רבי וועט אונז טרייסטן און אונז ארויסנעמען פון אונזער עצבות.


שבת אינדערפרי ביי ספורי מעשיות האבן מיר גערעדט נאכאמאל פון זיך אכטונג געבן פון חובות, מיר האלטן ביי די מעשה פון די זיבן בעטלערס (ספורי מעשיות, מעשה יג). דער רבי זאגט: "די פארלוירענע קינדער האבן זיך געמאכט גרויסע טארבעס, און געגאנגען אין די הייזער בעטן עסן"; דא זעט מען די עצה, אז אויב מען האט נישט קיין געלט - זאל מען גיין אין די הייזער קלייבן געלט צו קענען לעבן, און חס ושלום מאכן חובות.


מיר האבן גערעדט אז מען קען דאס טון אינאיינעם מיט הפצה. מען גייט ביי די הייזער, מען בעט צדקה פאר "א משפחה וואס האט נישט צו לעבן", און מען געבט א שיינע מתנה; אזוי איז מען א משפיע.


איך האב דערציילט פאר די אינגעלייט, א בחור איז צו מיר צוגעקומען פאריאר ראש השנה אין אומאן און מיר געזאגט אז ער וויל מנדב זיין דעם שער הבנין פונעם נייעם בית הדפוס. דער אינגערמאן וואס העלפט צאמנעמען די געלט פאר'ן נייעם בנין האט מיך געפרעגט אויב ער זאל דאס יענעם אוועקגעבן, האב איך אים געזאגט: "דו קענסט דא נישט גארנישט דערלייגן, אדער וועט ער דיר ברענגען געלט - אדער נישט". למעשה איז אריבער א יאר, און דער בחור נרו יאיר האט געברענגט במשך די יאר פאר'ן בית הדפוס פופציג טויזנט דאלער. דאס האט ער געטון אין די צייט פון נאך ישיבה, נאך זיבן אזייגער - פאר אפאר שעה.


איך האב אויפגעוויזן פאר די אינגעלייט, דו קענסט זיין אן ארבעטער, קענסט זיין אין כולל; אז דו גייסט הפצה אפאר שעה, אדער נאכמיטאג אדער פארנאכטס - קענסט פארדינען מער וואס א צווייטער פארדינט דורך ארבעטן א גאנצן טאג.


א צווייטע מעשה האב איך דערציילט, איך רוף אן א אינגערמאן אין שטעטל: "אפשר זוכסטו אן ארבעט? איינער זוכט אן ארבעטער", זאגט ער מיר: "איך דארף גיין ארבעטן? אויב דער ראש ישיבה הייסט מיר ארבעטן - גיי איך ארבעטן, איך וויל אבער זאגן פאר'ן ראש ישיבה, איך פאר ארויס פון שטעטל יעדן טאג דריי אזייגער - הפצה, איך גיי פאר צוויי שעה און איך ברענג אהיים איבער צוויי הונדערט דאלער א טאג, וואס פעלט מיר אויס ארבעטן?" זעט מען אז ווען מען גייט אין די הייזער מיט ספרים קען מען לעבן א שיינע ברייטע לעבן אן חובות.


נאכמיטאג אויפ'ן וועג צום שול האבן מיך קינדער נאכגעשריגן, אזוי ווי כסדר, איך האב דאס יעדן טאג, מען שפעט פון מיר. איך בין זייער פרייליך, אז מען שפעט פון מיר נישט ווייל איך האב איינעם בא'גנב'ט, נאר ווייל איך ברענג אריין דעם רבינ'ס עצות אין אידישע קינדער.


ביי שלש סעודות האבן מיר גערעדט, עס שטייט די וואך אין די פרשה (בראשית ג, כד): "וַיְגָרֶשׁ אֶת הָאָדָם וַיַּשְׁכֵּן מִקֶּדֶם", מען האט פארטריבן אדם הראשון פון גן עדן, מען האט אים געלייגט מקדם. זאגן אונז חכמינו זכרונם לברכה (בראשית רבה כא, ט): 'מִקֶּדֶם' דאס איז דער 'גֵּיהִנֹם', דער אייבערשטער האט אים געוויזן דעם גיהנום, זאגן די הייליגע חכמים, אדם הראשון האט זיך זייער דערשראקן, ער האט געפרעגט דעם אייבערשטן: "מִי מַצִּיל אֶת בָּנַי מֵאֵשׁ לוֹהֶטֶת זוֹ", ווי אזוי וועלן מיינע קינדער זיך ראטעווען פון דעם שרעקליכן גיהנום? האט אים דער אייבערשטער געזאגט, דורך "חֶרֶב תּוֹרָה", דורך די שווערד פון לערנען די הייליגע תורה; אז מען לערנט תורה איז מען זוכה זיך צו ראטעווען פון אלעם שלעכטס.


אזוי אויך, ווער עס לערנט תורה - ראטעוועט זיך פון די ברענעדיגע יצר הרע וואס ברענט מיט אלע תאוות און אלע שלעכטס. ווייל מען קען נישט פארלעשן די פייער - נאר דורך לערנען תורה, אז מען מאכט זיך א שיעור אין חומש רש"י, משניות און גמרא וכו' - קען מען אויסלעשן די גיהנום.


אויך האבן מיר גערעדט אז מען זאל זיך נישט דרייען ביינאכט אינדרויסן פון שטוב, נאר בלייבן אין שטוב מיט די ווייב און קינדער אביסל העלפן, אביסל שמועסן און אסאך לערנען.


נאך מעריב האב איך פארגעלערנט דעם בלאט גמרא, און שפעטער איז געווען א שיינע מלוה מלכה ביי מיר אין שטוב מיט א מנין בחורים, יעדער האט דערציילט זיינע מעשיות פון הפצה און זיינע מעשיות פון תפילה.


ישיבה הויבט זיך אן ראש חודש חשון, זאג דיינע בחורים זאלן ברענגען א מסכת נדרים; ראש חודש הויבן מיר אן א פרישע מסכתא, מסכת נדרים, יעדן טאג לערנען מיר א בלאט גמרא. און דיין ישיבה קטנה בחור זאל אויך ברענגען א מסכת סוכה, מיין זון הרב אלחנן חיים שליט"א לערנט פאר נאך פרישטאג מסכת סוכה. איך וועל אם ירצה ה' פארלערנען יעדן טאג איינס דרייסיג דעם בלאט גמרא, און נאכמיטאג נאך מנחה לערנט דער מגיד שיעור פאר שלחן ערוך הלכות שבת, דיין זון זאל ברענגען א שולחן ערוך הלכות שבת, דעם זמן וועלן זיי לערנען די הלכות פון בישול בשבת, סימן שי"ח.


מארגן ערב ראש חודש זאגט מען נישט יום כיפור קטן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#257 - גרייט זיך אן א שיינע מעשה צו דערציילן ביים שבת טיש
כיבוד אב ואם, חברים, חינוך הילדים, שווער און שוויגער, הדפסה, שטעטל, קאמפיוטער, בית המדרש, לימוד התורה, סיפורי צדיקים, אידישע שטוב, ראש ישיבה, ניחום אבלים, שבת טיש

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת בראשית, מברכים החודש, כ"ו תשרי, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


מאך שיינע שבת סעודות. עס דארף נישט זיין קיין לאנגע סעודות; דער עיקר, עס זאל זיין סעודות מיט זמירות און שיינע דיבורים פון אמונה, פון תפילה; גרייט זיך אן א שיינע מעשה - אדער פון תפילה אדער פון א צדיק.


געב אכטונג ווי אזוי דו רעדסט צו דיינע עלטערן; רעד מיט דרך ארץ און עהרע. עס איז גארנישט ווערד וואס מען טוט צו העלפן די עלטערן אויב מען רעדט מיט חוצפה, אפילו דו געבסט געלט פאר דיינע עלטערן, אויב טיילסטו זיי איין וואס צו טון - איז דאס גארנישט ווערד. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי פאה א, א): "יֵשׁ שֶׁהוּא מַאֲכִיל אֶת אָבִיו פַּטוּמוֹת" עס איז דא אמאל איינער וואס געבט צו עסן פאר זיינע עלטערן געשטאפטע גענז, "וְיוֹרֵשׁ גֵיהִנָם" און ער גייט אין גיהנום, אויב ער רעדט צו זיי מיט זלזול.


דאס זעלבע זאלסטו אכטונג געבן נישט צו רעדן אויף דיין שווער און שוויגער; כל שכן אז דו זאלסט נישט טשעפען דיין ווייב מיט אירע עלטערן. געב אכטונג אויף איר כבוד, און געב אכטונג אויף דיינע קינדער'ס געזונט; אז קינדער הערן ליצנות אויף זיידע און באבע - וואקסן זיי קרום.


דאס בעסטע איז אז דו זאלסט נעמען דעם רבינ'ס סדר דרך הלימוד (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), לערנען די הייליגע תורה אפילו אן פארשטיין - וועסטו ווערן אן ערליכער איד און א גרויסער צדיק. נעם א משניות, א גמרא - און הויב אן זאגן די ווערטער אפילו אן פארשטיין, לערן א פרק נאך א פרק, א בלאט נאך א בלאט; אלעס וועט זיך ביי דיר טוישן, דו וועסט ווערן אן ערליכער איד און א גרויסער צדיק; ווען מען לערנט די תורה ווערט מען צוגעקלעבט צום אייבערשטן.


נעכטן בין איך געווען א גאנצן טאג אין שטעטל. אויפ'ן וועג האב איך זיך אפגעשטעלט אין קרית יואל מנחם אבל זיין אונזער טייערער חבר, דער חשוב'ער מלמד ... וואס זיצט שבעה נאך זיין טאטע. עס איז געווען אזוי אינטערעסאנט, "בא לחזק" איך בין געקומען מחזק זיין, "ונמצא מחוזק" און איך בין ארויס מחוזק; ווען מען טרעפט זיך מיט אנשי שלומינו הויבט אן גיין פייער, מען פארגעסט וואס טוט זיך ארום זיך, מען רעדט פון אמונה מיט אזא פייער.


פון דארט בין איך געפארן קלאפן א מזוזה אינעם נייעם בנין וואס מיר גייען יעצט נוצן פאר א פלאץ וואו מען וועט קענען נוצן קאמפיוטערס צו קויפן זאכן און ערלעדיגן זאכן אן דארפן ארייננעמען א קאמפיוטער אין שטוב, אן דארפן ארייננעמען א טעלעפאן אין שטוב. דארט וועט אויך זיין א געשעפט פאר קליידער פאר יונג און אלט - פאר ממש בחינם; דאס איז ביי מיר זייער א חשוב'ע זאך, צו קענען צושטעלן פאר אנשי שלומינו א וועג צו לעבן אן קיין חובות.


פון דארט בין איך געגאנגען צום בנין הדפסה מחזק זיין די מדפיסים. ווען מען קומט אריין אין בנין הדפסה זעט דאס אויס ווי א חלום, עס שטייען אינגעלייט און דרוקן ספרים, קונטרסים; הונדערטער טויזנטער ספרים און קונטרסים וואס רעדן און פארשפרייטן אמונה, חיזוק און עצות פאר'ן לעבן.


פון דארט בין איך געפארן צום בנין התלמוד תורה. איך האב געדאווענט מנחה מיט די קינדער, נאכדעם בין איך געווען אין די כיתות, איך האב גערעדט מיט די קינדער. וואס זאל איך דיר זאגן, די קינדער זענען אזוי ליכטיג, אזוי טייער, אזוי ריין; אנגעפילט מיט אמונה, מיט תפילה. יעדער האט מעשיות פון תפילה, ווי נאר איך קום אריין אין חדר לויפן מיר די קינדער נאך מיט מעשיות פון תפילה.


איך בין געגאנגען קוקן דעם נייעם בנין התלמוד תורה; עס זעט שוין אויס כמעט פערטיג, איך האף צום אייבערשטן מען וועט אריינגיין אינעם נייעם בנין בקרוב.


פון דארט בין איך געגאנגען קוקן די נייע הייזער וואס מען בויט יעצט אין שטעטל, און געגאנגען קלאפן מזוזות ביי נייע הייזער; ביי מיין זון, און ביים גבאי פון דעם נייעם בית המדרש פעולת הצדיק אויף די גאס רע"ד קלי"ף. אויך בין איך געגאנגען קוקן דעם נייעם בית המדרש פעולת הצדיק; עס איז א שיינע ווארעמע ווינקל.


מיר זוכן צו בארגן א ספר תורה, (אויב דו ווייסט ווער עס קען מיר פארבארגן א ספר תורה פאר א שטיק צייט - לאז מיר וויסן, נאך אביסל ענדיגן מיר שרייבן פרישע דריי ספרי תורה).


פון דארט בין איך אהיימגעקומען און גלייך געגעבן די שיעור.


איך דארף דיר נאך שרייבן פון אונזער שיינע יום טוב וואס מיר האבן געהאט, ועוד חזון למועד.


דעם שבת וועל איך אם ירצה ה' זיין אין וויליאמסבורג.


א פרייליכן שבת.

#256 - עס איז א גרויסע סכנה זיך צו שרייבן אויף נישט גוטע גרופעס
חברים, צניעות, קדושה, טעלעפאן, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת שופטים, ה' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


עס איז א גרויסע סכנה צו זיין אויף א גרופ מיט חברים און מיט די ווייבער, עס קען זיך ענדיגן זייער ביטער.


איך בעט דיר זייער, מיין ליבער ברודער, גיי אראפ פון די גרופ. עס איז א גרויסע סכנה צו זיין מיט פרעמדע פרויען אויף א טשענעל, זיך שרייבן וכו'.


די תורה זאגט (משלי ו, כז): "אִם יְהַלֵּךְ אִישׁ עַל הַגֶּחָלִים", קען דען זיין אזא זאך מען זאל גיין אויף ברענעדיגע קוילן, "וְרַגְלָיו לֹא תִכָּוֶינָה", און די פיס זאל זיך נישט אפבריען? קען דען זיין אזא זאך?! "כֵּן הַבָּא אֶל אֵשֶׁת רֵעֵהוּ", אזוי איז מיט איינער וואס זאגט 'איך שרייב זיך נאר מיט מיין חבר'ס ווייב, איך לאך נאר מיט איר, איך טו נישט קיין שלעכטס', "לֹא יִנָּקֶה כָּל הַנֹּגֵעַ בָּהּ", וועט ער שטארבן ביים סוף. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שמות רבה טז, ב) דער אייבערשטער זאגט: "אַל תֹּאמַר הוֹאִיל וְאָסוּר לִי לְהִשְׁתַּמֵּשׁ בָּאִשָּׁה וְגוֹ", זאג נישט 'אז איך טאר נישט טון אן עבירה מיט איר, לאז מיך כאטש רעדן, לאכן וכו' וכו'', עיין שם.


הויב צוריק אן לערנען די הייליגע תורה. נעם א משניות, א גמרא, א תהילים; זאג די ווערטער אפילו אן פארשטיין, און נעם גוטע חברים, חברים וואס האבן יראת שמים. האלט זיך מיט ערליכע אינגעלייט. דו ביסט א גוט קינד, דו ביסט א גוטער מענטש; א שאד אוועקגיין אויף א נישט גוטע וועג.


א כתיבה וחתימה טובה.

#255 - איך וויל דיר מחזק זיין זאלסט צולייגן נאך שיעורים
שטעטל, בית המדרש, לימוד התורה, גמרא, שיעורים כסדרן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שופטים, ב' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


א שיינעם דאנק פאר די הערליכע גרוסן פון בית המדרש מקור השמחה, קרית ברסלב, ליבערטי; איך האב אזא נחת צו הערן פון א גאסט ווי שיין דער בית המדרש פירט זיך, און גוטע גרוסן אויף די צוויי געטרייע גבאים, ווי שיין זיי פירן די שול.


נאך מער פריי איך זיך אז דו האלסט שוין אן דאס לערנען דעם בלאט גמרא און מעביר סדרה זיין בכל יום שוין זעקס יאר, חק ולא יעבור; פון ווען דו האסט אנגעהויבן הערן די שיעורים אין ישיבה, דאס איז פאר מיר א גרויסע פרייד.


איך וויל דיר מחזק זיין זאלסט צולייגן נאך שיעורים; א שיעור משניות בכל יום, און א שיעור אין זאגן תהילים בכל יום. דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן כג): "וואויל איז דער מענטש וואס עסט יעדן טאג פרקים משניות און טרינקט יעדן טאג קאפיטלעך תהילים".


א שאד איך האב נישט געוויסט; ווען איך ווייס ווען אז דו ביסט שבת אין שטעטל - וואלט איך זיכער געמאכט דיך צו זען.


א כתיבה וחתימה טובה.

#254 - יישר כח פאר'ן העלפן די מוסדות, אבער מען דארף מיטארבעטן צוזאמען
מוסדות, לימוד התורה, אחדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שופטים, ב' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


עס איז א שאד אז דו ווילסט נישט מיט ארבעטן מיט מיר; פון איין זייט העלפסטו טאקע זייער געטריי, אבער די זאך פון נישט וועלן מיט ארבעטן מיט מיר - איז ממש א שאד.


בכן בעט איך דיר זאלסט מיר מודיע זיין וואס דיין פלאן איז. איך וועל זיך זייער פרייען אויב דו ווילסט בלייבן ארבעטן פאר אונזערע מוסדות, אבער דאס קען נאר ארבעטן אז דו וועסט מיט ארבעטן מיט ... נרו יאיר און ... נרו יאיר.


איך בייס מיר מיינע ליפן א גאנץ זומער, יעדן טאג טראכט איך 'אפשר היינט, אפשר היינט וועלן זיך זאכן אנהויבן רוקן'; יעצט וויל איך א תשובה, יא אדער ניין; איך וועל זיך נישט באליידיגן אז דו גייסט ארויס, און איך וועל זיך פרייען אז דו בלייבסט דא מיט נארמאלקייט.


זע צו לערנען יעדן טאג לכל הפחות דעם בלאט גמרא, אויך אפאר פרקים משניות; דאס וועט דיר געבן אן אמת'ע שמחה, דו וועסט שפירן גליקליך.


א כתיבה וחתימה טובה.

#253 - דיין שיינע צעטל אנגעפילט מיט אזויפיל תורה
כיבוד אב ואם, דרך ארץ, לימוד התורה, נחת, דאווענען

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת כי תצא, י' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


דער מנהל האט מיר דערציילט ווי פלייסיג דו לערנסט, ער דערציילט מיר אז ער האט מיט דיר אפגעמאכט, היות דו דאווענסט שוין פריער, דו האסט שוין בר מצוה געהאט, דו דאווענסט מיט מנין; איז בשעת די קינדער דאווענען אין חדר - דעמאלט לערנסטו דיינע שיעורים כסדרן על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), דו לערנסט מקרא, משנה, גמרא. דער מנהל האט מיר באוויזן דעם צעטל, דעם חשבון וואו דו צייכנסט זיך אליינס אויף יעדן טאג וויפיל דו לערנסט; איך האב זייער הנאה געהאט צו זען דיין צעטל אנגעפילט מיט אזויפיל תורה.


... טייערער, איך וויל דו זאלסט אין שטוב אויך זיין א גרויסער צדיק, דו זאלסט פאלגן דיינע עלטערן מיט גרויס דרך ארץ; אזוי וועסטו מיר מאכן גרויס נחת.


קומענדיגע מאל איך קום קיין ארץ ישראל וועל איך קומען אין חדר ענק באזוכן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#252 - וואוינסט אין שטעטל, דארפסטו זיך פירן מיט די עצות פון רבי'ן
תפילה והתבודדות, שטעטל, סדר דרך הלימוד, לימוד התורה, אינוועסטמענט

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ראה, כ"ח מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


שטארק זיך ברודער, שטארק זיך מיט אלע דיינע כוחות. נעם די חיזוק פון רבי'ן, באנוץ זיך מיט די שכל, מיט די עצות. זיי זיך קובע נאך שיעורים, ווייל יעצט איז די צייט פון אינוועסטירן, אוועקלייגן פאר שפעטער.


דער רבי האט אונז געגעבן א גרינגע זיסע וועג צו לערנען און אנקומען צו כל התורה כולה; דורך זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו). אפילו מען פארשטייט נישט, אפילו מען קען נישט די עברי - דאך איז דאס זייער חשוב אויבן ביים אייבערשטן. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שיר השירים רבה ב, טו) אויפ'ן פסוק (שיר השירים ב, ד): "וְדִלּוּגוֹ עָלַי אַהֲבָה", וְלִיגְלוּגוֹ, די גרייזן, עָלַי אַהֲבָה, איז ביי מיר זייער באליבט.


וואוינסט אין שטעטל, דארפסטו זיך פירן מיט די עצות פון רבי'ן. ביים רבי'ן איז געווען דאס ערשטע, לעצטע און וויכטיגסטע זאך - התבודדות; רעדן, שמועסן און דערציילן אלעס פאר'ן אייבערשטן. דו האסט א שיינע פעלד ארום דיין שטוב, זאלסטו גיין אביסל שפאצירן, דאנקען דעם אייבערשטן און בעטן פאר אלעס וואס דו דארפסט, ובעיקר אויף זיין אן ערליכער איד, און די קינדער און אייניקלעך זאלן זיין ערליכע אידן.


בנוגע וכו'; דאנק דעם אייבערשטן יעדן טאג דריי מינוט אין איין צו, וועסטו האבן א גרויסע ישועה.


א כתיבה וחתימה טובה.

#251 - דרך ארץ אין שול, נעמט נישט אוועק פון די הנאה אין לעבן
דרך ארץ, שווער און שוויגער, מדות טובות, לימוד התורה, יונגע יארן, דאווענען, שנה ראשונה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ראה, כ"ח מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


דער אייבערשטער האט געמאכט מיט דיר אזא גרויסע נס, דו האסט חתונה געהאט, האסט באקומען אן "אשת חיל"; זאלסטו אויסנוצן דיינע יונגע יארן מיט תורה ותפילה.


זיי זיך קובע צו לערנען יעדן טאג אכצן פרקים משניות. יעצט האסטו שוין נישט די יצר הרע פון אלס בחור, האסט חתונה געהאט, יעצט קענסטו לערנען תורה בטהרה. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא עב:): "הַלוֹמֵד תּוֹרָה בְּטָהֳרָה וכו', נוֹשֵׂא אִשָּׁה, וְאַחַר כָּךְ לוֹמֵד תּוֹרָה".


אויך בעט איך דיר זייער, קום אין שול מיט דרך ארץ, מיט הכנעה, טו זיך אן א הוט און רעקל, מוהרא"ש זאגט מען זאל קומען אין שול מיט דרך ארץ און הכנעה. אז מען קומט אין שול מיט דרך ארץ נעמט עס נישט אוועק פון האבן א לעבן מיט פארגענוגן, מען קען האבן פא"ן, מען קען מאכן א לעבן, און פון די אנדערע זייט ווייסט מען דאס הייליגקייט פון א שול, דאס גרויסקייט פון דאווענען.


דיין שווער און שוויגער באדאנקען זיך יעדן טאג פאר אזא איידעם ווי דיר, דו פירסט זיך מיט דרך ארץ, דו רעדסט נישט ווען זיי רעדן, ביי די סעודה זיצטו מיט דרך ארץ, דו טענה'סט נישט, דו מאכסט נישט חוזק וכו' וכו'.


שרייב מיר דיינע שיעורים און דיינע סיומים.


א כתיבה וחתימה טובה.

#250 - התקרבות צום רבי'ן זאל נישט אוועקנעמען די פריערדיגע גוטע זאכן
כולל, קינדער, חברים, שלום בית, התחזקות, חסידות ברסלב, היכל הקודש, סדר דרך הלימוד, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת שופטים, ב' דראש חודש אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


בלייב אין כולל, לאז נישט אפ דיינע שיעורים מיט דיינע חברותות; ווען מען ווערט מקורב צום רבי'ן איז דאס נישט אויף אפלאזן די גוטע זאכן פון פריער, נאר אויף צוגעבן גוטע זאכן.


עס איז דא אזויפיל צייטן ווען צו לערנען שיעורים כסדרן בכל התורה כולה, לערנען אין כולל שטערט נישט דאס לערנען און ענדיגן כל התורה כולה; לייג זיך פרי שלאפן און שטיי אויף פארטאגס און מאך זיך א סדר צו לערנען מקרא, משנה, בבלי, ירושלמי, תוספתא, רמב"ם, טור, שלחן ערוך, מדרש רבה, מדרש תנחומא, זוהר הקדוש און תיקונים, ליקוטי מוהר"ן, ליקוטי הלכות; אביסל פון יעדע זאך, און בלייב אין כולל לערנען מיט דיינע חברותות.


זיי מחזק דיין ווייב, זאג איר: "דער אייבערשטער וועט העלפן, מיר וועלן האבן קינדער"; אזוי זאלסטו טון טאג נאך טאג, דורכדעם וועסטו צוויי מאל פארדינען, איינס דיין ווייב וועט זיין מחוזק, וועט זי דיר העלפן וכו', און דו וועסט ווערן מחוזק, עס וועט ווערן אן אור חוזר, אזוי ווי דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן קפד), ווען מען רעדט צו א צווייטן דבורי התחזקות - ווערט אן אור ישר און אן אור חוזר; דאס הייסט אז אפילו עס גייט נישט אריין אין יענעמ'ס אויער, דאך ווערט אן אור חוזר און דער מענטש אליינס ווערט שטארק מחוזק.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.


 

#249 - פרעג דיין ווייב רשות אויב דו זאלסט פארן קיין אומאן
קינדער, שלום בית, סגולות, שערן די האר, אומאן, ראש השנה, לימוד התורה, שנה ראשונה, זילבערנע ה, בגדים פון צדיק

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ראה, כ"ו מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער, החתן ... נרו יאיר


מזל טוב פאר דיין חתונה, דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט אויפשטעלן א שיינע ערליכע אידישע שטוב, דיין שטוב זאל זיין א פלאץ וואו די שכינה הקדושה זאל רוען.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז דיין ווייב האט מקריב געווען א קרבן לה', זי האט זיך אפגעשוירן אירע האר, דאס איז א ריכטיגע קרבן פאר'ן אייבערשטן; אין דעם זכות וועלן ענק זוכה זיין צו ערליכע קינדער און הייליגע דורות.


איך שיק ענק א מתנה, א זילבערנע ה געבענטשט פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו; דאס געבן מיר פאר אלע תלמידות בית פיגא וואס טוען די ווילן פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו, זיי שערן זיך אפ די האר; זיי זענען מקרב די גאולה שלימה. די זילבערנע ה איז א גרויסע סגולה פאר קינדער, דער הייליגער רבי זאגט (ספר המדות אות בנים חלק ב', סימן ח'): "הֵ"א הַנַּעֲשָׂה מִכֶּסֶף", א זילבערנע ה', "מְסֻגָּל לִפְרִיָּה וּרְבִיָּה", איז מסוגל פאר קינדער.


געב אסאך גוטע ווערטער פאר דיין ווייב, דאס איז זייער וויכטיג פאר שלום בית. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה כא:): "רוֹצָה אִשָּׁה בְקַב", א פרוי וויל ענדערש ווייניג געלט, "וְתִפְלוּת", און זיין נאנט מיט איר מאן, "מִתִּשְׁעָה קַבִּין", ווי צו האבן אסאך געלט, "וּפְרִישׁוּת", און זיין אפגעשיידט; אלעס ווענדט זיך ווי אזוי מען רעדט, דאס רעדן שיין - דאס ברענגט די שלום בית נענטער און שטערקער; אז מען רעדט שיין, מען געבט גוטע ווערטער - ווערט זי זייער שטארק באהאפטן צו איר מאן.


אויך זאלסטו לערנען אין שטוב, דאס האט א ווייב זייער ליב; דאס הייסט, בשעת זי ווערט פארנומען מיט די שטוב, מיט די וועש, מיט די כלים, מיט רייניגן וכו' וכו' - דעמאלט זאלסטו זיצן מיט א משניות, א גמרא, מיט אלע דיינע שיעורים - און לערנען אויפ'ן קול, דאס וועט איר זייער פרייליך מאכן, אויך וועט דאס דיך היטן פון אלעם שלעכטס.


די מתנה, די זילבערנע ה געבענטשט פון מוהרא"ש, דאס געב איך נאר פאר ווער עס טוט די ווילן פון מוהרא"ש. די אלע וואס האבן חפצים פון א צדיק, אויב מען טוט די ווילן פונעם צדיק - האט א חשיבות ווען מען גייט מיט זיינ'ס א מלבוש, אבער אז מען גייט נאר מיט די בגדים פונעם צדיק און מען פירט זיך נישט אזוי - האט דאס א פנים ווי א חוזק.


בנוגע קומען קיין אומאן די יאר; ווען דו האלסט אפאר וואכן נאך דיין חתונה - פרעג דיין ווייב רשות, און אויב זי וויל נישט דו זאלסט פארן - זאלסטו בלייבן מיט איר די יאר, אויף דעם איז געזאגט געווארן (שבת קנא:): "חלל עליו שבת אחד כדי שישמור שבתות הרבה".


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#248 - גיי דאווענען מיט מנין, וועסטו האבן א ברכה אין דיין געלט
חברים, התחזקות, פרנסה, היכל הקודש, לימוד התורה, דאווענען, מנין

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת עקב, י"ח מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר טאמס ריווער, ניו דזשערסי


איך האב זייער הנאה געהאט אז דו ביסט געקומען אויף א שבת אין שטעטל, איך בין זיכער אז דו האסט אויך הנאה געהאט, דו האסט זיך אויך אויפגעפרישט.


עס איז זייער וויכטיג צו זיין צווישן אנשי שלומינו, אזוי באקומט מען א פרישקייט צו דינען דעם אייבערשטן, צו לערנען שיעורים כסדרן על פי סדר דרך הלימוד פון הייליגן רבי'ן, אביסל חומש יעדן טאג, משניות וגמרא; אויך באקומט מען חיזוק צו רעדן צום אייבערשטן און צו היטן תורה ומצוות.


זיי שטארק מיט שחרית, מנחה מעריב - צו דאווענען דוקא מיט מנין. זוך אויף א בית המדרש נעבן דיין שטוב און גיי דאווענען מיט מנין, אזוי וועסטו האבן שפע, דו וועסט האבן א ברכה אין דיין געלט. מען קען אמאל פארדינען געלט, אבער עס איז נישטא קיין ברכה אין דעם, עס בלייבט גארנישט פונעם גאנצן ריווח, נאר אז מען פירט זיך מיט די תורה, מען גייט אין שול דאווענען יעדן טאג דריי מאל - איז דא א ברכה אין די געלט.

#247 - ווען וועט דער מענטש זאגן "טאטע"?
תפילה והתבודדות, התחדשות, סדר דרך הלימוד, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת עקב, כ"א מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, קרית יואל


דער אייבערשטער שטייט און ווארט 'ווען וועט דער מענטש רעדן צו מיר? ווען וועט ער זאגן "טאטע"?' אזוי ווי א טאטע ווארט זיינע קינדער זאלן רעדן צו אים; עס ווערט א רעש אין הימל ווען א מענטש עפנט די מויל און זאגט א ווארט, "טאטע העלף מיר", "טאטע איך וויל זיך צוריקקערן צו דיר", "טאטע איך הויב אן פון יעצט, איך גיי שוין זיין וואויל, איך גיי שוין זיין גוט".


טייערער ברודער, באניי זיך מיט לערנען יעדן טאג חומש, משניות און גמרא. מען קען נאר לעבן אויב מען לערנט תורה, דער וואס עפנט יעדן טאג די הייליגע גמרא - דער לעבט א חיים טובים, מען איז צוגעקלעבט צום אייבערשטן. אפילו אן פארשטיין זאלסטו לערנען, דער הייליגער רבי זאגט (שיחות הר"ן, סימן עו) מען דארף לערנען אפילו מען פארשטייט נישט.

#246 - אלע בחורים וואס העלפן די ישיבה, באקומען באצאלט פון רבי'ן
חברים, בחור, מדות טובות, משמש דעם רבי'ן, לימוד התורה, ישיבה, שיעורים כסדרן, יונגע יארן, ניבול פה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת עקב, כ' מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, תלמיד ישיבת תפארת התורה ברסלב


וואויל איז דיר אז דו לערנסט פלייסיג די הייליגע תורה און דו דאווענסט מיט יראת שמים, ובפרט אז דו העלפסט אנגרייטן די עסן פאר די בחורים מיט אזא געטריישאפט.


די אלע בחורים אין ישיבה וואס העלפן די ישיבה - די אלע באקומען באצאלט פון רבי'ן. דער רבי זאגט: "ביי וועם איך נעם - געב איך"; עס לוינט זיך צו משמש זיין דעם רבי'ן.


די ישיבה האבן מיר שוין פערצן יאר, מיר גייען אריין קומענדיגע יאר אין די פופצנטע יאר, די אלע בחורים וואס האבן געטון פאר די מוסד, גענומען אן עול - צי מיט דאס אנגרייטן עסן, רייניגן אדער דרייווען, טראגן און ברענגען די קינדער - האבן אלע שיין מצליח געווען.


שטארק זיך, זיי שטארק מיט דיין עבודת השם. חבר זיך נאר מיט ערליכע חברים, ווי אזוי ווייסט מען ווער עס איז ערליך אדער נישט? דורך די מויל; ווער עס רעדט שמוציג, עקלדיג, שטעכעדיג און מאכט חוזק פון אנדערע - די זענען נישט גוטע חברים, ווידער די וואס רעדן איידל, ריין און זויבער - די זענען גוטע חברים.


זיי שטארק מיט דיינע שיעורים, 1) הויב אן די טאג מיט לערנען חומש איינגעטיילט אויפ'ן וואך. 2) נאכדעם נעם א משניות און לערן ח"י פרקים יעדן טאג, זאג די ווערטער אפילו אן פארשטיין. 3) מאך זיך אויך א שיעור אין גמרא, ש"ס כסדרן, און זאג דעם יום תהילים; דאס איז דאס וויכטיגסטע פאר א יונגער בחור. אויב דו זעסט אז דו האסט צייט - מאך זיך א פינפטע שיעור אין רבינ'ס ספרים; הויב אן מיט ספר המדות, דאס איז א גרינגע לייכטע ספר, א ספר וואס איז אנגעפילט מיט יראת שמים.


ועל כולם, גיי אביסל שפאצירן, רעד צום אייבערשטן, דערצייל אים אז דו ווילסט זיין אן ערליכער איד, דו ווילסט לערנען און דאווענען און זיין גוט.


עס איז אינגאנצן אנדערש ווען מען רעדט צום אייבערשטן, מען שפירט טעם גן עדן אויף די וועלט.

#245 - די כולל אינגעלייט זאלן זיך גיין פארהערן הלכות מקוואות
כולל, לימוד התורה, הלכה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת עקב, כ' מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד דער דיין שליט"א


איך האב זייער הנאה צו זען ווי פלייסיג מען לערנט אין כולל; זה חלקי מכל עמלי, צו זען התמדת התורה ביי די אינגעלייט.


זע אונטער צו יאגן די אינגעלייט מיט'ן זיך גיין פארהערן הלכות מקוואות; עס איז נישט קיין עסק צו איבער'חזר'ן נאכאמאל און נאכאמאל, און יעדעס מאל מען וויל שוין גיין ווייטער - הויבט מען אן נאכאמאל; מען דארף זיך שוין רוקן פאראויס.


עס ווילן אריינקומען אויפ'ן קומענדיגן זמן פרישע אינגעלייט, איך האף דו וועסט מסדר זיין פאר יעדן א גוטע חברותא און שטיין על המשמר אז אלע זאלן מצליח זיין, אלע זאלן לערנען אליבא דהילכתא.


דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל נישט ארויסקומען קיין מכשול מתחת ידינו, זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע ענינים.

#244 - א טאג אן לערנען און דאווענען, איז נישט קיין טאג
תפילה והתבודדות, עבודת השם, סדר דרך הלימוד, לימוד התורה, תכלית, לצנות, חמשה עשר באב

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת עקב, י"ח מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


זע עס זאל נישט אריבערגיין קיין איין טאג אן לערנען אביסל מקרא, משנה, גמרא און מדרש. א טאג אן לערנען און אן דאווענען - איז קיין טאג, ווייל נאר תורה ותפילה - דאס בלייבט.


מיר שטייען יעצט נאך חמשה עשר באב, וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תענית לא.) "דמוסיף", ווער עס פארמערט צו לערנען, "יוסיף", לייגט מען אים צו טעג צו זיין לעבן; תורה געבט לעבן, תורה געבט אלעס.


קוק נישט אויף לצים וואס שפעטן פונעם סדר דרך הלימוד (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו). מוהרא"ש זאגט אין די צוואה (צוואת מוהרא"ש, אות יג): וֶוען אִיר וֶועט אָנְקוּמֶען אוֹיפְ'ן עוֹלָם הָאֱמֶת דַאן וֶועט אִיר זִיךְ אַלֵיין אִיבֶּערְצַייגְן אִין דִי רִיכְטִיגְקֵייט פוּן דֶעם "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד" וָואס דֶער רֶבִּי הָאט אוּנְז גֶעגֶעבְּן. עֶס אִיז אַ שָׁאד דִי צַייט זִיךְ צוּ טַעֲנָה'עֶן מִיט מֶענְטְשְׁן אִיבֶּערְ'ן "סֵדֶר דֶרֶךְ הַלִימוּד", "טַעֲמוּ וּרְאוּ כִּי טוֹב ה'" - פְּרוּבִּירְט עֶס אַלֵיין אוֹיס, וֶועט אִיר זֶען וִוי גֶעשְׁמַאק אוּן זִיס דָאס אִיז; עס איז נישט גוט זיך צו טענה'ען מיט קיינעם, אויבן אין הימל וועט מען זען דאס שיינקייט, דאס ווארהייט פונעם סדר דרך הלימוד.


טו צו דער זאך, זאג די ווערטער פון משניות און גמרא - אפילו אן פארשטיין, אפילו מיט גרייזן, אפילו מיט אלע אפילו'ס; זאג די ווערטער פון תורה - וועסטו ווערן א גרויסער צדיק, דו וועסט אלעס מתקן זיין.

#243 - פארוואס זאג איך דיר מער מוסר ווי פאר אנדערע?
חברים, סגולות, מוסר, לימוד התורה, ישיבה, ראש ישיבה, היטן די צייט

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ואתחנן, חמשה עשר באב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, תלמיד ישיבת תפארת התורה


היינט אינדערפרי ווען דו האסט מיר דערציילט אז דו האסט אנגעהויבן און געענדיגט מסכת תענית - האסטו מיר אזוי מחי' געווען, איך געדענק נישט ווען איך זאל זיך אזוי פרייען; איך פריי זיך צו זען אז דו לערנסט, דו גייסט יעדן טאג לערנען און מסיים זיין מסכת תענית פאר פערציג טעג, ביז ראש השנה - זוכה זיין צו די סגולה פון א חתן ווערן.


טייערער ..., איך זאג דיר אפשר אביסל מער מוסר ווי אנדערע, אבער פארשטיי מיר אז דאס איז וויל איך ליב דיר. פאר מיינע קינדער זאג איך נאכמער מוסר; פאר מיינע קינדער אין ישיבה, און אויך די וואס האבן שוין חתונה געהאט - האב איך געזאגט זייער אסאך מוסר, ווייל איך האב ליב מיינע קינדער, איך וויל דאס בעסטע פאר זיי, און דעריבער זאג איך דיר אויך מוסר, נאר ווייל איך האב דיר ליב; ביז איך זע אז מיינע ווערטער טוען סיי ווי נישט אויף, דעמאלט לאז איך אפ די מוסר, איך מאך צו מיינע אויגן.


זיי נישט ברוגז אז איך זאג דיר אויפצושטיין דאווענען אין צייט, און צו האבן גוטע חברים, חברים מיט תמימות אן ליצנות; איך וויל נאר דיין גוטס.


 

#242 - מיטנעמען די לימודים פון ישיבה, אויף נאך די חתונה אין ארץ ישראל
תפילה והתבודדות, תיקוני זוהר, שלום בית, בית המדרש, לימוד התורה, ישיבה, חתונה, חבורות, חתן

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת דברים, ה' מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער חתן ה"ה ... נרו יאיר


איך פריי זיך זייער אז דו לערנסט פלייסיג, דו נוצט אויס דיינע יונגע יארן מיט לימוד התורה, באזונדער האב איך הנאה אז דו לערנסט יעדן טאג תיקוני זוהר.


היינט איז די יארצייט פונעם הייליגן אריז"ל זכותו יגן עלינו. מוהרא"ש ברענגט בשם האריז"ל, ער האט געגעבן א תיקון פאר א בעל תשובה צו לערנען יעדן טאג פינף דפים ספר תיקוני זוהר, עס איז א מורא'דיגע תיקון פאר'ן מענטש צו לערנען ספר תיקונים (עיין אשר בנחל חלק צד, מכתב כא רכג; ועוד).


איך בעט דיר זייער טייערער חתן, יעצט ווען דו גרייטסט זיך אויף דיין חתונה, דו פארסט קיין ארץ ישראל, זאלסטו מיטנעמען אין ארץ ישראל אלע שיינע לימודים וואס דו האסט דא געלערנט אין ישיבה. דער סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו) צו לערנען שיעורים בכל התורה כולה, און סיי עבודת התפילה, "התבודדות"; געוואוין זיך צו צו שמועסן מיט'ן אייבערשטן אויף דיין אייגענע שפראך. אויך זאלסטו שטענדיג רעדן אין שטוב מיט דיין ווייב און מיט יעדן שיין און ווייך - וועסטו מאכן רוען די שכינה הקדושה ביי דיר אין שטוב.


איך האף דו וועסט צוגעבן צו די חבורה אין בית שמש, דו וועסט אריינברענגען א חיות אין זיי; ווי נישט ווי האסטו אסאך קונה געווען דא, בפרט די שבתים, ובפרטי פרטיות סעודת שבת, און בעיקר שבת פארטאגס ווען מיר האבן געלערנט בחברותא דעם הייליגן זוהר מידי שבוע בשבוע.


איך האף דו וועסט צוהעלפן בויען היכל הקודש און מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן.


איך וואונטש דיר זאלסט אויפבויען א פלאץ פאר די שכינה הקדושה, עס זאל אייביג זיין שלום צווישן ענק.


 

#241 - חנוכת הבית פונעם נייעם בנין "קרן הדפסה היכל הקודש"
הדפסה, ראש השנה, לימוד התורה, ראש חודש

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת חקת, ה' תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


די פאסיגע צייט פאר'ן חנוכת הבית פונעם נייעם בנין "קרן הדפסה היכל הקודש" - איז ראש חודש אלול, זונטאג פרשת שופטים.


זונטאג איז א טאג וואס די אלע וואס ארבעטן קענען דאס מיטהאלטן, אויך קען עס זיין א ראש חודש סעודה, און אויך א הכנה צום רבינ'ס ראש השנה.


די גאנצע וועלט איז אנגעהאנגען אין רבינ'ס ראש השנה (כמובא בחיי מוהר"ן, סימן תה); די בעסטע פלאץ וואו זיך צו גרייטן אויף ראש השנה - וועט זיין אינעם נייעם בנין וואו מען דרוקט הונדערטער טויזנטער ספרים צו ברענגען אלעמען קיין אומאן.


איך בעט דיר זייער, טייל נישט קיין טייערע מתנות. אנשי שלומינו דארפן נישט די זאכן, בפרט די וואס געבן פאר הדפסה, די וואס האבן אן הרגשה אינעם רבינ'ס זאך - די דארפן נישט טייערע זאכן. איך זאג דיר, עס איז א שאד די צייט, א שאד די געלט.


עס איז דא נאך אפאר פרטים וואס איך וויל רעדן מיט דיר פנים בפנים.


זע צו לערנען יעדן טאג אביסל חומש רש"י, משניות, גמרא, הלכה וכו'.

#240 - די נסיונות זענען גרויס, אבער דער רבי איז גרעסער און שטערקער
בחור, תיקוני זוהר, חסידות ברסלב, משניות, נסיונות, לימוד התורה, ספרי ברסלב

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת קרח, א' דראש חודש תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


חזק ואמץ! איך בעט דיר מיין ליבער ברודער, שטארק זיך; אפילו עס איז גאר ביטער, דו ווערסט פארברענט פונעם יצר הרע, דו פאלסט וכו' - דאך זאלסטו זיך צובינדן צום הייליגן רבי'ן. גלייב אין רבי'ן, דער רבי זאגט אונז (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן קיב) אויב דו גלייבסט אז דו קענסט טון שלעכטס, גלייב אז דו קענסט מתקן זיין.


דער סמ"ך מ"ם איז זייער גרויס, די נסיונות זענען זייער גרויס, אבער דער הייליגער רבי איז גרעסער און שטערקער. רבי נתן האט געזאגט: "איין בלעטל פון רבי'ן וועט אלעס מתקן זיין".


זאג ווייטער ח"י פרקים משניות יעדן טאג, אויך לערן דפים גמרא, ספר התיקונים און לקוטי מוהר"ן. מי יתן זאלסט מסיים זיין יעדן חודש די דריי ספרים הקדושים: "ששה סדרי משנה, תיקוני זוהר און ליקוטי מוהר"ן" - וועסטו זוכה זיין אלעס צו מתקן זיין און טרעפן דיין זיווג בקרוב.

#239 - איך האב אזוי הנאה אז דו ביסט זיך קובע עתים לתורה
תפילה והתבודדות, שטעטל, לימוד התורה, שיעורים כסדרן

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת קרח, א' דראש חודש תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך זע אין די קאמערע אז דו זיצט ביים שיעור גמרא פונעם דיין שליט"א, איך האב אזוי הנאה אז דו ביסט זיך קובע עתים לתורה.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת לא.) איינע פון די ערשטע פראגעס וואס מען פרעגט אויבן אין הימל ווען די נשמה קומט ארויף איז: "קָבַעְתָּ עִתִּים לַתּוֹרָה", האסט זיך באשטימט א צייט צו לערנען? פון דעם זעט מען ווי חשוב דאס איז, אז דאס איז די ערשטע פראגע וואס מען פרעגט - איז דאס די טייערסטע זאך.


גיי אביסל שפאצירן אין פעלד ארום דיין שטוב, גיי התבודדות; די אלע וואס וואוינען אין שטעטל קענען דאך מקיים זיין דעם רבינ'ס ווערטער פשוט כמשמעו, מען וואוינט דאך צווישן ביימער און גראז, עס איז גאר אנדערש דאס לעבן נאך התבודדות; אלעס איז רואיג, אלעס איז מיושב.

#238 - איך האף דו שפירסט זיך שוין גוט
תפילה והתבודדות, התחזקות, לימוד התורה, שיעורים כסדרן

בעזרת ה' יתברך


ג' פרשת בהעלותך, ט"ז סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך בענק זיך זייער צו דיר, איך בין געווען מאנטאג אין שטעטל, איך בין געקומען אין חדר. דיין מלמד האט מיר געזאגט אז דו ביסט נישט געקומען, דו האסט זיך נישט גוט געשפירט יענעם טאג, איך האף דו שפירסט זיך שוין גוט.


איך וויל דיר מחזק זיין דו זאלסט זיין שטארק מיט דיינע שיעורים כסדרן, זאלסט לערנען גמרא מיט משניות.


אויך וויל איך דיר מחזק זיין דו זאלסט לערנען דעם דף גמרא יעדן טאג מיט'ן מגיד שיעור ר' ... נרו יאיר. ער לערנט יעדן טאג פאר אין בית המדרש דעם דף גמרא פאר קינדער און בחורים, איך וועל זיך זייער פרייען אז דו וועסט מיטהאלטן דעם שיעור.


אויך זאלסטו גיין צווישן די ביימער זיך מתבודד זיין, בעט דעם באשעפער זאלסט שפירן א טעם אין די הייליגע תורה און אין עבודת השם.


געב א גרוס פאר דיינע חשוב'ע עלטערן.

#237 - בין איך דען ראוי צו עסן? בין איך דען ווערד פאר א קאווע?
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, קדושה, התחזקות, הפצה, מוהרא"ש, לימוד התורה, בושה, חלישות הדעת, שמחות, פירושים, ארץ ישראל

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת בהעלותך (שלח בא"י), י"ח סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו תלמידי היכל הקודש בארץ ישראל, ה' עליהם יחיו


ביי אונז גייט די וואך פרשת בהעלותך, מיר זענען אפגערוקט א פרשה פון ענק. איך וועל ענק שרייבן אביסל פון וואס מיר האבן גערעדט נעכטן ביים שיעור ליל שישי.


עס שטייט אין די תורה (במדבר ח, ג): "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן וְגוֹ'", אהרן הכהן האט געצינדן די מנורה, "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה", ער האט אנגעצינדן די מנורה אזוי ווי דער אייבערשטער האט באפוילן, זאגט רש"י, דער פסוק קומט אונז לאזן הערן "שבחו של אהרן", מען לויבט אויס אהרן הכהן, "שלא שינה", אז ער האט נישט געמאכט אנדערש.


אלע פרעגן אויף דעם, וואס איז די שבח אז מען טוט נישט אנדערש? וואס איז די חידוש, וואס איז די גרויסקייט, ווער וואלט דען געטון אנדערש פונעם באפעל פונעם אייבערשטן?!


מיט די הקדמות פון הייליגן רבי'ן קען מען דאס פארשטיין. דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן מח): "כְּשֶׁאָדָם נִכְנָס בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם", ווען א מענטש הויבט אן דינען דעם אייבערשטן, "אֲזַי הַדֶּרֶךְ שֶׁמַּרְאִין לוֹ הִתְרַחֲקוּת", ווייזט מען אים התרחקות, מען הויבט אן שפירן ווי מען איז גארנישט ווערד, מען שפירט ווי מען וויל אים נישט, מען האט אזויפיל בלבולים מיט חלישות הדעת.


דער רבי זאגט (שם): "וְכָל הַנַּ"ל עָבַר עַל כָּל הַצַּדִּיקִים, כַּאֲשֶׁר שָׁמַעְנוּ מִפִּיהֶם בְּפֵרוּשׁ, שֶׁנִּדְמֶה לָהֶם שֶׁהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אֵין מִסְתַּכֵּל וּפוֹנֶה אֲלֵיהֶם כְּלָל", איך האב געהערט פון צדיקים, זיי האבן אלע אזוי געשפירט, זיי האבן געשפירט אז מען הערט זיי נישט אויס, נאר וואס דען? זיי האבן זיך געשטארקט, זיי זענען געבליבן שטארק און נישט אפגעלאזט זייער ווילן, נאר אזוי האבן זיי זוכה געווען צו ווערן גרויסע צדיקים.


רש"י הקדוש פרעגט (במדבר ח, ב): "למה נסמכה פרשת המנורה לפרשת הנשיאים", פארוואס שטייט די פרשה פון הדלקת המנורה נעבן די פרשה פון די חנוכת הנשיאים? "לפי שכשראה אהרן חנוכת הנשיאים חלשה אז דעתו, כשלא היה עמהם בחנוכה לא הוא ולא שבטו", ווייל אהרן הכהן האט געהאט גרויס חלישות הדעת פארוואס מען האט אים נישט גערופן צו די חנוכת הנשיאים, "אמר לו הקדוש ברוך הוא", האט אים דער באשעפער געזאגט, "חייך שלך גדולה משלהם, שאתה מדליק ומיטיב את הנרות", דו האסט די מצוה פון די מנורה.


לאמיר אביסל אריינטראכטן וואס איז אריבער אויף אהרן הכהן, ער איז געווען אזוי צעבראכן, פול מיט חלישות הדעת, ער האט געשפירט ביי זיך ווי מען דארף אים נישט, ווי מען איז אים מרחק, מיט דעם איז ער געגאנגען טון דעם רצון ה' מיט שמחה. דאס זאגט אונז די תורה: "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן", די שבח פון אהרן איז, ער האט געטון די מצוות פונעם אייבערשטן מיט שמחה; ביי טון די מצוות איז ער געווען פרייליך, ער האט זיך נישט געלאזט צעברעכן פונעם יצר הרע.


דאס איז א שטארקע לימוד פאר אונז; ווען דער יצר הרע קומט אונז צעברעכן, ער מאכט אונז חלישות הדעת, ער ברענגט ארויף אין זכרון אלטע נישט גוטע מעשים, ער וויל אונז אראפווארפן מיר זאלן אפלאזן עבודת השם, דארפן מיר קוקן אויף אהרן הכהן; מיט די חלישות הדעת, מיט די בושה, מיט אלע בלבולים – שטייט "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן", ווען עס איז געקומען צו טון א מצוה, דעמאלט איז נישטא קיין בלבולים, 'מען דארף מיך יא?' 'מען דארף מיך נישט?' דעמאלט איז דא איין זאך – טון "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה".


ווען מיר דארפן דאווענען און לערנען – טאר מען זיך נישט לאזן פארדרייען דעם קאפ פונעם סמ"ך מ"ם; ווען עס קומט צו טון רצון השם, דעמאלט דארף מען עס טון מיט שמחה. דער רבי זאגט (ספר המדות אות שמחה, סימן א): "כְּשֶׁאָדָם עוֹשֶׂה מִצְוָה בְּשִׂמְחָה", ווען מען פריידט זיך ביים טון א מצוה, "זֶה סִימָן שֶׁלִּבּוֹ שָׁלֵם לֵאלֹקָיו", איז א סימן אז דער מענטש איז אינגאנצן צוגעקלעבט צום אייבערשטן.


איר וועט זען אן אינטערעסאנטע זאך, ווען מען מאכט זיך א קאווע, אדער עסן, דעמאלט קומען נישט אריין די מחשבות פון חלישות הדעת, קיינער טראכט נישט ביים עסן: 'בין איך דען ראוי צו עסן?' 'בין איך דען ווערד פאר א קאווע?' ווען עס קומט צו מצוות, פלוצלונג פון אונטער די ערד קומט צו גיין דער סמ"ך מ"ם מיט די מחשבות זרות און בלבולים אראפצואווארפן דעם מענטש.


טייערע ברידער, אנשי שלומינו, שטארקט זיך מיט די זיסע עצות פון רבי'ן, די עצה פון התבודדות איז דאך אזא זיסע עצה, דער לעבן ווערט פשוט גוט. פרובירט דאס אויס, הויבט אן דעם טאג מיט'ן זיך אויסשמועסן מיט'ן באשעפער.


גיי אין א שטילע פלאץ; אדער אין שטוב, אדער אין א שול, אדער גיי א שפאציר אין א שטילע געסל – און רעד זיך אויס צום באשעפער, שמועס מיט אים אין דיין שפראך, רעד צו אים ווי צו א גוטער פריינט. דערצייל אים אלעס וואס דו האסט געטון, דערצייל אים ווי דו פאלסט אראפ אין פגם הברית, וויין זיך אויס צו אים, בעט דעם באשעפער:


"רבונו של עולם, האב רחמנות אויף מיר, איך וויל אזוי שטארק זיין אן ערליכער איד, עס גייט מיר אזוי שווער; וויפיל איך פרוביר צו זיין גוט – פאל איך אראפ".


דער אייבערשטער וועט דיר מוחל זיין, אויך וועסטו אראפנעמען פון דיר אלע עונשים, און דו וועסט שפירן א נייע טעם אין לעבן.


איך בענק זיך צו ענק, איך טראכט אפשר זיך אריבערצוכאפן אויף איין טאג דעם קומענדיגן וואך, מיין שוואגער מאכט חתונה זיין ערשטע קינד. איך האב הכרת הטוב פאר מיין שוואגער, ער האט מיר אסאך מחזק געווען, ער האט א חלק אין מיין התקרבות צום רבי'ן. ער איז געווען אין היכל הקודש, מוהרא"ש זכרונו לברכה האט אים זייער ליב געהאט, שפעטער איז אנגעקומען צו אים ליצנות, מען האט אים געגעבן צו פארשטיין אז היכל הקודש איז נישט דעם רבינ'ס זאך, והוה מה דהוה; אפשר וועל איך זיך אריבערכאפן צו די חתונה.


שטארקט אייך אין הפצה, זיצט נישט מיט פארלייגטע הענט. עס ברענט א פייער פון ניאוף, א פייער פון כפירות ואפיקורסות, גייט לעשן די פייער מיט'ן רבינ'ס ספרים; די קונטרסים און ספרים וואס מוהרא"ש האט געשריבן – דאס לעשט די פייער פונעם סמ"ך מ"ם, די מאורי אש. אידישע קינדער פאלן אין עבירות, בחורים פאלן אין עבירות, נאר דעם רבינ'ס חיזוקים – דאס ברענגט זיי צוריק.


דער הייליגער רבי נתן האט אונז געלאזט צוואה פאר זיין פטירה, ער האט געוויינט: "עזרא הסופר גייט אוועק פון די וועלט, עס קומען ארויס אזויפיל טריפה'נע פסול'ע זאכן, וואס וועט דא זיין? נאר איין בלעטל פון רבינ'ס ווערטער וועט אלעס מתקן זיין"; נעמט די גליונות און קונטרסים, פארשפרייטס דאס צווישן די בני הנעורים – מיט דעם וועלן מיר אלעס מתקן זיין.


מזל טוב פאר די שיינע שמחות צווישן אייך, פאר די חתונה און די שידוכים; דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל זיין נאך און נאך שמחות.


א גוט שבת.