בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#121 - זיך פירן איידל און הייליג ווי אידישע טעכטער, נישט ווי די מצריים
צניעות, קדושה, חינוך הילדים, חיזוק פאר פרויען

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בשלח, כ"ד שובבי"ם, י' שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


בנוגע וכו'; עס איז א קלארע איסור אין שלחן ערוך. דער שלחן ערוך זאגט קלאר (אבן העזר סימן כ, סעיף ב) אז מען טאר דאס נישט טון, "וְרָאוּי לְהַכּוֹתָן מַכַּת מַרְדּוּת", און אויב יא זאל מען געבן פאר דער וואס טוט דאס - שטארקע קלעפ, "הוֹאִיל וְעָשׂוּ אִסוּר", וויבאלד זיי האבן געטון א זאך וואס מען טאר נישט טון, "וְיֵשׁ לָאִישׁ לְהַקְפִּיד עַל אִשְׁתּוֹ מִדָּבָר זֶה", און דער מאן דארף אכטונג געבן אויף זיין ווייב זאל דאס נישט טון, "וּמוֹנֵעַ הַנָּשִׁים הַיְדוּעוֹת בְּכָךְ מִלְּהִכָּנֵס לָהּ וּמִלָּצֵאת הִיא אֲלֵיהֶן", און ער זאל נישט לאזן די פרויען וואס טוען די שלעכטע זאך קומען צו אים אין שטוב, עיין שם.


א שאד אז מען רעדט נישט צו מיידלעך אין די שולעס זיי זאלן זיך אכטונג געבן זיך צו פירן איידל און הייליג ווי אידישע טעכטער, און נישט זיך פירן ווי די מצריים; נאכדעם קען מען נישט לעבן, מען קען נישט פירן א אידישע לעבן.

#120 - געב אכטונג זיך צו פירן בצניעות מיט דיינע טעכטער
קינדער, צניעות, קדושה, בזיונות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת בשלח, כ"ב שובבי"ם, ח' שבט, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


דיין ווייב זאגט מיר נאכאמאל אז דו נעמסט דיינע טעכטער אין דיין בעט, דו נעמסט זיי אויף דיר וכו'; וויל איך דיר נאכאמאל זאגן, דאס איז נישט קיין געזונטע זאך - נישט פאר דיר און נישט פאר זיי, און דאס קען זיין פאר דיר א גרויסע סכנה.


דיין ווייב וויינט צו מיר אז זי פרובירט מיט איר חכמת נשים צו אוועקנעמען די קינדער, זיי זאלן נישט גיין ווען זי הערט ווי דו רופסט זיי אין דיין בעט, זי מאכט זיי פארנומען מיט אנדערע זאכן, אבער נישט אלעמאל העלפט דאס. זי איז זייער דערשראקן, איך האב איר געזאגט איך וועל דיר נאכאמאל שרייבן און דערמאנען אז עס וועט זיין זייער ביטער פאר דיר און פאר זיי.


פאלג, אז נישט וועט זיין גרויסע בזיונות.

#119 - דער וואס היט זיך די אויגן און די מחשבה, ווערט א גוטער מענטש
קדושה, תשובה, עבירות, מדות טובות, כעס, פירושים, משלי

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת וארא, י"א שובבי"ם, כ"ה טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


שלמה המלך זאגט (משלי יג, כא): "חַטָּאִים", די זינדיגע מענטשן, "תְּרַדֵּף רָעָה", לויפט זיי נאך די שלעכטס, "וְאֶת צַדִּיקִים", און פאר די צדיקים - "יְשַׁלֶּם טוֹב", באצאלט דער אייבערשטער גוטס.


מיט די הקדמות פון רבי'ן קען מען זאגן אזא פשט, "חַטָּאִים", ווען א מענטש זינדיגט אין פגם הברית רחמנא לצלן, "תְּרַדֵּף רָעָה", ווערט ער א שלעכטער מענטש. אזוי ווי דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן רמט), וואס שטייט ביי ער ועונן? "וַיְהִי עֵר בְּכוֹר יְהוּדָה רַע בְּעֵינֵי ה'" (בראשית לח, ז), זיי זענען געווען רַע בְּעֵינֵי ה', פארוואס שטייט נישט רשע? נאר דער רבי זאגט, ווער עס זינדיגט אין די עבירה פון ער ועונן, ער איז משחית זרע רחמנא לצלן - ווערט רע, א שלעכטער, א כעס'ן, א שלעגער, א בעל מחלוקת, א לץ וואס שפעט פון צדיקים.


ווידער "וְאֶת צַדִּיקִים", דער וואס היט זיך די אויגן און די מחשבה, ער זינדיגט נישט, און אויב ער פאלט אראפ - טוט ער גלייך תשובה, אזא איינעם - "יְשַׁלֶּם טוֹב", ער ווערט א גוטער מענטש, ער ווערט נישט בכעס, ער שלאגט נישט קיינעם, ער קריגט נישט מיט קיינעם, ער אנטלויפט פון מחלוקות, ער האט ליב יעדן איד, והבן למעשה.

#118 - דערציילט פאר אייערע עלטערן ווער עס לויפט אייך נאך
צניעות, חיזוק פאר מיידלעך, קדושה, משפחה, מנוולים

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ויגש, ד' טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא


דערציילט פאר אייערע עלטערן וואס גייט פאר, אז אייער שוואגער כאפט אייך אן און לויפט אייך נאך. האט נישט מורא, אויב ער קומט נאנט צו אייך - זאלט איר ארויסלויפן פון שטוב, און אז אייערע עלטערן מאכן זיך נישט וויסנדיג - וועל איך רעדן צו זיי.


אז א מאן רירט אן א פרעמדע מיידל - איז ער א מנוול, א שגץ, זאל זיין ווער עס זאל זיין; א שוואגער, פעטער, קאזין וכו'.


העיקר, האט נישט מורא. רעדט נישט קיין איין ווארט מיט אים.


זייט בקשר מיט די מנהלת תחי', מיר וועלן אכטונג געבן אויף אייך.

#117 - א ווייב קען מען נישט אויסשפילן, דו שפילסט זיך אליין אויס
קדושה, שלום בית, טעלעפאן, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת שמות, ט"ז טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


דיין ווייב זאגט אז די לעצטע שטיק צייט איז זי ממש נישט ביי זיך, זי זעט אין דיין טעלעפאן אז דו האסט דארט אן עפפ פון זיך טרעפן מיט אנדערע השם ישמרינו; זי איז נישט רואיג, זי וויינט זייער.


איך בעט דיר זייער, פאלג די דרשות, די שיעורים - וואס דו האסט געהערט אלע יארן אין ישיבה, א שאד דיין שיינע שטוב וואס דו האסט קוים אנגעהויבן בויען זאל ווערן אויס. ווייל א ווייב קען מען נישט אויסשפילן, מען קען זיך אליינס אויסשפילן, אבער איר קען מען נישט אויסשפילן; אין אנהויב שפילן זיי מיט, אבער ביים סוף פלאצט דאס.


איך בעט דיר זייער, לאז זיך אפ פון דעם נארישן טעלעפאן, דו ביסט א קלוגער אינגערמאן, דו ביסט נישט קיין קליינע קאפ. איך זע אין ישיבה צווישן די בחורים, די נישט קלוגע ווערן פאר'כישוף'ט פאר א טעלעפאן, פאר קוקן מאוויס, קוקן ספארטס; דו ביסט א בר דעת, דו קענסט נעמען א חברותא, אויסנוצן דיינע יונגע יארן מיט לערנען און דאווענען.


דיין ווייב וויינט, זי וויל ווייטער בויען מיט דיר די שטוב, זי וויל ווייטער אויפציען די קינדער; זי איז גרייט מיט דיר ווייטער צו לעבן, זי קוקט דיך נישט אראפ, זי איז אבער זייער דערשראקן.


איך האב איר געזאגט איך וועל רעדן מיט דיר, איך ווארט צו הערן איר צו ענטפערן.

#116 - קען זיך דען א מענטש באהאלטן פונעם אייבערשטן?
קדושה, שלום בית, בזיונות, שמירת עינים

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמות, י"ח טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


איך שרייב דיר נאכאמאל, קוק נישט קיין ניאוף; קוקן ניאוף איז זייער א גרויסע עבירה, אז מען קוקט ניאוף ווערט מען אויסגעריסן פון די וועלט. וועסט פארלירן די וועלט און יענע וועלט, דיין ווייב וועט דיך איבערלאזן, דיינע קינדער וועלן זיך שעמען מיט דיר, דו וועסט ווערן פארשעמט פאר אלעמען.


איך פארשטיי נישט וואס עס גייט פאר מיט דיר, פארוואס זאלסטו נישט הערן מיינע רייד וואס איך שרייב דיר און רעדט צו דיר אזויפיל מאל; דו מיינסט אז מען קען זיך באהאלטן פונעם אייבערשטן? "אִם יִסָּתֵר אִישׁ בַּמִּסְתָּרִים", קען זיך דען א מענטש באהאלטן פונעם אייבערשטן? "וַאֲנִי לֹא אֶרְאֶנּוּ, נְאֻם ה'" און דער אייבערשטער זאל אים נישט זען (ירמיה כג, כד).


נאכדעם וועסטו וויינען אז דו האסט נישט קיין פרוטה צו דיין נשמה? ווען דו אליינס ווארפסט אוועק די שפע, דו טראגסט די שפע צו די קליפות השם ישמרינו; אוי ווי ביטער עס איז אז מען קוקט ניאוף, אוי ווי שלעכט עס ווערט די לעבן אז מען קוקט ניאוף.


איך קען נישט ווייטער שרייבן, פון גרויס צער, ווי איך זע וואס דו טוסט.

#115 - די אלע וואס גייען הפצה זענען זייער באליבט ביים אייבערשטן
קדושה, הפצה, וויכוחים, תשובה, סיפורי צדיקים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישב, י"ט כסליו, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


וואויל איז דיר אז דו פארשפרייסט די ספרים און קונטרסים וואס מוהרא"ש האט געשריבן פאר'ן דור; חיזוק און עצות פון הייליגן רבי'ן ווי אזוי מען קען לעבן מיט'ן אייבערשטן, ווי אזוי מען קען האבן א זיסע לעבן.


די אלע וואס גייען הפצה זענען זייער באליבט ביים אייבערשטן. מוהרא"ש זכותו יגן עלינו האט דערציילט: ווען דער הייליגער צדיק רבי יצחק מדרוביטש זכותו יגן עלינו איז נפטר געווען איז אים רש"י הקדוש אנטקעגן געקומען אויבן אין הימל און אים געפרעגט: "וואס פאר א גוטע מעשים טוט אייער זון רבי מיכל זלאטשובער, אז אויבן אין הימל מאכט מען אזא רעש פון אים?" האט דער טאטע רבי יצחק מדרוביטש געענטפערט: "ער לייגט אריין כוחות אינעם דאווענען וכו'", האט אים רש"י הקדוש געזאגט: "פאר דעם אליינס וואלט מען נישט געמאכט אזא רעש דא אין הימל פון אים; אסאך צדיקים לייגן אריין כוחות אינעם דאווענען און מען מאכט נישט אזא גרויסע עסק פון זיי", האט דער טאטע רבי יצחק געזאגט: "ער לערנט זייער פלייסיג", האט אים רש"י הקדוש געענפערט: "דאס קען אויך נישט זיין די סיבה, ווייל אסאך צדיקים לערנען פלייסיג די הייליגע תורה, און פאר דעם אליינס רעש'ט זיך נאך נישט", האט ער געזאגט: "צוליב זיין חסד און צדקה וכו'", האט רש"י נאכאלץ נישט מסכים געווען, ביז רבי יצחק מדרוביטש האט אים געזאגט: "אפשר ווייל ער ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן? ער איז עוסק אין דעם זייער שטארק", האט רש"י הקדוש געזאגט: "היינו דאהני ליה, יעצט פארשטיי איך שוין פארוואס עס רעש'ט זיך פון אים".


גיי נישט אריין מיט קיינעם אין קיין ויכוחים; דו טו דיינס, גיי הפצה; געב א ספר, א קונטרס וכדומה - און בעט צדקה.


רבי נתן האט געזאגט אפאר טעג פאר ער איז נסתלק געווארן: "אייער עובדא זאל זיין יפצו מעינותיך חוצה".


דאס וועט דיך מתקן זיין, דו וועסט פאררעכטן אלע פגמים. דער הייליגער רבי זאגט (ספר המדות אות ניאוף, סימן מא): "תִּקּוּן לְהוֹצָאַת זֶרַע לְבַטָּלָה, שֶׁיִּשְׁתַּדֵּל לְהַחֲזִיר בְּנֵי אָדָם בִּתְשׁוּבָה", אז מען ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן איז מען מתקן אלע פגמים פון פגם הברית.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#114 - אלע וואס זאגן משניות מיט א שטארקייט, זענען גרויסע ערליכע אידן
שכר לימוד, קדושה, מוסדות, וויכוחים, עבודת השם, תשובה, משניות, מאוויס, לצנות, התנגדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת וישלח, י"ג כסליו, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


משניות צעברעכט תאוות ניאוף. אז דו וועסט זאגן משניות טאג נאך טאג, דו וועסט דאס טון מיט אן עקשנות; דו וועסט נישט קוקן אויף דעם וואס דו האלסט אין איין אראפפאלן אין פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה - רחמנא לצלן, דו וועסט זיין שטארק מיט לימוד התורה הקדושה - וועסטו ארויסגיין פון דיין פלאנטער, דו וועסט ווערן אן ערליכער איד.


הויב אן זאגן משניות אין א רייע דוקא, זאג א פרק נאך א פרק; דאס וועט דיך מאכן פאר א גרויסער צדיק, קוק נישט אויף דעם אז דו פארשטייסט נישט דאס לערנען. דער הייליגער רבי האט אונז מגלה געווען א וועג צו לערנען, עיין שיחות הר"ן (סימן עו) וואו דער רבי זאגט: "אֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד", מען דארף נישט ביים לערנען, "רַק הָאֲמִירָה לְבַד", נאר זאגן די ווערטער. "לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר", זאגן די ווערטער אין א רייע, "וּמִמֵּילָא יָבִין", און מען וועט שוין פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף" און אויב מען וועט נישט פארשטיין - "יָבִין אַחַר כָּךְ", וועט מען שפעטער, מיט די צייט - פארשטיין, עיין שם.


טענה נישט מיט קיין לצים, טענה נישט מיט קיין מחוצפים; בעיקר געב זיך אכטונג פון די צבועים. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה כב:): "הִזָּהֲרוּ מִן הַצְּבוּעִים" געבט זיך אכטונג פון די וואס זעען אויס ווי פנחס און טוען מעשה זמרי; די אלע וואס שפעטן פון לערנען, און שפעטן פון צדיקים וואס זענען מגלה דעם אייבערשטן אויף די וועלט - די אלע זענען בעלי עבירה, גרויסע נואפים. אפילו פון אינדרויסן שטעלן זיי א פנים ווי פנחס - זענען זיי עושה מעשה זמרי.


איך זאג דיר איך האב דאס געזען ביי צענדליגער בחורים און צענדליגער אינגעלייט; די אלע וואס האבן געזאגט משניות מיט א שטארקייט - זענען היינט גרויסע ערליכע אידן. אפילו די וואס זענען געלעגן אין עקלדיגע מעשים רחמנא לצלן וואס מען קען אפילו נישט אראפשרייבן, אלע זענען זיי ארויסגעקראכן פון דעם דורך פאלגן דעם רבי'ן, נאכגיין מוהרא"ש מיט תמימות ופשיטות; הלואי זאלסטו שוין אויך אנהייבן פאלגן דעם רבי'ן.


צאל שכר לימוד, איך קען נישט אנגיין מער נאר אז אלע עלטערן הויבן אן צאלן שכר לימוד. איך ווייס אז דו פלאגסט זיך, דו האסט נישט, אבער פאר עפעס האסטו יא; לעקטער צאלסטו, און נאך זאכן צאלסטו, בעט איך דיר לייג שכר לימוד די ערשטע אויף די ליסטע.


אפהיטן זאל דער אייבערשטער אז איך וועל צאמברעכן און נישט קענען מער אנגיין מיט די מוסד, וואס וועסטו דעמאלט טון?

#113 - רעד צו די קינדער און צו די בחורים פון זיין הייליג
קדושה, חינוך הילדים, מלמדים, מנוולים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת וישלח, י"ב כסליו, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


זייער גוט, אזוי זאלסטו רעדן. רעד צו די קינדער און צו די בחורים פון זיין הייליג; פון נישט אנרירן דעם אות ברית קודש, און נישט קוקן אויפן אות הברית.


ליידער, אין אנדערע מקומות, רעדט מען נישט פון קדושה; מען רעדט צו קינדער און בחורים פון תאוות אכילה וכדומה, מען מאכט משוגע בחורים, מען רעדט מען זאל נישט עסן קיין אייזקרים; מען זאל חס ושלום נישט אנקומען צו עסן אייזקרים, תאוות עולם הזה. אנשטאט דעם דארף מען רעדן פון זיין ערליך און הייליג, נישט פוגם זיין בברית.


רעד צו קינדער פון זיך אכטונג געבן פון מניוולים, משחיתים, קראנקע מענטשן.


שטארק זיך מיט דיין הייליגע ארבעט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#112 - פריער אדער שפעטער ווערט מען פארשעמט פאר די גאנצע וועלט
קדושה, שלום בית, משפחה, תשובה, בזיונות, עבירות, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת תולדות, א' דראש חודש כסליו, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וויי און ביטער איז אז מען גייט זיך באהאלטן מיט אן ערלית טון אן עבירה, קען מען זיך דען באהאלטן פונעם אייבערשטן? פריער אדער שפעטער ווערט מען פארשעמט פאר די גאנצע וועלט.


די הייליגע חכמים זאגן (במדבר רבה ט, א): "הַנּוֹאֵף אוֹמֵר, אֵין בְּרִיָה יוֹדַעַת בִּי, לְפִי שֶׁכָּל מַעֲשָׂיו אֵינָן אֶלָּא בַּחשֶׁךְ", א מענטש מיינט אז ער קען זיך באהאלטן פונעם אייבערשטן, וואס טוט דער אייבערשטער? "וְהַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא מְפַרְסְמָן בָּעוֹלָם", ער פארשעמט אים פאר די גאנצע וועלט.


ווי וועסטו קענען קוקן אין פנים דיין ווייב און דיינע קינדער? ווי וועסטו קענען קוקן אין פנים דיין משפחה ווען מען וועט זיך דערוויסן וואס דו טוסט? אוי וויי, וועסט דאך אלעס פארלירן, ווי קענסטו טון אזא זאך?!


איך בעט דיר זייער, האק אפ אלע קשרים, טו תשובה; עיקר תשובה איז אפהאקן אלע קשרים, און מאך זיך א שיעור אין לערנען תורה; הויב אן מיט משניות, לערן יעדן טאג לכל הפחות צוויי פרקים משניות און א בלאט גמרא, וועט דער אייבערשטער דיר מוחל זיין.

#111 - ענדערש גיין הפצה, אדער ענדערש לערנען גמרא?
קדושה, הפצה, תשובה, לימוד התורה, היטן די צייט, סדר היום

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת תולדות, כ"ו מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אויף דיין פראגע, ווען דו האסט נישט קיין צייט - וואס דו זאלסט ענדערש טון, אדער לערנען גמרא אדער גיין פארשפרייטן דעם רבינ'ס עצות און חיזוק?


גלייב מיר, עס איז דא צייט פאר ביידע; עס איז דא צייט פאר שיעורים כסדרן און צייט פאר הפצה, און אז דו זעסט נישט אין דיין סדר היום צייט פאר ביידע - זאלסטו ענדערש גיין הפצה; גרעסערס פון מזכה זיין נאך א איד מיט די עצות פון רבי'ן - איז נישט פארהאנען.


גיי הפצה - וועסטו האבן א תיקון אויף פגם הברית רחמנא לצלן. דער רבי זאגט (ספר המדות אות ניאוף, סימן מא): "תִּיקוּן לְהוֹצָאַת זֶרַע לְבַטָלָה שֶׁיִּשְׁתַּדֵּל לְהַחְזִיר בְּנֵי אָדָם בִּתְשׁוּבָה", א תיקון צו פאררעכטן וואס מען האט געזינדיגט אין פגם הברית - איז צוריק ברענגען מענטשן צום אייבערשטן.

#110 - רבונו של עולם העלף מיר איך זאל זיין פרייליך
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, שמחה, קדושה, אמונה, צדקה, עבירות, פרנסה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת וירא, ט"ו מר-חשון, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


אשרינו מה טוב חלקינו אז מיר ווייסן פון רבי'ן, מיר זענען מקורב צום רבי'ן; דער רבי געבט אונז א וועג ווי אזוי מיר זאלן קענען לעבן מיט'ן אייבערשטן, זיין ארומגענומען מיט'ן אייבערשטן טאג און נאכט - דורך די וואונדערליכע עצה וואס משיח וועט אריינברענגען אין די וועלט, תפילה והתבודדות.


ווען דו ביסט זיך מתבודד, זאלסטו בעיקר בעטן אויף שמחה, ווייל ווען מען איז פרייליך - ווערט מען פטור פון אלע צרות, און אויך קען מען זיך מתגבר זיין אויף די יצר הרע וואס ווארפט אראפ אין פגם הברית. ווייל עצבות ומרה שחורה ברענגט צו די עבירה פון הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן, און אז מען פאלט אין די עבירה - פארלירט מען אלעס, מען פארלירט די פרנסה. דער זוהר הקדוש זאגט (פנחס, רמד:): "מַאן דִּמְזַלְזֵל בְּפִרוּרִין דְּנַהֲמָא, עֲנִיּוּתָא רָדִיף אֲבַּתְרֵיהּ" ווער עס איז ווארפט אראפ ברעקלעך פון ברויט - וועט זיין אן ארעמאן, "כָּל שֶׁכֵּן מַאן דִּמְזַלְזֵל בְּפִירוּרִין דְּמוֹחָא" איז דאך זיכער אז דער וואס ווארפט ארויס די טראפלעך פון מח, מען איז מוציא זרע לבטלה רחמנא לצלן - פארלירט מען דאס מזל און מען ווערט אן ארעמאן, דאס איז אויסער וואס מען פארלירט אלע ליכטיגקייטן; עס ווערט טונקל, מען שפירט נישט דעם אייבערשטן, די אמונה קילט זיך אפ, מען דריידט זיך ארום מיט קשיות אויף די אמונה, מען גייט ארום מיט שלעכטע געדאנקען, ביז מען וויל מער נישט לעבן. מען ווערט א בייזער מענטש, מען ווערט בעצבות ומרה שחורה, מען פארלירט אלעס אין די וועלט; אלעס קומט פון זיין בעצבות ומרה שחורה.


דערפאר זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן אויף שמחה, בעט דעם אייבערשטן די ווערטער: "רבונו של עולם העלף מיר איך זאל זיין פרייליך, איך זאל שפירן די שמחה אין אלע מיינע אברים, פון קאפ ביז די פיס, אז איך זאל אנהויבן טאנצן פון גרויס פרייד אויף די גרויסע חסד אז דו האסט מיך באשאפן א איד און מיר געגעבן די הייליגע מצוות.


איך בעט דיר הייליגער באשעפער, האב רחמנות אויף מיר און נעם אוועק פון מיר די ביטערקייט און פוילקייט, איך זאל נאר זיין פרייליך און פרייליך מאכן אנדערע, און בזכות שמחה זאל איך זוכה זיין נכלל ווערן אינגאנצן אין דיר, איך זאל מער נישט זען פאר מיינע אויגן נאר דיך באשעפער, איך זאל זען און שפירן ווי דו ביסט אלעס און עס איז מער גארנישט דא אויף די וועלט נאר דו אליינס, און זוכה זיין צו תשובה שלימה, מעתה ועד עולם אמן סלה".


נעם א פושקע פון אונזער מוסד און לייג אריין אפאר פרוטות, סיי אינדערפרי, סיי אינמיטן טאג און אזוי אויך ווען דו דארפסט עפעס א ישועה, און ווען די פושקע איז פול ברענג מיר דאס, אדער ברענג דאס פאר מיין איידעם, ער העלפט מיר מיט די פושקעס. און מיט די פרוטות צאל איך אפ שווערע טויזנטער דאלער חובות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#109 - אז דו וועסט נישט היטן די אויגן, וועסטו אלעס פארלירן
תפילה והתבודדות, שמחה, קדושה, אמונה, משפחה, בזיונות, מאוויס, עבירות, חסד, תכלית, ישיבה, מנהגים, ראש ישיבה, שמירת עינים, דאווענען, קשיות, פרויען צאמקום, ניחום אבלים, הצלה, סיפוק, יום כיפור קטן

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת נח, כ"ט תשרי, שנת תשפ"ג לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


נעכטן האב איך זיך זייער נישט גוט געשפירט, עס האט געהייסן איך וועל אויפנעמען אינגעלייט, אזוי ווי געווענליך יעדע זונטאג נעם איך אויף די חתונה געהאטע תלמידי הישיבה, אבער איך האב נישט געקענט, איך האב שווער געאטעמט, איך בין פארקילט.


דיר בעט איך זייער, היט דיינע אויגן; קוק נישט קיין שמוציגע בילדער, עקעלדיגע ווידיאוס. אויב מען איז מפקיר די אויגן - פאלט מען אראפ אין די שרעקליכע עבירה פון פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן. די עבירה הרג'עט דעם מענטש, מען פארלירט אלעס; מען פארלירט די פרנסה, מען פארלירט די ווייב מיט די קינדער, מען פארלירט די טעם פון דאווענען און לערנען, ועל כולם פארלירט מען די הייליגע אמונה; מען ווערט אנגעפילט מיט קשיות אויפ'ן הייליגן באשעפער, אלץ דורך די עבירה פון פגם הברית.


דו ווייסט דאס אז יעדער גנב לאזט נאך פיס טריט אונטער זיך, נישטא אזא זאך איינער זאל זיך קענען ארויסדרייען, ביים סוף קומט מען אן אין תפיסה. אזוי אויך, ווער עס באהאלט זיך מיט אן עבירה מיינט אז ער קען זיך באהאלטן, אבער ביים סוף קומט ארויס די סוד, דעמאלט איז גאר ביטער, מען ווערט פארשעמט פאר אלעמען; די ווייב אנטלויפט, און אפילו מען וועט איר זאגן נישט אנטלויפן האט דאס שוין יענע טעם, יענץ פנים; זי קען נישט לעבן מער אינאיינעם וכו' וכו', די קינדער שעמען זיך פון אזא טאטע, און אזוי ווייטער, דעריבער זאלסטו שוין באצייטנס אפלאזן אלע דיינע קשרים וכו'.


זוך דיר נישט קיין צרות. אפילו ווען דו ווילסט טון א חסד וכו' - זאלסטו טון חסד מיט מענער, און דיין ווייב זאלסטו לאזן טון חסד מיט פרויען, דו געב אכטונג פאר דיין לעבן. דערפאר האב איך גרויס חשק אין שטעטל אז פרויען זאלן זיך אויסלערנען צו קענען ראטעווען לעבנס, ווייל די שטעטל איז קליין, אלע קענען זיך, איז וואס פעלט אויס אינגעלייט זאלן זיך באשעפטיגן מיט זיי; ענדערש זאלן פרויען טון חסד מיט פרויען און מענער מיט מענער.


איך בין נעכטן געווען מנחם אבל זיין מיין מחותן, דער שווער פון אונזער מנהל ר' מרדכי אינדיג נרו יאיר, הרב ..., ער זיצט שבעה נאך א ברודער זיינע, טאטע פונעם מלמד ...; וואס זאל איך דיר זאגן, מען זעט ממש וואס מוהרא"ש פלעגט זאגן, מען גייט מנחם אבל זיין, דארט הערט מען נאר רעדן פון תורה, תפילה און תמימות; קיינער רעדט נישט פון קיין געלט, מען רעדט נישט פון הייזער, מען רעדט נאר דבורי תכלית.


ביינאכט האב איך זיך שוין בעסער געשפירט, בין איך צוריק אין ישיבה פארלערנען דעם בלאט גמרא. אם ירצה ה' מיטוואך זענען מיר מסיים מסכת כתובות און מען הויבט אן מסכת נדרים.


זאג דיינע בחורים זאלן קומען אין ישיבה מיט א מסכת נדרים, און אויב דיין בחור האלט מיט די הלכה שיעור - זאל ער ברענגען א הלכות שבת, מען גייט לערנען סימן שי"ח - הלכות בישול. און דיינע יונגערע בחורים זאלן אויך ברענגען מסכת סוכה.


היינט זאגט מען נישט יום כיפור קטן, וסימנך מלבד ח'ט'א'ת הכיפורים, יעדע ערב ראש חודש זאגט מען יום כיפור קטן, אויסער די פיר חדשים וואס איז ראשי תיבות חטא"ת: ח'שון ט'בת א'ייר און ת'שרי - זאגט מען נישט יום כיפור קטן.


היינט נאכט וועט זיין די פרויען צאמקום, מען האט צעטיילט די צאמקום, מען קען מיטהאלטן די שיעורים סיי אין בית המדרש עצתו אמונה און סיי אין בית המדרש אשר בנחל; זע צו בלייבן אין שטוב אז דיין ווייב זאל קענען גיין שעפן פרישע כוחות.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#108 - עס איז א גרויסע סכנה זיך צו שרייבן אויף נישט גוטע גרופעס
חברים, צניעות, קדושה, טעלעפאן, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת שופטים, ה' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


עס איז א גרויסע סכנה צו זיין אויף א גרופ מיט חברים און מיט די ווייבער, עס קען זיך ענדיגן זייער ביטער.


איך בעט דיר זייער, מיין ליבער ברודער, גיי אראפ פון די גרופ. עס איז א גרויסע סכנה צו זיין מיט פרעמדע פרויען אויף א טשענעל, זיך שרייבן וכו'.


די תורה זאגט (משלי ו, כז): "אִם יְהַלֵּךְ אִישׁ עַל הַגֶּחָלִים", קען דען זיין אזא זאך מען זאל גיין אויף ברענעדיגע קוילן, "וְרַגְלָיו לֹא תִכָּוֶינָה", און די פיס זאל זיך נישט אפבריען? קען דען זיין אזא זאך?! "כֵּן הַבָּא אֶל אֵשֶׁת רֵעֵהוּ", אזוי איז מיט איינער וואס זאגט 'איך שרייב זיך נאר מיט מיין חבר'ס ווייב, איך לאך נאר מיט איר, איך טו נישט קיין שלעכטס', "לֹא יִנָּקֶה כָּל הַנֹּגֵעַ בָּהּ", וועט ער שטארבן ביים סוף. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שמות רבה טז, ב) דער אייבערשטער זאגט: "אַל תֹּאמַר הוֹאִיל וְאָסוּר לִי לְהִשְׁתַּמֵּשׁ בָּאִשָּׁה וְגוֹ", זאג נישט 'אז איך טאר נישט טון אן עבירה מיט איר, לאז מיך כאטש רעדן, לאכן וכו' וכו'', עיין שם.


הויב צוריק אן לערנען די הייליגע תורה. נעם א משניות, א גמרא, א תהילים; זאג די ווערטער אפילו אן פארשטיין, און נעם גוטע חברים, חברים וואס האבן יראת שמים. האלט זיך מיט ערליכע אינגעלייט. דו ביסט א גוט קינד, דו ביסט א גוטער מענטש; א שאד אוועקגיין אויף א נישט גוטע וועג.


א כתיבה וחתימה טובה.

#107 - מען נעמט אוועק מיין עסן און שלאפן, אבער איך פאר צום רבי'ן
קדושה, משפחה, תשובה, אומאן, ראש השנה, מנוולים, תיקון הכללי

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שופטים, ד' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אודאי זאלסטו קומען אויף אומאן! וואס איז דיין פראגע? דו דארפסט דאך פאררעכטן וואס דו האסט פוגם געווען! אמת, דו האסט א טענה אז דער רוצח, דער מניוול, דיין שוואגער - האט דיך אפאר יאר מאנס געווען אן דעם וואס דו זאלסט וויסן אז דאס איז פון די הארבסטע עבירות, בזמן שבית המקדש הי' קיים האט מען געגעבן אויף די עבירה סקילה, איינע פון די ד' מיתות בית דין; ביז דו האסט אנגעהויבן הערן די שיעורים - האסטו זיך געכאפט אז דו ביסט א צעשניטענער קרבן, און ווען איך האב דיר געהייסן דערציילן פאר דיין טאטע אז מען זאל ארויסווארפן דעם רוצח פון שטוב - האט מען דיר געלאכט אין פנים, מען האט דיר נישט געוואלט ראטעווען, ביז איך האב דיר געהייסן גיין צו די פאליציי.


אמת, דו האסט א טענה צום באשעפער, קיינער האט דיר נישט געזאגט אז דאס איז אן עבירה וכו' וכו' - אבער א תיקון דארפסטו האבן, דו דארפסט דעם רבי'ן.


דו אליינס שרייסט אז דער יצר הרע איז נישט אוועק פון דיר, עס איז דיר אזוי שווער צו זיין אפגעהיטן פון פוגם זיין בברית, דו האלסט אין איין אראפפאלן אין די עבירה; אודאי זאלסטו קומען קיין אומאן! און אז מען סטראשעט דיר אז דו וועסט נישט האבן וואו צו שלאפן - זאלסטו נישט קוקן אויף דעם, ווער דארף שלאפן? ווער דארף עסן? דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן תד) מען זאל קומען צו אים אויף ראש השנה, ער וועט מתקן זיין; "יא עסן נישט עסן, יא שלאפן נישט שלאפן - אבי זיין ביי מיר"; דאס מיינט מען אפילו מען סטראשעט מען וועט נישט אריינלאזן אין שטוב, נישט עסן און נישט שלאפן - דאך פאר איך צום רבי'ן.


ווער האט אזוינס צוגעזאגט? טרעף מיר נאך א צדיק וואס זאגט: "קום צו מיין ציון און איך וועל דיך פאררעכטן", טרעף א צדיק וואס קען דערהייבן דעם מענטש וואס האט נעבעך פוגם געווען בברית, דער רבי זאגט (חיי מוהר"ן, סימן רכה): "אפילו דו ביסט פוגם בברית, קום צו מיין ציון און זאג די צען קאפיטלעך תהילים [טז, לב, מא, מב, נט, עז, צ, קה, קלז, קנ], און געב א פרוטה לצדקה, זאג איך צו איך וועל דיר א טובה טון, איך וועל דיר מתקן זיין, איך וועל דיך ארויסציען פון שאול תחתית"; אודאי זאלסטו קומען!


איך הער טאג און נאכט מעשיות פון בחורים ווי זיי פאלן קרבנות השם ישמרינו, אבער דיין מעשה איז מיר אזא וואונדער, ווי קען זיין אזא זאך?! א קינד קומט דערציילן: "איינער באצווינגט מיר פאר אפאר יאר טאג נאך טאג" - און מען זאל זיך נישט אננעמען פאר'ן קינד? ווי קען זיין אזא זאך?! די מעשה האסטו מיר דערציילט פאריאר און עס גייט מיר נאכאלץ נישט אריין אין קאפ, ווי קען זיין אזא זאך? ווי קען זיין אז נאכדעם וואס דו ביסט געלאפן צו די פאליציי און מען האט יענעם איינגעשפארט זאל מען נישט וועלן רעדן מיט דיר, שומו שמים, א קינד וויינט: "מען באצווינגט מיך! א רוצח ניצט מיך אויס!" און אז מען גייט צו די פאליציי ווארפט מען ארויס פון שטוב?!


למעשה האסטו געזען אז מען האט דיר ארויסגעווארפן פאר אפאר טעג און נאכדעם האט מען דיר צוריקגענומען, אלעס האט זיך געענדיגט גוט, ביסט צוריק אין שטוב און דער מניוול האט מער נישט מיט דיר, אזוי וועט יעצט אויך זיין, וועסט קומען קיין אומאן, מען וועט דיר ארויסווארפן פאר צוויי טעג און אלעס וועט קומען לשלום.


דער סמ"ך מ"ם קען נאר דערשרעקן, ער קען מחליש דעת זיין און מבלבל זיין, מער פון דעם קען ער נישט טון. טענה נישט מיט קיינעם, דערצייל נישט קיינעם וואס דו ביסט אריבער, דערצייל עס נאר דעם אייבערשטן און אין אומאן ביים רבינ'ס ציון זאלסטו אלעס דערציילן - וועט דיר דער רבי מתקן זיין אינגאנצן, וועסט ווערן א ניי געבוירענער מענטש.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#106 - דו לייגסט אריין דיין גאנצע הארץ, כח און מח, אין די קינדער
קדושה, חינוך הילדים, מלמדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שופטים, ד' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מלמד תלמוד תורה היכל הקודש ירושלים


איך הער צוריק זייער גוטע גרוסן פון די עלטערן און פונעם מנהל, אז דו לייגסט אריין דיין גאנצע הארץ, כח און מח - אין די קינדער. דו לערנסט מיט זיי אמונה, קדושה; אלעס מיט א שמחה, מיט א געשמאק און מיט א זיסקייט, אזוי ווי עס שטייט (משלי ג, יז): "דְּרָכֶיהָ דַרְכֵי נֹעַם".


שטארק זיך מיט די הייליגע ארבעט. דאנק דעם אייבערשטן אז עס איז אריבער א יאר מיט אזא הייליגע ארבעט, דו האסט מיט וואס צו קומען צום רבי'ן אויף ראש השנה, דו האסט וואס צו דערציילן דעם רבי'ן, ווי דו האסט א גאנצע יאר פארברענגט פון אינדערפרי ביז שפעט ביינאכט מיט תינוקות של בית רבן. דו האסט געלערנט מיט זיי אמונה, האסט אריינגעווארצלט אזא שטארקע אמונה אין די קינדער. עלטערן דערציילן מיר אז די קינדער - בשעת זיי שפילן, זיי זענען פארטיפט מיט די שפילצייג - רעדן זיי צום אייבערשטן; זיי בעטן, זיי שמועסן, זיי דאנקען אים.


האסט אריינגעלייגט אין די קינדער קדושה; איך ווייס מעשיות ביי דיר אין כתה וואס די עלטערן האבן מיר דערציילט ווי דו האסט זיי פשוט אפגעראטעוועט די קינדער פון מניוולים, משחיתים; די קינדער זענען געווען אומוויסנד, אזוי ווי אלע קינדער; און דו רעדסט מיט זיי אז מען טאר נישט גיין מיט א פרעמדער מענטש, און מען טאר נישט לייגן די הענט וכו' - זענען זיי ניצול געווארן.


וויפיל איך דערצייל דיר - וועסטו נישט גלייבן וואס טוט זיך אין די וועלט, ווי קינדער פאלן קרבנות - אפילו פון אייגענע משפחה; מען שיקט א קינד צום פעטער, צום שוואגער, אפילו צום זיידן - און מען שחט אים, מען איז אים מטמא; דער קינד האט מורא צו דערציילן, אזוי בלייבט עס בסוד, ביז מען קען שוין נישט לעבן; לויפט מען צום מטפל, און דארט דערציילט מען וויפיל יאר מען ליידט.


דו האסט אזויפיל זכותים מיט וואס צו קומען ראש השנה.


שטארק זיך טייערער ...; רעד צו די קינדער אסאך פון דרך ארץ און פון כיבוד אב ואם.


איך ווארט שוין דיך צו זען אין אומאן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#105 - אז מען טוט וויי א צווייטן, קען עס קאסטן א טייערע פרייז
קדושה, עבירות, מדות טובות, ישיבה, ראש ישיבה, טשעפען, ליצנות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ראה, כ"ה מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


געב אכטונג נישט וויי צו טון קיין שום מענטש. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה ח:): "בַּמִדָּה שֶׁאָדָם מוֹדֵד", מיט די וועג ווי דער מענטש פירט זיך, "בָּהּ מוֹדְדִין לוֹ", אזוי פירט מען זיך מיט אים; אז מען געבט אכטונג נישט וויי צו טון אנדערע - וועט מען אכטונג געבן פון הימל אויף דיר, דו זאלסט נישט ווערן וויי געטון, און חס ושלום אז מען טוט וויי א צווייטן, מען האט הנאה ווען א צווייטער ווערט פארשעמט - קען דאס קאסטן א טייערע פרייז.


זיכער נישט זיך אונטערהאלטן מיט טשעפען יענעם מיט ניאוף. איך האף אז דו האסט נישט קיין שייכות מיט די לצים וואס לעבן פון שטעכן אנדערע, און נישט מיט וואס מען האט יעצט געטון מיט ...; אים גערופן און געשריבן פארשטעלטערהייט כאילו איינער וויל טון אן עבירה און זיך אפגעשמועסט מיט יענעם, און ווען יענער איז געקומען האט מען זיך אונטערגעהאלטן.


מיר שטערט עס זייער, איך האלט נישט אויס אז ביי מיר איז דא לצנות און ניאוף, אפשר בין איך נישט דער ריכטיגער מענטש צו זיין ראש ישיבה, אפשר זאל איך אפטרעטן; ווייל איך זע אז איך האלט נאך אין ערגעץ נישט, אז אזעלכע זאכן פאסירן דא.


איך האף די זאכן האבן גארנישט מיט דיר.

#104 - דער הייליגער רבי פלעגט זאגן פאר יעדע מצוה דעם לשם יחוד
קדושה, לשם יחוד

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת פנחס, כ"ב תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין ליבער טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אויף דיין פראגע, אויב דו זאלסט ווייטער זאגן "לשם יחוד", אדער נאר אין אידיש.


דער הייליגער רבי פלעגט זאגן פאר יעדע מצוה דעם לשם יחוד, כמובא בשבחי הר"ן (סימן יג). אזוי אויך זאגט דער הייליגער רבי ר' אלימלך זכותו יגן עלינו אין צעטל קטן (סעיף ד) אז מען זאל זאגן פאר יעדע מצוה "לשם יחוד"; דאס איז נישט קיין סתירה צו תפילות פשוטות בלשון אשכנז.


אויף דיין פראגע וכו'; אוודאי דארף מען בעטן דעם אייבערשטן זוכה זיין זיך צו מקדש זיין מיט די גרעסטע מאס קדושה, והעיקר - נישט פארגעסן פונעם אייבערשטן.


עס איז דא צוויי בחינות אין "קדש עצמך במותר לך" (יבמות כ.), אדער זיך אפשיידן, אדער ארייננעמען דעם אייבערשטן; מאכן פון גשמיות - רוחניות, פון ארץ - שמים, אזוי ווי שיטת רבי שמעון בר יוחאי וואס וואונדערט זיך (בראשית רבה א, טו) אויף די אבות העולם, וואס דארף מען אפטיילן שמים פון ארץ און זיך קריגן וואס איז קודם באשאפן געווארן, מען קען דאס צאמברענגען אזוי ווי א טאפ מיט א דעקל; דאס האט מוהרא"ש אונז געלערנט, מיר זאלן נישט מסיח דעת זיין פונעם אייבערשטן, אזוי וועט ווערן פון ארץ - שמים.


ווי מער מען רעדט צום אייבערשטן - איז מען זוכה נאכדעם צו די מדריגה פון נישט מסיח דעת זיין פון אים, עס שיינט און לייכט די שם הוי' ברוך הוא שטענדיג פאר די אויגן.


 

#103 - פארוואס רעדסטו נישט צו דיינע קינדער פון קדושת הברית?
קדושה, חינוך הילדים, מלמדים

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת חקת, ה' תמוז, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, מנהל תלמוד תורה היכל הקודש ברסלב


די גאנצע שטעטל איז זייער פרייליך אז דו ביסט ארויסגעקומען פאר די זומער וואכן פירן אונזער חדר, די מלמדים זענען אזוי רואיג אז דו וועסט זיין זומער מיט זיי.


נעכטן זאגט מיר א מלמד, מען איז זיך צאמגעקומען פאר אן אסיפה אנגרייטן די לימודים פאר'ן זומער; איידער דו ביסט אנגעקומען איז געווען א צעמישעניש, א קטנות הדעת, אלע זענען געווען דערשראקן; אזוי ווי דו ביסט אריינגעקומען און אנגעהויבן רעדן אפאר ווערטער וואס דער ציל אונזערע איז דעם זומער - שמייכלען צו די קינדער, געבן גוטע ווערטער פאר די קינדער, זיי אויפבויען און מוטיגן צו לערנען און דאווענען - איז געווארן עפעס א מין רואיגקייט, אלע זענען פרייליך, אלע זאגן "מי יתן דער מנהל זאל פארבלייבן אין שטעטל פאר די גאנצע יאר".


איך בין גרייט צו קומען ווען אימער דו וועסט מיר בעטן צו רעדן פאר די מלמדים חיזוק און עצות; די חדר איז ביי מיר דאס וויכטיגסטע, וויכטיגער פון אלעס.


דער הייליגער רבי שמעון בר יוחאי הויבט אן דעם הייליגן ספר הזוהר (הקדמה א ע"ב): "וּמָאן מְקַיֵּם עָלְמָא" אויף וועמענס זכות שטייט די וועלט? "וְגָרִים לַאֲבָהָן דְּאִתְגַּלְּיָן" וועמענ'ס זכות וועקן אויף די הייליגע אבות הקודשים זיי זאלן באשיצן די וועלט? "קַל יְנוֹקֵי" די קול פון די קינדער, "דְּלָעָאן בְּאוֹרַיְתָא" וואס פלאגן זיך אין די הייליגע תורה, "וּבְגִין אִנּוּן רַבְיָין דְּעָלְמָא" בזכות די תינוקות של בית רבן, "עָלְמָא אִשְׁתְּזִיב" - ווערט די וועלט אפגעהיטן פון שלעכטס, "לְקָבְלֵיהוֹן" אויף זיי שטייט אין פסוק (שיר השירים א, יא): "תּוֹרֵי זָהָב נַעֲשֶׂה לָּךְ"; "אִלֵּין אִנּוּן יְנוֹקֵי רַבְיָין עוּלְמִין" די יונגע קינדער וואס גייען אין חדר לערנען תורה, "דִּכְתִיב" וואס שטייט (שמות כה, יח): "וְעָשִׂיתָ שְׁנַיִם כְּרוּבִים זָהָב".


לייג אלעס אין די זייט, די מלמדים מיט די קינדער - דאס איז דאס חשוב'סטע און וויכטיגסטע; זע די מלמדים זאלן רעדן צו די קינדער פון קדושת הברית, דו אליינס זאלסט רעדן צו די קינדער ווען די מלמדים הערן צו, אזוי וועלן זיי וויסן ווי אזוי צו רעדן.


ליידער מעשה שטן הצליח, אפילו אין די היימישע מוסדות איז דא פארדרייטע שיטות; מען זאל נישט רעדן פון דעם.


אויף דעם זאגט שלמה המלך (קהלת י, ג): "וְגַם בַּדֶּרֶךְ כְּשֶׁהַסָּכָל הֹלֵךְ לִבּוֹ חָסֵר", דער נאר זאגט פאר יעדן איינעם איך בין א נאר, ווי דער זוהר הקודש זאגט (בראשית נט.): "אֲפִלּוּ כַּד שְׁמַע מִלָּה דִמְהֵימְנוּתָא דְמָארֵיהּ" אפילו ווען ער הערט וויכטיגע זאכן, יסודות פון אידישקייט, יסוד האמונה, "הוּא אָמַר" זאגט ער, "דְּטִפְּשׁוּתָא הוּא לְאִשְׁתַּדָּלָא בֵּיהּ" עס איז נישט גוט צו רעדן פון דעם.


"כְּהַאי דְּשָׁאִילוּ לְבַר נָשׁ" אזוי ווי די מעשה, מען האט אמאל געפרעגט א מענטש - "עַל אָת קְיָימָא דִּרְשִׁימוּ בְּבִשְׂרֵיהּ דְּבַר נָשׁ" אויפ'ן אות ברית קודש וואס איז איינגעקריצט אינעם מענטש, "וְאָמַר, לָאו אִיהוּ מְהֵימְנוּתָא" האט ער געזאגט עס איז נישט וויכטיג, עס איז נישט אמת, "שָׁמַע רַב יֵיבָא סָבָא" ווען רב ייבא סבא האט דאס געהערט, "וְאִסְתַּכַּל בֵּיהּ" האט ער געקוקט אויף אים, "וְאִתְעֲבִיד תִּלָּא דְּגַרְמֵי" און יענער איז געווארן א בארג ביינער.


קען זיין פשט, מען פרעגט א מענטש, א מלמד, א טאטע: "פארוואס רעדסטו נישט צו דיינע קינדער, דיינע תלמידים - פון קדושת הברית? מען זאל זיך אכטונג געבן, מען זאל זיין אפגעהיטן", ענטפערט ער: "לָאו אִיהוּ מְהֵימְנוּתָא" עס איז נישט וויכטיג, ביי אונז רעדט מען נישט פון דעם; האט רב ייבא סבא געזאגט: "עס וועט גארנישט בלייבן פון דיר"; אויב מען היט נישט דעם אות ברית קודש - פאלט מען אראפ פון אמונה, מען האט קשיות אויף די אמונה.


לאז מיר וויסן ווען צו קומען רעדן צו די מלמדים.

#102 - לערנט אייערע קינדער נישט צו האבן מיט פרעמדע מענער
צניעות, קדושה, חינוך הילדים, גט

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת קרח, כ"ח סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן די שרעקעדיגע פראגע.


איך בין געבליבן פארפרוירן פון די פראגע, עס איז זייער א שווערע פראגע; עס איז מיר שווער צו ענטפערן ווען איך קען נישט דעם אינגערמאן, אייער איידעם - פון דער נאנט. פון דערווייטנס קען איך אייך זאגן עס מוז נישט זיין דא קיין גט, מען דארף אבער רעדן צו אים; אים געבן צו פארשטיין אז דאס איז נישט קיין שפיל, אויב ער וועט נאכאמאל אנרירן אייער טאכטער אדער א פרעמדע מיידל וועט ער ענדיגן אין תפיסה און מער קיינמאל נישט זען זיינע קינדער.


לערנט אייערע קינדער נישט צו האבן מיט פרעמדע מענער, נישט רעדן און נישט לאכן - אפילו מיט משפחה, און אויב איינער רופט פריוואט אין צימער - זאל מען נישט גיין.


דער באשעפער זאל שוין רחמנות אויף אונז; אונז שיקן משיח, אונז אויסלייזן פון גלות.

#101 - בין איך דען ראוי צו עסן? בין איך דען ווערד פאר א קאווע?
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, קדושה, התחזקות, הפצה, מוהרא"ש, לימוד התורה, בושה, חלישות הדעת, שמחות, פירושים, ארץ ישראל

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת בהעלותך (שלח בא"י), י"ח סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו תלמידי היכל הקודש בארץ ישראל, ה' עליהם יחיו


ביי אונז גייט די וואך פרשת בהעלותך, מיר זענען אפגערוקט א פרשה פון ענק. איך וועל ענק שרייבן אביסל פון וואס מיר האבן גערעדט נעכטן ביים שיעור ליל שישי.


עס שטייט אין די תורה (במדבר ח, ג): "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן וְגוֹ'", אהרן הכהן האט געצינדן די מנורה, "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה", ער האט אנגעצינדן די מנורה אזוי ווי דער אייבערשטער האט באפוילן, זאגט רש"י, דער פסוק קומט אונז לאזן הערן "שבחו של אהרן", מען לויבט אויס אהרן הכהן, "שלא שינה", אז ער האט נישט געמאכט אנדערש.


אלע פרעגן אויף דעם, וואס איז די שבח אז מען טוט נישט אנדערש? וואס איז די חידוש, וואס איז די גרויסקייט, ווער וואלט דען געטון אנדערש פונעם באפעל פונעם אייבערשטן?!


מיט די הקדמות פון הייליגן רבי'ן קען מען דאס פארשטיין. דער הייליגער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן מח): "כְּשֶׁאָדָם נִכְנָס בַּעֲבוֹדַת הַשֵּׁם", ווען א מענטש הויבט אן דינען דעם אייבערשטן, "אֲזַי הַדֶּרֶךְ שֶׁמַּרְאִין לוֹ הִתְרַחֲקוּת", ווייזט מען אים התרחקות, מען הויבט אן שפירן ווי מען איז גארנישט ווערד, מען שפירט ווי מען וויל אים נישט, מען האט אזויפיל בלבולים מיט חלישות הדעת.


דער רבי זאגט (שם): "וְכָל הַנַּ"ל עָבַר עַל כָּל הַצַּדִּיקִים, כַּאֲשֶׁר שָׁמַעְנוּ מִפִּיהֶם בְּפֵרוּשׁ, שֶׁנִּדְמֶה לָהֶם שֶׁהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ אֵין מִסְתַּכֵּל וּפוֹנֶה אֲלֵיהֶם כְּלָל", איך האב געהערט פון צדיקים, זיי האבן אלע אזוי געשפירט, זיי האבן געשפירט אז מען הערט זיי נישט אויס, נאר וואס דען? זיי האבן זיך געשטארקט, זיי זענען געבליבן שטארק און נישט אפגעלאזט זייער ווילן, נאר אזוי האבן זיי זוכה געווען צו ווערן גרויסע צדיקים.


רש"י הקדוש פרעגט (במדבר ח, ב): "למה נסמכה פרשת המנורה לפרשת הנשיאים", פארוואס שטייט די פרשה פון הדלקת המנורה נעבן די פרשה פון די חנוכת הנשיאים? "לפי שכשראה אהרן חנוכת הנשיאים חלשה אז דעתו, כשלא היה עמהם בחנוכה לא הוא ולא שבטו", ווייל אהרן הכהן האט געהאט גרויס חלישות הדעת פארוואס מען האט אים נישט גערופן צו די חנוכת הנשיאים, "אמר לו הקדוש ברוך הוא", האט אים דער באשעפער געזאגט, "חייך שלך גדולה משלהם, שאתה מדליק ומיטיב את הנרות", דו האסט די מצוה פון די מנורה.


לאמיר אביסל אריינטראכטן וואס איז אריבער אויף אהרן הכהן, ער איז געווען אזוי צעבראכן, פול מיט חלישות הדעת, ער האט געשפירט ביי זיך ווי מען דארף אים נישט, ווי מען איז אים מרחק, מיט דעם איז ער געגאנגען טון דעם רצון ה' מיט שמחה. דאס זאגט אונז די תורה: "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן", די שבח פון אהרן איז, ער האט געטון די מצוות פונעם אייבערשטן מיט שמחה; ביי טון די מצוות איז ער געווען פרייליך, ער האט זיך נישט געלאזט צעברעכן פונעם יצר הרע.


דאס איז א שטארקע לימוד פאר אונז; ווען דער יצר הרע קומט אונז צעברעכן, ער מאכט אונז חלישות הדעת, ער ברענגט ארויף אין זכרון אלטע נישט גוטע מעשים, ער וויל אונז אראפווארפן מיר זאלן אפלאזן עבודת השם, דארפן מיר קוקן אויף אהרן הכהן; מיט די חלישות הדעת, מיט די בושה, מיט אלע בלבולים – שטייט "וַיַּעַשׂ כֵּן אַהֲרֹן", ווען עס איז געקומען צו טון א מצוה, דעמאלט איז נישטא קיין בלבולים, 'מען דארף מיך יא?' 'מען דארף מיך נישט?' דעמאלט איז דא איין זאך – טון "כַּאֲשֶׁר צִוָּה ה' אֶת מֹשֶׁה".


ווען מיר דארפן דאווענען און לערנען – טאר מען זיך נישט לאזן פארדרייען דעם קאפ פונעם סמ"ך מ"ם; ווען עס קומט צו טון רצון השם, דעמאלט דארף מען עס טון מיט שמחה. דער רבי זאגט (ספר המדות אות שמחה, סימן א): "כְּשֶׁאָדָם עוֹשֶׂה מִצְוָה בְּשִׂמְחָה", ווען מען פריידט זיך ביים טון א מצוה, "זֶה סִימָן שֶׁלִּבּוֹ שָׁלֵם לֵאלֹקָיו", איז א סימן אז דער מענטש איז אינגאנצן צוגעקלעבט צום אייבערשטן.


איר וועט זען אן אינטערעסאנטע זאך, ווען מען מאכט זיך א קאווע, אדער עסן, דעמאלט קומען נישט אריין די מחשבות פון חלישות הדעת, קיינער טראכט נישט ביים עסן: 'בין איך דען ראוי צו עסן?' 'בין איך דען ווערד פאר א קאווע?' ווען עס קומט צו מצוות, פלוצלונג פון אונטער די ערד קומט צו גיין דער סמ"ך מ"ם מיט די מחשבות זרות און בלבולים אראפצואווארפן דעם מענטש.


טייערע ברידער, אנשי שלומינו, שטארקט זיך מיט די זיסע עצות פון רבי'ן, די עצה פון התבודדות איז דאך אזא זיסע עצה, דער לעבן ווערט פשוט גוט. פרובירט דאס אויס, הויבט אן דעם טאג מיט'ן זיך אויסשמועסן מיט'ן באשעפער.


גיי אין א שטילע פלאץ; אדער אין שטוב, אדער אין א שול, אדער גיי א שפאציר אין א שטילע געסל – און רעד זיך אויס צום באשעפער, שמועס מיט אים אין דיין שפראך, רעד צו אים ווי צו א גוטער פריינט. דערצייל אים אלעס וואס דו האסט געטון, דערצייל אים ווי דו פאלסט אראפ אין פגם הברית, וויין זיך אויס צו אים, בעט דעם באשעפער:


"רבונו של עולם, האב רחמנות אויף מיר, איך וויל אזוי שטארק זיין אן ערליכער איד, עס גייט מיר אזוי שווער; וויפיל איך פרוביר צו זיין גוט – פאל איך אראפ".


דער אייבערשטער וועט דיר מוחל זיין, אויך וועסטו אראפנעמען פון דיר אלע עונשים, און דו וועסט שפירן א נייע טעם אין לעבן.


איך בענק זיך צו ענק, איך טראכט אפשר זיך אריבערצוכאפן אויף איין טאג דעם קומענדיגן וואך, מיין שוואגער מאכט חתונה זיין ערשטע קינד. איך האב הכרת הטוב פאר מיין שוואגער, ער האט מיר אסאך מחזק געווען, ער האט א חלק אין מיין התקרבות צום רבי'ן. ער איז געווען אין היכל הקודש, מוהרא"ש זכרונו לברכה האט אים זייער ליב געהאט, שפעטער איז אנגעקומען צו אים ליצנות, מען האט אים געגעבן צו פארשטיין אז היכל הקודש איז נישט דעם רבינ'ס זאך, והוה מה דהוה; אפשר וועל איך זיך אריבערכאפן צו די חתונה.


שטארקט אייך אין הפצה, זיצט נישט מיט פארלייגטע הענט. עס ברענט א פייער פון ניאוף, א פייער פון כפירות ואפיקורסות, גייט לעשן די פייער מיט'ן רבינ'ס ספרים; די קונטרסים און ספרים וואס מוהרא"ש האט געשריבן – דאס לעשט די פייער פונעם סמ"ך מ"ם, די מאורי אש. אידישע קינדער פאלן אין עבירות, בחורים פאלן אין עבירות, נאר דעם רבינ'ס חיזוקים – דאס ברענגט זיי צוריק.


דער הייליגער רבי נתן האט אונז געלאזט צוואה פאר זיין פטירה, ער האט געוויינט: "עזרא הסופר גייט אוועק פון די וועלט, עס קומען ארויס אזויפיל טריפה'נע פסול'ע זאכן, וואס וועט דא זיין? נאר איין בלעטל פון רבינ'ס ווערטער וועט אלעס מתקן זיין"; נעמט די גליונות און קונטרסים, פארשפרייטס דאס צווישן די בני הנעורים – מיט דעם וועלן מיר אלעס מתקן זיין.


מזל טוב פאר די שיינע שמחות צווישן אייך, פאר די חתונה און די שידוכים; דער אייבערשטער זאל העלפן עס זאל זיין נאך און נאך שמחות.


א גוט שבת.


 

#100 - מקרב זיין אידן מוז אויך זיין נאר על פי תורה
צניעות, קדושה, זיכוי הרבים, תשובה, עבירות, הלכה, קירוב

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת נשא, י"א סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייערע הודעות.


איך ווייס נישט פון וועם איר רעדט, איך ווייס נישט וואס פאר א בריוו איר מיינט; אין היכל הקודש איז מען יעדן איינעם מקרב, עס איז נישטא קיין גרעסערע מצוה ווי מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן, אבער וויסן זאלט איר, אונזער קירוב ארבעט נאר מיט די תורה, ווער עס וויל גיין אין די וועג פון די תורה - אזא איינעם דארף מען מקרב זיין.


די הייליגע תורה זאגט, אויב א פרוי וואס איז חתונה געהאט גייט מיט א פרעמדן מאן טון אן עבירה, דארף מען הרג'ענען די פרוי מיט יענעם מאן, אזוי אויך א כלה וואס גרייט זיך צו גיין צו איר חתונה, זי גייט נעמען קידושין פון איר חתן, אויב זי האט שייכות מיט א פרעמדן מאן וכו', זי פאפט אויס איר חתן - ווי איז שייך צו מקרב זיין? ווי מקרב זיין, וואס מקרב זיין?!


איך ווייס נישט פון וואס איר רעדט, איך ווייס נישט ווער עס זוכט צווישן די בריוו פאר וועם איז די בריוו, פארוועם איז יענע בריוו; ממה נפשך, איז די כלה פון וועם איר רעדט אמת'דיג מיט איר חתן, זי האט נישט שייכות מיט א פרעמדן מאן - איז דאך גוט, איז קיינער איר נישט מרחק; איז זי נישט אמת'דיג צו איר חתן, זי גייט אויסנארן אן אומשולדיגער בחור, זי האט נאנטע באציאונגען מיט א פרעמדן, אזא איינעם זאלט איר אפלאזן. מוהרא"ש האט אונז געלערנט, א פרוי וואס גייט אונטערן רוקן פון איר מאן מיט א פרעמדן - איז א סימן פון א שלעכטע מיט די ערגסטע מדות.


איר ווייסט, ביי מוהרא"ש איז געווען נאר רחמנות אויף אידישע קינדער, עס זענען געקומען מיידלעך מיט עבירות איבער די אויערן, מוהרא"ש האט זיי אלע מקרב געווען און שיין חתונה געמאכט, היינט האבן זיי שיינע דורות, אייניקלעך און איר אייניקלעך, אבער א חתונה געהאטע פרוי זאל האבן שייכות מיט א פרעמדן מאן - אזא זאך איז געווען פייער.


אויב אזא איינע, ווען זי קומט און זי האט חרטה, זי האקט אפ אלע פארבינדונגען - נעמט מען אויך צוריק, אבער איינע וואס לאזט נישט אפ איז א שלעכטע, א קראנקע.

#99 - משניות ברענגט צוריק די כח, די מח, מען ווערט ניי געבוירן
קדושה, שידוכים, תשובה, משניות, עבירות, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת במדבר, ב' סיון, מ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


קענסט זיך נישט פארשטעלן ווי חשוב א בעל תשובה איז אויבן אין הימל, חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות לד:): "בְּמָקוֹם שֶׁבַּעֲלֵי תְּשׁוּבָה עוֹמְדִין אֵין צַדִּיקִים גְּמוּרִים יְכוֹלִין לַעֲמֹד", גרויסע צדיקים קומען נישט אן צו די הויכע פלאץ וואו בעלי תשובה דערגרייכן; ווייל ווען די וואס האבן שוין אפגעטון שלעכטע זאכן שטארקן זיך און לאזן אפ די אלטע שלעכטע מעשים – איז דאס זייער חשוב ביים אייבערשטן.


יעצט זאלסטו זיך שטארקן בלימוד משניות, דאס וועט דיר געבן כח נישט צוריק צו פאלן צו די עבירות. ווען מען זינדיגט אין פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן - איז זייער שווער ארויסצוקריכן פון דעם, נאר מיט די הייליגע תורה, נאר מיט משניות און גמרא - קען מען זיך אוועקשטעלן, זיין אפגעהיטן פון דעם.


דעריבער זאלסטו זיך שטארקן מיט לערנען משניות; פרוביר מיט אלע דיינע כוחות צו לערנען יעדן טאג אכצן פרקים משניות, דאס איז די רפואה פאר די עבירה; נישטא א שטערקערע זאך אין פאררעכטן פגם הברית ווי לערנען משניות; עס לויטערט אויס די בלוט, עס לויטערט דעם מח, עס איז א וואונדערליכע סגולה.


בדרך כלל, דער וואס איז נעבעך אריינגעפאלן אין די עבירה פון פגם הברית, הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן - דער האט מער נישט קיין כח צו אויס ווארטן, מען ווערט נערוועז, מען פארלירט דעם קאפ זיך צו קענען קאנצעטרירן צו לערנען און דאווענען; דורך זאגן משניות באקומט מען צוריק די כח, די מח, מען ווערט ניי געבוירן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט טרעפן דיין שידוך שנעל און גרינג.

#98 - עס איז נישט גוט פארפעלקער זאלן עסן אינאיינעם
צניעות, קדושה, שלום בית, תהלים, שבת קודש, יראת שמים, שבת טיש

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אמור, ז' אייר, כ"ב לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי'


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס ווענדט זיך ווען, וואו און פארוואס; סתם אזוי איז נישט כדאי צו עסן שבת סעודות וכדומה צוויי פארפעלקער אינאיינעם, וואס פעלט עס אויס? פארוואס דארף מען דאס טון?


אז מען פארט צו א רבי מקבל זיין קדושה און מען האט נישט אן אייגענע אכסניא - דעמאלט קען מען יא עס ביי אנדערע, אויך נאר מיט יראת שמים, אזוי אויך ווען מען איז ביי די עלטערן און עס קומען נאך קאפלס; אבער סתם אזוי, זיך צאמנעמען חברים, מענער מיט די ווייבער עסן אינאיינעם, פארברענגען אינאיינעם - איז נישט כדאי, עס קומט נישט ארויס קיין גוטס פון דעם.


איך פריי זיך צו הערן אז איר האט מסיים געווען די צווייטע מאל תהלים, יעצט זאלט איר נאכאמאל אנהויבן תהלים; א גאנץ לעבן זאלט איר זאגן תהלים.


 

#97 - אז דו האסט אוועקגעווארפן דיין טעלעפאן, וועט דיין כלה אויך זיין וואויל
קדושה, שידוכים, תשובה, משניות, טעלעפאן

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת צו, י"ד אדר ב', חג הפורים, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


וואויל איז דיר אז דו האסט געהאט די שטארקייט, דו האסט אוועקגעווארפן דיין טעלעפאן, דו האסט עס צעבראכן. דיינע ברידער לאכן פון דיר, מען מאכט חוזק פון דיר - אבער אויבן אין הימל טוט זיך עפעס אנדערש, דער אייבערשטער מיט אלע מלאכים שאלן פאר פרייד. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (פסחים קיג.): "שְׁלֹשָׁה מַכְרִיז עֲלֵיהֶן הַקָדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא בְּכָל יוֹם", דער אייבערשטער רופט אויס אין הימל יעדן טאג "עַל רַוָּק הַדָּר בַּכְּרָךְ וְאֵינוֹ חוֹטֵא", אויף א בחור וואס זינדיגט נישט; א בחור וואס צעברעכט זיין טעלעפאן מאכט אין הימל אזא רעש, עס ווערט א שמחה אין אלע וועלטן.


זיי שטארק, פאל נישט צוריק; נעם זיך צו לערנען משניות, זאג יעדן טאג ח"י פרקים משניות - וועסטו האבן כח צו בלייבן ערליך.


ווען דו האסט אוועקגעווארפן דיין טעלעפאן האט דיין צוקונפטיגע כלה אויך אוועקגעווארפן אירע נסיונות. די הייליגע חכמים זאגן (סוטה ב.): "אֵין מְזַוְּגִין לוֹ לְאָדָם אִשָּׁה אֶלָּא לְפִי מַעֲשָׂיו",  א שידוך האט מיט די מעשים; וואלסט זיכער נישט געוואלט אויסגעפונען נאך די חתונה ווי דיין ווייב זיצט מיט א טעלעפאן און קוקט אויף שדים און שידות, דאס גייט אבער נאר ביידע וועגן; דו דארפסט זיין ערליך, האבן שמירת עיניים - וועסטו באקומען א ריינע כלה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.