בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך געב דיר א מצה פונעם עירובי חצירות פון קרית ברסלב פונעם פארגאנגענעם יאר תשפ"א.
לאות ולזכרון ולהכרת הטוב אויף וואס דו ביסט זיך אזוי מוסר נפש מידי שבוע בשבוע צו בודק זיין דעם עירוב; ווינטער, זומער, אין די היצן, אין די קעלט, אין שניי, אין רעגן און אין די פארנומענסטע צייטן.
דער אייבערשטער זאל דיר געבן כח דו זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.
דיין ראש ישיבה.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
דא געב איך דיר א מצה פונעם עירובי חצירות, פון די עירוב וואס דו ביסט בודק יעדע וואך מיט אזא מסירות נפש.
דער רב, דער בעל מכשיר זאגט: "די ברסלב'ער בודקים זענען נישט צו געפונען!" ער מאכט עירובין איבעראל, ער איז נבהל ונשתומם פון אונזערע בודקים.
יישר כח פאר'ן העלפן בויען די הייליגע שטאט ברסלב.
דיין ראש ישיבה.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
דא האסטו א מצה פונעם עירובי חצירות פונעם עירוב אין שטעטל משנת תשפ"א.
דאס איז א קלייניקייט צו ווייזן אז איך אנערקען וואס דו טוסט פאר אונזער הייליגע ברסלב'ע שטעטעלע; דו ביסט בודק דעם עירוב אין די פארנומענסטע צייטן, ווען יעדער איז פארנומען אנצוגרייטן דעם שבת – פארסטו ארום א לאנגע צייט קוקן אויב די עירוב איז כשר.
דער אייבערשטער זאל דיך בענטשן מיט אלע ברכות.
דיין ראש ישיבה.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך געב דיר א מתנה א מצה פון די עירובי חצירות פונעם פארגאנגענעם יאר תשפ"א פון די עירוב אין קרית ברסלב; אן אנדענק, א צייכן פון הכרת הטוב - פאר'ן זיין גרייט צו העלפן פאררעכטן ווען מען דארף פאררעכטן די עירוב - מיט אזא איבערגעגעבנקייט.
דער אייבערשטער זאל העלפן דו און דיין ווייב זאלן זיין געזונט און שטארק, איר זאלט זוכה זיין צו א פרייליכע כשר'ע יום טוב פסח.
דיין ראש ישיבה.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך געב דיר א מתנה א מצה פונעם עירובי חצירות פון פארגאנגענעם יאר שנת ה'תשפ"א פון די עירוב אין קרית ברסלב, פאר אן אנדענק וואס דו העלפסט מיט אזא מסירות נפש וועכנטליך בודק זיין דעם עירוב.
א פרייליכן כשר'ן פסח.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד הרב ... שליט"א
מיר באדאנקען זיך פאר'ן רב שליט"א פאר די עירוב אין קרית ברסלב, ליבערטי.
איך וואונטש פאר'ן רב בשם אונזער גאנצע קהילה א כשר'ן פרייליכ'ן יום טוב און הצלחה בכל ענינים.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
איך געב דיר א מצה פונעם עירוב פון אונזער שטעטל קרית ברסלב אלס אן אנערקענונג; איך ווייס וואס דו טוסט, ווי דו געבסט זיך אוועק פאר אונזער הייליגע שטאט, מיר זאלן האבן אן עירוב.
יעדעס מאל די עירוב צערייסט זיך אדער עס פעלט א לחי – קומסטו העלפן מיט דיין גאנצע הארץ.
די מצוה וועט דיר באגלייטן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט.
דיין ראש ישיבה.
בעזרת ה' יתברך
יום ו' פרשת אחרי א', י"ד ניסן, ערב פסח, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
איך געב דיר א מצה פונעם עירובי חצירות פון אונזער עירוב אין קרית ברסלב ליבערטי משנת תשפ"א, אן אות וזכרון פאר'ן מנדב זיין דעם עירוב טראק.
מיט די טראק האבן מיר די מעגליכקייט צו פאררעכטן דעם עירוב עס זאל זיין כשר – מדי שבוע בשבוע.
א כשר'ן פרייליכן פסח.
דיין ראש ישיבה וואס האט דיר ליב.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת אחרי א', י"ג ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב
איך האב יעצט ערהאלטן פון משה ארי' נרו יאיר מנהל הכולל - אז דו האסט געגעבן פינף טויזנט דאלער פאר די כולל. איך בענטש דיר, בזכות די מצוה פון החזקת לומדי תורה - זאלסטו זען גרויסע ניסים, דו און דיין ווייב זאלן זיין געזונט און האבן נחת פון די קינדער.
די וואס וואוינען אין שטעטל - זיי זעען פון דער נאנט די התמדה פון אונזערע כולל אינגעלייט, ובראשם דער ראש הכולל, דער דיין שליט"א, ווי פלייסיג זיי לערנען. עס איז א תענוג און נחת אריינצוקומען אינמיטן טאג אין בית המדרש און זיך אונטער הערן ווי די כולל אינגעלייט לערנען. אזויפיל אינגעלייט זאגן מיר זיי קומען אמאל אריין אינמיטן טאג זיך אפרוען, זיי הערן די זיסע קול תורה, זיי ווילן נישט צוריקגיין ארבעטן, זיי ווילן אויך לערנען.
זאלסט האבן א פרייליכע יום טוב.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב
עס וואלט געווען א גוטע זאך זאלסט זיך ווענדן צום מכון עצתו אמונה זיי בעטן ארויסצוגעבן אלע בריוו וואס איז געשריבן פאר מלמדים און טיטשערס, אזוי וועסטו דאס קענען חזר'ן; דו מיט די אנדערע מלמדים. איר וועט זיך קענען האלטן פריש, איר וועט זען וואס איז די מטרה פונעם חדר, וואס איז דער ציל פון אונזערע מוסדות.
על כל פנים, ווילאנג דאס איז נישטא, קענסטו אליינס צאמנעמען אלע בריוו וואס איך האב דיר געשריבן און פון דיינע ברידער, אויך דיינע שוועסטערס די טיטשערס; ענקער משפחה פון אנהויב ביזן סוף זענען אלע כהנים גדולים, אלע ארבעטן אין בית המקדש, אין חינוך הבנים והבנות. אפשר וועסטו דאס צאמנעמען, דרוקן און דאס חזר'ן, זיך אויפפרישן מיט די חיזוק פאר מחנכים, און נאכאמאל זען וואס מיר ווילן דא פון אונזערע קינדער.
שטארק זיך, ברענג אריין א שמחה אין תלמוד תורה. די קינדער אין שטעטל חדר זענען קלוגע לעבעדיגע קינדער, מען דארף האבן אייזערנע געדולד, הלל'ס געדולד צו קענען זיין מלמד.
איך האב צו דיר איין קריטיק, דו פארסט זייער שנעל אין די גאסן פון שטעטל. מילא פארן שנעל אויפ'ן הויפט שאסיי (היי וועי) - איז איין זאך, און אויך א סכנה, אבער אין שטעטל איז דאך סכנת נפשות; דו קענסט דאך הרג'ענען א קינד.
עס זענען דא אסאך וואס פארן שנעל, ווי חיות, אבער מיינע מלמדים דארפן זיין א ביישפיל פאר אונזער שטעטל. מיינע מלמדים זענען ביי מיר דאס טייערסטע זאך, איך בין מקפיד אז די מלמדים, די מחנכים, די טיטשערס, אלע וואס ארבעטן פאר מיר - זאלן זיין א ביישפיל. גיין שיין אנגעטון, צאמגענומען, ריין און זויבער. אין שטעטל איז דא בלאטע, אלע גייען פארשמירט די שיך, אבער די מלמדים דארפן האבן אין קאר פאפיר זיך שטענדיג זויבערן און זיך האלטן ריין, די קאר זאל זיין ריין. דאס אויפפירונג דארף זיין זייער קלאסיש; אפילו אזא זאך ווי דרייוון שנעלער ווי מען מעג, כל שכן פארן מיט רציחה ווען קינדער גייען, ווייבלעך שפאצירן - איז דאך סכנת נפשות.
ביים סדר נאכט ווען דו וועסט זאגן: "עבדים היינו לפרעה במצרים", זאלסטו דאנקען דעם אייבערשטן וואס איז געווען מיט אונז פאר'ן מקורב ווערן צום רבי'ן, "ועכשיו קרבנו המקום..." זאלסט טאנצן, פאטשן און זינגען.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד דער דיין שליט"א, ברסלב ליבערטי
איך בין זייער פרייליך צו הערן אז די מצה בעקעריי איז מיט אלע חומרות און הידורים.
אויך פריי איך זיך אז די מקוה אין עצתו אמונה איז שוין כשר, און יעצט פילט זיך שוין אן די רעגן וואסער אין די מקוה טהרה.
דער אייבערשטער זאל דיר געבן סייעתא דשמיא עס זאל נישט ארויסקומען קיין מכשול מתחת ידינו.
א פרייליכן יום טוב.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
א גרויסן גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן בויען דעם שטעטל. דו טראכסט 'וואס טו איך שוין אויף מיט'ן טאג? איך פאר ארום און ארום מיט'ן שאטעל וכו' וכו'...' דו מיינסט דו טוסט גארנישט, איך זאג דיר אבער אז דאס איז מיר זייער וויכטיג. איך האב דאס געקויפט פאר אסאך געלט, און עס קאסט מיר אסאך געלט, אבער דאס איז זייער א וויכטיגע זאך פאר די שטעטל; פרויען זאלן נישט זיין איינגעשפארט אין די שעות ווען די מענער ארבעטן, זיי זאלן קענען ארויסגיין פון שטוב איינקויפן, ערלעדיגן און זיך אויסלופטערן.
איך האף דו האסט סבלנות פאר די ארבעט; ארבעטן פאר'ן כלל איז נישט קיין גרינגע זאך, יעדער וויל עפעס אנדערש, יעדער וויל וואס איז גוט פאר אים; מען דארף אסאך סבלנות.
דא איז די פלאץ צו באדאנקען איינע פון די חשוב'ע איינוואוינער, איינער וואס איז ביי מיר זייער חשוב, הרב שמעון ק. נרו יאיר, ער העלפט מיר מיט'ן שאטעל, ער טוט דאס שלא על מנת לקבל פרס, נישט צו פארדינען עפעס, אלא על מנת שיקללו אותי, שסיקלו אותי... אזוי פאסירט ווען מען טוט פאר'ן כלל, קיינעם פאלט נישט איין צו זאגן: "יישר כח", "איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן", קיינער טראכט נישט 'איינער זארגט פאר מיר', 'איינער טראכט פאר מיר זאל גוט זיין'; חוזק מאכן - דאס יא, פליקן און טשעפען - דאס יא, און נאכדעם מיר קומען זאגן: "ראש ישיבה די שטעטל איז הערליך, מען האט זיך ליב, מען לעבט בשלום", אזא שלום ווי די אראבער ווילן, שלום און זיך שטעכן.
איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן, זאלסט האבן א פרייליכן פסח.
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת מצורע, ו' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב
איך האב נישט די ווערטער דיר צו דאנקען וואס דו העלפסט מיר אין חדר מיט די קינדער. זייער גוט האסטו געטון היינט, האסט געגעבן צוויי פעטש פאר דעם קינד וואס האט נעכטן געשלאגן, גע'הרג'עט און שיער דערווארגן א צווייטע קינד. עס איז נישט גענוג צו געבן פעטש, דו דארפסט רעדן צו אלע קינדער כסדר פון די שלעכטע מדה פון שלאגן; א אידיש קינד שלאגט נישט, מען טאר נישט אויפהייבן א האנט אויף א צווייטן איד. די הייליגע חכמים זאגן (סנהדרין נח:): "המגביה ידו על חבירו", אז איינער הייבט אויף זיין האנט צו שלאגן זיין חבר, "אף על פי שלא הכהו", אפילו ער האט אים נישט געשלאגן, "נקרא רשע".
פון איין זייט זאלסטו זען עס זאל זיין א פרייליכע לופט אין חדר, די קינדער זאלן זיין פרייליך, פון די אנדערע זייט זאלסטו זען עס זאל זיין דרך ארץ, און יראה פאר די מלמדים; א ווארט פון א מלמד זאל זיין א ווארט.
גיי אביסל שפאצירן מיט'ן אייבערשטן, דאנק אים פאר אלע חסדים און בעט אים פאר דיר, פאר דיינע קינדער און פאר דיינע תלמידים.
איין קריטיק אויף דיר, דו פארסט אביסל ווילד אין שטעטל; עס איז סכנת נפשות. אויף דיר איז דאס א קשיא, דו ביסט דאך א מחנך, א באזעסענער מענטש, דו טארסט נישט פארן שנעל.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת מצורע, ה' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר, חבר הנהלה, ברסלב ליבערטי
איך האב ערהאלטן דיין בריוו.
זיי מעגן קומען חול המועד ענדיגן מיט די וואסער טעסט, עס איז א דבר האבד; שוין אפאר יאר וואס מיר מוטשען זיך צו קענען אויפווייזן פאר די שטאט אז עס איז דא גענוג וואסער אין שטעטל, זיי זאלן לאזן בויען נאך הייזער; יעדעס מאל שלעפט זיך דאס מיט א צווייטע מעשה, יעצט אז זיי ווילן קומען חול המועד - מעגן זיי קומען.
צווייטנס עס איז צורך רבים, אזויפיל משפחות ווארטן פאר דירות צו קומען וואוינען אין שטעטל; אז דו וועסט צושטעלן היינט הונדערט דירות - וועסטו היינט האבן הונדערט פרישע משפחות וואס ווילן קומען וואוינען אין ברסלב, מחנך זיין די קינדער מיט די ברסלב'ער חינוך.
בנוגע גיין צו די טאון בעטן זיי זאלן פאררעכטן די גאסן אין שטעטל, אנפילן די לעכער; יעצט איז נישט כדאי דאס צו טון, יעצט קומט ארויס א טובה פון די גרויסע לעכער, אזוי פארט מען נישט אזוי ווילד; עס זענען דא וואס פארן אזוי שנעל - ממש סכנת נפשות, נאר די לעכער האלט זיי אפ.
א אינגערמאן פרעגט אויב ער קען גיין קלאגן די שטאט נאכדעם וואס זיין קאר האט זיך צעבראכן, די רעדל איז אים אריינגעפאלן אין א לאך; זאג אים אז ער וועט פארן ווילד - וועט מען אים קלאגן, בפרט יעצט ווערט זומער, די קינדער הויבן אן שפילן - איז ממש סכנת נפשות; ענדערש זאלסטו בעטן די שאטאט צו מאכן בערגלעך אפצושטעלן דאס שנעל פארן אז אונזערע קינדער און ווייבער זאלן זיין אפגעהיטן.
אויב דו ווילסט מיר ווייטער העלפן מיט'ן בויען די קהילה נעם איך זיך אויס מיט דיר א תנאי כפול ומכופל, דאס קען נאר זיין אז דו וועסט נישט ווערן באליידיגט פון קיינעם, ווער נישט באליידיגט פון אנדערע; קיינער מיינט נישט קיין שלעכטס, מענטשן טראכטן נישט וואס זיי זאגן און ווי אזוי זיי זאגן דאס, אויב מען ווערט באליידיגט פון יעדע ווארט וואס א צווייטער זאגט - קען מען נישט ארבעטן מיט מיר.
ווען איינער שרייט אויף מיר זאג איך אים גלייך צוריק: "איך האב דיר זייער ליב"; ווען איינער רעדט אויף מיר געב איך יענעם גוטע ווערטער, ווייל נאר דאס פעלט יענעם; וואלט יענער באקומען גוטע ווערטער - וואלט ער נישט גערעדט אויף אנדערע.
זאלסט האבן א פרייליכן פסח.
בעזרת ה' יתברך
יום ד' פרשת מצורע, ה' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
א גרויסן יישר כח פאר'ן מיר העלפן; נאר מיט די הילף פון אנשי שלומינו האלטן מיר דא.
עס איז נישט צום באגרייפן ווי שנעל די שטעטל בויט זיך, מיט אזא סייעתא דשמיא. עס פילט זיך שוין היינט אן די מקוה טהרה, איך האב באקומען בילדער ווי יעדער לייגט צו א האנט צו ענדיגן די מקוה טהרה, עס איז אזוי שיין צו זען ווי יעדער טוט, יעדער מאכט; ממש א מחי'.
אזוי אויך אין מצה בעקעריי. מענטשן וואונדערן זיך ווי אזוי דער שטעטל בויט זיך אזוי שיין, אזוי שנעל; נאר מיט די געטריישאפט פון אנשי שלומינו.
איך וויל אבער זיין זייער אפן מיט דיר; מיר קענסטו נאר העלפן אויב דו האסט נישט פיינט אנדערע אידן, אויב דו האסט א פיינטשאפט אויף א צווייטן איז מיר גארנישט אינטערעסאנט דיין הילף. איך דארף נישט קיין מוסד, קיין שטעטל, קיין חדר, קיין מצה בעקעריי, בית התבשיל, הדפסה, קיין גארנישט - אויב דאס קומט מיט פיינטשאפט.
אז אין ... שול בייסט מען זיך איינער דעם צווייטן - וועל איך טוישן מיינע פלענער, איך וועל בלייבן פסח אין וויליאמסבורג. נעכטן נאכט האט מען זיך מבזה געווען איינער דעם צווייטן, פארשטייט זיך לשם שמים; דער וויל העלפן די שטעטל מיט גוי'טעס - בארעדט ער דעם און יענעם, א צווייטער נעמט זיך אויס קלאר ווען מען בעט אים געלט פאר די מוסדות - אז ער געבט נישט קיין געלט אויב די געלט גייט פאר דעם און דעם פאנדרעיזער; אויב איז דא פיינטשאפט - בין איך נישט דארט.
ענדערש העלף מיר נישט, ענדערש זאל די גאנצע מוסד צעפאלן - אויב גייט עס נאר מיט פיינטשאפט.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת מצורע, ג' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד אנשי שלומינו תלמידי היכל הקודש תושבי ברסלב ליבערטי, ה' עליהם יחיו
איך האב געצאלט שווערע צענדליגער טויזנטער דאלער צוצושטעלן פארקינג ארום די שול, מען זאל נישט פארקן די קארס אויפ'ן ראוד; איך ווייס נישט וויפיל איז די שיעור זיך צו בעטן ביי אנשי שלומינו מען זאל פאלגן און נישט פארקן אויף די ראוד. יעדעס מאל מען שטעלט אפ די קאר אויפ'ן ראוד מאכט איר מיר שאדן, און איר מאכט זיך אליינס שאדן.
נעכטן איז געווען א מיטינג ביי די טאון, מיר ווארטן צו באקומען רשות צו קענען בויען נאך הייזער אין שטעטל און נאך זאכן וואס מיר דארפן רשות, און זיי שטעלן אונז אונטער פיסלעך א גאנצע צייט, זיי טענה'ען אז מיר פאלגן נישט, מיר שטערן די געגנט מיט די טרעפיק ביים שול.
אויך האט איינער אראפגעבראכן די סיינס וואס זיי האבן געלייגט: "נישט פארקן" - דאס רעגט זיי אויף, דאס ברענגט מיר זאלן נישט קענען באקומען רשות אויסצוברייטערן די שטעטל.
איך ווייס נישט וואס צו זאגן, איך ווייס נישט וואס צו שרייבן; איך בעט נאכאמאל: "מאכט מיר נישט שאדן". איך האב ממנה געווען א אינגערמאן וואס פון היינט און ווייטער וועט ער פארקלעבן די פענסטערס פון די קארס וואס וועלן פארקן אויפ'ן ראוד, און אז דו וועסט וועלן וועסטו מיך קענען רופן צו דין תורה.
איך שעם זיך אז איך דארף סטראשען, עס העלפט שוין נישט בעטן.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת צו, י' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר
א גרויסן יישר כח פאר'ן זיך אנטראגן צו העלפן די בני הכולל זיי זאלן האבן שפע אויף יום טוב פסח. איך טראכט אסאך, ווי אזוי קען איך העלפן די כולל אינגעלייט? זיי באקומען א קליינע געהאלט, יעצט ווען עס קומט יום טוב פסח וויל איך זיי געבן עפעס מער.
בזכות העלפן אינגעלייט וואס לערנען תורה - וועסטו האבן גרויס הצלחה. אז עס וועט דיר אויסקומען צו זיין אין שטעטל - כאפ א בליק אויף די אינגעלייט ווי זיי לערנען, זיי לערנען בהתמדה רבה; בזכות דעם וועסטו מצליח זיין.
זע צו לערנען יעדן טאג דעם דף גמרא, אפילו בגירסא.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת ויקרא-זכור, ט' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
האסט מיר זייער דערפריידט ווען דו האסט מיר דערציילט די מעשה ווי אזוי דו ביסט ארויסגעקראכן פון דיינע חובות בזכות די קבלה וואס דו האסט אנגעהויבן דאווענען, דו האסט זיך מקבל געווען נישט צו שמועסן פון אנהויב דאווענען ביזן סוף.
דו דארפסט דאס דערציילן ברבים און פאר אלע דיינע פריינד; אזויפיל מענטשן מוטשען זיך מיט פרנסה, זיי זינקען אין חובות; וואלטן זיי זיך פארגענומען נישט צו רעדן ביים דאווענען, פון אנהויב ביזן סוף, זאל זיין וואס זאל זיין - וואלטן זיי אלע געזען ישועות.
דערצייל דעם אייבערשטן אלעס וואס גייט אריבער אויף דיר, דאנק אים פאר אלעס, גיי שפאצירן צווישן די גראז און ביימער. דו וואוינסט אין גן עדן, די שטעטל איז א פלאץ פון התבודדות ותפילה; וואויל איז דעם וואס נוצט אויס זיינע טעג מיט תפילה והתבודדות.
בעזרת ה' יתברך
יום ב' פרשת ויקהל, כ' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין ליבער ... נרו יאיר
זאלסט האבן גע'פועל'ט אלעס גוטס ביים ציון פון מוהרא"ש און ביי אלע צדיקים. וואס דארפן מיר מער פון דעם וואס מוהרא"ש האט מבטיח געווען אז ביי זיין ציון וועט מען פועל'ן כל מיני ישועות.
די קלוגסטע זאך איז צו פארן וועקעישן צו מקומות הקדושים און די שענסטע זאך איז צו פארן מאן און ווייב אינאיינעם.
עס קומט צו ברעכן ווען מען הערט אינגעלייט פארן אן די ווייב, מען פארט חברים אינאיינעם, און אזוי אויך ווייבלעך לאזן איבער די מענער און פארן קיין פלארידא, מעקסיקא, הרי חושך וכדומה; נישטא קיין שענערע זאך ווי מאן און ווייב פארן אינאיינעם. אזוי הייליג, אזוי אפגעהיטן, און נאך שענער איז אז מען נוצט אויס די וואקאציע אויף פועל'ן ישועות.
היינט בין איך געווען אין שטעטל; וואס זאל איך דיר זאגן, עס איז עפעס א זויבערקייט, א העכערקייט; דארט שפירט מען ווי מען יאגט נישט, דער מענטש פונעם גארטן איז דארט (עיין ספורי מעשיות, מעשה יא).
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת ויקהל, י"ט אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
געב אכטונג נישט צו פארקויפן זאכן אן א הכשר, לעצטנס האבן אנשי שלומינו אנגעהויבן פארקויפן פערטיגע עסן; עס איז זייער גוט אז מען שטיצט זיך איינער דעם צווייטן, אבער עס דארף האבן אן הכשר, מען קען נישט קויפן און פארקויפן נאר מיט א גוטע הכשר.
שטארק זיך און שטארק דיין ווייב, דער אייבערשטער האט געמאכט ניסים מיט דיר ביז אהער, ער וועט מאכן ניסים מיט ענק ווייטער און ווייטער. דער הייליגער רבי ר' אלימלך זכותו יגן עלינו זאגט, ווען א מענטש דערציילט די ניסים וואס דער אייבערשטער האט געמאכט מיט אים - מאכט דער אייבערשטער נאך ניסים.
גיי יעדן טאג א שפאציר אין דיין פעלד פאר אפאר מינוט; דאנק דעם אייבערשטן און בעט אים אויף ווייטער.
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת כי תשא, י"ד אדר א', פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
עס איז וויכטיג עס זאל זיין אין שטעטל א "ועד האש"ל". איך טראכט אז דו וואלסט געווען גוט פאר דעם, עס איז א גרויסע מצוה. די אלע שבתים וואס בחורים און משפחות ווילן קומען מיט האלטן אין שטעטל מיט'ן ראש ישיבה, זאלן זיי האבן וואו צו זיין.
מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך קומען אין שטעטל דעם קומענדיגן שבת מברכים אדר שני, שבת שקלים. עס וועלן קומען בחורים און משפחות, דארף מען צושטעלן פאר זיי אש"ל [אכילה, שתי', לוי', (לינה)].
הכנסת אורחים היט אפ די שטאט. דער רבי זאגט (ספר המדות אות הכנסת אורחים, סימן ב): "עִיר שֶׁאֵין בָּהּ הַכְנָסַת אוֹרְחִים בָּאִים לִידֵי גִּלּוּי עֲרָיוֹת", א שטאט וואס האט נישט די מצוה פון הכנסת אורחים – קומט צו די עבירה פון גלוי עריות, אזוי ווי מיר געפונען ביי די פרשה פון פלגש בגבעה (שופטים יט, טו), "וְעַל יְדֵי גִּלּוּי עֲרָיוֹת בָּא עֲלֵיהֶם הֲרִיגָה", נאכדעם קומט עס צו הריגה רחמנא לצלן.
אויך העלפט דאס אין שטוב. דער רבי זאגט (שם חלק ב', סימן ב): "סְגֻלָּה לְהַחֲזִיר לְאִשָּׁה וִסְתָּהּ, עַל יְדֵי הַכְנָסַת אוֹרְחִים", הכנסת אורחים איז מסוגל אלעס זאל צוריק גיין אין א סדר וכו'.
זיי מודיע אנשי שלומינו דיין נומער און נעם דיר די מצוה, וועסטו זוכה זיין צו די ברכה פון רבי'ן (שם חלק א', סימן ג): "הַכְנָסַת אוֹרְחִים מְזַכָּה אֶת הָאִשָּׁה לְבָנִים".
בעזרת ה' יתברך
יום ג' פרשת כי תשא, י"ד אדר א', פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי
איך האב זיך זייער מחי' געווען פאריגע וואך ווען איך בין געקומען אין שטעטל; איך בין אריין אין שול און איך האב אזוי הנאה געהאט פון די ריינקייט, די זויבערקייט, אזוי שיין אלעס מסודר.
איך ווייס אז דו שטייסט אונטער דעם, דו לייגסט אריין כחות אז די שול זאל זיין מסודר, ריין און זויבער. דאס איז דאך א סימן פון קדושה, ריינקייט איז א סימן פון קדושה. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (משנה, סוף מסכת סוטה): "נקיות מביאה לידי טהרה"; ריינקייט ברענגט טהרה.
מיט'ן העלפן דעם רבינ'ס שול גייען אוועק פון דיר אלע דינים. דער הייליגער רבי זאגט (ספר המדות אות המתקת הדין, סימן קז): "עַל יְדֵי שִׁמּוּשׁ צַדִּיקִים נִמְתָּק הַדִּין", דורך באדינען א צדיק - ווערט זיס אלע שלעכטס; אויך ברענגט דאס יראת שמים. דער רבי זאגט (שם אות יראה, סימן ט): "עַל יְדֵי שִׁמּוּשׁ צַדִּיקִים", דורך באדינען א צדיק, "יָבוֹא לְיִרְאַת שָׁמַיִם", באקומט מען א מורא פאר'ן באשעפער.
איך האף מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף צו זיין קומענדיגע שבת שקלים אין שטעטל, אויך יום טוב פסח און יום טוב שבועות. מען דארף זען צוצושטעלן פאר די געסט, די בחורים און משפחות וואס ווילן קומען.
פסח קומען נישט קיין געסט, פסח מישט מען זיך נישט, פסח פארט מען נישט צו א רבי; אבער די אנדערע שבתים און ימים טובים - דארף מען זען עס זאל זיין וואו צו זיין.
בעזרת ה' יתברך
ערב שבת קודש פרשת תצוה, י' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיינע טייערע חברים, אנשי שלומינו תלמידי היכל הקודש תושבי ארץ ישראל, ה' עליהם יחיו
וויפיל דארפן מיר דאנקען דעם אייבערשטן אז מיר האבן זוכה געווען צו וויסן פון הייליגן רבי'ן; מען קען זיך נישט פארשטעלן צו וואס מיר וועלן זוכה זיין אויב מיר וועלן פאלגן דעם רבי'ן. אז מען פאלגט דעם רבי'ן, מען לערנט די הייליגע ספרים - איז מען זוכה צו ווערן א גרויסער צדיק.
דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שמט): "שֶׁיְּכוֹלִין לִהְיוֹת נַעֲשֶׂה בַּעַל תְּשׁוּבָה גָּמוּר עַל יְדֵי לִמּוּד הַסֵּפֶר שֶׁלּוֹ", מען קען ווערן א גרויסער בעל תשובה אז מען לערנט זיין ספר, "וְאָמַר, שֶׁמִּי שֶׁיֵּשֵׁב וְיַעֲסֹק בִּסְפָרָיו, רַק בְּלִי קִנְטוּר וְנִצָּחוֹן, וְיִסְתַּכֵּל בּוֹ בֶּאֱמֶת, אָז בְּוַדַּאי יִהְיוּ נִבְקָעִין אֶצְלוֹ כָּל גִּידֵי קַשְׁיוּת לְבָבוֹ", נאך האט דער רבי געזאגט, ווער עס וועט לערנען זיין ספר מיט אן אמת - וועט זיך אים עפענען אלע זיינע פארשטאפטע אדערן; נאך האט דער הייליגער רבי געזאגט (שם, סימן שנח): "מיט יעדע שיחה וואס איך שמועס מיט ענק - קען מען זיין אן ערליכער איד, און נישט סתם אן ערליכער איד נאר אן ערליכע איד אזוי ווי איך מיין אן ערליכער איד"; רבי נתן זאגט (שם): "וְגַם אֲפִלּוּ עַכְשָׁו כְּשֶׁלּוֹמְדִין דְּבָרָיו הַקְּדוֹשִׁים יֵשׁ לָהֶם גַּם כֵּן כֹּחַ גָּדוֹל לְעוֹרֵר לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ לִזְכּוֹת לְדַרְכֵי ה' בֶּאֱמֶת, לְמִי שֶׁיָּשִׂים לִבּוֹ הֵיטֵב לִדְבָרָיו וּלְשִׂיחוֹתָיו הַקְּדוֹשִׁים הַנֶּאֱמָרִים בְּזֶה הַסֵּפֶר, וּבִשְׁאָר סְפָרָיו הַקְּדוֹשִׁים".
איך בעט אייך מיינע טייערע ברידער, געדענקט וואס מוהרא"ש פלעגט חזר'ן ביי יעדע איינציגסטע שיעור: "מען קען נישט זיין א ברסלב'ער חסיד נאר אז מען לערנט דעם רבינ'ס ספרים"; מוהרא"ש פלעגט לאכן פון די אלע וואס פאררופן זיך ברסלב'ער חסידים און האבן נאך קיינמאל אין זייער לעבן מסיים געווען דעם הייליגן ספר לקוטי מוהר"ן, שיחות הר"ן, חיי מוהר"ן, ספר המדות און ספורי מעשיות.
בעט אייך טייערע ברידער, טייערע חברים: מאכט אייך שיעורים אין רבינ'ס ספרים, יעדער לפי בחינתו, קוקט נישט אויף א צווייטן, מישט זיך נישט ביי א צווייטן. דעם משכן האט מען נישט געקענט בויען נאר פון גאלד, אדער נאר פון זילבער, עס האט אויסגעפעלט אלע סארט זאכן, נאר אזוי האט זיך צאמגעשטעלט א משכן. אזוי איז כלל ישראל; איינער ברענגט גאלד, א צווייטער ברענגט זילבער, א דריטער קופער, איינער ברענגט א קליין בענדעלע, א רויטע פאדעם; אלעס אינאיינעם בויט זיך אויף די הערליכע משכן.
יעדער איינער זאל זיך מאכן א שיעור אין די הייליגע ספרים, און אז דו פארשטייסט נישט - זאלסטו זאגן די הייליגע ווערטער, שפעטער וועט זיך שוין עפענען דיין הארץ און קאפ, דו וועסט פארשטיין.
אויך זאלט איר אכטונג געבן צו מכבד זיין די ווייב, בלייבט נישט אין גאס ביינאכט, בלייבט נישט שמועסן אין שול; קומט אהיים העלפן אין שטוב, און אפילו עס איז נישטא וואס צו העלפן - קום אהיים, זיץ אין שטוב, שמועס מיט דיין ווייב און לערן דיינע שיעורים אין שטוב; דריי זיך נישט ביי די נעכט אין גאס.
ועל כולם באנוצט זיך מיט די עצה פון התבודדות, זיך אויסרעדן דאס הארץ צום אייבערשטן. נישטא בעסערס פון א גוטע התבודדות, ווען מען איז זוכה זיך אויסצורעדן דאס הארץ צום הייליגן באשעפער.
איך בעט אייך אלע, זייט נישט בייז אז איך קום נישט אן צו ענטפערן אייערע בריוו, איך בין זייער פארנומען; איך וועל אייך שרייבן וואס איך האב אלץ צו טון אין איין טאג, איך ווייס נישט צי אנדערע טוען דאס אין א חודש.
לדוגמא, נעכטן בין איך געווען אין שטעטל קרית ברסלב; איר ווייסט אודאי אז מיר האבן מייסד געווען אין אמעריקע א שטעטל, א פלאץ וואו מען לעבט מיט'ן הייליגן רבינ'ס עצות, מען איז מחנך די קינדער מיט אמונה, איינמאל א וואך מוז איך אהין גיין.
איך האב געדאווענט שחרית אין ישיבה, נאך שחרית בין איך געפארן. די וועג פון וויליאמסבורג קיין ליבערטי נעמט בערך צוויי שעה, עס זענען מיט געקומען נאך אפאר בחורים.
צום ערשט בין איך געגאנגען אין גראסערי רעדן מיט'ן בעל הבית; אים העלפן מיט די משפחות וואס זענען נישט ביכולת צו באצאלן וכו'.
פון דארט בין איך געגאנגען קוקן דעם מקוה טהרה, מיר ענדיגן שוין כמעט די מקוה. מענטשן וואונדערן זיך 'ווי אזוי קען זיין א קליינע קהילה זאל זיך אזוי שנעל בויען, ווי איז דא געלט פאר די אלע זאכן?' דער ענטפער איז, מוהרא"ש האט מיר געשריבן אינעם בריוו וואס ער שרייבט מיר מען זאל עפענען אין אמעריקע א מיידל שולע, שרייבט מוהרא"ש: "יעדע זאך וואס מען האט נאר אינזין דעם אייבערשטן - האט א געוואלדיגע הצלחה".
וויסן זאלט איר, עס זענען דא צווישן אונז אינגעלייט וואס ווילן גארנישט; זייער גאנצע לעבן איז נאר פארשפרייטן דעם רבי'ן. צום ביישפיל, די מקוה טהרה אין שטעטל מאכן מיר ביי איינעם אין שטוב, א אינגערמאן האט מנדב געווען זיין אונטערשטע שטאק פאר א מקוה טהרה, דאס איז א זאך וואס מען הערט נישט, פארוואס זאל א אינגערמאן וואס בויט זיין אייגענע הויז - וועלן אוועקגעבן זיין פריוואטקייט וכו'; בנוסף לזה, א צווייטער אינגערמאן בויט דאס אויף, ער בעט נישט קיין געלט, ער געבט זיינע גוים, עס קאסט אונז נאר די מאטריאל, אזוי איז דא א אינגערמאן וואס געבט זיך אוועק צו מאכן די לעקטער, א דריטער מאכט די פלאמבינג; אזוי זענען דא פילע תלמידים אין שטעטל וואס דארפן גארנישט פאר זיך, זיי ווילן נאר אריינברענגען דעם הייליגן רבי'ן אין די וועלט, אויפשטעלן מוסדות וואו אונזערע קינדער וועלן באקומען דעם חינוך.
ביי אונז אין אמעריקע איז יעצט זייער קאלט, אין אמעריקע רעגנט נישט ווינטער, אלעס איז אייז, נאר זומער רעגנט ביי אונז; מיר וועלן דארפן ווארטן ביז זומער צו קענען ניצן די מקוה.
פון דארט בין איך געגאנגען קוקן דעם נייעם בית המדרש עצתו אמונה, מען האט דאס זייער שיין געבויט, הערליך שיין, אויך א שיינע הערליכע מקוה; דאס איז אויך א חידוש, א אינגערמאן קויפט זיך א הויז און געבט אוועק די ערשטע שטאק פאר א בית המדרש; פרעג אים 'ווילסט נישט א פריוואטע הויז? ווילסט נישט פריוואטקייט?' דאך ברענט אין זיי צו האבן א חלק פון בויען אידישקייט.
איך בין נישט אנגעקומען צו גיין צו די דריטע נייע שול; א אינגערמאן, א פרישער מקורב האט זיך געקויפט א הויז און געמאכט פאר א שול א חלק פון זיין אונטערשטע שטאק, מיר האבן געגעבן א נאמען פאר'ן שול "מקור השמחה".
איך האב זיך געיאגט צו גיין צו די קינדער; איך בין געפארן צו די מיידל שולע בית פיגא, צום ערשט בין איך געגאנגען צו איינע פון די יונגערע קלאסן, איך האב אויסגעטיילט פאר אלע תלמידות א שיינע גרויסע לעדערנע תהילים; די תלמידות אין סקול זאגן יעדן טאג תהילים, די לערערינס מאכן דאס פאר זיי אזוי געשמאק, זיי ווילן זאגן תהילים; נאכדעם בין איך געגאנגען צו נאך א כיתה געבן א שיעור.
נאכדעם איז געווען א שיעור פאר די מלמדים און אויך פאר די טיטשערס; מיר האבן זיך מחזק געווען מיט צוויי שטארקע וויכטיגע נקודות. דאס ערשטע זאך, א מלמד און א טיטשער טארן נישט לעבן אין ספיקות, מען דארף זיין ביי זיך זיכער אז מען איז געאייגנט פאר וואס מען טוט, די אלע מחשבות וואס בוזשעווען אין קאפ: 'בין איך יא ווערד? בין איך נישט ווערד?' 'מען דארף מיך יא? מען דארף מיך נישט?' - דאס איז אלעס פונעם יצר הרע וואס וויל נאר צעברעכן דעם מענטש, דעריבער חזר'ט מוהרא"ש אין די בריוו טויזנטער מאל דאס וואס די הייליגע חכמים זאגן (ספרי נשא, פיסקא א): "אֵין מְחַזְקִין אֶלָא לִמְּחוּזָקִין", די וואס זענען מחזק אנדערע - די דארפן דאס מערסטע חיזוק.
אויך האבן מיר גערעדט פון דעם אז מען זאל ליב האבן די תלמידים און תלמידות. עס איז גאר אנדערש ווען מען זאגט פאר א קינד: "מען קען נישט רעדן אין קלאס", "מען קען נישט עסן אין קלאס", - ווען מען האט ליב דאס קינד ווי ווען מען האט פיינט דאס קינד; ווען מען האט פיינט דאס קינד און מען זאגט עפעס מוסר וכדומה - שפריצט פייער פון די אויגן פון האס, די ווערטער קענען נישט אויפטון; דאס קינד ווערט דערשראקן - אבער ער ווערט נישט מחונך, אבער ווען מען האט ליב דאס קינד - הערט זיך דאס גאר אנדערש; מיט סבלנות און געדולד פועל'ט מען.
נאכדעם בין איך געגאנגען רעדן צו די עלטערע תלמידות. אלע שיעורים ווערן אפגעכאפט; עס איז דא א ספעציעלע האטליין פאר מיידלעך, פרויען; דארט קען מען הערן די שיינע שיעורים.
איך בין געגאנגען קלאפן א מזוזה ביי איינער פון די אינגעלייט אין שטעטל ביי זיין אפיס; דער אינגערמאן לערנט זיך סופרות, ער ענדיגט יעצט זיין ערשטע מגילה, איך האב אים זייער געבעטן ער זאל זיך לערנען שרייבן. מיר דארפן נאך סופרים, די קהילה צואוואקסט זיך, און אנשי שלומינו ווילן מזוזות און תפילין פון א ברסלב'ער סופר וואס גייט אין מקוה, זאגט תיקון הכללי און איז זיך מתבודד.
די בחורים וואס זענען מיט געקומען מיט מיר האבן בכלל נישט געוויסט ווער דער אינגערמאן איז, עס איז שוין אריבער אזויפיל יאר, די ישיבה שטייט שוין פערצן יאר, די פרישע תלמידים קענען נישט די אלטע תלמידים, איך האב דערציילט פאר די בחורים ווער דער סופר איז. ווען מיר האבן געעפנט, די ערשטע יארן ישיבה - איז געווען זייער אסאך רדיפות, מען האט געווארפן יעדן שני וחמישי פאשקעווילן אויף מיר און אויף מיין ווייב, ער האט דאס צאמגענומען, ער האט שווער געארבעט צאמצונעמען אלע פאשקעווילן אויף מיר. איך האב אים געפרעגט אויב ער געדענקט דאס אלעס, איך האב אים דעמאלט געבעטן ער זאל מיר ברענגען אפאר פאשקעווילן, איך האב דאס אוועקגעלייגט, איך האב געבעטן מען זאל דאס אריינלייגן מיט מיר אין גרוב ביי מיין פטירה, איך וויל ווייזן אויבן פאר'ן בית דין של מעלה די צעטלעך וואס מען האט געווארפן אויף מיר, די בזיונות וואס מען האט געטון פאר מיר, נאר פאר איין חטא – פאר'ן נעמען בחורים און זיי מחזק זיין, זיי ברענגען צום אייבערשטן.
פון דארט בין איך געגאנגען זיצן מיט די חברי הנהלה, מיר האבן גערעדט פאר דריי שעה. די הנהלה זענען טייערע אינגעלייט, זיי העלפן מיר מיט זייער גאנצע הארץ בויען די שטעטל, און אזוי אלעס ארום די קהילה; מיר האבן געדאווענט מנחה דארט.
פון דארט בין איך געגאנגען צו א סיום מסכת מועד קטן פון די קינדער אין שטעטל. באמת איז דאס די סיבה פאר'ן גיין נעכטן אין שטעטל, די קינדער פון די עלטסטע כיתה לערנען יעדן טאג מרצונם הטוב דעם בלאט גמרא, הרב ... נרו יאיר לערנט מיט זיי. דאס איז פאר מיר אזא שמחה, צו זען ווי יונגע קינדער ווילן לערנען.
דער סיום איז פארגעקומען ביי אים אין שטוב; זיי האבן זיך ארויסגעצויגן אין שטעטל צו העלפן די שטעטל, זיין ווייב איז די מנהלת אין סקול. זיי דארפן גארנישט, זיי וואוינען אין א באנגעלאו. איר ווייסט וואס א באנגעלאו איז? אין ארץ ישראל איז דא באנגעלאוס? אין אמעריקע ארבעט עס אזוי, מענטשן וואס וואוינען א גאנץ יאר אין פאלאצן, ווען עס קומט די צוויי זומער חדשים ציט מען זיך ארויס אויף די בערג, דארט איז דא באנגעלאוס. איך ווייס נישט ווי אזוי דאס מסביר צו זיין פאר ענק, עס איז א זאך וואס האט פיר ווענט און א דאך, עס זעט אויס אביסל אזוי ווי א הויז, אין לשון קודש איז דאס א "חורבה"; מענטשן צאלן פאר דעם גרויס געלט, צו קענען זיין צווישן די בערג, צווישן די ביימער - פאר די זומער וואכן, אבער א גאנץ יאר וועט קיינער נישט מסכים זיין צו וואוינען אין אזא שטוב. מיר האבן א קליינע קעמפ, מיר ניצן דאס יעצט פאר די מיידלעך פאר די זומער חדשים, דאס איז צוואנציג מינוט צו גיין צו פיס פון שטעטל, דארט וואוינען זיי; זיי דארפן גארנישט.
ביים אריינגאנג צו זייער שטוב אויפ'ן טיר הענגט א טאוול: "ברוכים הבאים לגן עדן - משפחת ..." עס איז ממש אזוי, מען שפירט זיך דארט אזוי גליקליך, מען שפירט דעם אייבערשטן; פרייליכע מענטשן וואס לעבן מיט אמונה, דארפן גארנישט. איז געווען דארט אזא שיינע סיום, אזוי ליכטיג, אזוי פרייליך; איר קענט הערן די שיעור, מען האט דאס אפגעכאפט, מען קען דאס הערן אויפ'ן האטליין.
פון דארט בין איך געגאנגען אין שול פארלערנען דעם בלאט גמרא און מסיים געווען מיט די גאנצע עולם מסכת מועד קטן. דער סיום האט געמאכט ..., איך האב שוין מסיים געווען דינסטאג אין ישיבה מיט די בחורים; איך לערן אפגערוקט א בלאט פאראויס אז די תלמידים וואס ווילן לערנען דעם בלאט גמרא און ווילן מיטהאלטן די שיעור אין ישיבה - זאלן דאס קענען הערן אויפ'ן טעלעפאן.
עס איז אויסגעקומען אז דער סיום איז געווען אין מיין באבע'ס יארצייט, מיין באבע רחל לאה טייטלבוים עליה השלום, מיין מאמע'ס מאמע. איך האב אביסל גערעדט פון איר גרויסקייט, זי איז געווען א גרויסע צדיקת, זי איז אלץ געווען פרייליך און יעדן פרייליך געמאכט; נאר אזוי קען מען מצליח זיין, סיי מיט זיך און סיי מיט די קינדער.
מיר האבן גערעדט פון די מעשה וואס חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (מועד קטן כז:): "ההיא איתתא דהות בשיבבותיה דרב הונא", עס איז געווען א פרוי אין די שכינות פון דער הייליגער אמורא רב הונא, זי האט געהאט זיבן קינדער, עס האט פאסירט ביי איר אז א קינד איז לא עלינו נפטר געווארן, "הוות קא בכיא ביתירתא עליה", זי האט זייער אסאך געוויינט און געקלאגט, זי האט זיך נישט געלאזט טרייסטן, "שלח לה רב הונא לא תעבדי הכי", האט דער הייליגער רב הונא איר געזאגט, הער אויף וויינען, עס איז נישט גוט צופיל צו וויינען, "לא אשגחה ביה", זי האט נישט געפאלגט, זי האט ווייטער געוויינט. האט איר רב הונא געשיקט און געזאגט, אויב דו וועסט נישט אויפהערן וויינען קענסטו שוין אנגרייטן תכריכים פאר נאך א קינד, און אזוי איז טאקע געווען, א צווייטע קינד איז נפטר געווארן, און זי האט ווייטער געקלאגט און געוויינט, און רב הונא האט איר נאכמאל געזאגט מען טאר נישט וויינען, דו וועסט אלעס פארלירן, זי האט נישט געפאלגט און זי האט פארלוירן אלע זיבן קינדער, און זי אליינס איז אויך געשטארבן; ווייל א שטוב וואס מען וויינט, מען רעדט זיך אפ, מען קלאגט - ווערט אויס שטוב.
אויך האבן מיר גערעדט פון דאס גרויסקייט פון די אידן וואס זענען איבערגעבליבן פון די קריג; זיי האבן פארלוירן זייערע משפחות, זיי האבן אלעס פארלוירן - מיט דעם אלעם האבן זיי פון פריש אנגעהויבן נאכאמאל בויען שטובער. מיין באבע עליה השלום האט קיינמאל נישט געקרעכצט פון זייער פארלוסט, פון זייערע קינדער וואס זיי האבן פארלוירן, זי איז געווען א פרייליכע פרוי. אויב האט מען נישט געוויסט אז זי האט שוין געהאט א לעבן און אלעס איז חרוב געווארן, זי איז געבליבן איינער אליינס - וואלט מען דאס נישט געקענט גלייבן; מיר קענען זיך נישט פארשטעלן ווער זיי זענען געווען.
מוהרא"ש פלעגט זאגן, דער הייליגער סאטמער רבי זכותו יגן עלינו האט געזאגט פאר די ארץ ישראל'דיגע אידן ווען זיי האבן אים געפרעגט: "מיר דארפן א רבי, ווער וועט אונז געבן ברכות?" האט דער רבי געזאגט: "ווען איר וועט זען א איד מיט א נומער וואס די דייטשן ימח שמם האבן אריינגעקריצט אין די האנט, וואס לייגט תפילין - זאלט איר נעמען פון אים א ברכה"; ווייל איינער וואס איז אריבער דעם גיהנום און ער לייגט תפילין, ער האט נישט קיין תרעומות אויפ'ן אייבערשטן, ער קומט אין שול אנטון תפילין - אזא איינער איז א צדיק.
איך האב געדאווענט מעריב פאר'ן עמוד, מען האט אביסל געטאנצן, און איך האב גערעדט מיט אנשי שלומינו. איר ווייסט ווי אזוי דאס ארבעט, יעדער וויל רעדן נאר איין מינוט, פון איין מינוט ווערט צען מינוט, און זעקס אינגעלייט, יעדער נאר צען מינוט - איז א שעה, און אז עס איז מער - ווערט עס צוויי שעה, פלוצלונג דערזע איך זיך אז עס איז שוין צוועלף אזייגער ביינאכט.
איך בין געפארן קיין מאנרא, קודם בין איך געגאנגען צו א חתונה פון א איד וואס האט אונז געהאלפן יארן צוריק ווען מיר זענען געווען אזוי אונטערדרוקט אין חובות, דער איד האט אונז זייער שטארק געהאלפן מיט אויסלערנען אלע פראגראמען פאר די מוסד, אלץ האט ער געהאט אן אפענעם טיר פאר אונז, דער איד איז נעבעך ביים סוף אנגעקומען אין תפיסה; נישט פאר שלעכטס, נישט פאר'ן גנב'נען פאר זיך, ער האט געהאלפן מוסדות התורה און מען האט אים גע'מסר'ט. איך בין ספעציעל געפארן, איך געדענק שטענדיג ווער עס האט מיר געהאלפן, בפרט בעת דחקות.
עס איז שוין געווען שפעט, איך האב פארפאסט א וואכנאכט. איך בין געפארן צום ציון פון מיין באבע, זי ליגט אין קרית יואל, איך האב זיך געוואלט אביסל אויסוויינען, אביסל אויסגיסן מיין הארץ, למעשה איז מיר אלעס געווען פארשטאפט, איך האב געבעטן טרוקענע תפילות. איך בין אויך צוגעגאנגען צו מיינע זיידעס, הרב ר' אלחנן חיים טייטלבוים זכרונו לברכה - איר מאן; מיין זון הרב אלחנן חיים הייסט נאך דעם זיידן. אויך בין איך צוגעגאנגען צו מיין צוגעקומענער זיידע, הרב שלמה גפן זכרונו לברכה; מיין זון הרב שלמה הייסט נאך דעם זיידן, און צו מיין זיידע הרב חיים מנחם קאהן זכרונו לברכה; מיין זון מנחם הייסט נאך דעם זיידן.
אויך בין איך צוגעגאנגען צו מיינס א תלמיד שמעון ענדצווייג עליו השלום, ער האט געלערנט דא אין ישיבה, ער איז געווען א בעל יסורים, איך האב געוויזן פאר די בחורים די נוסח המצבה, ווי עס שטייט אויסגעקריצט אז דער בחור האט געזאגט אסאך פרקים משניות, ער האט מקבל געווען זיינע יסורים מיט ליבשאפט; ער איז אלץ געווען מיט א שמייכל.
אויך בין איך צוגעגאנגען צו א תלמיד היכל הקודש, חיים בנציון גראס עליו השלום, זיין מצבה איז גאר שיין, איך האב זייער ליב די מצבה. עס שטייט דעם רבינ'ס נאמען אויף די מציבה, דאס איז א סגולה קעגן די קליפות און משחיתים; דאס איז די שענסטע זאך פאר'ן מענטש, אז ער איז געווען באהאפטן צום צדיק אמת. חיים בנציון עליו השלום האט זיכער הנאה אז איך העלף זיינע יתומים, איך בין מחזק זיינע קינדער.
נאכדעם בין איך געגאנגען צום ציון פון הרב הקדוש מסאטמער זכותו יגן עלינו, מיר האבן געזאגט אינאיינעם תיקון חצות; איך האב זיך אזוי שטארק געוואלט אביסל עפענען מיין הארץ, עס איז נישט געגאנגען. איך האב געדענקט וואס דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן צה), ווען מען וויל וויינען, מען זאגט תהילים און מען ווארט צו וויינען - איז דאס נישט גוט, מען דארף אינזין האבן די ווערטער און די בקשות, אויב מען קען וויינען איז זייער גוט, און אז נישט - זאל מען זאגן די ווערטער טרוקענערהייט.
איך בין אהיים געקומען דריי אזייגער פארטאגס.
היינט צופרי אין ישיבה האב איך פארגעלערנט דעם בלאט גמרא; אה מחי'! מיר האבן אנגעהויבן א פרישע מסכתא, מסכת חגיגה.
איך געדענק צוויי מחזורים צוריק ווען מען האט אנגעהויבן מסכת חגיגה, בין איך געווען ביי מוהרא"ש ביי א שיעור, מוהרא"ש זאגט ביים שיעור מיר האבן אנגעהויבן א פרישע מסכתא, מסכת חגיגה; די משנה הייבט אן: "הַכֹּל חַיָּבִין בָּרְאִיָּה", מוהרא"ש זאגט: "הַכֹּל חַיָּבִין", אלע וועלן דארפן אפגעבן דין וחשבון, "בָּרְאִיָּה", אויף די אויגן; עס איז מיר אזוי אריין אין די ביינער, מען דארף היטן די אויגן.
נאכדעם בין איך געגאנגען צו בית פיגא געבן א שיעור, נאכדעם אין חדר ביי די עלטסטע קלאס האב איך געגעבן א שיעור, נאכדעם פאר די בחורים, און יעצט גיי איך געבן א שיעור פאר די אינגעלייט.
דאס איז אפילו נישט אלעס פון די טאג, דאס איז נאר זאכן וואס מען קען שרייבן און וואס דער זכרון געדענקט. דעריבער זאלט איר נישט זיין ברוגז אז איך קום נישט אן גלייך צו ענטפערן.
נישט אז איר זאלט מיר אויפהערן שרייבן בריוו און פרעגן אייערע שאלות; האט נישט מורא צו שרייבן, האט נישט מורא צו שטערן; נאר זייט מיר דן לזכות אויב איך קום נישט אן גלייך צו ענטפערן.
א פרייליכן שבת.
בעזרת ה' יתברך
יום א' פרשת תצוה, ה' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי
דיין ווייב האט מיר געשריבן עפעס אזעלכע שיינע זאכן אויף דיר, אז דו לערנסט פלייסיג און דו פירסט זיך אזוי שיין; זי שרייבט אז דו פירסט זיך מיט איר אזוי ווי מען פירט זיך צו א קעניגן, און נאך אזעלכע שיינע זאכן.
איך האב אזוי הנאה, דאס איז פאר מיר די שדכנות געלט, דאס איז די יישר כח; ווען איך הער אזעלכע שיינע זאכן – דאס געבט מיר כח, דאס איז די גרעסטע יישר כח.
דו וואוינסט אין שטעטל, עס איז דארט אזוי שיין, מען זעט די נאטור פונעם אייבערשטנ'ס וועלט. גיי אביסל שפאצירן, הייב אויף דיינע אויגן צום הימל, זאג פאר'ן אייבערשטן וואס ליגט דיר אויפ'ן הארץ, זאג אים ווי שיין די וועלט איז. דער אייבערשטער האט באשאפן אזא שיינע וועלט, קיינער זאגט נישט ווי שיין עס איז, יעדער רעדט זיך אפ, יעדער קרעכצט אויף זיינע חסרונות; ביז עס קומט א אידעלע וואס זינגט זיך צום אייבערשטן שיינע לידער, ער דאנקט און לויבט אויף די שיינע וועלט; קומט אויס אז די גאנצע וועלט איז באשאפן געווארן פאר אים, "כי זה כל האדם" (ברכות ו.).
בעזרת ה' יתברך
יום ה' פרשת תרומה, ב' אדר א', שנת תשפ"ב לפרט קטן
מרת ... תחי', ברסלב ליבערטי
איך וויל אייך פרעגן א שאלה, וואס איז מרת ... שולדיג אז איר מאן האט אייך געבויט א הויז מיט טויזנט פראבלעמען?! וואס איז זי שולדיג אז איר מאן איז א גנב? וואס איז זי שולדיג אז זי האט א מאן א פארברעכער?!
איך פארשטיי נישט ווי אזוי מען קען זיין אזוי נאריש, אז איר זענט נאכאלץ נישט צופרידן פון אייער מקח – האט איר צוויי ברירות; אדער רופט אים צו דין תורה, און וואס בית דין וועט פסק'ענען וועט מען מקיים זיין, אדער קענט איר פארקויפן די הויז און קויפן פון א גוי, אדער זיך אוועקציען און עס וועט זיין שלום על ישראל; אבער פארהאלטן די פרוי איז א זאך וואס מען טאר נישט טון.
איך לייד פון דעם זייער אסאך, צענדליגער מאל האבן פרויען מיר וויי געטון מיט'ן גיין צו מיין ווייב און איר פארהאלטן: "פארוואס טוט דער ראש ישיבה אזוי?" "פארוואס זאגט דער ראש ישיבה אזוי?" ווען איך קום אהיים און איך זע מיין ווייב וויינען – ווייס איך שוין מיט וועם זי האט היינט גערעדט...
מיין ווייב איז בכלל נישט קיין שוואכע, זי האט מיר אלץ נאר מחזק געווען. זי איז אריבער שווערע בזיונות; ווען מיר האבן געעפנט די ישיבה האט מען ארום געשיקט בריוו פאר אלע שכנים מען זאל אפהאקן קשר מיט מיין ווייב און קינדער, מען האט געשיקט אויף די פאסט פאר די גאנצע גאס בריוו אין אידיש און אין ענגליש (מיר האבן אוועקגעלייגט פון אלע בריוו און פאשקעווילן). אויך האט מען געמאכט הפגנות קעגן מיין ווייב, מען האט איר זייער געטשעפעט, עד היום ווען מיין ווייב דערמאנט זיך פון די טעג – וויינט זי, אבער גארנישט האט איר שוואך געמאכט, עס האט וויי געטון אבער נישט אפגעשוואכט; אבער ווען נאנטע חבר'טעס, נשות אנשי שלומינו האבן נישט קיין שכל, זיי רופן און הויבן אן רעדן צו איר קעגן איר מאן – דאס קען זי נישט נעמען. זי פרעגט מיך אסאך מאל: "זאל איך צוריק פרעגן שאלות פון זייער מאן וכו'?" מיר טוען דאס נישט, מיר טשעפען נישט אנדערע.
אינטערעסאנט, דער בויער האט מיר אויך געבויט א הויז אין שטעטל, איך און מיין ווייב זענען אים זייער דאנקבאר, מיר האבן נאר הכרת הטוב פאר'ן אונז בויען אזא געשמאקע הויז. ברוך ה' ביי אונז איז אויך דא זאכן וואס מען דארף פאררעכטן, און זאכן וואס מען קען נישט פאררעכטן, וואס האט דאס מיט יענעם? דאס האט מיר מיר אליינס; מיר בעטן דעם אייבערשטן מיר זאלן האבן אלעס וואס מיר דארפן.
דער אינגערמאן וואס בויט די הייזער אין שטעטל איז נישט קיין גנב, נישט קיין פארברעכער, ער איז זייער ערליך אין געלט. עס איז אינטערעסאנט צו זען וואס פאסירט נאכן קויפן, ווי אזוי מען פירט זיך אויף; אבער דאס צו טון מיט זיין ווייב, איר וויי טון, איר טשעפען - איז א שרעקליכע עולה! טראכטס ווי אזוי איר וואלט געשפירט ווען מען זאל אייך אנהויבן זאגן זאכן אויף אייער מאן; נישטא קיין שום תירוץ דאס צו טון!
איך בעט אייך און איך בעט אלע פרויען, העלפט מיר בויען דעם שטעטל, שטעלט מיר נישט אונטער קיין פיסלעך, לייגט מיר נישט אונטער שטיינדלעך; איך ארבעט אזוי שווער אהערצושטעלן א שטאט על שם רבינו, א פלאץ פון ליבשאפט און אחדות; פארוואס זאל מען זיך בייסן.
ווען מיר האבן אנגעהויבן די שטעטל האב איך ענק געזאגט און געשריבן: "אויב וועט זיין אחדות צווישן אייך – וועלן אלע גוים פארקויפן פאר ביליג"; אנהויב איז אזוי געווען, מען האט געקויפט הייזער ממש בחנם, יעצט גייען די פרייזן ארויף העכער און העכער, די שכנים ווילן נישט פארקויפן; ווער איז שולדיג אין דעם? מיר אליינס, מיר בייסן זיך, מיר קענען זיך נישט ליידן.
איך ענדיג מיט א תפלה: "הייליגער באשעפער העלף מיר איך זאל קענען אריין ברענגען שלום צווישן אנשי שלומינו".
א צעבראכענע הארץ.
