בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#6 - מיידלעך דארפן זיין ערוואקסן מיט דרך ארץ
חיזוק פאר מיידלעך, סקול, שידוכים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת בא, ה' שבט, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד די תלמידות וואס לערנען ביי מרת ... שתחיו.


איך האב זייער הנאה צו הערן פון אייער טיטשער אז איר פירט זיך אויף ערוואקסן (מעטשאר) און איר האלט מיט די לימודים וואס מען לערנט אין אייער כתה.


נאך מער בין איך צופרידן צו הערן אז רוב מיידלעך ביי אייך אין כתה פירן זיך אויף אויסנאם דרך ארץ'דיג. זיי קוקן אויף די טיטשער מיט הכנעה, און ווען עס קומט דער זמן הלימוד זיצט מען מיט דרך ארץ, מען ווארט אז די טיטשער זאל שוין קומען. און ווען די טיטשער קומט אריין אין כיתה איז מען שטיל, מען רעדט נישט אינמיטן לערנען נאר מען בעט רשות פאר מען וויל עפעס פרעגן; מען הייבט אויף די האנט פרעגן צי מען קען ארויס גיין טרינקען, וכדומה.


אין די זעלבע צייט הער איך אבער אז נישט אלע מיידלעך זענען אזוי ערוואקסן און זיי פארשטייען נישט אז א טיטשער איז נישט קיין חברט'ע, און זיי פירן זיך נישט אויף ווי א תלמידה פון 'בית פיגא', זיי געבן די הרגשה כאילו זיי זענען מער פון די טיטשער; דאס טוט מיר זייער וויי. ווייל איך האב געעפנט די סקול מיט גרויס מסירות נפש און איך פיר דאס מיט גרויס פלאג און מי; קיינער ווייסט נישט וואס גייט אריבער מיט די מוסדות, נאר דער אייבערשטער ווייסט, און אז איך הער אז עס זענען דא מיידלעך וואס פירן זיך אויף נישט דערוואקסן טוט דאס מיר זייער וויי.


איר ווייסט וואס מוהרא"ש פלעגט שטענדיג זאגן פאר עלטערן וואס זענען געקומען זיך שואל עצה זיין וועם צו נעמען פאר אן איידעם? מוהרא"ש פלעגט זאגן אז מען זאל קוקן אויף גוטע מידות; א בחור וואס האט גוטע מידות און פירט זיך מיט דרך ארץ - דער איז א גוטער בחור, און אז נישט זאל מען אוועק שטיין פון אזא איינעם.


דאס זעלבע זאג איך אייך, נאך אביסל שטייט עטץ ביי שידוכים, זאלט איר וויסן אז אויב איר וועט זיך פירן ערוואקסן (מעטשאר) צו אלע אייערע טיטשערס וועט איר זיך מאכן א גוטע נאמען און איר וועט זוכה זיין צו טרעפן א גוטער בחור וואס איז אויך ערוואקסן און פירט זיך מיט דרך ארץ. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוטה ב.): "אֵין מְזַוְּגִין לוֹ לְאָדָם אִשָּׁה אֶלָּא לְפִי מַעֲשָׂיו", דער אייבערשטער מאכט שידוכים לויט ווי אזוי דער מענטש איז, ווייל (מכות י:): "בַּדֶּרֶךְ שֶׁאָדָם רוֹצֶה לֵילֵךְ, בָּהּ מוֹלִיכִין אוֹתוֹ", אויף דעם וועג וואס א מענטש וויל גיין, אויף דעם וועג פירט מען אים.


ווידעראום אז איר וועט ווייטער בלייבן קינד'יש וועט איר טרעפן א בחור א קינד, און איר וועט זיך א גאנץ לעבן קענען פארמעסטן ווער עס קען זיין מער קינד'יש (אומעטשאר).


איך האף צו הערן פון אייערע טיטשערס אז אלע קינדער פון די כתה זענען תלמידות פון בית פיגא.

#5 - איינטיילן די מיידלעך, יעדער זאל ארויסהעלפן
חיזוק פאר מיידלעך, סקול, חסד

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וארא, כ"ג טבת, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי', לערערין בית פיגא ברסלב.


איך האב יעצט געהערט אז איר האט איינגעטיילט צווישן די מיידלעך די ארבעט צו העלפן ביי די חתונה וואס איז פארגעקומען אין ישיבה; איך דאנק אייך פארדעם און פארן לערנען מיט זיי די עצות און לימודים פון רבי'ן.


אויך איז כדאי איינצוטיילן צווישן די מיידלעך אז זיי זאלן גיין נאך סקול (אדער אפילו אין די צייט פון סקול) העלפן ביי מרת ... תחי' – זייער מנהלת; איר ארויסהעלפן יעצט ווען זי האט געהאט צווילינג אינגלעך קיין עין הרע, אז זי זאל קענען קומען צו די כחות.


מען זאל זיך איינטיילן אז יעדן טאג נאך סקול זאל א צווייטע מיידל גיין איר העלפן, אדער אפילו צוויי מיידלעך א טאג וכו'. אזוי וועלן זיי זיך אין איינוועגס אויסלערנען צו טון חסד.


א גריס פון אייער טייערער זון ... נרו יאיר; ער פירט זיך מיט יראת שמים, ער לערנט און דאוונט. נאך אביסל וועט ער אויפוואקסן און טרעפן א גוטע שידוך.


א גרויסן יישר כח פארן העלפן די ישיבה מיטן געבן פאר די רענט פון דעם חודש ... דאללער; בזכות די צדקה זאלן ענק מצליח זיין אין אלע ענינים.

#4 - וועגן ענגליש אין סקול
סקול, חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמות, י"ח טבת, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך פריי מיר זייער צו הערן אז איר זענט צופרידן מיט אייערע טעכטער ביי אונז אין סקול; מיר האבן אויסנאם געלונגענע טיטשערס וועלכע לייגן אריין גרויסע כוחות אין די קינדער אז זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע מיידלעך און קענען אויפשטעלן ערליכע אידישע דורות.


בנוגע אייער טאכטער'ס ענגליש - אז זי קען נאכנישט רעדן פליסיג וכו'; דאס האט נישט צוטון מיט אונזער סקול, נאר אזוי גייט עס ביי אלע קינדער. ווען זיי זענען נאך יונג רעדן זיי בעסער זייער מאמע לשון און צוביסלעך במשך די יארן דערלערנען זיי זיך נאך א שפראך וואס מען לערנט מיט זיי וכו'.


מיר האבן מיידלעך פון וויליאמסבורג און פון בארא פארק, וועט מען זען אז די בארא פארק'ע קינדער רעדן בעסער ענגליש און ווען עס קומט צו אידיש קען מען זיך אונטער לאכן ביים הערן די וועג ווי אזוי זיי רעדן, זיי דארפן איבער טייטשן אין זייער מח יעדעס ווארט פאר זיי זאגן דאס. למשל אז זיי ווילן פרעגן וויפיל אזייגער עס איז, וועלן זיי זאגן: "וואס איז די זייגער?" ווייל אויף ענגליש לייגט מען אזוי אויס די ווערטער. נאך א משל, ווען מען טרעפט א צווייטן פרעגט מען אין אידיש: "ווי אזוי הייסטו?" אבער די קינדער וואס קומען פון שטובער וואו מען רעדט ענגליש וועלן פרעגן: "וואס דיין נאמען?" אזוי איז אויך פארקערט, די קינדער וואס קומען פון וויליאמסבורג און זייער ערשטע שפראך איז אידיש, ווען עס קומט צו רעדן ענגליש וועלן זיי אויסלייגן די ווערטער אנדערש, ביז זיי וועלן עלטער ווערן ווען זיי וועלן זיך אויסלערנען ווי אזוי צו רעדן פערפעקט.


דאנקט דעם אייבערשטן אויף די ניסים ונפלאות וואס ער טוט מיט אייך; איר האט א טייערער מאן נרו יאיר מיט ליכטיגע קינדער קיין עין הרע. מען דארף דאנקען און לויבן דעם אייבערשטן אויפן עבר און בעטן אויף ווייטער, אז אלע קינדער זאלן זיין ערליכע אידן.


בפרט אין די היינטיגע דורות וואס דער ס"מ רייסט שטיקער פון כלל ישראל, עס פאלן נעבעך אוועק בחורים און מיידלעך פון די שענסטע משפחות; דארף מען אסאך תהילים זאגן און אסאך טרערן פארגיסן אז די קינדער זאלן זיין ערליכע אידן.

#3 - די גרויסקייט פון מחנך זיין מיידלעך מיט אמונה ויראת שמים
לערערין, סקול, חינוך הילדים

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויגש, ו' טבת, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן פון אייערע תלמידות בריוון וואו זיי שרייבן אזוי שיין אראפ אלעס וואס זיי לערנען ביי אייך, יעדע מיידל שרייבט דאס אראפ אויף איר אופן, ווייל ביי יעדן איינעם גייט דאס אריין לויט איר אייגנארטיגע פארשטאנד.


איר קענט זיך נישט פארשטעלן ווי גרויס עס איז אייער זכות; דאס איז א זכות וואס נישט יעדער איז זוכה דערצו - אויפבויען אידישע קינדער מיט אמונה און יראת שמים; זיי זאלן וויסן דאס גרויסקייט פון זיין א אידיש קינד, זיי זאלן זיין שטאלץ מיט אידישקייט, מיט זייער אנטון און מיט זייער אויפפירונג. זיי זאלן וויסן די שכר פון זיין איידל וואס אויף דעם זאגן חכמינו זכרונו לברכה זאגן (במדבר רבה ח, ט): אויפן פסוק (תהילים קכח, ג): "אֶשְׁתְּךָ כְּגֶפֶן פֹּרִיָּה בְּיַרְכְּתֵי בֵיתֶךָ בָּנֶיךָ כִּשְׁתִלֵי זֵיתִים סָבִיב לְשֻׁלְחָנֶךָ", דיין ווייב וועט זוכה זיין צו האבן קינדער אזוי ווי א וויינשטאק וואס איז פול מיט טרויבן - בזכות וואס זי פירט זיך בצניעות, "בִּזְמָן שֶׁהִיא נוֹהֶגֶת בְּעַצְמָהּ דַּת יְהוּדִית שֶׁהִיא צְנוּעָה, זוֹכָה שֶׁיוֹצְאִין מִמֶּנָּה בָּנִים בַּעֲלֵי מִקְרָא, בַּעֲלֵי מִשְׁנָה, בַּעֲלֵי מַעֲשִׂים טוֹבִים", זי וועט האבן קינדער וואס וועלן לערנען מִקְרָא, מִשְׁנָה און טון מַעֲשִׂים טוֹבִים, "הֲדָא הוּא דִּכְתִיב: בָּנֶיךָ כִּשְׁתִילֵי זֵיתִים", עיין שם.


אין די פריערדיגע דורות איז נישט געווען קיין מיידל שולע, נאר יעדע מיידל האט זיך געפירט ווי אזוי זי האט געזען ביי אירע עלטערן אין שטוב, און איר מאמע האט אריין געלייגט אין איר אהבת השם און יראת השם וכו' וכו', ביז עס זענען געקומען די פריערדיגע צדיקים זכותם יגן עלינו און געזען אז מען מוז האבן א פלאץ פאר מיידלעך זיי צו מחנך זיין מיט יראת שמים, האבן זיי מתקן געווען א "מיידל שולע" (עיין בספר ויואל משה מאמר לשון הקודש, אות מ). ווייל מיידלעך דארפן מער שמירה ווי אינגלעך, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תנחומא נשא, י): אויפן פסוק (במדבר ו, כד): "יְבָרֶכְךָ ה' וְיִשְׁמְרֶךָ", "יְבָרֶכְךָ בְּבָנִים", דער אייבערשטער וועט דיר בענטשן מיט קינדער, "וְיִשְׁמְרֶך בְּבָנוֹת", און דיר אפהיטן מיט דיינע מיידלעך; זעט מען אז מיידלעך דארפן האבן מער שמירה ווי זון.


ברענגט אריין אין זיי תפילה, זיי זאלן זיך צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן; דערציילט זיי מעשיות פון תפילה, ווי דער אייבערשטער העלפט ווען מען בעט אים .


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה מיט אלע אייערע תלמידות.

#2 - וואויל איז דיר אז דו העלפסט אין סקול
סקול, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת מקץ, כ"ה כסליו, נר א' דחנוכה, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא ברסלב.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


וואויל איז דיר אז דו העלפסט אין סקול; אלע וואס ארבעטן אינעם מוסד דארפן וויסן און געדענקען מיר ארבעטן פארן רבי'ן, מיר בויען אויף מוסדות וואו מען וועט מחנך זיין קינדער בקדושה ובטהרה אויפן רבינ'ס וועג.


א גרויסן דאנק פארן מיר שיקן די צעטלעך פון אלע קלאסן וואס מען לערנט במשך די וואך; איך וויל דיר בעטן אויב דו קענסט עס צעטיילן באזונדער - יעדע קלאס וואס זיי האבן געלערנט, ווייל איך וויל מיטהאלטן וואס מען לערנט אין יעדע קלאס.


שטארק דיר ווייטער מיט תפילה והתבודדות; עס איז נישט שייך ביי מיידלעך לימוד התורה, אבער ווען עס קומט צו תפילה זענען פרויען און מיידלעך אויך מחיוב צו דאווענען און צו רעדן צום אייבערשטן, דער רבי האט זייער אויסגעלויבט די תפילות פון אידישע פרויען.


נאך אביסל וועסטו טרעפן דיין שידוך.

#1 - מסדר זיין אלעס פאר די סקול
סקול, שידוכים, מוסדות, רענט

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת וישב, י"ח כסליו, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין ליבער טייערער ... נרו יאיר.


א גרויסן דאנק פארן העלפן די ישיבה מיטן געבן פאר די רענט פון דעם חודש ... דאללער; דער אייבערשטער זאל דיר העלפן אז אין זכות פון די מצוה פון צדקה זאלסטו מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.


א גרויסן יישר כח פארן מיר ארום דרייוון אין ארץ ישראל; דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן האבן גע'פועל'ט אלעס גוטס, בפרט דו – זאלסט שוין זוכה זיין בקרוב צו שטיין אונטער די חופה און אויפשטעלן א שיינע שטוב בנים ובני בנים עוסקים בתורה ובמצוות.


איך וויל דיר בעטן אויב דו קענסט מסדר זיין די סקול אויף מיטוואך נאכט ווען עס גייט אם ירצה ה' פארקומען אן "אסיפת הורים", אלעס זאל זיין גרייט און ריין.


רעד צו די מנהלת מרת ... תחי' און וואס זי בעט זאלסטו צושטעלן; זי איז א מתנה פאר אונזערע קינדער, קיינער ווייסט נישט אפצושאצן איר ארבעט, סיי די וואס האבן טענות וכו' און אפילו די וואס זענען דאנקבאר ווייסן אויך נישט באמת וואספארא מתנה זי איז פאר אונזערע קינדער.


ביי די "אסיפת הורים" וועט מען אויפשפילן א דרשה פונעם ראש ישיבה; וויל איך דיר בעטן אויב דו קענסט צושטעלן א פראדזשעקטאר און די פאסיגע סחורה אויף וואס דאס צו ווייזן. מען דארף דאס גוט אנשטעלן ווייל ביי די לעצטערע פרויען שיעורים איז עס נישט געווען מסודר.


זארג נישט פאר דיין שידוך; דיין שידוך ליגט אינעם אייבערשטנ'ס הענט, נאר דאווען, בעט און ווארט.


א ליכטיגן חנוכה.


...