בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#81 - דיין שיינע צעטל אנגעפילט מיט אזויפיל תורה
כיבוד אב ואם, דרך ארץ, לימוד התורה, נחת, דאווענען

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת כי תצא, י' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ירושלים


דער מנהל האט מיר דערציילט ווי פלייסיג דו לערנסט, ער דערציילט מיר אז ער האט מיט דיר אפגעמאכט, היות דו דאווענסט שוין פריער, דו האסט שוין בר מצוה געהאט, דו דאווענסט מיט מנין; איז בשעת די קינדער דאווענען אין חדר - דעמאלט לערנסטו דיינע שיעורים כסדרן על פי סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (המבואר בשיחות הר"ן, סימן עו), דו לערנסט מקרא, משנה, גמרא. דער מנהל האט מיר באוויזן דעם צעטל, דעם חשבון וואו דו צייכנסט זיך אליינס אויף יעדן טאג וויפיל דו לערנסט; איך האב זייער הנאה געהאט צו זען דיין צעטל אנגעפילט מיט אזויפיל תורה.


... טייערער, איך וויל דו זאלסט אין שטוב אויך זיין א גרויסער צדיק, דו זאלסט פאלגן דיינע עלטערן מיט גרויס דרך ארץ; אזוי וועסטו מיר מאכן גרויס נחת.


קומענדיגע מאל איך קום קיין ארץ ישראל וועל איך קומען אין חדר ענק באזוכן.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#80 - א שיינע ספר תהילים פאר די תלמידות פון די נייע שולע אין ירושלים
תפילה והתבודדות, סקול, תהלים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת כי תצא, ח' אלול, שנת תשפ"ב לפרט קטן


... תחי', בית פיגא ירושלים


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז איר האט ליב די נייע שולע בית פיגא אין ירושלים, איר לערנט שיינע זאכן, און איר זאגט תהילים; איר האט שוין געזאגט צען מאל גאנץ ספר תהילים. איך וועל אם ירצה ה' שיקן א מתנה א שיינע ספר תהילים פאר אלע תלמידות פון אונזער נייע שולע בית פיגא ירושלים.


זעט זיך צו פירן מיט דרך ארץ. ביים רבי'ן איז געווען דרך ארץ זייער א וויכטיגע זאך, דער רבי האט זיך אויסגעדרוקט: "ווען די קסרין און קעניגן וואלטן געוויסט וואס פאר א דרך ארץ איך לערן מיט מיינע לייט, וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער צו מיר איך זאל זיי לערנען דרך ארץ".


וואס איר דארפט זאלט איר בעטן דעם אייבערשטן. געוואוינט זיך צו צו בעטן דעם אייבערשטן אויף אייער שפראך, אויף אידיש; ווי מער מען רעדט און מען שמועסט מיט'ן אייבערשטן - ווערט מען מער זיכער מיט זיך, מען ווערט זייער א שטארקער מענטש.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

#79 - דרך ארץ אין שול, נעמט נישט אוועק פון די הנאה אין לעבן
דרך ארץ, שווער און שוויגער, מדות טובות, לימוד התורה, יונגע יארן, דאווענען, שנה ראשונה

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת ראה, כ"ח מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


דער אייבערשטער האט געמאכט מיט דיר אזא גרויסע נס, דו האסט חתונה געהאט, האסט באקומען אן "אשת חיל"; זאלסטו אויסנוצן דיינע יונגע יארן מיט תורה ותפילה.


זיי זיך קובע צו לערנען יעדן טאג אכצן פרקים משניות. יעצט האסטו שוין נישט די יצר הרע פון אלס בחור, האסט חתונה געהאט, יעצט קענסטו לערנען תורה בטהרה. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יומא עב:): "הַלוֹמֵד תּוֹרָה בְּטָהֳרָה וכו', נוֹשֵׂא אִשָּׁה, וְאַחַר כָּךְ לוֹמֵד תּוֹרָה".


אויך בעט איך דיר זייער, קום אין שול מיט דרך ארץ, מיט הכנעה, טו זיך אן א הוט און רעקל, מוהרא"ש זאגט מען זאל קומען אין שול מיט דרך ארץ און הכנעה. אז מען קומט אין שול מיט דרך ארץ נעמט עס נישט אוועק פון האבן א לעבן מיט פארגענוגן, מען קען האבן פא"ן, מען קען מאכן א לעבן, און פון די אנדערע זייט ווייסט מען דאס הייליגקייט פון א שול, דאס גרויסקייט פון דאווענען.


דיין שווער און שוויגער באדאנקען זיך יעדן טאג פאר אזא איידעם ווי דיר, דו פירסט זיך מיט דרך ארץ, דו רעדסט נישט ווען זיי רעדן, ביי די סעודה זיצטו מיט דרך ארץ, דו טענה'סט נישט, דו מאכסט נישט חוזק וכו' וכו'.


שרייב מיר דיינע שיעורים און דיינע סיומים.


א כתיבה וחתימה טובה.

#78 - אז מען זאגט שיינערהייט, גייען אריין די ווערטער און מען איז מקבל
דרך ארץ, שטעטל, בית המדרש, מוסר, בעל תפלה, גבאי, יום כיפור קטן, ימים נוראים

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ראה, כ"ו מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש, קרית ברסלב ליבערטי


זיי מודיע פאר אנשי שלומינו אז דאנערשטאג וועלן מיר זאגן יום כיפור קטן אינאיינעם אום 8:15 אונטן אין ישיבה, אינאיינעם מיט די בחורים; זיך אויסבעטן ביים אייבערשטן מיר זאלן קענען אנקומען קיין אומאן אויף ראש השנה.


איך מוז דיר זאגן, איך בין זייער איבערגענומען פונעם שטעטל; עס איז מיר געווען אזא פארגענוגן דא צו זיין במשך דעם זומער, איך און מיין משפחה האבן זייער הנאה געהאט.


זיי נישט דערשראקן ווען איך זאג מוסר, אדער ווען דו זעסט אין די בריוון מוסר; דאס איז נאר בעסער צו מאכן. אזוי ווי מוהרא"ש ברענגט פונעם צדיק רבי מיכל'ע זלאטשובער זכותו יגן עלינו, איידער ער פלעגט זאגן א דרשה מיט מוסר, איז ער צוגעגאנגען צום ארון הקודש און געזאגט: "רבונו של עולם, דו האסט א טייער פאלק; אידישע קינדער זענען זייער וואויל, איך וויל זיי מאכן נאך בעסער, נאך וואוילער".


איך בעט דיר זייער זאלסט אכטונג געבן אויפ'ן בית המדרש עס זאל זיך פירן מיט כבוד, מיט דרך ארץ. מען זאל דאווענען צייטליך, מען זאל נישט שמועסן ביים דאווענען. א גבאי טראגט די אחריות אז דער בית המדרש זאל זיך פירן אזוי ווי עס דארף זיך פירן, האב נישט מורא צו זאגן ווען מען דארף איינעם זאגן; אז מען זאגט שיינערהייט - גייען אריין די ווערטער און מען איז מקבל.


ביי רבי נתן האט איינעם אנגעכאפט א שווייגעניש, ער האט געוואלט ווערן ערליך; האט רבי נתן געזאגט: "שווייגן איז נישט קיין עסק, מען דארף וויסן ווי אזוי צו רעדן"; אז מען רעדט מיט דעת - איז דאס בעסער פון שווייגן.


בנוגע די ימים טובים; ביז דערווייל זעט אויס אז תשרי וועל איך זיין אין שטאט, זאלסטו זען אנצוגרייטן בעלי תפילות פאר יום כיפור.


זיץ מיט די גבאים פון די אנדערע שולן, האברך ... גבאי אשר בנחל, האברך ... גבאי מקור השמחה, האברך ... גבאי עצתו אמונה - אויב מען זאל דאווענען יום כיפור אין אלע שולן באזונדער וכו', און בנוגע די בעלי תפילות.


מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך זיין מיט ענק נאך צוויי שבתים, ראה און שופטים, און נאך צוויי שבתים - כי תצא און כי תבא - אין וויליאמסבורג, און נצבים וועלן מיר זיין אין אומאן ביים הייליגן רבי'ן.


קוק זיך פאר מערבית פאר ראש השנה.


א כתיבה וחתימה טובה.

#77 - די וועכנטליכע שיעורים דארפן זיין מיט אחריות
דרך ארץ, נחת, פרויען צאמקום

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת ראה, כ"ז מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי' ברסלב, ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


עס איז אזוי גוט צו הערן שיינע גרוסן, סיי פון די קינדער און פון די איידעמער, ווי שיין זיי פירן זיך מיט אזא דרך ארץ, און פון אייער מאן. די שיינע גרוסן געבט כח ווייטער עוסק צו זיין מיט אינגעלייט און בחורים, זיי אויסלערנען די שיינע לימודים פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו.


בנוגע די פרויען צאמקום וכו'; אדרבה ואדרבה, אז איר ווילט זיין פאראנטווארטליך אויף דעם - קען מען דאס מאכן. בכלל טראכטן מיר פון צעטיילן די צאמקום אויף קליינע גרופעס ביז פינף און צוואנציג פרויען א גרופע, דאס הייסט, מען וועט זיך צאמקומען אין אלע געגנטער פון שטעטל איין מאל א וואך, און יעדן ערב ראש חודש וועט מען מאכן איין גרויסע צאמקום.


אויב מען וויל באקומען די וועכנטליכע שיעורים, קען דאס נאר זיין אויב עס איז דא איינער וואס איז גרייט צו שטיין בראש, זיין אחריות'דיג סיי מיט'ן אנגרייטן, סיי זען עס זאל זיין דרך ארץ'דיג; עס זאל זיין שטיל. סיי מיט'ן האלטן פריוואט די שיעורים, און וויסן וועם מכבד זיין צו רעדן; נאר די פרויען וואס נעמען זייער שכל פון רבי'ן דורך אשר בנחל וכו'.


שרייבט מיר אויב איר זענט גרייט אויף דעם.

#76 - דער גבאי דארף אכטונג געבן מען זאל נישט שמועסן אין שול
מקוה, דרך ארץ, שבת קודש, בית המדרש, הלכה, דאווענען, שלש סעודות, גבאי

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת עקב, כ"א מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש עצתו אמונה


איך וויל דיר מחזק זיין און אויך די אנדערע גבאים, איר זאלט אכטונג געבן אויף כבוד בית המדרש, מען זאל נישט שמועסן ביים דאווענען, מען זאל זיך אויפפירן מיט דרך ארץ.


נעכטן האב איך געהערט אז ביי ענק אין שול איז דא א גרופע וואס שמועסן און לאכן אויפ'ן קול ביים דאווענען; איך קען נישט פארשטיין פארוואס די גבאים לאזן דאס צו, אז מען איז גבאי דארף מען האבן די אחריות פון כבוד בית המדרש, מען זאל נישט שמועסן, מען זאל נישט שטערן די מתפללים.


נאך א זאך וויל איך דיר בעטן, איך הער אז ביי ענק איז אפן די מקוה שבת נאכמיטאג, און בשעת מנחה ושלש סעודות זיצט מען אין מקוה, מען ווייקט זיך, מען שמועסט; איך פארשטיי נישט וואס דו דארפסט מאכן נייע זאכן, קודם כל, זיך ווייקן שבת אין מקוה איז אסור, צווייטנס, אפילו אינדערוואכן איז דאס נישט גוט, מקוה איז נישט געמאכט צו שמועסן.


פארוואס געבסטו נישט אכטונג עס זאל זיין ביי ענק ביי שלש סעודות א צייט פון תשובה, א צייט פון זיך מחזק זיין? שלש סעודות איז רעוא דרעוין, רצון שברצונות, א צייט וואס אידישע קינדער זיצן אינאיינעם, מען זינגט זמירות, מען בענקט צום אייבערשטן, מען איז זיך מקבל גוטע קבלות אויף די קומענדיגע וואך.


אדער נעמסטו די גבאות אין די הענט אריין, אדער געב איך דאס איבער פאר א צווייטן.

#75 - רוף ארויס די שמועסערס אינדרויסן פון שול
ישועות, דרך ארץ, בית המדרש, חובות, דאווענען

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת עקב, כ"א מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך בעט דיר זייער זאלסט נישט שמועסן ביים דאווענען, איך הער אז ביי ענק אין שול אין עצתו אמונה איז דא א גרופע שמועסערס, מען רעדט אויפ'ן קול און מען לאכט ביים דאווענען.


דו דארפסט דאך א נס ארויסצוגיין פון דיינע חובות; אז דו וועסט זיך מקבל זיין נישט צו רעדן ביים דאווענען - וועסטו ארויסגיין פון דיינע חובות.


אויב דו האסט א שווערע נסיון מיט רעדן, דו האסט עפעס גאר א וויכטיגע וויץ צו זאגן - זאלסטו ארויסרופן די וואס שמועסן און לאכן אינדרויסן פון שול און דארט דערציילן די וויכטיגע זאכן, אבער נישט אין שול; שטער נישט די מתפללים פון דאווענען.

#74 - אויסצייכענונג פאר דרך ארץ
סקול, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת בהעלותך, י"ז סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


דאס איז א קליינע אויסצייכענונג פאר די חשוב'ע בית פיגא תלמידה


...


פאר'ן זיך אויפפירן מיט גרויס דרך ארץ.


איך בין זייער דאנקבאר פאר אייך און אויך פאר אלע תלמידות וואס שטעלן זיך צו, וואס זענען איידל און דרך ארץ'דיג.


איר זאלט מצליח זיין אין אלע אייערע וועגן.


 

#73 - איר זאלט ווייטער זיין דרך ארץ'דיג
חיזוק פאר מיידלעך, סקול, תהלים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


ד' פרשת אמור, י"א אייר, כ"ו לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן אז איר האט ליב סקול, איר האט ליב אייערע טיטשערס. אויך פריי איך זיך זייער צו הערן פון אייך אז איר זאגט תהילים, איר האט שוין געזאגט צוויי און צוואנציג מאל תהילים.


אייערע טיטשערס זאגן אויף אייך נאר גוטע גרוסן; ווען איך פרעג א נאמען פון א דרך ארץ'דיגע מיידל, זאגן אלע אייער נאמען צווישן די דרך ארץ'דיגע מיידלעך. דערפאר שרייב איך אייך צוריק, איך וויל אייך שטארקן איר זאלט ווייטער זיין דרך ארץ'דיג.


איר מאכט נחת פאר אייערע עלטערן.

#72 - נעמט אייך פאר א גוטע זאך לכבוד די בת מצוה
חיזוק פאר מיידלעך, דרך ארץ, קבלה טובה

בעזרת ה' יתברך


ב' פרשת אמור, ט' אייר, כ"ד לעומר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


דער אייבערשטער זאל אייך געבן לאנגע געזונטע יארן.


לכבוד אייער יום הולדת, איר זענט געווארן א בת מצוה – זאלט איר זיך פארנעמען עפעס א גוטע זאך, (שרייבט מיר וואס איר האט זיך פארגענומען לכבוד אייער יום הולדת).


היינט האבן מיר אייערע טיטשערס געזאגט אז איר זענט אן אויסנאם מיידל, בפרט אין דרך ארץ; דעריבער האב איך גענומען די מי אייך צוריק צו שרייבן.

#71 - עס מוז זיין דרך ארץ ביי דיר אין קלאס
חינוך הילדים, מוסדות, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת אחרי ב', כ"ו ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


וואס גייט פאר אין חדר - ביי דיר אין כתה?! איך הער זאגן דו דארפסט ארויסשיקן יעדן טאג קינדער צום אפיס, וואס איז מיט דיר? וואס גייט פאר? א מלמד וואס דארף ארויסשיקן יעדן טאג קינדער - דארף מען אפשר מאכן פארקערט, אפשר אים אהיים שיקן אנשטאט אהיים שיקן אלע קינדער...


דו האסט יונגע קינדער, פארוואס זאל נישט זיין ביי דיר דרך ארץ?! פארוואס זאלסטו נישט אריינלייגן אין זיי יראת שמים, מורא האבן פון אייבערשטן, מורא האבן פון א רבי!


איך האב געוויסט אז מוסדות איז שטענדיגע ארבעט, אבער איך האב געמיינט אז איך וועל שוין האלטן ערגעץ ווייטער, יעצט אז דו שיקסט יעדן טאג ארויס קינדער - איז עפעס געשען מיט דיר.


איך בין נישט מסכים זאלסט בלייבן מלמד אויב די קינדער זענען נישט דרך ארץ'דיג, דרך ארץ איז הדבר הראשון, קדמה לתורה; אדער הויבסטו אן לערנען מיט זיי דרך ארץ, אז נישט זוך דיר א צווייטע פרנסה.


 

#70 - הנהגות פאר א גבאי בית המדרש היכל הקודש
חברים, דרך ארץ, שבת קודש, בית המדרש, היכל הקודש, מוהרא"ש, מוסר, מנהגים, פסח, יום טוב, גבאי, יוצרות, שבת הגדול, פתיחת הארון

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת אחרי א', ט' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, גבאי בית המדרש היכל הקודש בני ברק


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


אז מען שמועסט ביים זינגען זמירות - דאס איז נישט דיין עסק; ביי מיר שמועסט מען אויך, און איך געדענק ביי מוהרא"ש זכותו יגן עלינו ווען איך פלעג אמאל אריין וואקן פון וויליאמסבורג קיין בארא פארק זיין ביי מוהרא"ש ביי שלש סעודות - האט מען אויך געשמועסט.


ביים פארלערנען - בין איך יא מקפיד מען זאל נישט רעדן, אזוי איז געווען ביי מוהרא"ש, ביים פארלערנען איז געווען זייער שטיל. אויך דעמאלט זוך איך נישט ווי איך קען כאפן איינעם רעדן, נישט אלעס דארף מען זען און באמערקן, אמאל קומט אויס אז דאס שטיל מאכן שטערט מער ווי דאס גאנצע שמועסן וד"ל.


זוך נישט ווי צו באמערקען און קריטיקירן, דאס איז נישט דער אמט פון גבאות אין היכל הקודש; זוך ווי צו קענען אריינברענגען א חיות אין אנשי שלומינו.


בנוגע די חברים וואס בלייבן שמועסן נאכן דאווענען און דו זאגסט זיי אז מען קען נישט בלייבן שמועסן, דער ראש ישיבה זאגט מען דארף גיין מאכן די סעודה, דו פרעגסט מיר אויב דו טוסט גוט; דאס איז נישט דער אמט פונעם גבאי, וואס שטערט דיר אז די טייערע חברים ווילן בלייבן אביסל שמועסן שיחות חברים? אמת, מען דארף גיין מאכן א סעודה, אבער דאס איז נישט דיין עסק, א גבאי האט זיך נישט צו מישן אין יענעמ'ס זאכן, דער גבאי דארף זען מען זאל דאווענען אין צייט, עס זאלן זיין גוטע בעלי תפילות, א גוטער בעל קורא; אויך דער בית המדרש זאל זיין ריין און מסודר, אלעס זאל זיך פירן שיין און נארמאל, אבער אין יענעמ'ס עסק דארף מען זיך נישט מישן.


איך וועל דיר זאגן נאכמער, איך זאג קיינמאל נישט פאר א צווייטן וואס צו טון, אז יענער וועט מיר פרעגן: "טו איך גוט, טו איך נישט גוט?" דעמאלט זאג איך, אבער אז יענער פרעגט נישט - זאג איך נישט.


בנוגע יוצרות; ביי אונז זאגט מען נישט דעם לאנגן שטיקל יוצר פאר קדושה, נאר איינמאל אין יאר, שבת הגדול, דעמאלט זאגן מיר די לאנגע יוצר וואס גייט אריבער אלע הלכות פסח, אבער אלע אנדערע צייטן און ימים טובים - לאזן מיר אויס דעם שטיקל.


בנוגע פתיחת הארון וכו'; מוהרא"ש פלעגט מאכן פתיחת הארון און זיך אביסל מתבודד זיין. מיר טוען אויך אזוי; אינדערוואכן ביי די בחורים האלטן מיר אפן דעם ארון קודש אביסל לענגער, שבת מאך איך אביסל קורצער כדי נישט אויפצוהאלטן, נישט מאכן טירחא דציבורא.


נאך א שיינע זאך צו וויסן אין אלע שולן היכל הקודש; ווען עס געפאלט אויס יום טוב אום שבת אזוי ווי די יאר פסח - פירן זיך אלע אז מען לאזט אויס שטיקלעך פונעם פיוט לכה דודי, אבער מוהרא"ש פלעגט זאגן דעם גאנצן לכה דודי און נישט אויסלאזן די שטיקלעך משום מעשה שהי', מוהרא"ש האט געהאט א חלום ווי דער בעל הפיוט איז אים געקומען אין חלום וכו', און אזוי פירט מען זיך אין אלע בתי מדרשים היכל הקודש.


זאלסט האבן א כשר'ן פרייליכן יום טוב.

#69 - ביי דיינע עלטערן אין שטוב זאלסטו זיך פירן אזוי ווי זיי ווילן
תפילה והתבודדות, כיבוד אב ואם, בחור, דרך ארץ, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת מצורע, ג' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


קריג זיך נישט מיט דיינע עלטערן, ביי זיי אין שטוב זאלסטו זיך פירן אזוי ווי זיי ווילן. דו קענסט גיין אין ישיבה מיט א הוט און רעקל, און אויך ווען דו וועסט חתונה האבן וועסטו גיין מיט א הוט אין רעקל; יעצט ווען דו ביסט ביי זיי אין שטוב זאלסטו זיך נישט קריגן מיט זיי.


אויך אז עס שטערט דיינע עלטערן ווען דו ברענגסט אהיים אזויפיל ספרים - זאלסטו נישט אהיים ברענגען אזויפיל ספרים, האלט דיינע ספרים אין ישיבה און נאך דיין חתונה וועסטו האבן א שיינע ספרים שטוב אנגעפולט מיט ספרים.


אז דו וועסט זיך פירן מיט דרך ארץ צו דיינע עלטערן, דו וועסט רעדן צו זיי אזוי ווי מען רעדט צו א רבי, מיט גרויס דרך ארץ; דו וועסט זיך נישט טענה'ען מיט זיי - וועלן זיי אויך מקורב ווערן צום הייליגן רבי'ן.


דער עיקר זאלסטו זיך שטארקן מיט'ן לערנען אויפ'ן סדר דרך הלימוד פון רבי'ן (כמובא בשיחות הר"ן, סימן עו), דער רבי זאגט דארט: "שֶׁאֵין צְרִיכִין בְּלִמּוּד רַק הָאֲמִירָה לְבַד, לוֹמַר הַדְּבָרִים כְּסֵדֶר, וּמִמֵּילָא יָבִין", מען דארף נישט פארשטיין ווען מען לערנט, מען דארף נאר זאגן די ווערטער פון די הייליגע תורה און צום סוף וועט מען פארשטיין, "וְלֹא יְבַלְבֵּל דַּעְתּוֹ בִּתְחִלַּת לִמּוּדוֹ שֶׁיִּרְצֶה לְהָבִין תֵּכֶף, וּמֵחֲמַת זֶה יִקְשֶׁה לוֹ הַרְבֵּה תֵּכֶף וְלֹא יָבִין כְּלָל, רַק יַכְנִיס מֹחוֹ בְּהַלִּמּוּד, וְיֹאמַר כְּסֵדֶר בִּזְרִיזוּת וּמִמֵּילָא יָבִין", מען זאל נישט ווערן צעבראכן ווען מען זעט אז מען פארשטייט נישט וואס מען לערנט, וואס דאס אליין - אז מען וויל גלייך פארשטיין - מאכט אז עס זאל זיין שווער צו פארשטיין דאס לערנען, נאר מען זאל בלויז זאגן די ווערטער כסדרן, און מען וועט פון זיך אליינס פארשטיין, "וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם יִשָּׁאֲרוּ אֵיזֶה דְּבָרִים, שֶׁאַף עַל פִּי כֵן לֹא יוּכַל לַעֲמֹד עַל כַּוָּנָתוֹ, מַה בְּכָךְ", און אויב מען פארשטייט נישט דעם ערשטן מאל, וועט מען עס פארשטיין ביים צווייטן מאל, און אויב מען וועט נישט פארשטיין דעם צווייטן מאל, איז אויך גארנישט, "כִּי מַעֲלַת רִבּוּי הַלִּמּוּד עוֹלָה עַל הַכֹּל", עיין שם.


אויך זאלסטו זיך מתבודד זיין. זוך א פלאץ וואו קיינער איז נישט דארט און רעד זיך אויס דיין הארץ צום אייבערשטן אויף דיין שפראך, אזוי ווי מען רעדט צו א גוטער פריינט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#68 - זיך פירן מיט דרך ארץ אין ווייבער שול
חיזוק פאר פרויען, דרך ארץ, בית המדרש, היכל הקודש

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת שמיני, כ' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


זיי נישט בייז אז איך האב דיר שארף געזאגט שבת נאכמיטאג פאר שלש סעודות דו זאלסט נישט עפענען די ווייבער שול. זאג פאר דיין ווייב זי זאל איבערגעבן פאר אנדערע אז פרויען זאלן נישט קומען אין שול צו שלש סעודות, עס איז אינטערעסאנט פארוואס מען פאלגט נישט ביים זאגן די ערשטע מאל. אז דיין ווייב איז לאנגווייליג קען זי גיין צו איר משפחה אדער צו א חבר'טע, איך וויל נישט מען זאל מאכן אין היכל הקודש נייע זאכן.


אז מען רעדט שוין פון דעם, זאל זי וויסן אז ווען מען קומט אין שול דארף מען אכטונג געבן אויף די כבוד פון שול, די שול איז נישט קיין פלאץ פאר שמועסן און פארטיען, אין שול דארף מען זיך פירן מיט דרך ארץ. עס זענען דא פרויען וואס קומען אין שול אן דרך ארץ, עס טוט מיר וויי, איך טראכט יעדע וואך צי איך זאל פארשפארן די ווייבער שול אויך פאר שבת צופרי.


א פרוי שרייבט מיר אז זי וויל מער נישט קומען אין היכל הקודש, זי איז געקומען צו די הקפות זעט זי א גאנצע שול ווי פרויען זיצן און געבן צו עסן פאר די קינדער; וואס איז דא, אן אשת חיל, א אם בישראל אדער א שול?! א צווייטע פרוי שרייבט מיר אז זי קומט מער נישט אין שול, זי קען נישט זען ווי ווען מען זאגט קדושה און כתר זיצן מיידלעך און ווייבלעך און מען שמועסט.


א פרוי וואס וויל קומען דאווענען, זי וויל זיך אויסגיסן דאס הארץ - קען זי קומען, אבער סתם קומען זיך אריינשטעקן די נאז וואו מען באלאנגט נישט און שטערן - וועל איך נישט צולאזן. ביי די מענער אז איינער דערווייגט זיך צו רעדן - שיק איך אים ארויס, ביי די ווייבער וועל איך דארפן פארמאכן.


איך שרייב דיר דעם בריוו אויפ'ן פליגער קיין ארץ ישראל, איך האף דו וועסט עס אננעמען גוט.

#67 - רעדן מיט א צווייטן מיט דרך ארץ פאר זיין מורה דרך
דרך ארץ, חסידות ברסלב, מדות טובות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת צו, י"ג אדר ב', תענית אסתר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ...


מעגסט זאגן פאר דיין חבר: "איך בעט דיר, ווען דו רעדסט מיט מיר זאלסטו זיך רעכענען מיט מיר, און אז מיין מורה דרך איז דער ראש ישיבה - זאלסטו מיר זאגן מיט עהרע 'דיין ראש ישיבה' און נישט חוזק מאכן וכו'".


ביים רבי'ן לערנט מען דרך ארץ, א ברסלב'ער חסיד ווען ער רעדט צו א צווייטן וועט ער נישט רופן יענעמ'ס רבי'ן ביים נאמען, מיט געשפעט, אפילו יענער איז א גארנישט. פארדעם אליינס איז כדאי די התקרבות צום רבי'ן, פאר דאס ביסל שכל, רעדן מיט א צווייטן מיט דרך ארץ.

#66 - מען דארף האבן דרך ארץ פאר עלטערע
חיזוק פאר מיידלעך, סקול, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת צו, י"ג אדר ב', תענית אסתר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי', ברסלב ליבערטי


איך בין זייער פארשעמט פון אפאר מיידלעך פון בית פיגא, נעכטן האבן זיך ארויפגעשטופט אפאר מיידלעך אויפ'ן באס וואס איז ספעציעל צוגעשטעלט פאר די סעקרעטעריס און טיטשערס, זיי האבן צוגעכאפט די פלעצער פון די עלטערע פרויען. קומט ארויף א פרוי מיט פיצלעך קינדער נאכן ארבעטן שווער א גאנצן טאג פאר'ן מוסד, זי ווארט, אפשר וועט זיך איינער אויפשטעלן, אבער קיינער שטעלט זיך נישט אויף, ביז אינמיטן וועג איז זי אראפגעפאלן און גע'חלש'ט, און קיינער האט זיך נאכאלץ נישט אויפגעשטעלט; איך האב נישט וואס צו זאגן, איך האב נישט וואס צוצולייגן.


איין זאך קען איך אייך זאגן, דרך ארץ קומט פאר לערנען תורה, דאס איז די ערשטע זאך וואס מען דארף אויסלערנען קינדער, זיי זאלן האבן דרך ארץ פאר עלטערע, האבן א געפיל און רחמנות פאר מאמעס מיט פיצלעך קינדער.

#65 - אכטונג געבן עס זאל זיין דרך ארץ אויפ'ן באס
סקול, מוסדות, דרך ארץ, דרייוון

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת צו, י"ג אדר ב', תענית אסתר, שנת תשפ"ב לפרט קטן


לכבוד ... נרו יאיר, ברסלב ליבערטי


איך וויל דיר זייער בעטן, נעכטן איז געווען א שרעקליכע מעשה, בשעת דו האסט אהיים געטראגן די טיטשערס מיט די לערערינס איז א פרוי אראפגעפאלן מיט איר פיצל קינד.


אז עס זענען דא מיידלעך וואס האבן נישט קיין שכל און נישט קיין דרך ארץ, אנשטאט קוקן אויב עס איז דא גענוג פלאץ פאר אלע ערוואקסענע - כאפן זיי א פלאץ פאר זיך, בכלל איז די באס נישט צוגעשטעלט פאר זיי, מען האט דאס צוגעשטעלט פאר די טיטשערס און סעקרעטעריס; זאלסטו אכטונג געבן אז עס זאל זיין דרך ארץ אויפ'ן באס, זאלסט זאגן אז די באס פארט נישט ארויס נאר ווען די מאמעס מיט די פיצלעך קינדער האבן וואו צו זיצן; האב נישט מורא זיך אנרופן צו זיי און זיי הייסן זיך אויפשטעלן און געבן זייער פלאץ פאר מאמעס מיט קינדער.


נעכטן ביים שיעור פאר די גאנצע סטעף האבן מיר גערעדט פון דעם אז יעדער איינער וואס ארבעט אין מוסד איז א מחנך, אפילו מען איז נאר א מענידזשער אדער א באס דרייווער - דארף מען אויפבויען די קינדער, זיי מחנך זיין מיט גוטע מידות.


איך וועל באזונדער שרייבן פאר די טיטשערס זיי זאלן רעדן צו די קינדער זיי זאלן זיין דרך ארץ'דיג.

#64 - פארוואס איז דאס קינד נישט דרך ארצ'דיג?
קינדער, חינוך הילדים, מלמדים, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ויקרא, ה' אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך וואלט ווען גענומען דעם קינד אין א זייט און אים געפרעגט אויב עפעס שטערט אים, פארוואס ער טוט דאס; "פארוואס מאכסטו חוזק פון מיר? דו פארשעמסט מיר, מען טאר נישט פארשעמען א איד"; דאס וואלט איך געטון.


האסט גוט געטון אז דו האסט אים געזאגט ער זאל נישט צוריקקומען איידער זיין טאטע רופט, דו קענסט זאגן דעם טאטן אז דער קינד מאכט דיר נאך ווי אזוי דו רעדסט, עס איז נישט קיין דרך ארץ נאכצומאכן דעם מלמד; לאמיר האפן אז דער טאטע וועט האבן שכל און אויסלערנען דעם קינד ווי אזוי צו האבן דרך ארץ.


עס זאל נישט פאסירן נאכאמאל, אבער אויב פאסירט אז א קינד פירט זיך נישט אויף מיט דרך ארץ - מוז זיין אז עפעס שטערט אים; זאלסטו נעמען דעם קינד אין א זייט און רעדן מיט אים הארציגע ווערטער, אים פרעגן וואס שטערט אים, אויב דער קינד זאגט אז גארנישט שטערט אים נישט, זאלסטו אים זאגן א גוט ווארט: "ביסט א גוט קינד", "איך האלט פון דיר", "איך גיי זאגן דיין טאטע אז דו ביסט וואויל", און לייג צו וואס ער דארף פאררעכטן, זאג אים: "אזוי קען מען זיך נישט אויפפירן אין כיתה, עס שטערט וכו'".


וואויל איז די מלמדים וואס זענען מחנך די קינדער מיט ליבשאפט און ווארעמקייט.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#63 - דאווענען מיט הכנעה און דרך ארץ ווי פאר א קעניג
כיבוד אב ואם, חיזוק פאר מיידלעך, סקול, דרך ארץ, דאווענען

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת פקודי, ב' דראש חודש אדר ב', שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


די חשוב'ע תלמידה ... תחי', תלמידה בית פיגא ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


די מנהלת תחי' האט מיר געזאגט אז איר זענט אן אויסנאם וואוילע מיידל, איר פירט זיך מיט "דרך ארץ", איר בענטשט אויפ'ן קול און איר דאווענט מיט הכנעה; דאס מאכט מיך זייער פרייליך, איך וויל אזוי שטארק הערן נאר גוטע גרוסן אויף אלע תלמידות.


זאגט פאר אייערע חבר'טעס זיי זאלן זיך נישט נאריש מאכן ביים דאווענען; ווען מען דאווענט דארף מען זיין מיט הכנעה אזוי ווי מען בעט להבדיל פון א קעניג, מיט'ן פולסטן דרך ארץ, איז דאך זיכער ווען מיר קומען צום אייבערשטן דארף דאס זיין מיט הכנעה.


זייט מכבד אייערע עלטערן; איר האט גאר טייערע עלטערן, געבט א גרוס אייערע עלטערן.

#62 - ווי מער מען שמועסט מיט'ן אייבערשטן, באקומט מען א שטערקערע אמונה
תפילה והתבודדות, כיבוד אב ואם, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת משפטים, כ"ה שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר


איך פריי זיך זייער צו ליינען דיינע בריוו.


רעד צום אייבערשטן; בעט אים יעדע זאך אויף דיין שפראך, שמועס מיט אים אזוי ווי מען שמועסט מיט א גוטער חבר. ווי מער מען רעדט און מען שמועסט מיט'ן אייבערשטן - באקומט מען א שטערקערע אמונה, מען האט נישט מורא פון קיין שום זאך, נאר פונעם אייבערשטן.


רעד שיין צו דיין טאטע מאמע, רעד מיט דרך ארץ; אויך מיט אנדערע זאלסטו רעדן מיט דרך ארץ. ביים רבי'ן איז געווען דרך ארץ זייער א וויכטיגע זאך, דער רבי האט געזאגט: "אִם קֵיסָרִים וּמְלָכִים הָיוּ יוֹדְעִים אֵיךְ אֲנִי מְלַמֵּד אֶת אֲנָשַׁי דֶּרֶךְ אֶרֶץ, הָיוּ שׁוֹלְחִים אֶת בְּנֵיהֶם אֵלַי לִלְמוֹד דֶּרֶךְ אֶרֶץ", ווען קעניגן וואלטן געוויסט וואס פאר א דרך ארץ איך לערן אויס מיינע תלמידים, וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער צו מיר איך זאל זיי אויסלערנען דרך ארץ.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#61 - תלמידות בית פיגא וואס פירן זיך איידל, דאס איז די גרעסטע הפצה
חיזוק פאר מיידלעך, הפצה, תהלים, דרך ארץ, נחת

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת יתרו, ט"ז שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא ירושלים


אייער טאטע האט מיר געשריבן אז ער האט נאר נחת פון אייך; איר זענט אים מכבד, איר העלפט אין שטוב.


אויך שרייבט ער אז איר זאגט תהלים, איר האט שוין מסיים געווען די צוואנציגסטע מאל ספר תהלים.


ער שרייבט מיר די ווערטער: "זי פירט זיך אויף צניעות'דיג אין איידל; אלע מיידלעך ווילן זיין גוט מיט איר, אויך אירע טיטשערס האלטן און איין פרעגן פון וואו זי נעמט אירע שיינע געדאנקען; זיי ווייסן נישט אז זי האלט מיט אלע שיעורים פון די האטליין 'קול ברסלב'".


איך פריי זיך זייער צו הערן די שיינע גרוסן אויף אייך. די תלמידות אין בית פיגא בענקען זיך גאר שטארק צו אייך; אלע געדענקען אייך פון זומער, פון קעמפ מחנה בית פיגא.


שטארקט זיך מיט אייער שיינע אויפפירונג, זייט ממשיך מיט די איידעלע וועג, דאס איז די גרעסטע הפצה. תלמידות בית פיגא וואס פירן זיך איידל - דאס איז די גרעסטע הפצה; אלע פרעגן: 'ווער זענען די איידעלע דערוואקסענע מיידלעך?' אלע אינטערעסירן זיך; דאס איז מקרב נאך און נאך אידישע קינדער צום רבי'ן.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#60 - וויסן ווי אזוי צו בעטן דעם אייבערשטן
תפילות אויף אידיש, תפילה והתבודדות, כיבוד אב ואם, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת יתרו, ט"ז שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא קרית ברסלב


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


אודאי איז עס חוצפה; אז אייערע עלטערן זאגן אייך עפעס צו טון קענט איר נישט אנהויבן בעטן הויך אויפ'ן קול: "באשעפער העלף איך זאל נישט דארפן טון וואס מיין טאטע זאגט, אדער וואס מיין מאמע זאגט"; מען קען בעטן דעם אייבערשטן שטילערהייט, אבער הויך אויפ'ן קול זיי צו ווייזן אז מען וויל נישט טון וואס זיי בעטן - איז נישט קיין דרך ארץ.


אז דו ווערסט צעדרוקט פון טראכטן אז מען דארף בעטן אויף יעדע זאך און דאס מאכט אייך איר זאלט בכלל נישט בעטן, זאלט איר מאכן פון דעם אליינס א תפילה, בעטס דעם אייבערשטן: "הייליגער באשעפער העלף מיר איך זאל נישט ווערן צעדרוקט, איך זאל נישט האבן קיין פרעשור פון תפילה והתבודדות; העלף מיר איך זאל האבן ישוב הדעת, איך זאל זיך קענען אויסשמועסן מיט דיר און וויסן ווי אזוי צו בעטן אויף יעדע זאך".


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#59 - יישר כח פאר'ן זיך צוריק כאפן און ווערן דרך ארץ'דיג
חיזוק פאר מיידלעך, חינוך הילדים, מוסדות, דרך ארץ

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בשלח, י' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


מרת ... תחי', ברסלב ליבערטי


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן פון אייך און פון אייער טאכטער'ס טיטשערס אז זי האט זיך צוריק געכאפט, זי איז צוריק דרך ארץ'דיג.


די קרעדיט קומט אייך, איך האב געזאגט די טיטשערס אז פאר אייך קענען זיי זאגן דעם אמת; אייער משפחה, איר מיט אייער מאן - זענען פארשטענדליך, איר וועט העלפן די קינדער וואקסן, איר וועט נישט ווארפן די גאנצע מיסט אויפ'ן מוסד.


איך שיק אייך א בריוו פאר אייער טאכטער.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


...


... תחי', תלמידה בית פיגא קרית ברסלב ליבערטי


יעצט דערציילן מיר אייערע טיטשערס אז איר זענט צוריק די אלטע ... תחי'; איר זענט אזוי וואויל, אזוי פאלגעדיג און אזוי דרך ארץ'דיג, איר פירט זיך אויף אזוי נארמאל און דערוואקסן, איר זענט פון די קינדער וואס קוקן אויפ'ן טיטשער און וואס די טיטשער וויל - דאס טוט איר.


דערפאר שרייב איך אייך, איך וויל אייך זאגן א גרויסן יישר כח.


וואס איר דארפט זאלט איר בעטן פונעם אייבערשטן - וועט איר זען גרויסע ניסים.

#58 - ביים רבי'ן איז געווען דרך ארץ א יסוד היסודות
דרך ארץ, חבורות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת בא, ג' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיינע טייערע חברים אנשי שלומינו, תלמידי היכל הקודש בית שמש ה' עליהם יחיו


איינער שרייבט מיר די ווערטער: "אויב איז מעגליך דער ראש ישיבה זאל שרייבן וועגן דרך ארץ, מען זאל נישט רעדן אינמיטן זינגען און דערציילן, אדער ווען איינער ליינט אויף עצתו אמונה".


אויב וועל איך אייך שרייבן האב איך א פראבלעם, ווייל אלע חבורות ווארטן אויף בריוו פונעם ראש ישיבה, יעצט וועלן אלע זען אז איך שרייב פאר אייער חוברה א בריוו, זיי וועלן ליינען דעם בריוו, וועלן זיי טראכטן אז דאס איז א גוטע עצה צו באקומען א בריוו, אויב מיר וועלן אויך שמועסן און זיך נישט פירן מיט דרך ארץ, וועט אונז דער ראש ישיבה אויך שרייבן; דאך וועל איך אייך שרייבן.


איר ווייסט זיכער, איר האט שוין זיכער געהערט אן א שיעור מאל ביי די שיעורים און איר האט זיכער שוין געזען אין די בריוו אז ביים רבי'ן איז געווען דרך ארץ א יסוד היסודות, דער רבי האט געזאגט: "אִם קֵיסָרִים וּמְלָכִים הָיוּ יוֹדְעִים אֵיךְ אֲנִי מְלַמֵּד אֶת אֲנָשַׁי דֶּרֶךְ אֶרֶץ, הָיוּ שׁוֹלְחִים אֶת בְּנֵיהֶם אֵלַי לִלְמוֹד דֶּרֶךְ אֶרֶץ", ווען קעניגן וואלטן געוויסט וואס פאר א דרך ארץ איך לערן אויס מיינע תלמידים, וואלטן זיי געשיקט זייערע קינדער צו מיר איך זאל זיי אויסלערנען דרך ארץ.


עס איז נישט קיין דרך ארץ צו רעדן און שמועסן ווען מען לערנט פאר דברי תורה ביים שבת טיש, ביי שלש סעודות און סתם אזוי; מען דארף זיצן מיט דרך ארץ. די הייליגע חכמים זאגן (סנהדרין לט.): "כל בי עשרה, שכינתא שריא",  ווען עס קומען זיך צאם צען מענטשן איז דארט דא השראת השכינה; מוהרא"ש האט זייער מקפיד געווען אויף דעם, מען האט נישט געקענט רעדן אדער שמועסן ביים פארלערנען, ביי אונז איז מען זייער מקפיד אויף דעם. איך זאג די בחורים און אינגעלייט: "קיינער הייסט דיר נישט קומען דא, אז די דיבורים איז דיר נישט אינטערעסאנט קענסטו שלאפן אדער ארויסגיין אינדרויסן שמועסן, אין שול מוז זיין דרך ארץ".


איך האף איר וועט אכטונג געבן אויף דרך ארץ, מען זאל רעדן שיין איינער צום צווייטן, מען זאל קוקן גוט איינער אויפ'ן צווייטן - וועט איר זייער מצליח זיין.

#57 - מען קען נאר העלפן אזא איינעם וואס וויל זיך העלפן
התחזקות, דרך ארץ, הדפסה, שאלות, בית המדרש, היכל הקודש, ישיבה, ארץ ישראל

בעזרת ה' יתברך


עשרה בטבת, יארצייט פון אונזער גרויסן רבי נתן זכרונו לברכה, יום ג' פרשת ויחי, שנת תשפ"ב לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר ברסלב, ליבערטי


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך בין נעכטן צוריק געקומען פון ארץ ישראל, א גאנצן צייט האב איך געטראכט א שאד אז דו ביסט נישט מיט געקומען, דו וואלסט זיך אזוי מחי' געווען צו זען די הונדערטער פרישע מקורבים, תלמידי היכל הקודש; בפרט דער שול אין ירושלים איז דאך ממש א וואונדער, די פרישע מקורבים פירן דעם בית המדרש אזוי ווי איך וואלט ווען דארט געווען.


דו ווייסט דאך אז היכל הקודש איז א פלאץ וואס איז מחזק יעדן מענטש אין יעדן מצב, און פון די אנדערע זייט האט מוהרא"ש געוואלט דער בית המדרש זאל זיך פירן מיט א שטארקע דרך ארץ; האיך יתקיימו שניהם - ווי אזוי קען מען אויספירן ביידע? דארף מען האבן גרויס סייעתא דשמיא; פון איין זייט אז יעדער זאל זיך געפונען דאס פלאץ און אז עס זאל זיין משמעת.


בנוגע דיין איידעם נרו יאיר; וואס האט ער מורא אליינס צו פרעגן? וואס האט ער מורא אליינס צו שרייבן? זיי אים מחזק ער זאל אליינס פרעגן, אויב פרעגט ער דיר - קענסטו אים ענטפערן.


בנוגע דער בחור ... נרו יאיר; מוהרא"ש פלעגט זאגן, מען קען נאר העלפן אזא איינעם וואס וויל זיך העלפן, איך האב אים אוועק געגעבן צענדליגער שעות, אויך האב איך אונטער געשיקט מיינע קינדער זאלן רעדן מיט אים דברי חיזוק וכו' וכו'; אז ער וויל נישט - קען מען נישט העלפן.


בנוגע הדפסה, וואס דו שרייבסט מיר אז מען האט דאס געעפנט נאר כדי די בחורים זאלן האבן מיט וואס צו זיין באשעפטיגט; שתי תשובות בדבר, איינס, נישט ממש אזוי, מען האט געעפנט די הדפסה צו העלפן די מפיצים זיי זאלן האבן פאר ביליג ספרים, קונטרסים וכו'. צוויי, אז די ישיבה איז לעת עתה אין וויליאמסבורג, איז נישט שייך אז בחורים זאלן ארבעטן אין הדפסה.