בריוון פונעם ראש ישיבה שליט"א

#94 - ווער עס העלפט דעם רבי'ן איז זוכה צו שיינע זאכן
שידוכים, מוסדות, חסידות ברסלב

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת שמות, י"ז טבת, שנת תש"פ לפרט קטן


 


... תחי', תלמידה בית פיגא ברסלב.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


ווער עס העלפט דעם רבי'ן איז זוכה צו שיינע זאכן. דער רבי האט געזאגט: "ביי ווען איך נעם - געב איך"; ווער עס העלפט דעם רבי'ן באקומט שיינע מתנות אין לעבן.


דעריבער בעט איך איך דיר זייער, אז דו האסט זוכה געווען אין די מצוה פון רייניגן די סקול זאלסטו דאס טון מיט דיין גאנצע הארץ; טו עס מיט א שמחה און נעם נאך מיידלעך זאלן העלפן רייניגן די סקול. איך וויל נישט ברענגען א גוי טמא זאל זיך דרייען צווישן די הייליגע קינדער, ריינע מיידלעך - ער זאל דארפן רייניגן די סקול. נאר מיידלעך זאלן רייניגן, מיידלעך זאלן האבן די אחריות צו האלטן ריין דאס פלאץ, נישט איבערלאזן קיין עסן.


במשך אלע יארן אין ישיבה, די אלע תלמידים וואס האבן געהאלפן די ישיבה, זיי האבן געהאלפן מיט'ן רייניגן וכדומה – די האבן זייער מצליח געווען אין לעבן, און דאס זעלבע מיט די מיידלעך, די אלע תלמידות וואס האבן געהאלפן די סקול האבן שיין חתונה געהאט און לעבן א גוטע זיסע לעבן. בעט איך דיר זייער דו זאלסט ווייטער אנהאלטן די זכות פון העלפן די סקול, עס זאל זיין זויבער און ציכטיג, וועסטו טרעפן א גוטע שידוך און האבן ערליכע דורות.


דו קענסט ווייזן די בריוו פאר דיינע חבר'טעס, זיי זאלן אויך העלפן רייניגן די סקול און זיין אחריות'דיג.

#93 - שאפן א זאל פאר די סקול פלעי
סקול, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת וישב, כ"א כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


טו מיר א טובה, פרעג דיין זיידע אדער דיין פעטער אויב מיר קענען האבן דעם זאל ... פאר זונטאג און מאנטאג פרשת בשלח פאר די פלעי וואס די סקול מאכט. אויב אין די טעג זענען דא חתונות אפשר קענען מיר האבן זונטאג און מאנטאג פרשת משפטים.


מיר פלעגן מאכן די פלעי'ס אין ישיבה, אבער עס האט זיך פארגרעסערט די סקול, מיר דארפן א גרעסערע פלאץ.


לאז מיר וויסן ווי פריער, ווייל מיר דארפן וויסן ווען און וואו.


שטארק זיך, קוק די נסים וואס דער אייבערשטער האט מיט דיר געטון ביז אהער; דאנק און לויב אים וועט ער טון מיט דיר נאך נסים.

#92 - דו העלפסט מיר אזוי געטריי
שידוכים, מוסדות, משניות

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת וישלח, י"ד כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


איך באקום כסדר א באריכט פונעם מוסד, סיי פון חדר און סיי פון סקול – ווי געטריי דו העלפסט ארויס מיט יעדן פרט וואס מען דארף.


יעדע חסד וואס א מענטש טוט מיט א צווייטן איז זייער חשוב, אבער ווען מען טוט חסד מיט א מוסד, מען בויט מוסדות וואס פארשפרייטן די הייליגע עצות פון רבי'ן פאר די גאנצע וועלט, דאס איז נאך מער חשוב ביים אייבערשטן.


שטארק זיך; נאך אביסל וועסטו שוין טרעפן דיין שידוך; "ווען?" ווייס איך נישט, "מיט וועם?" ווייס איך אויך נישט, אבער דאס ווייס איך זיכער, אז דו וועסט זוכה זיין אויפצושטעלן א שיינע שטוב בזכות וואס דו העלפסט מיר אזוי געטריי; דו ווארסט נישט אויף קיין כבוד וכו', דו העלפסט מיר אפילו איך ווייס נישט דערפון; וואס דער מנהל בעט דיר, וואס די מנהלת בעט – ווערט געטון גלייך, דורכדעם וועסטו זיכער זוכה זיין צו אלעס גוטס.


זע צו זאגן משניות; פרוביר צו זאגן ח"י פרקים יעדן טאג, אויב דו קומסט נישט אן צו זאגן אכצן פרקים זאג וויפיל דו קענסט.

#91 - די ניינטע יאר אין "בית פיגא"
סקול, חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ויצא, ה' כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


שטארק זיך און שטארק דיין ווייב תחי' זי זאל ווייטער ממשיך זיין מיט איר ארבעט אין סקול. עס לאזט זיך פשוט נישט גלייבן אז מיר האלטן שוין יעצט די ניינטע יאר אין "בית פיגא". דיין ווייב תחי' איז א מתנה פאר אונזער סקול, זי איז אן איבערגעגעבענע מנהלת; אלע מיידלעך, אלע תלמידות שפירן ווי זי איז ווי א מאמע פאר זיי, איר גאנצע קאפ און הארץ לייגט זי אריין אין די תלמידות.


וויפיל דארפן מיר דאנקען דעם אייבערשטן אז מיר האלטן דא, מיר האבן מוסדות פאר די אינגלעך און פאר די מיידלעך, וואו זיי ווערן נתחנך מיט די וועג פונעם הייליגן רבי'ן.


ווער האט אמאל געקענט טראכטן אז מיר וועלן האלטן דא, ווען פאר נישט לאנג צוריק האט מען זיך אזוי געשעמט מיט ברסלב; אנשי שלומינו - תלמידי היכל הקודש האבן נישט געקענט רעדן אפן פון רבי'ן און פון מוהרא"ש, אבער היינט האבן מיר אויפגעשטעלט א דור פון מפיצים ומפיצות, קינדער, בחורים און מיידלעך, אינגעלייט און ווייבלעך - גייען פארשפרייטן אין אלע גאסן דעם רבינ'ס התחזקות.


שטארק זיך און שטארק דיין ווייב זי זאל ווייטער אנגיין ביתר שאת וביתר עוז, אויפצובויען די קינדער מיט אמונה פשוטה, מיט צניעות און מידות טובות.

#90 - אוועקשטעלן דער יסוד פון די סקול
סקול, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויצא, ח' כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר.


איך וועל אם ירצה ה' קומען צו אייך זונטאג; איך וויל זייער שטארק רעדן צו די עלטסטע קלאס פון סקול, איך האב אסאך ארבעט דארט ווי לאנג מען שטעלט אוועק דעם יסוד. פרעג דיין ווייב אויב עס איז שייך צוזאם צו רופן די קינדער פון די עלטסטע קלאס ביי דיר און שטוב מיט די טיטשערס זונטאג אינדערפרי צען אזייגער, אויב יא לאז מיר וויסן.


זאג פאר דיין ווייב תחי' אז איך בין איר זייער מכיר טובה פאר'ן זיך אוועק געבן פאר אונזערע קינדער; מיר דארפן אריין לייגן אונזער קאפ און מח ווי אזוי צו מחנך זיין די קינדער אויף א גוטע וועג. ווי אזוי מען קען זיי אויפבויען זיי זאלן אויפוואקסן געזונט בגוף ונפש, נישט צעברעכן קיין קינדער, ועל כולם אריין לייגן אין זיי אמונה פשוטה זיי זאלן רעדן צום אייבערשטן.


דער רבי האט געזאגט (שיחות הר"ן, סימן רט): "אייערע קינדער זאלט איר מודיע זיין וואס דא האט זיך גיטאן", און ר' נתן שרייבט (שם) אז דער רבי האט עס געזאגט מיט א מורא'דיגע ברען און מיט א התלהבות; זעט מען פון דעם דאס גרויסקייט פון מחנך זיין די קינדער שוין פון יונגווייז אן צו לעבן מיט'ן אייבערשטן.

#89 - מאך זיכער אז אלע קאמפיוטערס זענען גוט געפילטערט
מוסדות, קאמפיוטער

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש פרשת ויצא, ח' כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, מנהל מוסדות היכל הקודש ברסלב.


איך האף אז דו שטייסט אויף דעם אז אלע קאמפיוטערס אין אפיס; סיי אין ישיבה, און סיי אין סקול זאלן זיין געפילטערט מיט א שטארקע פילטער און אויך די קאמפיוטער'ס אין שטעטל, אז די אלע וואס ארבעטן אין אפיס און די וואס ארבעטן מיט הדפסה זאלן נישט צוקומען אריין צו פאלן אין שלעכטע פלעצער השם ישמרינו.


וואס קען מען טון אז מען זאל קענען באצאלן די מלמדים און טיטשערס? עס איז שוין דריי וואכן וואס זיי באקומען נישט זייער געהאלט.


איך בעט דעם אייבערשטן יעדן טאג אז מיר זאלן קענען באצאלן צייטליך; אויב איז דא עפעס מיט וואס איך קען דיר העלפן איינקאסירן די געלט בין איך גרייט צו טון, ווייל עס זענען דא מלמדים וואס האבן נישט אויף שבת.


א גוט שבת.

#88 - יישר כח פאר'ן מיר העלפן באצאלן די חובות
שידוכים, אמונה, מוסדות, חסידות ברסלב

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ויצא, ה' כסליו, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן באצאלן די חובות אין וואס איך בין אריינגעפאלן; איך דארף יעצט באצאלן ניינציג טויזנט דאללער, איך ווייס נישט פון וואו איך וועל עס באצאלן ווען עס איז הכיס ריק ואין בו.


מיין גאנצע נחמה איז "כי אליך עינינו", מיינע אויגן קוקן צום אייבערשטן; ווען איך קוק אויף צוריק זע איך אז עס איז א שאד צו זארגן, דער אייבערשטער וואס האט מיר געהאלפן ביז אהער וועט מיר זיכער העלפן ווייטער. אז דו וועסט זיין דער גוטער שליח וועסטו זוכה זיין, און איז נישט וועט א צווייטער זוכה זיין, נאר שענער און בעסער וועט זיין אז דו וועסט מיר העלפן.


שטארק זיך, האב נישט מורא, דו וועסט טרעפן דיין זיווג. דער אייבערשטער ווארט צו הערן א תפלה פון דיר, ער וויל הערן דיין קול, אזוי ווי עס שטייט (שיר השירים ב, יד): "הַרְאִינִי אֶת מַרְאַיִךְ, הַשְׁמִיעִינִי אֶת קוֹלֵךְ כִּי קוֹלֵךְ עָרֵב וּמַרְאֵיךְ נָאוֶה", דיין קול איז זיס.


פאלג דעם רבי'ן; גיי אין א ווינקל וואו קיינער איז נישט דארט און בעט: "רבונו של עולם, איך וויל זיין א איד, איך וועל חתונה האבן און זיין אן אדם השלם"; זאג עס איבער אן א שיעור מאל.

#87 - אנצינגען פאר די קינדער נאר ערליכע טעיפס
חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת תולדות, כ"ו חשון, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד הבחור ... נרו יאיר, תלמיד ישיבת תפארת התורה.


אזוי ווי דו האסט איבער גענומען די טרענספארטעישן פונעם מוסד, בעט איך דיר זייער זאלסט רעדן צו אלע דרייווערס זיי זאלן נישט אנצינדן קיין שום מוזיק נאר ערליכע היימישע זינגערס.


דער הייליגער רבי זאגט (ליקוטי מוהר"ן, חלק א', סימן ג): "מִי שֶׁשּׁוֹמֵעַ נְגִינָה מִמְּנַגֵּן רָשָׁע, קָשֶׁה לוֹ לַעֲבוֹדַת הַבּוֹרֵא, וּכְשֶׁשּׁוֹמֵעַ מִמְּנַגֵּן כָּשֵׁר וְהָגוּן, אֲזַי טוֹב לוֹ", ווער עס הערט ניגונים פון א נישט ערליכע זינגער וועט אים אנקומען שווער צו דינען דעם אייבערשטן, ווידער אויב הערט מען ניגונים פון אן ערליכן זינגער וועט עס אים צוהעלפן צו עבודת השם. געלויבט דעם אייבערשטן אז היינט איז דא סידי'ס פון ערליכע אידן, וואס זינגען חסידי'שע ווארימע ניגונים, דאס מעג מען אנצינדן פאר די קינדער.


אויך איז דא היינט אסאך מעשה טעיפס פון ערליכע מגידים ווי זיי דערציילן די פרשה אדער מעשיות פון נ"ך און פון חז"ל - דאס זאלסטו אנצינדן פאר די קינדער; קינדער זענען זייער ריין און מען דארף זייער אכטונג געבן אויף זיי אז זיי זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן.


דאס בעסטע איז אז דו זאלסט אנגרייטן אויפ'ן באס און אין יעדע ווען א קאלעקשן פון ניגונים און מעשיות וואס נאר דאס קען מען אנצינדן בשעת מען טראגט און מען ברענגט די קינדער.


אין דעם זכות וואס דו העלפסט די מוסד זאלסטו זוכה זיין בקרוב צו ווערן א חתן, אויפשטעלן שיינע ליכטיגע דורות.

#86 - באצאלן פאר די מלמדים פאר ביז נאך יום טוב
שכר לימוד, מוסדות, אידיש געלט

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת האזינו, ז' תשרי, שנת תש"פ לפרט קטן


 


לכבוד ... נרו יאיר, מנהל מוסדות היכל הקודש ברסלב.


איך האב ערהאלטן דיין בריוו.


איך בעט דיר זייער אויב דו קענסט זיך אנשטרענגען מיט אלע כוחות צו באצאלן די מלמדים און איינגעשטעלטע די וואך פאר די קומענדיגע וואכן ביז נאך סכות; דאס הייסט אויף דריי וואכן: פרשת האזינו, די וואך פון יום טוב סוכות און פרשת בראשית. זיי ארבעטן אזוי געטריי א גאנץ יאר, איז יעצט ווען עס קומט יום טוב לאז זיי האבן א שמחת יום טוב זיי זאלן קענען משמח זיין די ווייב און קינדער.


פרוביר דאס צו געבן שוין היינט אדער מארגן, אז עס זאל נישט זיין וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (חגיגה ה.): "הַמַמְצִיא לוֹ מָעוֹת לֶעָנִי בְּשַׁעַת דָּחְקוֹ", ווער עס ברענגט גלעט פאר'ן ארימאן די לעצטע מינוט ווען ער קען נישט קויפן פאר ביליג, ער מוז קויפן פאר טייער, וואס דאן איז דאס פאר אים א קללה.


איך ווארט צו הערן די גוטע נייעס אז דו האסט זיי באצאלט אויף יום טוב, אזוי וועלן מיר קענען זאגן ביי תפילת נעילה: "לְמַעַן נֶחְדַּל מֵעֹשֶׁק יָדֵינוּ, וּתְקַבְּלֵנוּ בִּתְשׁוּבָה שְׁלֵמָה לְפָנֶיךָ".


איך וועל דיר אם ירצה ה' שיקן ד' מינים אויף יום טוב.


איך שיק דיר א בריוו וואס דו זאלסט שיקן צו די פאר משפחות וואס מאכן זיך נישט וויסנדיג א גאנץ יאר ווען דו רופסט זיי בעטן שכר לימוד; נישט נאר זיי צאלן נישט קיין שכר לימוד, נאר זיי מאכן א געשפעט ווען מען רופט זיי בעטן שכר לימוד.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין אלע דיינע וועגן.


א גמר חתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.


...

#85 - יישר כח פאר'ן העלפן צוזאמנעמען פאר די רענט
מוסדות, שטעטל

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נצבים, כ"ה אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


יעצט ווען מיר האלטן סוף יאר וויל איך דיר וואונטשן א גוט געבענטשט יאר.


איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן צוזאמנעמען חודש'ליך די רענט פאר'ן מוסד, מיט דעם האסטו מיר גרינגער געמאכט איך זאל האבן כח ווייטער צו לערנען און מחזק זיין די בחורים און אינגעלייט.


איך וועל מתפלל זיין פאר דיר, דיין ווייב און דיין זון ... ביים רבינ'ס ציון, אז דו זאלסט האבן הצלחה אין אלע דיינע מעשים.


איך האף אז דו וועסט ווייטער ממשיך זיין לשנת תש"פ ווייטער צו העלפן די מוסד מיר זאלן ווייטער קענען פארשפרייטן די זיסע ליכטיגע עצות פון רבי'ן פאר די גאנצע וועלט.


יום כיפור, סוכות, הושענא רבה און שמחת תורה וועל איך אם ירצה ה' בלייבן אין וויליאמסבורג, איך פארמאך נישט די מוסד און בית המדרש אין וויליאמסבורג; מיר גייען נישט בבחינת פוחת והולך, נאר מיר גייען ווי די בית הלל - מוסיף והולך, מיר האבן געעפנט נאך א מוסד אין שטעטל אבער נישט אויף צו פארמאכן די מוסד אין שטאט.


א כתיבה וחתימה טובה פון דיין ראש ישיבה וואס האט דיר ליב און ווארט אויף דיין הצלחה.

#84 - אריינלייגן אמונה אין די קינדער
חינוך הילדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נצבים, כ"ה אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך שרייב דיר יעצט א בריוו פון הימל פארנדיג קיין אומאן.


געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר פארן יעצט קיין אומאן אויף ראש השנה, דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן זוכה זיין צו אלע תיקונים און צו א שנה טובה ומבורכת.


ביים ציון זאלסטו בעטן דעם אייבערשטן אז דו זאלסט מצליח זיין מיט מלמדות, אלע דיינע תלמידים זאלן אויסוואקסן ערליכע אידן.


איך האף דאס יאר צו פארשטערקערן די חדר און די סקול; ברוך ה' מיר האבן זוכה געווען דאס יאר צו האבן גאר חשוב'ע מלמדים און טיטשערס וואס וועלן אריינלייגן אין די קינדער אמונה פשוטה, די קינדער זאלן אויפוואקסן מיט א פשטות צו וויסן אז וואס זיי דארפן און וואס זיי ווילן נאר – זאלן זיי בעטן דעם אייבערשטן. אריינווארצלען אין זיי די אמונה אז דער אייבערשטער פירט די וועלט, עס איז נישט דא קיין טבע, מקרה און מזל, נאר אלעס איז דער אייבערשטער. דומם, צומח, חי און מדבר, הכל לכל איז עצם עצמיות חיות אלקותו יתברך.


בשעת די קינדער שפילן אין זייער פרייע צייט, זאלסטו זיי אנצינדן ניגוני אמונה, "טאנץ מיט אמונה"; עס זאל זיי אריינגיין אין די ביינער אז דער אייבערשטער פירט די וועלט.


איך וועל דערציילן דעם רבי'ן אלעס וואס דו העלפסט מיר דורכאויס דעם יאר בכלל ובמלמדות בפרט.


א כתיבה וחתימה טובה.

#83 - נישט זיך קריגן מיט די ווייב
שלום בית, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נצבים, כ"ה אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


עס איז נישט כדאי זיך צו קריגן אין שטוב מיט די ווייב וועגן די מוסדות, אז דיין ווייב וויל נישט אריין שיקן אין סקול זאלסטו זיך נישט קריגן ווייל עס איז נישט גוט זיך צו קריגן, קיינמאל זאלסטו נישט אריין גיין אין וויכוחים מיט איר בכלל און בפרט וועגן ברסלב.


די אלע וואס זענען געגאנגען מיט כח און געוואלד האבן נישט מצליח געווען, ווידעראום די אלע וואס האבן געהאט סבלנות, זיי האבן אסאך געבעטן דעם אייבעשטן אויף די ווייב און קינדער זיי זאלן אלע האבן א חיות און געפיל צום רבי'ן, די האבן ביים סוף געזען גרויסע נסים, עס האט זיך אלעס איבערגעדרייט, די ווייב און קינדער זענען געווארן פלאם פייערדיגע חסידות'טעס.


איך בין ברור אז אויב דו וועסטו זיך פירן אין שטוב צו איר און צו אנדערע אויף די וועג וואס איך האב דיר געלערנט אין ישיבה וואלט זי זיכער געטון דיין ווילן, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (יבמות סג.): אויפן פסוק (בראשית ב, יח): "אֶעֱשֶׂהּ לּוֹ עֵזֶר כְּנֶגְדּוֹ", זָכָה – אז מען איז זוכה, מען פירט זיך מיט יראת שמים, דעמאלט - עוֹזַרְתּוֹ, איז די ווייב א העלפער פאר'ן מאן, לֹא זָכָה – אז מען איז נישט זוכה, דעמאלט - כְּנֶגְדּוֹ, איז זי פארקערט וכו'.


מאך זיך א קביעות צו לערנען אין שטוב, לערן יעדן אינדערפרי אדער פארנאכטס גמרא; טו עס מיט א קביעות וועסטו זען גרויסע וואונדער וואס דער אייבערשטער וועט טון מיט דיר.


א כתיבה וחתימה טובה.


איך האב דיר זייער ליב.

#82 - דערצייל פאר'ן רבי'ן וואס דו טוסט אלץ אין הפצה
הפצה, מוסדות, אומאן, גליון

בעזרת ה' יתברך


יום ד' פרשת נצבים, כ"ה אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


ווער נאך קומט אויף אומאן אזוי ווי דיר טייערער ... נרו יאיר, מיט פולע באגאזשן? דו קומסט צום רבינ'ס ציון נאך א גאנצע יאר עוסק זיין פיר און צוואנציג שעה בלי גוזמא אין "הפצה". אנגעהויבן מיט'ן תלמוד תורה וואס דו פירסט אזוי שיין, די קינדער לעבן מיט'ן אייבערשטן, דו געבסט אכטונג אויף יעדן קינד אזוי ווי מען קוקט אויף א דערוואקסענעם וכו', וכו'.


נאכדעם מיט'ן "גליון היכל הקודש" וואס טויזנטער מענטשן זענען זיך מחי' מיט דעם וועכנטליך. און בעיקר מיט'ן "האט-ליין", די מענער האט-ליין און די פרויען האט-ליין, וואס הונדערטער טויזנטער מענטשן זענען זיך מחי' מיט דעם טאג טעגליך, און אויך אלע אנדערע זאכן וואס דו טוסט.


דאס אלעס זאלסטו דערציילן דעם רבי'ן; מען זאגט נאך אז עס זענען געווען צדיקים וואס האבן געבעטן די תלמידים אז ווען זיי שרייבן זייער קוויטל זיך מזכיר זיין זייערע בקשות זאלן זיי אויך שרייבן די גוטע זאכן וואס זיי האבן געטון פאר אנדערע אידן, אלע פעולות אין הפצה; אזוי איז ביי דיר, ווען דו גייסט צום ציון זאלסטו דערציילן דעם רבי'ן וואס פאר א מהפכה די דרשות און בריוון מאכן יעצט אין די וועלט, וועסטו פועל'ן אלעס גוטס.


בעט פאר מיר, יואל בן ריצא רעכיל.

#81 - ס'איז דא א רבי אויף דער וועלט וואס פארשטייט מיר און קען מיר העלפן
מוסדות, הכרת הטוב, אומאן

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש לסדר כי תבוא לאומאן, כ' אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער ... נרו יאיר.


יעצט פארן מיר שוין קיין אומאן; דעם קומענדיגן וואך וועלן מיר זיין אם ירצה ה' ביים הייליגן רבי'ן אין אומאן. דארט וועלן מיר זיך אויסגיסן אונזער פארווייטאגטע הארץ, דארט וועלן מיר קענען אביסל וויינען; דארט שפירט מען עפעס מער וואו אין אנדערע פלעצער, מען שפירט ווי "ס'איז דא א רבי אויף די וועלט וואס פארשטייט מיר און קען מיר העלפן", דארט וועלן מיר פועל'ן א גוט יאר, א זיס יאר און א געבענטשט יאר.


בפרט דו – טייערער ... – וואס דו העלפסט מיר מיט אזא איבערגעגעבנקייט, אן קיין טענות, אן קיין מענות און אן קיין ערווארטונגען וכו' וכו', דו העלפסט מיר פשוט ווייל דו געדענקסט וואס דו האסט באקומען דא ביים רבי'ן אין ישיבה.


איך בעט דיר זייער אויב דו קענסט ממשיך זיין ווייטער צו העלפן דעם קומענדיגן יאר, וועסטו מיר גרינגער מאכן איך זאל קענען ווייטער לערנען מיט די בחורים מיט א רואיגקייט.


א גוט שבת.

#80 - מיר קענען נישט גענוג באצאלן פאר'ן רבי'ן
מוסדות, חסידות ברסלב, שטעטל, אומאן

בעזרת ה' יתברך


ערב שבת קודש לסדר כי תבוא לאומאן, כ' אלול, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


געלויבט דעם אייבערשטן אז מיר האבן די זכיה צו משמש זיין דעם הייליגן רבי'ן מיט'ן אויפשטעלן מוסדות על שם רבינו, און פארשפרייטן די עצות און לימודים פון רבי'ן פאר די גאנצע וועלט.


אז מיר וועלן זיך אביסל מתבונן זיין וויפיל מיר זענען שולדיג פאר'ן רבי'ן וועלן מיר זען אז וויפיל מיר וועלן נאר טון וואס דאס נישט צוקומען ניטאמאל צו א טפה מן הים וויפיל מיר זענען שולדיג דעם רבי'ן פאר אונזער שיינע לעבן וואס ער געבט אונז.


שטארק זיך ברודער און זיי ממשיך מיט'ן העלפן דעם מוסד; איך האף אז דו וועסט מיר העלפן אין אומאן אז דער יום טוב ראש השנה זאל אריבערגיין מיט אלע באקוועמליכקייטן, אין דעם זכות וועסטו זוכה זיין צו א שנה טובה מבורכת.


געב איבער א גריס פאר אלע אינגעלייט אין שטעטל; זאג זיי אז לעת עתה בין איך נישט דארט בגוף אבער מיין קאפ און מח איז דארט. איך זארג פאר'ן חינוך און פאר די עתיד פון די קינדער; די מלמדים און טיטשערס רעדן צו מיר יעדן איינציגסטן טאג, מיר גייען דורך יעדע פרט ופרט פונעם מוסד, פון יעדע קינד באזונדער.


א גוט שבת.


א כתיבה וחתימה טובה.

#79 - דאס גרויסקייט פון א מלמד
מלמדים, מוסדות

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ראה, כ"ה מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך בעט דיר זייער זאלסט זיך שטארקן מיט דיין גאנצע כח אנצוגיין ווייטער מיט דיין מלמדות; דו קענסט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון א מלמד, אויבן אין הימל איז א מלמד זייער חשוב און די גאנצע וועלט שטייט אויף די תורה וואס תינוקות של בית רבן לערנען, אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת קיט ע"ב; שיר השירים רבה א, ד): אויפ'ן פסוק (תהלים ח, ג): "מִפִּי עוֹלְלִים וְיֹנְקִים יִסַּדְתָּ עֹז", אז די גאנצע וועלט – עולם ומלואה – שטייט אויף זייער לערנען; און דאס קען נאר צושטאנד קומען דורך מלמדים וואס זיצן מיט מסירות נפש און לערנען מיט די ריינע קינדער.


איך בעט דיר זייער זאלסט מיר העלפן ווייטער דעם קומענדיגן יאר – שנת ה'תש"פ; זאלסט מיר פרעגן אויף יעדע טריט אין שריט וואס אנבאלאנגט די קינדער, מיר איז די קינדער די וויכטיגסטע זאך.


לעת עתה וועט האברך היקר לי ... נרו יאיר זיין אחראי אויף אלע פרטים אין תלמוד תורה אין שטעטל, זאלסטו אים שטיין צו הילף בכל פרט ופרט.


אז דו וועסט זיך דערהאלטן וועסטו זען זייער שיינע זאכן וואס דער אייבערשטער וועט טון מיט דיר און מיט דיין משפחה.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#78 - יישר כח פאר'ן צושטעלן די לימודים פאר "בית פיגא".
סקול, מוסדות, הכרת הטוב

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ראה, כ"ה מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


אונזער מנהלת מרת ... תחי' האט מיר איבערגעגעבן אז איר ארבעט זייער שווער און איר לייגט אריין גרויסע כחות אהערצושטעלן די לימודים פאר'ן קומענדיגן יאר פאר "בית פיגא".


דערפאר שרייב איך אייך א דאנק פון מיין הארץ און איך וועל אם ירצה ה' געדענקען מתפלל צו זיין פאר אייך און פאר אייער משפחה יעדן טאג, ווייל ווער עס העלפט מיר בכלל, ובפרט מיט די מוסד – דעם וועל איך צוריק העלפן און אינזין האבן ביי מיינע תפילות. ווייל די מוסד איז דער שווארץ אפפעל פון מיינע אויגן; עס גייט מיר בנפשי אויפצושטעלן דורות ערליכע אידן און ערליכע אידענעס.


דער אייבערשטער זאל אייך געבן כח און מח איר זאלט ווייטער קענען ממשיך זיין מיט אייערע גוטע מעשים און אויפשטעלן א שיינע שטוב מיט אייער טייערער מאן נרו יאיר.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#77 - ענדיגן די לעקטער אין בית המדרש
מוסדות, שטעטל, לימוד התורה

בעזרת ה' יתברך


יום ב' פרשת ראה, כ"ה מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


א מחי' צו זען ווי דו גייסט אן מיט דיינע שיעורים; דו לערנסט פלייסיג אפילו דו ביסט טרוד על המחי' ועל הכלכלה, דו דארפסט ארבעטן בזעת אפיך זאלסט קענען אויסהאלטן דיין משפחה – דאך לערנסטו פלייסיג און דו האסט זוכה געווען צו מסיים זיין די הונדערט זעקס און צוואנציגסטע מאל ששה סדרי משנה; דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן גרויס שפע.


איך בעט דיר אויב דו האסט אביסל איבעריגע צייט, צי דו קענסט פאררעכטן די לעקטער אין בית המדרש אין מיידל קעמפ. מיר גייען דאס נוצן ביז דערווייל פאר די קליינע קינדער פון שטעטל וכו', און עס הענגען ווייערס, עס איז א מסוכן דארט צו האבן קינדער.


דו געדענקסט אודאי די גרויסע נס וואס דו האסט געהאט ווען דו האסט געמאכט די לעקטער אין ישיבה אין וויליאמסבורג אין עס זאל פאר די חתונה זאל, דעמאלט ביסטו געהאלפן געווארן מיט א קינד; מען האט געזען באשיינפערליך וואס דער רבי זאגט: "ביי וועם איך נעם געב איך"; בעט איך דיר אויב דו קענסט ענדיגן די לעקטער אין בית המדרש אין מיידל קעמפ עס זאל נישט זיין קיין סכנה פאר קינדער, דורכדעם וועסטו זוכה זיין צו האבן נאך קינדער און שעפן נחת פון זיי.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.


א כתיבה וחתימה טובה און א גוט געבענטשט יאר.

#76 - אידישקייט איז זיס, אידישקייט איז א געשמאק
חיזוק פאר פרויען, מוסדות, עבודת השם

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת ואתחנן, י"ב מנחם-אב, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי'.


איך האב ערהאלטן אייער בריוו.


איך פריי זיך זייער צו הערן פון אייך אז אלעס איז אין בעסטן ארדענונג, אויך האב איך הנאה צו הערן ווי איר זענט זיך מחי' מיט די דיבורים פון הייליגן רבי'ן. דער רבי מאכט זיס דאס לעבן, ער ווייזט דאס זיסקייט פון די תורה.


איך דערמאן זיך א מעשה פון יארן צוריק וואס א בחור האט מיר דערציילט אז ווען ער איז אריין געקומען אין ישיבה איז ער געגאנגען שלום נעמען ביי מוהרא"ש, ווען מוהרא"ש האט אים געפרעגט צי ער האט הנאה פון די ישיבה, האט ער געענטפערט: "יא", האט אים מוהרא"ש געפרעגט: "פון וואס האסטו הנאה?" האט ער געענפערט פאר מוהרא"ש: "דער ראש ישיבה מאכט זיס אידישקייט", האט אים מוהרא"ש געזאגט: "דער ראש ישיבה מאכט נישט זיס אידישקייט, אידישקייט איז זיס, אידישקייט איז א געשמאק, דער ראש ישיבה נעמט נישט אוועק די געשמאק, ער לייגט נישט צו עס זאל ווערן אויס זיס"; ווער עס הייבט אן הערן דעם הייליגן רבינ'ס ווערטער הייבט אן לעבן א זיס לעבן, מען איז פרייליך און צופרידן.


בנוגע אייערע קינדער וכו', איר זאלט טון ווי אזוי איר פארשטייט, איך וועל נישט זיין ברוגז אז איר נעמט ארויס אייערע קינדער פון אונזער מוסד און איר געבט זיי א חינוך ווי אזוי איר פארשטייט. איך וועל ענק ווייטער מחזק זיין און ווייטער מקרב זיין אזוי ווי ביז אהער.


אודאי ווייסט איר אז דער רבי האט זייער אויסגעלויבט די תפילות פון פרויען; ווען מען האט דערציילט פאר'ן רבי'ן אז דער בעל שם טוב זכותו יגן עלינו האט געזאגט: "ווען משיח וועט קומען וועט מען בטל מאכן די ווייבער שול", האט דער רבי געזאגט: "עס איז נישט אמת, און עס קען נישט זיין אז דער בעל שם טוב האט דאס געזאגט, פארקערט; משיח וועט קומען בזכות די תפילות פון אידישע פרויען וואס זיי דאווענען און בעטן אז משיח זאל קומען".


געוואוינט אייך צו צו זאגן יעדן טאג אביסל תהילים, דאס איז דער סוד פאר ערליכע דורות און דער סוד פאר אלע ברכות.


געבטס א גריס פאר אייער טייערער מאן נרו יאיר, איך בענק זיך נאך אים, איך האב נישט געהערט פון אים פון פאר'ן זוממער.

#75 - זיך פירן בצניעות אין שטעטל
צניעות, חיזוק פאר פרויען, מוסדות, שטעטל

בעזרת ה' יתברך


יום א' פרשת מטות-מסעי, כ"ה תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן אזוי געטריי מיט יעדע פרט און פרט.


חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ברכות ז:): "גְּדוֹלָה שִׁמּוּשָׁהּ יוֹתֵר מִלִּמּוּדָהּ", משמש זיין א רבי איז גרעסער פון לערנען פון א רבי; דארפסטו זיך זייער פרייען אז עס איז דיר אונטערגעקומען אזא זכי', צו משמש זיין דעם רבי'ן מיט'ן אויפשטעלן מוסדות וואו מען לערנט זיינע הייליגע לימודים.


אשריך ואשרי חלקיך אז דו פירסט דיין שטוב איידל על פי דרך התורה; יעצט אז דו האסט זיך ארויסגעצויגן אין שטעטל זאלסטו זען ווייטער צו גיין אויף דעם וועג וואס מוהרא"ש האט אונז געלערנט, נישט נאכצולאזן פון די צניעות.


זאג פאר דיין ווייב תחי' זי זאל נישט גיין אין גאס מיט לאנגע קליידער וכו'; זי דארף נישט אויפקערן די גאסן אין שטעטל. אין שטוב איז איין זאך און אין גאס איז א צווייטע זאך; אין גאס זאל זי גיין מיט געהעריגע קליידער וכו'.


איך האף אז איר וועט זיין א ביישפיל פאר די גאנצע וועלט, מען זאל זען וואס איז א ברסלב'ע שטוב.


דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

#74 - דאס חשיבות פון ארבעטן פאר'ן מוסד
מוסדות, קעמפ

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת פנחס, כ"ב תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


מרת ... תחי', תלמידה בית פיגא ברסלב.


איך האב ערהאלטן די נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


איך האב יעצט גערעדט מיט די מנהלת מרת ... תחי'; זי דערציילט אויף דיר גרויסע זאכן, אז די גאנצע חיות אין קעמפ ביי די מיידלעך קומט פון דיר. ווען דו ביסט מיט די מיידלעך הערשט א חיות און א געשמאק.


דערפאר שרייב איך דיר אפאר חיזוק ווערטער אז דו זאלסט וויסן דאס חשיבות פון ארבעטן פאר'ן מוסד; עס איז נישט דא קיין גרעסערע זאך ווי אויפברענגען קינדער על דרך התורה והיראה.


איך ווייס אז עס איז נישט גרינג; איך אליינס פאל פון די כחות פון ארבעטן מיט בחורים וכו', וכו', אבער אנשטאט אויפהייבן מיינע הענט און אויפגעבן הייב איך אויף מיינע הענט צום אייבערשטן, איך בעט אים איך זאל מצליח זיין מיט יעדן תלמיד, אזוי האב איך כח ווייטער אנצוגיין.


איך בין דיר דאנקבאר פאר אלעס וואס דו טוסט מיט די מיידלעך; פאר יעדן טאג וואס דו ביסט מיט זיי, פאר יעדע מינוט און פאר יעדע רגע.


א גריס פון דיין מאן, איך האב אסאך נחת פון אים.

#73 - די אלע בחורים וואס האבן געהאלפן די מוסדות, האבן זייער מצליח געווען
שידוכים, מוסדות, דרייוון

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת פנחס, כ' תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ליבער תלמיד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


וואויל איז דיר אז דו נוצט אויס דיינע יונגע יארן מיט לערנען תורה און טון גוטע מעשים, דאס וועט דיר באגלייטן דיין גאנצע לעבן.


צווישן די בחורים אין ישיבה ביסטו אן אויסנאם; דיין צוגעלאזנקייט צו אנדערע בחורים איז עפעס אויסנאם, דו באנעמסט זיך צו אנדערע בחורים מיט א גוטע באנעמונג, נאך אביסל וועסטו טרעפן א גוטע שידוך.


איך וויל דיר בעטן זאלסט מאכן לייסענס צו דרייוון א באס, אזוי וועסטו מיר קענען העלפן טראגן און ברענגען די די קינדער פון תלמוד תורה און בית פיגא. איך האף אז דו וועסטו בקרוב טרעפן דיין שידוך, אבער ביז דו האסט חתונה, ווילאנג דו ביסט אין ישיבה – זאלסטו מיר העלפן.


געב א קוק ווי די אלע בחורים וואס האבן געהאלפן די ישיבה, די חדר, די מיידל סקול; בפרט די וואס האבן געהאלפן מיט טרענספארטעישן – האבן אזוי שיין חתונה געהאט און האבן היינט צוטאגס כל טוב, אייגענע הייזער און ביזנעסער.


לאז מיר וויסן אויב דו נעמסט אן מיין בקשה.


פון דיין ראש ישיבה וואס האט דיר ליב.

#72 - לערן דיך דרייוון א באס
מוסדות, דרייוון

בעזרת ה' יתברך


יום ג' פרשת פנחס, כ' תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער תלמיד ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


א גרויסן יישר כח פאר'ן העלפן אזוי געטריי די ישיבה; סיי מיט'ן טראגן און ברענגען די קינדער יעדן טאג פון מיידל קעמפ צו בחורים קעמפ און סיי מיט'ן ברענגען די קינדער פון שטעטל און זיי אהיים נעמען.


יעצט וויל איך דיר זייער בעטן דו זאלסט זיך לערנען דרייוון א באס כדי דו זאלסט קענען דרייוון אין שטאט נאך די זוממער די קינדער; אינגלעך און מיידלעך צום תלמוד תורה און בית פיגא.


דו ווערסט אין ווייניגער ווי א חודש אכצן יאר; פון די אכצן יאר קען מען שוין על פי די געזעץ פירן א באס מיט קינדער, זאלסטו שוין יעצט לערנען און חזר'ן אלע געזעצן אז גלייך ווען דו ווערסט אכצן יאר זאלסטו קענען ארויסנעמען לייסענס.


דאס וועט דיר ברענגען א גוטע שידוך; געב א קוק צוריק ווי אלע וואס האבן געהאלפן די ישיבה האבן שיין מצליח געווען.


קוק נישט אויף קיינעם, אפילו עס זענען דא וואס שפעטן און זאגן: "עס פאסט נישט פאר א בחור צו דרייוון א באס", אנדערע זאגן: "עס וועט שאטן פאר א שידוך" – קוק נישט אויף דעם אלעם, פארקערט, דאס וועט נאר צואיילן און בעסער מאכן דיין שידוך.


איך וואלט דיר נישט געהייסן זאלסט גיין דרייוון טראקס און באסעס צו מאכן געלט; דאס איז נישט כדאי כל זמן דו קענסט זיצן אין ישיבה און לערנען, אבער דרייוון פאר די ישיבה איז נישט אן ארבעט, דאס איז בויען מוסדות התורה, בויען א בית המקדש – א מקום פאר השראת השכינה.


איך זאג דיר צו, אז דו וועסט ווייטער העלפן די ישיבה, סיי מיט רייניגן די ישיבה און סיי מיט'ן דרייוון די קינדער – וועסטו זוכה זיין צו טרעפן א גוטע שידוך און זוכה זיין צו ליכטיגע דורות.


אויב דו פארשטייסט נישט אליינס דעם בוך זאלסטו בעטן דיין חבר הבחור ... נרו יאיר, ער מאכט אויך יעצט ס"י ד"י ע"ל און ער וועט דיר העלפן.


מיר דארפן יעצט אפאר פרישע דרייווערס ווייל די אלטע דרייווערס האבן חתונה בקרוב.


פון דיין ראש ישיבה.

#71 - זיך אויסקומען מיט שיינעם מיט יעדן איינעם
מוסדות, מדות טובות

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת חקת, ח' תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מיין טייערער ... נרו יאיר.


איך האב ערהאלטן דיין נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


איך בין שולדיג אין די גאנצע זאך וואס ... צאלט דיר נישט פאר די ארבעט; ער טענה'ט אז ווילאנג די ישיבה צאלט נישט פאר'ן קעמפ צאלט ער נישט פאר דיר, ווייל מיר האבן געבראכן דעם קאנטראקט מיט'ן נישט צאלן צייטליך.


איך בין יעצט געווען ביי א מיטינג מיט אים און זיין טאכטער; איך האב געשאפן נאך צוואנציג טויזנט דאללער און איך האב אים געזאגט אז איך וועל מיט'ן הילף פונעם אייבערשטן שאפן נאך צוואנציג טויזנט ביז קומענדיגע וואך. איך האב זיי איבערגעבעטן און איך האף אז קומענדיגע וואך וועסטו ווערן באצאלט.


איך דאנק דיר פאר'ן מיר העלפן אזוי געטריי בכלל און בפרט מיט'ן קעמפ און איך בעט דיר זייער דו זאלסט זיך אויסקומען מיט זיי; דאס פארלאנג איך פון אלע מיינע תלמידים וואס פאררופן זיך תלמידים פון ישיבה, ובפרט די וואס ארבעטן אינעם מוסד. מען קען זיך נישט פאררופן א תלמיד הישיבה אדער אן ארבעטער פאר'ן מוסד נאר אז מען קומט זיך אויס מיט שיינעם מיט יעדן איינעם.


שטארק זיך, נאך אביסל וועסטו אויפשטעלן א שיינע שטוב לה' ולתורתו.


למען טובתך זאלסטו אריינכאפן יעדן טאג פרקים משניות און דפים גמרא.


פון דיין ראש ישיבה וואס האט דיר ליב און בעט פאר דיין הצלחה.

#70 - אזא הייליגע פלאץ וואו אונזערע קינדער ווערן מחונך בקדושה ובטהרה
חיזוק פאר מיידלעך, מוסדות, קעמפ

בעזרת ה' יתברך


יום ה' פרשת חקת, ח' תמוז, שנת תשע"ט לפרט קטן


 


לכבוד מרת ... תחי', מנהלת בית פיגא ברסלב.


איך האב ערהאלטן די נדבה פאר די ישיבה, יישר כח.


א גריס פון אייער זון ... נרו יאיר, איך בין אים זייער מקרב; איך האב אים איינגעלאדנט צו די שבת'דיגע סעודות. אויך ביים דאווענען דאוונט ער נעבן מיר, ער פירט זיך מיט יראת שמים.


נעכטן – נאכן זיין ביי די מיידלעך, זעענדיג פון דער נאנט זייער צניעות און דרך ארץ האב איך אויפגעהויבן מיינע הענט צום אייבערשטן מיט לויב און דאנק אז מיר האבן זוכה געווען צו האבן אזא הייליגע פלאץ וואו אונזערע קינדער ווערן מחונך בקדושה ובטהרה.


איך האב געזאגט פאר די וואס מאכן דעם עירוב אין מיידל קעמפ אז יעצט פארשטיי איך פארוואס מען האט געמאכט דעם עירוב מיט רויטע בענדל, ווייל אזא קעמפ מוז מען ארומנעמען מיט א רויטע בענדל אנטקעגן אן עין הרע.


שטארקטס אייך און זייטס מחזק די מיידלעך.


אין די קומענדיגע וואכן וויל איך איבערגיין מיט אייך דעם פלאן פאר'ן קומענדיגן יאר.


דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.